Bewoners hunkeren naar betere
AKOESTIEK
Dit artikel werd geschreven ter afronding van de opleiding Master of Science in de industriële wetenschappen, optie bouwkunde. Het onderzoekswerk voorafgaand aan dit artikel verliep onder de deskundige begeleiding van Ing. L. Boehme (KHBO).
Van geluidsoverlast naar heerlijke stilte Akoestiek wordt vaak in verband gebracht met geluidshinder. Toch kan lawaai op eenvoudige wijze vermeden worden. In dit onderzoek werden mogelijkheden gezocht die de (sociale) woonomgeving kunnen verbeteren tot een plaats van auditieve rust. Daarbij wordt vertrokken van de klachten, om dan via de normen tot volwaardige oplossingen te komen.
Geluidshinder in Vlaanderen In Vlaanderen worden in hoofdzaak drie hindersituaties vastgesteld, nl. geluid-, geur- en lichtpollutie. Uit onderzoek werd al snel duidelijk dat geluidshinder de belangrijkste hinderfactor is die de Vlaming meent te ondervinden. Uit diverse enquêtes blijkt dat slechts een derde (32,7%) van de ondervraagde bevolking helemaal geen hinder ondervindt ten gevolge van geluid. De overige Vlamingen blijken een beetje (37,8%), tamelijk (17,7%) en zelfs extreem (1,9%) gehinderd te zijn door geluid.
worden. Indien de mogelijke hinderbronnen gerangschikt worden volgens mate van hinder, dan kan vastgesteld worden dat verkeer (32,2%) en buren (16,4%) de grootste oorzaken zijn. [1]
Geluidshinder in sociale woningen Bij een zelfde vraagstelling, maar dan uitsluitend met betrekking tot sociale woningen, werd vastgesteld dat ongeveer één tiende van de bewoners geen hinder ondervindt van geluid. Van de overige personen bleek 54% soms, 31% vaak en 4% altijd last te hebben. Bijgevolg kan besloten worden dat sociale woningen een achterstand hebben tegenover de akoestische isolatie van een gemiddelde Vlaamse woning. [2]
Wat doet geluid met een mens Het is niet enkel irritatie die als een gevolg van geluidspollutie kan optreden. Bij lagere geluidsniveaus werden reeds andere belangrijke gevolgen zoals slaapverstoring, psychiatrische aandoeningen en een verlaagd geboortegewicht vastgesteld. Naast deze algemene impact kan geluidsoverlast voor sommige personen een belangrijke invloed op hun leven hebben. Hierbij wordt gedacht aan mensen met hyperacusis, fonofobie,… [3]
Belgische norm: NBN S 01400-1 (2008) Tot begin 2008 werd er steeds met de normen NBN S 01-400 (1977) en NBN S 01-401 (1987) gewerkt. Door de toenemende comforteisen voldeden deze normen echter niet meer, zo was er geen beschrijving van de isolatie van gevelmuren. Daarom werd een nieuwe norm, nl. NBN S 01-400-1 (2008), uitgewerkt. Deze norm sluit dichter aan bij de
Terryn Sander & Willems Ian toegenomen comforteisen die bewoners aan hun woning stellen. De nieuwe geluidsisolatienorm probeert geluidshinder te voorkomen en probeert een goede akoestische kwaliteit te verzekeren. Naast de klassieke luchtgeluids- en contactgeluidsisolatie houdt de nieuwe akoestische norm eveneens rekening met de gevelgeluidsisolatie en legt het beperkingen op aan het installatielawaai. De norm legt de prestaties voor het akoestisch comfort vast volgens twee verschillende kwaliteitsniveaus, nl. een normaal akoestisch comfort en een verhoogd akoestisch comfort. Deze dubbele kwaliteitsmaat was nodig om rekening te kunnen houden met de complexiteit van de materie en de verschillende verwachtingen van de bewoners. Europese norm: Deze norm zorgde voor de invoer van de ééngetalsaanduiding, waardoor een wand in gans Europa op dezelfde manier wordt beschreven. De manier van aanduiden die uit deze norm voortvloeide werd overgenomen in de nieuwe Belgische norm. De Europese norm legt geen minimum op. Hiervoor wordt verwezen naar de nationale normen.
De vooropgestelde eisen worden gesteld aan het afgewerkte gebouw, maar zijn ook de uitgangspunten bij het uitwerken van een ontwerp. Zij spelen derhalve mee in het ontwerp, in de detaillering en in de uitvoeringswijzen.
Eéngetalsaanduiding Elk land binnen de Europese gemeenschap had vroeger een eigen methode ontwikkeld om de grootte en spectrale vorm van de geluidsisolatie aan te duiden.
Hyperacusis: een overgevoeligheid voor geluid waarbij mensen last en soms pijn ondervinden wanneer ze blootgesteld worden aan geluid.
Het probleem van hinder in de binnenomgeving moet natuurlijk in een globaal kader van geluidshinder in de leefomgeving geplaatst
Fonofobie: een aandoening waarbij de personen bang zijn dat sommige geluiden hun oren zullen beschadigen. Deze angst kan tot overdreven aandacht en alertheid leiden. Dit kan zover gaan dat hun dagelijks doen en laten verstoord wordt.
Doordat de vergelijking van bouwelementen uit verschillende landen een onbegonnen zaak werd, ontstond een belemmering van de vrije handel binnen de grenzen van Europa. Om deze handel terug op poten te krijgen, werd de “ééngetalsaanduiding” ingevoerd. Toch moet deze benaming met een korrel zout genomen worden. In werkelijkheid zal de aanduiding bestaan uit drie getallen:
Door het opgeven van de aanpassingstermen C en Ctr houdt de aanduiding rekening met de globale vorm van de geluidsisolatie. Dit is van aanzienlijk belang, omdat dit mede bepalend zal zijn voor de geluidsisolatieprestaties van een element.
Bouwen aan een akoestische woning is veel meer dan voldoen aan de normen.
Ontkoppelen is de boodschap De meest fundamentele regel om aan de nieuwe geluidsnorm te voldoen, wordt gegeven door de massawet. Hoe zwaarder het bouwmateriaal, hoe beter de luchten contactgeluidsisolatie. Maar om de nieuwe norm te kunnen halen, zouden de oppervlaktemassa’s onrealistisch groot worden. Bijgevolg is het technisch niet haalbaar om op deze manier aan de nieuwe eisen te voldoen. De enige manier die toelaat om op een verantwoorde wijze aan de eisen te voldoen is het ‘ontkoppelen’. Dit wil zeggen dat er i.p.v. één dikke muur, twee dunnere muren voorzien worden. Hetzelfde gebeurt met de vloeren, plafonds en gevels. Het grote nadeel bij deze bouwwijze is de moeilijkheid van de uitvoering. Bij de minste onoplettendheid of slordigheid kan een akoestisch lek ontstaan.
Beslissingen vóór en tijdens het ontwerp Akoestisch bouwen is prachtig, maar vaak kunnen grote kosten gespaard worden door op voorhand een goede keuze te maken van de woonplaats en het ontwerp van de woning. Aan een woning kan alles veranderd worden, behalve de ligging ervan. Daarom is het uiterst belangrijk om vooraf de toekomstige bouwgrond of woning grondig te verkennen. In dit opzicht kan een simpel gesprek met buurtbewoners, of de aannemer reeds een klare kijk geven op de situatie. Naast de keuze van het bouwterrein is het ontwerp, en vooral de indeling van de woning belangrijk. Akoestisch ideaal is dat de ruimtes met een grotere geluidsproductie aan de straatzijde worden ingepland. Hierdoor worden de ‘stille’ ruimtes samen gegroepeerd en kan het voldoende zijn enkel deze ruimtes van akoestische isolatie te voorzien. Bijkomend zullen de ruimtes langs de straatzijde dienen als een bufferzone, die het verkeerslawaai zal tegenhouden.
Een akoestische gezinswoning Om een stabiele woning op te bouwen, dient gestart te worden van een goede fundering. Dit is niet anders bij het bouwen van een akoestisch goed geïsoleerde woning.
Funderingen
Langsheen de fundering zal er slechts een minimum aan energie overgedragen worden. Mede om stabiliteitsredenen is het gewenst om een nauw aansluitend contact met de grond te vormen. In dit opzicht wordt geen geluidsisolatie voorzien in de fundering zelf, maar worden de funderingen akoestisch ontkoppeld van de rest van de constructie. Dit ontkoppelen gebeurt door isolerende rubberen stroken aan te brengen tussen de muren en de funderingsplaat.
Het is natuurlijk niet voldoende om enkel op het niveau van de funderingen de nodige aanpassingen uit te voeren. Als vervolg op de funderingen komen de muren aan bod. Hierbij kunnen de muren ingedeeld worden in drie grote groepen, nl. gevelmuren, binnenmuren en mandelige muren.
Een nadelige eigenschap van deze materialen is het feit dat de stroken onder dragende muren een invloed hebben op de druksterkte van de dragende muur zelf. In bepaalde gevallen kan de druksterkte van het metselwerk tot 50% van de berekende waarde gereduceerd worden.
Gevelmuur
Een goede geluidswering van de gevel is essentieel om het lawaai dat buiten de woning geproduceerd wordt te verhinderen om binnen te dringen. Daarnaast vormt een goed geïsoleerde gevelmuur een barrière voor nieuwsgierige voorbijgangers. Wie dacht dat de voorziene thermische isolatie ook akoestisch een groot voordeel met zich mee zou brengen, zal hier teleurgesteld worden. De thermische isolatie zal namelijk slechts een geringe invloed hebben op de akoestisch isolerende kwaliteit van de gevelmuur. Het geluid kan namelijk via lekken, zoals brievenbussen, ventilatie, … de woning aanvallen. Om een gevelmuur te optimaliseren, dient in eerste instantie naar de isolatieprestaties van de verschillende elementen afzonderlijk gekeken te worden. Dit alleen is niet voldoen, er moet eveneens voldoende aandacht geschonken worden aan geluidslekken in de gevel. Uit onderzoek bleek dat een gemiddelde woning een gevelisolatiewaarde van 27 dB heeft. Indien daarentegen alle lekken worden afgedicht, blijkt deze waarde toe te nemen met een waarde van 3 dB. Bij het dichten van deze lekken moeten twee belangrijke regels gerespecteerd worden: - het gebruikte dichtingmateriaal moet een grotere massadichtheid hebben naarmate het lek belangrijker is. - indien alle lekken gedicht worden, moet een ventilatie voorzien worden om de ruimtes van voldoende verse lucht te voorzien.
Binnenmuren
Vaak zijn binnenmuren opgebouwd als massieve muren. Hierdoor is het principe van de massawet van belang. Dit betekent hoe groter de oppervlaktemassa van de wand, des te beter de akoestische isolatie. Hierbij mag, net als bij gevelmuren, niet vergeten worden dat geluid zich voortplant via de lucht. Bijgevolg moet er verzekerd worden dat alle lekken gedicht zijn. Een nieuwe trend in de opbouw van binnenmuren is het principe van de lichte wand. Dit houdt in dat de wand wordt opgebouwd uit gipsplaten bevestigd op een metalen geraamte. De holle ruimte tussen de platen wordt opgevuld met isolatiemateriaal. In dit geval wordt de massa-veer-massa-wet van kracht. Een laatste mogelijkheid om een binnenmuur op te bouwen is een combinatie van de twee vorige types, nl. de ontdubbelde wand. Hierbij wordt tussen de twee wanddelen, die geen enkel contact maken met elkaar, een luchtspouw voorzien. Via deze methode kan de geluidsisolatie met minstens 10 dB verbeterd worden. In de meeste Vlaamse woningen worden de muren weggeborgen achter een pleisterlaag. Om te achterhalen wat het effect van deze pleisterlaag is, werden enkele experimenten uitgevoerd. Hieruit kon besloten worden dat een pleisterlaag langs één zijde van de muur een verbetering van 18 dB te weeg brengt. Een bepleistering langs beide zijden van de muur leidt in dit opzicht niet tot een belangrijke meerwaarde (+ 1dB extra). De verklaring voor deze merkwaardige stijging van de isolatie ligt in het feit dat de luchtdoorlatendheid van de muur sterk verminderd wordt door het aanbrengen van de pleisterlaag. Hierdoor wordt het massa-effect van de volledige muur benut. [4]
Mandelige muren
Op vlak van akoestiek is de mandelige muur veruit de belangrijkste. Een ideale mandelige muur zou opgebouwd moeten worden alsof de twee woningen volledig van elkaar gescheiden zijn. Indien hierbij een spouwbreedte van vijf centimeter voorzien wordt vanaf de funderingsaanzet tot het dak, kunnen zeer hoge lucht- en contactgeluidsisolatiewaarden bekomen worden. Helaas is het
bouwen van een ideale mandelige muur vaak financieel en economisch onhaalbaar. In dit geval wordt aangeraden om te bouwen volgens het principe van een ankerloze spouwmuur. Het verschil met de ideale mandelige muur is dat bij de ankerloze spouwmuur vanaf dezelfde funderingsaanzet kan vertrokken ve worden.
Gescheiden opbouw van muren en draagvloeren (WTCB)
In normale omstandigheden wordt een spouwbreedte van minstens vijf vi centimeter aangeraden. H Het belangrijkste bij de opbouw van deze muur is het aanhouden van een ee volledige scheiding tussen t beide wanden. Bij iedere woning die op de traditionele wijze gebouwd wordt, worden de draagvloeren opgelegd op de dragende wanden. In sommige gevallen doet de ankerloze spouwmuur dienst als dragende muur. In dit geval ontstaat een verminderde geluidsisolerende geluid kwalit kwaliteit van de muur. Het is belangrijk dat de vloeren met uiterste voorzichtigheid geplaatst worden. In geen enkel geval mag de vloer doorgetrokken worden tussen de twee woningen! Vaak worden op de ankerloze spouwmuur andere muren, zoals de gevelmuur en binnenmuren, aangesloten. In het geval van de gevelmuur is het geen probleem dat het buitenspouwblad doorloopt doorlo over beide woning, maar het binnenspouwblad moet onderbroken worden ter hoogte van de spouwmuur. Binnenmuren die haaks aansluiten op de gemene muur zullen geen bijzondere eisen stellen
aan de kopse aansluiting, indien deze met de nodige zorg worden uitgevoerd. Naast de aansluiting van andere muren, is er ook nog de aansluiting met het dak. Hierbij is het wenselijk dat de voeg tussen de woningen wordt aangehouden. Toch moet de waterdichthei eid verzekerd worden. Daarom aarom is het belangrijk om afhankelijk van het type dak na te gaan wat de mogelijkheden zijn. Indien er niet met ankerloze spouwmuren kan gewerkt worden, dient de gemene muur zo zwaar mogelijk gemaakt te worden en is het aan te raden de vloerplaten niet in de gemene muur te laten dragen. Er dient onderstreept te worden dat een enkelvoudige zware gemene muur niet dezelfde akoestische prestaties zal hebben als een ankerloze spouwmuur. In een woning wordt er naast luchtgeluid ook vaak hinder h ondervonden t.g.v. contactgeluid. In hoofdzaak wordt dit contactgeluid via de vloeren doorgegeven. Er zijn enkele mogelijkheden om dit te verhinderen.
Vloeren
In hoofdzaak kunnen twee mogelijke bouwwijzen onderscheiden worden, nl. een betonnen of ee een houten vloer. Betonnen vloeren worden reeds sinds 1975 vaak toegepast. Van nature uit zullen deze vloeren, dankzij hun hoge massa, een goede weerstand vormen tegen luchtgeluid luchtgeluiden. Hun probleem echter zijn de trillingen die hen bereiken. Om dit te voorkomen en kan een vrijdragend plafond of een zwevende dekvloer aangebracht worden. Houten vloeren daarentegen hebben van nature uit slechts een lage isolatiewaarde. Om de contactgeluiden te vermijden kunnen dezelfde ingrepen toegepast worden als bij betonnen vlo vloeren. Voor luchtlawaai kan het voorkomen dat de zijdelingse transmissie van
Massa-principe: iedereen edereen heeft wel al eens geschud aan een auto. Daarbij kon geconcludeerd worden dat het makkelijker is om een lichte personenwagen aan het schudden te brengen dan een zware tientonner. In de akoestische bouwwereld kan net hetzelfde principe gevolgd worden. Een lichte scheidingswand zal namelijk veel eel makkelijker trillen door een geluidsgolf dan een zware massieve wand. Massa-veer-massa-principe: om m dit principe toe te passen wordt het constructie constructieelement opgebouwd uit twee schalen die door een verende tussenlaag gescheiden worden. Door deze tussenlaag laag kunnen trillingsoverdrachten
lawaai doorheen de massieve muren meer invloed heeft op het akoestisch vermogen dan de samenstelling van de vloer. Het is daarom nodig de vloerisolatie aan te vullen met de plaatsing van bekledingswanden tegen de muren. Voor de verbetering van de akoestische eigenschappen van een vloer kunnen zowel eenvoudige (aanbrengen van een zachte vloerbekleding), als ingrijpende (zwevende vloer, vals plafond) voorzieningen aangebracht worden. Men moet er zich wel van bewust zijn dat van de eenvoudige ingrepen geen grote verbeteringen kunnen verwacht worden.
uitgevoerd. Het is belangrijk dat het materiaal waaruit de omlijsting is opgebouwd de mechanische belasting kan weerstaan, zodat er geen vervormingen optreden. Hierdoor kunnen namelijk opnieuw lekken ontstaan.
Ramen
Omdat de geluidsisolatie van een constructie bepaald wordt door ieder element in die constructie, is het in functie van de gevelisolatie belangrijk om de juiste raamkeuze te maken. Het effect van geluidsisolatie met glas kan schitterend zijn, op voorwaarde dat het correct wordt gebruikt en de
Luchtgeluid: om te spreken van luchtgeluid, moeten de geluidsgolven opgewekt worden door één of andere geluidsbron in de beschouwde ruimte. Deze geluidsbron zal de omringende lucht aan het trillen brengen. Bijgevolg bestaat er geen rechtstreeks contact tussen de geluidsbron en de constructie. (vb. radio) Contactgeluid: contactgeluid ontstaat wanneer bouwelementen zoals muren, wanden, vloeren en gewelven aan het trillen worden gebracht door een rechtstreeks contact. Het komt er dus op neer dat contactgeluid ontstaat na een mechanische aanstoting van de bouwconstructie. Deze constructie zal dan op haar beurt de omringende lucht aan het trillen brengen. Omloopgeluid: indien geluid wordt overgedragen via gemeenschappelijke kanalen of gangen. Flankerend geluid: de overdracht van geluid van een ruimte naar een andere via doorlopende elementen. Hierdoor omzeilt het geluid de scheidende constructie.
Deuren
Er kan gesteld worden dat geluidsisolerende deuren essentieel zijn op plaatsen waar deuren rechtstreeks naar buiten uitgeven. Voor de deuren in de woning dient nagegaan te worden waar geluidsisolerende deuren wenselijk zijn. Vaak worden deuren van een enkelvoudig deurblad voorzien. Indien de massa van het deurblad voldoende hoog wordt gekozen, en de buigstijfheid laag is kan de ideale deur gevonden worden. Dit is weliswaar niet de beste oplossing. Een betere oplossing is te vinden als dubbelwandige deuren. Hierbij kan er gekozen worden voor een lege of een gevulde spouw. De laatste optie zal een nog betere geluidsisolatie teweeg brengen. Naast het deurblad zal ook de omlijsting een belangrijke rol spelen. In dit opzicht moet nagegaan worden of de aansluiting met de wanden en de vloer nauwkeurig is
toepassing ervan kadert in een ruimer akoestisch plan. Om het ideale akoestische glas te bekomen wordt er vertrokken van dubbel glas als basis. Vervolgens worden hierbij twee principes gevolgd: - zoveel mogelijk massa: het glas wordt dikker, zodat geluidsgolven er moeilijker doorheen kunnen. - zoveel mogelijk asymmetrie: door gebruik te maken van verschillende diktes van glasplaten worden de geluidsgolven gedoofd en ontstaat er een isolerende werking. Natuurlijk is akoestische beglazing niet voldoende, ook de raamconstructie moet aangepast zijn. Er kan gesteld worden dat de profielkeuze geen al te grote invloed zal hebben op de geluidsreductie van het raam. Oppervlaktemassa, dichtingen, enz. zullen daarentegen wel een belangrijke invloed hebben. Het is daarom niet onbelangrijk dat de installateur de raamopeningen
precies komt opmeten, en na de plaatsing de kieren op een vakkundige wijze dicht. Indien dit alles toch niet tot de gewenste prestaties heeft geleid, kan er nog een toevlucht genomen worden tot ontdubbelde ramen. Dit houdt in dat er voor het originele raam een nieuw raam geplaatst wordt. Daardoor ontstaat er een spouw tussen de ramen, en werkt het geheel volgens het m-v-mprincipe.
Daken
Door het lichte gewicht vormt een hellend dak een zwak bouwelement. Daarbij komt dat verhogen van de massa geen optie is, wegens te hoog oplopende kosten. Daarom wordt teruggevallen op het m-v-mprincipe. Het komt erop neer dat aan de onderzijde van het dak de onderafwerking bevestigd wordt via lichte metalen profielen. De spouw die hierdoor ontstaat wordt vervolgens met een isolerend product opgevuld. Hoogst waarschijnlijk zal deze verandering nog niet voldoende zijn, want er moet nog rekening gehouden worden met dakvensters, ventilatieopeningen, … die ook moeten geïsoleerd worden om een effectieve prestatieverbetering te bekomen. De keuze van de dakbedekking zal slechts een beperkte invloed hebben op de prestatie van het dak. Voor eenzelfde dakopbouw, maar met verschillende dakbedekkingen zal het verschil hooguit oplopen tot 4 dB. Bij platte daken kan er gedacht worden om te werken volgens het massa-principe, door gebruik te maken van holle vloerplaten, gewapend beton, …. In realiteit zal een platdak opgebouwd worden uit roofing aangebracht op houtspaanderplaten. Hierdoor wordt net als bij hellende daken een lichte oppervlaktemassa bekomen. Bijgevolg moet er gewerkt worden volgens het principe van m-v-m. Dit kan eenvoudig bekomen worden door onder het dak een trilvaste afwerking te bevestigen. De dag van vandaag zijn ecologie en natuur een hot item, waarom dit thema dan ook niet gebruiken als
akoestische isolatie. Een “groen dak” is een goede oplossing. Hierbij dient wel rekening gehouden te worden met de draagkracht van de dakconstructie.
ontkoppelen van deze flankerende wegen of het aanbrengen van voorzetwanden voor de flankerende delen. Uiteindelijk kan dit leiden tot een doos-in-doos-constructie.
Mogelijkheden om akoestisch te renoveren
Naast het verbeteren van de wand op zich, moet net als bij een nieuwbouwsituatie nagegaan worden of er aanzienlijke kieren en lekken aanwezig zijn in de muren. Indien er lekken aanwezig zijn, kan dezelfde aanpak gekozen worden als bij nieuwbouwwoningen.
Niet alleen als gevolg van de economische crisis en de stijgende prijzen voor bouwgrond wordt vaker gekozen om een bestaande woning te renoveren, maar ook omdat de problemen vaak pas zichtbaar worden als de woning reeds enige
De problemen worden pas zichtbaar als de woning reeds bewoond is. tijd bewoond wordt. Daarom is het niet onbelangrijk om eens na te gaan wat de mogelijkheden zijn om een woning akoestisch te renoveren. Net als bij nieuwbouwwoningen zijn bij renovatie de muren één van de belangrijkste constructie-elementen die onvoldoende geïsoleerd worden. Met behulp van voorzetwanden kan geprobeerd worden om de geluidsisolatie van muren te verbeteren. In principe bestaat een voorzetwand uit platen (veelal van gipskarton) die op een minimale afstand van de bestaande muur worden geplaatst. Tussen deze voorzetwand en bestaande muur, moet ieder contact vermeden worden. Daarnaast kan de spouw opgevuld worden met een akoestisch absorberend materiaal. Deze oplossing komt slechts tot zijn recht indien de oorspronkelijke situatie bestond uit een zwakke directe geluidsisolatie (doorheen de muur) en een beperkte flankerende geluidstransmissie (via vloeren). Meestal is dit echter niet het geval en ligt de flankerende geluidsisolatie slechts weinig hoger dan de geluidsisolatie van de muur. Indien dan een voorzetwand wordt aangebracht, verhoogt de globale geluidsisolatie tussen de twee ruimten slechts tot het niveau van de flankerende geluidsisolatie. Andere mogelijke oplossingen moeten gezocht worden in het onderdrukken van deze flankerende geluidstransmissie, door het
Inwendige akoestiek van een woning Voorgaande bespreking vond voornamelijk een toepassing tijdens de bouwfase, en niet zozeer in de binnenafwerking. Er bestaan enkele technieken om in de inrichting van de woning de akoestische weg te blijven volgen.
Poreuze materialen
Een eerste groep materialen die kunnen gebruikt worden, zijn de poreuze materialen. Deze materialen zullen het geluid dat zich in de ruimte bevindt als het ware gaan opslorpen. In feite wordt de geluidsenergie, door de wrijving, omgezet in warmte. De mate van absorptie is afhankelijk van de poreusheid van de gebruikte stoffen. Nog al te vaak wordt geluidsabsorptie gelijkgesteld aan geluidsisolatie. In tegenstelling tot absorberend materiaal zal geluidsisolatie de geluidsgolf terugkaatsen naar de plaats waar het vandaan kwam.
Resonatoren
Een andere mogelijkheid om geluid binnen een bepaalde frequentieband selectief te gaan absorberen, is gebruik te maken van trillende panelen (= resonator). Een resonator is eens systeem dat in trilling wordt gebracht door de invallende geluidsgolf. Om deze trilling te doen ontstaan is een hoeveelheid energie nodig, die aan de geluidsgolf zal onttrokken worden. Hierdoor zal het geluid uiteindelijk gedempt worden.
Helmholtz-resonator
De meest effectieve selectieve geluidsabsorptie wordt verkregen met behulp van een Helmholtzresonator. Deze resonator bestaat uit een holle ruimte, die via een kleine opening (de nek) in verbinding wordt gebracht met de ruimte. Bij het invallen van een geluidsgolf gaat de massa lucht in de nek trillen en
door wrijving van de lucht op de wanden van de nek wordt de geluidsenergie geabsorbeerd. De Helmholtz-resonatoren kunnen voorkomen onder de vorm van holle betonblokken of van platen die van holten zijn voorzien.
Combinatie
Een laatste mogelijkheid is een combinatie van de vorige methoden. Hierbij wordt de geluidsgolf in eerste instantie gedempt door de resonator, om daarna door de poreuze absorber nog eens extra gedempt te worden.
Bedenkingen Tijdens dit onderzoek werd ondervonden dat het dringend tijd wordt om meer onderzoek uit te voeren op het gebied van bouwakoestiek. Bij het akoestisch isoleren moet men steeds twee fundamentele wetten indachtig zijn, nl. de massa-wet en de massa-veer-massa-wet. Aan de hand van deze wetten kunnen nagenoeg alle problemen opgelost worden. Daarnaast zijn er nog enkele belangrijke aspecten die als regel kunnen dienen: - vermijd geluidslekken; - zorg voor een verzorgde uitvoering; - indien mogelijk ontkoppel de verschillende constructies. Voor verder informatie wordt verwezen naar de eindverhandeling: “Gids tot betere akoestische prestaties van sociale woningen”.
Colofon Schrijf naar: KHBO – IW&T –Afdeling Bouwkunde, zeedijk 101, 8400 Oostende Email: Sander Terryn:
[email protected] Ian Willems:
[email protected] Promotor: Ing. L. Boehme (KHBO):
[email protected]
Bronnen [1] & [3] Milieurapport Vlaanderen MIRA [2] Enquête uit thesis [4] WTCB-dossiers – Katern nr.7
