Blad 17
December 2011
Het is misschien een wat curieus onderwerp, maar toch eentje dat al denkend over de numerologie plotseling om meer aandacht vroeg. Het is een oud thema dat hiervoor net niet genoeg “vlees” had om er een stukje aan te wijden.
De Namen van God In de Joodse traditie weet niemand de naam van God uit te spreken, iets wat mij heel lang heeft verbaasd. Het verhaal gaat namelijk dat de medeklinkers van de naam, YHVH, wel bekend waren maar niemand wist welke - en hoe - de klinkers toegevoegd moesten worden. Dat is natuurlijk absurd, het aantal klinkers is beperkt en de permutaties van de naam dus eindig. Dat dit verhaal een sprookje is om de onmogelijkheid aan te geven om God te benoemen moet duidelijk zijn. Mijn verbazing hierboven was dan ook het gevolg van onwetendheid, ik weet nu dat YHVH Heer betekent en een aanspreektitel is en geen naam. De andere kant van het verhaal, dat diegene die de naam wel kent alles gedaan kan krijgen, is waarschijnlijk wel waar, maar niet te realiseren. De echte naam van de God is waarschijnlijk de naam die Hij zich zelf geeft, zoals hij zich zelf in zijn diepste wezen noemt, want wie anders kan dat doen? En die naam is dan waarschijnlijk met recht onuitsprekelijk, tenzij God natuurlijk in het Nederlands denkt. Dan zou God Klaas kunnen heten, de naam die in de jaren 60 overal in Amsterdam op muren opdook, in mijn herinnering meestal in blauw:
KLAAS KOMT !
1
Niemand die toen wist wie Klaas was of wie dat op de muren schreef, speculaties alom. Het had daardoor meer effect op mij dan het overbekende “Jezus redt” dat ik dagelijks zag, in rood neon boven op de Nicolaas kerk vlak bij het station. Al te bekend maakt onbemind, en in zekere mate geldt dat ook voor de namen van Goden. De Romeinse Goden Mars en Venus worden bijvoorbeeld gemakkelijk verward met de planeten met de zelfde naam. En de planeet symbolen respectievelijk % en $ worden bovendien dagelijks gebruikt voor “mannelijk” en “vrouwelijk”. En dank zij reclame is het geen wonder dat iemand bij de naam Mars eerder denkt aan chocolade dan aan de Romeinse God van de oorlog. In de magie wordt de voorkeur gegeven aan de naam “Jehovah Tzabaoth” in plaats van “Heer der Heerscharen” en zelfs dat klinkt al beter dan “Legeraanvoerder” Deze vreemde naam schept afstand en daarmee ontzag dat in veel mindere mate geldt voor de vertaling van deze naam. Elke nog onbekende “Barbaarse Naam“ heeft aantrekkingskracht, totdat we zo vertrouwd zijn geworden met de klanken dat ze hun “betovering” verliezen. We kennen Jehovah Tzabaoth uit de bijbel, waar de naam Jehovah (YHVH) en de andere Godennamen, bijvoorbeeld El vaak met andere woorden als Yireh, Nissi, Ro'i, gecombineerd worden, waardoor er weer nieuwe Godennamen ontstaan. De naam El betekend God en wordt ook als achtervoegsel gebruikt in de vele namen van engelen. MichaEL bijvoorbeeld dat zoveel betekend als “Wie is als God” Voor ons Nederlanders zijn deze namen slechts klanken zonder betekenis, wat klaarblijkelijk ook voor onze eigen voornamen geldt. Maar namen zijn in feite etiketten waarmee je individuen - en dingen - van elkaar kunt onderscheiden. Dat onderscheid wordt gemaakt door te omschrijven wat de eigenschappen of de functie van een persoon of ding is. Zo zijn ook veel Godennamen in wezen functie omschrijvingen, al is dat niet altijd meer te achterhalen, gezien de lange geschiedenis die sommige namen hebben. 1 Totdat Beatrix met CLAUS trouwde, toen leek de leus op een uitgekomen voorspelling.
In de Westerse magische traditie wemelt het van de vreemde namen, er lijkt een voorkeur te bestaan om deze te gebruiken. Laten we het de “Barbaarse Namen techniek” noemen. Het is vergelijkbaar met de bedwelming die uitging van de Latijnse RK-mis, waar je na een onbegrijpelijke tekst van de priester soms met een korte even onbegrijpelijke tekst antwoordde. Priester: “Dominus vobiscum“ en dan wij: “Et cum spiritu tuo” Hoe vreemd de fascinatie voor het onbegrijpelijke is zien we in de naam Tetragrammaton als krachtnaam. Dit woord betekent niets meer dan “vier tekens” en daarmee worden de vier letters van de Hebreeuwse Godsnaam YHVH bedoeld. Het tetragrammaton is in wezen geen Godsnaam maar een Grieks woord dat een substituut is geworden voor een Hebreeuwse God en als zodanig gebruikt. (Het heeft wel 5 lettergrepen en past dus mooi om een pentagram !) Overigens is de “Barbaarse Naam techniek” slechts de oppervlakkige kant aan het gebruik van Godennamen in de Magie. Laten we even terugkeren tot de Hebreeuwse Godennamen, de namen die geassocieerd worden met de tien Sephiroth van de Boom des levens. Sefirah
Gods naam
Vertaling
Kether Chokmah
Eheieh Yah
Ik ben Heer
Binah Chesed Tifareth Geburah Netzach Hod Yesod Malkuth
Jehova Elohim El Jehovah Eloah ve-Daath Elohim Gibor Jehovah Tzabaoth Elohim Tzabaoth Shaddai El Shai Adonai Ha Aretz
Heer God God Heer God van Kennis Almachtige God Heer der Heerscharen God van de Heerscharen Almachtige Levende God Heer van de Aarde
Bij het bekijken van de vertaling van deze namen zal opvallen, dat ze inderdaad niet meer zijn dan etiketten, titels. Zo was de aanspreektitel “Heer” voor de Godheid in de culturen van het Midden-Oosten heel gewoon en in elke taal klinkt dat anders bijvoorbeeld als “Baal” Het is niet helemaal bekend welke Goden er allemaal Baal (of Bel) werden genoemd. Maar elke grote stad kende wel een God die Heer werd genoemd. Ongetwijfeld zal er ook toen religieuze strijd zijn geweest al wordt dat door tegenstanders van het monotheïsme ontkend. Polytheïsten worden in religieus opzicht verdraagzamer gedacht dan mensen die slechts in één God geloven. De bijbel blijft tenslotte een bron van bewijzen voor de religieuze oorlogen van het monotheïsme. Maar of polytheïsten echt verdraagzamer zijn is maar de vraag. Maar dat de strijd tussen het monotheïsme en het polytheïsme zijn sporen heeft achtergelaten in onze ideeën en cultuur is duidelijk. Zo kennen we Baal nu als afgod en komt de naam Baal (of Bel) voor in de naam van twee Prinsen van de Hel: BeëlzebuB (Heer van de Vliegen) en Belphegor. Respectievelijk staan deze namen oorspronkelijk voor de Goden Baal ZebuL - Heer van het Huis en Baal Peor die ik eufemistisch maar een vruchtbaarheids god zal noemen. Veel van de Goden van de oude culturen zijn zo in demonen veranderd. Osirus werd Oriax, de Godin Maat wordt Marax, twee demonen van de Lemegeton, een middeleeuwse grimoire. Of dit laatste klopt is misschien de vraag, maar het is een feit is dat veel Goden niet meer zijn dan de demonen van de anders gelovigen. En omdat grimoires of “toverboeken” vroeger met de hand werden overgeschreven, zijn er een aantal variaties in de namen van de demonen ontstaan.
Nu is de term Baal Zebul - Heer van het Huis, eerder een titel dan een Naam en het is vandaag de dag nog steeds een traditie de Godheid aan te duiden met een titel, een gebruik dat al eeuwen oud is. Zo kennen we de 50 namen van Marduk uit de antieke kleitabletten een reeks van titels en beschrijvingen van de Godheid. Veel recenter is de lijst van de “99 Schone Namen van Allah”; en nog steeds krijgen jongetjes namen die regelrecht uit deze lijst zijn gelicht bijvoorbeeld: Hakim, Hamid en Malik. Die komen van Al Hakim - de Wijze , Al Hamid - de Prijzenswaardige, Al-Malik - de Koning, namen van God. Dit is geen ongewoon verschijnsel het Hindoeïsme kent de 1000 namen van Shiva en de 108 namen van Krishna. De Indiase Godinnen Parvati en Lalita krijgen net als Cybele uit het Midden Oosten het zelfde etiket namelijk de “Godin met de 10.000 Namen” Dergelijke naamlijsten zijn ook bekend uit het Christendom en het meest geliefd is natuurlijk de “Litanie van Loreto”, de litanie van de namen van Maria, waarvan ik sommige nog steeds uit mijn hoofd ken: Zetel van Wijsheid, Toren van Ivoor, Huis van Goud, Mystieke Roos en dan ietsje verder: Morgenster. Maar in het latijn klinkt dat natuurlijk veel indrukwekkender: Sedes Sapientiae, Turris Eburnea, Domus Aurea, Rosa Mystica en Stella Matutina. Die laatste naam is interessant vanwege de verbinding met Venus. En vanzelfsprekend is ook “Maria” een vorm van de “Godin met de 10.000 Namen” die we uit het oude tweestromenland kennen. Elk pantheon kan worden beschouwd als een verzameling Goden die elk een ander aspect van de “Natuur” vertegenwoordigen. Ook de meer abstractere eigenschappen als liefde, hoop, geluk, enzovoorts worden belichaamd als een God. Zo hebben we een God van oorlog en een God van vrede. Hoewel vaak deze twee strijdige lijkende functies ook door de zelfde god uitgevoerd kan worden; de oorlogsgod rustend is vrede en actief is oorlog. We zien ook dat eigenschappen die van elkaar kunnen worden afgeleid vaak bij één God terecht komen. Zo is Hermes de boodschapper van de Goden, die daarmee tegelijkertijd de God van de handel en dus ook die van de dieven is geworden. Ook in onze drie monotheïstische religies vinden we hetzelfde mechanisme van splitsen terug. Hier worden deze krachten niet verdeeld in “vormen”, maar in “namen”. De opsplitsing van de Hebreeuwse God in onder andere de 10 kabbalistische namen hebben we al genoemd. Het christendom kent de drie éénheid, drie verschillende Godvormen, die ook zo worden afgebeeld, Vader, Zoon en Heilige Geest. In een uitstekend boek2 over magie van David Conway, waarschuwt hij tegen het werken met demonen, maar, vervolgt hij: als je toch met demonen wil werken, neem dan de demonen die je kent. En dat geldt ook naar mijn idee voor Goden. Het Hebreeuwse pantheon is redelijk bekend en wordt al eeuwen magisch gebruikt. En daarmee zijn ook de energieën die met het gebruik van deze Godennamen gemoeid zijn min of meer vastgelegd. Moeilijker ligt het bij de onbekendere pantheons, hoewel ook redelijk bekende, zoals bijvoorbeeld het Griekse pantheon ons nog kan verrassen. Zo weet bijvoorbeeld niet iedereen dat Aphrodite, Godin van Schoonheid en Liefde een donkere kant heeft, die Melanis, “de Zwarte” en Androphonos, “Slachter van mensen” genoemd wordt. Natuurlijk is er een verklaring die zegt dat ze “de Donkere” Skotia genoemd wordt omdat mensen meestal de liefde in het donker bedrijven en de slachter omdat mensen door de liefde geveld worden. En ook wel omdat het orgasme “de kleine Dood” wordt genoemd. Maar er is ook een naam die haar benoemt als “Zij van de Tomben” Epitymbria, wat het ergste doet vermoeden. Veel van de “kleine” geschiedenissen in de mythologie zijn niet altijd door onze grote westerse schrijvers opgepikt en juist die verhalen kleuren de Goden net een tikje anders dan wij “weten”. In de westerse magie kennen we een mengelmoes van namen, die in de loop der eeuwen onder andere door Joodse en Griekse filters zijn gegaan, maar in principe uit vele bronnen komen. De namen worden overgenomen uit een andere cultuur en taal, vaak zonder op de hoogte te zijn van de betekenis. De naam krijgt dan door aanpassen aan de eigen taal en cultuur soms zelf een eigen nieuwe inhoud. Het is daarom raadzaam een vreemd pantheon, als het toch gebruikt moet worden, dat met de nodige omzichtigheid te doen 2 Magic. An Occult Primer David Conway
Hier in het westen worden een aantal pantheons gebruikt, onder andere, de Griekse, Celtische en Noordse. Vanzelfsprekend is het niet aan te raden om deze door elkaar te gebruiken maar ook substitutie kent zijn problemen. Elke God en Godin heeft individuele karaktertrekken die niet overeenkomen met de van de Goden uit het andere pantheon hoewel de functies vergelijkbaar lijken te zijn. Zo heeft de Griekse schelm Hermes weinig gemeen met de serieuze Egyptische Thoth, toch worden de eigenschappen van de planeet Mercurius aan beide toegeschreven. Maar blijkbaar niet altijd dezelfde eigenschappen. Maar over substitutie van Goden een andere keer meer. Aanleiding tot het schrijven van dit artikel is het onder staande lijstje geweest. Het komt uit het oude Mesopotamië en kent een getal toe aan Goden en Godinnen. God
Godin
Anu Enlil Ea / Enki Nanna / Sin Utu /Shamash Iskur / Adad
60 50 40 30 20 10
Antu Ninlil Ninki Ningal Inanna /Ishtar Ninhursag
55 45 35 25 15 05
Opvallend hieraan is dat de getallen van de Godinnen allemaal eindigen op het getal 5 en dat de Goden tientallen krijgen toegekend. Het is duidelijk dat deze getallen niet op de bekende numerologische alfabet-cijfer omzetting is gebaseerd. Deze getallen vormen een ander facet die de Goden van elkaar onderscheid en in bovenstaande lijst duidt het misschien ook een zekere pikorde aan. Ook het Griekse Pantheon kent een dergelijke cijfer toewijzing.. Het onderstaande lijstje wordt toegeschreven aan de school van Pythagoras. Hier is een zekere mate van overeenkomst tussen de numerologische betekenis van de cijfers en het het karakter van de Goden. 1– 2– 3– 4– 5–
Ares Artemis, Hecate Hermes Hera, Leto Athena
6– 7– 8– 9–
Zeus, Posiedon, Hades, Demeter, Hestia Hephaestus, Promethues Apollo, Dionysus Aphrodite
Merk op dat Ares (%) en Aphrodite ($) respectievelijk het getal 1 en 9 hebben en elkaar dus aanvullen tot 10. Dat laatste geldt ook voor de echtgenoten Hera (4) en Zeus (6). Artemis 2=(") en Apollo 8=(!) zijn beide kinderen van Leto (4). De onafhankelijke positie van Athena (5), de maagd, wordt dan duidelijk. In het monumentale werk van Israel Regardie “The Complete Golden Dawn System of Magic” wordt een systeem gegeven om de Hebreeuwse letters om te zetten in beelden. Helaas wordt niet het hele systeem duidelijk uit de doeken gedaan, maar het geeft wel een beeld hoe een engel er uit zou kunnen zien. Dit voorbeeld is rechtstreeks overgenomen uit het boek- de engel Sandalphon: Samekh Nun Daleth Lamed Peh Vau Nun
Mannelijk Mannelijk Vrouwelijk Vrouwelijk Vrouwelijk Mannelijk Mannelijk
Een mager, levendig, mooi hoofd Stevige hals Schouders van een mooie vrouw Goed geproportioneerde borst Brede sterke heupen Stevige benen Pezige voeten, misschien gevleugeld
Het beeld wat ontstaat is een overwegend mannelijk uitziende engel met een redelijk normaal menselijk uiterlijk. Op een ander niveau echter veranderen de associaties. Zo wordt beschreven hoe de hals gevleugeld wordt en voor de eerste Nun. Voor de Vau de poten van een stier en voor
de laatste Nun de klauwen van een adelaar gegeven wordt. Andere letters leiden tot nog extremere hybride vormen en kleuren. Gezien de afschrikwekkende vormen die zo kunnen ontstaan is het niet verwonderlijk dat de eerste woorden van de engel vaak zijn: “Vrees niet!” In de Joods/Christelijke traditie worden de demonen beschouwd als gevallen Engelen en in elk geval hebben ze deze schrikwekkende vormen gemeen. Deze manier van vormgeven van onstoffelijke wezens op basis van hun naam is zover ik weet uniek. De telesmatische (talisman-ische) figuren die ontstaan na deze symbolische constructie methode geven een beeld van energieën die verder alleen op een abstracte3 manier zijn weer te geven Herkenbaarheid echter is een belangrijke eigenschap en abstracties zijn moeilijk te identificeren. De laat antieke God Abrasax of Abraxas zoals die op amuletten wordt weergegeven, is een voorbeeld van herkenbaarheid. De kop van een haan op de romp van een mens en in plaats van benen twee slangen. De Griekse letters van Abrasax (ΑΒΡΑΞΑΣ) zijn te herleiden tot het getal 365, het aantal hemelse sferen waarover hij heerst en ook het aantal dagen van het jaar. De zeven letters van de naam Abraxas staan voor de zeven planeten. De figuur van Abraxas heeft voor mij altijd een zweem van kunstmatigheid gehad die bijvoorbeeld de Egyptische Goden niet hebben. Het is - denk ik - een telesmatische figuur, bewust ontworpen voor het gebruik op amuletten. Het is niet een natuurlijk uit het onderbewuste van de mens ontstane vorm, zoals we dat bij de Griekse God Pan zien. Abraxas is een tijd lang populair geweest, gezien de vele Abrasax amuletten die gevonden zijn, maar uiteindelijk in de loop van de geschiedenis ook weer verdwenen. De meeste Abrasax amuletten kennen een mengsel van Griekse en Hebreeuwse namen, bijvoorbeeld IΑΩ ΣΑΒΑΩΘ, Iao Sabaoth, een teken van de vermenging van culturele invloeden uit die tijd. Uit de Griekse tijd kennen we een aantal wezens die weliswaar niet tot de Goden gerekend worden, maar toch een bestaan hebben op meerdere of andere niveau´s dan wij mensen. Dit wordt tot uitdrukking gebracht door hun hybride vorm. We kennen ze als: Centaur, Sater, Meermin, Sfinx, Harpij enzovoorts. De Griekse Goden daarentegen kennen allemaal een menselijke vorm met uitzondering van Pan. Maar de geschiedenis van deze God is allesbehalve helder en hij is waarschijnlijk ouder dan de Olympische Goden. Veel van de namen van Goden en Godinnen zijn ons vertrouwd maar er zijn nog heel veel meer waar we nooit van hebben gehoord. Toch kunnen we lijsten samenstellen die in wezen voor elk Goddelijk wezen zou kunnen gelden. Deze lijst zou dan bestaan uit algemene functies en lofprijzingen, waarin het ontzag en de angsten van de mensheid worden uitgedrukt in titels als: “De Machtige, De Alwetende, De Rechtvaardige”. Maar ook al onze verlangens krijgen een naam: De Goede, De Lieflijke.... Maar een van de intrigerende namen van God is KA en het komt uit de Indische cultuur. Naar mijn idee drukt geen andere naam het mysterie beter uit, het betekent: WIE. Paul van Wierst
3 Bijvoorbeeld met behulp van de vormen van de Elementen, of de Tattva´s
