BOEK.BE JAARVERSLAG 2008

BOEK.BE JAARVERSLAG 2008

Boek.be Te Boelaerlei 37, 2140 Borgerhout Tel: 03 230 89 23 E-mail: [email protected] Depot: D/2008/0125/3 Foto’s: Patricia De Laet, Geert Joris, Luc Tessens, Kris Vervaeke en Bert Ydiers.

Jaarverslag 2008 Woord vooraf 1. Boek.be 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

17

Voorstelling en strategische doelstellingen Juridische en bedrijfseconomische dienstverlening & advies Opleiding Onderzoek en Innovatie

3. IT-platformen ten behoeve van het boekenvak 3.1 3.2 3.3 3.4

7

Algemene werking De operationele structuur Financieel verslag Strategie 2012 De markt in 2008 Activiteiten van Boek.be

2. Het Kenniscentrum 2.1 2.2 2.3 2.4

5

25

Inleiding en strategische doelstellingen Website Boekenbank Boekenbrief BoekenCast

4. Promotie, communicatie & evenementen

29

4.1 Inleiding 4.2 Herman de Coninckprijzen 4.3 Boekenleeuw & Boekenpauw 4.4 Boekenbeesten 4.5 Literaire Lente & Zogezegd in Gent 4.6 Doe mei maar een doeboek 4.7 Zomer van het Spannende Boek 4.8 De Andere Strip 4.9 Debuutprijs 4.10 Boekenbeurs

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging (VUV) 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8

Strategische doelstellingen Samenstelling en werking ebstuur Marktonderzoek Dossiers & activiteiten Internationale beurzen Lobbywerk & bemiddeling Dienstverlening Thema’s voor de toekomst

41

6. RUIT 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5

Strategische doelstellingen Samenstelling en werking bestuur Financieel overzicht Belangrijkste thema’s en ontwikkelingen Ruit in 2009: aandachtspunten en projecten

7. Verenigde Boekenimporteurs (VBI) 7.1 7.2 7.3 7.4

61

Inleiding & strategische doelstellingen Samenstelling en werking bestuur 2008 Boekhandels komen, gaan, vernieuwen en vieren feest Lobbywerk & bemiddeling Opleiding, dienstverlening & samenwerking Commerciële activiteiten De overheid en de boekhandel anno 2008 VBB Internationaal

9. BOEKENBANK 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6

57

Inleiding Samenstelling en werking bestuur Links denis/scholtens Marktonderzoek - een gericht voorstel voor de VBI-leden

8 Vlaamse Boekverkopers Bond (VBB) 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.8

51

Strategische doelstellingen Samenstelling en werking bestuur Boekenbank in cijfers (referte datum 31/12/2008) De belangrijkste ontwikkelingen voor de leden – b2b Financiën Toekomstplannen

71

WOORD VOORAF Het voorbije jaar was geen slecht boekenjaar. Het aandeel van het boek daalde niet. De beurs van het boek stortte niet in. Hopelijk blijft dat zo. De cijfers - het Vlaamse boekenvak beschikt nu eindelijk over correcte omzetcijfers - tonen aan dat er in 2007 8% meer boeken verkocht werden. En als we de cijfers van 2008 bekijken, dan merken we dat, in tegenstelling tot andere markten, de omzet is blijven groeien, zij het met een bescheiden 1%. Wel verheugend is dat de kinder- en jeugdboeken, die nu 16% van de boekenmarkt omvatten, een significante stijging kenden. Dat is slechts nieuws voor cultuurpessimisten maar een steun in de rug voor diegenen die, ook voor jongeren, kwaliteit in de boekhandel willen blijven brengen. Kwaliteit ontwikkelen, dat is de hoofdopdracht voor Boek.be, zowel inzake de dienstverlening voor de leden als voor de ontwikkeling van de hele sector. In die kwaliteit toont zich immers de toegevoegde waarde van de koepel. Dat veronder­ stelt offensief anticiperen op de nieuwe ontwikkelingen, verdere professionalisering en versterkte samenwerking. Dat blijkt ook uit de getuigenissen van een aantal stakeholders in dit jaarverslag. Uiteraard is het boekbedrijf een economische sector met, wat dikwijls wordt vergeten en onderschat, duizenden actieve en creatieve mensen. Maar het vervult ook “een culturele meerwaarde”, aldus prof. Dr. Pierre Delsaerdt. En hij heeft gelijk. Juist daarom kunnen we ons niet permitteren om krampachtig te reageren op innovaties (e-reader, digitalisering, vergroening) maar willen we ernaar streven om deze kwalitatief te integreren in het boekenvak. Samenwerking. Wie culturele meerwaarde nastreeft, kan zich niet op een eiland opsluiten. Juist daarom werkt Boek.be, zowel inzake promotie als kennisontwikkeling, met vele andere organisaties en instellingen samen. Zoals het Boekenoverleg, dat nu twee jaar bestaat en de voor de hele sector belangrijke dossiers (auteursrecht, leenrecht, boekenprijs,...) verdedigt bij de verschillende regeringen. En hopelijk zal het memorandum dat n.a.v. de Vlaamse verkiezingen werd gemaakt eindelijk zorgen voor een echte boekenparagraaf in het nieuwe regeerakkoord. En die samenwerking, “met respect voor ieders opdracht en eigenheid in de wetenschap dat er nog heel wat te doen valt, rendeert”, aldus Carlo Van Baelen, directeur van het Vlaams Fonds voor de Letteren. Tot slot, het gaat goed met Boek.be. Maar het kan altijd beter. Daarom werd einde 2008 door de Raad van Bestuur de strategienota 2012 goedgekeurd waarbij de verschillende doelstellingen, zoals hierboven kort geschetst, in operationele krachtlijnen werden omgezet. Die ambities waarmaken - daar gaat het om. Voor minder hoeven we het niet te doen. Jos Geysels Voorzitter Boek.be

woord vooraf



1. BOEK.BE

De Algemene Vergadering ging akkoord met de bestendiging van de bestaande mandaten.

1.1 ALGEMENE WERKING Missie Boek.be is de beroepsvereniging van zowat iedereen die in Vlaanderen boeken produceert, invoert en verkoopt. Boek.be groepeert de Vlaamse Boekverkopersbond (VBB), de Verenigde Boekenimporteurs (VBI) en de Vlaamse Uitgevers­ vereniging (VUV) en verdedigt hun gemeenschappe­lijke belangen. Dat betekent in de eerste plaats proberen om samen zoveel mogelijk boeken te verkopen. Met zo’n 110 uitgevers/importeurs en zo’n 340 boekhandels, zowel ketens als onafhankelijke winkels, vertegenwoordigt Boek.be meer dan 90% van de Vlaamse boekenmarkt, en dit zowel aan producenten- als aan verkoopszijde. Het zijn de afgevaardigden van de diverse ledenverenigingen die via de algemene vergadering en de Raad van Bestuur de werking van Boek.be aansturen en opvolgen. Alle verenigingen vinden sinds 2006 gezamenlijk onderdak in het Huis van het Boek in Borgerhout. Om de werking van het boekenvak te bevorderen en de boekenverkoop te stimuleren, ondersteunt Boek.be zijn leden op inhoudelijk, strategisch, commercieel en logistiek vlak, treedt het op als spreekbuis van de leden om vooral de overheden en het grote publiek te bereiken, en organiseert het diverse evenementen en campagnes rond boeken.

Algemene Vergadering In de Algemene Vergadering van Boek.be zetelen 27 stemgerechtigde leden uit 18 bedrijven, afgevaardigd uit de Raden van Bestuur van de ledenverenigingen VUV, VBI en VBB: 12 uitgevers, 6 importeurs en 9 boekverkopers. De verhouding 1 verkoper op 2 producenten wordt hiermee gerespecteerd. Algemene vergadering Boek.be 12 Raad van bestuur VUV GEWU

6 Raad van bestuur VBI

9 Raad van bestuur VBB

GAU

De Algemene Vergadering kwam samen op 21 mei 2008.

Raad van Bestuur De Algemene Vergadering van 21 mei 2008 benoemde de volgende leden voor de Raad van Bestuur: • GAU: Johan De Koning en Rudy Vanschoonbeek • GEWU: Hilde Van Laere en Patrick Hermans • VBI: René Van Loon en Chris Boudewijns • VBB: Yvonne Steinberger, Rita Lissens en Iris Van Germeersch. • Jos Geysels en Jos Vlaminckx (externe bestuurders) behouden hun functies van resp. voorzitter en penningmeester. • Geert Joris, gedelegeerd bestuurder (algemeen directeur Boek.be; zonder stemrecht)



BOEK.BE

Dagelijks Bestuur Het Dagelijks Bestuur stuurt de operationele werking aan en komt maandelijks samen. Het Dagelijks Bestuur van Boek.be bestond in 2008 uit: • Jos Geysels (voorzitter Raad van Bestuur of afgevaardigde) • Geert Joris (gedelegeerd bestuurder van Boek.be) • Geert Van den Bossche (beleidscoördinator VUV)

(vanaf juli 2008: tot die datum werd VUV in het dagelijks bestuur vertegenwoordigd door Rudy Vanschoonbeek) • Luc Tessens (gedelegeerd bestuurder VBB) • Marc Grossen (gedelegeerd bestuurder van de VBI) • Jef Maes (projectleider van Boekenbank)

Werkgroepen en commissies De operationele werking van Boek.be wordt verder aan­ gestuurd door structurele of ad hoc samengeroepen operationele werkgroepen. Deze werkgroepen komen samen om overleg te plegen over de concrete invulling van acties of om deze te bespreken. De structurele werkgroepen van Boek.be zijn: • de Boekenbeurscommissie • de Promotiecommissie • de Werkgroep Opleiding • de Werkgroep Onderzoek en Innovatie. De ad hoc werkgroepen zijn: • de stuurgroep van de Herman de Coninckprijs • de werkgroep Boekenbeesten • de werkgroep Literaire Lente • de werkgroep Zomer van het Spannende Boek • de werkgroep De Andere Strip • de werkgroep Juridische zaken.

1.2 DE OPERATIONELE STRUCTUUR De werking van Boek.be draait rond 3 pijlers: • het Kenniscentrum, • online diensten ten behoeve van het boekenvak. • promotie voor het boek

Sinds 1 januari 2008 leidt Jef Maes het Kenniscentrum in goede banen. De juridische dossiers zijn in handen van Kurt Van Damme, die deze taken combineert met zijn verantwoordelijkheden voor Ruit.

Online diensten ten behoeve van het boekenvak (zie ook hoofdstuk 3) Boek.be heeft een aantal IT-platformen gecreëerd om haar leden – de vakverenigingen – en het boekenvak in het algemeen een efficiënte dienstverlening te kunnen bieden. Boekenbank neemt een belangrijk aandeel voor zijn rekening met o.a. het aanbieden en onderhouden van een naadloos functionerende website waar vakmensen én particulieren boeken kunnen bestellen of ISBN-nummers aanvragen.

Het Kenniscentrum (zie ook hoofdstuk 2) Het Kenniscentrum, dat in 2006 van start ging, heeft als doel om door een brede dienstverlening bij te dragen tot de professionalisering van het boekenvak. Het Kenniscentrum organiseert marktonderzoek, opleidingen, seminaries en studiedagen, bepaalt standpunten, volgt juridische kwesties op en begeleidt specifieke dossiers voor VUV, VBB en VBI.

In januari 2008 ging Annika Buysse aan de slag als project­ verant­woordelijke bij Boekenbank. Twee jaar geleden beëindigde Annika de bijkomende opleiding Informatie- en Bibliotheek­wetenschap met een thesis over bestelsystemen in het boeken­vak. Marc Nuijten zorgt voor de nodige ondersteuning en staat ook in voor de interne IT-dienstverlening in het Huis van het Boek.

GEERT JORIS

JEF MAES

KURT VAN DAMME

Annika Buysse

MARC NUIJTEN

GEERTRUI SCHOETERS

HILDE UMANS

KIM JANSSENS

PATRICIA DE LAET

GEERT BRIERS

HEIDI GIELS

INGE POELS

HERTA KRIEGER

ELS MAES

NANCY REYNDERS

directeur boek.be

HOOFD PROMOTIE

Hoofd administratie

KENNISCENTRUM

PROMOTIEMEDEWERKSTER

Administratief medewerkster

GEDELEGEERD BESTUURDER RUIT/JURIST

PROMOTIEMEDEWERKSTER

Administratief medewerkster

boekenbank

COMMUNICATIEVERANTWOORDELIJKE

Administratief medewerkster

IT-MEDEWERKER

PROJECTCOÖRDINATOR

Directiesecretaresse

BOEK.BE



Promotie, Communicatie en Evenementen (zie ook hoofdstuk 4) De afdeling Promotie organiseert het hele jaar door promotie­ activiteiten i.s.m. de leden en initieert voorstellen voor nieuwe activiteiten ter promotie van het boek. Aan het hoofd van Promotie staat Geertrui Schoeters. Zij wordt geassisteerd door Hilde Umans en Kim Janssens. Communicatieverantwoordelijke Patricia De Laet staat in voor het uitbouwen, uitvoeren en onderhouden van een helder en effectief intern en extern communicatiebeleid. Zij ondersteunt de andere afdelingen bij allerlei communicatie­ opdrachten. Projectcoördinator Geert Briers ondersteunt Boek.be bij de organisatie van evenementen zoals de Boekenbeurs, de Cultuurmarkt, persconferenties en prijsuitreikingen.

Administratie & Logistiek De afdeling Administratie & Logistiek verleent administratieve ondersteuning aan de verschillende ledenverenigingen en

10

BOEK.BE

aan de organisatie Boek.be. Ze staat in voor de personeelszaken van Boek.be en voor de boekhouding van de verschillende (leden)organisaties. Daarnaast levert ze ook logistieke steun bij de organisatie van activiteiten als beurzen, recepties, seminaries,… Heidi Giels staat aan het hoofd van de afdeling Administratie. Administratief medewerkster Herta Krieger werkt halftijds. Wegens ziekte was administratief medewerkster Inge Poels lange tijd afwezig; zij werd vervangen door Els Maes.

Directiesecretariaat Het directiesecretariaat is in handen van Nancy Reynders. Zij verleent administratieve ondersteuning aan de directieleden van zowel Boek.be als VUV, VBI en VBB (organisatie van vergaderingen, doorstroming van verslagen, …). Daarnaast ondersteunt zij op uitvoerend niveau alle afdelingen in het Huis en waakt zij over onderhoud en veiligheid in het gebouw.

1.3 FINANCIEEL VERSLAG Belangrijkste kerncijfers uit de balans Activa

Passiva

Vaste Activa

Eigen vermogen



Immateriële Activa

70.633



Terreinen en gebouwen

994.046



Overige materiële activa

38.426



Financiële vaste activa

500

Vlottende Activa

Fondsen van de vereniging

685.719

Schulden



Vorderingen

1.119.055

Schulden op meer dan 1 jaar



Geldbeleggingen

175.985

Schulden op ten hoogste 1 jaar 1.108.459



Liquide middelen

149.851



Overlopende rekeningen

16.642

TOTAAL ACTIVA

2.574.494

Brutomarge Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen Afschrijvingen Andere bedrijfskosten Bedrijfswinst Financiële opbrengsten Financiële kosten Verlies uit gewone bedrijfsvoering Verlies van het boekjaar

Overlopende rekeningen

TOTAAL PASSIVA 684.600 -527.042 -127.200 -24.210 6.148 2.414 -44.839 -36.277 -36.277

731.047

49.269 2.574.494

Toekomst De afhankelijkheid van de Boekenbeurs als belangrijkste bron van inkomsten blijft een aandachtspunt. Het afgelopen jaar werd hard gewerkt aan de rentabiliteit van de projecten waardoor zij zich voor het grootste gedeelte zelf konden financieren. Ook in de komende jaren zal daarop verder worden ingezet zodat we de dienstverlening naar de leden verder kunnen blijven waarborgen.

Analyse en bestemming Ook in 2008 werd de grootste omzet van de vereniging geboekt op de projectwerking. De Boekenbeurs is nog steeds de belangrijkste bron van inkomsten; de jaarwerking wordt er in hoge mate mee betaald. Aan opbrengstenzijde zijn de lidmaatschapsbijdragen slechts in beperkte mate belangrijk (6,43%). Subsidies en sponsoring zorgden voor 20,74% van de omzet. Van de volledige omzet werd ca 21% besteed aan personeels­ kosten. Afschrijvingen en financiële kosten namen een hap van bijna 7% uit het budget. Het gerealiseerde verlies werd onttrokken aan de fondsen van de onderneming.

Verslag van de commissaris VMB Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door Tom Van Cleef, werd in 2006 aangesteld als commissaris van de vereniging. Voor het boekjaar 2008 resulteerde hun controleverslag in een verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoud.

BOEK.BE

11

1.4 STRATEGIE 2012 De Raad van Bestuur gaf haar goedkeuring aan de nota Strategie 2012 van Boek.be, die in het voorjaar van 2009 in boekvorm naar alle leden werd gestuurd. De nota bevat een presentatie van de werking van Boek.be en een overzicht van de doelstellingen die we graag tegen 2012 zouden bereiken. Het beleidsplan is het resultaat van veel­ vuldige gesprekken en bij­ een­komsten met beleids­ verant­woorde­lijken van de leden­verenigingen en leden. Vanuit een SWOT analyse werden een aantal algemene doelstellingen ge­for­ mu­leerd. Uiteindelijk leidde dat tot 7 kracht­lijnen waarrond we de komende jaren willen werken. 1. Communicatie 2. Optimalisatie van de werking van de ledenverenigingen 3. Uitbouwen van het Kenniscentrum 4. Samenwerking met Nederland 5. Boek.be online 6. Financiering Boek.be 7. KPI’s (zie verder) als sturingsmiddel

Deze krachtlijnen hebben we op hun beurt gebundeld tot 4 strategische doelstellingen voor de komende 3 jaar:

aan een dienstenaanbod in functie van de behoeften van de leden, en aan een betere synergie en samenwerking tussen de verschillende verenigingen. Doelstelling 4: De financiering van Boek.be verzekeren

Boek.be haalt vandaag zijn inkomsten grotendeels uit de Boekenbeurs. Kleinere inkomsten komen uit sponsoring, subsidie, dienstverlening en ledenbijdragen. Financieel hangt Boek.be te veel af van de Boekenbeurs. Nieuwe ideeën om inkomsten te genereren dringen zich op - inkomsten voor Boek.be, die daarmee verder zijn dienstenaanbod kan verruimen en in de toekomst zijn leden op projectbasis kan subsidiëren waar nodig.

1.5 De Markt in 2008 Sinds begin 2007 verzamelt GfK de cijfers van de kassaverkoop in Vlaanderen en Brussel. Tientallen boekhandels, groot­warenhuizen en speciaalzaken sturen wekelijks hun reële verkopen door naar GfK. GfK verzamelt deze op hun webapplicatie en stelt ze ter beschikking van de winkels die participeren (gratis) en van de uitgevers/importeurs (tegen betaling). Dankzij de overeenkomst die Boek.be in december 2008 sloot met GfK kunnen wij vanaf nu een gedetailleerd overzicht geven van de boekenmarkt in Vlaanderen. GfK volgt wekelijks de kassaverkopen in drie kanalen: de boekhandels, de grootwarenhuizen en de muziek- en entertainment winkels. GfK schat de dekking van dit panel op 85% van de algemene boekenmarkt in Vlaanderen.

Doelstelling 1: De positie van het boekenvak versterken

Om de belangen van het boekenvak te verdedigen bij beleidsmakers en het grote publiek, onderhoudt Boek.be al jaren de relatie met deze partijen. Door een betere externe communicatie (in grote mate via de pers), door gestructureerde contacten met de overheid en door een betere samenwerking met aanverwante organisaties in binnenen buitenland willen we onze slagkracht de komende jaren nog verhogen. Doelstelling 2: Het boekenvak verder professionaliseren

Boeken produceren, importeren en verkopen, het is een boeiende maar soms harde wereld. Het loont dan ook de moeite om zo efficiënt en professioneel mogelijk te werken. Boek.be wil het economische denken bij zijn leden verbeteren en ondersteunen door onder meer een verdere uitbouw van het Kenniscentrum en de creatie van een kruispuntbank van het boek. Daarbij houden we steeds het collectieve belang van onze leden voor ogen. Doelstelling 3: De interne samenhang en samenwerking binnen Boek.be verhogen

Voor veel belanghebbenden binnen en buiten onze confederatie heeft Boek.be nog te veel eilanden met eigen agenda’s. Alleen als we met één stem naar buiten komen, kunnen we onze slagkracht versterken. Om dat te bereiken moeten we werken aan een goede interne communicatie, 12

BOEK.BE

Overzicht van de deelnemers aan het Boekpanel

De Algemene Markt De omzet in Vlaanderen en Brussel (exclusief de Franstalige boeken) bedroeg in 2008 € 149,2 miljoen. Dit is een lichte stijging (1%) ten opzichte van 2007. Qua aantal verkochte boeken valt er helemaal een quasi status quo te noteren: er werden bijna 12 miljoen boeken verkocht, evenveel als in 2007.

omzet

afzet

gem. prijs

2008

149.188.182

11.955.177

€ 12,48

2007

148.285.212

11.948.893

€ 12,41

Uitgezet over de 12 maanden van het jaar, levert dit de volgende grafiek op:

Verkoop 2008

25.000.000

20.000.000

15.000.000

10.000.000

5.000.000

0

Jan

Feb

Maa

Apr

Mei

Jun

Marktkanalen Het boekhandelkanaal kende in 2008 een lichte stijging. Voor alle verkochte boeken had de boekhandel een marktaandeel van 85,44%. De grootwarenhuizen kennen een lichte daling (- 0.8%) 2008

Marktaandeel

tov. 2007

85,44 %

+ 0,43 %

muziekwinkels

5,37 %

+ 0,38 %

grootwarenhuizen

9,20 %

- 0,81 %

boekhandels

Aug

Sep

Okt

Nov

Dec

duizenden titels die de boekhandel aanbiedt en in voorraad houdt. In 2007 lag deze verhouding nog anders: toen werd 29,1% van de omzet geboekt met de top 500. Grootwarenhuizen halen 38,6% van hun omzet uit de top 500. Dit betekent dat de toptitels in verhouding minder via de reguliere boekhandel worden aangekocht en dat de boekhandel vooral sterk geapprecieerd wordt voor het zeer gevarieerd assortiment dat hij aan het publiek aanbiedt.

Genres

Brede beschikbaarheid bij de boekhandel Alle boekhandels in Vlaanderen en Brussel samen waren in 2008 goed voor een omzet van € 126,4 miljoen. Binnen de boekhandel werd 28,4 % van de omzet gehaald met de 500 best verkochte titels. Dit betekent dat 71,6 % van de omzet werd gehaald uit het brede assortiment van alle andere Genre

Jul

Bij de omzet onderverdeeld per genre zijn er drie genres die een behoorlijk percentage van de omzet vertegenwoordigen. Fictie en literaire non-fictie zijn goed voor bijna één derde van de markt. Het kinderboek omvat ruim 16% en is ook het enige genre dat in 2008 zijn aandeel substantieel heeft zien groeien. Alle andere genres blijven beneden de 10% van de totale omzet en blijven ofwel status quo of dalen voor wat betreft hun marktpercentage t.o.v. 2007.

omzet 2008

aandeel %

omzet 2007

aandeel %

verschil in omzet

verschil % 2008 t.o.v. 2007

Fictie en literaire non-fictie

45.034.330

30,19

44.750.973

30,18

283.356

+0,63

Kinderboeken

24.434.665

16,38

22.539.442

15,20

1.895.223

+8,41

Vrije tijd, hobby’s, koken, e.d.

23.430.403

15,71

23.273.079

15,69

157.324

+0,68

Taal, kunst en geschiedenis

14.879.942

9,97

15.810.735

10,66

-930.793

-5,89

Reizen en naslagwerken

11.193.282

7,50

11.636.539

7,85

-443.256

-3,81

Mens en maatschappij

9.962.057

6,68

10.429.953

7,03

-467.897

-4,49

Management, recht, e.d..

5.357.149

3,59

5.702.742

3,85

-345.594

-6,06

Non-books

5.217.340

3,50

3.051.317

2,06

2.166.023

+70,99

Educatieve uitgaven

4.932.210

3,31

5.418.481

3,65

-486.271

-8,97

Wetenschappen, computer, e.d.

4.540.658

3,04

5.007.214

3,38

-466.556

-9,32

206.147

0,14

664.737

0,45

-458.591

-68,99

148.285.212

902.970

Onbekend Totaal

149.188.182

+0,61% BOEK.BE

13

1.6 ACTIVITEITEN VAN BOEK.BE Gulden Boek & Zilveren Spelden Ter gelegenheid van haar nieuwjaarsreceptie op vrijdag 18 januari 2008 reikte Boek.be het Gulden Boek uit aan Carlo Van Baelen, directeur van het Vlaams Fonds voor de Letteren. Het Gulden Boek is een bijzondere onderscheiding van Boek.be voor een persoon of instantie die speciale verdiensten heeft verworven i.v.m. het boek of de verspreiding ervan, maar die zich zelf bij voorkeur buiten of in de marge van het boekenvak bevindt. De loopbaan van Carlo Van Baelen (°1948) staat vanaf dag 1 in het teken van het boekenvak. Hij startte in 1972 als assistent van de directeur algemene uitgaven bij Standaard Uitgeverij. In 1984 werd hij directeur van de boekengroep bij Standaard Uitgeverij. In 1986 stapte hij over naar Wolters Kluwer België en werd er directeur Algemene Boeken. Van 1994 tot 1997 bekleedde Van Baelen de functie van secretaris van de Vlaamse Boekverkopersbond (VBB). Vervolgens werkte hij een aantal jaren als zelfstandige (KMO², marketingonderzoek, opleiding voor KMO’s, interim management en consulting). Sinds 2000 is hij directeur van het Vlaams Fonds voor de Letteren.

Carlo Van Baelen krijgt het Gulden Boek opgespeld door Geert Joris

Van Baelen ontving een kunstobject ontworpen door Guy Rombouts, met zijn naam gegraveerd in het Azart, een bijzonder alfabet dat Rombouts ontwikkelde. Boek.be onderscheidde ook twee mensen die afscheid nemen van het boekenvak: jeugdboekenuitgever Norbert Vranckx (Averbode en Davidsfonds) en uitgever Hubert Van Slambrouck (LannooCampus) kregen de Zilveren Speld voor hun verdiensten en jarenlange inzet.

Boekenoverleg Al te vaak treden de spelers in het Vlaamse (literaire) boeken­veld in verspreide slagorde op, bijvoorbeeld bij hun inspanningen gericht op de Vlaamse en federale overheid. Daarom heeft het VFL in 2007 het voortouw genomen om de relevante partijen in zake boek, literatuur en lezen in een structureel overleg samen te brengen: het Boekenoverleg. Dat resulteerde vrijwel meteen in een gezamenlijk memorandum voor de federale overheid. In 2008 kwam het Boekenoverleg vier maal samen. Vanwege Boek.be namen Geert Joris, Luc Tessens (VBB) en Geert Van den Bossche (VUV) deel. Er werd onder meer gedebatteerd over het leenrecht en de leenvergoeding, de literaire canon, een gereglementeerde boekenprijs en digitaal auteursrecht. In oktober ging een delegatie van het Boekenoverleg enkele federale actiepunten bepleiten op het kabinet van Minister van Economie Vincent Van Quickenborne. De meeste aandacht besteedde het Boekenoverleg in 2008 echter aan de voorbereiding van een gezamenlijk memorandum n.a.v. de Vlaamse verkiezingen in juni 2009. Daarin wordt een brede waaier aan voorstellen en aandachtspunten gelanceerd om het boek en de letteren van uit Vlaanderen een steviger structurele basis te geven en meer ontplooiingskansen te bieden. Vanuit het beleid zijn daartoe initiatieven en bruggen nodig van en tussen zowel cultuur, onderwijs, economie, wetenschap, welzijn als media. Het Vlaams memorandum van het Boekenoverleg werd gefinaliseerd in februari 2009. Het Boekenoverleg werd in 2008 voorgezeten door Boek.bevoorzitter Jos Geysels. Het secretariaat werd verzorgd door het VFL.

Ludo Simons sprak de laudatio uit

Vaste deelnemers Boekenoverleg waren Boek.be, Canon Cultuurcel, Koninklijke Academie voor Nederlandse Taalen Letterkunde (KANTL), Letterenhuis - Archief en Museum voor Vlaams Cultuurleven (AMVC), Stichting Lezen Vlaanderen (SLV), Verenigde Boeken Importeurs (VBI), Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken (VCOB), Vlaams Fonds voor de Letteren (VFL), Vlaamse Auteursvereniging (VAV), Vlaamse Boekverkopersbond (VBB), Vlaamse Uit­ geversvereniging (VUV), Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek-, Archief- en Documentatiewezen (VVBAD) (vanaf maart 2008) en het Vlaams Overlegorgaan inzake Wetenschappelijk Bibliotheekwerk (VOWB) (vanaf september 2008). (Bron: Jaarverslag 2008 VFL)

14

BOEK.BE

Adresgids: van papier naar online In januari 2008 werd de laatste papieren uitgave van de Adresgids voor het boekenvak verspreid. Voor leden bedroeg de prijs € 23, niet-leden betaalden € 37. Omdat een papieren versie van de adressen moeilijk up-todate te houden is en vanwege zijn drager snel achterhaald is, werd besloten om te starten met een online adresgids. In augustus werd dit nieuwe en waardevolle luik toegevoegd op www.boek.be.

Online Ledenmodule Deze module heeft als doel om ervoor te zorgen dat al onze ledeninformatie op ieder moment volledig up to date is en dat de leden te allen tijde uitgebreide bedrijfs- en personeelsgegevens van andere leden online kunnen consulteren. De leden dienen zelf hun eigen gegevens te updaten waardoor de correcte contactgegevens steeds online beschikbaar zijn. Het is de bedoeling om in de toekomst een printbare versie (pdf) toe te voegen. Ook het publiek kan de basisgegevens van de Boek.beleden online opzoeken via de nieuwe zoekmogelijkheid “Zoek / Een bedrijf” op de Boek.be-website. Er kan gezocht worden op naam, op type (Boekhandel, Distributeur of Uitgeverij), of op postcode/gemeente.

BOEK.BE

15

Universiteit Antwerpen “In 2008 organiseerden Boek.be en de opleiding Informatie- en Bibliotheekwetenschap van de Universiteit Antwerpen samen de lessenreeks ‘Introductie tot het boekenvak’. Dat gebeurde toen voor de tweede keer, na een kritische analyse van de eerste reeks. Ook nu mocht het een succes worden genoemd. De formule spreekt aan: boeiende sprekers uit het werkveld putten uit hun jarenlange ervaring en plaatsen hun verhaal in het kader van de waardeketen van het boek. De studenten zien in dat het boekbedrijf eerst en vooral een economische activiteit is, waar ondernemerschap een grote rol speelt en waar een professionele aanpak geboden is. Maar de sprekers zijn ook overtuigende ambassadeurs van de culturele meerwaarde van het boekenvak. Die combinatie is met name voor een universitaire opleiding zeer waardevol. Op 23 april 2008 organiseerden beide partners voor het eerst ook de Leerstoel Boek.be, een studienamiddag rond de impact van digitale ontwikkelingen op de uitgeverij en boekhandel. De samenwerking met de ploeg van Boek.be verloopt in een prima sfeer − met een speciale pluim voor het Kenniscentrum van Jef Maes. De Universiteit Antwerpen plaatst de thema’s boek, lectuur en informatie­voor­ ziening graag op de onderwijs- en onderzoeksagenda. De samenwerking met Boek.be vormt hierbij een waarborg dat een en ander gebeurt in nauwe aansluiting bij actuele tendensen in de ‘real world’.” Prof. dr. Pierre Delsaerdt Opleiding Informatie- en Bibliotheekwetenschap

16

2. Het Kenniscentrum

2.1 VOORSTELLING EN STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN Het doel van het Kenniscentrum Boek.be is ‘de verdere professionalisering van het Vlaamse boekenvak stimuleren en ondersteunen’. Het Kenniscentrum Boek.be wil op een proactieve, dynamische en kwaliteitsvolle manier een steun­ punt zijn voor het boekenvak. Tweerichtingsverkeer is het vertrekpunt en de basis om ledengerichte en professionele ondersteuning te kunnen bieden én om de vinger aan de pols te houden van de noden in de boekensector. Om deze visie en missie te realiseren, werden vijf sporen uitgezet: • Juridische en bedrijfseconomische dienstverlening & advies • Netwerking en lobbying • Opleiding • Onderzoek en innovatie • Informatieoverdracht en standpuntbepaling

2.2 JURIDISCHE EN BEDRIJFSECONOMISCHE DIENSTVERLENING & ADVIES, NETWERKING EN LOBBYING De juridische dienstverlening, juridisch advies en dito onder­ steuning aan het Huis van het Boek in al zijn geledingen (Boek.be, VBB, VUV, VBI en Boekenbank) worden verzorgd door Kurt Van Damme, sedert 15 januari 2008 gedelegeerd bestuurder van de beheersvennootschap Ruit. Zijn diensten als legal adviser zijn ingebed in de werking van het Kenniscentrum. Hij verleent op verzoek ook advies aan individuele uitgevers, boekhandels, importeurs en distri­buteurs, aan auteurs (voor zover er geen sprake is van een belangenconflict, dus enkel in algemene termen en niet in concrete dossiers) en aan particulieren.

Voor Boek.be De juridische dienst wordt steeds meer en meer geconfronteerd met vragen over het auteursrecht. Zeker de toenemende digitalisering en de redactie van uitgeefovereenkomsten brengen de nodige problemen met zich mee. Kurt Van Damme bestudeert deze problematiek al geruime tijd. Mede door zijn functies binnen Ruit, Reprobel en de Federation of European Publishers volgt hij de wetgeving ter zake op de voet en weet hij wat de bekommernissen en de problemen binnen de uitgeverswereld zijn. Hij verzorgde ook diverse lezingen over auteursrecht, o.m. tijdens de Boekenbeurs en in de onderwijswereld, en over het dossier fiscaliteit inzake auteursrecht. Om die reden schreef Kurt Van Damme het boek Het auteurs­ recht in de boekensector, een praktisch handboek voor leek en jurist. Met dit boek, dat bestaat uit een handboek en een aparte selectie wetgeving, stellen we zowel de uitgevers als de auteurs in de mogelijkheid om te beschikken over een handige tool waarin ze een antwoord vinden op al hun vragen. Naast een versie voor de leden, uitgegeven door 18

2. het kenniscentrum

Boek.be, verscheen in januari 2009 een publieksversie van het boek bij uitgeverij Die Keure. Daarnaast bood Kurt Van Damme de volgende ondersteuning: • redactie en revisie van het Boekenbeurs­reglement en andere overeenkomsten in het kader van de Boeken­ beurs • redactie en revisie van over­eenkomsten met betrekking tot andere promotieacties, prijzen en activiteiten van Boek.be. • auteursrechtelijke ondersteuning in dossiers waarin de rechten van Boek.be dienden te worden verzekerd of verdedigd (bv. de Boekenbeesten) • ondersteuning van de merkenpolicy van Boek.be; bijstand bij twee rechtsgedingen.

Voor de Vlaamse Uitgevers Vereniging (VUV) De juridische dienst trad in 2008 actief op inzake netwerking en lobbyen voor een aantal belangrijke dossiers voor de uitgeverswereld. Het belangrijkste daarvan is de wet van 16 juli 2008 met betrekking tot de fiscale behandeling van inkomsten uit auteursrecht. Kurt Van Damme was actief betrokken als expert bij de parlementaire totstandkoming van deze wet. Hij onderhield samen met Geert Van den Bossche (VUV) en Bernard Gerard (ADEB) diverse contacten en besprekingen met het Kabinet van de Federale Minister voor Financiën (Didier Reynders). Na publicatie van de wet van 16 juli 2008 en het “Bericht aan de Schuldenaar” (Belgisch Staatsblad, 9 december) volgde hij dit dossier verder juridisch op en verstrekte hij omstandig algemeen en individueel advies aan de VUV-leden. Daarnaast was het Kenniscentrum Boek.be ook nog actief in een lange lijst van dossiers: • Juridische opvolging van het dossier BTW op gemengde producten en BTW op digitale producten (al dan niet op een materiële drager). In beide dossiers werd actief lobbywerk geleverd, zowel op federaal als op Europees niveau, via de Federation of European Publishers. • Uitwerken van ontwerpen van modeluitgeef­overeen­ komsten voor algemene en educatief-weten­schappe­lijke uitgevers. In dit dossier werden ook diverse besprekingen gehouden met verschillende auteursverenigingen. • Juridische opvolging van het Europese dossier Toy Safety (zie hoofdstuk 5). • Redactie van het memorandum betreffende de digitale terbeschikkingstelling van leermiddelen voor dyslectici en contacten met de betreffende vzw. • Opzetten en opvolgen van een gezamenlijke kopieercampagne van GEWU en RUIT, om leerkrachten bewust te maken van de wettelijke grenzen bij het

kopiëren van lesmateriaal. Actieve contacten met de onderwijskoepels over deze campagne. • Juridische ondersteuning van het dossier Knooppunt. • Juridische ondersteuning van het dossier Tax Shelter; actieve lobying bij het kabinet Van Quickenborne (met verzoek de bevoegde minister en geïnteresseerde parlementsleden warm te maken voor dit dossier). • Redactie van een nieuw ontwerp van huishoudelijk reglement.

Voor de Vlaamse Boekverkopers Bond (VBB) • Finalisering van de deontologische code voor de boek­

verkopers. • Juridische opvolging en ondersteuning van het dossier Boekencheque. • Ad hoc juridische ondersteuning/advies bij vast­gestelde marktproblemen en -dysfuncties (vooral Wet Handelspraktijken en eerlijke mededinging). • Opvolging van de hervorming van de wet op de Handelspraktijken en het verslag De Bauw. • Ad hoc deelname aan activiteiten van de European Booksellers Federation.

Voor de Verenigde Boeken Importeurs (VBI) Het belangrijkste juridische dossier voor de importeurs betreft het vraagstuk van de exclusieve distributie en de parallelimport. Hoe staat de huidige praktijk van het boeken­ vak in Vlaanderen, waarbij fondsen doorgaans exclusief worden vertegenwoordigd door één importeur, in relatie tot het vrije verkeer van goederen en diensten zoals die door Europa wordt voorgeschreven? Is parallelimport de regel of is het verboden? Kurt Van Damme ondersteunde de VBI op juridisch vlak in dit dossier en organiseerde ook mee een studienamiddag voor de VBI-leden omtrent dit onderwerp. Twee specialisten van het advocatenbureau Eubelius werden hierbij ingeschakeld.

Voor Boekenbank Voor Boekenbank verzorgde de juridische dienst ondersteuning op het vlak van de redactie en revisie van overeenkomsten in de dossiers Titeluitwisseling VCOB, Ledenovereenkomst, Aquabrowser en Elektronische facturatie. Ook de overeenkomsten met de nieuwe bouwer van de Boekenbank applicatie (NV Cronos) werden door de juridische dienst vakkundig opgesteld.

Externe dienstverlening De juridische dienst verleende meer dan 40 geregistreerde adviezen, alsook talloze mondelinge adviezen aan uitgeverijen, importeurs, distributeurs, boekhandels en particulieren over zeer uiteenlopende onderwerpen. Op verzoek van de Vlaamse Auteursvereniging werd ook juridisch advies gegeven over de oprichting van een eigen beheersvennootschap en de mogelijke samenwerking met andere beheersvennootschappen.

2.3 OPLEIDING Het Kenniscentrum wil op een structurele en continue basis professionele, kwaliteitsvolle, betaalbare en ledengerichte opleidingen organiseren voor de verschillende spelers in het boekenvak. Het wil dit waar maken door zowel basismateriaal, initiatie als verdieping aan te bieden, waar zowel starters als door de wol geverfde werknemers terecht kunnen.

Lessenreeks Introductie tot het Boekenvak i.s.m. Universiteit Antwerpen In 2007 sloot Boek.be met Professor Pierre Delsaerdt van de Universiteit Antwerpen een akkoord om een lessenreeks ‘Introductie tot het Boekenvak’ te organiseren. Deze lessen­ reeks kadert in de universitaire opleiding Informatie- en Bibliotheekwetenschap (IBW). In februari 2008 (tweede semester) ging de lessenreeks van 13 lezingen van start. De rode draad van de lessen is de value chain van het boek. Dat wil zeggen dat alle aspecten van het boek aan bod komen: de auteur, de producent, de distributeur, de retail en de consument. Als verplicht onderdeel van de opleiding IBW werd het programma gevolgd door 46 studenten van de Universiteit Antwerpen. Daarnaast schreven 17 cursisten op de reeks in via Boek.be. Voor de geïnteresseerden uit het Boekenvak is een afzonderlijk certificaat verbonden met deze opleiding. Het experiment kan erg geslaagd worden genoemd. Mede dankzij de inbreng van de vertegenwoordigers uit het boeken­vak kwam een aantrekkelijk, gediversifieerd en representatief programma tot stand. De studenten kregen een helder overzicht van het actuele boekenvak zoals het in Vlaanderen georganiseerd is. De gastdocenten brachten een verhaal dat op hun dagelijkse praktijk gestoeld was, en deden dat doorgaans op een zeer levendige, boeiende manier, met aandacht voor de vele uitdagingen waarmee de sector geconfronteerd wordt. Zowel de UA als Boek.be willen deze lessenreeks verder zetten. Maar door een moratorium op nieuwe master­ programma’s vastgelegd door de Minister van Onderwijs, was het eerst onduidelijk of de opleiding verder zou kunnen blijven bestaan. Ondertussen heeft de UA beslist om de opleiding op eigen kosten verder te zetten en zal Boek.be ook financieel tussenkomen om in het academiejaar 20092010 de lessenreeks op jaarlijkse basis te kunnen laten door­ gaan.

Leerstoel Boek.be aan de Universiteit Antwerpen Op 23 april 2008, de Werelddag van het Boek, organiseerden Boek.be en de Universiteit Antwerpen de eerste Leerstoel Boek.be rond het thema “Uitgeverij, boekhandel en bibliotheek in de digitale wereld: partners of opponenten?”. Zo’n 60 nieuwsgierigen schreven zich in voor een namiddag die de digitalisering van het boekenvak vanuit verschillende oogpunten belichtte.

2. het kenniscentrum

19

Sprekers waren: • Yvo Volman, deputy head of unit of the Digital Libraries & Public Sector Information Unit, European Commission, DG Information Society & Media • Christine de Mazières, déléguée générale van het Syndicat national de l’édition (Frankrijk) • Denis Zwirn, directeur Numilog (Frankrijk) • Trudi Noordermeer, hoofdbibliothecaris Universiteit Antwerpen • Geert Joris, directeur Boek.be De twee praktijkvoorbeelden uit Frankrijk (Gallica2 en Numilog) lieten een sterke indruk na bij heel wat aanwezigen. Ook het model van samenwerking tussen de boekensector, de overheid en het bibliotheekwezen droeg veel belangstelling weg. De aanwezigen waren erg tevreden over de benadering van het onderwerp digitalisering vanuit verschillende invals­ hoeken. Iedereen is wel met het onderwerp bezig, maar dikwijls beperkt vanuit zijn eigen invalshoek. Door de scope te verbreden worden meteen meer mogelijkheden geopend maar komt ook de grote complexiteit van de materie naar boven. Elementen zoals de BTW op digitale boeken, de prijssetting van elektronische boeken versus de papieren versie, een commercieel businessmodel voor e-books e.d. zijn allemaal aangeraakt tijdens de Leerstoel, zonder dat er echter een pasklare oplossing werd geboden. De digitalisering van het boek staat hoog op de agenda, maar heel wat vragen blijven nog onbeantwoord. Het uitwisselen van ervaringen van pilootprojecten kan zeker bijdragen tot een beter beeld van deze moeilijke problematiek.

Opleidingen & Studiedagen De werkgroep Opleiding stuurt het programma van de op­leidingen binnen Boek.be aan. Op twee vergaderingen werd de planning van de diverse opleidingen besproken en geëvalueerd. De werkgroep Opleiding was in 2008 als volgt samengesteld: Yvonne Steinberger (VBB), Guido De Smet (VBB), Luc Tessens (VBB), Patricia Defour (VUV), Carlo Van Baelen (Vlaams Fonds voor de Letteren), Nancy Derboven (GEWU) en Pierre Delsaerdt (Universiteit Antwerpen). Het Kenniscentrum organiseerde in loop van 2008 verschillende opleidingen. Hierbij een chronologisch overzicht met telkens een korte beoordeling. • Sturen op cijfers (18 + 19 februari 08)

De opleiding Sturen op cijfers, georganiseerd ism. het VOB (Nederland), was gericht op boekhandelaren met financiële verantwoordelijkheid: eigenaars, bedrijfsleiders en afdelingsmanagers. De deelnemers kregen meer inzicht in en leerden gebruik te maken van cijfers zoals bezoekersaantallen, conversie, bonbedrag, marktaandeel en ver­ zorgingsgebied. Niettegenstaande vele promotionele inspanningen schreven slechts 4 deelnemers in. Deze waren na afloop echter zeer enthousiast. Als mogelijke redenen van gebrekkige interesse werd aangestipt dat men bij de Vlaamse boekhandel niet gewoon is om te investeren in opleiding. Daarenboven is het voor zelfstandige boekhandelaren niet gemakkelijk om zich twee dagen vrij te maken.

De Leerstoel wordt jaarlijks georganiseerd op de Werelddag van het Boek rond een actueel thema in het boekenvak.

• Auteursmanagement voor uitgevers (4 + 11 maart & 28 april 08)

De opleiding Auteursmanagement voor uitgevers, georganiseerd i.s.m. het VOB (Nederland), had als doelgroep uitgevers en redacteuren die verantwoordelijk zijn voor de werving en selectie, en/of de begeleiding tijdens de concept- en de schrijffase van auteurs(teams). Acht uitgevers namen deel en gaven een zeer hoge quotering op de kwaliteit van de cursus. Zij leerden hoe je auteurs en auteursteams kunt werven en hoe je een beter inzicht krijgt in de belangen en motieven van auteurs. De uitgevers analyseerden problemen met auteurs, verwierven gespreks­ vaardigheden om auteurs positief te beïnvloeden en leerden hoe ze grip konden krijgen op de voortgang in de schrijffase. 20

2. het kenniscentrum

• e-Marketing (maart 08 - herneming juni 08)

De cursus e-Marketing, georganiseerd i.s.m. het VOB (Nederland), richtte zich op de verantwoordelijken voor marketing, communicatie en online werving bij uitgevers en focuste in twee dagen op de elektronische mogelijkheden voor marketingdoeleinden, met veel praktische voorbeelden. De eerste cursus werd opgezet door de GEWU en kende een zeer groot succes, mede door de lage inschrijvingsprijs die mogelijk werd gemaakt dankzij de steun van de GEWU. Er waren niet minder dan 24 inschrijvingen, terwijl er maar 16 plaatsen waren. Daarom werd dezelfde cursus hernomen in juni 2008. Deze laatste cursus werd op vraag van de GAU (Groep Algemene Uitgevers) ook opengesteld voor algemene uitgevers, waardoor ook deze cursus helemaal volgeboekt was. • Organisatie en projectbeheer bij multimedia-uitgaven (22 + 29 april 08)

Deze cursus was gericht op de verantwoordelijken voor de organisatie van multimedia-uitgaven binnen de uitgeverij maar werd wegens gebrek aan voldoende belangstelling geannuleerd. • Studiedag - Het boek in de digitale wereld: het auteursrecht en het recht op informatie in de weegschaal (3 juni 08)

Deze studiedag rond Het boek in de digitale wereld op initiatief van Kurt Van Damme (jurist Boek.be) was een groot succes: ruim 50 deelnemers gingen dieper in op de mogelijke tegenstelling tussen enerzijds het respect voor het auteursrecht (voor uitgevers en auteurs) en het recht op informatie (dat vnl. vanuit het bibliotheekwezen naar voren wordt geschoven). In het eerste deel van de voormiddagsessie belichtten Joris Deene (advocaat aan de balie van Gent en assistent UGent, Instituut voor Internationaal Privaatrecht) en Kurt Van Damme (gedelegeerd bestuurder beheersvennootschap Ruit en juridisch adviseur Boek.be) het individuele auteursrecht. In het tweede deel van de voormiddagsessie ging Alexander Wybo (jurist centrale beheersvennootschap Reprobel) dieper in op de wettelijke uitzonderingen op het auteursrecht. Olga Martin Sancho (legal counsel Federation of European Publishers, Brussel) rondde de voormiddagsessie af met een overzicht van de bestaande en op stapel staande Europese initiatieven in verband met auteursrecht en digitalisering. In het eerste deel van de namiddagsessie schetste Robin Kerremans (onderzoeksmedewerker bij het ICRI en het IBBT van de KUL) de twee wettelijke uitzonderingen ten behoeve van voor het publiek toegankelijke bibliotheken en musea, archieven en wetenschappelijke en onderzoeks­ instellingen. In het tweede deel van de namiddagsessie benaderde Inge Van Nieuwerburgh (bibliothecaris in de Universiteitsbibliotheek van Gent) hetzelfde onderwerp vanuit een praktische invalshoek. Zij benadrukte het hoofddoel van een bibliotheek: het verlenen van toegang tot en het ontsluiten van informatie, zonder commercieel oogmerk.

Het inhoudelijke gedeelte van de studiedag werd afgesloten met een rondetafelgesprek tussen alle sprekers en Jef Maes, die ter gelegenheid hiervan de Boek.be plannen voor een digitaal depot ontvouwde. • Productkennis voor boekhandelaars (3 november 08)

Op de Boekenbeurs zijn alle boeken uitgestald en zijn alle uitgevers aanwezig. Dit leek ons het geschikte moment voor alle boekverkopers om de productkennis aan te zwengelen. Vertegenwoordigers van uitgevers en importeurs en specialisten gaven toelichting bij de tendensen in de vier meest verkochte genres: literatuur, kinder- en jeugdboeken, vrije tijd en reisboeken. Meer dan 20 boekhandelaren schreven zich in. De deelnemers waren vooral positief over de uitgevers die op een gepassioneerde manier spraken over hun uitgeef­ beleid, wat hen daarin aanspreekt en wat ze belangrijk vinden. Een initiatief dat zeker voor herhaling vatbaar is. • KMO-portefeuille (10 december 08)

Het Kabinet van Minister Patricia Ceysens organiseerde een studiedag over de KMO-portefeuille, een nieuw initiatief voor subsidiëring van KMO’s vanuit het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Economie (Patricia Ceysens). Dit initiatief groepeert de vroegere mogelijkheden van het Agentschap Economie, IWT en FIT (voor KMO’s). Het Kennis­centrum infor­ meerde alle leden van Boek.be over de subsidie­mogelijk­ heden die dit nieuwe initiatief biedt voor de boeken­sector. Meer informatie: www.kmo-portefeuille.be

2.4 ONDERZOEK EN INNOVATIE Marktonderzoek Op 29 april 2008 organiseerde Boek.be een persconferentie om de globale omzetcijfers van de boekenmarkt in Vlaanderen voor 2006 en 2007 bekend te maken. Het was al enkele jaren de wens van Boek.be om over meer cijfers te kunnen beschikken over de boekenmarkt in Vlaanderen. In 2007 werd de basis gelegd voor het opzetten van een kwantitatief marktonderzoek. Samen met TNS-Media, dat de nodige cijfers bij de grote distributeurs (na een akkoord met de uitgevers) en de uitgevers verzamelt en instaat voor de confidentiële verwerking van de verkoopscijfers, konden we op 29 april voor het eerst betrouwbare cijfers ter beschikking stellen van onze leden en van het publiek. Het marktonderzoek betreft enkel het algemene boek.De cijfers dekken ruimschoots 75% van de markt, waardoor ze zeker representatief kunnen worden genoemd. Het onderzoek leverde zeer goed nieuws voor het boekenvak op: in 2007 steeg de boekenverkoop van 124,1 miljoen euro in 2006 naar 133,8 miljoen in 2007, wat een stijging met 8% inhoudt. Ook het boekenvolume (aantal verkochte boeken) ging omhoog met 6 % en bedraagt nu bijna 11 miljoen exemplaren. Vertaald naar een doorsnee Vlaams gezin betekent dit concreet dat een gezin gemiddeld 4 boeken per jaar aankoopt.

2. het kenniscentrum

21

Literaire romans en kinderen jeugdboeken nemen samen bijna 42% van de markt in. Het genre ‘Literatuur, spanning en romantiek’ staat aan kop met een marktaandeel van 24.3% iets minder dan in 2006. De verkoop in de boekhandel was in 2007 goed voor bijna 80 miljoen euro - dit betekent een stijging met 10% in vergelijking met 2006, oftewel een marktaandeel van bijna 60%.

GfK Boekmonitor In de loop van 2008 heeft Boek.be verder onderhandeld met GfK dat bezig was om een panel op te zetten van de kassa­ verkoop via diverse retailkanalen. Toen de dekkingsgraad van het panel voldoende breed was, sloot Boek.be in december 2008 een overeenkomst met GfK, waardoor deze informatie ter beschikking kon worden gesteld van het boeken­vak. Deze overeenkomst komt de professionalisering van het Vlaamse Boekenvak zeer ten goede. Sinds ruim een jaar verzamelt GfK de cijfers van de kassaverkoop in Vlaanderen en Brussel. Tientallen boekhandels, grootwarenhuizen en speciaalzaken sturen wekelijks hun reële verkopen door naar GfK. GfK verzamelt deze op hun webapplicatie en stelt de cijfers ter beschikking van de winkels die participeren (gratis) en van de uitgevers/importeurs (tegen betaling). Uitgevers/importeurs kunnen van week tot week volgen wat hun eigen titels hebben gedaan binnen het geheel van de markt. Ze kunnen ook hun marktaandeel zien, eventueel opgesplitst per genre en per marktkanaal. Op die manier kan elke uitgever beter inspelen op de ontwikkelingen in de markt en zijn uitgavenbeleid hier accuraat op afstemmen. Vanaf december 2008 publiceert Boek.be wekelijks de Boeken Top 100 met de 100 best verkochte boeken in Vlaanderen en Brussel, alsook een Boeken Top 10 in vier genres: fictie en literaire non-fictie, kinderboeken, strips en non-fictie. Diverse perskanalen nemen sindsdien deze informatie over.

RFID in de boekensector Het Vlaams Instituut voor de Logistiek (VIL) voerde in 2008 op vraag van Boek.be een QuickScan uit en maakte ook een haalbaarheidsanalyse voor de invoering van RFID (radio frequency identification) in de boekensector in Vlaanderen. Daaruit is gebleken dat de return on investment onzeker is op een relatief korte termijn. Om de voorgestelde concepten verder te valideren naar de praktische bruikbaarheid binnen de omgeving van de volledige boeken supply chain is het noodzakelijk om enkele praktische testen op te zetten binnen uitgeverijen, 22

2. het kenniscentrum

distributeurs, drukkers, boekhandels en bibliotheken, een zgn. proof of concept. Vaak gaat het over nieuwe apparatuur die zich in de praktijk nog maar beperkt heeft kunnen bewijzen. Daarom vinden alle partijen die aan het onderzoek hebben deelgenomen dat een pilootproject dient te worden opgezet om dit uitvoerig te testen. Boek.be zoekt naar subsidies om dit pilootproject op touw te zetten.

Aankoopbeleid van 13 centrumbibliotheken In opdracht van Boek.be en VCOB (Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken) voerde Liesbet-Ann Verbruggen (studente literatuurwetenschappen UGent) van februari tot mei 2008 een onderzoek uit naar het aankoopbeleid voor boeken in de openbare bibliotheken van de 13 Vlaamse centrumsteden en Brussel. Volgens de wet op de overheidsopdrachten moeten de openbare besturen het aankoopbeleid voor bibliotheken aan objectieve criteria onderwerpen. Het gevaar is dan even­ wel dat vooral financiële criteria doorslaggevend worden. Kleinere zelfstandige boekhandels kunnen minder grote kortingen geven, of hebben – indien ze wel kunnen meegaan in de kortingsslag – amper winstmarges. Op termijn zou deze tendens dus de diversiteit van het boekhandellandschap in gevaar kunnen brengen. Bovendien klagen bibliotheken van hun kant over het gebrek aan service en dienstverlening bij boekhandels wanneer er enkel gekeken wordt naar financiële criteria. Het doel van het onderzoek was de relatie tussen bibliotheek en boekhandel te onderzoeken. De nadruk lag daarbij op de criteria op basis waarvan de bibliotheken kiezen voor bepaalde boekhandels, en de houding van de boekhandels ten opzichte van die criteria. Hierbij de belangrijkste vaststellingen en bedenkingen die Boek.be formuleerde bij het onderzoek. Vaststellingen vanuit Boek.be: • Uit het onderzoek blijkt dat de boekhandelaars tevreden

zijn over hun relatie met de bibliotheken. Daarom zou het nuttig zijn om de samenwerking in de toekomst op eenzelfde harmonieuze manier verder uit te bouwen. • Er is een verschil in aankoopprocedure tussen de grote en middelgrote bibliotheken. Die laatste kiezen vaker voor een alternatieve werkwijze met als bedoeling de relatie met de lokale boekhandels te versterken. • Boekhandels klagen over een te grote kortingsslag die ten koste gaat van de service. • Hoewel de overgrote meerderheid van de bibliotheken nog zichtzendingen vraagt, willen veel boekhandelaars toch van deze procedure afstappen. Bedenkingen vanuit Boek.be: • Om het aantal zichtzendingen te reduceren zou het goed

zijn als de bibliothecarissen over zoveel mogelijk voor­infor­ matie over boeken konden beschikken. Elke vorm van uit­ wisseling van informatie tussen de verschillende partijen – Open Vlacc, Boekenbank,… – kan hiertoe bijdragen.

• De klacht i.v.m. de te grote kortingsslag kan opgevangen

worden door het bij wet invoeren van een goed gereglementeerde boekenprijs, analoog aan de wet op de vaste boekenprijs in Frankrijk en Nederland. • Heel wat bibliotheken noemen als belangrijk kwaliteits­ criterium bij het kiezen van een boekhandel de beschik­ baarheid van een automatisch bestelsysteem. Binnen de boekensector bestaat dit systeem al: Boekenbank. Het zou een belangrijke stap vooruit zijn als biblio­theken via Boekenbank op een geïntegreerde manier hun bestellingen digitaal zouden kunnen doorsturen naar de boekhandel. • Als de Vlaamse overheid een beleidspunt wil maken van een kwaliteitsvol boekenlandschap (cf. het standpunt van Minister Anciaux), dan is het gezien het substantiële aandeel van de bibliotheekaankopen binnen de omzet van de boekhandel van belang om dit aankoopbeleid grondig te onderzoeken. Het lijkt ons dan ook nood­zake­ lijk dat er eerst grondig overleg komt tussen de biblio­ theek­sector en de boekensector vooraleer er wijzigingen in het aankoopbeleid worden aangebracht. • Het feit dat heel wat bibliotheken een weging geven aan hun criteria bij het kiezen van een leverancier draagt zeker en vast bij tot de goede relatie tussen boekhandel en bibliotheek. Het zou een belangrijke aanbeveling kunnen zijn vanuit de bevoegde instanties om deze werk­wijze te veralgemenen naar alle bibliotheken toe. De Vlaamse overheid zou impulsen kunnen geven om deze werkwijze bij de lokale bibliotheken aan te moedigen. Het volledige rapport is beschikbaar voor alle leden van Boek.be

Koop-, lees- en leengedrag in Antwerpen Op vraag van Boek.be voerden Katrijn Cools en Liesbeth Johnson (studenten cultuurmanagement aan de UA) onder begeleiding van prof. Annick Schramme een onderzoek naar het Koop, lees en leengedrag in Antwerpen. Zij ondervroegen 200 bezoekers aan de boekhandel, de bibliotheek en de Boekenbeurs en vergeleken hun gedrag. Hierbij de belangrijkste conclusies.

• De boekenconsumenten lenen en kopen boeken hoofd­

zake­lijk voor ontspanning en laten zich bij hun keuze vooral leiden door het onderwerp of genre van een boek. Auteurs en uitgeverijen mogen ook het belang van de informatie op de achterflap van een boek niet verwaar­ lozen, dit fungeert nl. als een belangrijke leidraad bij de keuze. • Vanuit de onderzochte groepen van de boekhandel en Boekenbeurs gaat een aanzienlijk deel van de respondenten ook naar de bibliotheek. De Boekenbeurs­ bezoekers bezoeken met het grootste aandeel eveneens de bibliotheek en de boekhandel. De boekhandel­ bezoekers daarentegen zijn veel meer geneigd trouw te blijven aan de boekhandel. Hieruit kan afgeleid worden dat de Boekenbeurs geen concurrent is voor de Antwerpse boekhandel: het boekhandelpubliek is vrij trouw, dus de kans dat zij klanten verliezen aan de Boeken­beurs is redelijk klein. Men zal eerder de Boeken­ beurs én de boekhandel bezoeken in plaats van te kiezen tussen de twee. Als zij een keuze zouden moeten maken, zouden de consumenten eerder de boekhandel verkiezen. • Ook de bibliotheek en de boekhandel hoeven geen concurrenten te zijn. Uit de resultaten blijkt dat de bibliotheek een aanvulling vormt op de boekhandel. Een aantal respondenten gaven aan dat zij een boek kopen nadat zij het al hadden gelezen en goed bevonden. De bibliotheek kan hierin een voorbereidende rol vervullen voor de boekhandel. De bibliotheek wordt wel nog veel meer gezien als plaats waar informatie kan ingewonnen worden over bepaalde onderwerpen. • Ondanks het feit dat de groepen op drie verschillende locaties gerekruteerd werden, tekent er zich geen specifiek profiel af van wie nu precies de boekhandel-, Boekenbeurs- of bibliotheekbezoeker is. Er zijn wel lichte verschillen tussen de drie groepen, maar niet voldoende om binnen deze respondenten groepen af te leiden die een bepaald koop- of leenpatroon zouden volgen. • Er werd gepeild naar de voorkeur voor de kanalen waar­ langs informatie over boeken zou moeten lopen. Er werd voornamelijk gekozen om via tijdschriften en kranten geïnformeerd te worden. De Boekenbeursbezoeker had naast deze twee kanalen ook nog een duidelijke voor­keur voor een elektronische nieuwsbrief. 2. het kenniscentrum

23

• Wat betreft kanalen om promotie voor boeken te voeren,

bleken volgende media hun werk goed te doen: Eén, Canvas, Radio 1, Studio Brussel, Humo en Knack blijken het grootste aantal boekenconsumenten te bereiken. De kranten De Standaard en Gazet van Antwerpen worden in de regio ook frequent gelezen. Adverteren en acties lanceren via deze kanalen is aldus zinvol. Het volledige rapport is beschikbaar via het Kenniscentrum van Boek.be.

Kansen voor de Graphic Novel in Vlaanderen Op vraag van Boek.be onderzocht Sanne Geerts (studente literatuurwetenschappen UGent) het relatief nieuwe fenomeen van de Graphic Novel (GN). Bedoeling van het onderzoek was om aanbevelingen te formuleren naar uitgevers, boekhandels en overheid. Het onderzoek is echter (nog) niet afgerond, waardoor we nog geen aanbevelingen hebben kunnen formuleren. Toch geven we hier al een aantal elementen aan die voorlopig naar voren zijn gekomen. • De productiekosten voor het drukken van een GN t.o.v.

een gewone roman zijn veel hoger. De vierkleurendruk, het formaat, de tekeningen en de papierkwaliteit drijven de kosten de hoogte in. Dit is een belangrijke reden waarom sommige uitgeverijen nog twijfelen om GN’s uit te geven. • De Nederlandstalige markt is een erg klein afzetgebied en dus een hinderpaal voor de kansen van de GN. Een oplossing daarvoor zou kunnen zijn dat er vertalingen van Vlaamse en Nederlandse GN’s gemaakt worden om een grotere markt in het buitenland te bereiken. Het Vlaams Fonds voor de Letteren speelt hier alvast een voortrekkersrol in door zijn promotie van de Vlaamse GN in Angoulême in 2009. • De GN is nog niet bekend genoeg bij het grote publiek. De rol van de boekhandel lijkt hier zeker niet onbelangrijk - zij vormen immers de schakel naar het grote publiek. Maar vaak zijn de algemene boekhandels te weinig op de hoogte van de GN-aanbieding. Om de GN te laten doorbreken is er daarom een mentaliteits­wijziging nodig bij de boekhandels. Omdat voor het algemene publiek de drempel om een stripspeciaalzaak binnen te stappen nog veel te hoog is, zijn velen het erover eens dat het aanbieden van GN’s in de gewone boekhandel een stijging in de verkoop zou kunnen betekenen. • Al bij al gaat het toch de goede kant op met de GN, mede dankzij De Andere Strip, de nieuwe boekenactie van Boek.be. Het is weliswaar een langzaam proces en de GN heeft nog een hele weg af te leggen voor we kunnen spreken van een gevestigde waarde in het boekenlandschap.

24

2. het kenniscentrum

Het profiel van de Boekenbeursbezoeker 2008 Boek.be en de Stad Antwerpen sloegen opnieuw de handen in elkaar om net zoals in 2006 het profiel van de Boeken­ beursbezoeker in kaart te brengen. Boek.be sloot in 2008 een overeenkomst met de Plantijn Hogeschool Antwerpen om dit onderzoek tijdens de Boekenbeurs uit te voeren. Door deze bevraging willen we zicht krijgen op het profiel van de Boekenbeursbezoeker en zijn koopgedrag. Daarnaast peilt de enquête naar mogelijke problemen rond mobiliteit en wil ze verbeterpunten voor de organisatie naar voor brengen. Tussen 30 oktober en 11 november 2008 werden 1.056 mensen ondervraagd door een team van Plantijn-studenten. De resultaten van het onderzoek werden gepresenteerd op 30 maart 2009.

3. IT-PLATFORMEN TEN BEHOEVE VAN HET BOEKENVAK

3.1 STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN Boek.be heeft een aantal IT-platformen gecreëerd die ten dienste staan van de vakverenigingen en het boekenvak in het algemeen. Deze platformen zijn bedoeld om de verkoop van boeken te faciliteren door middel van de nodige ITinfrastructuur en dienen als referentiepunt voor de markt op het gebied van informatie en prijzen. Op deze manier kunnen ze een grotere professionalisering van de sector bewerkstelligen. De IT-platformen die in 2008 gebruikt en ontwikkeld werden, zijn: 1. Website Boekenbank • Zoek een boek-stand op de Boekenbeurs • Samenwerking tussen Boekenbank en VCOB (Bibnet) • Themapagina’s • Widget Cultuurnet voor Literair Evenement 2. Boekenbrief 3. Boekencast

promotie, maandelijks een boekenthema centraal stelden. Ook zorgden we voor verschillende wedstrijden waarmee de bezoekers geprikkeld werden om op zoek te gaan naar meer.

Zoek een boek-stand op de Boekenbeurs Net als in 2007 kon ook in 2008 het Boekenbeurspubliek genieten van de zoekmogelijkheden van Boekenbank. Op de Zoek een boek-stand van Boek.be aan Ingang 2 van de Boekenbeurs kon het beurspubliek opzoeken op welke stand op de beurs ze hun favoriete boeken konden terugvinden. Boek.be stelde via een sponsor 8 computers ter beschikking, inclusief één computer voor rolstoelgebruikers. Op basis van het standnummer en de naam van de uitgever kon de bezoeker op zoek gaan in de beurshallen. Wie zijn e-mailadres en naam op de daartoe voorziene kaartjes achterliet, maakt bovendien nog kans op een extra cadeau door middel van de Boekenbrief.

Deze platformen hebben tot doel om zoveel mogelijk informatie over boeken te verzamelen en ter beschikking te stellen van een groot publiek. De uiteindelijke finaliteit is om aan het publiek de mogelijkheid te bieden om deze boeken ofwel te bestellen bij de boekhandel dan wel te reserveren in de bibliotheek. Hiermee willen we het koop-, leen- en leesgedrag van het publiek stimuleren.

3.2 WEBSITE BOEKENBANK Sinds de facelift die Boekenbank in 2006 onderging, ontwikkelde de website een bijzonder interactief en actueel karakter, waardoor Boekenbank een trouwe groep gebruikers heeft opgebouwd. Boekenbank-bezoekers komen vaak dagelijks terug om het aanbod van nieuwe titels te bekijken en boeken te bestellen. Dat maakt van Boekenbank een druk bezocht boekenportaal met meer dan 1.500 unieke bezoekers en 5.000 paginaweergaves per dag en gemiddeld meer dan 100.000 unieke bezoekers per maand. Naast de bestaande faciliteiten zoals het zoeken en bestellen, werkte Boekenbank in 2008 ook nieuwe initiatieven uit voor de publieke website. Zo werkte Boekenbank eigen themapagina’s uit die naast de themapagina’s van de afdeling

Samenwerking tussen Boekenbank en VCOB (Bibnet) Het samenwerkingsverband tussen VCOB en Boekenbank dat in 2007 tot stand kwam, zette zich ook in 2008 verder. In 2007 werd reeds een webservice ingesteld waarmee bezoekers op de website van zoeken.bibliotheek.be konden zien of een boek ook bij Boekenbank beschikbaar was. In 2008 hebben we de omgekeerde weg vervolmaakt. Op Boeken­bank wordt bij elk boek dat ook op de website van de Bibliotheeksector te vinden is, het logo van de ‘Bib’ en een link naar de pagina op zoeken.bibliotheek.be getoond.

Daarnaast werd in de bibliotheekmodule ook een link geplaatst waarmee bibliotheken die liever zoeken op zoeken.bibliotheek.be, daarnaar kunnen doorklikken en vanuit die website een order in het winkelmandje van Boeken­bank kunnen plaatsen. Deze samenwerking zal zich ook de komende jaren op verschillende vlakken verder uitbreiden.

26

3. IT-PLATFORMEN TEN BEHOEVE VAN HET BOEKENVAK

Themapagina’s

3.3 BOEKENBRIEF

In 2007 ontwikkelde Boekenbank reeds de mogelijkheid om een bepaalde actie van Boek.be in de kijker te zetten via een themapagina. In 2008 breidden we de mogelijkheden uit met eigen thema’s. Per maand stellen we een eigen Boekenbank-thema centraal. Uitgevers die boeken binnen dit thema willen aanbieden, kunnen voor € 15 per boek op dit thema intekenen. Via de Boekenbrief wordt het thema dan gepromoot naar de bezoekers van Boekenbank toe.

Elke maand stuurt Boekenbank een nieuwsbrief naar alle geregistreerde bezoekers van Boekenbank. In deze maande­ lijkse nieuwsbrief wordt de lezer immers geïnformeerd over de recent verschenen boeken die in zijn interesse­gebieden verschenen zijn.

Widget Cultuurnet voor Literair Evenement Niet alleen Boekenbank vernieuwde haar applicatie in 2008, ook Cultuurnet werkte een volledig nieuwe website ‘Uit in Vlaanderen’ uit. Bij de website hoorden ook enkele nieuwe ‘gadgets’. Zo werd de webservice voor het opzoeken van een literair evenement op de website van Boekenbank vervangen door een widget. Aangezien deze wijziging samenviel met de herbouw van Boekenbank lieten we een eigen widget voor Boekenbank creëren en werd dit in onze pagina’s geïmplementeerd. Het zoeken naar een literair evenement werkt nu nog beter.

Naast de specifieke boekeninformatie bevat de Boekenbrief ook de laatste nieuwtjes uit het boekenvak, voornamelijk dan over de lopende acties van Boek.be. Op 31 december 2008 waren er 28.634 lezers ingeschreven op deze service.

3.4 BOEKENCAST Via www.boekenbank.be en www.boek.be kan de bezoeker ook doorklikken naar BoekenCast, de literaire podcast (“luister naar literatuur”) die mede door Boek.be is opgestart en als bedoeling heeft om zoveel mogelijk podcast-initiatieven rond boeken te groeperen om de gezamenlijke promotie te optimaliseren. In 2008 gingen 28 nieuwe podcast­ afleveringen vanop de Boekenbeurs de ether in, met oa. Kader Abdollah, Dirk Draulans, Anna Enquist, Wouter Deprez, Marc Reynebeau en kardinaal Danneels.

3. IT-PLATFORMEN TEN BEHOEVE VAN HET BOEKENVAK

27

Provincie Antwerpen “Boeken zijn nooit opdrogende bronnen van schoonheid en plezier. Verba volant, scripta manent, wisten de Romeinen al. Want geef nu zelf toe, de leesgeneugten die je mag ervaren, zijn vaak amper te evenaren. In de schaarse momenten van vrije tijd die ikzelf heb, vlei ik me graag ergens neer met een goed boek. Cees Buddingh’ schreef in zijn Dagboeknotities niet voor niets dat “Een boek uit hebben een leegte kan achterlaten, als het vertrek van een vriend die een paar dagen bij je gelogeerd heeft.” Om die redenen vindt ons provinciebestuur boeken en literatuur zo interessant, en dat uit zich ook in de andere activiteiten die we in boekenland ondernemen, zodat we van Antwerpen niet alleen de boekenstad, maar ook een beetje de boekenprovincie maken. Buiten tal van zaken die we zelf ondernemen, werken we fantastisch samen met Boek.be aan een aantal literatuurfestijnen, zoals bijvoorbeeld de Boekenbeurs of de Herman de Coninckprijs. Want zowel de provincie als Boek.be koesteren dezelfde gedachte: boeken zijn té belangrijk om niet te ondersteunen.” Ludo Helsen Gedeputeerde

28

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

4.1 INLEIDING

4.2 HERMAN DE CONINCKPRIJZEN

De promotieacties van Boek.be zijn een belangrijke motor om het boek het hele jaar onder de aandacht te brengen. Boek.be wil een zo breed mogelijk publiek motiveren om boeken te lezen en te kopen en wil daarbij de non-users overtuigen, de light users motiveren en de heavy users bedienen. Al deze verschillende doelgroepen hebben hun specifieke interesses en behoeftes. Daarom zet Boek.be verschillende soorten acties in: A. De maandcampagnes zijn jaarlijks weerkerende acties

voor specifieke doelgroepen (kinderen, volwassenen, liefhebbers van spannende boeken, …) die verschillende boekengenres onder de aandacht brengen. B. De evenementen spreken een breed en gelaagd publiek aan. De Boekenbeurs is het meest bekende: hét grootste boekenevenement van de Lage Landen. C. De boekenprijzen zijn een middel om lezers op een spannende manier te enthousiasmeren en te fideliseren. In 2008 werden de bestaande acties verder uitgebouwd en verfijnd. De Andere Strip, de jongste loot aan de promotieboom, werd voor het eerst georganiseerd in augustus 2008. De collectieve promotieacties van 2008 waren (in chronologische volgorde):

A B C Zie

Herman de Coninckprijs



•

• 4.2

Boekenleeuw & Boekenpauw

• 4.3

Boekenbeesten

• 4.4

Literaire Lente & Zogezegd in Gent

•

Doe mei maar een Doeboek

• 4.6

Zomer van het Spannende Boek

• 4.7

De Andere Strip

• 4.8

• 4.5

Debuutprijs Boekenbeurs

• 4.9

• 4.10

A = maandcampagne B = evenement C = boekenprijs

Voor deze collectieve boekenacties kan Boek.be steevast rekenen op de medewerking van de leden van Boek.be. Deelnemende uitgevers participeren door hun titels aan te bieden en deelnemende boekhandels ontvangen voor ieder actie op maat gemaakt actie- en promotiemateriaal (bv. affiches, stickers, pancartes, …). Op die manier krijgen de acties een brede uitstraling in heel Vlaanderen. Daarnaast kan Boek.be zoals steeds rekenen op uitgebreide free publicity vanwege de media die het als een belangrijke opdracht zien om het boek onder de aandacht te brengen. Het succes van de acties was dan ook zeker te danken aan een intensieve samenwerking met (media)partners en pers.

30

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

• Genre: poëzie • Type: boekenprijs • Aangemelde titels: 37 • Deelnemers: 8 uitgevers & importeurs |

184 boekhandels

• Partners: Provincie Antwerpen, De Standaard, Canvas

en Radio 1

De Herman de Coninckprijs heeft als doel om de poëzie in Vlaanderen in de kijker te zetten en de nodige waardering toe te kennen. Door de prijs op te splitsen in een professioneel luik (erkenning door vakjury) en een publiek luik (Publieksprijs) dient Boek.be een dubbele injectie van appreciatie en promotie toe aan de dichtkunst in Vlaanderen. De prijs wordt mede mogelijk gemaakt dankzij de steun van de provincie Antwerpen.

Jury De prijzen worden toegekend door een onafhankelijke jury, samengesteld door Boek.be. De juryleden waren Lieve Coppens (voorzitter), Friedl’ Lesage (Radio 1), Piet Piryns (De Morgen), Marc Reynebeau (De Standaard) en Sigrid Spruyt (Canvas). Uit het aanbod nomineerden zij 5 bundels.

Laureaten • De vakjury kende de Herman de Coninckprijs voor de

beste bundel unaniem toe aan Buitenland van Miriam Van hee, “een prachtige, subtiel gecomponeerde bundel van een erg hoge kwaliteit” met “echte pareltjes van gedichten” aldus het juryverslag. Van hee kreeg een cheque van € 6.000 overhandigd door de heer Helsen, gedeputeerde van de provincie Antwerpen. • Nieuw was dat de vakjury de beste nieuwkomer kon bekronen met de Herman de Coninckprijs voor het beste debuut. Geert Jan Beeckman mocht de prijs - € 1.000 in ontvangst nemen voor Diep in het seizoen, “een bundel met stille, intimistische gedichten, voor poëzie die […] een eigen, authentieke klank heeft.”

• Voor de Herman de Coninckprijs voor het beste gedicht

werd het publiek warm gemaakt om mee te stemmen. Dankzij de intensieve mediacampagne van Boek.be, Radio 1, Canvas en De Standaard stemden 7979 mensen online op hun favoriete gedicht, zo’n 2500 meer dan in 2007. Met 2355 voorkeurstemmen won Van hees gedicht zomereinde aan de leie met een koplengte voorsprong.

4.3 BOEKENLEEUW & BOEKENPAUW • Genre: kinder- en jeugdboeken • Type: boekenprijs • Deelnemers: 10 uitgevers & importeurs |

220 boekhandels

De Jeugdboekenweek 2008, een organisatie van Stichting Lezen, liep van 1 tot 16 maart 2008 met als thema ‘Mooi’. Boek.be grijpt deze gelegenheid aan om de kinder- en jeugdliteratuur in de kijker te zetten, met de uitreiking van de Boekenleeuw en de Boekenpauw, en de Boekenbeestenactie (zie 4.4). De Boekenleeuw en de Boekenpauw bekronen de beste Vlaamse auteur en illustrator van kinder- en jeugdboeken van het voorbije jaar. De feestelijke uitreiking vond plaats op woensdag 27 februari in de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent.

Uitreiking Op 29 januari maakte Boek.be de winnaars van de Herman de Coninckprijs bekend tijdens een persconferentie op de VRT. De officiële uitreiking volgde op Gedichtendag, 31 januari, tijdens een feestelijke Gedichtenavond in de Arenbergschouwburg in Antwerpen. De winnaars traden er op naast o.a. Bart Moeyaert, Toon Tellegen, Jules Deelder en Joke van Leeuwen.

Mediacampagne Boek.be, De Standaard, Radio 1 en Canvas bundelden tijdens de actieweek van 21 tot 25 januari hun krachten om zo veel mogelijk mensen op te roepen om te stemmen voor het beste gedicht. • De Standaard: stond in voor de opmaak van de stempagina. Daarnaast werd dagelijks 1 gedicht gepubliceerd en redactioneel besproken in de krant. • Radio 1: Radiospots en redactionele aandacht voor de auteurs in programma’s • Canvas: Tijdens de stemweek las Lisbeth Imbo elke dag 1 gedicht voor na Terzake. Op 31 januari werden de 3 winnaars belicht.

Promotiecampagne • Om het publiek op te roepen tot stemmen werden 12.500 flyers met de 5 genomineerde gedichten verspreid via boekhandels en bibliotheken. • De deelnemende boekhandels kregen stickers om op de genomineerde en winnende bundels te plakken. • Het gedicht “zomereinde aan de leie” werd op 31 januari als gratis Gedichtenposter verspreid via de deelnemende boekhandels (23.500 ex.). Vormgever Gert Dooreman tekende voor het ontwerp.

Noëlla Elpers en Tom Schamp

BOEKENLEEUW Jury De juryleden waren Liesbet Vreys (Stichting Lezen; voorzitter), Koen Driessens (Het Belang van Limburg), Joke Guns (Woeste Willem), Edward van de Vendel (auteur) en Annemie Rombaut (Beste Boekenjuf 2007). Er werden 95 boeken aangemeld voor de Boekenleeuw, waarvan de jury er 19 nomineerde.

Laureaat Boekenleeuw Met haar boek Dolores (Van Goor) kaapte Noëlla Elpers de Boekenleeuw 2008 weg. Uit handen van Geert Joris kreeg zij een cheque van € 2.500 en een gouden speld. De jury oordeelde: “Ondanks alle tragische gebeurtenissen kleurt de levensvreugde van de hoofdpersoon het verhaal in die mate dat ook lezers die niet van historische verhalen houden hier helemaal weg van zullen zijn.”

Boekenwelpen De jury deelde ook vier Boekenwelpen of eervolle vermeldingen uit. De laureaten, die een zilveren speld kregen, waren: • Jan Simoen voor Slecht (Querido) • Mieke Versyp voor Linus (Lannoo) • Riet Wille voor Van aan tot zin in een zoen (De Eenhoorn) • Maria Parr, De wonderlijke lotgevallen van Olle en Lena (Lannoo) vertaald door Bernadette Custers (beste in het Nederlands vertaalde kinder- of jeugdboek). 4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

31

BOEKENPAUW Jury De jury bestond uit Annemie Leysen (recensent; voorzitter), Evelyne de Mesmaeker (boekhandel Malpertuus Tervuren), Majo de Saedeleer (directeur Stichting Lezen), Luk Duflou (docent illustratie, Sint-Lucas Antwerpen) en Kristin Verboven (productiecoördinator VRT). Zij beoordeelden 46 boeken, waarvan er 10 werden genomineerd.

Laureaat Boekenpauw De Boekenpauw 2008 ging naar Tom Schamp voor De zesde dag (De Eenhoorn). Ook hij kreeg van Geert Joris een cheque van € 2.500 en een gouden speld. De jury vond het “een uitzonderlijke creatie […], een onuitputtelijk boek. Telkens opnieuw komt de illustrator verrassend uit de hoek. […] Je raakt niet uitgekeken op de genereuze en uitnodigende driedimensionale wereld van Tom Schamp”.

Boekenpluimen De twee Boekenpluimen waren voor Sabien Clement en Pieter Gaudesaboos voor Linus, tekst Mieke Versyp (Lannoo) en voor Kaatje Vermeire voor De vrouw en het jongetje, tekst Geert De Kockere (De Eenhoorn). Zij kregen een zilveren speld.

Promotiecampagne • Om de genomineerden en de winnaars in de

boekhandel de nodige zichtbaarheid te geven, kregen de winnende uitgeverijen stickers aangeboden met “Bekroond met de Boekenleeuw” en “Bekroond met de Boekenpauw”. • Een affiche met de namen en covers van alle winnaars – ook de welpen en de pluimen – met een korte tekst werd verspreid naar boekhandels, uitgevers en bibliotheken op 4.000 exemplaren. Daarnaast werden ook bladwijzers met de winnaars verspreid (35.500 ex.).

4.4 BOEKENBEESTEN • Genre: kinder- en jeugdboeken • Type: maandactie (maart) • Titels: 50 • Deelnemers: 11 uitgevers & importeurs |

212 boekhandels | 33 bibliotheken • Partner: Libelle

In maart worden kinderen van 6 tot 12 jaar steevast verwend: de hele maand lang maken de 9 boekenverslindende Boeken­ beesten alle kinderen warm voor de nieuwste kinderboeken van het voorjaar.

Mediacampagne • Op 28 februari verscheen de speciale Boekenbeesten­

bijlage bij Libelle (oplage: 266.000, doordruk voor boek­ handels: 44.000 ex.) waarin de Boekenbeesten de 50 niet te missen leuke kinder- en jeugdboeken voorstellen. 32

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

Promotiecampagne • De boekhandels gaven een gratis postkaartenset van

de Boekenbeesten met een leuke kaart van elk Boeken­ beest cadeau voor wie in maart kinder- of jeugdboeken kocht voor minstens € 10. Met de echte Boeken­beesten­ postzegels konden de kaarten met stijl verstuurd worden. • Naast een speciale display om kaarten en postzegels te etaleren in hun winkel, konden de boekhandels ook gebruik maken van affiches (4.000), pancartes van de Boekenbeesten (290 sets), en flyers (40.000) om de actie mee te ondersteunen. • Een aantal boekhandels huurden de Boekenbeesten levensgroot in als publiekstrekker. • De website www.boekenbeesten.be werd geüpdatet met uitgebreide info over de 50 actieboeken. Kinderen werden verwend met spelletjes om de Boekenbeesten spelenderwijs beter leren kennen en konden een test doen om uit te vissen welk Boekenbeest het beste bij hen past. Wie het spelletje Woordenzoeker goed speelde, kon een setje met Boekenbeestenpostzegels winnen. In maart bezochten bijna 10.000 unieke bezoekers de website.

4.5 LITERAIRE LENTE & ZOGEZEGD IN GENT • Genre: literaire romans • Type: maandactie (april) & evenement • Titels: 24 • Deelnemers: 6 uitgevers & importeurs | 186 boekhandels • Partners: Stad Gent, Radio 1, De Standaard

De Literaire Lente laat literatuurliefhebbers proeven van het nieuwe literaire voorjaarsaanbod. De actie zoemt in op een reeks aantrekkelijke en eigentijdse romans die samen een veel­ zijdig voorproefje bieden van het nieuwe voorjaars­aanbod. De Literaire Lente-actie loopt op drie sporen: • de promotie van 24 nieuwe titels in de Literaire Lentebijlage en bij de boekhandel • de feestelijke opening op Zogezegd in Gent • het auteursprogramma, dat Zogedaan in Vlaanderen werd gedoopt.

Literaire Lente-bijlage Boek.be ging voor de bijlage in zee met De Standaard. De Standaard der Letteren van 28 maart 2008 stond volledig in het teken van de 24 boeken van de Literaire Lente en bevatte ook het overzicht van het auteursprogramma (oplage: 90.000 ex. + 82.000 doordrukken). Dankzij de kortingsbonnen in de bijlage waren de boeken tegen lanceerprijzen verkrijgbaar in de 186 deelnemende boekhandels.

Zogezegd in Gent De Literaire Lente ging op 4 april feestelijk van start in de Gentse Vooruit met het literaire evenement Zogezegd in Gent dat onder het motto ‘De verbeelding aan de macht?’ bekende en nog te ontdekken binnen- en buitenlandse auteurs op het podium zette. De artistieke lijn werd uitgestippeld door curator Anne Provoost. De organisatie was in handen van Radio 1. Het evenement vond plaats met de steun van de Stad Gent, De Standaard en Panasonic. Meer dan 1750 mensen lieten hun zintuigen met literatuur bespelen in Vooruit. 12 van de 24 Literaire Lente-auteurs stonden live op het podium, waaronder Christophe Vekeman, Rodaan Al Galidi, Philippe Claudel, Blake Morrison en Ingo Schulze. Daarnaast kon het publiek genieten van 24 artistieke filmpjes over de Lente-titels met ludieke samenvattingen door Stefaan Van Brabandt, chocoladen boeken gemaakt door chocolatier Marc Vandenbussche, voorlees-

sessies in bed, een Radio 1-live-uitzending met Koen Fillet, een goed gevulde boekenstand en signeersessies met alle auteurs. Als unicum gingen ook de veelbesproken foto’s van de Fenomenale Feminatheek van Louis Paul Boon in première, getoond door gehandschoende ‘suppoosten’. De pers was opnieuw laaiend enthousiast: “Tweede editie literair festival is opnieuw schot in de roos” (De Morgen), “Zogezegd in Gent unaniem geprezen” (Boekblad), “Zogezegd doet Vooruit knetteren van de letteren” (Gazet van Antwerpen) en “Zogezegd in Gent ontpopte zich tot een intellectueel uitdagend, veelzijdig, creatief, perfect geregisseerd evenement” (De Standaard).

Auteursprogramma Na de opening vertakte de Lente zich door heel Vlaanderen met het auteursprogramma Zogedaan in boekhandels, literaire cafés en bibliotheken in heel Vlaanderen. Onder het motto Boeken om te proeven, auteurs om op te eten konden boekenliefhebbers genieten van het verhaal van een auteur over zijn/haar nieuwe boek, van een interessante gesprek tussen schrijvers of van een voorleessessie.

Mediacampagne • De Standaard zorgde voor een uitgebreide online

campagne op hun website (+/- 150.000 bezoekers per dag) en publiceerde een groot aantal advertenties voor de Literaire Lente en Zogezegd in Gent. • Op Eén en op Canvas werden in maart 40 televisiespotjes uitgezonden om Zogezegd in Gent aan te kondigen. Op Radio 1 werden in dezelfde periode frequent radiospots uitgezonden. • Radio 1 zorgde voor affiches en flyers ter promotie van Zogezegd in Gent, die ook naar de deelnemende boekhandels en literaire cafés werden gestuurd.

Promotiecampagne • Boek.be verspreidde 4.000 affiches van de Literaire

Lente naar o.a. boekhandels, literaire cafés en bibliotheken alsook stickers voor op de deelnemende boeken in de boekhandel. • Op 100 tram- en busflanken van De Lijn in Antwerpen, Leuven, Hasselt, Gent, Brugge was een banner van de Literaire Lente te zien.

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

33

4.6 DOE MEI MAAR EEN DOEBOEK • Genre: doeboeken • Type: maandactie (mei) • Titels: 40 • Deelnemers: 11 uitgevers & importeurs | 170 boekhandels • Partner: Libelle

Mei is de maand bij uitstek om de handen uit de mouwen te steken. De actie Doe mei maar een doeboek stelt 40 inspirerende Doeboeken voor met massa’s tips en info om meteen mee aan de slag te gaan. De actie richtte de schijnwerpers op Koken & co, Hobby & creatief, Wellness & psycho en Huis & tuin.

Mediacampagne • Boek.be ging opnieuw in zee

met Libelle (oplage: 266.000) om de Doeboeken te promo­ ten. Op 24 april verscheen in Libelle een speciale bijlage van 24 blz. die de 40 Doeboeken uitgebreid voorstelde. Voor ieder boek zaten er kortingsbonnen in de bijlage van € 1,5 tot € 4,5 korting, die inruilbaar waren bij de deel­ nemende boekhandels tot 31 mei 2008.

Promotiecampagne • De Libelle-bijlage werd op 39.500 exemplaren verspreid

via de 170 deelnemende boekhandels en was downloadbaar op www.boek.be. • De boekhandelaren konden de actie verder ondersteunen door affiches of stickers voor op de deelnemende boeken te bestellen.

4.7 ZOMER VAN HET SPANNENDE BOEK • Genre: spannende boeken • Type: maandactie - juni > augustus • Deelnemers: 10 uitgevers & importeurs | 191 boekhandels • Partner: Humo

De Vlaamse uitgeverijen en importeurs selecteerden 48 superspannende boeken voor een zomer vol leesplezier – de actie loopt 8 weken lang. Naast bekende en te ontdekken auteurs van eigen bodem (o.a. Aspe, Bogaerts, Deflo, …) bood de selectie ook het nieuwste werk van een rist internationale auteurs (o.a. Deaver, Indridason, Mankell).

34

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

Mediacampagne • Op 10 juni zat er bij Humo (280.000 ex.) een speciale

Misdaadbijlage van 18 blz. waarin de 48 geselecteerde titels uitgebreid worden voorgesteld. Er waren ook weer kortingsbonnen waarmee je tot 5 augustus kon genieten van een aantrekkelijke korting op ieder actie­ boek (€ 2,50 of € 3). Op www.humo.be kon je aan de hand van 8 vragen je eigen misdaadprofiel bepalen en ontdekken welke boeken op je nachtkastje thuishoren.

Promotiecampagne • De Misdaadbijlage (76.000 ex.) was de hele zomer te

vinden in de 191 deelnemende boekhandels, die ook affiches (9.000 ex.), streamers (430 ex.), een leuke gadget (waaier, 500 ex.) en stickers voor op de deelnemende boeken kregen om het spannende boek in de kijker te plaatsen. • De Misdaadbijlage was ook beschikbaar bij 86 bibliotheken verspreid over het Vlaamse land. • Op Boekenbank kwam een speciale themapagina voor de Zomer van het Spannende Boek. Wie zelf een recensie aan een boek toevoegde, maakte bovendien kans om één van de 48 titels van de Zomer van het Spannende Boek te winnen. Daarnaast kregen ruim 30 andere spannende boeken extra aandacht via een aparte thema­ pagina waar boekenliefhebbers konden zoeken volgens subgenre, volgens de tijd waarin het verhaal zich afspeelt of volgens de nationaliteit van de auteur.

4.8 DE ANDERE STRIP • Genre: striproman • Type: maandactie - augustus > september • Deelnemers: 5 uitgevers & importeurs | 82 boekhandels

en stripwinkels

• Partner: Humo

Op dinsdag 12 augustus lanceerde Boek.be De Andere Strip, een gloednieuwe boekenactie die het Vlaamse publiek wil laten proeven van minder bekende stripgenres. De ‘andere’ strip zit immers in de lift: zowel in Vlaanderen als in het buiten­land krijgen andere stripvormen de laatste jaren steeds meer aandacht en waardering. De striproman – ook wel bekend als de graphic novel – bijt de spits af voor de eerste editie, die een aanstekelijke mix biedt van 24 bekende en nog te ontdekken Vlaamse en vertaalde stripromans. De selectie van de titels gebeurde in samenwerking met de deelnemende uitgevers en enkele stripwinkels.

Mediacampagne • Op 12 augustus verscheen de Humo (280.000 ex.) met

een uitneembare bijlage van 16 pagina’s rond de 24 stripromans. De bijlage bevatte interviews met vijf bekende stripromanciers, waaronder Art Spiegelman en Marc Legendre, en bood een staalkaart van de overige stripromans. De bijlage kreeg een doordruk van 18.000 exemplaren.

Promotiecampagne • De Humo-bijlage was tijdens de actie beschikbaar in 49

boekhandels en 33 stripwinkels (18.000 ex.). Omdat het genre balanceert tussen strips en literatuur deden voor deze actie uitzonderlijk zowel algemene boekhandels als stripspeciaalzaken mee. De boekhandels kregen ook affiches (350) en bladwijzers (4.500) om de actie in de verf te zetten. • Om nieuwe lezers van de striproman over de drempel te helpen, waren er voor iedere titel kortingsbonnen die tot 12 september 2008 bij de deelnemende boekhandels en stripwinkels konden worden ingeruild. • Met de stripwedstrijd op www.boek.be kon je je kennis van de striproman uittesten en één van de 24 stripromans winnen.

4.9 DEBUUTPRIJS • Genre: literatuur • Type: boekenprijs • Deelnemers: 8 uitgevers & importeurs |

De jury oordeelde als volgt: “Zonder woordvoerder te willen zijn van wie of wat dan ook, toont Lamrabet de twijfels en onzekerheden van een groep jongeren van deze tijd die ondanks alle meestal negatieve mediaaandacht veel te weinig zelf aan het woord komen. […] Lamrabet heeft een meer dan adequate literaire vorm gevonden om een belangrijke nieuwe stem te laten horen in het Vlaamse literaire landschap.”

Promotiecampagne • De deelnemende boekhandels en de Antwerpse biblio­

theken kregen promotieaffiches aangeboden (920 ex.). • De winnende uitgeverij kreeg stickers met het logo van

de Debuutprijs om op het winnende boek te plakken. • Advertenties in De Standaard, Gazet van Antwerpen,

De Morgen en Knack.

4.10 BOEKENBEURS • Genre: alle genres • Type: evenement • Hoofdpartners: Provincie Antwerpen, Vlaamse Overheid,

Stad Antwerpen, Knack, Radio 1, Canvas, KBC, B-Dagtrips, De Lijn, Cronos en Jaguar

330 boekhandels

• Partner: Provincie Antwerpen

De Debuutprijs bekroont de beste literaire debutant van het afgelopen jaar. De winnaar van de Debuutprijs werd bekendgemaakt op de persconferentie van de Boekenbeurs op 7 oktober. De uitreiking volgt traditiegetrouw op de vooropening van de Boekenbeurs. De prijs werd mede mogelijk gemaakt dankzij de steun van de provincie Antwerpen.

Jury De jury bestond uit Geert Lernout (Universiteit Antwerpen, voorzitter), Jeroen De Preter (De Morgen), Lisbeth Imbo (Radio 1), Anna Luyten (Knack) en Anne-Marie Musschoot (UGent). Zij beoordeelden 12 literaire debuten die in 2007 gepubliceerd werden.

Laureaat Rachida Lamrabet sleepte de prijs van € 6.200 in de wacht met haar boek Vrouwland (Meulenhoff|Manteau). Zij ontving de prijs op 30 oktober uit handen van Cathy Berx, gouverneur van de provincie Antwerpen. Rachida Lamrabet (°1970) is een Vlaamse juriste en schrijfster van Marokkaanse origine. Vrouwland is het bitterzoete verhaal van jonge mensen in Marokko en Vlaanderen die dromen van een beter leven.

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

35

De 72ste Boekenbeurs vond plaats in Antwerp Expo van vrijdag 31 oktober tot dinsdag 11 november 2008. Tijdens de nocturnes op dinsdag 4 en donderdag 6 november was de Boekenbeurs tot 22u open. Op donderdagavond 30 oktober werd de beurs feestelijk geopend met speechen van Geert Joris, Jos Geysels (voorzitter Boek.be), Patrick Janssens (burgemeester Antwerpen), Cathy Berx (gouverneur Provincie Antwerpen) en Bert Anciaux (Vlaams Minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel). Gouverneur Berx reikte de Debuutprijs uit aan Rachida Lamrabet (zie 4.9). De opening kreeg een bijzonder feestelijk staartje met een afterparty waarop de standhouders en hun auteurs werden uitgenodigd. Een uitstekend initiatief, zo bleek, want de benen werden volledig losgegooid. DJ van dienst was Bart van Aken, zaakvoerder van boekhandel Het Paard van Troje. De start van een swingende traditie?

Nieuw in 2008 • Boekenbeurscommunity

De compleet vernieuwde Boekenbeurswebsite werd heel druk bezocht: hij kreeg 167.482 unieke bezoekers in de periode van september tot november. Dit zijn er 15% meer in vergelijking met dezelfde periode in 2007. Uit het totaal aantal bezoeken, 256.325, blijkt dat veel bezoekers regelmatig naar de website surfen; dit is een toename van 27% t.o.v. 2007. Er waren bijna 2,2 miljoen paginaweergaves, of 40% meer dan in 2007. Uit de cijfers per pagina blijkt dat de bezoekers zich vooraf vooral goed willen informeren over het programma, de bereikbaarheid en de signerende auteurs. Nieuwe trekpleisters op de website waren de Boekenbeurs-community, de blogs van een tiental bekende mensen met een hart voor het boek, frequente nieuwsberichten, een poll die om de paar dagen veranderde en veel extra informatie over de aanwezige auteurs en hun boeken. De nieuwe community kreeg in de commentaren van de gebruikers niets dan lof toegezwaaid. Meer dan 5200 mensen registreerden zich als lid van de Boekenbeurscommunity. Leden konden meedoen aan polls en wedstrijden, commen­ taar geven op o.a. blogs en boeken quoteren. Zij kregen ok regelmatig de nieuwsbrief van de Boekenbeurs in de mailbox. Met name de blogs met auteurs en mensen uit het boekenvak waren erg populair. Dankzij de dagelijkse verslagen van vier studenten Journalistiek van de Erasmushogeschool (Femke, Nele, Laure en Wouter) en de 16-jarige fotograaf Bert werd de website goed gestoffeerd en kon iedereen ook thuis (verder) genieten van de Boekenbeurs.

36

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

• Scholenprogramma

Boek.be ging opnieuw in zee met het Centrum voor Informa­ tieve Spelen (C.I.S.) om een Boekenbeursspel uit te werken voor de groep van 10 tot 12-jarige leerlingen (3e graad basis­ onderwijs). 7737 leerlingen en leerkrachten bezochten de Boekenbeurs in schoolverband. Via negen nieuwe gids­ punten, verspreid over de 4 hallen en aangeduid met levens­ grote Boekenbeesten, werden de kinderen op een speelse en verrassende wijze doorheen de boekenwereld geloosd. Ze speelden het spel onder begeleiding van studenten uit de lerarenopleiding (Artesis Hogeschool Antwerpen en KHLeuven). Op de scorekaart konden ze Boekenbeesten verzamelen – één Boekenbeest per goed uitgevoerde opdracht. Met een volle kaart kregen de kinderen op het einde een leuk cadeautje. • Themaroutes Kidz en Spannende Boeken

Met de gloednieuwe themaroutes Kidz en Razend Spannend in de hand volgde je moeiteloos het spoor van de kinder- en jeugdboeken of de spannende boeken op de beursvloer. De route­folders bevatten een handig plannetje met alle stands waar de boeken in kwestie verkocht worden, een lijstje met de programma­punten en boekentips. Beide folders (Kidz: 10.000 ex., Spannend: 5.000 ex.) waren op het einde van de beurs volledig uitgeput. Een succes dus! • Stand & shop Boek.be

Boek.be heette iedereen van harte welkom op haar stand in Ingang 2. Er waren opnieuw 8 computers waarmee je zelf boektitels en auteurs kon opzoeken. De Boekenbank-database toonde ook op welke stand een boek te vinden was. Aan de Onthaalbalie verkocht Boek.be in zijn shop een aantal boekgerelateerde hebbedingetjes, o.m. de Boeken­agenda 2009 (speciaal gecreëerd voor de 80ste verjaardag van Boek.be in 2009), de Boekenbeursaffiche, kunstdrukken van de affiche, en kaartensets met 5 postkaarten van de grappige boeken­ figuurtjes van de affiche.

Boekenbeurs in cijfers

Boekenverdieping

• 165.000 boekenliefhebbers brachten een bezoek aan de

Boekenbeurs. Een mooi resultaat, vooral omdat de start van de Beurs op het einde van de herfstvakantie viel. De absolute topdag was maandag 10 november (een brugdag) met 23.309 bezoekers (zo’n 2000 meer dan de topdag in 2007).

Het aantal bezoekers op de Boekenverdieping steeg fors van 13.000 naar meer dan 18.000. Het publiek heeft duidelijk begrepen dat de Boekenbeurs veel meer te bieden heeft dan de verkoop van boeken. Het gevarieerde aanbod van lezingen, boekpresentaties, workshops en ook enkele prijsuitreikingen werden zeer gesmaakt door de bezoekers.

• De 107 standhouders waren zowel over de Boeken-

beurs op zich (gemiddelde tevredenheid van 7,5/10) als over de verkoopcijfers tevreden tot zeer tevreden. De helft van de standhouders noteert een stijging of een status quo van de omzet. Bij 45% van de stijgers nam de omzet toe met 5%; bij 22% steeg de omzet met 5 tot 15%. 9% van de standhouders noteerde een opvallende stijging van 40% of meer. Maandag 10 november, de topdag qua bezoekersaantal, was ook de dag met de grootste omzet. • Zowat 800 signerende auteurs waren op de beurs aan-

Tijdens de 6 themadagen ging het programma dieper in op een specifiek thema: • za 1 nov 101 levens • zo 2 nov Stadsgezichten • za 8 nov ’t Zit in de familie • zo 9 nov Dichters aan de macht • ma 10 nov Thuis in je leven • di 11 nov De wereld om zeep?

wezig; zij zorgden voor meer dan 2000 afzonderlijke signeersessies. Op zondag 9 november waren er maar liefst 300 auteurs om hun handtekening in een boek te plaatsen. • De bestverkopende boeken waren:

Fictie 1. Bankroet, Pieter Aspe - 2080 ex. 2. Pitbull, Deflo - 750 ex. 3. De vliegeraar, Khaled Hosseini - 650 ex. 4. Godenslaap, Erwin Mortier - 400 ex. Non-fictie 1. SOS Piet, Piet Huysentruyt (versie 1 & 2 samen) - 5350 ex. 2. Voorbij de grens, Lieve Blancquaert - 1750 ex. 3. Terug naar Siberië, Martin Heylen - 1200 ex. Kinder- en jeugd 1. Schimmen in het schedelslot, Geronimo Stilton - 1250 ex. 2. Back en Black, Dirk Bracke - 2000 ex. 3. Fantasia, Geronimo Stilton - 800 ex.

De laatste 3 dagen, met de themadagen Dichters aan de macht, Thuis in je leven en De wereld om zeep? lokten de meeste belangstellenden naar boven. Het Kidz-programma was duidelijk een publiekstrekker met steevast volle zalen. Er waren ook 2 speciale leerkrachtendagen: voor leraren kleuter- en lager onderwijs op 31/10 – die weer een groot succes kende – en voor leraren secundair onderwijs op 5/11. Het midweek programma (tijdens de werkweek) werd extra gepromoot als een rustig maar toch interessant moment om de Boekenbeurs te bezoeken, met: • Ma 3/11 Dag van de Polemiek (i.s.m. De Standaard) • Di 4/11 Dag van de Professional • Do 6/11 Dag van de Gazet (i.s.m. Gazet van Antwerpen) • Vr 7/11 Knack-Dag De nieuwe aanduiding van de zalen met duidelijke kleurencodes bleek een schot in de roos: de bezoekers vonden dit jaar makkelijker hun weg naar de zalen. Opvallend is ook dat de mensen verschillende programmapunten bijwoonden.

Strips 1. Kort en bondig, Kiekeboe - 820 ex. 2. De rally van Tante Eulalie, F.C. De Kampioenen - 551 ex. 3. Drie bollen met slagroom, Kiekeboe - 454 ex.

Nieuw was dat de dagflyers naast de signeersessies en het grondplan van de Boekenbeurs nu ook een overzicht van het programma van de dag bood. Ze werden dagelijks verspreid op de beursvloer (totaal: 63.000 ex.).

• De online tickets werden opnieuw sterk gepromoot,

maar waren dit jaar even duur als de andere tickets. Er werden 8.314 tickets via de website verkocht, een stijging van 55% t.o.v. 2007. 4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

37

Prijs voor de mooiste stand De vakjury, bestaande uit Iris Vanspauwen (Antwerp Expo), vormgever Mark Borgions en journalist Michael De Cock, oordeelde dat de stands van de Boekenbeurs ieder jaar mooier worden. Daarmee bereikt Boek.be, de initiatief­ nemer van deze prijs, haar doel. Via een aparte flyer die op de Boekenbeursvloer werd verspreid, werd het publiek opgeroepen om zijn stem uit te brengen voor de Publieksprijs voor de Mooiste Stand. De jury kende de Prijs voor de Mooiste Stand toe aan Uitgeverij Clavis/Poespas. De jury prees de stand omwille van de rust, de ruimte en de overzichtelijkheid. De stand is publieksvriendelijk door o.a. een prima signalisatie. Ondanks de strakheid is hij kleurrijk en speels, wat een grote aantrekkingskracht uitoefent op kinderen.

• De VRT radio zond 9 keer live uit vanop haar eigen stand

in hal 4. Er waren uitzendingen van o.a. Friedl’ (Radio 1), Middagpost (Radio 2), Trio (Klara) en Mekka (StuBru). • Op Canvas werden tijdens de Boekenbeurs 12 afleveringen van Dag Boek uitgezonden. • Canvas+ nam een special op van Iets met boeken die aan de Boekenbeurs gewijd was (90 minuten) • Op 6 november installeerde Gazet van Antwerpen een quasi voltallig redactieteam op de Boekenverdieping om er ter plaatse haar Boekenbeurskrant te maken. Een unieke gebeurtenis die op zeer veel interesse van het publiek mocht rekenen.

• Om het parkeren voor standhouders en auteurs te

De designstand van Paard van Troje, dit jaar voor het eerst op de beurs, was meteen een voltreffer. Met een flinke lengte voorsprong (1116 stemmen) kaapte deze stand de Publieksprijs weg. Het publiek bracht in het totaal 3406 stemmen uit (1031 meer dan in 2007).

vergemakkelijken, zorgde Jaguar opnieuw voor een comfortabele shuttledienst. Zo’n 600 personen maakten er dankbaar gebruik van. • Om het publiek warm te maken voor de nieuwe online community was er de Mexico-wedstrijd in samen­werking met Joker. De hoofdprijs was een literaire reis voor 4 personen naar Mexico met een Joker-begeleider. Zo’n 1650 mensen waagden hun kans. • Op de nocturne van 6/11 lieten goedgebekte acteurs van het improvisatietheater het publiek op geestige wijze kennismaken met het nieuwe boekenaanbod via verschillende Speaker’s corners. Het evenement kwam tot stand i.s.m. BASE.

Promotiecampagne • Op 31 augustus 2008 onthulde Boek.be de affiche van

Partners & media • Partner Knack zorgde opnieuw voor de handige Boeken­

beurs­gids van 48 pagina’s met alle info over de Boeken­ beurs en het volledige programma van de Boeken­ verdieping. Nieuw was dat de redactionele invulling volledig werd afgestemd op de Boeken­verdieping, waar­door het publiek nog beter geïnformeerd was over het programma. Eind oktober verscheen deze speciale bijlage bij Knack (oplage: 143.000 ex.). Daarnaast werd deze gratis gids verspreid naar culturele centra en horeca en werd hij op de beurs verdeeld (80.000 ex.). 38

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

de Boekenbeurs op de Cultuurmarkt in Antwerpen. Mark Borgions (Handmade Monsters) creëerde een bonte wereld van boekenminnende figuurtjes die het boeken lezen niet kunnen laten. De boekenfiguurtjes refereren naar de veelheid van boekengenres en -thema’s die mensen kunnen boeien en die op de Boeken­beurs aan bod komen. De affiches werden verspreid op 10.000 exemplaren via culturele centra, bibliotheken, cafés, cultuurdiensten en horeca. Er waren ook billboards voor de treinstations en flank­affiches op trams en bussen van De Lijn. • Op de Cultuurmarkt werden flyers (9.000 ex.) uitgedeeld met info over de online wedstrijd waarmee 50 toegangs­

tickets tot de Boekenbeurs te winnen waren. De flyers werden ook verspreid op Zuiderzinnen en Het Andere Boek. • Er werden 26 advertenties gepubliceerd in De Standaard, De Morgen, GvA, Het Laatste Nieuws, Dag Allemaal, Plus Magazine, Trends, Knack, P-Magazine en Genieten. • De VRT zond in totaal 60 radiospots uit, via Radio 1 (40 spots), Klara (10 spots) en Studio Brussel (10 spots). Op tv waren er 16 spots: 8 op Eén en 8 op Canvas. • De Boekenbeurs is steevast een grote trekpleister voor de pers die het gebeuren heel wat free publicity geeft. Zo’n 270 journalisten bezochten de Boekenbeurs. Evenveel als in 2007, maar zij genereerden wel meer aandacht: tussen juni en november schreven ze 227 artikelen over de Boekenbeurs (of waar de

Boekenbeurs in aan bod komt). Dit is een stijging van 31% t.o.v. 2007. Waar veel krantenkoppen het in 2007 hadden over de “Boekenbeurs van de BV’s”, lag daar in 2008 veel minder de nadruk op. “Boekenbeurs wordt steeds meer evenement” (GvA) is een goede samenvatting van de teneur. Een paar krantenkoppen: • De beurs die het goed doet (De Standaard, 31/10/08) • Hoogmis van cultureel en creatief ondernemen (De Tijd, 31/10/08) • ‘60.000 titels op de Boekenbeurs, wat een paradijs!’ (De Morgen, 5/11/08) • Iedereen haakt aan bij de Boekenbeurs (Boekblad, 6/11/08)

4. PROMOTIE, COMMUNICATIE & EVENEMENTEN

39

Vlaams Fonds voor de Letteren “Het boekbedrijf ontwikkelt zich binnen de economische condities van vraag en aanbod. De infrastructuur van uitgeverijen, importeurs en boekhandelaars werkt met culturele producten gericht op een economische finaliteit. Binnen zijn opdracht – de Nederlandstalige letteren te ondersteunen – richt het Vlaams Fonds voor de Letteren zich primair op de economisch zwakke actoren, auteurs en vertalers, en werkt aanvullend en marktcorrigerend voor de andere marktpartijen. Dit bepaalt dan ook de verhoudingen tussen Boek.be (en haar leden) en het VFL. Samen werkend aan de professionalisering van de sector; aan de verhoudingen en interrelaties tussen de actoren; aan de positieversterking van de letteren en het boek binnen het beleid van de Vlaamse Gemeenschap. In het beleidsveld cultuur, maar ook binnen economie, onderwijs, welzijn en samenlevingsopbouw. En extra op de agenda: de federale thema’s die basisvoorwaarden bieden – of juist niet – voor een actief boekenbeleid (sociaal en fiscaal statuut; auteursrechten; leen- en reproductierechten). Die thema’s krijgen inhoud en uitvoering binnen het Boekenoverleg; via formele en informele contacten met Boek.be, bestuurders en leden-bedrijven; samenwerking op internationale beurzen; bijdragen aan studiewerk en opleidingen; uitwisseling en ontwikkeling van projecten en visies. In 2008 werd in opdracht van het kabinet cultuur en in overleg met de VBB, de ondersteuningsregeling voor kwaliteitsboekhandels ontwikkeld. Bedoeling is de kwaliteit van dienstverlening en titelaanbod te bevorderen, cultureel-literaire activiteiten in de boekhandel te stimuleren en gesubsidieerde boeken extra visibiliteit te geven. De samenwerking tussen het VFL en Boek.be gebeurt met respect voor ieders opdracht en eigenheid, in de wetenschap dat er nog veel te doen valt, en dat synergie rendeert.” Carlo Van Baelen Directeur

40

5. DE VLAAMSE UITGEVERS VERENIGING (vuv)

5.1 Strategische doelstellingen De Vlaamse Uitgevers Vereniging (VUV) is de belangen­ organisatie voor de uitgevers van boeken in Vlaanderen. VUV volgt het reilen en zeilen in de branche, representeert de branche naar de overheid en andere instanties, doet aan lobbywerk en verzorgt dienstverlening, informatie en collectieve promotie voor zijn leden in nauwe samenwerking met de overkoepelende organisatie Boek.be. De leden van VUV zijn uitgevers van zowel algemene boeken (fictie en nonfictie) als van educatieve, wetenschappelijke en informatieve uitgaven.

• FEP/FEE: Rudy Vanschoonbeek • Boekenoverleg: (vanaf juni) Geert Van den Bossche

Evolutie ledenbestand Op de Algemene Vergadering van 6 mei 2008 werden volgende uitgeverijen, al dan niet op eigen verzoek, geschrapt: Parasol en Vanhaecke. Het lidmaatschap van Steros werd aanvaard; de volgende uitgeverijen bleven genoteerd als ‘voorlopig lid’: ER Productions, Olala Books, 3mPublishing, AMW Power-Write History. Op 31 december 2008 telde de vereniging in totaal 90 leden.

5.2 SAMENSTELLING EN WERKING EBSTUUR Bestuur Het Bestuur van de VUV was per 1 januari 2008 samen­ gesteld uit de volgende leden: • Rudy Vanschoonbeek (the house of books / Uitgeverij Vrijdag - GAU), Voorzitter • Patrick Hermans (Altiora Averbode - GEWU), Vicevoorzitter • Matthias Lannoo (Lannoo - GAU), Penningmeester • Johan de Koning (Standaard Uitgeverij - GAU) • Isi De Vries (C. De Vries Brouwers - GAU) • Bart Desmyter (De Eenhoorn - GAU) • Jan Berghmans (Berghmans Uitgevers - GAU) • Peter Van Achteren (Cego - GEWU) • Nancy Derboven (Acco - GEWU) • Franck Libeer (Die Keure - GEWU) • Dries Vanhove (Plantyn - GEWU) • Hilde Van Laere (Uitgeverij De Boeck - GEWU) Op 18 december 2007 werd afscheid genomen van Jacques Germonprez als directeur van VUV. Een vacature voor een beleidscoördinator werd uitgeschre­ven. Ten behoeve van de continuïteit inzake de ver­tegen­ woordiging tegen­over derden be­noem­de de Raad van Bestuur Rudy Vanschoonbeek als gedelegeerd bestuurder. Annemie Verheeke stond in voor de opvolging van VUV-projecten en -werkgroepen. Op 2 juni 2008 trad Geert Van den Bossche in dienst als de nieuwe beleidscoördinator van de VUV.

Vertegenwoordigingen • Raad van Bestuur Boek.be: Rudy Vanschoonbeek,

Patrick Hermans, Johan de Koning, Nancy Derboven (tot 21/05/08) en Hilde Van Laere (vanaf 21/05/08). • Promotiecommissie Boek.be: Philippe Werck (Clavis), Mieke Deprez (Lannoo) en Leen Lever (Standaard Uitgeverij). • Boekenbank: Frank Dewulf (Lannoo). • ONUB: Rudy Vanschoonbeek (Patrick Hermans als plaatsvervanger) 42

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

5.3 MARKTONDERZOEK Voor haar cijfers steunt VUV vanaf 2008 op het kwantitatieve marktonderzoek dat Boek.be organiseerde in samenwerking met TNS-Media. Het onderzoek leverde goed nieuws voor het boekenvak op: de boekenverkoop steeg van 124,1 miljoen euro in 2006 naar 133,8 in 2007, wat een stijging met 8% inhoudt. Ook het boekenvolume (aantal verkochte boeken) ging omhoog met 6% en bedraagt in 2007 bijna 11 miljoen exemplaren. Vertaald naar een doorsnee Vlaams gezin betekent dit concreet dat een gezin gemiddeld 4 boeken per jaar aan­ koopt. Literaire romans en kinder- en jeugdboeken nemen samen bijna 42% van de markt in. Het genre ‘Literatuur, spanning en romantiek’ staat aan kop met een marktaandeel van 24,3% - iets minder dan in 2006. In december 2008 sloot Boek.be een overeenkomst gesloten met GfK, waardoor de informatie van de kassaverkoop via diverse retailkanalen ter beschikking kan worden gesteld van het boekenvak. Uitgevers kunnen op die manier van week tot week volgen wat hun eigen titels hebben gedaan binnen het geheel van de markt. Ze kunnen ook hun marktaandeel zien, eventueel opgesplitst per genre en per marktkanaal. Op die manier kan elke uitgever beter inspelen op de ontwikkelingen in de markt en zijn uitgavenbeleid hier accuraat op afstemmen, wat de professionalisering van het Vlaamse Boekenvak erg ten goede komt.

5.4 DOSSIERS & ACTIVITEITEN 5.4.1 VUV ALGEMEEN Fiscale behandeling van inkomsten uit auteursrechten

Naar aanleiding van nieuwe wetsvoorstellen ingediend in de Senaat trad Kurt Van Damme op als technisch expert namens VUV, VAV en VEWA op de zitting van de Senaatscommissie Financiën en Economie van 20 februari 2008. VUV pleitte ervoor dat 1) de nieuwe regeling moet gelden voor alle auteurs (literaire, vulgariserende, informatieve, educatieve en wetenschappelijke auteurs, illustratoren en vertalers) en voor alle soorten rechten (auteursrechten, wettelijke licenties, naburige rechten); 2) deze inkomsten afzonderlijk worden getaxeerd tegen een verlaagd tarief. De wet dateert van 16 juli 2008.

Vanwege de veelvuldige onduidelijkheden hadden op 26 september Geert Van den Bossche, Kurt Van Damme en Bernard Gerard van ADEB afspraak op het kabinet Reynders waar de vragen van de uitgeefsector werden voorgelegd. Uiteindelijk bepaalde de op 9 december in het Staatsblad gepubliceerde circulaire (‘Bericht aan de schuldenaars’) dat de inhoudsplicht pas inging vanaf 1 januari 2009. Ook werd verduidelijkt dat de roerende voorheffing van 15% geldt op het netto bedrag van de auteursvergoedingen, dus na de aftrek van de degressieve forfaitaire kostenaftrek zoals geregeld in de wet en niet na werkelijke kostenaftrek. Ten slotte werd ook verkregen dat de uitgever enkel rekening dient te houden met de royalties die hijzelf aan zijn auteur uitkeert. Op 23 december werden uiteindelijk ook de betrokken bedragen aangepast aan de index consumptiecijfers: de forfaitaire kostenaftrek van 50% geldt voor de eerste schijf van € 0 tot € 13.840; de tweede schijf betreft € 13.850 - € 27.690. Het grensbedrag voor de nieuwe regeling ligt nu op € 51.920. Let wel: ook boven dit grensbedrag moet de uitgever de roerende voorheffing inhouden, maar dan is ze niet meer bevrijdend voor de auteur. Voor een aantal resterende problemen plus de uitvoeringsbesluiten is het wachten tot 2009. Btw op gemengde/digitale producten

Boeken worden steeds meer in pakket aangeboden met een elektronisch bijproduct (bv. een cd-rom of link naar een website waarop aanvullende informatie wordt aangeboden). Tot op vandaag weigert de btw-administratie het gezamenlijk aangeboden elektronisch (bij)product als een toebehoren te zien bij het boek, waardoor het totale pakket niet aan een verlaagd btw-tarief van 6 % kan worden aangeboden. Een opsplitsing van de zgn. “heffinggrondslag” dringt zich dan op in een deel dat aan 21 % wordt belast (voor het elektronisch product) en een deel dat aan het verlaagde tarief van 6 % wordt belast. Als er geen opsplitsing gebeurt, moet het volledige product aan het tarief van 21 % worden belast. Aangezien er geen richtlijnen zijn, is er in de praktijk een grote verscheidenheid en heerst er dus rechtsonzekerheid. Kurt Van Damme bereidde een ontwerp van sectorovereen­ komst voor. Dit is een raamovereenkomst die na formele goedkeuring van de Raad van Bestuur van VUV onderhandeld zal worden met de centrale btw-administratie. De tekst van de sectorovereenkomst werd beleidsmatig al goedgekeurd door GAU, GEWU en de Werkgroep Juridische Zaken. Belangrijkste punten van het raamakkoord: • de definitie van een ‘lijst met toebehoren’ om het verlaagde tarief (6%) te kunnen toepassen op het Gemengde Product als geheel; • bij ‘niet-toebehorende’ digitale producten (niet op de lijst) wordt de uitsplitsing op basis van objectieve en duidelijk afgelijnde criteria in een gedeelte Boek (6%) en een gedeelte Digitaal Product (21%) voorgesteld; • indien de uitsplitsing niet mogelijk is, gebeurt de uitsplitsing forfaitair: 90% voor het gedeelte Boek, 10% voor het gedeelte Digitaal Product;

• bestaande akkoorden tussen individuele uitgeverijen

en fiscus blijven van toepassing. Modelcontracten

De ontwerpteksten voor een auteurscontract voor educatieve, wetenschappelijke en voor algemene uitgaven werden overgemaakt aan de Vereniging van Wetenschappelijke Auteurs (VEWA), de Vlaamse Auteurs Vereniging (VAV) en SABAM en zullen na onderhandelingen hopelijk leiden tot nieuwe modelcontracten die aan de leden zullen worden bezorgd en toegelicht. De modelovereenkomsten werden al besproken door GAU, GEWU en de Werkgroep Juridische Zaken. Plantin-Moretusprijzen 2008

De Vlaamse Uitgevers Vereniging en het Plantin Genootschap lanceer­ den in samenwerking met Boek.be de vernieuwde Plantin-Moretus­ prijzen 2008 voor de best verzorgde boeken in Vlaanderen. De twee or­ga­nisatoren leverden extra in­span­ningen om de PlantinMoretusprijzen een breder draagvlak te geven en om meer weerklank voor de prijzen te creëren bij het publiek en in de media. Een eerste vernieuwing was dat de prijzen voortaan niet meer worden uitgereikt in september maar in het late voorjaar, zodat er een betere aansluiting is op de publicatie van de best verzorgde boeken in het voorgaande kalenderjaar. De prijzen kregen ook een nieuw logo, ontworpen door vormgever Gert Dooreman. Naast de zeven bestaande categorieën (Literatuur; Educatieve en wetenschappelijke uitgaven; Kunst- en fotoboeken en catalogi en tentoonstellingen; Overige non-fictie; Kinderen jeugdboeken; Private press en experimentele boeken; Werk van Vlaamse vormgevers voor buitenlandse uitgevers) worden er vanaf 2008 ook prijzen uitgereikt in twee nieuwe categorieën: • De Debuutprijs voor jonge afgestudeerden heeft als doel om jong en beloftevol nieuw talent te belonen en te stimuleren; • De Publieksprijs voor het Beste Boekomslag wordt bepaald door een referendum waaraan iedereen kan deelnemen en zal zo een brede weerklank kennen. De vakjury selecteerde een shortlist met 10 kanshebbers. Het publiek kon van 30 mei tot 8 juni zijn stem uitbrengen voor het beste boekomslag. De Publieksprijs werd georganiseerd in samenwerking met de krant De Standaard die mede instond voor uitvoerige publicitaire aankondiging in print en online. De zeskoppige jury bestond in 2008 uit Danny Dobbelaere (voorzitter), Dirk Imschoot, Marc Mombaerts, Tessa van der Waals, Nicolaas De Schryver en Michiel Hendryckx. Ze bekroonden de volgende dertien werken en hun vormgevers:

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

43

Categorie Literatuur

Categorie Kinder- en jeugdboeken Één miljoen vlinders (De Eenhoorn) Vormgever: Leen Depooter (Gent) / Quod.voor de vorm Auteur: Edward Van de Vendel Illustraties: Carll Cneut

William Shakespeare. Verzameld werk (Meulenhoff/Manteau) Vormgever: Gert Dooreman Auteur: William Shakespeare, vertaald door Willy Courteaux

Boos (Clavis) Vormgever & auteur: Sarah Verroken

Categorie School- en studieboeken en wetenschappelijke uitgaven Sociologie. Een klassieke en hedendaagse benadering (Academia Press) Vormgever: Willem Nobbe (NL) Auteurs: John Vincke Achtergrond 03. Architect/ontwerper/ onderzoeker? (Centrum Vlaamse Architectuurarchieven / Vlaams Architectuurinstituut) Vormgevers: Katrien Daemers (Gent) / Jessika L’Ecluse (Nederzwalm) Auteurs: Dirk Bogaert, et.al.

Het ongelooflijke verhaal van Marie (Lannoo) Vormgever & illustraties: Tom Hautekiet Auteur: Joris Van den Brande

Werk van Vlaamse vormgevers voor Buitenlandse Uitgevers Joelle Teurlinckx, Study Book (The Drawing Center, New York & The Rennaisance Society, Chicago) Vormgever: Luc Derycke met Joëlle Teurlinckx en Thomas Desmet Auteur: Catherine de Zegher, et.al.

Categorie Kunst- en fotoboeken Stephan Vanfleteren: Belgicum (Lannoo) Vormgever: Luc Derycke (Gent) Auteurs: Stephan Vanfleteren, David Van Reybrouck

Publieksprijs voor het Beste Boekomslag De Publieksprijs voor het Beste Boekomslag ging naar Louis. Een leven van een bedelaar, van L. Onzia, uitgegeven door the house of books en vormgegeven door Toni Mulder. Een door hem ontworpen postzegel zal door De Post worden uitgegeven in 2010.

Artempo. Where time becomes art (Axel Vervoordt) Vormgever: Luc Derycke Auteurs: Massimo Cacciari, et.al. Hans Op De Beeck On Vanishing (Mercatorfonds & Xavier Hufkens Gallery) Vormgever: Bruno Hardt Auteurs: Nicolas de Oliveira en Nicola Oxley

Categorie Overige non-fictie Jezus Van Nazareth (Lannoo) Vormgever: Nele Reyniers / Studio Lannoo Auteur: Joseph Ratzinger / Benedictus XVI Mijn fans. Kim Clijsters (Borgerhoff & Lamberigts) Vormgever: Jurgen Maelfeyt

Overeind in Babel. Talen in Europa (Stichting Ons Erfdeel) Vormgever: Koen Bruyneel Auteurs: Ahmet Altan e.a.

44

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

De bekendmaking en feestelijke prijsuitreiking, gepresenteerd door Nicky Aerts (Radio 1), vond plaats op 30 juni in de Henri Le Boeuf-zaal in Bozar. Die dag ging ook de tentoon­ stelling ‘De best verzorgde boeken van 2009’ in Bozar van start, in een vormgeving van Johan Van Looveren en Hilde Princen. De tentoonstelling was gratis toegankelijk van 30 juni tot 24 augustus. Ze verhuisde in september naar Design­ center De Winkelhaak (Antwerpen) en reisde daarna naar de Frankfurter Buchmesse en L’Impression d’Europe (Nantes). Naar aanleiding van de uitreiking werd er een prachtig vorm­gegeven brochure aangeboden met een gedetailleerd juryverslag en foto’s van de bekroonde werken, die ook dienst deed als tentoonstellingscatalogus. ADEB en FEP

Met onze Franstalige collegae van ADEB verzorgt VUV nu reeds sinds enkele jaren in goede harmonie een gezamenlijk jaarrapport ten behoeve van de algemene vergadering van de Europese Uitgevers Vereniging (FEP) waarin overzicht van de activiteiten en dossiers in de sector in België wordt gegeven.

Op 6 maart maakte Rudy Vanschoonbeek deel uit van een delegatie van de Federation of European Publishers die met het kabinet van Europees Commissaris Orban (meertalig­ heid) van gedachten wisselde over een verhoogde aandacht voor het boek op Europees niveau (o.m. op het vlak van vertalingen). Rudy en Kurt namen ook actief deel aan de AGM van FEP in Warschau (mei 2008). Op 30 oktober vertegenwoordigden Kurt Van Damme en Geert Van den Bossche de Vlaamse Uitgevers in een dele­gatie van FEP tijdens een vergadering met Mrs Jour-Schroeder van de Europese Commissie i.v.m de nieuwe richtlijn veiligheid speelgoed. De bedoeling was zoveel mogelijk boeken uit de categorie speelgoed uit te sluiten, met nadruk op het belang van boeken voor kinderen van jonge leeftijd voor een boekvriendelijk en leesbevorderend klimaat. Dit dossier is nog niet afgerond. Beleidsvoorbereiding

De verschillende geledingen van VUV kiezen resoluut voor een meer professionele aanpak die onder meer inhoudt dat GAU, GEWU en GroKi zich beraden over de beleidsprioriteiten van hun subgeleding. Samen met de ontwikkeling van een projectmatige begroting, die voor meer eenduidigheid en transparantie moet zorgen, zal dit ertoe leiden dat het VUVbeleidsplan in de toekomst een breed vertegenwoordigend draagvlak heeft in de hele vereniging.

5.4.2 GROEP ALGEMENE UITGEVERS (GAU) De Groep Algemene Uitgevers (GAU) nodigde verschillende interessante sprekers uit ter informatie en professionalisering van de leden. Kwamen aan bod: • Peter Leyder en Raf Vermeiren, die toelichting gaven bij de mogelijkheden die CultuurInvest biedt voor uitgeverijen; • Henri Bloemen, docent Lessius Hogeschool, verduide­ lijkte de mogelijkheden voor ondersteuning bij literaire vertalingen door het Expertisecentrum Literair Vertalen; • Inès De Bien, hoofd Buitenlandse Zaken & Communicatie van het Vlaams Fonds voor de Letteren, lichtte de vernieuwde website en internationale werking van het Fonds toe. De GAU had in 2008 speciale aandacht voor de zogenaamde kleine uitgevers. Om aan de specifieke verzuchtingen en verwachtingen van die categorie tegemoet te kunnen komen, werd eerst een uitgebreide enquête georganiseerd. Er wordt begin 2009 een juridische studienamiddag specifiek voor kleine uitgevers gepland en er wordt nagedacht over extra manieren waarop deze leden kunnen worden ondersteund door de vereniging.

5.4.3 Groep Educatieve en Wetenschappelijke Uitgevers (GEWU) Pilootproject Knooppunt wordt uitgebreid

De website www.knooppunt.net is een portaalsite die functioneert als een uniek online loket voor digitale leer-

middelen. Leerkrachten en leerlingen krijgen met één login en paswoord toegang tot alle digitale leerinhouden die ze aangekocht hebben bij de educatieve uitgevers. Oorspronke­lijk een initiatief van Plantyn en Van In, werd Knooppunt ‘geadopteerd’ als een gezamenlijk project van GEWU binnen VUV, met Boek.be als facilitaire organisatie. Op de Raden van Bestuur werd beslist om VUV-budget vrij te maken voor dit belangwekkende project. 1 september in de media

GEWU maakte de afspraak om niet individueel te reageren op ‘sensationeel nieuws’ rond 1 september (te zware boeken­ tassen, te dure schoolboeken). Er werden standaard antwoorden geformuleerd die ingingen tegen het soms negatieve imago van de sector. Algemener werd afgesproken dat bij individuele contacten door de media over zaken die de hele sector aanbelangen, de beleidscoördinator als woord­ voerder zal optreden. Overleg Dienst Curriculum

In opvolging van het Protocol dat afgelopen najaar werd getekend met de dienst Curriculum werd GEWU structureel uitgenodigd voor overleg. Vergaderingen vonden plaats over o.m. taal en natuurwetenschappen. Op deze manier konden uitgevers hun uitgavenplanning beter afstemmen op geplande wijzigingen en dus efficiënter werken. Studiedag digitale leermiddelen (2 oktober 2008)

GEWU was sterk vertegenwoordigd op dit initiatief van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. Voor GEWU sprak Geert Joris over het digitale aanbod van de Vlaamse uitgevers; Kurt Van Damme had het over de juridische aspecten i.v.m. het uitwisselen van digitaal lesmateriaal. Een belangrijke vaststelling was dat de kennis op het terrein erg beperkt bleek. Het is dus de opdracht van GEWU om het bewustzijn over auteursrechten aan te wakkeren. Uitgevers moeten er ook op blijven hameren dat zij investeren in (de beste garantie bieden op het blijvend investeren in) creativiteit en kwaliteit – met respect voor de rechten van de auteur. Dyslexie

Er werd verder onderhandeld met de vzw Die-’s-Lekti-kus met het oog op het opstellen van een memorandum dat de digitale terbeschikkingstelling van leermiddelen aan dyslectici regelt. Dit is noodzakelijk omdat de wettelijke uitzonderings­ regeling voor ‘handicaps’ niet geldt voor leesbeperkingen én uniek in Europa dat uitgevers dit zelf organiseren. De inhoudelijke bepalingen van het Memorandum zijn afgerond; wat rest, zijn de praktische afspraken die zullen worden toegevoegd in een Addendum. Diversiteit

De Dienst Beroepsonderwijs rondde een subproject af over gendervriendelijkheid in leermiddelen. Vervolgens nam die Dienst contact op met het Steunpunt Diversiteit en de 5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

45

Stichting Evens. Deze drie partijen vroegen om structureel overleg met de educatieve uitgevers, wat een indicatie is van het groeiend besef van de collectieve stellingname en handelwijze van GEWU. Vanuit de vaststelling dat leermiddelen een enorme impact hebben op het handelen van leerkrachten, werken de verschillende organisaties aan een zo concreet mogelijke checklist die alle categorieën omvat. Tijdens het ontwikkelingsproces zal deze lijst worden gecheckt op haar praktische haalbaarheid met de uitgevers zelf. Dit structureel overleg wordt georganiseerd binnen de werkgroepen Basis- en Secundair Onderwijs. Driesporenactie GEWU/RUIT inzake kopieergedrag van en in scholen

GEWU en RUIT zetten hun schouders onder een campagne rond het bijsturen van kopieergedrag van en in scholen. Omdat leermiddelen op school vaak gekopieerd worden zonder dat er rekening wordt gehouden met de wetgeving rond kopiëren, lanceerden GEWU en RUIT een positieve campagne om de leerkrachten te sensibiliseren over wat er bij het kopiëren wel en niet is toegelaten en om ze aan te spreken op hun individuele verantwoordelijkheid. De campagne werd uitgezet op drie sporen: • ‘Het origineel is altijd beter dan de kopie, ook in het onderwijs’: via een mailing met posters, een ludiek filmpje, een website met een kopieertest (www.doedekopieertest.be) en gedetailleerde uitleg over de wetgeving werden leerkrachten en directies van het basis-, secundair en hoger onderwijs direct aangesproken. • Hubert Van Slambrouck werd op 1 september aangesteld als beëdigd controleur en kan indien nodig controles uitvoeren op scholen. • Er vond overleg met VSKO plaats, en met de andere onder­wijskoepels werd eveneens overleg aan­gevraagd. De campagne was ook aanwezig op de Boekenbeurs: op verschillende GEWU-standen waren de affiche en de kopiejuf te zien. Marktonderzoek

Door de GEWU-omzetenquête en het kwalitatief en kwantitatief onderzoek bij leerkrachten in het secundair onderwijs over de (gewenste) wijze van informatieverzameling over uitgaven, kon GEWU haar uitgevers informeren hoe zij hun communicatiemiddelen efficiënter kunnen inzetten. 46

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

Opleiding

De opleiding e-marketing door VOB was een groot succes. Doordat een aantal geïnteresseerden hierdoor uit de boot vielen, werd de opleiding opnieuw georganiseerd. Verhuur schoolboeken

Het verhuren van schoolboeken is niet nieuw. In 2008 werd het ook geïntroduceerd in scholen die voordien geen eigen schoolfonds hadden. Door de overgang van eigen naar verhuurfonds stijgt de kostprijs met 25%. Dit kan dus onderdeel worden van de publieke discussie over de kost van het onderwijs. Aangezien het verhuurrecht een exclusief auteursrechtelijk vermogensrecht is van auteur/uitgever, kan verhuur zonder toestemming worden beschouwd als een inbreuk op het auteursrecht. Bovendien is er een afwending van de eigenlijke bestemming, wat zowel in het licht van de auteurswet als de wet handelspraktijken problematisch is. In het kader van dit juridisch sterke dossier bepaalde GEWU een gemeenschappelijk standpunt, waarna de betrokken commerciële partijen een aangetekende ingebrekestelling kregen dat de praktijk wil bevriezen om vervolgens een voor GEWU aanvaardbare regeling uit te werken. Kurt werkt aan een raamovereenkomst. Beleidsplan 2009

GEWU formuleerde zijn actieplan 2009. Vanuit de vijf uitgangs­ punten, gemeenschappelijk belang, langetermijnvisie, reactiviteit, evenwicht en afstemming met VUV en Boek.be, werden vijf projecten prioritair gedefinieerd: onderzoek en marktinformatie; e-publishing; PR, communicatie en promotie; strategische dossiers (technisch, juridisch, commercieel) en vorming. Deze prioriteiten werden ook vertaald in een herschikking van de GEWU-werkgroepen.

5.4.4 GROEP KINDER- EN JEUGDBOEKENBOEKEN UITGEVERS (GROKI) Beleidsplan GroKi

In 2008 organiseerde de Groep Kinder- en Jeugdboeken­uitgevers verschillende brainstormingsessies om de prioriteiten van het eigen beleid scherper te kunnen formuleren. Het vertrekpunt is dat GroKi de basis legt voor een lees­cultuur waar vervolgens alle algemene uitgevers later de vruchten van kunnen plukken. De centrale vraag van het beleidsplan werd dan ook: hoe benadrukken we het boekvriendelijke klimaat dat Vlaamse uitgevers creëren; en tot welke beleidskeuzes leidt dit (te onderscheiden van promotie­ keuzes)? De prioriteiten werden gedefinieerd als: lobbywerk, denktank, en lees- en boekbevordering, waarbij niet alleen de veelheid aan doelgroepen (kinderen, ouders, leerkrachten, leer­ krachten in opleiding, jeugdbewegingen, opvang, …) maar ook overheden (Cultuur, Economie, Onderwijs en Welzijn & Gezin) systematisch moeten worden aangesproken.

Aan het Kenniscentrum van Boek.be werd gevraagd een aantal onderzoeken te laten uitvoeren ter ondersteuning van de definitie van een specifiek kinder- en jeugdboekendossier naar de nieuwe Vlaamse regering toe (na verkiezingen 2009). Vanuit het besef dat GroKi een aantal goede ideeën heeft ontwikkeld maar niet altijd over de tijd of de middelen beschikt om er geslaagde campagnes van te maken, werd geopteerd om de GroKi-acties over te dragen naar de Promotiecel van Boek.be. Dit zal meer gestroomlijnde acties mogelijk maken, met meer weerklank in de media en versterkte samenwerking met de boekhandel en het onderwijs. Het overleg met in het bijzonder de boekhandel werd in 2008 opgestart. Lang zullen we lezen

De jaarlijkse actie ‘Lang zullen we lezen’ heeft tot doel kinderen massaal aan het lezen en beoordelen van kinderboeken te zetten. Ze werd in 2008 gedragen door zeven Vlaamse kinderboekenuitgevers en -importeurs: Abimo, Bakermat, Davidsfonds/Infodok, De Eenhoorn, Lannoo, Manteau en WPG en door de website www.langzullenwelezen.be.

Beste Boekenjuf GroKi reikte op 19 maart de prijzen uit voor de Beste Boekenjuf van 2008 in de bibliotheek van Turnhout. De eerste prijs – een mand gevuld met 100 boeken voor de schoolbibliotheek – ging naar An Slegers van het Gemeentelijk Instituut voor Buitengewoon Lager Onderwijs in Beerse. De tweede prijs - 75 boeken - mocht Diane Declercq ontvangen, zorgcoördinator van de Piramide in Hoboken. De derde prijs - 50 boeken - werd toebedeeld aan Rita David, logopediste van het Noordveld in Brugge. De vierde plaats - 10 boeken werd gedeeld door vijf boeken­juffen uit Sint-Niklaas, Hasselt, Antwerpen, Sint-Gillis Waas en Bocholt. De jury, die ruim 80 inschrijvingen beoordeelde, bestond in 2008 uit: Bart Desmyter (directeur De Eenhoorn, voorzitter), Wally De Doncker (auteur, leerkracht en leesbevorderaar), Ria Dorssemont (gedreven en ervaren leesbevorderaar), Rebecca Van Rechem (uitgever bij Davidsfonds), en Annemie Rombaut (Beste Boekenjuf 2007).

De actie bestond in 2008 uit drie delen:

Snoepboeken De verjaardagsactie Snoepboeken wil kinderen stimuleren om op hun verjaardag te trakteren met een boek voor de klasbib in plaats van snoep voor iedereen. Zo groeide in de deelnemende scholen in de loop van het schooljaar een mooie, eigentijdse klas- of schoolbibliotheek. Bij de deelnemende boekhandels waren mooie gratis verjaardags­ kalenders en bladwijzers te verkrijgen. De verjaardagsactie ging van start eind september 2007 en liep tot eind juni 2008; ze werd in september 2008 opnieuw opgestart met als einde juni 2009.

Bovenste Beste Kinderboek De Karel Verleyenprijs werd in 2008 om­ge­vormd tot het Bovenste Beste Kinder­boek. Kinderen konden stemmen op een lijst van 44 nieuwe kinderboeken, verdeeld in vier leeftijdsgroepen (kleuters, 1e graad BO, 2e graad BO, 3e graad BO). De kinderen stemden online op www.langzullenwelezen.be, waar alle boeken werden voorgesteld met cover en korte inhoud. Uit de stemmen voor het winnende boek werd per leeftijdsgroep één kind gekozen dat zijn/haar gewicht in boeken kreeg. De klas van deze winnaar kreeg bovendien de auteur, illustrator of vertaler van het winnende boek op bezoek. Veertig andere kinderen en hun klassen wonnen een boeken­ pakket. De actie ging van start op 1 oktober 2007 en liep tot april 2008. In oktober 2008 werd de actie voor het volgende schooljaar opgestart.

5.5 INTERNATIONALE BEURZEN De VUV-stand op de Fiera del Libro per Ragazzi in Bologna van 31 maart t/m 3 april bood ruimte aan 9 uitgevers: Abimo, Davidsfonds/Infodok, De Eenhoorn, Die Keure, Hopla, Lannoo, Standaard Uitgeverij/Manteau en The house of books. Ook het Vlaams Fonds voor de Letteren had een plaats op de collectieve stand. De collectieve stand van de Vlaamse Uitgevers Vereniging op de London Book Fair (14-16 april) kreeg een nieuwe plek: centraler in de grote hall, volop in de loop, goed zichtbaar. Dat zorgde voor nog meer drukte in de boots van de deelnemende uitgevers, die na vele afspraken en contacten tevreden terugblikken op de beurs. De VUV-stand bood plaats aan 10 Vlaamse uitgeverijen: Lannoo, Ludion, Stichting Kunstboek, the house of books, Yoyo Books, De Krijger, Exhibitions International, Universitaire Pers Leuven, Ons Erfdeel en Roularta Books. Tectum, Beta-plus, Casterman en Hemma beschikten over een eigen stand. Zowel de locatie als de stand bleken een succes voor de aanwezige leden.

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

47

London Book Fair

Buchmesse in Frankfurt

Fiera del Libro per Ragazzi in Bologna

Buchmesse in Frankfurt

De internationale Buchmesse in Frankfurt vond plaats van 15 t/m 19 oktober. De collectieve VUV-stand bood plaats aan 15 deelnemers: Abimo, Averbode, Cego, Davidsfonds, De Eenhoorn, Die Keure, Houtekiet, Universitaire Pers Leuven, Ons Erfdeel, Pelckmans, Roularta Books, Stichting Kunstboek, the house of books, Van In en Uitgeverij Vrijdag. Ook het Vlaams Fonds voor de Letteren en VBB-lid WWAOW kregen een plaats.

5.6 LOBBYWERK & BEMIDDELING

Nieuwe markten werden ontgonnen en interessante contracten afgesloten. Er is bij de Vlaamse uitgevers duidelijk een nieuwe aanpak merkbaar die resultaten afwerpt. Steeds meer uitgevers hadden een gespecialiseerd personeelslid in dienst om over de verkoop van rechten te onderhandelen. En dat wierp vruchten af. De evaluatie was erg positief, er viel geen effect van de financiële/economische crisis te noteren. Vlaams Minister van Economie, Patricia Ceysens, kwam naar Frankfurt op 18 oktober. Ze bezocht de VUV-stand en verschillende individuele standen van Vlaamse Uitgevers en kondigde nieuwe steunmaatregelen voor KMO’s aan. De receptie, aangeboden door VUV, was drukbezocht. De educatieve beurs NOT (Utrecht, 27-31/1/2009) werd voor­ bereid. Na intensieve voorbereiding werd een nieuw subsidie­ dossier ingediend bij Flanders Investment & Trade (FIT).

48

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

De VUV heeft contact met diverse instanties en organisaties met het oog op de verdediging van de belangen van de Vlaamse uitgevers en de uitwisseling van informatie.

Nationaal Met: Administratie Cultuur van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap; het kabinet van de minister van Cultuur; Administratie en kabinet van de minister van Economie, met inbegrip van FIT en het kabinet van de federale staatssecretaris voor Financiën Doel: Overleg over een veelheid aan dossiers (fiscaliteit auteurs, btw gemengde producten, buitenlandwerking…) en mogelijke projecten ter ondersteuning van de lees­ cultuur en de boekverspreiding. Met: Departement Onderwijs Doel: Verdedigen van standpunten inzake onderwijspolitiek en leermiddelen, uitwisselen van informatie, structureel overleg. Met: Stichting Lezen Doel: Overleg over de samenwerking Met: Boekenoverleg Doel: Als het overlegplatform van de Vlaamse boekensector dat streeft naar een overkoepelend langetermijnbeleid, gesteund op gemeenschappelijke belangen, heeft het Boeken­

overleg in 2008 zich geconcentreerd op het formuleren van een Memorandum met aandachtspunten en voorstellen voor de toekomstige Vlaamse beleidsmakers. Met: ADEB (vakvereniging van de Franstalige uitgevers) Doel: Overleg over gezamenlijke standpunten inzake dossiers op federaal niveau, uitwisseling van informatie.

Internationaal Met: Nederlandse Taalunie/ONUB Doel: Overleg over Vlaams-Nederlandse samenwerking omtrent thema’s die het boekenvak aanbelangen zoals vakopleiding, vaste boekenprijs, NUR-codering en marktgegevens. Met: Federatie van Europese Uitgevers (FEP/FEE) Doel: Informatie-uitwisseling met Europese uitgevers­ verenigingen omtrent dossiers die op nationaal of Europees niveau van belang zijn (copyright, piraterij, e-commerce, fiscaliteit, nieuwe media, digitalisering en de initiatieven van Google in verband hiermee…). Ook gezamenlijke stand­ puntbepaling in Europese dossiers is hier van belang. Actueel zijn de Europese dossiers omtrent bijvoorbeeld Europeana, een mogelijke herziening van de Copyright Directive van 2001, de nieuwe richtlijnen over de veiligheid van speelgoed en btw op digitale producten.

Ruit Ruit cvba is de beheersvennootschap die instaat voor het beheer en de verdeling van alle binnen- en buitenlandse vergoedingen uit wettelijke licenties (reprografie, leenrecht en, in de toekomst, thuiskopie en digitale onderwijsuitzondering) onder de Vlaamse uitgevers die lid zijn van de vennootschap. Naast zijn werkzaamheden als gedelegeerd bestuurder van RUIT, is Kurt Van Damme ook actief als juridisch adviseur voor alle aangelegenheden van de vereniging en haar leden. Voor informatie over de samenwerking met Ruit, zie hoofdstuk 2.

5.8 THEMA’S VOOR DE TOEKOMST • Het e-book. • Verdere opvolging en finalisering van dossiers omtrent

fiscaliteit van de auteur, btw gemengde en digitale producten en modelcontracten. • Mogelijkheden van CultuurInvest voor de uitgeefsector. • Versterking buitenlandwerking, in samenspraak met

Boek.be, via Flanders Investment & Trade. • De nieuwe collectieve stand op de buitenlandse beurzen. • Collectieve GEWU-realisering van Knooppunt, de digitale

5.7 DIENSTVERLENING De VUV verzorgt specifieke dienstverlening voor haar leden, zowel juridisch advies op velerlei vlak als service via participatie in of samenwerking met Boek.be, Boekenbank, ISBN-kantoor en Ruit.

Boekenbank Voor informatie over de samenwerking met Boekenbank, zie het hoofdstuk 3.

ISBN-kantoor Door een akkoord met het ISBN-kantoor van het Nederlandse taalgebied in Culemborg vervult de VUV deze functie voor alle titels die in Vlaanderen verschijnen. De VUV doet daarvoor een beroep op de administratieve diensten van Boek.be en Boekenbank. De doorstroming van de Vlaamse ISBN’s naar Nederland gebeurt dagelijks via een onixprotocol. Deze afspraken maken het de Vlaamse uitgevers heel wat makkelijker om hun ISBN-registratie en -administratie te voeren.

portaalsite voor leermiddelen. • Opvolgen van het driesporenbeleid inzake kopieergedrag:

[1] overleg met alle onderwijskoepels [2] in actie treden van de beëdigd controleur [3] opvolgen van de sensi­­bili­seringscampagne. • Overleg met Sabam, Sofam e.d. wat moet leiden tot een

sectorovereenkomst inzake audiovisuele rechten (one-stop-shop voor het clearen van audiovisuele, fotografische en geluidsrechten). • GEWU-deelname met collectieve stand aan de Neder-

landse Onderwijstentoonstelling in januari 2009. • Finalisering Memorandum en Addendum dyslexie;

vervolgproject. • Opvolging dossier verhuur schoolboeken. • Overdracht van de GroKi-acties naar de Promotiecel

Boek.be, in overleg met de boekhandels. • Definitie GroKi-dossier voor de volgende Vlaamse

regering. • Verdere intensifiëring en optimalisering van de samen-

werking met Boek.be. • Verdere intensifiëring van de contacten met de overheid,

gebruikmakend van de lobbykracht van Boek.be.

5. Vlaamse Uitgevers Vereniging

49

50

6. RUIT

6.1. STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN De Raad van Bestuur en de gedelegeerd bestuurder van Ruit willen de beheersvennootschap ook in 2009 verder uitbouwen tot een professionele, behoorlijk gestructureerde en ondersteunde, slagvaardige en transparante beheersvennootschap, handelend in het uitsluitende belang van haar leden en (pro)actief optredend op die terreinen waarop en in die gremia waarin de belangen van de leden moeten worden verdedigd, zeker gesteld en/of versterkt. Ruit heeft haar Huishoudelijk Reglement in 2007 en 2008 al aangepast aan de genoemde strategische doelstellingen. In 2009 zullen ook haar statuten formeel worden gewijzigd. Eén en ander past ook in het wetsontwerp “statuut en controle beheersvennootschappen”, dat naar alle waarschijnlijkheid in 2009 wet zal worden en dat de controle op beheersvennootschappen aanscherpt en van hen een hoge mate van professionaliteit en transparantie verwacht. Ruit is klaar voor deze uitdaging.

• Isi De Vries (C. De Vries-Brouwers) - GAU • Bart Desmyter (De Eenhoorn) - GAU • Nancy Derboven (Acco) - GEWU • Peter Van Achteren (Cego) - GEWU • Wim Verheije (Standaard Uitgeverij) - GAU • Hilde Van Laere (De Boeck) - GEWU • Marike Schipper (Universitaire Pers Leuven) - GEWU • Franck Libeer (Die Keure) - GEWU

De commissaris is Geert Van Goolen (Grimbergen). De gedelegeerd bestuurder van de vennootschap is Kurt Van Damme, formeel aangesteld door de Raad van Bestuur van de vennootschap op 15 januari 2008.

Ruit wil anderzijds geen geïsoleerde speler in het Huis van het Boek zijn. Haar gedelegeerd bestuurder is lid van het dagelijks bestuur van Boek.be en is ook als legal adviser bij tal van andere dossiers (verspreid over alle leden van het Huis) betrokken. Uiteraard moet hierbij rekening worden gehouden met het bijzondere statuut van Ruit als beheersvennootschap, onder ministeriële controle.

6.2. SAMENSTELLING EN WERKING BESTUUR De Raad van Bestuur van Ruit cvba was bij het begin van 2008 samengesteld uit de volgende natuurlijke personen: • Rudy Vanschoonbeek (The House of Books / Vrijdag), voorzitter • Matthias Lannoo (Uitgeverij Lannoo), penningmeester • Isi De Vries (C. De Vries-Brouwers) • Bart Desmyter (De Eenhoorn) • Nancy Derboven (Acco) • Peter Van Achteren (Cego) • Wim Verheije (Standaard Uitgeverij) Op de Algemene Vergadering van de vennootschap van 6 mei 2008 werden Hilde Van Laere (De Boeck Uitgeverij), Marike Schipper (Universitaire Pers Leuven) en Franck Libeer (Die Keure) benoemd tot bestuurder van de vennootschap voor de gebruikelijke mandaattermijn van vier jaar. Tevens werd het mandaat van de bestuurders Rudy Vanschoonbeek (in 2008 The House of Books, thans Uitgeverij Vrijdag, voorzitter), Matthias Lannoo (Lannoo) en Isi de Vries (C. de Vries - Brouwers) verlengd voor een termijn van vier jaar. Hetzelfde geldt voor het mandaat van de commissaris, Geert van Goolen, voor een termijn van drie jaar. Op het einde van 2008 was de Raad van Bestuur van Ruit derhalve als volgt samengesteld: • Rudy Vanschoonbeek (The House of Books / Vrijdag), voorzitter - GAU • Matthias Lannoo (Uitgeverij Lannoo), penningmeester GAU 52

6. ruit

De Raad van Bestuur van Ruit vergaderde vijf maal in de loop van 2008. Operationeel werd de vennootschap in 2008 administratief mede ondersteund door Annemie Verheeke voor de titelcontrole en -verwerking. Boekhoudkundig werd beroep gedaan op het kantoor Bastiaens, Van den Wouwer & Co en op Heidi Giels, intern boekhoudster van Boek.be. Eind 2008 telde Ruit nog steeds 73 aangesloten leden. Het aantal vennoten steeg, na een ledenbevraging, naar 46 (excl. de drie oprichters van de vennootschap). In zijn vergadering van 4 september 2007 keurde de Raad van Bestuur van Ruit het nieuwe Huishoudelijk Reglement formeel goed. Het reglement werd voor het laatst gewijzigd bij beslissing van de Raad van Bestuur op 16 september 2008. De statutenwijziging die met het vernieuwde reglement gepaard gaat, werd evenwel verdaagd tot de tweede jaarhelft van 2009, omwille van het RIALTO-automatiserings­ project (zie verder, 6.5).

6.3. FINANCIEEL OVERZICHT Tijdens het boekjaar 2008 heeft Ruit 4.176.261,51 EUR bruto reprografievergoedingen ontvangen van Reprobel. Daarvan dient, zoals bekend, 5 % reserve en 10 % forfaitaire kosten (met een latere verrekening van de werkelijke kosten) te worden afgetrokken. Het bedrag van de rechten die Ruit in de loop van het boekjaar 2008 bruto ontving, ligt in de buurt van de bruto ontvangsten over het boekjaar 2007 (PM: 4.436.346,15 EUR), dat nochtans

als een uitzonderlijk overgangsjaar met zeer hoge ontvangsten werd bestempeld. De jaarlijkse bruto mediaanontvangsten van de vennootschap – wat dus in een normaal jaar wordt ontvangen - mogen immers naar redelijkheid worden geraamd op 2,5 miljoen euro. De hoogte van het in 2008 ontvangen bedrag is in hoofdzaak te verklaren door de omstandigheid dat Reprobel de voorlopige terbeschikkingstelling van oktober 2007, ten bedrage van meer dan 1,3 miljoen EUR bruto, pas in 2008 heeft uitgekeerd aan Ruit, terwijl de voorlopige terbeschikkingstelling van oktober 2008, ten bedrage van samen nagenoeg 1,6 miljoen EUR bruto, dan weer wel tijdig in de loop van het boekjaar 2008 werd betaald. Normaler­ wijze vindt een voorlopige terbeschikkingstelling maar één keer per boekjaar plaats, geen twee keer. Van het bruto bedrag van 4.176.261,51 EUR werd in de loop van het boekjaar 2008, na voorafname van de reserve en de provisie voor de werkingskosten van Ruit, 2.196.094,41 EUR netto verdeeld onder de leden. Daarnaast werd ook de achter­ stand aan buitenlandse reprografievergoedingen weggewerkt, ad 356.953,39 EUR. Tot slot werden ook de werkelijke kosten over het boekjaar 2007 verrekend en verdeeld, voor een bedrag van 166.047,14 EUR. Het verschil tussen de netto ontvangen en de onder de leden uitgekeerde reprografievergoedingen is in hoofdzaak te verklaren door het feit dat de vergoedingen over het verbruiks­jaar 2008 (voorlopige TBS oktober 2008), goed voor een bruto bedrag van 1.004.151,03 EUR, nog niet konden worden verdeeld. In het raam van de oplevering van de RIALTO-applicatie (zie verder, 6.5), te verwachten in 2009, zullen de titels over de jaren 2007 en 2008 immers samen worden verwerkt en gecontroleerd. Pas dan zullen de fondsen over het verbruiksjaar 2008 (en 2009) kunnen worden verdeeld. De bedoelde terbeschikkingstelling werd overigens wel al in 2009 verdeeld onder de leden voor de verbruiks­ jaren 1998 tot en met 2007, ad 493.332,92 EUR. In de loop van het boekjaar 2008 werden alle reprografievergoedingen uit het buitenland (met uitzondering van die over het verbruiksjaar 2008, om de hierboven aangegeven reden) verdeeld onder de leden.

thuiskopie, digitale onderwijsuitzondering) ontvangt Ruit vooralsnog geen vergoedingen van Reprobel, zodat hiervoor ook nog verdelingen onder de leden kunnen worden verricht. Ruit had in 2008 nog steeds twee openstaande gedingen met één van zijn gewezen leden. In een eerste procedure, die uiteindelijk in 2007 leidde tot een arrest van het Hof van Beroep te Antwerpen, vorderde Ruit een bedrag terug van om en bij de 52.000 EUR, dat door een administratieve vergissing in 2003 onverschuldigd werd betaald aan het betreffende lid. De vordering van Ruit werd, bij arrest van 30 april 2007, afgewezen door het Hof, op grond van de over­ weging dat de betaling niet onverschuldigd was, want gestoeld op een factuur. Tegen dit arrest werd een cassatie­ voorziening ingesteld door Ruit. De cassatieprocedure was op het einde van het boekjaar 2008 nog steeds hangende (opmerking na afsluiting van het boekjaar: inmiddels werd afstand hiervan gedaan in het raam van een minnelijke regeling). Omgekeerd vorderde het betreffende lid, in een geding voor de Rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen, een bedrag van meer dan 300.000 EUR aan reprografiever­goedingen van Ruit, op grond van een eigen en sterk overdreven berekening (“geleend” bij een andere beheersvennootschap). Om de continuïteit van de werking van de beheersvennootschap niet in het gedrang te brengen, werd in het boekjaar 2007 een eenmalige en uitzonderlijke provisie voor risico’s en kosten aangelegd van 197.500 EUR (totale provisie: 200.000 EUR). Deze provisie werd over het boekjaar 2008 onverminderd aangehouden. In de loop van 2008 werden door de voorzitter van de Raad van Bestuur en de gedelegeerd bestuurder onderhandelingen met het betreffende lid gevoerd om het geschil minnelijk te regelen. (Deze onderhandelingen leidden begin 2009 tot een minnelijke regeling voor slot van alle rekening met het betreffende lid). De Raad van Bestuur van Ruit besliste in 2008 om, bij wijze van eenmalige gift en ter ondersteuning van de letterkundige productie, een bedrag van 5.000 EUR te schenken aan de Vlaamse Auteursvereniging, ten behoeve van haar sociaal noodfonds.

6.4. BELANGRIJKSTE THEMA’S EN ONTWIKKELINGEN 6.4.1. OP HET NIVEAU VAN REPROBEL Raad van Bestuur

In 2008 werden ook de eerste vergoedingen uit het openbaar leenrecht (referentiejaren 2004 en 2005) verdeeld onder de leden, goed voor een bruto bedrag van samen iets meer dan 370.000 EUR. Uit de andere wettelijke licenties (i.e.

Prof. dr. Roger Blanpain (Vewa) is nog steeds voorzitter van de Raad van Bestuur van Reprobel. Ondervoorzitter is Christian De Boeck (Copiebel) namens de uitgevers. Penning­meesters zijn Christian Cherdon (Assucopie) namens de auteurs en Alain Lambrechts (Repropress) namens de uitgevers. Hun mandaat eindigt in juni 2010. Het mandaat van Alex Fordyn (Reprocopy) als voorzitter van het Uitgeverscollege loopt tot juni 2009. Martine Loos (Sabam) was in 2008 voorzitter van het Auteurscollege. 6. ruit

53

Kurt Van Damme hield namens Ruit zitting in de Raad van Bestuur van Reprobel, als effectief bestuurder. Hij nam ook deel aan de vergaderingen van het Uitgeverscollege. Dagelijkse leiding

Benoît Proot was in 2008 Algemeen Directeur van Reprobel, Philippe Dekerckheer financieel directeur. Statuten

In de loop van 2007 werd een ad hoc werkgroep Statuten opgericht in de schoot van de Raad van Bestuur van Reprobel, die tot opdracht heeft een statutenwijziging voor te bereiden. Deze wijziging moet de statuten van Reprobel onder meer aanpassen aan de gewijzigde wetgevende en technologische evolutie (bv. op het stuk van de thuiskopie en het openbaar leenrecht). De werkzaamheden van deze werkgroep waren einde 2008 nog niet afgerond. Andere werkgroepen en commissies

In 2008 speelde Ruit, in de persoon van haar gedelegeerd bestuurder, een zeer actieve rol in de volgende Reprobelwerkgroepen: reprografie, thuiskopie (voorzitter), verdeling naar het buitenland (voorzitter), digitale onderwijsuitzondering, fiscaliteit (voorzitter) en nieuwe studie naar het kopieer­gedrag.

recent, in april 2009, werd in dit dossier een voorlopige doorbraak bereikt in het Uitgeverscollege, zodat de saldi mogelijk in 2009 zullen vrijkomen). In 2008 hebben Ruit en Copiebel andermaal en met aandrang aangedrongen op een herziening van het verdeelsysteem voor de drager tijdschriften, met name op de invoering van een criterium dat rekening houdt met de aard van de publicatie (een artikel uit een wetenschappelijk tijdschrift wordt nu eenmaal meer gekopieerd dan een artikel uit bv. Humo, en ook de geleden schade is in het laatste geval beduidend lager) en een herziening van het criterium verkoopprijs. De onderhandelingen met de referentiebeheersvennootschappen Repro PP en Repropress waren eind 2008 nog lopend. (Ook hier werd een voorlopige doorbraak bereikt in maart 2009). De percentages toegewezen aan buitenlandse beheersvennootschappen voor de drager boeken werden op gezamen­lijk verzoek van Ruit en Copiebel herleid van 20 % tot 14 %, ten einde het door Reprobel gehanteerde percentage beter te laten aansluiten bij dat gehanteerd door de onderscheiden buitenlandse centrale beheersvennootschappen. Deze vermindering geldt voor alle vergoedingen vanaf het verbruiksjaar 2006.

Kurt Van Damme was ook in 2008 lid van de Ministeriële Adviescommissie Thuiskopie en nam in die hoedanigheid deel aan de - moeilijke - onderhandelingen met industrie, distributie en consumentenorganisaties over de heffingen op toestellen en dragers die kennelijk voor thuiskopie worden gebruikt (bv. Ipods, usb-sticks, smartphones). Deze onderhandelingen werden in een laatste stadium rechtstreeks op het kabinet van minister Van Quickenborne gevoerd, in aanwezigheid van de kabinetschef. (Zij hebben begin 2009 tot een finale doorbrak geleid, zodat een nieuw K.B. nog vóór de zomer van 2009 te verwachten is). Kurt Van Damme was ook lid van de Adviescommissie Repro­grafie en nam deel aan de – andermaal moeilijke – onder­handelingen met de betreffende actoren over de uitbreiding van de wettelijke licentie naar prints en standalone printers. Deze onderhandelingen waren eind 2008 nog lopend. In de schoot van ARTHENA – een belangenvereniging van actoren actief in de sfeer van het auteursrecht – werkte Kurt Van Damme ook actief mee aan de revisie en bijsturing van het nieuwe wetsontwerp Statuut en controle beheersvennootschappen (dat vóór de zomer van 2009 vermoedelijk daadwerkelijk wet zal worden, na het akkoord van omzeggens alle beheersvennootschappen). Uitgeverscollege

Voor de verbruiksjaren 2005 en volgende werd ook in het boekjaar 2008 voorlopig een voorschot van 70 % ter beschikking gesteld, in afwachting van de resultaten van de lopende studie over het kopieergedrag in opdracht van het Uitgeverscollege. De resultaten van deze studie (onderzoeksbureau ASK) waren eind 2008 nog niet bekend. (Zeer 54

6. ruit

Door een wijziging van de Auteurswet bij wet van 22 decem­ ber 2008 werd, voor bladmuziek, de wettelijke beperking van het “korte fragment” geschrapt in de sfeer van het onder­wijs en het wetenschappelijk onderzoek. (Het Grondwettelijk Hof heeft deze wetswijziging eind april 2009 geschorst). Externe relaties

Eerdere voorstellen om een fusie te realiseren tussen Auvibel en Reprobel werden, vooral onder impuls van het Uitgevers­ college, afgewezen. Hetzelfde geldt voor een vergaande verstrengeling van de structuren en/of van de operationele werking van de beide centrale beheersvennootschappen. Wel lagen plannen op tafel voor een permanente vertegenwoordiging van de algemene directeurs van Reprobel en Auvibel in de Raad van Bestuur van de andere beheersvennootschap, evenals voor een meer gerationaliseerde inning. Het eerste punt werd in 2008 alvast niet gerealiseerd, het tweede evenmin.

6.4.2. Op HEt niVEAu VAn dE VERHOudinG mEt cOpiEBEL (AdEB) De relaties tussen Ruit en Copiebel waren in 2008 uitstekend. Beide beheersvennootschappen nemen nagenoeg steeds gelijklopende standpunten in de verschillende gremia van Reprobel in, wat hun slagkracht zonder twijfel verhoogt. Bovendien zijn ook de persoonlijke relaties, zowel met Bernard Gérard, Christian De Boeck als met Catriona Roe, zeer goed. Ruit juicht deze constructieve samenwerking – in 2008 bv. op het stuk van de nieuwe studie over het kopieergedrag, de herziening van het verdeelsysteem voor de drager tijdschriften en de implementatie van de wet van 16 juli 2008 over de fiscale behandeling van inkomsten uit auteursrecht – zeer toe. Kurt Van Damme neemt ook op geregelde tijdstippen als gast deel aan de juridische commissie van ADEB, en ook omgekeerd zijn leden van Copiebel/ADEB ook welkom op de juridische commissie van VUV. Nuttige documenten worden uitgewisseld.

Openbaar leenrecht

Geen bijzondere opmerkingen. In 2008 keerde Ruit de eerste vergoedingen uit deze licentie uit aan zijn leden voor de referentiejaren 2004 en 2005 (zie hoger, 6.3). Kopieercampagne

Samen met de GEWU lanceerde Ruit in 2008 de campagne “Het origineel is altijd beter dan de kopie. Ook in het onderwijs”, om leerkrachten bewust te maken van de wettelijke grenzen bij het kopiëren van leermiddelen en andere beschermde werken. De campagne wordt ondersteund door een website (www.doedekopieertest.be), een quiz en een ludiek filmpje. Zij maakt deel uit van een driesporenbeleid, waarbij de twee andere sporen informele gesprekken met de onderkoepels en de aanstelling van een beëdigd controleur door Ruit zijn. De campagne wil een positieve boodschap uitdragen en de nadruk ligt op sensibiliseren (zie ook 5.4.2).

6.4.3. WEtGEVEndE OntWiKKELinGEn (BinnEnLAnd) Reprografie en thuiskopie

De uitvoeringsbesluiten van de wet van 22 mei 2005 (omzetting richtlijn 22 mei 2001) lieten ook in 2008 nog op zich wachten. Het betreft, ter herinnering, de verruiming van de reprografieregeling tot de prints van elektronische letterkundige en fotografische publicaties en de stand-alone printers, en de verruiming van de thuiskopieregeling (zeg maar: de elektronische kopie) met de letterkundige en fotografische werken. Zie hierover hoger, 6.4.1. digitale onderwijsuitzondering

(D.i. digitale kopie en gesloten intranettransmissie voor onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.) Ook op dit punt was het in 2008 nog steeds wachten op een uitvoeringsre-

6.4.4. BuitEnLAndSE OntWiKKELinGEn De relevante ontwikkelingen op Europees en internationaal niveau worden nog steeds intensief opgevolgd, in het bijzonder door de betrokkenheid van Ruit/VUV in de Federation of European Publishers (FEP, Brussel). De voorzitter van de Raad van Bestuur en/of de gedelegeerd bestuurder namen in 2008 regelmatig deel aan de diverse vergaderingen in binnen- en buitenland, evenals aan de verschillende consultatierondes. Kurt Van Damme nam op regelmatige basis deel aan het informele juristenoverleg van FEP en aan diverse telefoonconferenties, om de vinger aan de pols te houden van belangwekkende ontwikkelingen op het gebied van (Europese en internationale) wetgeving, rechtspraak en doctrine. Daarnaast worden ook de werkzaamheden van de IFRRO opgevolgd, zij het in mindere mate.

6.5. Ruit in 2009: AAndAcHtSpuntEn En pROJEctEn In 2009 zullen de volgende projecten en aandachtspunten prioritair worden afgehandeld: 1. De oplevering en de praktische implementatie van

geling die de vergoeding aan de rechthebbenden regelt. Binnen Reprobel is hierover een werkgroep actief. Een ontwerptekst van Koninklijk Besluit werd in de schoot van Reprobel reeds voorbereid, maar de onderhandelingen met de onderwijskoepels, de hogescholen en de universiteiten zitten nog in een zeer vroeg stadium.

RIALTO, wat staat voor “Ruit Interactieve Applicatie voor Ledenbeheer, Titelverwerking en Omzetdeclaratie”. Deze applicatie heeft tot doel om de volledige werking van de beheersvennootschap van de bron (ledenbeheer; titel- en omzetverwerking en -controle) tot de monding (uiteindelijke verdeling naar de leden) zo veel mogelijk te informatiseren. 2. Een informatiecampagne naar en/of opleiding voor de

Ruit-leden, om hen vertrouwd te maken met het ledenbeheer, de titel- en omzetdeclaratie en -controle, de verdelingen en de facturatieverzoeken onder de nieuwe RIALTO-applicatie. 6. Ruit

55

3. De gezamenlijke titelverwerking en -controle voor de

jaren 2007 en 2008 onder de nieuwe RIALTO-applicatie, zodat de fondsen voor de verbruiksjaren 2008 en 2009 zo spoedig mogelijk onder de leden kunnen worden verdeeld. 4. Het opvolgen en begeleiden van het eerste overgangs-

jaar (verbruiksjaar 2009) onder het nieuwe verdeelreglement, waarin – pro memorie – het oude verdeelsysteem nog voor 2/3 zal gelden en het nieuwe (met een substantiële vermindering en vereenvoudiging van het aantal kopieercategorieën, de wijziging van de Unescocodes (36) door de Nieuwe Kopieer Coëfficiënten (NKC: 9) en de beperkte invoering van een omzetcriterium voor de binnenlandse reprografieverdelingen) voor 1/3. 5. De opvolging en de implementatie van de statutenwijzi-

ging, om de bestaande statuten van Ruit af te stemmen op het nieuwe Huishoudelijk Reglement enerzijds en de nakende wet ‘statuut en controle beheersvennootschappen’ anderzijds.

© Mark Borgions - Handmade Monsters, 2009

56

6. ruit

6. De navolgende wijziging en de gebeurlijke hernieuwing

van de overdrachtovereenkomsten met de leden, om deze in overeenstemming te brengen met statuten en reglement waarvan sprake hierboven. 7. De verdere opvolging van de verdeling van de vergoe-

dingen uit het buitenland en het openbaar leenrecht. 8. Het verder actief ijveren voor de inwerkingtreding van

de wet van 22 mei 2005 (wijziging Auteurswet 30 juni 1994) op het stuk van de reprografie en de thuiskopie, in het voordeel van de rechthebbende uitgevers. 9. De verdere inbedding van Ruit in het Huis van het Boek,

met volle respect voor haar bijzonder statuut als beheersvennootschap. 10. De implementatie van de nakende wet op het statuut en

de controle van de beheersvennootschappen, waarvan de compliance door Ruit mee zal worden verzekerd door het verwezenlijken van het mission statement waarvan sprake onder 6.1.

7. VERENIGDE BOEKENIMPORTEURS (VBI)

7.1 INLEIDING De vzw Verenigde Boekenimporteurs (VBI) heeft tot doel de beroepsbelangen te behartigen van alle in Vlaanderen gevestigde importeurs van buitenlandse boeken of andere types informatiedragers. In 2008 telde de VBI 38 leden. Qua types import is er een onderscheid waar te nemen tussen importeurs die in hoofdzaak Nederlandstalig werk of die in hoofdzaak anderstalig werk (vaak/meestal Engels) importeren. Daarnaast is er een wezenlijk onderscheid tussen importeurs die zelf instaan voor hun fysieke distributie en de administratieve verwerking, en importeurs die de logistieke en administratieve afhandeling hebben over­ gedragen aan derden. Boek.be ziet er mee op toe dat de specifieke belangen van importeurs goed behartigd worden en dat er rond het boek een professionele structuur is die in staat is om op alle terreinen, en niet in het minst ook op politiek vlak, een stem te laten horen.

7.2 SAMENSTELLING EN WERKING BESTUUR Bestuur Op 20 mei 2008 werd het bestuur als volgt samengesteld: • René Van Loon (VBK), voorzitter • Chris Boudewijns (WPG Uitgevers België), vice-voorzitter • Marc Grossen (Denis), secretaris/gedelegeerd bestuurder • Nees Zwaan (Zwaan), penningmeester • Jan Ingelbeen (Roularta Books) • Frank Libeer (Lannoo) • Frits Linssen (CB Vlaanderen) • Bart Pinceel (Pinceel Stripverspreiding) • Ludo Stroobants (Standaard Uitgeverij) • Jacques Van Mello (Agora) Het maximum aantal bestuursleden van 10 werd hiermee bereikt. Op 28 augustus 2008 nam het bestuur kennis van het ontslag van Frank Libeer uit het bestuur. Zijn mandaat werd voorlopig ingevuld door Sabine Froyman.

Vertegenwoordigingen • Raad van Bestuur Boek.be: René Van Loon en Chris

Boudewijns • Raad van Bestuur Boekenbank: Marc Grossen en Nees

Zwaan • Algemene Vergadering Boekenbank: Marc Grossen,

Nees Zwaan en Frank Libeer • ONUB: René Van Loon (plaatsvervangend: Frits Linssen)

Het secretariaat werd gevoerd door Nancy Reynders (Boek.be).

7.3 LINKS DENIS/SCHOLTENS Op de algemene vergadering van 20 mei 2008 legde Hans Kluwer van Intersentia de volgende problematiek ter tafel. De firma Denis wordt in de persoon van Marc Grossen vertegenwoordigd in de raad van bestuur van VBI. De bestuurders van Denis zijn echter ook de bestuurders van Scholtens/Libridis. Door actief via haar vertegenwoordiger of via Libridata boeken in Vlaanderen te verkopen die via exclusiviteitscontracten door collega-importeurs in Vlaanderen verdeeld worden, gaat Scholtens lijnrecht in tegen de belangen van de VBI-leden. Er is dus sprake van een belangenconflict. De problematiek bestaat uit 4 aspecten: • Het mandaat van Marc Grossen als gedelegeerd bestuurder; • Het mandaat van Marc Grossen als bestuurder van VBI; • Fundamenteel wordt het lidmaatschap van Denis in vraag gesteld; • De vraag dient te worden gesteld of Denis een inbreuk op de statuten of het huishoudelijk reglement kan worden aangewreven, in het bijzonder artikel 23, 1e lid, 2e en 3e volzin (mededingingsrecht, gebrek aan deontologie, strijdigheid met eerlijk handelsgebruik). Hierbij moet rekening worden gehouden met een zeer recente uitspraak van het Europees Hof van Justitie. Ook brancheverenigingen zoals VBI kunnen mee schuldig zijn aan in­breuken op het mededingingsrecht. Juridisch dient de vereniging rekening te houden met het feit dat parallelle import niet onwettelijk is. Bovendien kan ook een beroepsvereniging zich schuldig maken aan schending van het mededingingsrecht; in dit recht is parallelle import de regel. Belemmering ervan kan een inbreuk zijn op het mededingingsrecht. De algemene discussie over de link Denis/Scholtens zal verder worden gevoerd op de Algemene Vergadering van 2009. Op verzoek van de heer Kluwer zal een debat worden gevoerd over het bestuursmandaat van de heer Grossen en ipso facto, ook over het lidmaatschap van Denis en, op de navolgende raad van bestuur, over het mandaat van Marc Grossen als gedelegeerd bestuurder.

René Van Loon

58

7. DE VERENIGDE BOEKENIMPORTEURS

7.4 MARKTONDERZOEK – EEN GERICHT VOORSTEL VOOR DE VBI-LEDEN

2. Een Vlaamse importeur die intekent op de plus-versie

kan deze cijfers doorverkopen aan de Nederlandse uitgevers die hij in Vlaanderen vertegenwoordigt om op die manier de kosten die hij maakt te recupereren. Boek.be bepaalt daarbij geen prijs. Het is aan de Vlaamse importeur om tot een prijsafspraak te komen met de Nederlandse uitgever. Hoe dit praktisch kan verlopen dient overlegd te worden met GfK.

In december 2008 sloot Boek.be een principieel akkoord met GfK Retail and Technology voor wat betreft het ter beschikking stellen van de cijfers van de Boekenmonitor in Vlaanderen. Met GfK en met de SMB (Stichting Marktonderzoek Boekenvak) uit Nederland werd samen gezeten om afspraken te maken over de manier waarop Nederlandse uitgevers naar de Vlaamse cijfers kunnen kijken en aan welke prijs de Vlaamse importeurs kunnen beschikken over de verkoopcijfers van hun Nederlandse fondsen in Vlaanderen. Uit dit overleg is een voorstel gesproten dat het VBI-bestuur heeft goedgekeurd.

3. Boek.be hanteert het principe dat ook gebruikt wordt in



de staffel voor de uitgevers voor de GfK-cijfers en dat ook gebruikelijk is voor de vertegenwoordiging van de importeurs in het bestuur van de VBI, nl. indeling in drie categorieën. Het voordeel hiervan is dat iedereen betaalt volgens zijn omzet. Concreet betekent dit volgende tarieven: • grote importeurs: € 30.000 • middelgrote importeurs: € 20.000 • kleine importeurs: € 15.000

4. Nederlandse uitgevers die werken via een importeur

moeten voor de cijfers van hun verkoop in Vlaanderen aankloppen bij hun Vlaamse importeur. Enkel als de importeur niet intekent op de GfK-cijfers, kan de Nederlandse uitgever de cijfers rechtstreeks bij GfK verkrijgen. 5. Nederlandse uitgevers die niet werken via een impor1. Een Vlaamse importeur kan een overeenkomst maken

met GfK om voor de fondsen die hij vertegenwoordigt in Vlaanderen, de GfK-cijfers van Vlaanderen te krijgen via een plus-versie van de GfK Boekenmonitor. Ter verduidelijking: het gaat over importeurs die nieteigen fondsen verdelen; Vlaamse fondsen die verdeeld worden door een importeur/distributeur maken geen deel uit van deze afspraak.

teur in Vlaanderen kunnen wel rechtstreeks bij GfK aankloppen voor hun Vlaamse cijfers. De tarieven die GfK hiervoor hanteert zijn: € 2.500 voor de basisversie en € 7.500 voor de plusversie.

7. DE VERENIGDE BOEKENIMPORTEURS

59

Letterenhuis “De enorme dynamiek van Boek.be heeft het tot een van de invloedrijkste organisaties van het boekenvak gemaakt, met een breed netwerk. Het Letterenhuis, het literaire archief van en voor Vlaanderen, is de afgelopen jaren deel gaan uitmaken van dat netwerk. De aanzet daartoe was het Boekenoverleg, dat zeer diverse actoren rond de tafel brengt die, vanuit hun respectieve werkterreinen, alle te maken hebben met boek en letteren. Het Boekenoverleg heeft tot een memorandum geleid waarin gemeenschappelijk eisen en verzuchtingen worden geformuleerd. In onze complexe en veeleisende samenleving is samenwerking een noodzaak, ook voor het Letterenhuis. Digitale opslag is bijvoorbeeld één van de thema’s waarover wij in gesprek willen gaan met Boek.be, die op dat vlak expertise uitbouwt. Digital born books leveren bijvoorbeeld geen klassiek handschriftelijk materiaal meer op, maar ook het digitale erfgoed moet duurzaam kunnen bewaard worden. Het Huis van het Boek heeft vele kamers en het Letterenhuis voelt er zich welkom: wij hopen de vruchtbare en prettige samenwerking verder te kunnen zetten.” Leen van Dijck Directeur

60

8. VLAAMSE BOEKVERKOPERS BOND (VBB)

8.1 INLEIDING & STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN De Vlaamse Boekverkopersbond behartigt de belangen van haar leden op verschillende vlakken. Ze laat de stem van de boekhandel klinken in acties waarbij andere partners (bv. overheidsinstanties) betrokken zijn, en lobbyt op politiek vlak. Ze verstrekt bibliografische informatie, geeft een antwoord op o.a. juridische vragen, verzamelt actueel nieuws uit het boekenvak, zoekt partnerships met andere spelers uit het culturele veld, participeert aan collectieve promotieacties van Boek.be, creëert ontmoetingskansen en ontwikkelt in samenwerking met het kenniscentrum een vakopleiding.

8.2 SAMENSTELLING EN WERKING BESTUUR 2008 Bestuur • Koen De Meester (Brugse Boekhandel) - Voorzitter

(tot 5 mei 2008) • Iris Van Germeersch (I*Boeks) - Voorzitter (vanaf 5 mei 2008) • Rita Lissens (Fnac) - Vice-voorzitter • Daniël Cool (De Striep) • Karla De Ceulener (Salvator) • Manuella De Deckker (Eci) • Marjan Mertens (Acco) • Katelijne Ryssaert (Etiket) • Yvonne Steinberger (De Reyghere) - Penningmeester • Stijn Vanermen (Forum) (bestuurslid tot september 2008) • Diane Vangeneugden (bestuurslid vanaf december 2008) • Luc Tessens (VBB) - Secretaris en gedelegeerd bestuurder • Katrien Noblesse (BookPlus) - gecoöpteerd - zonder stemrecht (bestuurslid tot september 2008) Het VBB-bestuur vergaderde in 2008 op 26 februari, 5 mei, 22 september en 2 december. Vaste agendapunten waren de vertegenwoordigingen en rapporteringen uit commissies en werkgroepen. Thema’s die in het voorbije jaar behandeld werden zijn Boekenbank, evaluatie collectieve acties, boekenbeurs & aanpassing reglement, deontologische code, aanvragen lidmaatschap, Boekencheque, marktonderzoek, opleidingen, boekhandelonvriendelijke praktijken, herziening ledenbijdrage, statuten­ wijziging, financiële rapportage, goed gereglementeerde boekenprijs, transport, bibliotheekleveringen, NUR-code, boekenoverleg, schoolboekenverhuur, imagocampagne voor de boekhandel, bezoeken aan boekhandels, label voor kwaliteitsboekhandels.

Vertegenwoordigingen • Raad van Bestuur Boek.be: Koen De Meester (tot mei

2008), Rita Lissens, Iris Van Germeersch en Yvonne Steinberger (vanaf mei 2008). • Algemene Vergadering Boek.be: Werkelijke leden: Daniël Cool, Karla De Ceulener, Koen De Meester (tot mei 2008), Rita Lissens, Marjan 62

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERSBOND

Mertens, Katelijne Ryssaert, Yvonne Steinberger, Iris Van Germeersch. Toegetreden leden: Manuella De Deckker, Stijn Van Ermen (tot september 2008), Katrien Noblesse (tot september 2008) • ONUB: Yvonne Steinberger en Luc Tessens • Promotiecommissie Boek.be: Iris Van Germeersch (tot mei 2008), Daniël Dullers (Standaard Boekhandel), Rita Lissens, Luc Vander Velpen en Karla De Ceulener (vanaf mei 2008) • Boekenbank: Koen De Meester (tot mei 2008), Roger Somers (Standaard Boekhandel), Karla De Ceulener en Isabel Bouckaert (vanaf mei 2008) • Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO: Luc Tessens en Yvonne Steinberger • EBF/IBF: Luc Tessens en Yvonne Steinberger • Unizo: Luc Tessens • Bureau Boek.be: Luc Tessens • Werkgroep strips: Daniël Cool en Rita Lissens

Algemene Vergadering Vlaamse Boekverkopersbond Op maandag 5 mei 2008 vond de jaarlijkse Algemene Vergadering plaats. Volgende boekhandels werden op de Algemene Vergadering definitief aanvaard: Liber Mundi, Toeteloet, Librix Arts, Book & Co, ’t Krantje (Marnic bvba), De Persshop, Carpe Diem, De Pershoek, Boekhandel Dorine, Den Hooghe, Boeken en kranten De Markt, Boekenhuisje, De Kelle, Perswinkel ’t Pleintje, Paperclip, Plus kantoorboek-handel, Boek en Papier Plus, Bookshop Mia. Volgende boekhandels werden op de Algemene Vergadering definitief als lid geschrapt: Taxandria, Bredero, Tijgerkat, Labyrint. De VBB-resultatenrekening gaf een negatief resultaat van € 17.552,02. De belangrijkste oorzaken van dit verlies waren: • niet verrekend verpakkingsmateriaal uit 2006 • faillissement Bredero/Taxandria • kostenvergoeding jurist en boekhouder • aanrekening van verwerking kortingsbonnen • lightversie Doeboekenactie (zonder Libelle) • reis en restaurantkosten/VBB activiteiten • verhoging verloning secretaris/afg. bestuurder • drukwerk (nieuw logo, nieuw adres) De balans vertoonde door dit verlies een daling van het eigen vermogen tot € 137.890 (tegenover een E.V. van € 155.442 eind 2006). Het verlies kon opgevangen worden. Het (vooral) sociaal passief moest gewaarborgd blijven en er moest vermeden worden dat deze wellicht eenmalige verliezen een structureel karakter kregen. Daarom werden volgende ingrepen voorgesteld: • Actie Jeugdboekenweek-pakketten: rechtstreekse facturatie leverancier/boekhandel • Lidmaatschapsbijdragen: koppeling aan index en nieuwe tarievenstructuur voor 2010 • Verhoging van de marges op bonnenclearing

kleine zelfstandige ondernemers te versterken en de omzet voor boeken te verdubbelen. Een 15-tal Books2-ers bleven tevens individueel lid van de Vlaamse Boekverkopersbond. BookPlus

Aanvaarding nieuwe werkelijke leden schrapping werkelijke leden Volgende boekhandels werd in 2008 door de Raad van Bestuur van VBB voorlopig aanvaard: WWAOW (nu Unibook), De Zondvloed (Mechelen & Roeselare) Volgende boekhandels werden in 2008 voorlopig als lid geschrapt: Dagbladhandel Leenaerts, Boekhandel Saenen, Deroeck, Domino, Tonia Stulens, Press & Paper Clips, Dagbladhandel De Mus, Laenen Boekhandel, Lektuurshop NV, Hechtelse Drukkerij, Meulenbergs, Krantenshop Johnny, Drukkerij Vanwing, Papierus, Bookshop De Loft, Booking Berchem, Eos, Papyrus, Trafik, Krantenwinkel A.m.c, Paperclip, Elckerlyc, Jan Van Rossem, De Pershoek, ’t Schrijverke, F. De Munck, Unex.

8.3 BOEKHANDELS KOMEN, GAAN, VERNIEUWEN EN VIEREN FEEST Eind 2008 vertegenwoordigde de Vlaamse Boekverkopersbond 293 boekhandels. Een aantal boekhandels moest helaas de deuren sluiten maar er gingen ook nieuwe winkels open.

In 2007 stapte AMP over op het computersoftware­programma SAP wat leidde tot technische problemen en vertragingen in de orderverwerking. De BookPlus-winkels waren het slachtoffer en zagen hun vertrouwen in AMP geschaad. In 2008 stapte een aanzienlijk aantal krantenwinkels over naar Books2. Eind 2008 waren nog een 20-tal winkels via BookPlus lid van VBB. CoLibro 10 jaar

Donderdag 20 november 2008 mocht CoLibro in Foyer van de Antwerpse Bourla schouwburg 10 verjaardagskaarsjes uitblazen. Colibro telde in 2008 32 Colibro-winkels en 69 Books2-winkels. Corelio webshop

Eind 2008 gaf de krantengroep Corelio te kennen dat ze in 2009 een webshop wilden starten met verkoop van boeken naast DVD’s, CD’s, wijn, ... Door een eigen webshop zal er volgens hen ook in de eigen kranten meer aandacht uitgaan naar boeken via boekenpagina’s. De Groene Waterman 40 jaar

De Antwerpse boekhandel De Groene Waterman vierde op 13 september zijn veertigste verjaardag. De winkel kreeg een complete make-over: de heringerichte winkel wordt gedomineerd door impressionante ‘lichtbomen’. De Reyghere 120 jaar

(in alfabetische volgorde)

In november 2008 bestond de oudste boekhandel van Vlaanderen, De Reyghere in Brugge, 120 jaar. Om dit te vieren was de boekhandel op 29 en 30 november een heel weekend open en waren er tal van activiteiten.

Boekhandel Den Hooghe sluit

De Zondvloed

Boekhandel Den Hooghe in Tessenderlo sloot de deuren in juli 2008. Uitbaatster Nadia Aldelhof vond het werk te zwaar geworden. De krantenwinkel werd zestig jaar geleden geopend door haar grootmoeder. Aanvankelijk verkocht de winkel alleen pers, later ook platen en boeken. Den Hooghe was lid van Books2. Books2

Books2, een nieuwe groep van krantenwinkels, begon in het voorjaar van 2008 met een promotiecampagne bij zijn leden voor de lancering van het nieuwe winkelconcept ‘buurtboekhandel’. Buurtboekhandels zijn krantenwinkels die behalve dagbladen en tijdschriften ook een laag­ drempelig assortiment boeken op de plank hebben staan. Door de informaticaproblemen bij AMP/BookPlus waren er gebrekkige toeleveringen wat voor grote ergernis zorgde. Vele vroegere BookPlus winkels verhuisden daardoor naar Books2 van Colibro, de belangenvereniging van de literaire boekhandel. Het doel van Books2 is de marktpositie van

Voormalig literair journalist Johan Vandenbroucke opende in het voorjaar in Mechelen boekhandel-koffiebar De Zondvloed. Een tweede filiaal, in Roeselare, volgde in het najaar. ECI

Het Nederlandse investeringsbedrijf Clearwood nam per 12 december ECI Nederland en Vlaanderen, Cosmox en The House of Books over. FNAC opent in Brugge

De Franse boeken-, platen- en elektronicaketen Fnac breidde zijn aanwezigheid op de Belgische markt uit met nieuwe winkels in Brugge en Louvain-la-Neuve. De winkel op de Grote Markt in Brugge opende op 13 november 2008 zijn deuren. Paard van Troje

De Mechelse literaire boekhandel De Tijgerkat hield het eind 2007 voor bekeken. Stock én boekhandelaar werden in 2008 overgenomen door de Gentse boekhandel Paard van Troje. 8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERS BOND

63

Pardoes verhuist en opent in Maasmechelen

overlevingskansen van boekhandels.

Baeckens Books opende in juni een kinderboekwinkel in Shopping Center M2 in Maasmechelen. Dit is de derde kinder­boekwinkel van Baeckens Books. In augustus werd de winkel in Mechelen verbouwd en vergroot van 80 naar 120 m². Ook veranderde de naam in Pardoes (vroeger Poespas). In het najaar verhuisde de winkel in Antwerpen van de Wijngaardstraat naar de Melkmarkt, in het hart van Antwerpen.

Professor Europees recht Van den Bossche schreef een uitvoerig advies over de aanbestedingsprocedure van de Stad Antwerpen. De belangrijkste conclusies waren dat de voorwaarden discriminatoir zijn, dat een omzetcriterium geen relevant criterium is om de draagkracht van een partij te beoordelen, en dat er een interne tegenstrijdigheid in de criteria zit (het een sluit het ander uit).

Standaard Boekhandel

Standaard Boekhandel had in 2008 125 SB-winkelpunten waaronder 7 studentshops en de baanwinkel in Schelle. Daarnaast waren er de shops-in-the-shop formules via een partnership in co-branding bij FUN. In deze optiek was ook gestart met een test in 4 Aveve-winkels.

8.4 LOBBYWERK & BEMIDDELING Bibliotheek Antwerpen Voorafgaand aan de Algemene Vergadering van de Vlaamse Boekverkopersbond op 5 mei gaf Marleen De Donder, directeur van de Antwerpse bibliotheken, een uiteenzetting over haar collectiebeleid. Belangrijke items die de boekhandel aanbelangden waren: • De verschuiving van boeken naar andere/alle mediadragers • De aankopen voor doelgroepen of profielen in vestigingen • De vereenvoudiging van de werkprocessen • Het kastklaar leveren van grote hoeveelheden • De verschuiving van zichtzendingen naar afgesproken leveringen • Het meer aandacht besteden aan selectiecriteria en controle • De inzet van RFID technologie voor materialenstroom De nieuwe aanbesteding die de stad uitschreef lag in de lijn van deze nieuwe eisen. Vooral de voorwaarde dat de toewijzing van een opdracht voor de boekhandelaar niet meer dan 20% van zijn omzet mocht uitmaken deed de wenkbrauwen fronsen. Uit de reacties van de aanwezige boekhandelaars was duidelijk af te lezen dat velen niet gelukkig waren met deze ontwikkelingen. Immers, gevreesd werd dat het overgrote deel van boekhandelaars uitgesloten wordt door deze nieuwe aanpak. Geert Joris, directeur Boek.be en Jef Maes, hoofd van het kenniscentrum Boek.be, hadden in dit kader op woensdag 28 mei een onderhoud op het kabinet van schepen Philip Heylen onder wiens bevoegdheid de Antwerpse bibliotheken vallen. De relatie boekhandel-bibliotheek is voor heel wat VBBleden van groot belang. Uit onderzoekscijfers is immers gebleken dat bibliotheekleveringen voor boekhandels gemiddeld 20% van hun omzetcijfer uitmaken. Bibliotheken vormen dus een belangrijk gegeven voor de werking en de 64

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERS BOND

Aan de hand van deze argumenten stuurde Boek.be in samenspraak met de VBB een brief naar het college van burgemeester en schepenen van de Stad Antwerpen om haar ongerustheid over deze gunning uit drukken en om het standpunt van de sector in deze te vertolken. In de marge reageerde Standaard Boekhandel op de brieven die Boek. be verstuurd had.

Ontmoeting met Syndicat de la Librairie Française Op 9 april 2008 hadden Luc Tessens (VBB), Jos Geysels (voorzitter Boek.be) en Yvonne Steinberger (VBB-bestuurslid) in Parijs een ontmoeting met de directeur van het Syndicat de la Librairie Française, de heer Husson en met de heer G. Pelletier van het ministerie van cultuur (Direction du Livre). Op tafel lagen de invoering van een kwaliteits­label, de steun aan de boekhandel en de limitering van kortingen aan bibliotheken. De basisidee is – wat zij noemen – la défense de la création. Deze ideeën en voorzetten zijn later op het kabinet Cultuur ter sprake gebracht.

Reactie op boekenstunt Humo De VBB drukte haar bezorgdheid uit over de boekenstunt van Humo, dat op 23 september een gratis pocketversie van het nieuwe boek van Dimitri Verhulst verdeelde, en dat één week voor de hardcoveruitgave in de Vlaamse boekhandels zou worden verkocht. Er werd overwogen een stakingsvordering in te dienen. Dit kon echter financiële consequenties inhouden, het zou de actie nog extra exposure gegeven hebben en de tegenpartij zou een tegenvordering kunnen eisen hebben wegens ‘tergend geding’. VBB kon zich verder beroepen op het officiële standpunt van de Economische Inspectie, nl. als de niet-aankoop­ verplichting niet in elke advertentie staat, is er sprake van schending op de wet handelspraktijken. De niet-aankoopverplichting stond wel vermeld in de advertentie maar was quasi onzichtbaar. Echter, de Administratie van de Economische Inspectie heeft dit standpunt afgezwakt. Het indienen van een klacht zou eveneens het imago van de boekhandel geschaad hebben. Daarom rijpte het idee om een imagocampagne op te zetten in 2009. Iris Van Germeersch (voorzitter VBB) stuurde een mededeling naar de pers waarin zij reageerde op het gratuit gebruik van de term leesbevordering en poneerde dat het louter om een marketingstunt ging die de boekhandel in zijn hemd zette.

Wetsontwerp hervorming Wet Handelspraktijken

NUR-werkgroep

Onder de aftredende legislatuur werd een evaluatie van de wet op de handelspraktijken opgezet met het oog op een modernisering en aanpassing van de wet handelspraktijken. Mr. De Bauw van advocatenkantoor ALTIUS werd belast met een uitvoerige enquête en evaluatie van de wet die de aanzet zou moeten vormen van een voorontwerp van een nieuwe wet handelspraktijken. In zijn rapport deed Mr. De Bauw ook een aantal aanbevelingen om een aantal handels­ praktijken grondig te wijzigen of zelfs af te schaffen.

De NUR-werkgroep stelde een lijst van de voornaamste wijzigingen op die eind 2007 aan de diverse betrokkenen in het boekenvak gecommuniceerd werd. Het VBB-bestuur keurde begin 2008 de voorgestelde wijzigingen goed die zich beperkte tot het verduidelijken, wijzigen, toevoegen en schrappen van NUR-codes.

VBB pleit - via zijn lidmaatschap bij de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO -voor een handhaving van de huidige wet op de handelspraktijken dat o.a. koppelverkoop verbiedt. VBB vindt immers dat door het gratis weggeven van boeken bij aankoop van een tijdschrift de sector schade lijdt en de prijsperceptie van boeken verstoord wordt. Bij de voorstelling van zijn beleidsplannen bij de Hoge Raad op 23 september zei de heer Vincent Van Quickenborne, Minister voor Ondernemen en Vereenvoudiging dat er gestreefd moet worden naar een gezond evenwicht in de hervormingen. VBB is er zich echter van bewust dat deze wet een aanpassing zal ondergaan onder druk van Europa. VBB staat open om gesprekken hieromtrent aan te gaan en mee te werken aan een compromisoplossing. In januari 2009 werd de Belgische staat in gebreke gesteld door de Europese Commissie op vlak van de omzetting van de richtlijn 2005/29/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende oneerlijke handelspraktijken.

Bezoeken aan boekhandels Om meer de vinger aan de pols te hebben en om een blijk van appreciatie te tonen voor het lidmaatschap werd in 2008 gestart met het bezoeken van boekhandels, en dit in samenwerking met Boekenbank. In oktober werden boekhandels in West-Vlaanderen bezocht, en in november waren boekhandels in Leuven, de provincie Antwerpen en Limburg aan de beurt. De bezoeken worden gecontinueerd in 2009. De bezoeken leren dat correcte data in Boekenbank als een conditio sine qua non worden beschouwd. Ook de dienstverlening tijdens en na de Boekenbeurs kwam tijdens de ontmoetingen ter sprake. Via een brief werden alle stand­houders verzocht er op te letten dat boeken die naar de boekhandel verzonden worden geen sporen meer dragen van de Boekenbeurs (etiketten, beduimeld,…). Ook een lijst van contactpersonen tijdens de Boekenbeurs wordt wenselijk geacht. In 2009 zullen alle standhouders een charter ondertekenen waarin o.a. het respecteren van de relatie met de boek­ handelaar zal worden opgenomen.

De werkgroep deed verder een expliciete oproep naar uitgevers om consequent de correcte NUR-codes te hanteren. Om dit euvel te verwerpen werd beslist de handleiding NUR voor Dummies te verspreiden. In 2008 werd vooral werk gemaakt om deze handleiding uit te schrijven en te redigeren. Midden 2009 zal het verschijnen mede door een bijdrage van € 1.000 van de VBB.

Reprobel De wet van 30 juni 1994 met betrekking tot het auteursrecht en de naburige rechten, evenals de Koninklijke Besluiten van 15 en 30 oktober 1997 (B.S 7/11/1997, p. 29912 en p. 29847) bepalen dat instellingen die een kopieerapparaat onder hun toezicht, leiding of controle hebben, aan Reprobel een vergoeding moeten betalen voor de kopieën die zij maken van uittreksels uit beschermd werk voor persoonlijk of privé gebruik. Ook bij boekhandelaars staan kopieerapparaten waarvoor de kopieerrechten moeten geregeld worden. Reprobel heeft in samenspraak met de Vlaamse Boekverkopersbond in de tweede helft van juni een schrijven naar alle VBBleden gericht. Hierin werden een aantal formules (o.a. jaarlijkse aangifte of een driejaarlijks contract) voorgesteld waaruit ieder lid vrijuit zijn keuze kan maken.

Ontmoeting met Syndicat des Libraires Francophones de Belgique (SLFB) Op 16 juli 2008 was er een ontmoeting met een vertegenwoordiging van de Franstalige Boekverkopersbond: Christiane Vuidard, Philipe Goffe (bestuurslid SLFB - Graffiti, Waterloo), Jean Thonnart (La Dérive, Huy). Namens Boek.be waren Geert Joris, Jos Geysels en Luc Tessens aanwezig. Op de agenda: • Voorstelling van Boek.be • Werking van het Syndicat des Libraires Francophones de Belgique: De bond heeft zich omgevormd naar een Syndicat om ‘strijdvaardiger’ uit de hoek te komen. Aan Franstalige zijde kampt men nog altijd met het probleem dat de importeurs met tabellen werken (mark-up) waar­ door bepaalde boeken uit Frankrijk duurder zijn dan in Frankrijk. • Vaste Boekenprijs: Er liggen 5 wetsvoorstellen op tafel. Het voorstel van mevr. M. Gerkens (Ecolo) sluit het best aan bij de wensen van SLFB. Aan Franstalige zijde is er meer nadruk om een bepaald boek te ‘verdedigen’. Aan Vlaamse zijde ligt de klemtoon meer op rotatie. Voor SLFB was de voorgestelde termijn van 6 maanden in het gentlemen’s agreement van Boek.be veel te kort. 8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERS BOND

65

1 maand voor strips is helemaal ondenkbaar. SLFB steunt steevast de wetsvoorstellen die een periode van 2 jaar voorschrijven om toch na onderhandelingen 1 jaar uit de brand te slepen. SLFB vroeg of Boek.be de termijn voor strips ook op 6 maanden kon brengen. • Label de qualité: Sinds oktober 2007 krijgen onafhanke­ lijke boekhandels in Wallonië en Brussel door de Frans­ talige Gemeenschap een kwaliteitslabel als zij aan aantal criteria voldoen. • Steun aan de boekhandel: De Franstalige gemeenschap verstrekt steun aan de boekhandel wanneer deze een lezing of ander evenement organiseert. Het is een bescheiden som van € 372 (max. 3/jaar).

8.5 OPLEIDING, DIENSTVERLENING & SAMENWERKING Opleiding Het Kenniscentrum Boek.be biedt in samenwerking met VBB professionele en ledengerichte opleidingen aan voor de verschillende spelers in het boekenvak. Opleidingen specifiek voor de boekhandel waren: • Sturen op cijfers • Productkennis voor boekhandelaars (3 nov 2008) Zie hoofdstuk 2.3 voor meer info.

Dienstverlening & samenwerking

keuzelijst en een affiche van Jeugdboekenweek kregen ze er bovenop. De boekhandels verdeelden 1.467 Jeugdboeken­ weekpakketten. Wat kregen ze ruil? Uitgevers boden hun titels aan met een korting van 47% waardoor de boekhandel op een marge van 24,5% kon aanspraak maken. • Samenwerking met Bozar (Brussel)

In 2007 startte VBB een structurele samenwerking met Bozar. VBB-leden krijgen op vertoon van hun lidkaart een korting van 50% op hun toegangsticket voor bepaalde tentoon­ stellingen in Bozar. Boekhandels die zich engageerden kregen een pakket bladwijzers met een afscheurstrook waar­mee zij hun klanten een korting van 10% konden aanbieden op de toegangsprijs van de desbetreffende tentoonstellingen. Deze samenwerking werd gecontinueerd in 2008. Op 24 april werden de VBB-leden uitgenodigd in BOZAR voor een concert van deFilharmonie o.l.v. Philippe Herreweghe. Andere activiteiten en tentoonstellingen waarop boekhande­ laars uitgenodigd werden: • 18 juni 2008: Paul Auster, avant-première van The Inner Life of Martin Frost • 20 juni > 14 september 2008: expo It ‘s not only Rock ‘n’ Roll, Baby, A Story of Art & Music • 27 juni > 21 september 2008: expo Open Kaart, Hedendaagse Latijns -Amerikaanse fotografie

8.6 COMMERCIËLE ACTIVITEITEN

• Juridische dienstverlening

VBB-leden konden met hun juridische vragen aankloppen bij Kurt Van Damme. Deze dienstverlening is betalend, maar voor de leden van de ledenverenigingen geldt een verlaagd tarief. • Digitaal abonnement Boekblad

Vanaf 1 november 2008 kon met de steun van de Taalunie een digitaal abonnement aan de leden aangeboden worden. Bedoeling is vanaf 2010 het abonnement bij het lidgeld te voegen. • London Book Fair & Buchmesse

Omdat VBB lid is van de European Booksellers Association kon de organisatie haar leden een belangrijk voordeel aanbieden: gratis toegang tot beide beurzen. • Publishers Tour

Het Vlaams Fonds voor de Letteren nodigde eind februari een tiental uitgevers van gerenommeerde buitenlandse uitgeverijen uit voor een publishers tour. Op het programma stonden tevens bezoeken aan Vlaamse kinder- en jeugdboekhandels. • Samenwerking met Stichting Lezen

In het teken van de Jeugdboekenweek stelde Stichting Lezen voor 6 leeftijdsgroepen een pakket van telkens 6 boeken samen. Scholen en bibliotheken konden deze pakketten tegen aantrekkelijke voorwaarden (22,5% korting op de adviesprijs) aankopen. De bijhorende lessuggesties, een 66

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERS BOND

Verkoop verpakkingsmateriaal In totaal werden van het verpakkingsmateriaal 568.500 stuks besteld en verspreid. Zoals de vorige jaren werd dit materiaal ook aangeboden aan de standhouders op de Boekenbeurs. Toch was er een merkbare terugloop van bestellingen; boekhandels kochten blijkbaar via verschillende leveranciers. Navraag bij de boekhandels leerde dat de cartoon van Zaza op het verpakkingsmateriaal voor sommige boekhandels niet bruikbaar is, dat de opdrukmogelijkheden te beperkt zijn en dat er vraag was naar extra formaten. In samenspraak met de producent wordt in 2009 een andere aanpak voorgesteld.

Verkoop schoolkalender De oplage bedroeg ruim 30.000 exemplaren.

Bonnenclearing • Boekenbeestenactie: De ‘Boekenbeesten’ werden de

Jeugdboekenweek via een insert bij Libelle gepromoot. 3911 kortingsbonnen werden ingeruild. • Literaire Lente: promotie via een bijlage bij De Standaard. 5.645 kortingsbonnen vonden hun weg naar de boekhandel. • Doe mei maar een doeboek: er was opnieuw een samenwerking met Libelle, met 8.629 ingeruilde kortingsbonnen als resultaat.

• Zomer van het Spannende Boek: de bijlage en de

kortingsbonnen in Humo blijven een belangrijk actiemiddel. In totaal werden voor deze actie 45.193 bonnen ingeruild. Een forse groei tegenover 2007 (+3.000). • De Andere Strip: via een bijlage bij Humo (met kortingsbonnen voor ieder van de 24 deelnemende titels) kende deze nieuwe actie een eerste succesvolle editie (zie ook 4.8). Om stripspeciaalzaken opnieuw aan te trekken stond deze collectieve actie uitzonderlijk ook open voor niet-VBB-leden. 49 boekhandels en 33 stripspeciaal­ zaken deden mee, waar de laatsten bijzonder mee opgezet waren. In totaal werden 6.487 kortingsbonnen ingeruild. Het ziet er dan ook naar uit dat De Andere Strip zich een vast plekje heeft verworven op de actiekalender van Boek.be.

kwaliteitsboekhandel is een kwetsbare economische groep met een hoge culturele meerwaarde – een essentiële schakel om een divers aanbod boeken voor te stellen aan een ruim publiek. In 2008 maakte de Vlaamse Minister van Cultuur daarom € 198.000 vrij om de kwaliteitsboekhandel te ondersteunen. Er werd een regeling uitgewerkt die gericht is op boekhandels die extra aandacht besteden aan informatie en dienstverlening aan de lezer en literaire activiteiten organiseren. De betrokken boekhandelaars kunnen aanspraak maken op gratis exemplaren van titels die productiesteun ontvingen vanuit de Vlaamse Gemeenschap. Daarnaast kunnen ook literaire activiteiten in de boekhandel worden betoelaagd: De uitwerking van deze nieuwe maatregelen gebeurde in samenwerking met het VFL en de VBB. De uitvoering werd toevertrouwd aan het VFL. Vanaf eind oktober 2008 konden boekhandelaars een aanvraag indienen om een A-label te krijgen, waarmee ze een beroep kunnen doen op de steunmaatregelen. De criteria voor de toekenning van het A-label zijn: • een minimaal aanbod van 2.500 literaire en culturele

werken • het aandeel van de boekenverkoop op de totale omzet

Boekencheque - Book Pass Sodexo veranderde in september eenzijdig de naam van Boekencheque naar Book Pass en besliste om het contract met De Post stop te zetten. De verkoop via De Post bracht voor VBB toch +/- € 2.300 op. Naar aanleiding van deze inbreuken was er op 3 december een ontmoeting van Luc Tessens en jurist Kurt Van Damme met Thierry Van Noppen en Caroline Noyons namens Sodexo. Het bestaande contract werd onder de loep genomen en een nieuwe versie werd aan Sodexo voorgelegd in januari 2009.

van de winkel • de autonomie die de boekenhandelaar heeft om het

assortiment in zijn winkel zelf te bepalen. Van de 50 boekhandels die een aanvraag indienden werd aan 41 het A-label toegekend. Deze boekhandels ontvingen meteen een eerste lading gratis titels. Deze boeken zijn herken­baar aan een blauw Boekwijzer-label. De ondersteunde boeken omspannen een brede waaier aan genres: poëzie, kunstboeken proza, literaire non-fictie, kinder- en jeugd­ literatuur en strips. Naast gratis boeken kunnen de boekhandels ook een beroep doen op een subsidie van € 350 als ze een literaire activiteit met een auteur organiseren. Voor 2009 voorziet de minister een budget van € 200.000 om deze maatregelen verder uit te bouwen. Begin 2009 maken het VFL en de VBB een eerste evaluatie van de regeling. Daarna wordt een nieuwe aanvraagronde gelanceerd naar de boekhandels om in de regeling te stappen. (bron: jaarverslag 2008 VFL)

Sp.a-werkgroep cultuur

8.7 DE OVERHEID EN DE BOEKHANDEL ANNO 2008 A-boekhandels De meer gerichte en professionele ondersteuning voor auteurs en uitgevers door het Fonds voor de Letteren (VFL) en de inspanningen van Stichting Lezen voor meer participatie van nieuwe lezers uit diverse doelgroepen boeten aan kracht in als de boekhandels als tussenschakel dit brede aanbod niet (meer) voorstellen aan een ruim publiek. De

Op dinsdag 24 juni organiseerde de sp.a-werkgroep cultuur o.l.v. Dany Vandenbossche, voorzitter van de commissie cultuur in het Vlaams parlement, een informele bijeenkomst over het Vlaams beleid voor de cultuurindustrieën (de traditionele ‘niet-gesubsidieerde cultuur’). Geert Joris en Luc Tessens waren aanwezig als vertegenwoordigers van het boekenvak. Tijdens de bijeenkomst werd er gepolst naar wat er leeft in de sector, wat de ervaringen zijn met het huidige beleid (Cultuurinvest), en welke maatregelen in de toekomst gewenst zijn.

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERS BOND

67

8.8 VBB INTERNATIONAAL

International Congress of Young Booksellers (12 > 17 mei 2008)

London Book Fair (14 > 16 april 2008)

Het 51ste ICYB, het International Congres of Young Booksellers, vond dit jaar plaats in Athene. Het onderwerp was: Traditional Bookstore: A Business to Invest or A Business to Lose? Met de steun van de Vlaamse Boekverkopersbond nam Elke Vanhemelryck van boekhandel De Reyghere deel.

Boekhandelaars konden op 14 april participeren aan het EBF/IBF Professional Seminar Back to Basics. In dit seminarie werd de aandacht gevestigd op het belang van de basic skills van boeken verkopen naar de toekomst toe omdat deze skills een belangrijk instrument zijn om consumenten naar de echte, ‘bakstenen’ boekenwinkels te halen. De gastsprekers waren Fabian Paagman, de derde generatieeigenaar van de succesvolle onafhankelijke boekhandel Paagman in Den Haag, en de Ier John Mc Namee, Irish Bookseller of the Year 2000 en sinds 2005 voorzitter van de European Booksellers Federation.

Frankfurter Buchmesse (15 > 19 oktober 2008) Tijdens de Buchmesse stond duidelijk de opkomst van het e-book centraal. In de loop van de jaren zijn de dragers sterk geëvolueerd in positieve zin. Daarom organiseerde Centraal Boekhuis (CB) twee brainstormsessies over e-books waar Luc Tessens aan deelnam namens VBB. CB gaf een korte inleiding waarbij aangegeven werd dat door de introductie van nieuwe e-books er een duidelijke shift kan ontstaan van folio naar digitaal . Dit fenomeen doet zich al voor in de educatieve boeken, vermoedelijk volgen de A-boeken snel. Door het mogelijk afnemen van het aantal exemplaren van titels kunnen e-books ook een weerslag hebben op de functie van CB als centraal depot van boeken in folio. CB ziet zich in de toekomst als een centraal depot voor digitale content. Daarnaast is er behoefte aan een standaard voor de content. Mevr. Patricia Ceysens, Vlaams minister van Economie, Onder­nemen, Wetenschap, Innovatie en Buitenlandse Handel bracht op 16 oktober een bezoek aan de Frankfurter Buchmesse. Bedoeling was het boekenvak meer in beeld te brengen bij het departement economie. Tijdens de lunch stelde de minister haar plan voor KMO’s voor dat steunt op 3 pijlers: innovatie, opleiding, en internationalisering. Door VBB werd gewezen op de opmars van het e-book en de nood aan verder onderzoek. Ceysens staat achter het RFIDproject als innovatieve component in het boekenvak. Tot slot woonde zij ook een demonstratie bij van VBB-lid WWAOW.

EBF/IBF General Assembly (11 > 14 juni 2008) De Koninklijke NBb organiseerde het jaarlijkse boekverkoperscongres in Amsterdam in samenwerking met de European en International Booksellers Federation. From basic to virtual bookselling was het centrale thema. De vragen die aan bod kwamen: Welke strategieën moeten boek­ verkopers hanteren om de technologische ontwikkelingen te kunnen bijbenen? Hoe kunnen ze omgaan met de voortgaande digitalisering en virtuele distributie?. Luc Tessens bracht tijdens het congres een korte presentatie van Boekenbank.

EBF/IBF Euroday and Bookshop day (11 & 12 februari 2008) Op 11 februari vond de officiële opening plaats van het nieuwe EBF/IBF kantoor in de Wetenschapsstraat 10 in Brussel. Meer dan 40 nieuwsgierige gasten zakten af naar de house-warming party op de nieuwe locatie, o.m. Geert Joris (Boek.be), Luc Tessens (VBB), Karl Pus (directeur IBF) en John Mc Namee (directeur EBF). De volgende dag namen een 30-tal geïnteresseerden deel aan Euroday 2008 in Brussel. Fran Dubruille (EBF/IBF Directeur) sprak over de rol van de verschillende Europese instellingen in de besluitvorming rond boekgerelateerde beleidslijnen, waaronder het btw-tarief voor boeken en de copyright directive. Zij behandelde ook de implementatie van het Verdrag van Lissabon en zijn effect op de besluitvormingsprocedure.

Bloemen en felicitaties voor Fran Dubruille en het nieuwe EBF/IBF kantoor in Brussel

68

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERS BOND

Yvo Volman (hoofd van de EU-unit “Digitale bibliotheken en openbare sector informatie”) deed de ideeën achter het Digitale Bibliotheek-project uit de doeken en informeerde de aanwezigen over de verwachtingen en planning van de Commissie voor deze onderneming. Hij had het over de impact van digitale ontwikkelingen op boekhandelaars en hoe digitale bibliotheken in een positief licht zouden moeten worden bekeken in plaats van als een bedreiging. Ten slotte behandelde Maryse Volvert (administrator DG Belastingen en Douane) de btw-kwestie. Ze legde de mededeling van de Commissie van Juli 2007 over de verminderde btw-tariefkwestie uit en informeerde de leden over de mogelijke btw-wijzigingen en het voorstel van 2008.

8. DE VLAAMSE BOEKVERKOPERS BOND

69

Bibnet “Bibnet vindt in Boek.be een partner om gemeenschappelijke doelstellingen te realiseren. Bibnet kreeg van de Vlaamse overheid de opdracht om samen met de brede bibliotheek­sector de digitale bibliotheek te organiseren. Vandaag bestaat het belangrijkste aspect van deze opdracht uit het verstrekken van geüniformiseerde metadata voor de collecties van de openbare bibliotheken, en deze data in een aantrekkelijke omgeving aanbieden aan het publiek, om zo de ontdekkingstocht van de lezer, luisteraar en kijker te faciliteren en te voeden. Morgen zullen cross­ mediale indexeringen van deze metadata én het aanbieden van digitale literatuur, informatie, muziek, enz. nog aan belang winnen. Bibnet heeft in Boek.be een partner gevonden die, vanuit het belang van haar leden, mee nadenkt over de realisatie van onze doelstelling én helpt bij de realisatie ervan. Boek.be is ook bereid om snel tot concrete daden over te gaan. Een voorbeeld hiervan is de koppeling tussen zoeken.bibliotheek.be en Boekenbank. De zoekmachine van www.boekenbank.be werd gemodelleerd naar deze van zoeken.bibliotheek.be, en beide sites verwijzen naar elkaar door. Lenen en kopen gaan hand in hand. Voor 2009 staat een nog intensere samenwerking op stapel: de meest recente titelgegevens uit Boekenbank zullen doorstromen naar bibliotheekcatalogi en verrijkte en geüniformiseerde titelgegevens vloeien op hun beurt weer terug naar Boekenbank. Wij kennen Boek.be als een organisatie die geen blad voor de mond neemt. Maar niet zonder te erkennen en te respecteren dat bibliotheken andere klemtonen, opdrachten en soms belangen hebben. Wat we bijzonder appreciëren aan Boek. be is dat zij weten en zien dat de bibliotheeksector een positief effect heeft op de ontwikkeling van een boekvriendelijk klimaat, en dat wie veel leent ook meer koopt. Vertrekkend vanuit wat ons bindt, zal samenwerken met Boek.be voor ons van één plus één, drie maken.” Jan Braeckman Directeur

70

9. BOEKENBANK

9.1 STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN De missie van Boekenbank concentreert zich op één centrale pijler, namelijk de titeldatabase. Boekenbank wil zoveel moge­ lijk informatie over boeken verzamelen en ter beschikking stellen van zowel de professionelen uit het vak (boekhandels, bibliotheken, uitgevers…) als van het publiek. Hieruit volgt een tweede pijler, namelijk het bestelsysteem. Door titel­ informatie te centraliseren, kan Boekenbank aan de gebruikers (boekhandels, bibliotheken, publiek) een gecentraliseerd bestelsysteem aanbieden. Particuliere bestellers bestellen een boek bij een boekhandel via de publieke website van Boekenbank, bibliotheken beschikken over een eigen biblio­ theekbestelmodule, boekhandelaren verzamelen deze bestellingen en kunnen deze met één klik op de knop doorsturen naar de distributeurs & uitgevers. Deze laatsten ontvangen één verzamelbestand van alle verschillende bestellingen van boekhandels die voor hen bedoeld zijn. Op deze manier vormt het bestelsysteem van Boekenbank een aaneensluitende keten van bij de publieke gebruiker tot bij de leverancier van de boeken.

9.2 SAMENSTELLING EN WERKING BESTUUR Het bestuur van Boekenbank is samengesteld uit vertegenwoordigers van zowel de boekverkopers- (VBB), de uitgevers(VUV) als de importeursvereniging (VBI). Samenstelling van het bestuur (situatie december 2008): • Philippe Majersdorf, voorzitter (VUV) • Frank de Wulf, secretaris (VUV) • Roger Somers (VBB) • Karla De Ceulener (VBB) • Isabelle Bouckaert (VBB) • Nees Zwaan (VBI) • Marc Grossen (VBI) Koen De Meester, voor­ zitter sinds de start van Boekenbank, neemt in 2008 afscheid van het voor­ zitterschap, en besluit ook zijn mandaat binnen de Raad van Bestuur van Boekenbank open te stellen voor andere kandidaten. Hij blijft wel actief als lid van de Algemene Vergadering. Philippe Majersdorf wordt verkozen als nieuwe voorzitter van Boeken­bank. Het openstaande mandaat binnen de Raad van Bestuur werd ingevuld door Isabelle Bouckaert. Door het vertrek van Isabel Top (VBB) in 2007 heeft Club geen vertegenwoordiging meer binnen Boekenbank. Daarom besliste de VBB om Isabelle Bouckaert (VBB) af te vaardigen. Zij zal ook de openstaande vacature binnen de Algemene Vergadering van Boekenbank invullen, die was ontstaan na het ontslag van Isabel Top. De dagelijkse leiding was in 2008 in handen van Annika Buysse. Op 1 januari 2008 nam zij deze taak over van Jef Maes. Sinds december 2007 is Jef Maes door de Raad van Bestuur aan­ 72

9. BOEKENbank

gesteld als Afgevaardigd Bestuurder ter vervanging van Nees Zwaan en Roger Somers. Marc Nuijten wordt door Boek.be halftijds vrijgesteld om mee te werken aan Boekenbank. Hij is verantwoordelijk voor het publieke luik van Boekenbank.

9.3 BOEKENBANK IN CIJFERS (REFERTE DATUM 31/12/2008) 2008 stond volledig in het teken van de herbouw van Boeken­ bank. Toen de nieuwe applicatie op 30 juni officieel in gebruik werd genomen, was hieraan een grote datamigratie voorafgegaan. Alle gegevens die zich op dat moment in de applicatie bevonden, werden overgezet naar de nieuwe applicatie. We geven hieronder een overzicht. • Aantal titels in het actuele bestand: 242.927. Aangezien

Boekenbank nu 9 jaar constant zijn database uitbreidt en uitzuivert, bouwen we een waardevol historisch bestand op met 273.034 titels. • In 2008 werd de Open Markt Module uitgebouwd, een bestand waarin per ISBN meerdere records mogelijk zijn. In totaal bevinden zich eind 2008 2.121.889 titels in deze Open Markt Module. Van de Open Markt Module wordt geen historisch bestand bijgehouden (zie verder, punt 9.4.f) • Er zijn 324 boekhandels (verkooppunten) aangesloten. Dat zijn er 55 minder dan in 2007. Deze daling is voornamelijk te wijten aan de grote groep BookPluswinkels die niet langer aangesloten zijn bij AMP, maar de overstap maakten naar Books2. Deze nieuwe groep krantenwinkels, die zich verzameld hebben onder de naam Books2, heeft ervoor gekozen niet langer gebruik te maken van Boekenbank. • Het aantal aangesloten bibliotheken en instellingen is in 2008 aanzienlijk gestegen, van 118 naar 161, een stijging met 43 nieuwe aansluitingen. Deze stijging kunnen we toeschrijven aan de uitwerking van de nieuwe bestel­ module voor bibliotheken waar Boeken­bank in overleg met de Provinciale Bibliotheek­Systemen aan werkt. • Het gemiddeld aantal orderlijnen per maand steeg van 83.761 (in 2007) naar 89.388, een stijging met 7 %. • Boekenbank beschikte eind 2008 over 93.117 covers en 37.648 flapteksten.

9.4 DE BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN VOOR DE LEDEN – B2B a. Lancering nieuwe applicatie 2008 was voor Boekenbank een belangrijk jaar. Nadat er in 2007 diverse problemen in de applicatie ontstaan waren, bleek dat de kernprocessen van Boekenbank aan her­nieuwing toe waren. Op basis van diverse prijsoffertes en na onderzoek van de gebruikte technologie en methodiek besloot de Raad van Bestuur van Boekenbank in november 2007 om Boekenbank volledig vanaf nul te laten herschrijven door Cronos. De oplevering gebeurde in totaal in 4 stappen, waarbij we de laatste en finale lancering van Boekenbank eind september konden afronden. Hieronder bieden we een overzicht van de functionaliteiten die deze nieuwe Boekenbank door de herbouw verrijkt hebben.

b. Helpdesk overgenomen door Boekenbank Samen met de lancering van de nieuwe applicatie kozen we er bij Boekenbank voor om de Helpdesk van de applicatie zelf te verzorgen. De voorbije jaren was de Helpdesk steeds in handen van de exploitant van de applicatie geweest. Om ervoor te zorgen dat de meer praktische problemen en vragen opgevangen konden worden zonder dat de servicedesk van Cronos diende tussen te komen, kozen we ervoor om bij de lancering van de nieuwe applicatie de eerstelijnscommunicatie bij Boekenbank zelf te verzorgen.

c. Strengere controles In de nieuwe applicatie hebben we op verschillende niveaus strengere controles ingevoerd. In eerste instantie bij het inloggen, waar zowel inlogcode als wachtwoord case sensitive zijn geworden. Daarnaast bij het aanleveren van titelinformatie. Ook hier zijn controles op de gegevens veel strikter geworden. Waar er vroeger nog onregelmatigheden in de titelinformatie kon voorkomen, zijn mogelijke inbreuken tegen de business rules van Boekenbank geminimaliseerd. Hetzelfde geldt voor het invoeren van orders in Boekenbank. Waar in het verleden grote problemen waren met de dubbele orderlijnen, is er in de nieuwe Boekenbank voor gezorgd dat door de unieke referentie die elk orderbestand moet bevatten, een bestand nooit meer dan één keer kan doorgestuurd en dus verwerkt worden.

d. Uitbouw FTP-server Omdat we bij Boekenbank de uitwisseling van orders en titelinformatie wilden verbeteren, kozen we ervoor om bij de herbouw van de nieuwe Boekenbank een FTP-server voor alle gebruikers van Boekenbank in gebruik te nemen. Het FTP-protocol is een zeer veilig en accuraat communicatiemiddel, waarbij de informatie-uitwisseling via een betrouwbare en traceerbare weg verloopt. Voor het uitwisselen van orders en titelinformatie is een betrouwbare weg uiterst belangrijk. Elke gebruiker van Boekenbank heeft daarom een eigen account op de FTP-server gekregen,

waarop zowel titelbestanden, orderbestanden als content geplaatst kan worden voor automatische verwerking door Boekenbank.

e. Bestandsformaat titelinformatie: ONIX en CSV47 De nieuwe database is xml-gebaseerd en is opgebouwd op basis van Onix, de internationale standaard voor het uit­ wisselen van titelinformatie. De mogelijkheden voor het aanleveren van titelinformatie zijn door deze aanpassing aanzienlijk uitgebreid. Sinds de herbouw kan de applicatie zowel ONIX-bestanden ontvangen en inlezen in de database, als alle titelinformatie die in Boekenbank opgeslagen is, exporteren in het ONIX-formaat. Daarnaast blijft het CSV47-formaat nog gehandhaafd als import- en exportbestand van titelinformatie. We dringen er bij de leveranciers wel op aan naar ONIX over te schakelen, omdat de mogelijkheden van het internationale formaat veel uitgebreider zijn dan het CSV47-formaat. Door de ingebruikname van het Onix-formaat hebben we ook een vertaling van de velden in ONIX naar de velden in het CSV47-formaat moeten maken. Elk veld in het CSV47formaat is behouden, zij het met een wijziging of een uitbreiding waar nodig. Vanuit de vernieuwing met het ONIX-formaat heeft Boeken­ bank ook in 2008 haar voorzitterschap van de Regionale Onix-werkgroep Vlaanderen-Nederland verder opgenomen, in samenwerking met Centraal Boekhuis. Deze werkgroep werd opgericht in 2006 om het Onixformaat ook in het Nederlandse taalgebied te introduceren en aan de noden van het Boekenvak in Vlaanderen en Neder­land aan te passen. Deze ontwikkeling kwam tot stand met de steun van ONUB.

f. De Open Markt Module Reeds in 2006 rezen in Boekenbank de eerste stemmen op om titels van ‘open markt’-fondsen niet langer binnen het basisbestand van Boekenbank aan te bieden. Door de opbouw van de oude database was het op dat moment niet mogelijk om 1 ISBN meermaals in de zoekresultaten te laten voorkomen en op die manier een vergelijking tussen verschillende importeurs mogelijk te maken. Daardoor werd deze aanpassing uitgesteld tot de bouw van de nieuwe database in orde zou zijn. Bij de lancering van de nieuwe applicatie konden we dan ook trots de nieuwe Open Markt Module aankondigen. In de ledenpagina’s van Boekenbank is er nu een mogelijkheid om in de zoekmodule aan te geven in welk bestand gezocht moet worden: in het Open Markt fonds of in het basisbestand. Titels in het Open Markt bestand kunnen meermaals voorkomen, zodat prijsvergelijkingen tussen de verschillende importeurs mogelijk zijn. Bovendien kan elke boekhandelaar die dit aanvraagt bij de importeur via Boekenbank maandelijks een volledig titel­ bestand per importeur van de Open Markt Module in zijn eigen systeem inlezen. Dit bestand wordt maandelijks als CSV- en als ONIX-bestand op de FTP-server ter beschikking gesteld. 9. BOEKENbank

73

g. Wettelijk depotnummer– gebruik titelbestand door RUIT Bij de herbouw van Boekenbank is ook een extra functiona­ liteit toegevoegd voor Ruit, de beheersvennootschap van de Vlaamse Uitgevers. De database van Boekenbank fungeert in dit geval als basis voor het opmaken van de lijsten van boeken die in een bepaald jaar in aanmerking komen voor reprovergoeding. De basis hiervoor vormt het Wettelijke Depotnummer. Jaarlijks zullen op basis van de database van Boekenbank lijsten geëxporteerd worden waarop Ruit de reprovergoedingen kan berekenen.

h. ISBN13 voor het Nederlandse taalgebied uitgebreid met 97894 Sinds 2008 heeft het ISBN-bureau een nieuwe landencode voor het Nederlandse taalgebied in gebruik genomen. De nieuwe landencode 94 geldt voor zowel Nederland als Vlaanderen en wordt naast het huidige nummer 90 gebruikt. De ISBN’s met landencode 90 raakten immers op. De toekenning van ISBN’s met de nieuwe landencode viel samen met de herbouw van Boekenbank. Deze aanpassing werd daarom meteen in Boekenbank geïntegreerd waardoor wij hier meteen voor gewapend waren en zonder problemen ISBN’s met landencode 94 konden toekennen.

9.5 FINANCIËN Hoewel de inkomsten voor 2008 € 45.000 hoger liggen dan in de begroting goedgekeurd door de Algemene Vergadering in mei 2008, sluiten we de eindbalans van 2008 af met een negatief resultaat van € 77.670,99. Dit resultaat is 60.000€ slechter dan voorzien. Het overgrote deel hiervan is te wijten aan het volledig in kosten nemen van de investeringen in de vorige applicatie. Aan de inkomstenzijde kunnen we de stijging toeschrijven aan extra inkomsten uit verkoop van e-mailadressen, de themapagina’s van Boekenbank, inkomsten uit de ISBNregistratie, de verplichte aanmelding en gebruik van de Titeldatabase door Ruit. Als we dan naar 2009 kijken, blijven we met een negatief eindresultaat zitten dat ook de komende vijf jaar verder wordt doorgetrokken, o.a. door de afschrijvingen van de herbouw van Boekenbank. 74

9. BOEKENbank

9.6 TOEKOMSTPLANNEN In 2009 zal Boekenbank zich in de eerste plaats toeleggen om de projecten die in 2008 werden opgestart daadwerkelijk te realiseren.

Professioneel luik Op het vlak van B2B zijn de belangrijkste aandachtspunten: • Verbetering van de titeldatabase, o.a. door de samen­ werking met Bibnet voor een maximale integratie van de titelbestanden. • Integratie van de bibliotheekmodule van Boekenbank in de Provinciale Bibliotheeksystemen. • Uitbouw van een e-Boek platform in samenwerking met Bibnet. • Bijdrage aan het Nederlandstalig Titelbestand in samen­ werking met Centraal Boekhuis. • Nastreven van een maximale digitalisering van pakbons, facturen, payment, … (e-facturatie).

Publiek luik Op het vlak van B2C plant Boekenbank volgende ontwikke­ lingen in 2008: • Verdere promotie van de themapagina’s voor commerciële doeleinden. • Uitwisseling van adresbestanden om Boekenbank een grotere bekendheid te geven bij het grote publiek. • Maximale input van het publiek mogelijk maken door het plaatsen van recensies. • Uitwerken van een digitale boekenbon en rss feeds.