Boekenkrant. Achter de schermen van het Vaticaan. jaargang 3. Ik streef naar de pure, maar complexe essentie op papier

Boekenkrant pag

thema

|

City to City

pag

16 >>>

bekentenissen van een stripgek

boekfragmenten

pag

7 >>>

9 >>>

pag

GRATIS

Tot zij de wijn is

Achter de schermen van het Vaticaan

15 >>>

pag

17 >>>

boekenkrant voor nederland en vlaanderen • prijs €1,95 • jaargang 3 • nummer 5 • november 2009 • www.boekenkrant.com

Mise en place

Na Het diner van Herman Koch is er nu Mise en place van Margot Vanderstraeten. Victor, de hoofdpersoon: een driesterrenchef, een complex karakter, een immens schuldgevoel... Hij bekijkt de wereld zoals zijn keuken. Wat hebben schrijvers toch met eten?

Gooien met donder en bliksem

‘Ik combineer thema’s zoals een kok zijn ingrediënten. De ontwikkeling van warme en koude gerechten, de opeenvolging van smaken, is vergelijkbaar met het verloop van de plot en de ontwikkeling van de hoofdpersoon. Ik heb to the point, eerlijk, willen schrijven. Zonder omhaal. Zoals mijn chef-kok naar pure, eerlijke en verrassende gerechten streeft, zo streef ik naar de pure, maar complexe essentie op papier.’

>>> verder op pag 3

5 >>>

Wat is jouw excuus?

Mo Hayder schreef Huid. Een meedogenloze killer vilt mens en dier… Ook Hayders eerdere boeken zijn met bloed geschreven. ‘Hard, Harder, Hayder’, zei Elvin Post hierover in het Algemeen Dagblad. Wat is een lijk zonder bloedsporen, zonder uitpuilend vlees en hersenweefsel? Waar komt Mo Hayders fascinatie voor het morbide vandaan?

>>> verder op pag 13

Foto: Kate Cooper

16 >>>

de allestafel >>> p. 3 Als de ratten het spek uitvreten >>> p. 4 Sprakeloos >>> p. 4 Snel Geld >>> p. 8 wat jij, jonge vriend >>> p. 15 superwijngids 2010 >>> p. 16 Foto Tom van Nuffel

Margot Vanderstraeten

Fascinatie voor het morbide

pag

Nieuw

‘Ik streef naar de pure, maar complexe essentie op papier.’

Victors dilemma

Margot Vanderstraeten is schrijfster, columniste en journaliste. Haar derde roman Mise en place draait om eten. Hoofdpersoon Victor is chef-kok. Zijn hele leefwereld vertaalt hij naar voedsel. De gastronomie is zijn leven. Met een stugge vastberadenheid bijt hij zich vast in zijn vak. Hij wil niet liever dan ‘de waarheid’ vinden in het eten dat hij serveert: echte ingrediënten, terug naar de bron. Een kok als Victor gebruikt geen potjes en poedertjes. ‘Voor Victor volstaan enkel perfectie en authenticiteit. Alleen zuivere, verse

pag

Voor meer nieuwe titels zie www.boekenkrant.com Foto Andreas Lennartsson

‘Ik kijk naar de schuld van de mannen’ pag

13 >>>

Paarse dingen Weemoed, die als een regenwolk boven de verhalen hangt. >>> pag 7

Rechercheur brons ‘Krijg de tering maar Brons. Ik hou mijn porem dicht.’

>>> pag 8

VERDER in dit nummer: Losse delen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Stripwereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Win een boek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

advertenties

Ǯ± ǡǤǯ ȄĊĘęčĊėěĊėčĔĊċ

17 ǽǤͷ;

>>> pag

VOORTAAN IN DE BOEKENKRANT! Zie pagina 3!

Boekenkrant - verder lezen? ga naar www.boekenkrant.com

1

Strippen In Vlaanderen wisten ze het al, in Nederland steeds meer: strips zijn een vorm van kunst. Nederlandse uitgevers, ook de literaire, doen dan ook niet langer alleen aan boeken, maar ook aan stripverhalen. En sinds kort hebben we in Nederland een eigen stripintendant: Gert Jan Pos, aangesteld door het Fonds voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst. Hij moet het imago van de strips verbeteren en het beeldverhaal zichtbaarder maken. Wij van de Boekenkrant doen vanaf nu ook aan strips. Dat is nieuw – en razend leuk. We hebben een hoogsteigen stripredacteur, H.J. de Kort, en superenthousiaste stripmakers en uitgevers! Maar literatuur dan, en poëzie? Die blijven gewoon. Zie bijvoorbeeld de interviews met Margot Vanderstraeten, Roel Richelieu van Londersele en Frans Kusters. Of lees wat Christiaan Weijts en Renate Dorrestein schrijven over Cees Nooteboom. Literatuur of stripverhaal: het gaat allemaal om de verbeelding. Siebe Huizinga, hoofdredacteur

COLOFON

De Boekenkrant is een uitgave van Uphill Battle boekpromotie met medewerking van de boekhandels. Redactieadres Uphill Battle boekpromotie Visschersplein 160 3511 LX Utrecht Nederland tel. 0031-(0)30-2231718 fax. 0031-(0)30-2145823 [email protected] Redacteuren Siebe Huizinga, hoofdredacteur ([email protected]) Roel Weerheijm, literair redacteur ([email protected]) Basisontwerp Roggeveen Grafisch Ontwerp, A’dam Vormgeving en lay-out Titus Vegter, Amsterdam Concept & realisatie Uphill Battle boekpromotie, Utrecht Uitgever Jan Louwers ([email protected]) Met dank aan: Renate Dorrestein, H.J. de Kort, Christiaan Weijts Drukwerk Wegener Grafische Groep BV. Oplage 20.000 Distributie Vervoerscentrale CB Abonnementenservice Jessy Korshuize ([email protected]) De Boekenkrant thuis ontvangen? Dat kan! 6 nummers voor €15,-, Geef u op via [email protected] De Boekenkrant nieuwsbrief ontvangt u gratis. Meldt u aan via www.boekenkrant.com Informatie over adverteren? Jan Louwers, tel. 0031-(0)30-2231718 [email protected] www.boekenkrant.com

© Uphill Battle boekpromotie, Utrecht. De redactie neemt geen verantwoordelijkheid voor de juistheid van de in deze uitgave genoemde verkoopprijzen. Aan de vermelding van deze prijzen kunnen op generlei wijze rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

2

LD losse delen

Heeft u opmerkelijke feiten of bijzondere wetenswaardigheden rondom boeken te melden? Wilde u altijd al een boze brief schrijven, maar wist u niet aan wie? Losse delen plaatst niet alles, maar ontvangt wel graag uw post. [email protected].

Gratis Ademloos

Kim Moelands leidt aan de dodelijke ziekte Taaislijmvliesziekte (Cystic Fibrosis). Ze schreef hierover het boek Ademloos, en is voorvechtster van het Actieve Donor Registratiesysteem. Via de website www.2miljoenhandtekeningen.nl ondertekent u een petitie waarmee u het initiatief tot het Actieve Donor Registratiesysteem ondersteunt. Iedere vijftigste ondertekenaar ontvangt een gratis exemplaar van Kim Moelands auto biografische roman.

Plaats je Twitter-recensie

Volg de Boekenkrant via www.twitter.com/boekenkrant, Twitter je recensie in maximaal 140 tekens zodat wij hem kunnen lezen. De meest originele Twitter-recensies komen in de krant!

Tirade 2009 nr. 4 is een ‘brievennummer’: brieven van dichteres Hanny Michaelis (de vrouw van Reve voor zijn coming-out), brieven van Reve aan interviewer Willem Wittkampf, en brieven van jonge schrijvers, onder wie Ester Naomi Perquin en Davif Pefko. Zie ook: www.tirade.nu.

titelgevecht Prijzenregen

Het Charlotte Köhler-stipendium gaat naar Arnoud van Adrichem (Vis), de Anna Bijns Prijs voor Koerikoeloem naar Tsjitske Jansen. Marjon Sarneel wint de PZC-Publieksprijs met Maidentrip, de Zeeuwse Boekenprijs gaat naar Rick Launspach (1953), en de NS Publieksprijs naar Herman Koch, voor Het diner. De winnaar van de AKO Literatuurprijs is pas bekend als deze krant is gedrukt. Actuele prijsberichten op www.boekenkrant.com.

De voorleesprinses

Van 21 tot 29 november is het Voorleesweek, een initiatief van Stichting Lezen. Dat lezen gebeurt niet zomaar, maar onder Hoge Bescherming van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Mathilde. Prinses Mathilde kan heel goed voorlezen en dat laat ze horen ook, op kinderdagverblijven, scholen en bibliotheken.

Bestseller top-5 2009, week 45

1 Dan Brown - Het verloren symbool Luitingh - € 22,90

Robert Langdon, bekend uit De Da Vinci code, raakt opnieuw betrokken bij een avontuur vol intriges, geschiedenis en codes. 2 Tatiana de Rosnay - Haar naam was Sarah

Artemis & co - € 10,00

In 1942 wordt de 10-jarige Sarah gedeporteerd. Zestig jaar later volgt een journaliste haar spoor en doet een vreemde ontdekking. 3 Stieg Larsson - Mannen die vrouwen haten Signatuur - € 10,00

Titaantjes waren we... Schrijvers schrijven zichzelf Volgend jaar is het de 75ste Boekenweek. Daarom verschijnt dan de jubileumuitgave Titaantjes waren we... Schrijvers schrijven zichzelf. Vijfenzeventig auteurs schrijven of dichten een brief aan hun jonge ik. Deelnemende schrijvers zijn onder anderen Remco Campert, Adriaan van Dis, Bas Heijne, Herman Koch, Geert Mak, Erwin Mortier en Charlotte Mutsaers.

Strip Turnhout

Strip Turnhout, het grootste stripfestival van België, wordt gehouden van 11 t/m 13 december 2009. Eregasten zijn Milo Manara, Urbanus en Willy Linthout. Deze laatste krijgt de Bronzen Adhemar overhandigd, de hoogste onderscheiding in de wereld van het Vlaamse beeldverhaal. Zie: www.stripturnhout.be/festival

Waarom niemand geld haat

Stieg Larsson schreef met de Millennium – trilogie een drievoudige bestseller. Hij overleed echter in 2004, nog voor de grote verkoopsuccessen. Vader en broer Larsson vochten het testament aan, waarin Stieg zijn geld naliet aan de Socialistische Partij. Ze wonnen. Maar de weduwe, Eva Gabrielsson met wie Stieg meer dan dertig jaar ongetrouwd samenleefde, kreeg niets. Nu biedt de familie Larsson haar 2 miljoen euro. ‘Al wat Eva moet doen is even bellen en dan dankjewel zeggen,’ aldus de broer in Svenska Dagbladet.

Een journalist van middelbare leeftijd en een jonge hackster proberen het mysterie van een verdwenen meisje op te lossen. Deel van de Millennium-trilogie. 4 Herman Koch - Het diner Anthos - € 19,95

Twee stellen dineren samen en praten over van alles en nog wat, maar niet over hun puberzonen. Winnaar NS Publieksprijs 2009. 5 Youp van ‘t Hek - Omdat jij mijn beste vriend bent Thomas Rap - € 7,50

Verzameling columns over actuele onderwerpen, eerder verschenen in NRC. De Boekenkrant geeft een overzicht van de 5 meest verkochte boeken in de eerste week van de maand van uitgave van de krant. Bron: Stichting CPNB. De Stichting CPNB stelt De Bestseller 60 samen op basis van de wekelijkse Boekmonitor van de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak/Stichting Speurwerk, waarin de verkoopgegevens worden bijeengebracht van meer dan 350 Nederlandse boekwinkels.

mooie boeken!

Een mystiek, spannend en verrassend avontuur!

Een sober, direct en ontroerend levensverhaal…


LT

Literatuur van de Lage Landen. Hedendaagse boeken en, zo het uitkomt, ook klassieke kost.

literatuur

>>> vervolg van pag

1

ingrediënten en een absolute toewijding van de chef-kok en zijn team zijn wat hem betreft goed genoeg voor de gasten.’ Het is voor de chef-kok soms extra moeilijk als hij, zoals Victor, Michelinsterren behaalt. Dineren in een sterrenrestaurant is dan ook een statussymbool geworden voor een deel van de gasten. ‘Victors dilemma als driesterrenkok is dat hij, als hij op zijn 62ste terugkijkt op zijn carrière, zich afvraagt voor wie hij altijd heeft gekookt. Hebben zijn gasten die zijn gerechten kunnen betalen, wel allemaal een goede smaak, en eerbied voor zijn hoge niveau? Of dineren ze er in de eerste plaats vanwege de naam? Wil hij dat? Je ziet dat dilemma vaak terugkomen bij vijftigplussers. Ze stellen hun leven in een ander daglicht. Willen ook “goed” doen, niet langer alleen presteren.’

hij ook geestelijk erg krachtig. Hij kan enorm hard werken zonder zelf, als persoon, in de aandacht te willen staan. Maar Victor kan moeilijk met zijn emoties omgaan, heeft bijvoorbeeld grote problemen om een relatie in stand te houden. Hij heeft een liefdeloos leven met zijn vrouw, ze leven volkomen langs elkaar heen. Bovendien kan hij, zoals veel gepassioneerde chef-koks, alleen maar met zijn werk bezig zijn. Ook buiten het werk is eten het enige dat hen interesseert, ze zien het ook overal terug. Verder kan Victor, zoals veel chefkoks, voornamelijk denken in smaken en geuren, maar kan hij deze moeilijk in begrijpelijke taal omzetten. Chefs communiceren met gerechten, niet met woorden.’

‘Victor kan, zoals veel chef-koks, voornamelijk denken in smaken en geuren, maar kan deze moeilijk in begrijpelijke taal omzetten. Chefs communiceren met gerechten, niet met woorden.’

Emoties

Eten, en de sociale setting rondom, is een essentieel onderdeel van het leven. En, als je de materie beheerst, lonend als onderwerp of kader in proza en literatuur. Het jongste voorbeeld levert what’s in a name Herman ‘Koch’ met Het diner. Het verhaal speelt zich vrijwel geheel af in een restaurant. Het is opgebouwd als een diner, met hoofdstuktitels zoals ‘Aperitief’ en ‘Fooi’. Het diner won de NS Publieksprijs, wat het de titel verschaft van ‘Boek van het Jaar 2009’. Is er hoop van Renate Dorrestein is opgezet als het recept van een gerecht. In het leven gaat het om overleven – en dat doe je door te eten. En dan is er natuurlijk Ronald Giphart met Troost. Hoofdrol speelt de 37-jarige Art Troost, een beroemd en succesvol kok. Hij ziet de wereld als een groothandel in ingrediënten en associeert alles met eten, ook vrouwen. ‘Victor is als chef-kok bij uitstek een individualist. Hij is lichamelijk sterk en kan veel stress aan. Professioneel is

In de knoop

In Victor raakt dit typische karakter van de chef-kok met zichzelf en zijn verleden in de knoop door de heropleving van een tragische gebeurtenis uit Victors jonge jaren: zijn vader overleed na een ramp in de mergelgroeve van Roosburg – een waargebeurde, maar vrijwel vergeten ramp. In die groeve werden champignons geteeld. Victors vader was de eigenaar van dat champignonbedrijf. Onder meer het feit dat Victor in zijn hele carrière nog nooit een champignon heeft aangeraakt, houdt verband met dit verleden. Victor had de dood van zijn vader jarenlang weggestopt en is nu gedwongen dit pijnlijke verleden te reconstrueren. Louise, Victors doofstomme zus, wekt in deze verhaallijn veel sympathie. ‘Mensen met een handicap wekken vaak medelijden op, en krijgen sneller het voordeel van de twijfel, ook daar laat de mens zich gemakkelijk om de tuin leiden,’ zegt Vanderstraeten. En onterecht, gezien de verrassende ontknoping. Mise en place eindigt met een bitter toetje. Margot Vanderstraeten, Mise en place,

Uitgeverij Atlas, ISBN 978 90 450 1505 7 (€ 18,50)

Mise en place

Mise en place betekent letterlijk ‘op zijn plaats gezet/gelegd’ in het Frans. De term slaat op de voorbereidingen die getroffen worden in een keuken, bijvoorbeeld het maken van garnituur, het blancheren van groenten of het trekken van bouillon. Tijdens de rustige uren wordt de mise en place uitgevoerd, zodat de koks minder handelingen hoeven te doen tijdens de drukkere momenten. Ook voorbereidende handelingen door bedieningsmedewerkers worden aangeduid met mise en place.

nieuwe titels Wolkenherders liederen

Heen en weer springend tussen sterrenstelsels en niemendalletjes, tussen grootse thema’s en bescheiden scherts, tussen magie en realiteit, dicht Frans Kuipers het heelal aaneen in een veelkleurige, veelzijdige en extraverte dichtbundel. De poëzie zit vol beweging en virtuoos taalgebruik.

Frans Kuipers, Wolkenherdersliederen, Uitgeverij Atlas, ISBN 978 90 450 0490 7 (€ 18,50)

De geachten

Brieven vertellen het verhaal van een vakkenvuller die terugdenkt aan zijn grote liefde, die hem verliet. Hij krijgt ontslag na een brief aan het meisje van de zuivel. Daarna slaagt hij als komiek, en vindt hij alsnog een (andere) grote liefde. De

brieven zijn echt, de geadresseerden zijn echt. Ze hebben Foncke’s brieven zelden beantwoord. In plaats daarvan huilden ze, of bedreigden ze Foncke. Hij stuurde daarop weer een brief naar hen, want: ‘Het leven duurt te lang om betamelijk door te gaan.’ Tim Foncke, De geachten, Uitgeverij

Thomas Rap, ISBN 978 90 600 5945 6 (€ 14,90)

De allestafel

Mark Oldings is schrijver-in-spé en hiphoprecensent. Hij viert zijn verjaardag, en geeft ditmaal een cadeau aan zijn vriendin Yvonne: hij belooft haar volwassen te worden. Dit begint bij de kleinste details. En daarom staat hij al een half uur te dralen met enkele paren sokken in zijn handen. Het zwarte paar is het zachtst, maar die kleur vind hij ongemakkelijk. De witte vindt hij het fijnst, maar die staan minder volwassen. Vanuit dit detail bouwt Heerma van Voss een sobere coming-of-age op van Mark Oldings.

Thomas Heerma van Voss, De allestafel,

Uitgeverij Augustus, ISBN 978 90 457 0277 3 (€ 15,00)

advertentie

Li t e r at u u r , mo d e , a rc h i t ec t u u r , f oto g r a fi e

De nieuwe Snoecks is er weer. 14,90 euro, 600 blz www.snoecks.nl

(Uit: Wikipedia, de vrije encyclopedie)


3

Bespreking

Dansende novelle Victor Zuid is etaleur. Hij werkt op het snijvlak van commercie en kunst. Victors nieuwe opdracht: de etalages van warenhuis Cocagne tot leven te wekken zoals dat nog nooit is gedaan. Daartoe verblijft hij maandenlang ’s nachts in het warenhuis. Christiaan Weijts schreef De etaleur, een ‘dansnovelle’, een kleine roman in opdracht van het Nederlands Dans Theater. Door Roel Weerheijm Jaren geleden kreeg Victor zijn eerste opdracht: de etalage inrichten van een chocolatier. Hij versierde deze met twee spitzen. Zijn huisgenote Vita danste, en droeg overdag spitzen terwijl Victor werkte. Nu dwaalt hij ’s nachts door het lege Cocagne ‘alsof hij de enige bezoeker was in een lege theaterzaal’. Wanneer hij voor een camera, en een scherm dat hem afbeeldt, staat, is dat ‘een gespiegelde dans’. Victor beseft dat zijn spiegelbeeld het tegenovergestelde is van hoe anderen hem waarnemen – zoals een danser die in een spiegel oefent, en weet dat het publiek hem omgekeerd zal

zien. De etaleur gaat dan wel over een etaleur, dans (en theater) zijn in thematiek en verteltrant nooit ver weg. De etaleur van Christiaan Weijts speelt in de soepel draaiende machine van een groot warenhuis. Marketing, verleiding, koopgedrag: indirect is de commercie leidend in Victors semiartistieke carrière. Zijn creaties moeten voldoen aan AIDA, een acroniem voor Attention, Interest, Desire en Action. Alles is AIDA. Deze snelle, zakelijke wereld benadert Weijts niet kritisch, zoals Allard Schröder in De econome, of satirisch, zoals P.F. Thomése in Vladiwostok!. Weijts zet die wereld zwierig neer, zijn verhaal danst. De personages komen los van de grond, los van hun bureaus, hun kantoor en hun warenhuis. De ingewikkelde, maar geoliede raderen van een groot warenhuis (het personeel, de geldstromen,

Sprakeloos

In een lichte maar dreigende verteltrant neemt Veldman de lezer mee in een vreemde wereld. Zo overleeft een copywriter van Tell Sell de ene na de andere aanslag, vertelt een medium aan een gepasseerde rockster dat hij ofwel moet sterven, ofwel een plaatsvervanger moet vinden, en zoekt een schrijver vertrouwen in een pistool.

Lanoye beschrijft de aftakeling van zijn moeder. Ze kreeg een beroerte, raakte haar spraakvermogen kwijt, en zonk daarna steeds verder weg. Lanoye maakt de balans op van zijn jeugdjaren: de conflicten met zijn moeder, zijn moeizame voortgang in de liefde, en vooral van de heldhaftige, maar verloren strijd die zijn moeder vecht tegen de dood, en de machteloze woede en pijn die dat bij Lanoye veroorzaakt.

Boem, Uitgeverij Mouria, ISBN 978 90 458 00813

Prometheus, ISBN 978 90 446 1107 6 (€ 19,95)

David Veldman, Egidius Donker Ra Ra Boem (€ 16,95)

De trompetboom

Christiaan Weijts, De etaleur, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 7197 5 (€ 15,00)

Nu overal te koop! De langverwachte nieuwe Dan Brown

Als de ratten het spek uitvreten

1653. Het schip ‘De Lastdrager’ slaat te pletter tegen de rotsen van een van de Shetlandeilanden. Slechts 26 mensen overleven, waaronder de achttienjarige Jan Camphuys, leerling-zilversmid en waarnemer van de VOC. Camphuys wist veel, en deelde lang niet alles met zijn superieuren. Een verhaal over geld- en eerzucht, verraad en bedrog, maar ook over trouw en integriteit.

Uitgeverij Van Oorschot, ISBN 97890 282 41282

uitvreten, Compaan Uitgevers,

(€ 14,50)

ISBN 978 94 903 7470 9 (€ 17,90)

4

De etaleur eindigt concreet, met beide benen op de grond. Achter de novelle is een artikel geplaatst waarin Christiaan Weijts in gesprek treedt met twee choreografen van het Nederlands Dans Theater, Sol León en Paul (jawel!) Lightfoot. Ze praten over de wederzijdse invloed van literatuur en dans op elkaar. Twee werelden die ver van elkaar verwijderd lijken, maar soms toch in elkaar terugkeren.

Tom Lanoye, Sprakeloos, Uitgeverij

Julius, tien jaar, brengt de zomervakantie door bij zijn opa. Oma, een kindermeisje uit Frankrijk en Julius’ halfzus Olivia wonen ook in opa’s huis. Julius vaart met Olivia over de meren, hij leert boogschieten en raakt in contact met mensen in de buurt. Dan ontsnapt Gabriël, de papegaai, en vindt een nieuw thuis in de trompetboom. Julius bouwt er een vlonder. Zijn ze nu vrijer dan voorheen? Hannah van Munster, De trompetboom,

Victor beïnvloeden, maar blijkt al snel feilbaar: ‘Onze macht is, zoals gezegd, beperkt.’ En een pagina later: ‘Meer dan Victor op een spoor brengen zit er voor mij niet in. Waar dat toe leidt zal ook ik pas achteraf weten.’ Verwarrend is vervolgens de vergelijking van de alwetende verteller met de schouwburg: ‘Mijn band met Victor Zuid lijkt op die van een schouwburgbezoeker met een acteur.’ Victor is hier de acteur, de verteller is de bezoeker: precies het omgekeerde van een ‘beïnvloedende’ verteller.

advertentie

nieuwe titels Egidius Donker Ra Ra Boem Boem

de wandelingen van klanten) zijn een grootschalige choreografie. Weijts’ gelaagde vertelling, bekend van zijn twee romans Art. 285b en Via Cappello 23, keert in De etaleur in gewijzigde vorm terug. Victor Zuid is de protagonist van het eigenlijke verhaal, maar een niveau hoger blijkt sprake van een ‘alwetende verteller’. Hij wekt aanvankelijk de indruk een god te zijn. ‘Jij, Victor Zuid, mag dan naam gemaakt hebben (…), vergeleken bij wat nu komt is dat allemaal kralen rijgen en kruimelspel. Je staat op de drempel naar een revolutie in het etaleren.’ Een niveau onder het eigenlijke verhaal leeft de stad als een organisme, dat mensen, auto’s en bussen in zijn aderen heeft, en staat de mens in dienst van de grootstad. Zo bezien wordt Victor niet alleen beïnvloed door de verteller, maar ook door de levende stad. De verteller registreert alles en kan

Peter Blanker, Als de ratten het spek

LUITINGH

Een duizelingwekkend spannend verhaal van de auteur van De Da Vinci Code.

ALLES WORDT ONTHULD... www.danbrown.nl Boekenkrant - verder lezen? ga naar www.boekenkrant.com

Voor Cees! van Renate en Christiaan

Foto Simone Stassen

I

Cees Nooteboom, schrijver en dichter, ontvangt de (Vlaamse) Prijs der Nederlandse Letteren uit handen van de Belgische Koning Albert. Hij is na Hella Haasse, Harry Mulisch en Simon Vestdijk de vierde schrijver die alle grote oeuvreprijzen wint: de P.C. Hooftprijs, de Constantijn Huygensprijs en, nu, de Prijs der Nederlandse Letteren.

k ben een groot liefhebster van Nootebooms poëzie. Werkelijk subliem vind ik zijn gedicht ‘Aardmoeder’, uit Gezichten van de wereld, een fotoboek van Eddy Posthuma de Boer met wie Nooteboom de gehele wereld heeft bereisd. Bij een foto van een oude vrouw met een takkenbezem op een kale zandvlakte schreef Nooteboom:

E

en jaar geleden zou ik met Cees Nooteboom aan tafel zitten bij de zender ‘Het Gesprek’. Ik had me er behoorlijk op verheugd: mijn afstudeerscriptie, uit 1999, ging over zijn werk, dat ik altijd erg bewonderd heb. Ik had, heel aanstellerig, een exemplaar van mijn debuutroman bij me, met opdracht. Daarmee liep ik de studio in. Die bleek compleet verlaten, op een stagiaire na. Wat was het geval: ‘Het Gesprek’ had geen geld meer, tot nader orde werden er geen nieuwe programma’s meer gemaakt. Excuses, flesje wijn als troost, terug naar huis. Toen heb ik dat boek, dat ik al voor Nooteboom gesigneerd had, alsnog naar hem opgestuurd. Een half jaar later kwam er een uiterst vriendelijk bedankbriefje uit Berlijn, in zijn kenmerkende kleine handschrift, op zijn ouderwets gedrukte briefpapier. Opsturen was helemaal niet nodig geweest, schreef hij me, want hij had het boek al en vond het erg goed, met name de passages over de muziek. Ik las zijn werk voor het eerst als middelbare scholier. Ik denk dat het begon met Rituelen, nog altijd een van de beste boeken die ik ken, vooral vanwege de hypnotiserende toon erin, de combinatie van een scherp observatievermogen in een melancholiek gemoed. “Herinnering is als een hond die gaat liggen waar hij wil” is een haast canonieke zin. Maar ook uit

Renate Dorrestein: ‘In zijn poëzie kan hij waarlijk met donder en bliksem gooien.’

Zojuist heb ik de wereld geveegd stof afgenomen wonden vergeven zonden geheeld ik ben de moeder van de aarde alle goden zijn verdwenen verdronken vervlogen verkwijnend in tehuizen en kerken ik alleen bleef achter om te koken, te troosten, te vegen iemand, meneer de fotograaf, iemand moet het vuile werk doen. Wat ik er zo mooi aan vind, is dat Nootebooms gebruikelijke mildheid hier een ongewoon venijnige staart krijgt. In zijn proza vind ik hem weleens érg wijs, verstandig en berustend, maar in zijn poëzie kan hij waarlijk met donder en bliksem gooien. Prachtig. Jammer genoeg ken ik Nooteboom niet persoonlijk. Onze wegen hebben elkaar maar een paar keer gekruist. Een generatiekwestie?

Renate Dorrestein


andere hoofdstukken uit Rituelen kan ik mezelf wel eens in gedachten zinnen horen prevelen. Laatst herlas ik Mokusei! voor een stuk in De Groene over sensuele boeken en ook hierin is het diezelfde toon die me aanstaat. En de reisverhalen natuurlijk. Als je Nooteboom leest, wil je onmiddellijk zelf weg, en dan ook je ziel over het landschap uitsmeren. Laatst sprak ik hem dan eindelijk, op de verjaardag van Gerrit Komrij, die gevierd werd bij De Bezige Bij,

tegenwoordig ook zijn uitgever. Een innemend man. Was erg vriendelijk voor de beginnende auteur die ik ben. Of mijn eigen werk door dat van hem is beïnvloed? Vast, vast, maar hoe dat precies zit, dat kun je niet direct aanwijzen. Om het met een Ceescitaat (uit: In Nederland) te zeggen: “Er zitten altijd honderd schrijvers in je hand, ook al weet of wil je dat niet.”

Christiaan Weijts: ‘Als je Nooteboom leest, wil je onmiddellijk zelf weg, en dan ook je ziel over het landschap uitsmeren.’

Christiaan Weijts

advertentie

7,98

De bestsellers van Dan Brown nu verkrijgbaar in Poema Pocket

7,98

7,98

Nu De Da Vinci Code, De Delta Deceptie en Het Juvenalis Dilemma in Poema Pocket voor slechts 7,98

WWW.POEMAPOCKET.NL 5

Pim Wiersinga

E:I:G7A6C@:G

?:AI:L:G@=DK:C

01(&4-05&/

)&5

*/4)"/()"*

Papieren Gezicht 30."/

30."/

ISBN: 978-90-806270-8-6 (360 pagina’s)

� 19,90

Na het ‘verrassend proza’ (VN) van Honingvogels, na ‘het voetspoor van Couperus en Vestdijk’ (AD) dat hij in Gracchanten volgde, na de tragiek van Tropenzomer komt Pim Wiersinga terug met Het papieren gezicht, waarin een danser zijn jeugd verliest. In deze nieuwe roman overleven de personages hun illusies. En de liefde lijkt verder weg dan ooit. In het kielzog van zijn personages betreedt Pim Wiersinga het Onbekende, en hij verleidt de lezer om hetzelfde te doen. .BSKPO4BSOFFM

.BJEFOUSJQ 30."/

"MTEF SBUUFOIFU TQFLVJUWSFUFO

ISBN: 978-94-903740-5-1 (240 pagina’s)

30."/

� 17,90

Ella, eerstejaarsstudente aan het conservatorium, ontdekt in de stad nieuwe werelden die haar stukje bij beetje het geloof in de dogma’s van haar jeugd doen verliezen. Haar geheime minnaar Tim, aantrekkelijk om zijn vrijheid en anderszijn, maakt de breuk met haar behoudende ouders onvermijdelijk. Tims makkelijke maar uitzichtloze leventje komt ondertussen haaks te staan op zijn steeds heviger verlangen om meer te ontdekken over zijn verdwenen moeder; van stuurloze jongere ontpopt hij zich tot weerbarstige held tegen wil en dank.

ISBN: 978-94-903747-0-9 (232 pagina’s)

� 17,90

In 1653 slaat De Lastdrager te pletter op de rotsen van Yell, een van de Shetlandeilanden. Jan Camphuys, een 18-jarige leerling zilversmid en waarnemer namens de VOC, dan de grootste firma ter wereld, is een van de 26 overlevenden.Toen Peter Blanker diens verslag onder ogen kreeg, bespeurde hij direct dat Camphuys meer wist dan hij prijsgaf. Hij besloot de zaak uit te zoeken en het verhaal opnieuw tot leven te wekken voor een hedendaags publiek. Het resultaat is een meeslepende vertelling waarin oprechte trouw en integriteit het meestal afleggen tegen gewetenloze geldzucht, verraad en bedrog – maar niet altijd.

"OUIPOJF8VSUI ISBN: 978-94-903740-2-0

� 9,90

(104 pagina’s)

Een waar gebeurd verhaal. Anthonie Wurth (1967) is ondernemer en doet zaken in China en werkt in Nederland als bedrijfs-trainer. Samen met zijn vrouw Monique draagt hij de last van een eigen bedrijf en een druk gezin van drie jonge kinderen. Tijdens een van zijn businesstrips naar Australië en China wordt hij na aankomst in Shanghai ontvoerd door de Chinese autoriteiten op verdenking van het virus N1H1, de Mexicaanse griep. Hij ervaart aan den lijve wat het is om in Chinese quarantaine geplaatst te worden. Volledig beroofd van al zijn vrijheid beseft hij dat hij al veel eerder “gevangen” zat.

WINNAAR PZC-Publieksprijs 2009 Op een winterse avond stapt de Griekse zeeman Dimítris binnen bij café Havenzate. Daar ontmoet hij Heleen, die samen met haar moeder Fie het café drijft. Heleen mag haar moeder niet in de steek laten, maar ze moet Dimítris beter leren kennen. Een korte trip naar Griekenland pakt anders uit; Heleen belandt op het vrachtschip waarop Dimítris als eerste stuurman werkt. Aan boord krijgt Heleen het flink te verduren en boven-

dien wordt ze geconfronteerd met vragen over haar verleden. Hoe ver gaat loyaliteit? Hoe voelt het om verraden te worden? Waar liggen je grenzen? En wat is liefde? Marjon Sarneel is tevens één van de 5 genomineerden voor de HVA ScriptPlus Debutant van het jaar 2009.

www.compaanuitgevers.nl

Verboden voor ouders ?\k\\ijk\Yf\b[Xkaflc\\ikd\ka\^\mf\c\ejfdk\^XXe# ^\jZ_i\m\ejXd\ed\kd\\i[Xe,'afe^\i\e% >àjAXej\e (''gX^%@`(.#0, @J9E0./0',/.(-0).

9<JK
N@CA<?I8K@JFEKM8E><E6 Jklli[Xe\\edX`cd\ka\X[i\j^\^\m\ej!eXXiXZk`\7k_\dX%ec N\m\icfk\e('îXk`j\o\dgcXi\e%?Xc][\Z\dY\i_ffia\f]a\_\k Yf\b_\Yk^\nfee\e% !A\^\^\m\ejnfi[\eXlkfdXk`jZ_èfejdX`cY\jkXe[fg^\efd\e#a\fekmXe^k dXo`dXXceb\\i\\edX`c%

6


INTERVIEW de vijand van een goed gedicht. Men rekent mij vaak tot de romantische dichters en ik kan daar mee leven. Ik ben inderdaad een bluesdichter. Ik wil mijn gevoel niet wegstoppen en hermetische kunstjes uitvoeren, wel heel wat schadelijke gevoelens wegwassen in een helder taalbad.’

Hoe zorgt u ervoor dat uw gedichten het daadwerkelijk overleven? ‘Mijn schrijftempo ligt erg laag. Van tijd tot tijd krijg ik de inspiratie op bezoek. Zij komt samen met een gevoel, een idee of een kleine observatie. De eerste versie staat vrij snel op papier. Dan leg ik het gedicht wekenlang, soms maandenlang weg, om er vervolgens met frisse blik naar te kijken. Met geluk blijven er dan twee of drie zinnen staan. Die zinnen, de kern van het gedicht, schrijf ik op een nieuw vel op. Dan moet het gedicht in verscheidene versies dichtgroeien met verzen uit hetzelfde taalregister, passend bij het eerste lied. Later volgt nog veel schaafwerk. Alle soorten oneffenheden, moeten weg.’

Zoals romantiek de vijand is van een goed boek, is sentiment de vijand van een goed gedicht.

‘Ik ben een bluesdichter’ Roel Richelieu van Londersele: reeds zijn naam klinkt als een gedicht van vier mooie woorden. Maar van mooie woorden houdt de dichter niet: ‘Slechte dichters rijgen mooie woordjes aan clichés in grootse gedichten.’ Uw dichtbundel opent met een reeks liefdesgedichten aan uw vrouw. Is zulke intieme, autobiografische poëzie niet enorm riskant? ‘Nee, mits de dichter het anekdotische en het clichématige vermijdt. Gedichten hebben altijd een persoonlijke basis, maar moeten ook altijd losstaan van de dichter zelf.’

Verwijst de afbeelding op de kaft ook naar deze cyclus gedichten? ‘Die afbeelding, een doorschijnende jurk over een vrouwenlichaam, symboliseert de gehele inhoud van Tot zij de wijn is: toegankelijk, maar mysterieus. Het verwijst zeker ook naar ‘Het gerucht in de gang’. De lezer zit dicht op de huid van twee geliefden, die tegelijk wat geheimzinnig blijven.’

Tot zij de wijn is is in hoge mate autobiografisch, en soms erg emotioneel. ‘Ik probeer het sentiment te allen tijde te voorkomen. Zoals romantiek de vijand is van een goed boek, is sentiment

Leveren hermetische kunstjes slechte gedichten op? ‘In mijn geval en visie wel. Ze leveren onpersoonlijke gedichten op: dichtgetimmerd, in zichzelf gekeerd. Ik wil pretentieloos dichten zonder dergelijke grammaticale turnoefeningen. In een eerdere bundel, Mijn stilstaand woord, schreef ik nog grootse, gedeeltelijk hermetische poëzie, maar gaandeweg ben ik steeds soberder gaan schrijven. De uitdaging om sobere en treffende gedichten te schrijven, is zeer groot.’

Hoe zien dergelijke gedichten eruit? ‘Ik gebruik het kleine, subtiele gebaar, alledaagse woorden. Hoe minder woorden, hoe beter. Bovendien gaan veel van mijn gedichten over thema’s die vaak terugkeren in de kunst: dood, liefde, eenzaamheid. Probeer dan maar eens boven het maaiveld uit te steken. Ik vind dat veel interessanter dan hoogdravende gedichten.’

Een langdurig proces! ‘Zeker, maar zo weet ik dat ik volledig achter de gedichten sta die ik na enkele jaren naar de uitgeverij stuur. Tijd is niet zo belangrijk en een dichter overleeft toch maar aan de hand van een paar gedichten of verzen.’

Roel Richelieu van Londersele, Tot zij de wijn is, Uitgeverij Atlas, ISBN 978 90 450 1626 9 (€ 18,50)

Weemoed, die als een regenwolk boven de verhalen hangt De nieuwe verhalenbundel van Frans Kusters is een verzameling licht ironische vertellingen over gewone mensen, die hun dromen niet in daden kunnen omzetten. In Paarse dingen hanteert Frans Kusters de Nesciaanse toon uit zijn eerdere boeken. Kusters over het korte verhaal, weemoed en absurdisme. ‘Ik schrijf suggestief, en ik laat veel weg. De lezer kan bij mij zelf invullen wat de meeste schrijvers in honderden pagina’s allemaal zelf benoemen, ook al doordat veel verhalen ‘in medias res’ beginnen en ophouden. Het korte verhaal met het bescheiden gebaar vind ik veel interessanter om te schrijven dan een roman. Dat ‘moet’ zoveel om het lijf hebben: een grootse plot, veel gebeurtenissen, thema’s… Een roman biedt de lezer, onder meer door herhalingen, houvast, maar ik vind het leuker zonder die herhalingen. Het maakt hetgeen ik impliciet laat, sterker. Vroeger had ik dezelfde voorkeur voor deze manier van vertellen. Als student

vond ik de traditionele romans bedaard. De korte verhalen van Jorge Luis Borges en Julio Cortázar, dromerig en surrealistisch, openden mijn ogen. Steeds als ik naar de film ging, vond ik het begin het mooist. De karakters en de verhoudingen tussen hen ontvouwen zich, de thema’s zijn duidelijk en het verhaal suggestief, maar er blijft veel te raden over. Het deel na de pauze vond ik altijd zwakker. Daar ‘moeten’ de thema’s hun uitwerking krijgen. Dialogen worden onrealistisch zwaarbeladen, de gebeurtenissen zijn gestuurd, de plot moet afgewikkeld: het dwingt de film een richting op, er is geen vrijheid meer. Ondanks dat ik niet van zo’n sturende plot houd, keren twee thema’s terug in mijn verhalen. Ten eerste weemoed, die als een regenwolk boven de verhalen hangt. Niet dat ik terugverlang naar vroeger, integendeel. Als ik nu naar twintigers luister, zeggen die hetzelfde als ik rond die leeftijd, maar ik moet er niet aan denken om weer zo te


zijn. Maar het heeft iets moois om terug te kijken. Er valt een speciaal licht op de gebeurtenissen, op hoe je je toen voelde, op de opvattingen die je destijds had. Het gif is eruit. Ik blik graag terug op mijn studententijd, mijn vriendengroep van destijds, de popmuziek waar ik naar luisterde. Ten tweede het lichte absurdisme van mijn verhalen. Het heeft veel te maken met de doelloze levens van veel personages. Vooral de studentenverhalen

zijn gebaseerd op de ironie van het Nesciaanse ‘Jongens waren we, maar aardige jongens’. Veel verhalen zijn bovendien onaf: ze beginnen en eindigen ergens, waardoor ze een surrealistisch karakter krijgen. Daarnaast lijken ze triviaal. Maar niets is minder waar: onder de oppervlakte, onder het verhaal zélf, ligt een wereld verscholen.’

Frans Kusters, Paarse dingen, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 5490 8 (€ 18,90)

advertentie

gratis Boekenkrant nieuwsbrief! geef je op via www.boekenkrant.com 7

SP

Moord, doodslag en een goed complot. Het spannende boek in de schijnwerper. Thrillers en whodunits van wereldformaat.

nieuwe titels Fluiten in het donker

spanning

Sally O’Malley belooft haar stervende vader dat ze op haar zusje Troo past. Maar ze kan haar belofte steeds moeilijker houden. In de buurt zijn twee meisjes gevonden, aangerand en gewurgd. Sally weet zeker wie de dader is, en ook dat zij het volgende slachtoffer zal zijn. Waarom gelooft niemand haar?

‘Krijg de tering maar Brons. Ik hou mijn porem dicht.’ Appie Baantjer en u, beiden agent op en schrijver over De Wallen in Amsterdam. Hij stopt met de reeks, u begint. Toeval? ‘Rechercheur Brons en het lijk op de Wallen ontstond uit de vraag of ik een compleet verhaal kon schrijven. Eerder waren al twee boeken met korte verhalen van mij uitgegeven. Ik was agent op De Wallen. Vandaar dat ik kwam tot een soortgelijk boek als Baantjer. Van wie ik overigens helemaal geen fan ben. Ik ben van huis uit geen lezer, meer een doener. Ik heb ooit een Baantjer uitgelezen en dat was het dan.’

Lesley Kagen, Fluiten in het donker, Uitgeverij The House Of Books, ISBN 978 90 443 2498 3 (€ 17,50)

Ten dode opgeschreven

Caitlin Beckett is vijftien jaar, en wordt niet veel ouder als ze niet snel een nieuwe lever krijgt. Haar moeder zoekt uit wanhoop op internet naar mogelijkheden. Z0 rolt ze in de illegale orgaansmokkel. Inspecteur Roy Grace is bezig dit aan te pakken. Aangespoelde lijken voor de kust van Sussex, waarin organen ontbraken, brengen hem naar duistere plekken in Oost-Europa.

Wat maakt De Wallen zo bijzonder, zo beschrijvenswaard? ‘Toen ik in 1977 na mijn opleiding als politieagent moest werken in de binnenstad van Amsterdam, zag ik er als een berg tegenop. De Wallen! Het Sodom en Gomorra en de duistere steegjes. Iedereen was in mijn ogen een crimineel of zat tegen de zelfkant aan. Maar hoe langer ik daar werkte, des te meer ik van de mensen ging houden. Het is een groot dorp. Iedereen kent iedereen. Junks, pooiers, prostituees, bejaarden, kappers, groentemannen en ook dienders en criminelen. Voor een politieagent is het ook een uitgelezen kans om in aanraking te komen met alle artikelen van de Nederlandse wetgeving.’

agent, maar een beginnend rechercheur. Koen is een mengeling van diverse personages. Ik ben marinier geweest en heb Koen ook die diensttak gegeven. Koen zijn vingervlugheid op het toetsenbord heeft-ie van mij. Kleine dingetjes die ik van mezelf erin heb gegoten, maar ook die van andere collega’s. Zoals lang blond vlashaar.’

U heeft er dertig dienstjaren opzitten, Koen Dullen is een beginnend agent. Wat typeert hem? Uw eigen herinnering? ‘Koen Dullen is niet een beginnend

Hoe gebruikt u uw ervaring in het boek? ‘Daarmee beschrijf ik de details van de binnenstad. En natuurlijk wat er zich op straat afspeelt en de mensen. Het had

Peter James, Ten dode opgeschreven,

Uitgeverij De Fontein, ISBN 978 90 261 2671 0 (€ 18,95)

Rechercheur Brons en het lijk op de Wallen is geschreven in ‘een typisch Amsterdamse stijl’. Wat is dat? ‘De typische Amsterdamse stijl is het “directe”. Amsterdammers laten zich niet snel in de hoek zetten en hebben altijd een weerwoord. Ze mogen elkaar ook graag afzeiken. “Krijg de tering maar Brons. Ik hou mijn porem dicht”.’ Gerard Mak, Rechercheur Brons en het lijk op de wallen, Uitgeverij De Fontein,

Een skelet ziet het daglicht in een bouwput, en daarmee een even oud complot tegen de Britse koningin. De vertraging van de bouw is het minste van de problemen – de ring naast het skelet het meest uitdagend. Voor Jack Pendragon compliceren twee moorden vlak na de vondst deze zaak. Het motief blijft onduidelijk, hoewel hij zeker weet dat ze samenhangen met het skelet en de ring. De zaak verergert zich van een oude moordzaak tot een race tegen de klok om een morbide gek te stoppen…

Uitgevers, ISBN 978 90 229 9444 3 (€ 19,95) advertentie

Zwijgplicht

Kate Burkholder woont en werkt in Painters Mill, Ohio, een gemeenschap van amish (Amerikaansprotestantse gelovigen). Ze is er geboren en getogen, maar vestigde zich daarna elders, en vergat haar verleden. Dat katapulteert echter terug in haar leven als een seriemoordenaar opduikt in Painters Mill, zoals zestien jaar geleden. De moorden van toen en nu zijn identiek. Ze wil de moord oplossen, maar moet daarbij een lastig geheim bewaren: de reden dat ze ooit uit Painters Mill is weggevlucht…

Michael White, De Borgia ring, Uitgeverij

Linda Castillo, Zwijgplicht, A.W. Bruna

Van Holkema en Warendorf, ISBN (€ 17,95)

Uitgevers, ISBN 978 90 229 9578 5 (€ 19,95)

8

JW is een ambitieuze student met een decadente levensstijl. Jorge is een drugsdealer die uit de gevangenis is ontsnapt. En Mrado probeert de voogdij over zijn dochtertje te herwinnen. Drie mensen uit de totaal verschillende werelden van Stockholm hebben snel geld nodig, en zwichten voor de cocaïnehandel. Zoals de jonge vrouw die verdwenen is, dromen ze van een beter leven en gebruiken ze de illegale handel als middel. Jens Lapidus, Snel geld, A.W. Bruna

ISBN 978 90 261 2719 9 (€ 12,50)

nieuwe titels De Borgia ring

Snel geld

misschien iets rauwer gekund, omdat veel Amsterdammers zo praten. Maar dat stoot denk ik de lezers af.’

A New York City Biking Guide

De eerste fietsgids van New York

€17,50

boekenkrant2.indd 1

City

verkrijgbaar bij de boek winkel en via www.ridewithmenyc.com

Roos Stallinga ISBN 9789065520562 30-09-2009 11:53:36


thema boekfragmenten

DINGEN DIE FIJN ZIJN Claudia de Breij, Dingen die fijn zijn, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, ISBN 978 90 468 0691 3 (€ 14,95)

Claudia de Breij schrijft. Over dingen die fijn zijn, en over dingen die dat niet zijn, maar waar - door erover te schrijven - toch nog iets van te maken valt. Een onweerstaanbaar optimistisch boek met grappige, ontroerende en herkenbare verhalen. ‘Clau…’ O jee. Mijn beste vriendin noemt me Clau. En ik hoor er een komma achter. Dat betekent: toestanden. Altijd. ‘…Er moet me toch iets van het hart.’ Ja. Toestanden. ‘Ik wou er eerst niet over beginnen, maar ik merk toch dat het me echt heel hoog zit.’ Ik roer wat in mijn thee. Een schijnbeweging, want ik gebruik geen suiker en geen melk. Maar het roeren geeft me een reden om naar beneden te kijken, en die neiging heb ik wanneer ik een verwijt voel aankomen. Alvast schuldbewust naar beneden kijken, voor het geval het terecht is. Het is meestal terecht. Ik maak te weinig tijd, ik bel nooit terug, en hoe kon ik godverdomme de sterfdag van haar moeder wéér ver-

geten. Ik ben een vriend van niks. Ze heeft gelijk. Wat het ook is, ze heeft gelijk. ‘Ja, het is misschien een beetje stom om te zeggen hoor…’ Oké. Dit kan meevallen. Maar toch. Op de incasseerstand. Boetekleed. As op het hoofd. ‘… maar ik vond het echt heel kut dat ik niet in je boek voorkwam.’ Die had ik niet zien aankomen. Mijn boek. Mijn boek over zwangerschap en bevallen, bedoelt ze? Komt ze daar niet in voor? ‘Iedereen zit erin, Elly, Hilde, de jongens… op een gegeven moment heb ik ’t echt weggelegd. Ik vond het toch pijnlijk.’ Nee verdomd. Ze komt er niet in voor. Waarom eigenlijk niet? (…).

‘Dat komt omdat je nooit iets tegen me hebt gezegd over zwangerschap of bevallen. En die anderen allemaal wel.’ ‘O ja. Goh. Is dat het?’ ‘Ja.’ ‘O, oké. Doe jij nog wat met dat koekje?’ Wij zijn nu vierendertig. En vrienden sinds ons zeventiende. Nog even, en dan kennen wij elkaar langer wel

dan niet. Het was geen vriendschap op het eerste gezicht. We zaten bij elkaar in de klas bij Nederlands,maar ik vond haar eng en zij mij stom, dus andere sterren zagen we, in andere tijden. (…) Zij staarde er nooit naar, ze staarde überhaupt niet. Ze keek stuurs. Naar de grond, naar haar tafeltje, naar de leraar, naar wie haar ook maar

aan durfde kijken. Stuurs. Norsig. Rebel without a cause. Razend stoer, vond ik dat. En een beetje eng. Maar Alies was niet zomaar stuurs, of stoer, of without a cause. Haar moeder ging dood. Dat maakte haar zowel zielig als bijna benijdenswaardig; in de rare pikorde die de puberteit met zich mee brengt, geeft het drama van een overleden ouder een tragisch soort heldendom, een aureool van onaanraakbare volwassenheid, de romantische noodzaak om te roken, te drinken en schijt aan de wereld te hebben. Dat wilden we allemaal wel, schijt aan de wereld hebben. Maar dan wel met een levende moeder, alstublieft. Ik kon me nauwelijks iets voorstellen bij het verdriet dat ze moest hebben, en durfde er niet naar te vragen. Zelfs niet op dat pyjamafeestje. ‘Ladies Night’ hadden we het groots en meeslepend genoemd. Zeven meisjes die elkaar niet zo goed kenden keken zielige films, dronken Pisang Ambon en vertelden elkaar de verhalen die we ons hele leven zouden blijven vertellen aan nieuwe mensen, maar dat wisten we toen nog niet.

DE WEGEN VAN DE WERELD Nicolas Bouvier, De wegen van de wereld, Uitgeverij Bas Lubberhuizen, ISBN 978 90 5937 216 0 (€ 29,50)

Nicolas Bouvier en Thierry Vernet reisden in 1953-1954 van Joegoslavië naar Afghanistan. Hun reisverslag werd een cultboek, te vergelijken met On the road van Kerouac en In Patagonia van Chatwin, over landen die pas veel later toegankelijk werden voor toeristen. Het leven van een reiziger is iets onvoorspelbaars. In twee weken leg je vijftienhonderd kilometer af: heel Anatolië in één ruk. Op een avond, het is al donker, kom je aan in een stad waar je wordt verwelkomd door ranke zuilenbalkonnetjes en een stuk of wat kouwelijke kalkoenen. Je drinkt een glaasje met twee soldaten, een schoolmeester, een staatloze arts die Duits spreekt. Je gaapt, je rekt je uit, je valt in slaap. De sneeuw die ’s nachts valt, bedekt daken, dempt

kreten, blokkeert wegen… en je blijft zomaar een halfjaar in Tabriz, in de provincie Azerbeidzjan. (…) De weg voert eerst door smaragdgroene dalen, dorpen met rieten daken en paradijzen van olijfbomen en hazelaars die zich uitstrekken achter de stad. Dan leidt hij door een licht glooiende vallei, omzoomd door geronde, blauwe bergen. Aan het eind van die vallei voeren de eerste hellingen van de pas door wouden van reusachtige beuken, waarvan het vergeelde gebladerte losbarstte als een fanfare op twintig meter boven ons hoofd. Het onderhout zag rood van de


wilde aardbeien, maar we durfden niet te stoppen, beducht dat we niet meer tegen de helling op zouden kunnen komen. We namen de hele pas in de eerste versnelling, stonden op de treeplanken, klaar om te springen. De avond viel toen we de boomgrens passeerden. Onder ons, in uitgestrekte grazige dalen, zagen we kuddes grazen rond zwarte tenten en afgezadelde kamelen in ruste tussen de vuren van de kampen. (…) Bij mijn terugkeer kwamen veel mensen die thuis waren gebleven, me vertellen dat ze met een beetje fantasie en con-

centratie net zulke verre reizen maakten, terwijl ze met hun luie kont op hun stoel bleven zitten. Ik geloof ze graag. Dat zijn de sterken van geest. En dat ben ik niet. Ik heb het concrete houvast nodig dat de fysieke verplaatsing voor mij is. Gelukkig maar trouwens dat de wereld ook plaats biedt aan de zwakken, en als die wereld – zoals op sommige avonden langs de weg naar Macedonië – bestaat uit de maan aan je linker- en de zilveren loop van de Morava aan je rechterhand, met het vooruitzicht om achter de horizon op zoek te gaan naar een dorp waar we de volgende drie weken door zullen brengen, dan ben ik blij dat ik er niet buiten kan.

9


ZONDER NOORDEN KOMT NIEMAND THUIS Nelleke Noordervliet, Zonder noorden komt niemand thuis, Uitgeverij Augustus, ISBN 978 90 457 0309 1 (€ 19,90)

Een roman over Robert Andersen, een man die de eenzaamheid zoekt om een ingrijpende gebeurtenis – de moord op zijn vrouw – te verwerken. In een klein dorp midden in de overweldigende natuur van Canada wordt hij geconfronteerd met een raadsel. De taxichauffeur zette me af bij een handel in tweedehands auto’s, niet ver van Vancouver International Airport. De wagens stonden in het gelid als hoeren in een goedkoop bordeel, hun prijs op de voorruit. Mijn moeder noemde een auto altijd ‘wagen’ en markeerde daarmee haar nederige afkomst. ‘Hij heeft een mooie wagen onder zijn kont,’ was haar hoogste lof. Dan had een man wat bereikt. Mijn ‘wagen’ was voor haar nooit mooi genoeg. De zon vonkte van de chromen bumpers. Ik stond met een koffer en een reistas op de immense parkeerplaats, moe van de lange vlucht, en knipperde met mijn ogen. Mijn lichaam was er, maar mijn geest haperde nog. Het felle, heldere licht verried de nabijheid van de zee. Het middaguur maakte korte schaduwen. Onder de weidse koepel van de Canadese lucht was ik nietig. Ik kreeg

ruimte. Nederland is overal benauwend, een land van centimeters, zelfs als de lucht strakblauw boven het IJsselmeer spant, of als je vanaf de Moerdijkbrug het Hollands Diep breeduit over de aarde ziet liggen. Nederland zat me te krap. De taxi was weggereden en ik stond daar en was vergeten wat ik kwam doen. Ik wist zelfs mijn naam niet meer. Wie was deze man? Ik was van gemiddelde lengte, gemiddeld gewicht, middelbare leeftijd, goed en sportief gekleed, ik was een man om mee voor de dag te komen, een man als een favoriete zoon, een man als een eeuwige verloofde, een man als een beste vriend, een man als een oplichter. Niemand. Iedereen. Alleman. Ik keek naar de zonwerende ramen van een kantoor. Er kwam iemand naar buiten. Hij liep op me toe. Hij droeg een

poloshirt met het logo van de dealer. Toen de man vroeg hoe hij me kon helpen, wist ik het weer: mijn naam was Robert. Robert Andersen. Ik was rechtstreeks van het vliegveld gekomen om de auto te kopen die ik op het internet had gezien en die precies aan mijn eisen leek te voldoen. ‘Daar kun je nog jaren plezier van hebben,’ zei de verkoper na de proefrit. Hij sloeg de vijf jaar oude Dodge Dakota 4 x 4 automaat liefderijk op de zilvergrijze flank. ‘Ze is een werkpaard en de hele familie kan erin. Zelfs je schoonmoeder.’ Hij zei het niet voor het eerst. Zijn mobiele telefoon ging over met de rit van de Walkuren. De man verwijderde zich drie passen en keerde me de rug toe. Waarschijnlijk vond hij dat beleefd. Het poloshirt liet ook op de rug geen misverstand bestaan

over de naam van het bedrijf. Ik keek mijn aanstaande eigendom aan. De pick-up stond er geduldig bij, dromerig als een ezel. Hij viel niet tegen in levenden lijve. De cabine was ruim. Er hing een geur in van snoep. Dat was de spray waarmee de occasions jong en verleidelijk werden gemaakt. ‘Zo, jongen,’ zei ik. ‘Nu nog de prijs. Ik heb niet meer dan twaalfduizend Canadian dollar voor je over. Bij de huidige koers van de euro is dat een koopje maar dat hoeft onze Canadese vriend niet te weten.’ Ik nam wat afstand en begon zuinig te kijken. ‘En?’ vroeg de verkoper terwijl hij zijn mobiel dichtklapte en in zijn broekzak stopte. ‘Tja,’ zei ik, en somde de nadelen op: weinig profiel op de banden, veel kilometers op de teller, verdacht brullend geluid bij de uitlaat. De man was slim genoeg om me niet meteen tegen te spreken. Of hij had vandaag geen zin. Graag of niet. Ik deed een belachelijk laag openingsbod, waarop hij alleen maar de schouders ophaalde. ‘Probeer het nog maar eens,’ zei hij.

DE HANDELSREIZIGER VAN DE NEDERLANDSCHE COCAINE FABRIEK Conny Braam, De handelsreiziger van de Nederlandsche Cocaïne Fabriek, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, ISBN 978 90 468 0675 3 (€ 19,90)

Robin Ryder raakt zwaargewond tijdens de Eerste Wereldoorlog. Lucien verdient goud geld aan cocaïnehandel. Door een opmerkelijk toeval kruisen hun levens elkaar als Luciens zus Robin verzorgt. Een spannende en spraakmakende roman over cocaïne en oorlog, liefde en wraak. Lucien werd even stil. ‘De import van cocaïne verboden?’ ‘Ja, maar dat geldt uiteraard niet voor mijn firma. Wij hebben ontheffing gekregen, maar ik weet natuurlijk niet hoe het met de andere farmaceutische bedrijven zit.’ Hij keek door het zijraampje. ‘Maar dat zal jij toch wel weten? Jullie leveren vast niet alleen aan ons.’ Lucien trommelde op zijn stuurwiel. De vorige dag had Kirkpatrick hem al geërgerd met zijn gevis; nu probeerde hij hem ook nog uit te horen over andere Engelse afnemers. Zou hij door dat verontruste ministerie zijn gevraagd uit te zoeken wie er allemaal cocaïne geleverd kreeg, nu blijkbaar de handel onder toezicht gebracht moest worden? Hij boog opzij naar Kirkpatrick en zei vriendelijk: ‘Het gaat u eigenlijk niets aan, maar

10

voor uw geruststelling, Burroughs Wellcome is een uitstekende klant en daar kan er maar één van zijn.’ Hij leverde wel degelijk aan andere Britse bedrijven, zelfs aan hun grote concurrent Boots, maar daar had Kirkpatrick geen bliksem mee te maken en de kans dat hij erachter zou komen, achtte Lucien erg klein. Farmaceutische bedrijven hadden niet de neiging met hun productiemethodes en aanvoerkanalen te koop te lopen, maar ze wilden het dolgraag van de concurrentie weten. Hij moest daarbuiten blijven. Ze vochten in Engeland hun eigen farmaceutische oorlogje maar uit. ‘En je verkoop in Nederland, gaat dat een beetje?’ vroeg Kirkpatrick. ‘Ach, de vraag is niet groot. Alleen tandart-

sen en oogartsen gebruiken het wel voor kleine ingrepen,’ zei Lucien, opgelucht dat Kirkpatrick niet doorvroeg over zijn Engelse klanten. ‘Ja natuurlijk,’ zei Kirkpatrick, ‘hoewel, om je de waarheid te zeggen, wat anesthesie betreft gaat mijn voorkeur uit naar morfine.’ Lucien blies door zijn neus. Daar ging het dus om. De Britten konden dankzij de opium uit hun koloniën wel morfine produceren, maar geen cocaïne. Die afhankelijkheid van de Nederlanders zat Kirkpatrick natuurlijk dwars. Morfine beter! Deze betweterige kant van Brian Kirkpatrick was hem nooit eerder opgevallen. Geen wonder dat hij problemen had bij Burroughs Wellcome. Ze reden IJmuiden binnen en Lucien parkeerde bij

de vissershaven tussen stapels visnetten en zware kettingen. De Britse trawler lag al onder stoom voor de afvaart. Het dek was afgeladen met kratten en vaten en Lucien vermoedde dat Kirkpatrick, al was het slechts voor korte tijd, weer in het stinkende vooronder zou belanden. Even verderop, voor een ijsfabriek, zag hij de vrachtwagen van de fabriek staan. Albert Ketting stond bij de achterdeuren een sjekkie te roken met naast hem twee sjouwers die hij alvast had geregeld. Kirkpatrick stapte uit en liep rechtstreeks op de vrachtwagen toe. Ketting opende de deuren, zodat de Engelsman naar binnen kon om het aantal kratten te tellen. Nog voor Lucien bij hem was, draaide Kirkpatrick zich alweer om en stak zijn hand op ten teken dat het klopte. ‘Nou, dat is dan vijftienhonderdduizend gram die niet bij Harrods gekocht hoeft te worden,’ zei Lucien vrolijk. Zo vlak voor het afscheid wilde hij de verstandhouding tussen hen weer op peil brengen. Kirkpatrick deelde die behoefte want hij glimlachte: ‘Daar zullen onze soldaten de Nederlanders erg dankbaar voor zijn.’



TARMAC Nicholas Dickner, Tarmac, Uitgeverij Ailantus, ISBN 978 90 895 3032 5 (€ 18,95)

Alle Randalls denken dat de wereld vergaat. In een droom krijgen ze een einddatum door, maar allemaal een andere. Ann vlucht met dochter Hope, ze stranden in Rivière-du-loup. Het huis van Michel Bauermann wordt hun toevluchtsoord. Wanneer krijgt Hope haar datum door? Ik had haar nog nooit in de wijk gezien. Ze was slank, met benige handen en een gezicht bezaaid met sproeten. Ze droeg een pet van de New York Mets (met de klep over haar ogen getrokken) en een spijkerbroek met een gat op de rechterknie – niet zo’n modern geval dat met zuur was gewassen, maar een werkbroek met een primitieve pasvorm, een oude, uit een kolenmijn in de woestijn van Nieuw-Mexico opgedolven Levi’s. Met haar rug tegen de balustrade geleund las ze een taalmethode: Leer thuis Russisch – deel 13. Ik ging zonder een woord zitten. Ze vertrok geen spier. Het hout onder onze billen was gloeiend heet. De zon brandde echt hard, en als ik niet bang was geweest me belachelijk te maken had ik met mijn handdoek een tulband geïmproviseerd. Ik keek in de lucht. Hoog in de atmosfeer trok een 747

lange, rechte windveren. Droog weer in het vooruitzicht. Ik wilde net iets afgezaagds over het weer zeggen toen het meisje de klep van haar pet omhoog deed. ‘Vannacht heb ik over de bom op Hiroshima gedroomd.’ Er gingen een paar tellen voorbij, terwijl ik nadacht over dat ongewone begin. ‘Waarom speciaal de bom op Hiroshima?’ Ze sloeg haar armen over elkaar. ‘De kracht van de moderne bommen gaat de verbeelding te boven. Neem een gewone ballistische raket van ongeveer vijfhonderd kiloton. De explosie zou een stuk tektonische aardschol de ruimte in kunnen slingeren. De menselijke hersens kunnen dat niet bevatten.’ Waar kwam dit meisje vandaan? Ze had een ondefinieerbaar accent. Engels,

Acadisch, misschien uit New Brunswick. Ik gokte op Edmundston. Ze raapte een Cracker Jack-verpakking op, die tussen twee planken was gepropt, en begon die in snippers te scheuren. ‘Little Boy was ongeveer vijftien kiloton. Niet bepaald een rotje, maar wel al makkelijker in te schatten. Als dat boven ons hoofd zou exploderen, op ongeveer zeshonderd meter hoogte – zoals in Hiroshima –, dan zou de schokgolf de stad in een straal van anderhalve kilometer met de grond gelijk maken. Dat geeft een oppervlakte van ongeveer zeven vierkante kilometer. Het equivalent van…’ Ze kneep haar ogen samen, volledig in beslag genomen door een ongelofelijke hoofdrekensom.

‘… vijfentwintighonderd honkbalterreinen.’ Ze stopte even met het verscheuren van de Cracker Jack-verpakking om de omgeving met een zwierig pedagogisch gebaar te omvatten. ‘Het winkelcentrum zou in stukken vliegen, de bungalows zouden worden weggeblazen, de auto’s als kartonnen dozen weggeslingerd, de lantaarnpalen plat op de grond. En dat is alléén de schokgolf. Daarna is er de hittestraling. Over tientallen vierkante kilometers zou alles in as worden gelegd – heel veel honkbalterreinen! In de buurt van de bom zou de hitte hoger zijn dan de temperatuur aan het oppervlak van de zon. Metaal zou gaan smelten. Het zand zou kleine bolletjes glas vormen.’ Ze was klaar met haar scheuractie en woog het stapeltje snippers in haar handpalm. ‘En weet je wat er met óns zou gebeuren, twee arme, piepkleine primaten die voor zestig procent uit water bestaan?’ Ze keerde heel rustig haar hand om en de bries voerde haar handvol snippers in de richting van het linkerveld. ‘Wij zouden in drie duizendste van een seconde verdampt zijn.’

HET ULTIMATUM C.J. Box, Het ultimatum, Uitgeverij The House of Books, ISBN 978 90 443 2537 9 (€ 17,90)

Jack en Melissa kunnen samen geen kinderen krijgen, maar hun droom komt toch uit met de adoptie van Angelina. Negen maanden later krijgen ze bericht van het adoptiebureau: Angelina’s biologische vader deed nooit afstand van zijn rechten en wil Angelina terug. Het was zaterdagmorgen, 3 november, en het eerste dat me opviel toen ik mijn kantoor in liep, was dat het lichtje van mijn antwoordapparaat knipperde. Omdat ik de avond daarvoor laat was vertrokken, betekende dat dat iemand mijn nummer nóg later had gebeld. Vreemd. Mijn naam is Jack McGuane, en in die tijd was ik vierendertig. Melissa, mijn

vrouw, was even oud. Ik neem aan dat je wel eens van me hebt gehoord of mij op het journaal hebt gezien, hoewel ik het door alles wat er in de wereld gebeurt best kan begrijpen als ik je in eerste instantie ben ontgaan. Nu er in de wereld zoveel gaande is, is ons verhaal binnen het grote geheel niet meer dan een druppel in een rivier. Ik werkte als specialist op het gebied van de ontwikkeling van de toeristenindustrie voor het Metro Convention and Visitors Bureau van Denver: het bureau dat zich bezighield met het bieden op en het als gastheer optreden voor


conventies, en het aanmoedigen van toerisme richting Denver. Elke stad heeft zo’n bureau. Ik werk hard, draai vaak overuren en ga zo nodig ook op de zaterdagen naar kantoor. Het is voor mij belangrijk dat ik hard werk, zelfs in een bureaucratische omgeving waarbinnen dat niet noodzakelijkerwijs wordt aangemoedigd of beloond. Je moet namelijk weten dat ik noch de slimste man ter wereld ben, noch de best opgeleide. Mijn achtergrond maakt me niet geschikt voor deze baan. Maar mijn troef achter de hand is dat ik harder werk dan alle anderen

om me heen, ook als ik dat niet hoef te doen. Ik ben een nagel aan een doodskist in een kantoor vol bureaucraten, en daar ben ik trots op. Het is het enige dat ik heb. Maar voordat ik iets ging doen drukte ik op de knop om mijn voicemail af te luisteren. ‘Jack, je spreekt met Julie Perala.’ Ik staarde naar de luidspreker. Haar stem klonk gespannen, behoedzaam, leek niet te horen bij de zelfvertrouwen uitstralende en meelevende Julie Perala van het adoptiebureau waar Melissa en ik uren hadden doorgebracht toen we bezig waren met het lange proces van het adopteren van Angelina, onze negen maanden oude dochter. In eerste instantie dacht ik dat we om de een of andere reden nog meer geld moesten betalen.

11


Sint-Nicolaasliederen Henk van Benthem, Sint-Nicolaasliederen, Uitgeverij Kemper Conseil Publishing, ISBN 978 90 765 4226 3 (€ 39,90)

De zangtraditie van het Sinterklaasfeest is heel oud. Eeuwen geleden zongen gelovigen in de kerk om de gunsten van bisschop Nicolaas, de beschermheilige van kinderen en zeevaarders. Later komt hij als volksheilige ook op voor ‘minlustige’ en huwbare vrouwen die op zoek zijn naar een geliefde. Het Sint-Nicolaasfeest is een feest waarop van oudsher veel gezongen wordt. Iedereen - jong en oud, goede en slechte zangers, harde schreeuwers en zoete stemmen - zingt van de komst van Sinterklaas. Lang niet alle Sint-Nicolaasliederen die in zwang geweest zijn, waren kinderliederen. De allereerste Sint-Nicolaasliederen die men zingt, waren kerkelijke liederen en volksliederen, die in de late 19-de eeuw zijn opgetekend. In de 18-de eeuw

ontstonden SintNicolaasliederen, gezongen door ‘minlustigen’. Vanaf de tweede helft van de 19-de eeuw kwam het kinderlied op, later gewijd aan Sint Nikolaas en zijn knecht. Dat is ook de periode waarin de context voor het feest zoals dat nu nog steeds gevierd wordt, ontstond: de stoomboot uit Spanje, de schoorsteen en de schoen, het boek, de roe en de zwarte knecht(en). De Sint krijgt in liederen door de tijden heen verschillende benamingen. ‘Sint Nicolaas’ is de oude, middeleeuwse, katholieke heilige. Rondom zijn persoon zijn vele legenden ontstaan. ‘Sinterklaas’ is een meer folkloristische naam, waarmee we de mysterieuze volksheilige uit later eeuwen aanduiden. De typisch Nederlandse, uit Spanje

afkomstige figuur die in de 19-de eeuw zijn intrede doet, heet weer ‘Sint Nikolaas’. Tegenwoordig worden al deze benamingen door elkaar heen gebruikt. De hier opgenomen liederen vormen een muzikale afspiegeling van de wijze waarop men het Sint-Nicolaasfeest door de eeuwen heen heeft gevierd. Die geschiedenis blijkt al uit de manier waarop de liederen in zes hoofdstukken zijn ingedeeld en wordt nog eens verduidelijkt in korte inleidingen bij elk hoofdstuk. Maar ook in beknopte toelichtingen bij de liederen zelf. Al de ooit gezongen liederen verzamelen en opnieuw uitgeven, is een onmogelijke opgave. Veel liederen (vooral

volksliederen) zijn verloren gegaan; veel andere liederen (vooral kinderliederen) zijn van een zodanige kwaliteit, dat het niet gewenst is ze nieuw leven in te blazen. Uit het schier oneindige repertoire van Sint-Nicolaasliederen is daarom voor dit liedboek een keuze gemaakt van ruim zeventig liederen. Van de volksliederen zijn varianten in verschillende talen en dialecten opgenomen. De meest bekende Sinterklaasliederen bedoeld om door kinderen gezongen te worden, hebben een centrale plaats in dit boek. Bij veel kinderliederen is ook een pianobegeleiding opgenomen. De auteur heeft 11 liederen uit het boek geselecteerd. Onder zijn muzikale leiding zijn die opnieuw vertolkt en op CD gezet.

VREEMDE GELIEFDEN Jelte Werkhoven, Vreemde Geliefden, Compaan Uitgevers, ISBN 978 94 903 7405 1 (€ 17,90)

Niemand is wie hij lijkt te zijn. Op het oog gewone mensen vormen ongewone en verontrustende portretten. Verliefdheid berust volgens Werkhoven slechts ogenschijnlijk op toeval. In feite is er meer aan de hand. Het treffen van Tim en Ella zal voor alle personages – incluis henzelf – ingrijpende gevolgen hebben. Zijn stem klonk droog aan de telefoon, hees. “Ella hier.” Ze probeerde haar stem vast te laten klinken, helder als van een engel. “Ella.” Vlak. In de stilte die volgde werd ze zich vreemd bewust van een ader in haar nek die klopte. Haar vader hernam zich. “Goed dat je belt.” Zakelijk nu, alsof hij met een van zijn werknemers aan de telefoon zat. “Wat wil je zeggen?” Nu was het Ella die een moment nodig had. Ze stuurde haar ademhaling, diep

12

in, diep uit. “Het spijt me dat ik jullie niets verteld heb.” Diep in. Diep uit. Haar vader was haar voor, reageerde een fractie te snel. “Mooi zo. Je moeder en ik zijn bereid het je te vergeven. Iedereen heeft het recht om fouten te maken. God vergeeft hen die hun zonde inzien. Hoe kunnen je moeder en ik in het licht van Gods barmhartigheid je onze vergiffenis onthouden?” De anticipatie die Ella had gevoeld sloeg nu om in irritatie. “Waarom laat u me toch niet uitpraten?” “Ik denk dat het het beste is om hier niets meer over te zeggen. Je moet die, die jongen niet meer zien en nu onmiddellijk naar huis komen. Je moeder en

ik begrijpen je ... nieuwsgierigheid, maar...” “Tim is geen fout!” Ze schreeuwde het door de telefoon. “Het spijt me dat jullie er zo achter moesten komen, maar ik ga niet terug naar Mark. Ik voel niets voor die jongen!” “Je bent verward. Het grote stadsleven met al zijn verleidingen heeft je uit het lood geslagen, en je dwaalt. Kom naar huis.” Ella proefde bloed in haar mond. “Vader, Tim is geen dwaling. Wat ik voor hem voel is echt. Ik weet niet of ik dat voor hem blijf voelen, maar ik weet in ieder geval dat ik het niet voor Mark voel en nooit gevoeld heb. Als jullie echt van me

houden moeten jullie dat begrijpen.” “Wees toch niet zo naïef! Die jongen heeft geen ruggengraat, die pakt alleen zijn kans. Mark is je toegewijd, hij krijgt straks zeker een hele goede baan en zal in jullie onderhoud kunnen voorzien. Je zult jezelf niet kunnen onderhouden met alleen je zang, laat staan je kinderen.” “Ik moet met Mark trouwen om het geld? Is dat wat u nu zegt?” “Mark is ons soort mens, hij deelt onze waarden en overtuigingen. Die jongen gelooft in niets, heeft geen kennis genomen van de waarheid Gods. Hoe kan hij nu een eervol echtgenote van je maken?” Ella nam de hoorn van haar oor en keek er vol ongeloof naar. Ze wilde alleen nog maar schreeuwen, schreeuwen tegen het ding. Eert uw vader, eert uw moeder. Ze zei niets, gooide de hoorn op de haak en de bel van de telefoon galmde nog secondelang na van de klap.


INTERVIEW

‘Ik kijk naar de schuld van de mannen’ nalistieke werk: door onderzoek te doen naar de feiten. In mijn werk voelde ik woede tegenover de mannelijke daders, maar daar kon ik niets mee doen. Als journaliste moet ik bij de feiten blijven, mijn documentaires zijn haast anti-emotioneel.’

Privé kunnen ze moeilijk afstand doen van de ballast van hun werk, en hebben ze geen autoritaire macht.’

Het kan niet anders of hier kwamen veel reacties op! ‘Hogere politieofficiers reageerden verheugd: ze konden er nooit over praten, en in Koekoeksjong zagen ze de moeilijke kanten van hun werk terug. Mijn boek botst met de ‘traditie’, die voorschrijft dat we de schuld van huiselijk geweld bij vrouwen zoeken. Ik kijk naar de schuld van de mannen. En ook kwam dat debat over mannelijk geweld er.’

‘Mannen zijn verbaal en psychologisch zwakker, en compenseren dat fysiek.’

Foto Andreas Lennartsson

Katarina Wennstam is thrillerauteur en misdaadjournaliste. Seksueel geweld maakte haar woedend, een moordzaak was de druppel. Dus schreef ze Koekoeksjong, over een politieman die zijn vrouw mishandelt en verkracht. ‘Ik kijk naar de schuld van de mannen.’ Verkrachting, moord… Koekoeksjong is de realiteit? ‘Koekoeksjong is een fictief verhaal over dingen die ik tegenkom in mijn journalistieke werk. De basis legde ik op dezelfde manier als die voor mijn jour-

Dus schreef u fictie? ‘De zoveelste moordzaak was de druppel. Ik deed al tien jaar dit werk, maar ik moest mijn éigen stem laten horen. En ik wilde een debat aanzwengelen over seksueel en gewelddadig machtsmisbruik door mannen. In Koekoeksjong mishandelt en verkracht een politieagent zijn vrouw jarenlang. De vraag die me bezighield – waarom hebben mannen geweld nodig? – probeerde ik nu met menselijke inleving te beantwoorden.’ Vond u daar een antwoord op? ‘Ik wist dat veel politieagenten moeite hebben met de emotionele kant van hun werk. De harde aspecten kunnen ze beter aan, maar ook die laten littekens achter. Als politieagent hebben ze macht, en dwingen ze die zo nodig af met wapens en gecontroleerd geweld.

Wat houdt dat debat in? ‘Mannen zijn verbaal en psychologisch zwakker, en compenseren dat fysiek. Daarnaast hebben ze hetzelfde probleem als vrouwen: een opgedrongen ideaalbeeld waaraan ze moeten voldoen. Daar was nooit aandacht voor. We moeten mannen bevrijden van het macho-ideaal, zoals we vrouwen ook

van hún ideaalbeeld moeten bevrijden.’ Alsof dit verhaal nog niet heftig genoeg is, kent Koekoeksjong ook een verhaallijn over een gedwongen zelfmoord. ‘Het is de nieuwe manier van eerwraak: iemand dwingen tot zelfmoord, zodat de dader vrij blijft van directe schuld. Hoe dwing je iemand tot zelfmoord? Ik ken het verhaal van een gezin dat, vanuit eerwraak, de dochter wilde doden. Ze zaten met wapens klaar in de huiskamer. Het meisje wist dat ze hoe dan ook zou sterven, en ze koos ervoor van het balkon te springen. Het gaf haar macht.’ Macht? ‘Ze koos op die manier zelf voor de dood, hield haar lot in eigen hand. Op dezelfde manier kiest de vrouw van de politieman ook voor de dood. Als iemand je jarenlang mishandelt, kan de gedachte aan zelfmoord een bevrijding zijn. Daarbij neemt ze op die manier wraak op haar man. Zij is dood en vrij, en hij blijft eenzaam achter met een trauma.’

Katarina Wennstam, Koekoeksjong, Uitgeverij Cargo, ISBN 978 90 234 4194 6 (€ 19,90)

Fascinatie voor het morbide Wat is een lijk zonder bloedsporen, zonder uitpuilend vlees en hersenweefsel? Waar komt Mo Hayders fascinatie voor het morbide vandaan? ‘Mijn ouders waren vreselijk beschermend. Ze hebben me opgevoed in een soort cocon, afgesloten van veel, vooral negatieve invloeden van de buitenwereld. Net zo erg was hun verhuisdrift: elke paar jaar woonden we ergens anders. Op mijn vijftiende ging ik uit huis. De cultuurschok had niet groter kunnen zijn. Leefde ik thuis in een verstikkende cocon, nu kwam ik pijlsnel op de bodem van de maatschappij terecht. Ik had elke week een ander shabby bijbaantje: achter de bar, in een nachtclub, dat soort dingen. Ik kreeg vrienden die verslaafd waren, die verkracht werden, vrienden die stalen, een van mijn vrienden is vermoord, ik zag iemand sterven aan een hartaanval… Het was vreselijk. De gewelddadige thrillers die ik schrijf, en de manier waarop ik schrijf, zijn uit die donkere jaren voortgekomen. Misschien komt het wel door alle ellende die ik gezien heb, dat ik zo expliciet schrijf. Maar het is wel de realiteit. En

daarbij: wat is een lijk zonder bloedsporen, zonder uitpuilend vlees en hersenweefsel? Niet alleen tragische gebeurtenissen, maar ook de vragen die deze donkere jaren bij me opriepen, bleven me bezighouden. Waarom moeten sommige mannen seksueel geweld toepassen om in control te blijven? Zo worstel ik ook met seksueel geweld met kinderen. Ik heb geprobeerd dit te begrijpen in mijn tweede boek De behandeling, in de scène waarin een moeder ziet hoe haar dochter wordt misbruikt, terwijl ze niets kan doen. Vreselijk! Als moeder grijpt zoiets me ontzettend aan, maar toch moet ik erover schrijven, mijn verleden dwingt me hiertoe. De eerste boeken waren nog gewelddadiger dan Huid, de heftigheid neemt met de jaren af. Dat komt door mijn rustige leven, en omdat ik een jonge moeder ben. Ondanks dat mijn leven nu een stuk mooier is, wil ik mijn dochter niet censureren zoals mijn ouders dat met mij deden. Ze mag mijn boeken lezen, ze moet leren hoe de wereld in elkaar zit. Ik begrijp wel waarom mijn ouders zo beschermend waren. Ze hebben vreselijke dingen

‘Een menselijk lichaam moet weten hoe het moet vechten voor zijn leven.’


Foto: Kate Cooper

gezien en meegemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog, ze wilden ons dat leed besparen. Maar je hebt geweld nodig om te leven. Waarom spelen we anders gewelddadige games, gaan we ondersteboven in een achtbaan, schrijven we thrillers? We maken weinig

geweld meer mee, maar we zoeken het in andere gedaantes op. Een menselijk lichaam moet weten hoe het moet vechten voor zijn leven.’ Mo Hayder, Huid, Uitgeverij Luitingh, ISBN 978 90 245 3068 7 (€ 19,95)

13

COMPLOT 365 Gabrielle Lord, Complot 365, Uitgeverij Kluitman, ISBN 978 90 206 4901 7 (€ 4,95)

Complot365 is een gloednieuwe serie over een zoektocht vol raadsels en mysteries voor liefhebbers van spanning en actie. Callum Ormond, de hoofdpersoon, maakt het spannendste jaar van zijn leven door. Tot en met december 2010 komt iedere maand een nieuw deel uit. Wat het eerst mijn aandacht trok, was de wijd opbollende zwarte mantel die achter de dreigende figuur aan wapperde. Ik was op weg van het park naar huis en stond abrupt stil toen ik het zag. Iets of iemand wankelde door onze straat. Ik had in het park gevoetbald met Boges en was op weg naar huis om te helpen de auto in te laden. We stonden op het punt om te vertrekken naar het strandhuis aan de Treachery Bay voor wat mam het ‘gebruikelijke oud-en-nieuwgebeuren’ noemt. Die arme Boges zou thuisblijven met zijn moeder en oma; die zouden waarschijnlijk moeite hebben om wakker te blijven tot het televisievuurwerk. Ik had ook een moeilijke avond voor de boeg, maar wij zouden er tenminste helemaal uit zijn, met de boot

op het water. Toen de wankelende figuur naderde, zag ik dat het een grauw uitziende man was die onsamenhangend voor zich uit mompelde. Hij liep eigenaardig scheef, alsof hij zijn evenwicht had verloren of duizelig was. Ik wilde net de straat oversteken om hem te ontwijken toen ik verstond wat hij zei. Een golf van angst overspoelde me. ‘Cal!’ schreeuwde hij terwijl hij op me af strompelde. ‘Callum Ormond!’ Zijn wilde ogen puilden bijna uit hun kassen. Half hinkend, half rennend kwam hij dichterbij, zijn armen voor zich uitgestrekt. Ik hoorde het geloei van een sirene en binnen een paar seconden verscheen een ambulance met zwaailichten aan

de andere kant van onze straat. Hij reed met grote snelheid op ons af. De krankzinnige man was nu bijna bij me. Ik rook zijn smerige, bedorven adem. ‘Blijf erbij uit de buurt, Callum,’ sputterde hij, terwijl het kwijl uit zijn opengesperde mond liep. ‘Ze hebben je vader vermoord. Ze gaan mij ook vermoorden!’ Het leek of mijn hart bevroor. Wie was die vent? De man dook op me af. ‘Wie ben jij?’ riep ik en ik duwde hem weg. ‘Wat loop je nou te bazelen? Wat weet je van mijn vader?’ Met piepende banden kwam de ambulance naast ons tot stilstand en voor de man me weer kon vastgrijpen, sprongen

er twee broeders uit. De eerste duwde hem tegen de grond terwijl de tweede iets uit zijn tas haalde. De gek op de grond klauwde wanhopig naar mijn voeten. ‘Wie ben je?’ riep ik nog een keer. ‘Niemand heeft mijn vader vermoord; hij was ziek.’ ‘Laat dit maar aan ons over,’ zei de eerste broeder, die er nors uitzag en de bouw had van een worstelaar. ‘Hij weet niet wat hij zegt. Maak je nu maar uit de voeten.’ Zo tegen de grond gedrukt, zat de gek in de val. Toch lukte het hem om zich naar me om te draaien, terwijl de tweede man een injectiespuit in zijn magere arm drukte. Zijn gezicht was vertrokken; de aderen in zijn nek waren opgezwollen en klopten razendsnel. Hij keek me recht aan. ‘De Ormondsingulariteit,’ zei hij terwijl hij naar adem hapte. ‘Zorg dat het niet ook jouw dood wordt, jongen. Maak dat je wegkomt. Smeer ’m. Duik onder en hou je gedeisd tot 31 december volgend jaar. Je weet niet waar je mee te maken hebt. 365 dagen, Cal. Je hebt nog 365 dagen.’

advertenties

VERSCHIJNT 26 NOVEMBER!

12 maanden – 365 dagen – 12 boeken

Reid, Geleijnse & Van Tol Het afzien van 2009 Softcover, 128 p. € 9,95 ISBN 9789078753216

Een spannende zoektocht vol raadsels en mysteries

DYYlb]fYYe ]fY\j]k_]_]n]fk Y[`l]jgh ooo&[gehdgl+.-&fd ]feYYccYfk gh]]f_jYlakZg]c"

H SLEC

TS

9,95

Strips, cartoons en graphic novels

14

Uitgeverij Catullus Tel. 03560 29453 [email protected] www.catullus.nl

" =dc])*]Z]rg]c]jgflnYf_l ]]f_jYlakZg]c

ooo&[gehdgl+.-&fd


SW stripwereld

Mocht je suggesties hebben of iets met de lezers willen delen. Mail dan naar DeStripgek@ boekenkrant.com

strip in beeld

de stripgek

Deze schets is gemaakt door Minck Oosterveer op de stripbeurs Houten 2009

nieuwe titels

Wat jij, jonge vriend

Wat jij, jonge vriend bevat de correspondentie van Marten Toonder en Dick Matena, twee stripgrootheden. Opvallend is de volstrekte oprechtheid waarmee beide tekenaars het werk van de ander scherp becommentariëren. Daarnaast is er steeds veel ruimte voor zelfkritiek en zelfspot. Marten Toonder en Dick Matena, Wat jij,

jonge vriend. Brieven 1979-1991, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 90 234 5591 2 (€ 18,90)

Bronzen Adhemar voor Willy Linthout

De Bronzen Adhemar is de belangrijkste stripprijs van Vlaanderen. Dit jaar gaat de prijs naar Willy Linthout, vooral bekend van de ‘Urbanus’-strip. Hij maakte de aangrijpende, autobiografische striproman Jaren van de Olifant, over de zelfmoord van zijn zoon.

Jaren van de Olifant Zoon Wannes is van het dak van het flatgebouw gesprongen. Zijn vader Karel weet niet hoe hij dit enorme verdriet moet verwerken. Alles en iedereen verliest zijn betekenis. Tegenstrijdige gevoelens kwellen hem: eenzaamheid, liefde, onbegrip. Karel vlucht in verzinsels, dagdromen en nachtmerries. Willy Linthout, Jaren

Ja ik zal het bekennen, er niet meer omheen draaien en er openlijk voor uitkomen: ik ben een STRIPGEK! Om helemaal compleet te zijn, ik ben wéér een STRIPGEK. Want ik pakte een oude Storm van zolder en begon te lezen. Tjeez, het is nog steeds spannend! En wat zijn die tekeningen mooi! Minischilderijen! Oude Storm zette een waakvlam vol open. Ik ging, net als vroeger, strips lezen, bezocht hier en daar een beurs en ontdekte een geweldige wereld. Tot mijn vreugde en voor een deel mijn verbazing, ontdekte ik dat de stripwereld net als ik volwassen is geworden. Naast de Comics is er een compleet pallet van stripvarianten. Niet alleen dus avonturen, bovenmenselijke krachten en stoer heldendom, maar ook literaire strips met volwassen onder-

werpen, fotostrips, beeldverhalen en zelfs muziekstrips. Naast het lezen kun je jezelf verliezen in het verzamelen, het ruilen, het verhandelen en het bezoeken van stripbeurzen. Een hok vol mensen, vol dromen en fantasie. Helemaal top is de open wijze waarop de tekenaars, tekstschrijvers en inkleurders met deze fans omgaan. Het is fascinerend om te zien hoe zo’n kunstenaar – want dat zijn ze! – met een paar potloodstreken iets vormgeeft op een blanco stukje papier. En hoe een tekstschrijver met een paar zinnen een compleet verhaal, een karakter en spanning creëert. Laat je verrassen door de inhoud, de plots, de verhaallijnen en de kunst. Wat is het toch weer leuk om de strip te lezen!

Het boek Genesis

Robert Crumb, oervader van de graphic novel, werkte ruim vier jaar aan zijn interpretatie van Genesis, het eerste boek van de Bijbel. Robert Crumb, Het boek Genesis, Uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 616 9912 5 (€ 22,50) – vertaald door Nicolaas Matsier

H.J. de Kort Abonneer

evenement

je op de Boekenkrant

Strip Turnhout

Strip Turnhout is het grootste stripfestival van België. Tijdens het festival wordt de Bronzen Adhemar uitgereikt, de hoogste onderscheiding in de wereld van het Vlaamse beeldverhaal en sinds 2003 erkend als de Vlaamse cultuurprijs voor Strips. Elk jaar reikt Strip Turnhout ook de Debuutprijs van de Stad Turnhout uit, en wordt een Turnhoutse stadstekenaar aangesteld. 11 t/m 13 december 2009, www.stripturnhout.be/festival

Het afzien van 2009

Reid, Geleijnse & Van Tol, Fokke & Sukke -

www.fotostrips.nl

Het afzien van 2009, Uitgeverij Catullus, ISBN 978 90 787 5327 8 (€ 9,95)

Van De Olifant, Uitgeverij Meulenhoff / Manteau, ISBN 978 90 854 2200 6 (€ 24,95)

blunder

Dit is Jade. Jade werkt in stripwinkel Blunder. In Utrecht. De Havik, XIII en Franka zijn er populair. De jeugd leest er Manga. Strips zijn excentrieker, expressiever en minder braaf dan vroeger, zegt Jade. En steeds meer meisjes kopen strips. Stripwinkel Blunder is al dertig jaar oud. Jade niet.

Blut

Kredietcrisis enzo? Striptekenaars weten precies hoe het is om weinig geld te hebben. Je maakt er gewoon iets leuks van! Zak, Blut, Uitgeverij De Harmonie, Ype Driessen, Ype+Willem Heel herkenbaar, Uitgeverij Catullus, ISBN 978 90 787 5330 8 (€ 9,95)


ISBN 978 90 616 9925 5 (€ 9,95)

15

NF non-fictie

Biografieën; computers & internet; culinair; geschiedenis; lichaam & geest; sport; filosofie; natuur & wetenschap; hobby’s; lifestyle, family & home; maatschappij; muziek; psychologie; reizen; spiritualiteit

Wat is jouw excuus? ‘Laat los wat je tegenhoudt.’ ‘Maak veel fouten, dat is mijn leus.’ ‘Je komt er altijd, als je maar wilt.’

vertrouwen, dan gééf je vertrouwen. De volgende stap volgt vanzelf. Het is geen formule, gewoon doen. Laat los wat je tegenhoudt.

Door Esther Jacobs

Ik heb geen huis, geen vaste lasten, geen verplichtingen. Minder luxe betekent voor mij meer vrijheid. Ik streef die vrijheid na om elk moment bewust te kunnen kiezen wat ik doe. Je hoeft niet alles los te willen laten, als je af en toe maar kijkt naar wat je wilt. Als blijkt dat je niet doet wat je wilt, zet dan dat stapje. Doe iets dat je droom levend

Wat is jouw excuus? is een boek over de excuses die mensen hebben om hun droom NIET na te jagen. Ik heb mijn ervaringen in de goede doelen wereld en tijdens Expeditie Robinson beschreven als een spannend avontuur. Daarbij gaat het niet zozeer om mijn verhaal, maar om het losmaken van energie. We zijn opgevoed in een cultuur van zekerheid. We sluiten verzekeringen af en denken te bouwen aan ons pensioen. Wie weet is het goed om het leven eens van een heel andere kant te zien. Het boek geeft je misschien net dat zetje dat je nodig hebt om een stap te maken. Die stap moet je volgens mijn ervaring gewoon zetten, dan komen er vanzelf dingen op je af. Het is alsof je in een andere energie komt, die de mensen

houdt. Met elk stapje wordt het steeds meer realiteit. En nee, het is heus niet altijd gemakkelijk. Het loopt niet altijd goed af. Maak veel fouten, dat is mijn leus. Je leert ervan en waarschijnlijk gaat het wel een keer goed. De kunst is daarbij te blijven geloven en te blijven zoeken naar een oplossing. Je komt er altijd, als je maar wilt! Esther Jacobs, Wat is jouw excuus? Uitgeverij A.W. Bruna, ISBN 978 90 229 9658 4 (€ 16,95)

Over de auteur Foto: Inge Snelders

voelen. Coins for Care? De mensen zeiden me dat het niet kon. Expeditie Robinson? Ben je gek, zei ik tegen mezelf, ik hou van eten. Maar: heb je

Esther Jacobs (1970) heeft geen baan, relatie, geld, pensioen, rijke familie of andere zekerheid. Toch reisde ze door meer dan honderd landen, zamelde miljoenen euro’s in voor goede doelen. Ze woont op een tropisch eiland en werkt slechts een paar maanden per jaar. www.estherjacobs.info en www.watisjouwexcuus.info

nieuwe titels Gerard Reve, Kroniek van een schuldig leven / 1 De vroege jaren (1923-1962)

Het eerste deel van de driedelige biografie over een van onze grootste schrijvers, Gerard Reve, beslaat de jaren van zijn jeugd, zijn coming-of-age, zijn eerste romans en verhalen en zijn ‘Engelstalige periode’. Uit deze periode stammen onder meer De avonden, Werther Nieland en De ondergang van de familie Boslowits, en veel van zijn gedichten. De oorlogsjaren, zijn huwelijk met dichteres Hanna Michaelis en zijn worsteling met homoseksualiteit en geloof trekken diepe sporen door deze jaren. Zijn werken kwamen vaak moeizaam tot stand. Geregeld liet Reve in de media van zich horen, vaak provocerend. Deel 2 (De ‘rampjaren’) en deel 3 (De late jaren) verschijnen voorjaar en najaar 2010.

Nop Maas, Gerard Reve, Kroniek van een

schuldig leven / 1, Uitgeverij Van Oorschot, ISBN 978 90 282 4125 1 (€ 35,00)

Archeologie van de kick

Alcohol, drugs, avonturen, reizen, toerisme, games, achtbanen: we zijn verslaafd aan ‘kicks’. Voortschrijdende

16

techniek en een sneller leefritme zorgen voor de hang naar sterkere stimuli. Archeologie van de kick begint bij Leonardo da Vinci’s vliegtuigontwerpen, en construeert met brokstukken uit de geschiedenis (onder meer de wereldtentoonstellingen) een terugblik op de functie van ‘bijzondere ervaringen’.

Lieven de Cauter, Archeologie van de kick, Uitgeverij Vantilt, ISBN 978 94 600 4025 2 (€ 22,50)

Superwijngids 2010

‘In het hele aanbod zijn er zo’n vijftig tot zeventig echt vieze met snoepjessmaak en schimmelgeur. Het is volstrekt de bodem van de wijnwereld. De kiezen vallen uit je mond!’ Superwijngids 2010 beschrijft en beoordeelt 3290 wijnen in een bereik van 1,79 euro tot 99,00 euro; fles voor fles geproefd door Nicolaas Klei. De beoordelingen zijn volgens Klei niet gebaseerd op verstand, maar op ervaring en instinct. ‘Albert Heijn heeft een aantal lekkere rode Bourgognes en een erg lekkere witte Rhône. Ook zijn er

meer Portugezen, wat erg leuk is. Daar valt namelijk nog veel te ontdekken. De HEMA heeft trouwens een Bordeaux die ik lekker vond. Dat is best bijzonder, want een Bordeaux-drinker ben ik niet. Mijn smaak is eerder frivool en gezellig, niet zo streng. Helemaal objectief proeven is nou eenmaal niet helemaal mogelijk.’

Nicolaas Klei, Superwijngids 2010, Uitgeverij Podium, ISBN 978 90 575 9259 1 (€ 15,-)

De vijftig beste wijnhandels in Vlaanderen

Vijftig Vlaamse wijnkenners selecteerden de vijftig beste wijnhandels in Vlaanderen. Wat onderscheidt de honderden Vlaamse wijnhandelaars van elkaar? Op welke criteria zou je een goede van een betere wijnhandelaar kunnen onderscheiden? En hoe houd je als wijnliefhebber overzicht in de vele honderden wijnen die de wereld rijk is? Elke wijnhandelaar bespreekt daarom drie goede wijnen in elke prijsklasse.

in de roerige jaren vijftig, en eindigt vlak na het hoogtepunt van de hippiecultuur in 1971. De caleidoscoop van namen, nummers en platen maakt soms duizelig, maar belicht ook het bijzondere karakter van muziek die revolutionair was, en nu in het collectieve geheugen is gebrand.

Leo Blokhuis, City to city, Uitgeverij Ambo, ISBN 978 90 263 2235 8 (€ 24,95)

Martinitoren

1469: de bouw van de Martinitoren begint. 1627: de plaatsing van de pijnappel en het windijzer vervolmaken de toren. 2009: het allereerste boek over de Martinitoren verschijnt. Branden en ander ongeluk teisterden de Martinitoren met regelmaat. Ook tijdens de gevechten rond de bevrijding van Groningen, wankelde de Martini. Maar: de binnenstad werd kapotgeschoten, de toren bleef staan! Frans Westra,

Martinitoren, Uitgeverij

Filip Salmon, De vijftig beste wijnhandels

Passage, ISBN

in Vlaanderen, Uitgeverij Borgerhoff-

97890 5452 209 6

Lamberigts, ISBN 978 90 893 1084 2 (€ 21,50)

(€ 27,90)

City to city

Leo Blokhuis reist langs de kraamkamers van de popmuziek: per hoofdstuk een stad en een jaartal. De serie begint Boekenkrant - verder lezen? ga naar www.boekenkrant.com

onzichtbare personen, laag in rang, die het mede maken tot wat het is.’ De persoon in de hoogste rang, de Paus, ontmoette u ook. Hoe kreeg u dat voor elkaar? ‘Natuurlijk was het een vurige wens van me om de Paus te ontmoeten, maar ik begreep ook dat dit streven erg hoog gegrepen was, en zelfs in het beste geval veel tijd en moeite zou kosten. Ik kon natuurlijk niet direct binnenkomen en zeggen: “Ik wil de Paus spreken”. Maar Bonny zei tegen me: “Je bent al zo lang zo hard aan het werk, we zien wat je aan het doen bent. Je verdient het.” Kardinaal Danneels schreef een aanbevelingsbrief. Het leidde tot een audiëntie prima fila, op de eerste rij. Een eer die is weggelegd voor jaarlijks zo’n 250 personen.’

Achter de schermen van het Vaticaan ‘Met een vorm van beleefdheid en een mate van doorzettingsvermogen zou ik uiteindelijk bereiken wat ik heb bereikt: doordringen tot de hoogste én de laagste rangen van het Vaticaan…’

De stoel van Petrus is een reeks persoonlijke portretten. Wat onthullen ze over het Vaticaan? ‘Voornamelijk dat iedereen daar ook van vlees en bloed is, en dat er veel verschillende, en soms tegengestelde standpunten bestaan. Iedere priester, bisschop of kardinaal kent zijn eigen beleving van het geloof. Daarnaast bleek het Vaticaan veel minder een massief en ondoordringbaar machtscentrum te zijn dan de buitenwacht denkt.’ Hoe komt dat misverstand er? ‘De stugge en onhandige communicatie van het Vaticaan naar de buitenwereld zorgt voor talrijke misverstanden rond de kerk. De kerk zou vaker persconferenties moeten houden, zoals de president van de VS. Rondom Obama is net zo’n bureaucratische en ambtelijke constructie gebouwd, maar vinden we hem onbereikbaar?’

Hoe lukte het u zoveel hooggeplaatste mensen binnen het Vaticaan te spreken? ‘Ik bezocht Rome tien keer, mijn werkbezoeken duurden tussen de vijf en de veertien dagen. Johan Bonny, staflid van de Pauselijke Raad voor de Bevordering van de Eenheid onder de Christenen en rector van het Belgisch Pauselijk College, was mijn gids. Bij onze eerste ontmoeting was hij gereserveerd. Ik legde hem het doel van mijn werkzaamheden uit. Dat ik met open vizier een eerlijk portret wilde maken van het Vaticaan. En vooral: een menselijk portret. Hij hielp me het vakjargon van het Vaticaan te begrijpen, hij vertaalde brieven vanuit, en in het Italiaans, hij bracht me in contact met mensen. Bonny leerde me hoe je binnen de muren van Vaticaanstad dient te communiceren.’ Waren de mensen die u interviewde achterdochtig? ‘Ik moest ze uiteraard uitleggen wat ik aan het doen was, maar daarna verleenden ze meestal alle medewerking. Zo ben ik steeds een tree hoger op de ladder geklommen, en omlaag. Na enkele bezoeken begreep ik dat de

De rijkdom van het Vaticaan

Volgens velen is de materiële rijkdom van de kerk tegengesteld aan de boodschap van het Vaticaan. Wat vindt Demyttenaere? ‘We kijken met de moraal van de 21e eeuw terug op de moraal van de 16e eeuw. Destijds vond men dat alleen een imponerend architectonisch werk met de prachtigste kunst goed genoeg was als offer aan god. Nu houden velen niet meer van barokke kunst, en vinden ze het overdadig. Maar moeten we de Sint-Pieter dan afbreken? Dat lost niets op. En waarom zijn diezelfde toeristen wel gefascineerd door het Colosseum, een kilometer verderop? Er zijn altijd mensen binnen de Rooms-katholieke kerk geweest die hervormingen bepleitten, die een sobere kerk wilden. De enige Nederlandse Paus Adrianus VI is een voorbeeld. Na enkele jaren van onderzoek merkte ik dat het Vaticaan een zeer heterogene en diverse kerk is, waar iedereen zijn persoonlijke geloof kent. Dat stelde me zeer gerust.’ Boekenkrant - verder lezen? ga naar www.boekenkrant.com

Foto: L’Osservatore Romano

schoonmakers, die ik vlijtig bezig zag in de basiliek, een portret verdienden. En de webmaster, de tuinier, en de kledingmaker. Het Vaticaan bestaat uit veel

Meer informatie over dit boek en het werk van Bart Demyttenaere is te zien op www.bartdemyttenaere.be. Bart Demyttenaere, De stoel van Petrus, Uitgeverij Ten Have, ISBN 978 90 790 0118 7 (€ 25,00)

ademloosweken

Kim Moelands en Stichting 2 Miljoen Handtekeningen slaan de handen ineen Elke vijftigste ondertekenaar van petitie voor actieve donorregistratie ontvangt de autobiografische roman Ademloos. Op 2 november jongstleden gingen de Ademloosweken van start. Dit initiatief van Stichting 2 Miljoen Handtekeningen en schrijfster Kim Moelands moet er via een nationale digitale petitie voor zorgen dat de donorregistratiewet gewijzigd kan worden in een Actief Donor Registratiesysteem (ADR). Het tekort aan donororganen bedreigt acuut het leven van Kim en van vele anderen. Daarom zetten Kim en de stichting samen alles op alles om zoveel mogelijk handtekeningen binnen te krijgen. Iedere vijftigste ondertekenaar van de petitie ontvangt sinds 2 november een gratis exemplaar van de autobiografische roman Ademloos van Kim Moelands. Het logo van 2 Miljoen Handtekeningen heeft ook een prominente plaats in de

nieuwe editie van Ademloos en in elk exemplaar zit een donorregistratieformulier. De handtekeningen kunnen geplaatst worden via de site www.2miljoenhandtekeningen.nl Ademloos is een verhaal van grote liefde, van menselijke moed, doorzettingsvermogen en veel verdriet. Maar ook van levenslust en humor. Met deze twee ‘wapens’ gaat Kim het leven weer te lijf nadat haar levensgezel Ron is overleden aan de gevolgen taaislijmziekte (Cystic Fibrosis), een rotziekte die je letterlijk de adem beneemt, die je dagelijkse leven overheerst en waar je niet oud mee wordt. Ook wanneer ze langzaam de greep op haar eigen lichaam dreigt te verliezen door dezelfde ziekte houdt Kim de moed erin. In enkele maanden tijd daalde haar longcapaciteit van iets meer dan 50% naar minder dan 30%. Ademen zonder zuurstoffles is al geen optie meer. www.2miljoenhandtekeningen.nl Kim Moelands, Ademloos, Mistral uitgevers, ISBN 978 90 499 5133 7 (€ 12,50)

17

Ǯǫ ǫ ǫ ǡ Ǥ ϔ ǡ ǫǯ

Ǯ± ǡ ǤǯȱȄĊĘęčĊėěĊėčĔĊċ Ǯǡ ǤǯȄēćĉćĎćđĎĔē

ǡǡ Ǥ Ǥ Ǯǯ Ǥ Ǥ ǡ ´ǡ ǯ Ǥ

̀ͳʹǡͷͲȁǤǤ

Steun Kim en haar strijd voor een Actief Donor Registratiesysteem ʹͳͷ ǤʹǤǤǡ ǤͷͲ Ǥ

Op weg naar actieve donorregistratie

VAN JAN KEES

TOT YANKEES IN NEW YORK De herkenbare Nederlandse roots vind u in dit boek over de big Apple: Van Jan Kees tot Yankees in New York van freelance journalist Pascal Theunissen, gast in Nederland in New York bij Pieter Jan Hagens en rondleider van programmamakers van Opium (AVRO-radio). Deze maand ook gast in De avonden van VPRO-radio live uit New York. Van Jan Kees tot Yankees in New York, 200 pagina’s met veel foto’s en plattegrond centrum New York, ISBN 978 90 5429 286 9, € 17,50. In de boekhandel, voor inlichtingen tel 072-509 3693, postbus 74, 1870 AB Schoorl.

WWW.CONSERVE.NL Van de auteur van De natuurwetten en De sublieme eenvoud van relativiteit

KEERPUNTEN Momenten van waarheid in de natuurwetenschap

Theoretisch natuurkundige Sander Bais geeft een glashelder overzicht van de belangrijkste keerpunten in de natuurwetenschappen. In dit rijk geïllustreerde en geëngageerde werk draait het niet zozeer om de technische aspecten van de wetenschap, maar om de culturele dimensie en de grote veranderingen die de wetenschap teweeg heeft gebracht in onze visie op de natuur, ons besef van de kosmos en onze plaats daarin.

Keerpunten (Nederlands) ISBN 978 90 8964 167 0 In Praise of Science (Engels) ISBN 978 90 8964 148 9 Gebonden met stofomslag, 192 pagina’s. Prijs: € 22,50. Voor meer informatie: www.aup.nl

“Wetenschap is de motor van vooruitgang…. In Keerpunten houdt Sander Bais een hartstochtelijk betoog voor het belang van wetenschappelijk onderzoek en van beta-kennis. Hij legt voor een breed publiek boeiend en begrijpelijk uit hoe wetenschap werkt.” Nelleke Noordervliet “Ik kan geen betere gids bedenken voor deze wonderbaarlijke reis door de wereld van de wetenschap dan Sander Bais. De reiziger wordt beloond met wijde vergezichten, verrassende details, historische anekdotes en bedachtzame bespiegelingen over de toekomst, maar bovenal met een diepe liefde voor de wetenschap” Prof. Robbert Dijkgraaf, president van de KNAW

18


WB

Win een boek 1 trilogie

2 Welk boek is dit?

Drie boeken op een rij, het middelste is weggelaten. Welk boek hoort in dit rijtje thuis?

Niet het hele omslag paste op de foto. Welk boek is dit?

3 gespleten

Doe mee!

Herken je één of meer van de schrijvers?

a

?

De antwoorden op de vragen kun je tot en met 30 november e-mailen naar [email protected]. Onder de winnaars verloten acht exemplaren we De Etaleur van Christiaan Weijts.

De winnaar B

4 meer keuze De auteur vertelt in dit boek over een vergeten nationale ramp, en daarnaast over het moeilijke karakter van een chef-kok die met zijn verleden worstelt. Welk boek is het? 1. Huid (Mo Hayder) 2. Paarse dingen (Frans Kusters) 3. Mise en place (Margot Vanderstraeten)

5 beginzin ‘Het schot weerklonk door de kamer. Een fractie van een seconde. Daarna was het stil, doodstil. Ze gaf geen schreeuw, er kwam geen woord over haar lippen.’

wat is er te doen?

6 mogen we u wat vragen? Mogen we u wat vragen? De redactie van de Boekenkrant is een beetje vergeetachtig. Hoe zat het ook alweer? A. Met welk boek debuteerde Arnon Grunberg? 1. De geschiedenis van mijn kaalheid 2. Onze oom 3. Blauwe maandagen B. Wie schreef de dichtregel ‘Ik ben geen lieflijke dichter, ik ben de schielijke oplichter’? 1. Lucebert 2. Hendrik Marsman 3. Willem Kloos

C

Uit welk boek is deze beginzin:

Diny Akse uit Willamsoord stuurde ons de juiste oplossing van het Boekencrypto en wint een gesigneerd exemplaar van Koekoeksjong van Katarina Wennstam. Op de vijf boekenvragen ontvingen we vele reacties. Uit de goede antwoorden zijn de volgende winnaars geloot: Josita Baartman uit Hoofddorp, Dinie Coppoolse uit Heinkenszand, Carla van den Hoek uit Utrecht, Berber Bouma uit Emmen en Heilmi Hillen uit Sittard. Ook zij ontvangen een gesigneerd exemplaar van Koekoeksjong. Alle anderen: hartelijk dank voor de enthousiaste inzendingen!

C. In welke stad is schrijfster Manon Uphoff geboren? 1. Utrecht 2. Amsterdam 3. Groningen

12, 16, 21, 26 november, 11 en 12 december: Tournee BOEST Poetry in onder meer Gent, Antwerpen en Sint-Niklaas. Kijk op boestpoetry.blogspot.com.

D. Wie schreef het boek Suikerspin (het stond op de Libris Longlist 2009)? 1. Anna Enquist 2. Dimitri Verhulst 3. Erik Vlaminck

22 november: Meer woorden, meer kleuren. Kargadoor, Utrecht. Kijk op www.kargadoor.nl.

E. Welk boek schreef Hella S. Haasse onder het pseudoniem van C.J. van der Sevensterre? 1. Heren van de thee 2. Sterrenjacht 3. Oeroeg

18 november: lezing Suzanna Jansen. Boekhandel Van de Velde, Sneek. Kijk op www.stichtinglas.nl. 19 november: lezing Menno Wigman. Letterenhuis, Antwerpen. Kijk op www. antwerpen.be.

22 november: lezing Kees van Kooten. Posthuis Theater, Heerenveen. Kijk op www.slahheerenveen.nl. 25-29 november: Wintertuinfestival. Diverse locaties, Nijmegen. Kijk op www.wintertuin.nl.

26 november: lezing Herman Koch. Bibliotheek, Zeist. Kijk op www.literairzeist.nl. 26 november: lezing Mustafa Kör. Bibliotheek Permeke, Antwerpen. Kijk op www.antwerpen.be. Doorlopend: Literair museum voor kinderen. Wekelijks op wo t/m za in Hasselt. Kijk op www.uitinvlaanderen.be. Meer boekevenementen op www.boekenkrant.com.

7 wat zeg je?

Boekencrypto

advertentie

Speel de Boekencrypto online. Kijk op www.boekenkrant.com

6WDGVHQ:DQGHOJLGV

FRYHUQHGLQGG

Meld je nu aan voor de digitale Boekenkrant Nieuwsbrief op www.boekenkrant.com. Boekenkrant - verder lezen? ga naar www.boekenkrant.com

$PVWHUGDP6WDGVHQ:DQGHOJLGV

Nieuwsbrief

$PVWHUGDP $PVWHUGDP6WDGVHQ:DQGHOJLGVLVGHPHHVWFRPSOHWHUHLVJLGVYRRU HHQJHVODDJGEH]RHNDDQ$PVWHUGDP8NXQWGHJLGVJHEUXLNHQDOV VWDGVZDQGHOpQDUFKLWHFWXXUJLGV ,QGHVWDGVJLGVVWDDQDOOHEHODQJULMNHZHWHQVZDDUGLJKHGHQRYHU$PVWHUGDP GHJHVFKLHGHQLVYDQGHVWDGWRHULVWHQLQIRUPDWLHYHUNHHUHQYHUYRHU WKHDWHUVELRVFRSHQUHVWDXUDQWVHQFDIpVHWF ,QGHJHFRPELQHHUGHZDQGHOHQDUFKLWHFWXXUJLGVYLQGWXHHQXLWJHEUHLG RYHU]LFKWYDQGHYHUVFKLOOHQGH$PVWHUGDPVHJHYHOW\SHQERXZVWLMOHQHQ DUFKLWHFWHQ,QHHQVHULHYDQZDQGHOLQJHQPDDNWXRSHHQRQWVSDQQHQ ZLM]HNHQQLVPHWGHVWDG9ULMZHODOOHEHODQJULMNHPRQXPHQWHQJHERXZHQ HQKLVWRULVFKHKXL]HQNRPHQLQGHZDQGHOLQJHQDDQGHRUGH ,QGHJUDFKWHQJLGVZRUGHQGHPRRLVWHHQEHODQJULMNVWH KXL]HQHQJHERXZHQODQJVGHYLHUKRRIGJUDFKWHQHQGH ]LMJUDFKWHQLQERQGLJHWRHOLFKWLQJHQEHVFKUHYHQ $PVWHUGDP6WDGVHQ:DQGHOJLGVLVHHQJLGVYRRU ZLHPHHUZLOGDQHHQGRRUVQHHUHLVJLGV

0DUFHO%HUJHQ ,UPD&OHPHQW

Mark van den Anker

Verzin een nieuwe tekst voor in de balloon. De leukste en/of origineelste inzending maakt kans op het Afzien van 2009.

$PVWHUGDP 6WDGVHQ:DQGHOJLGV

‘Meer dan een doorsnee reisgids.’ Met : álle informatie over Amsterdam, wandelroutes, kaarten, beschrijvingen van 1100 gebouwen en veel foto’s.

isbn 9789081129657 (¤ 19,50) 0DUFHO%HUJHQ ,UPD&OHPHQW Ź6WDGVJLGV Ź:DQGHOJLGVZDQGHOLQJHQ Ź*UDFKWHQJLGV Ź$UFKLWHFWXXUJLGV 0((5'$13$1'(1 Ź6WDGVNDDUWHQ (1,//8675$7,(6 Ź8LWJHEUHLGUHJLVWHU

Verkrijgbaar bij de boekhandel.

www.klapwijkenkeijsers.nl

ZZZDPVWHUGDPVWDGVHQZDQGHOJLGVQO

19

Koop Als de doden niet herrijzen van Philip Kerr en doe zijn boek De een van de ander cadeau! ‘Geschiedenis gepresenteerd in een onverbiddelijk spannende vorm.’ DE VOLKSKRANT

W W W. B O E K E R I J . N L NU IN DE BOEKHANDEL

De

V autea n de ur v an

de g

jon

estr

gen

in

eep te am a

pyj

‘Een fascinerend. Vlot geschreven verhaal met een ingenieuze plot en sterke dialogen. Rijk en meeslepend.’ T H E T I M E S

www.boekenarena.nl

NU IN DE BOEKHANDEL

2 0 $GY%RHNHQNUDQW[#LQGG

‘Een krachtige roman… zo krachtig en meeslepend dat ik in tranen was.’ The Times WWW.BOEKERIJ.NL

NU IN DE BOEKHANDEL


Boekenkrant. Achter de schermen van het Vaticaan. jaargang 3. Ik streef naar de pure, maar complexe essentie op papier

Recommend Documents