Biogaspotentieel van microalgen bacteriën vlokken bij verschillende groeicondities en voorbehandelingen

Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar 2013-2014

Biogaspotentieel van microalgen bacteri¨en vlokken bij verschillende groeicondities en voorbehandelingen

Cedric Laurent Promotor & Tutor: Drs. Ir. Sofie Van Den Hende

Masterproef voorgedragen tot het behalen van de graad van Master of Science in de industri¨ele wetenschappen: milieukunde

Voorwoord Het studeren en bijhorende studentenleven begon voor mij in Leuven met mijn grote passie van destijds: geologie en paleontologie. Door enkele struikelblokken moest ik hiervan echter afscheid nemen en verder gaan rijpen in een tweede zaak die mij nauw aan het hart ligt: het milieu. Daarom ben ik in Brussel met glans mijn bachelor in de Milieuzorg gaan behalen en pikte ik ook nog een Erasmuservaring mee in Deventer. Toen ik voelde dat mijn potentieel nog niet bereikt was, legde ik de lat hoger. Bij toeval ontdekte ik de meer technische opleiding voor milieukunde in Kortrijk. Ik twijfelde geen seconde. Na een voor mij zwaar schakeljaar en een interessant masterjaar, ben ik eindelijk aan het eindpunt van mijn langdurig studietraject gekomen, met toekomstvooruitzichten ruimer dan ooit. Het is niet zover kunnen komen zonder de kansen die ik in de eerste plaats kreeg van mijn ouders om te gaan studeren en mij in dit zoektraject onvoorwaardelijk te blijven ondersteunen. Voor het tot stand komen van dit werk wil ik in de eerste plaats mijn enthousiaste, onuitputtelijke en zeer veelzijdige promotor Sofie Van Den Hende danken. Het begon reeds twee jaar geleden bij een verkennend werkje rond haar stokpaardje: de microalgen bacteri¨en vlokken en het EnAlgae project. Het praktische aspect bij deze masterproef sprak me erg aan, ook al betekende dat talloze uren laboratoriumwerk en een huwelijk met mijn vergistingsreactoren, dag en nacht. Ook al startte ik mijn masterproef met ´e´en jaar vertraging, toch is bij Sofie de wilskracht nooit geminderd om me te blijven ondersteunen en kneden tot de student die ik nu ben. Ongeveer samen met mijn masterproef rondt zij haar doctoraat af over dezelfde interessante materie van de mogelijkheden met deze innovatieve technologie. Ondanks de drukke periode wil ik haar danken voor alle tijd die ze toch nog voor me wist vrij te maken. Verder wil ik het docenten- en assistententeam van Howest en UGent campus Kortrijk danken die mij allemaal wat hebben bijgeleerd en zo hun steentje hebben bijgedragen aan dit werk. In het bijzonder Veerle Beelen, voor de vele uren assistentie en goede zorgen; Han Vervaeren, voor de begeleiding; Marine Begue (Frankrijk), die hier biogasstage liep en samen met Sofie reeds veel op punt stelde; Lisbet Mailin L´opez Gonz´alez, voor de labowerk introductie; Stijn Van Hulle , Wim Audenaert en Michael Chys, voor het gebruik van de ozonisatie installatie; Yannick Verheust, Jo¨el Hogie, Bjorge Decostere, voor mij labo-wegwijs te maken en Mathieu Sablain en Way Khor, voor interessante en prettige momenten die we samen deelden in het EnviLab. Ik dank iedereen voor de steun bij het tot stand komen van deze masterproef. Dank je!

Cedric Laurent, januari 2014 i

Inhoudsopgave Voorwoord

i

Inhoudsopgave

ii

Lijst van afkortingen

v

Abstract

vi

Samenvatting

vii

1 Inleiding

1

2 Literatuurstudie 2.1 Microalgen en MaB-vlokken . . . . . . . . . . 2.1.1 Microalgen . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2 MaB-vlokken . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2.1 Algemeen . . . . . . . . . . . 2.1.2.2 Pilootreactor . . . . . . . . . 2.2 Anaerobe vergisting . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1 Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.1 Hydrolyse . . . . . . . . . . . 2.2.1.2 Acidogenese . . . . . . . . . 2.2.1.3 Acetogenese . . . . . . . . . 2.2.1.4 Methanogenese . . . . . . . . 2.2.2 Bepalende factoren . . . . . . . . . . . 2.2.3 Substraat . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.4 Biogaspotentieel . . . . . . . . . . . . 2.2.5 Eindproducten . . . . . . . . . . . . . 2.2.6 Toepassingen van eindproducten . . . 2.2.7 Reactortypes voor anaerobe vergisting 2.2.8 Biogas metingen . . . . . . . . . . . . 2.3 Anaerobe vergisting van MaB-vlokken . . . . 2.3.1 Biogaspotentieel van microalgen . . . 2.3.2 Indicatoren effici¨entie biogaspotentieel 2.3.3 Knelpunten . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3.1 Celwand . . . . . . . . . . . 2.3.3.2 C N-1 verhouding . . . . . . ii

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 3 3 7 7 9 11 11 11 12 12 12 13 14 15 17 17 19 19 20 20 24 25 25 27

INHOUDSOPGAVE

2.4

iii

2.3.3.3 BMP in functie van groeicondities? . . . . . . . . . . . . Voorbehandelingen ter verbetering van biogaspotentieel van MaB-vlokken 2.4.1 Overzicht mogelijke voorbehandelingen . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.2 Experimentele resultaten voorbehandelingen uit literatuur . . . . . 2.4.3 Experimentele voorbehandelingen in dit onderzoek . . . . . . . . . 2.4.3.1 Bevriezing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3.2 Autoclavering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3.3 Microgolven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3.4 Ozonisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3.5 Chloreren en sonicatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

28 29 29 31 33 34 34 35 35 36

3 Materiaal en methoden 3.1 MaB-vlokken als substraat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1 Herkomst en aangroei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2 Oogsten, bewaren en voorbereiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.3 Analyses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2 Anaeroob slib als inoculum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1 Herkomst en voorbereiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2 Analyses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3 Onderzoeksopzet vergistingsproeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.1 Batch 1: Effect biogaspotentieel bij verschillende groeicondities . . . 3.3.2 Batch 2: Effect biogaspotentieel bij verschillende voorbehandelingen 3.3.2.1 Voorbehandeling 1: bevriezing . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.2 Voorbehandeling 2: autoclavering . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.3 Voorbehandeling 3: microgolven . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.4 Voorbehandeling 4: chloreren en sonicatie . . . . . . . . . . 3.3.2.5 Voorbehandeling 5: ozonisatie . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4 Bepaling biogaspotentieel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.1 Proefopzet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.2 Opstelling reactoren en kolommen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.3 Opstart vergistingsreactoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.4 Opvolging vergistingsproeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.5 Einde vergistingsproeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.6 Berekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.7 Statistische analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

37 37 37 39 40 40 40 41 41 41 41 42 42 42 42 43 45 45 45 48 49 50 50 51

4 Resultaten en bespreking 4.1 Resultaten batch 1: BMP MaB-vlokken bij verschillende 4.1.1 Kenmerken substraat . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2 Kenmerken inoculum . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.3 Anaerobe vergisting . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.3.1 Biogaspotentieel . . . . . . . . . . . . . 4.1.3.2 Onderzoek van digestaat . . . . . . . . 4.1.4 Conclusie bij batch 1 . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2 Resultaten batch 2: BMP MaB-vlokken bij verschillende 4.2.1 Kenmerken substraat . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . .

52 52 52 53 54 54 56 57 58 58

groeicondities . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorbehandelingen . . . . . . . . . . .

INHOUDSOPGAVE 4.2.2 4.2.3 4.2.4

4.3

Effect voorbehandelingen op substraat Kenmerken inoculum . . . . . . . . . . Anaerobe vergisting . . . . . . . . . . 4.2.4.1 Biogaspotentieel . . . . . . . 4.2.4.2 Onderzoek van digestaat . . 4.2.5 Conclusies bij batch 2 . . . . . . . . . Rendabiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . .

iv . . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

59 60 61 61 63 63 65

5 Algemeen besluit

68

Bibliografie

70

Bijlagen 78 Bijlage A: Bepaling totaal droge stof en vervluchtigbare stof . . . . . . . . . . . . . . . 78 Bijlage B: Staalvoorbereiding voor analyse totale en opgeloste COD op MaB-vlokken . 83 Bijlage C: Analysis of chemical oxygen demand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Bijlage D: Chlorophyll a (Chl a), pheophytin a and physiological condition of microalgae 92 Bijlage E: Biogas sampling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Bijlage F: Analysis of biogas samples with gas chromatography . . . . . . . . . . . . . 107 Bijlage G: Berekeningen gasvolumes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Bijlage H: Nota en suggesties bij methodiek vergistingsproeven . . . . . . . . . . . . . 120

Lijst van afkortingen A664b A665a -1

fysiologische conditie

AD

ana¨erobe vergisting (in het Engels ’anaerobic digestion’)

BMP

biomethaanpotentieel

C

koolstof

C N-1

koolstof over stikstof verhouding

CH4

methaan

chl a

chlorofyl a

CO2

koolstofdioxide

COD

chemisch zuurstofverbruik (CZV) (in het Engels ’chemical oxygen demand’)

H2

waterstofgas

HPTH

high pressure thermal hydrolysis

MaB

microalgen bacteri¨en

MO

micro-organismen

N

stikstof

NH3

ammoniak

NH+ 4

ammonium

O3

ozon

P

fosfor

pH

zuurtegraad

RE

verwijderingseffici¨entie (in het Engels ’removal efficiency’)

sCOD

opgeloste COD

tCOD

totale COD

TS

totale droge stof (DS) (in het Engels ’total solids’)

TSS

totale zwevende stof (in het Engels ’total suspended solids’)

VS

vervluchtigbare stof (VS) (in het Engels ’volatile solids’)

VSS

vervluchtigbare zwevende stof (in het Engels ’volatile suspended solids’)

v

Abstract The growing demand for energy and resources is calling for sustainable solutions to worldwide effects like climate change and environmental pollution. An answer is to be sought that addresses these needs in a sustainable way. As part of the NWE EnAlgae project, the use of microalgae bacterial flocs (MaB-flocs), a consortium of microorganisms, has proven to be effective in wastewater treatment and has enabled recuperation of resources through harvesting of biomass. This solar powered biological system possibly uses less energy than conventional wastewater treatment and has the ability to reduce emission of greenhouse gasses. To valorise MaB-floc biomass and answer the energy demand, the possibility of converting it to biogas through anaerobic digestion was researched. First, by means of batch tests biomethane potential (BMP) of MaB-flocs was determined; more specific the effect of the season on the BMP of MaB-flocs was investigated, i.e. the effect of different growth conditions of MaB-flocs on its BMP. Furthermore optimisation BMP by 5 pretreatment techniques was screened, as the resistance of algal cell wall is generally a limiting factor for cell digestibility resulting in low BMP. This thesis describes the current knowledge on the matter of microalgae, the methods used in this research and the results that were achieved. Significant differences were obtained in BMP (0.143 and 0.203 NL CH4 g-1 VS) through time, but no relation with growth conditions (harvesting season) was found. The anaerobic digestion efficiency was ± 30 % of the theoretical BMP. This results in a production of ± 1700 Nm3 CH4 ha-1 MaB-floc pond area y-1 . Among the pretreatments an additional methane yield of 9.4 ± 5.2 % was achieved by (1) microwave treatment (2346 kJ E input ) of 10. The effects on BMP of the other kg-1 TS) with an unfavorable energy balance ( E output pretreatments were found disadvantageous: (2) short autoclaving (+0.9 ± 0.3 %), (3) freezing (-5.8 ± 7.7 %), (4) ozonation by 56 mg O3 g-1 TS (-21.9 ± 22.0 %) and (5) a combination of chlorination (0.01 g NaOCl g-1 TS) and sonication (2750 kJ kg-1 TS) (-21.8 ± 16.1 %). A correct dosage adapted to the specific substrate and positive energy balance proved vital to the profitability of pretreatment. As this screening does not exclude favorable and profitable effects of a thermal pretreatment, further research is needed to define the possible energy balance of that pretreatment. Because of the low BMP of MaB-flocs, anaerobic digestion should be granted a supporting role or other applications of biomass valorization should be considered.

vi

Samenvatting De groeiende vraag naar energie en grondstoffen roept omwille van wereldwijde effecten zoals klimaatverandering en milieuvervuiling om duurzame oplossingen. Een antwoord moet gezocht worden dat al deze elementen combineert. Zo werd, als onderdeel van het NWE EnAlgae project, aangetoond dat microalgen bacteri¨en vlokken (MaB-vlokken), een consortium van microorganismen, bruikbaar zijn in afvalwaterzuivering en tevens een recuperatie van grondstoffen opleveren via oogstbare biomassa. Dit is een biologisch systeem op zonne-energie dat mogelijk minder energie vraagt dan conventionele afvalwaterzuivering en daarenboven de uitstoot van broeikasgassen kan reduceren. Om deze biomassa te valoriseren en zo de energievraag te beantwoorden werd de mogelijkheid tot omvormen in biogas door anaerobe vergisting onderzocht. Enerzijds werd met batchproeven nagegaan hoe groot het biomethaanpotentieel (BMP) van MaB-vlokken is; meer bepaald het effect van het seizoen op het BMP, of dus het effect van de verschillende groeicondities op het BMP van MaB-vlokken. Anderzijds werd getracht het biogasmethaanpotentieel te optimaliseren door middel van 5 voorbehandelingen omdat de celwand van algen vaak als grootste knelpunt in vergisting gezien wordt wat resulteert in een lagere BMP. Deze scriptie omschrijft de huidige informatie rond dit onderwerp, de methodiek van het onderzoek dat werd gevoerd en de resultaten die werden behaald. Er werden significante verschillen aangetoond in het biogaspotentieel (0,143 en 0,203 NL CH4 g-1 VS) in functie van de tijd, maar geen duidelijke relatie met de groeicondities (oogst seizoenen). De vergistingseffici¨entie bedroeg ± 30 % van het theoretische biomethaanpotentieel BMP. In praktijk kan afvalwaterzuivering met MaB-vlokken ± 1700 Nm3 CH4 ha-1 MaB-vlokken vijver oppervlakte j-1 opleveren. Van vijf voorbehandelingstechnieken werd bij (1) microgolven behandeling met E input ) was 2346 kJ kg-1 TS zo’n 9,4 ± 5,2 % extra opbrengst aangetoond. De energie balans ( E output hierbij niet gunstig (factor 10). De effecten op BMP van de andere voorbehandelingen waren niet gunstig: (2) korte autoclavering (+0,9 ± 0,3 %),(3) bevriezing (-5,8 ± 7,7 %), (4) ozonisatie met 56 mg O3 g-1 TS (-21,9 ± 22,0 %) en (5) een combinatie van chloreren (0,01 g NaOCl g-1 TS) en sonicatie (2750 kJ kg-1 TS) (-21,8 ± 16,1 %). Correcte dosering in functie van het specifiek type substraat en een positieve energiehuishouding zijn essentieel voor de rendabiliteit van een voorbehandeling. Deze screening sluit gunstige effecten en rendabiliteit van een zuiver thermische voorbehandeling niet uit en dient verder onderzocht te worden om de energie balans te bepalen. Door het lage BMP van MaB-vlokken wordt best een ondersteunde rol toegekend of naar andere valorisatiemogelijkheden uitgekeken.

vii

Hoofdstuk 1

Inleiding De laatste decennia woedt de zoektocht naar alternatieve bronnen van grondstoffen en energie sterker dan ooit. Het belang ervan wordt dan ook met de dag duidelijker omdat meer en meer mensen geconfronteerd worden met de gevolgen van onze niet duurzame manier van leven. Een goed voorbeeld hiervan is klimaatverandering dat zich alsmaar duidelijker manifesteert over de hele wereld. Maar ook de eindigheid en grote impact op andere vlakken van het gebruik van fossiele brandstoffen vormt wereldwijd een probleem voor de groeiende vraag naar energie. In een poging deze ruime problematiek aan te pakken moeten daarom duurzame methoden gevonden worden voor het winnen van energie en gebruik van grondstoffen. Nog niet zo erg lang krijgen algen terug aandacht als potenti¨ele alternatieve bron van energie en grondstoffen. Algen kunnen gebruikt worden om met oneindige zonne-energie producten zoals chemicali¨en, brandstof, energie en warmte te verwerven. De praktische toepassing ervan is echter nog maar zeer beperkt omdat onderzoek en ontwikkeling nog in de kinderschoenen staan. Het is in dit opzicht dat Noordwest Europa een belangrijke rol wil spelen op het vlak van algentechnologie. Daarom werd door INTERREG IVB North West Europe, dat instaat voor sponsoring van projecten gerelateerd aan innovatie in milieuproblematiek, een 4-jarig strategisch initiatief gestart rond dit algen topic: het Energetic Algae (EnAlgae) project. Het motto is ’collaborate, innovate & communicate’. De doelen zijn om de factoren in de haalbaarheid van algentechnologie te onderzoeken door het ontwikkelen van een netwerk van pilootinstallaties. Daanaast worden de technische en economische haalbaarheid van de mogelijke meerwaarde van deze technologie geanalyseerd en in een ruimer politiek en sociaal kader geplaatst met een ’Strengths, Weaknesses, Opportunities & Threats’-analyse (SWOT). Het project hoopt aldus een van de mogelijke antwoorden te bieden aan onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en het verkleinen van onze milieu- en klimaatimpact door het reduceren van onder meer de uitstoot van broeikasgassen. Dit alles wordt in het EnAlgae bekomen door een grensoverschrijdende samenwerking van wel 19 verschillende partners en 14 waarnemers verspreid over 7 lidstaten in de EU. Het delen van gegevens is hierbij van essentieel belang. E´en van die partners is de Howest, de Hogeschool West-Vlaanderen recent overgegaan tot Universiteit Gent. Het is de onderzoeksgroep Milieu1

INLEIDING kunde van LIWET (Laboratory of Industrial Water- and Ecotechnology) die deelneemt aan het EnAlgae project. LIWET maakt naast het onderzoekslabo Laboratory of Food Microbiology and Biotechnology deel uit van Enbichem (Environmental, Biochemistry and Chemistry) dat de overkoepelende onderzoeksgroep is die deel uitmaakt van het Departement Industri¨ele Biologische Wetenschappen aan de Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen van de Universiteit Gent. LIWET heeft een ruime expertise in zowel afvalwaterbehandeling als onderzoek naar anaerobe vergisting. Het deelluik van het EnAlgae project dat uitgevoerd wordt door LIWET heeft dr. ir. Han Vervaeren als projectleider, drs. ir. Sofie Van Den Hende als projectingenieur en doctoraatstudent, ing. Veerle Beelen als technische labo-assistent en dr. ir. Rousseau als budgetverantwoordelijke. Het project krijgt financi¨ele steun van het INTERREG IVB NWE programma (50 %), de Vlaamse overheid (30 %), de provincie West-Vlaanderen (10 %) en de UGent LIWET Milieukunde (10 %). In dit LIWET EnAlgae project worden de mogelijkheden van microalgentechnologie voor afvalwaterzuivering en verdere toepassingen onderzocht. Dit past binnen de EnAlgae doelstellingen om met minder energie en minder CO2 uitstoot aan waterzuivering te doen. Labo schaal experimenten toonden gunstige resultaten voor de zuivering van industrieel afvalwater. Daarom werd een schaalvergroting tot een pilootreactor doorgevoerd. Dit levert redelijke hoeveelheden biomassa op met diverse mogelijkheden die economisch en ecologisch interessant kunnen zijn door valorisatie. Er zijn verschillende mogelijkheden zoals het extraheren van waardevolle stoffen zoals pigmenten, eiwitten, lipiden, etc. maar ook het omzetten tot energiedragers. E´en van deze is het vergisten van de biomassa, een expertise van LIWET. Deze masterproef kadert binnen dit project. Ze wil een antwoord bieden op de vraag of het loont om MaB-vlokken biomassa te vergisten tot biogas. Ten eerste door na te gaan wat het biogaspotentieel is. Vervolgens door na te gaan of de biogas opbrengst bepaald wordt door de seizoenen omwille van verschillende groeicondities voor de MaB-vlokken. Als bepaalde maanden bijvoorbeeld significant meer of minder opleveren is deze informatie nuttig om het proces bij te sturen en zo de opbrengst te maximaliseren of de kosten te beperken. Een tweede deel van deze masterproef gaat over de optimalisatie van de biogasopbrengst na oogsten door de biomassa voor te behandelen. Er worden verschillende technieken overlopen en een selectie van vijf voorbehandelingen wordt onderzocht en ge¨evalueerd. Bij gunstige resultaten die een energetische meerwaarde opleveren, kunnen deze vervolgens in de praktijk gebracht worden om zo een duurzaam antwoord te bieden op de stijgende energievraag. In hoofdstuk 2 worden in een literatuurstudie de algemene kenmerken van microalgen, hun vergistbaarheid, de optimalisatie van hun vergistbaarheid en de hieruit voorkomende onderzoeksvraag van deze masterproef behandeld. De gebruikte methodiek wordt in hoofdstuk 3 beschreven. Hoofdstuk 4 behandelt de resultaten en bespreekt deze aan de hand van een interpretatie naar de praktijk.

2

Hoofdstuk 2

Literatuurstudie In deze literatuurstudie worden enkele algemene kenmerken van en mogelijkheden met microalgen behandeld. Van hieruit worden kenmerken en productie microalgen bacteri¨en vlokken (MaB-vlokken) toegelicht. Daarna volgt een overzicht van het principe van anaerobe vergisting, alsook van de bepalende factoren, input- en outputkenmerken, de bepaling van het biogaspotentieel van biomassastromen en mogelijke reactortypes. Vervolgens wordt specifiek ingegaan op de vergisting van microalgen met voorbeelden van hun biogaspotentieel en de knelpunten die dit beperken. Gezien er op het moment van schrijven (januari 2014) geen of nauwelijks relevante literatuur bestaat over de vergistbaarheid van MaB-vlokken in het bijzonder, wordt beroep gedaan op de literatuur rond de vergistbaarheid van microalgen. Ten slotte worden de mogelijke knelpunten overlopen en komen enkele voorbehandelingen voor optimalisatie van het biogaspotentieel aan bod. Van hieruit worden de twee onderzoeksvragen in dit werk vastgelegd.

2.1 2.1.1

Microalgen en MaB-vlokken Microalgen

Het begrip algen is een verzamelnaam voor een groep met grote diversiteit. Algen kunnen voorkomen in zowel milieus van zout als zoet water (Richmond, 2004). Sommigen zijn voorzien van een voortbewegingsstructuur zoals een flagel, andere zweven vrij rond, nog anderen leven verankerd. Zowel eencellige als meercellige varianten kunnen bestaan. Een aantal algen groeien in filamenten, waarbij dochtercellen aan elkaar blijven hangen als in een ketting. Deze structuren kunnen al dan niet vertakt zijn. De indeling is complex en wordt vaak gedaan op basis van het type metabolisme en de evolutionaire geschiedenis (Richmond, 2004). Onder de ruime noemer algen behoren in feite alle organismen met chlorofyl a en een thallus die niet gedifferentieerd is tot een wortel (Lee, 2008). Onder deze ruime definitie die vooral eukaryote organismen omvat, vallen ook de cyanobacteri¨en die prokaryoot zijn (Richmond, 2004). Een deel van de algen zijn fotoautotroof, anderen zijn heterotroof en nog anderen zijn mixotroof. De fotoautotrofen gebruiken zonlicht om anorganische in organische stoffen om te zetten. Zo 3

2.1 Microalgen en MaB-vlokken zijn er de anoxygene fotosynthetiserende bacteri¨en die CO2 kunnen reduceren tot organische stoffen met een elektronendonor zoals H2 S (Richmond, 2004). In dit werk worden echter vooral de fotoautotrofe algen beschouwd die met chlorofyl a aan oxygene fotosynthese doen. Dit stelt hen in staat met behulp van water als elektrondonor, lichtenergie als energiebron en CO2 als koolstofbron suikers en andere biomassa te produceren. Tot deze laatste groep behoren de blauwgroene algen (cyanobacteri¨en) en de meeste eukaryote algen (Richmond, 2004). Tot de eukaryote algen behoren klassen van de groene algen (Chlorophyta), rode algen (Rhodophyta), bruine algen (Phaeophyta), diatomee¨en (Bacillariophyta) en verder de klassen Chrysophyta, Prymnesiophyta, Xanthophyta, Eustigmatophyta en Rhaphidophyta (Richmond, 2004). Er wordt onderscheid gemaakt tussen macroalgen en microalgen. Macroalgen vormen steeds een meercellige thallus. Zeewier is de verzamelnaam voor diverse soorten zout water macroalgen uit meerdere klassen (bruine, rode en groene algen) (Richmond, 2004). Hiertoe behoren onder meer soorten die meerdere meters groot kunnen worden zoals diverse kelpwieren (bijvoorbeeld Macrocystis pyrifera) (Graham en Wilcox, 2000). De groep microalgen is nog meer divers verdeeld. Dit zijn vaak eencellige organismen met een grootte die varieert tussen 0,5 µm en 1 mm. Het deel van de microalgen dat aan autotrofe fotosynthese doet is fytoplankton. Relevante voorbeelden zijn de genera Chlorella, Scenedesmus en Ulothrix van de groene algen of Phormidium van de cyanobacteri¨en (zie figuur 2.1).

Figuur 2.1: Genus voorbeelden van microalgen: a) Chlorella; b) Scenedesmus; c) Ulothrix ; d) Phormidium.

De groei van algen hangt af van de concentratie van nutri¨enten, de lichtintensiteit, fotoperiodes, het beschikbare spectrum aan licht, pH, turbulentie van de waterkolom en temperatuur (Richmond, 2004). Algen groeien zowel bij natuurlijk als artificieel licht (bijvoorbeeld tl-licht).

4

2.1 Microalgen en MaB-vlokken De beschikbaarheid van stikstof is van groot belang daar een tekort ervan leidt tot daling in fotosynthetiserende activiteit (Richmond, 2004). Het fotosynthetische pigment chlorofyl bevat namelijk stikstof. Op deze manier kan een stikstoftekort leiden tot een verminderde koolstoffixatie (de aanmaak van energierijke koolstofverbindingen uit anorganische koolstof). Microalgen vereisen zo’n 6 tot 8 ton N ha-1 j-1 , wat 55 tot 111 keer meer is dan een gemiddeld landgewas. Echter kan afvalwater een bron van deze stikstof bieden (Sialve et al., 2009). Microalgen hebben talrijke mogelijkheden zoals de productie van waardevolle stoffen zoals pigmenten, interessante eiwitten, lipiden, voedingsstabilisatoren, omega-3-vetzuren, UV-beschermers, etc. door extractie (Brennan en Owende, 2010; Adarme-Vega et al., 2014). Deze kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden als visvoer maar evenzeer voor meer hoogwaardige toepassingen in de farmaceutische of voedingsindustrie (Becker, 2007; Buchanan en Cheng, 2013). Echter pas de laatste jaren is de interesse voor het gebruik van microalgen als bio-energie toegenomen (Oncel, 2013). Zo kunnen microalgen met behulp van thermochemische en biochemische processen ook worden omgezet in bio-ethanol, biodiesel, biomethaan en biowaterstofgas (Brennan en Owende, 2010; Oncel, 2013). De belangrijkste elementen om op grote schaal microalgen te kweken zijn het effici¨ent gebruik van licht, het aanbod CO2 en de beschikbare ruimte voor een installatie. Microalgen hebben de gunstige eigenschappen dat ze met een hoge productiviteit en groeicapaciteit biomassa kunnen opbouwen in allerlei soorten water (afvalwater, zout water, etc.). In goede condities kunnen bepaalde soorten microalgen dagelijks hun biomassa verdubbelen, sommigen zelfs in 3,5 uur tijd (Chisti, 2007). In open systemen zoals renbaanvijvers werden reeds jaargemiddelde producties van 61 ton ha-1 j-1 behaald, of tussen 60 en 100 mg TS L-1 d-1 (Park en Craggs, 2010; Razzak et al., 2013). In gesloten fotobioreactoren is voor Chlorella productie 130 tot 150 ton ha-1 j-1 op commerci¨ele schaal in serresystemen in centraal Europa reeds haalbaar bewezen (Pulz, 2001). Gesloten fotobioreactoren brengen ondanks hun grote biomassaproductiviteit een grotere investering en meer complexe exploitatie met zich mee, waardoor open systemen aangewezen zijn voor installaties op grotere schaal ondanks de grotere behoefte aan oppervlakte (Sialve et al., 2009). Een voordeel is ook dat kweekbassins voor microalgen bijna eender waar gebouwd kunnen worden, ook op onvruchtbare gronden zodat ze al zeker geen competitie vormen met landbouwgrond voor andere doeleinden (Debowski et al., 2013). Microalgen vereisen tegenover landplanten weinig water. Daarnaast leveren ze het hele jaar door een vrijwel continue productie die dagelijks geoogst kan worden, mits in een stabiel klimaat. Er moeten ook geen herbiciden of pesticiden worden aangewend. Dit alles staat in schril contrast met de vereisten van landplanten, zeker wanneer die gebruikt worden voor duurzame energiewinning. Met deze gegevens in het achterhoofd lijken microalgen de ideale basis te vormen voor diverse toepassingen zoals de productie van biogas of andere producten, al is er ´e´en grote uitdaging die dit in de weg staat: de hoge kost voor het oogsten en ontwateren van microalgen biomassa (Uduman et al., 2010; Pittman et al., 2011; Razzak et al., 2013). De nood aan hulpproducten,

5

2.1 Microalgen en MaB-vlokken installaties en energie voor de exploitatie voor het scheiden van vast (biomassa) en vloeibaar (kweekwater) veroorzaken grote financi¨ele kosten (Zamalloa Nalvarte et al., 2011). Deze kosten kunnen 25 % van de totale productiekost uitmaken, of bijvoorbeeld $ 10 kg-1 (Razzak et al., 2013). Microalgen komen steeds in verdunde concentraties voor in de systemen waarin ze worden gekweekt. In goed producerende renbaanalgenvijvers (HRAP, high rate algal pond ) worden bijvoorbeeld slechts algenbiomassaconcentraties van 275 - 305 g VSS L-1 gehaald (Park en Craggs, 2010). Andere typische waarden zijn 0,02 – 0,06 % TSS (Uduman et al., 2010). Doordat microalgen zo klein zijn en een gelijkaardig soortelijk gewicht hebben als water bezinken ze niet spontaan en zijn ze niet eenvoudig te scheiden van de watermassa. Hiervoor worden momenteel vaak de technieken van centrifugatie, filtratie, flotatie, elektroforese en sedimentatie door gravitatie gebruikt, vaak voorafgegaan door een flocculatiestap (met bijvoorbeeld producten zoals FeCl3 en Al2 (SO4 )3 of via bioflocculatie) (Pittman et al., 2011; Uduman et al., 2010; Kong et al., 2010). Voorbeelden van scheidingstechnieken zijn membraanfiltratie, vacu¨ umtrommelfiltratie en hydrocyclonage. Echter zijn deze methoden behoorlijk energie- of productverslindend tegenover de energie die uit de biomassa gewonnen kan worden. Het verder zoeken naar een energievriendelijke methode voor oogsten blijft nodig. Figuur 2.2 toont hoe in twee stappen gewerkt wordt om algenbiomassa te oogsten en ontwateren voor verdere toepassingen (Uduman et al., 2010). In een eerste stap wordt door opconcentreren de TSS verhoogd naar 2 tot 7 % met bijvoorbeeld flocculanten. In een tweede stap kan er met een mechanische scheidingstechniek verder ontwaterd worden waardoor de TSS verder verhoogt naar 15 tot 25 % (of meer) zodat een algenpasta verkregen wordt.

Figuur 2.2: Schema voor het oogsten en ontwateren van microalgen (Uduman et al., 2010)

Microalgen hebben duidelijk een belangrijk potentieel voor toepassing in afvalwaterzuivering (Razzak et al., 2013). Ook hier is het belangrijk om op een effici¨entie en goedkope manier de biomassa te kunnen oogsten en ontwateren voor verdere verwerking opdat een zuiver effluent overblijft. Inspelen op meer natuurlijke methoden voor afscheiding van biomassa zoals gebeurt in bioflocculatie is daarom een interessante piste.

6

2.1 Microalgen en MaB-vlokken Figuur 2.3 geeft nog een overzicht van de diverse mogelijkheden met microalgen als bron van hernieuwbare energie.

Figuur 2.3: Mogelijkheden met microalgen als bron van hernieuwbare energie (Razzak et al., 2013)

2.1.2 2.1.2.1

MaB-vlokken Algemeen

Een mogelijke oplossing voor het oogst- en ontwateringsprobleem ligt in de combinatie van microalgen met bacteri¨en tot zogenaamde MaB-vlokken. Een MaB-vlok bezinkt door bioflocculatie snel en zonder hulpstoffen of –technieken (Van Den Hende et al., 2011; Van Den Hende et al., 2012). Ten opzichte van zuivere microalgen betekent deze eigenschap lagere oogstkosten (Van Den Hende et al., 2011). MaB-vlokken kunnen gravitair gemakkelijk tot 2 `a 5 % TS bezinken. MaB-vlokken bestaan hoofdzakelijk uit een consortium aan microalgen en bacteri¨en, maar kunnen ook de volgende elementen bevatten: partikels, collo¨ıden, organische polymeren, positief geladen ionen en dood celmateriaal. Een MaB-vlok kan een grootte hebben van 200 µm tot 1 mm (Van Den Hende et al., 2012). Chlorella, Phormidium, Pediastrum en Scenedesmus zijn generavoorbeelden van microalgen die deel kunnen uitmaken van MaB-vlokken.

7

2.1 Microalgen en MaB-vlokken In MaB-vlokken bestaat de interactie van zuurstofproductie door de microalgen die aangewend wordt door de bacteri¨en om organische stof in het aquatische milieu om te zetten tot CO2 dat dan op zijn beurt weer gebruikt wordt door de microalgen als koolstofbron voor fotosynthese, zie ook figuur 2.4 (Mu˜ noz en Guieysse, 2006; Garc´ıa et al., 2006). Netto is deze symbiose in staat organische stoffen, stikstofverbindingen en fosfaten te verwijderen uit afvalwater en deze om te zetten in een biomassa van MaB-vlokken. Deze eigen zuurstofvoorziening is een belangrijk voordeel bij het gebruik van MaB-vlokken in afvalwaterzuivering omdat mechanische beluchting zoals gebruikt in een conventioneel waterzuiveringsysteem met actief slib zo achterwege gelaten kan worden. Bij afvalwaterzuivering met MaB-vlokken wordt hierdoor een aanzienlijk deel van de operationele kosten vermeden. Ook wordt met deze energiebesparing de onrechtstreekse uitstoot van broeikasgassen vermeden.

Figuur 2.4: Wisselwerking van CO2 en O2 tussen microalgen en bacteri¨en (Mu˜ noz en Guieysse, 2006)

Dit is echter niet de enige interactie tussen microalgen en bacteri¨en. Zo worden stoffen geproduceerd door ´e´en van de twee partners die ook nuttig zijn voor de andere; bijvoorbeeld vitamine B12. Echter zijn er ook negatieve invloeden zoals de pH verhogende werking van de microalgen die kan oplopen tot boven het optimum van veel bacteri¨en (Mu˜ noz en Guieysse, 2006). Uit onderzoek is gebleken dat MaB-vlokken wat betreft effici¨entie van verwijdering een waardige tegenhanger kunnen vormen voor conventionele actief slib waterzuiveringssystemen die rioolwater op stikstof en fosfor kan zuiveren tot onder de Europese normen (Van Den Hende et al., 2011). Ze waren ook in staat tijdens waterzuivering te overleven en voordeel te halen uit toevoeging van kleine hoeveelheden afgassen van diverse verbrandingsprocessen om ook zo deze stroom van CO2 , NOx en SOx naar de atmosfeer te helpen verminderen (Van Den Hende et al., 2012). Rookgassen werden gebruikt om met CO2 de pH te kunnen verlagen indien hoger dan 9 (door activiteit van de microalgen) om de lozingsnormen te kunnen behalen en de meer ideale pH-condities van 7,5 tot 8 voor de bacteri¨en te bereiken (Van Den Hende et al., 2012). Een tweede reden voor het gebruik van rookgassen was het doseren van CO2 als koolstofbron voor het optimaliseren van de C N-1 verhouding opdat meer stikstof uit het afvalwater zou worden gezuiverd. Door stikstof in de biomassa van de MaB-vlokken in te bouwen is tevens recuperatie mogelijk

8

2.1 Microalgen en MaB-vlokken door oogsten terwijl bij conventionele actief slib systemen stikstof verdwijnt naar de atmosfeer als N2 (Van Den Hende et al., 2011). MaB-vlokken-reactoren kennen echter ook nadelen. Er is een veel groter oppervlak nodig dan voor een gelijkaardig waterzuiveringsresultaat zoals behaald in een actief slib systeem. De reden hiervoor is beperking in waterdiepte wegens de behoefte van het doordringen van voldoende zonlicht. Bij actief slib systemen speelt dit geen rol en daarom kunnen ze soms tot 5 m diep gebouwd worden. Om plaats te besparen zou logischerwijze dan geopteerd worden voor horizontaal opgestapelde fotobioreactoren zoals eerder besproken bij microalgen, echter zou dit de installatiekosten en operationele kosten weer sterk doen stijgen en is tevens hun werking voor waterzuivering met MaB-vlokken nog niet bewezen. Daarom is het beter te opteren voor de eenvoudige open systemen zoals renbaanvijvers. Daar moet de waterdiepte beperkt worden tot maximaal 40 cm, waardoor al snel een grotere oppervlakte nodig is voor een gelijkaardige verwerkingscapaciteit (Van Den Hende et al., ingediend). 2.1.2.2

Pilootreactor

De laboschaal experimenten met MaB-vlokken in sequencing batch reactoren (SBR) bleken veelbelovend (Van Den Hende et al., ingediend). Dit zette de deur open voor schaalvergroting van het onderzoek. Daarom werd in het voorjaar van 2013 een MaB-vlokken SBR piloot op industri¨ele schaal opgezet in kader van het INTERREG IVB NWE Energetic Algae Project (EnAlgae ). Deze microalgenpilootreactor was ´e´en van de negen installaties in Noordwest Europa binnen het EnAlgae project. De bedoeling van de pilootreactor was om de mogelijkheden van microalgen wat betreft waterzuivering te onderzoeken. Dit zou gebeuren op 3 verschillende industri¨ele sites uit zoveel mogelijk verschillende sectoren. Ieder jaar zou de MaB-vlokken-reactor met ´e´en type afvalwater getest worden. Hierdoor werd in het ontwerp van de pilootreactor voor een volledig mobiel systeem geopteerd. De pilootinstallatie werd in het eerste jaar opgesteld bij Inagro, te Beitem, waar deze het afvalwater van de snoekbaarsteelt van het aquacultuurcentrum zuiverde (figuur 2.5). Het is deze eerste pilootopstelling die de data en MaB-vlokken voorzag die besproken en onderzocht werden in dit werk. Alpro in Wevelgem is de locatie die voor het tweede jaar geselecteerd werd voor de zuivering van UASB effluent. Een verdere beschrijving van de piloot en het oogstproces van de geproduceerde MaB-vlokken biomassa wordt gegeven in hoofdstuk 3. Gezien er een anaerobe vergistingsinstallatie met warmtekrachtkoppeling (WKK) aanwezig is op de site van Inagro, lijkt het verantwoord bijhorend onderzoek te doen naar de vergistbaarheid van de MaB-vlokken gebruikt voor de waterzuivering van het effluent van het aquacultuurcentrum. Er kan dan meteen verder gedacht worden aan teruggekoppelde energetische toepassingen van het hieruit geproduceerd biogas met de WKK zoals het verwarmen van de bassins met restwarmte en elektriciteit voor de werking van de waterzuivering.

9

2.2 Anaerobe vergisting 2008). Deze exo-enzymen (bijvoorbeeld cellulase, amylase, proteasen en lipase) worden gevormd door de fermentatieve MO die deze opgeloste producten vervolgens doorheen hun celwand en celmembraan kunnen opnemen. De snelheid van hydrolyse verschilt naargelang de af te breken stof. Koolhydraten hydrolyseren snel in enkele uren, terwijl het voor lipiden dagen kan duren en voor stoffen als lignine nog trager of onvolledig zal plaatsvinden (Pavlostathis en E., 1991). De hydrolyse kan dus een snelheidsbepalende stap zijn die be¨ınvloed wordt door onder meer temperatuur, de samenstelling en toegankelijkheid van het substraat, deeltjesgrootte, pH en de concentratie aan NH+ 4 (McCarty en Mosey, 1991; van Lier et al., 2008). 2.2.1.2

Acidogenese

Deze fase wordt ook fermentatie genoemd. De acidogenese is een zuurvormend afbraakproces waarbij de opgeloste organische verbindingen van de hydrolyse verder worden omgezet naar een reeks laagmoleculaire stoffen zoals vluchtige organische vetzuren, alcoholen, melkzuur, CO2 en H2 (van Lier et al., 2008). Hierbij fungeren deze hydrolyseproducten zowel als donor en als acceptor voor elektronen. Azijnzuur, CO2 en H2 worden niet verder omgezet in deze fase maar gaan rechtstreeks naar de vierde fase (methanogenese). In de fermentatie zal de vorming van acetaat enkel plaatsvinden bij een lage parti¨ele druk van H2 (van Lier et al., 2008). Bij een opstapeling van H2 kan butyraat of propionaat ontstaan (McCarty en Mosey, 1991). Het zijn de fermenterende MO die verantwoordelijk zijn voor zowel hydrolyse als voor acidogenese. Deze zijn meestal obligaat anaeroob. Voorbeelden van genera zijn Clostridium en Bacteroides. 2.2.1.3

Acetogenese

De eindproducten van de acidogenese worden door acetogene en homoacetogene MO verder omgezet tot acetaat, CO2 , H2 en nieuw celmateriaal (van Lier et al., 2008). Producten zoals boterzuur en propionzuur worden enkel bij een gunstige parti¨ele druk van H2 verder afgebroken door acetogene MO die in symbiose leven met waterstof consumerende methanogenen en sulfaat reducerende MO (van Lier et al., 2008). Bij een te hoge waterstofspanning zou dit voor de acetogene MO thermodynamisch ongunstig zijn en zouden vetzuren zich hierdoor opstapelen (McCarty en Mosey, 1991). De waterstofspanning is dus bepalend voor de vorming van acetaat. Naast de acetogenen verbruikt een kleine populatie homoacetogenen H2 om CO2 en methanol te reduceren tot azijnzuur. 2.2.1.4

Methanogenese

Deze laatste fase wordt uitgevoerd door hydrogenotrofe en acetoclastische methanogenen (archaea) (van Lier et al., 2008). Deze eerste groep zet H2 en CO2 om in zo’n 30 % van het in totaal geproduceerde CH4 (vgl. 1) (McCarty en Mosey, 1991). De laatste groep produceert de overige 70 % van het biogas door de carboxylgroep van acetaat af te splitsen (vgl. 2). De hoge generatietijd van de methanogenen bepaald in sterke mate de opstartsnelheid van het proces.

12

2.2 Anaerobe vergisting Hydrogenotrofe methanogenen: Acetogenotrofe methanogenen:

2.2.2

13 CO2 + 4H2 → CH4 + 2 H2 O CH3 COOH → CH4 + CO2

(vgl. 1) (vgl. 2)

Bepalende factoren

Uiteenlopende factoren spelen een rol in het verloop van vergisting. Zo spelen onder meer de mate van vermenging tussen biomassa en MO, temperatuur, pH, buffercapaciteit, hydraulische en vaste stoffen verblijftijd in de reactor, beschikbaarheid en verhouding van C N-1 :P, zuurstof, inhiberende stoffen zoals vrije ammonia of sulfide of zout, TS- en VS-gehalte, competitie, type en aantal trappen van de reactor, en ook de verhouding organische materiaal tussen substraat en anaeroob slib (Chen et al., 2008; Angelidaki en Sanders, 2004). Goede vermenging binnen het reactorvat is noodzakelijk voor goed contact tussen bacteri¨en en het te vergisten materiaal. Dit is ook van belang voor een goede ontgassing en homogeniseren van de temperatuur. Mengen tijdens vergisting kan geschieden door rondpompen, mechanisch vermengen met roerwerken of door de biogasinjectie. Wat betreft temperatuur zijn er drie verschillende gistingsprocessen te onderscheiden (Angelidaki en Sanders, 2004): ˆ het psychrofiele gistingsproces, van 0 tot ca. 20 °C; ˆ het mesofiele gistingsproces, van 20 tot ca. 45 °C; ˆ het thermofiele gistingsproces, van 45 tot 70 °C.

Hogere temperaturen leiden tot een sneller metabolisme en grotere groeisnelheden van de vergistende MO. In de industrie wordt daarom meestal meso- of thermofiele vergisting toegepast. Methaanproductie verloopt optimaal tussen pH-waarden 6,8 en 7,5 (Conklin et al., 2006). Een pH onder 6,0 en boven 8,3 moet vermeden worden (Angelidaki en Sanders, 2004). De optimale pH is niet alleen afhankelijk van de soorten aanwezige MO maar ook van het substraat (Mussgnug et al., 2010). Vooral de methanogenen zijn het meest gevoelig aan pH-verandering; bij een verlaging onder 6,6 groeien ze erg traag (Ahring, 2003). Een daling in pH heeft een verminderde H2 -consumptie tot gevolg. Hierdoor veranderen de producten van de zuurvormende bacteri¨en waarop de acetogenen niet zijn aangepast. De daaruit volgende ophoping van vetzuren kan leiden tot verdere pH daling waardoor heel de vergistingsreactor verzuurd en de biogasproductie kan stilvallen (Chen et al., 2008). Opgeloste vluchtige vetzuren blijven best onder 250 mg L-1 en inhibitie treed op vanaf 2000 mg L-1 (Buchanan en Cheng, 2013). Het is dus van belang een goede buffercapaciteit te hebben om schokken in pH op te vangen. Bij AD staat hiervoor onder meer het koolzuur-bicarbonaatsysteem in (vgl. 3) (Capri en Marais, 1975; Angelidaki en Sanders, 2004).

2.2 Anaerobe vergisting −2 + + H2 O + CO2 ↔ H2 CO3 ↔ HCO− 3 + H ↔ 2CO3 + 2H

14 (vgl. 3)

Naargelang het TS-gehalte wordt onderscheid gemaakt tussen droge (TS >15 `a 20 %) en natte (TS <15 `a 20 %) vergisting. TS bestaat uit zowel organisch (vergistbare stoffen) en anorganisch materiaal (zouten of restas). Een te grote ionenconcentratie door het anorganische deel kan nadelig zijn voor de MO. Zo kunnen bijvoorbeeld te hoge concentraties calciumionen leiden tot inhibitie van biogasvorming (Ahn et al., 2006). Te hoge concentraties inhiberende stoffen zoals vrije ammonia stikstof vallen te vermijden (Chen et al., 2008; McCarty en Mosey, 1991; Yenig¨ un en Demirel, 2013). De chemische evenwichten van + − NH4 ↔ NH3 en HS ↔ H2 S zijn bepalend daar een overgewicht van bijvoorbeeld NH3 of H2 S een inhiberende werking kan hebben op de biogasproductie. Ook zware metalen, antibiotica, pesticiden, desinfectantia en zelfs de eindproducten zelf kunnen gelijkaardig inwerken. MO hebben in beperkte mate een aanpassingsvermogen in functie van de snelheid van verandering van inhiberende stoffen in hun milieu. Ten slotte moet om inhibitie te vermijden ook rekening gehouden worden met de correcte verhouding tussen de hoeveelheid substraat en inoculum (Angelidaki en Sanders, 2004). Als vuistregel bij AD wordt gesteld dat de verhouding substraat over inoculum voor het gewicht van VS (VSsubstraat VS−1 inoculum ) niet groter mag zijn dan 0,5 (VDI, 2006). Uit studies naar de optimale verhouding blijkt ook voor microalgen de maximale biogasopbrengst te liggen bij een verhouding van 0,5 (Alzate et al., 2012; Miao et al., 2014).

2.2.3

Substraat

Alle weinig verhout materiaal (dat dus weinig lignine bevat) is in principe geschikt als substraat voor AD. Substraat voor AD valt op te delen in drie categorie¨en: ˆ mest (bijvoorbeeld drijfmest runderen en varkens, . . . ); ˆ afvalstoffen (bijvoorbeeld flotatievet, glycerine, oud frituurvet, palmolie, oud brood, afval van groenten zoals wortels en schillen, . . . ); ˆ energiegewassen (bijvoorbeeld suikerbiet, ma¨ıs, zonnebloemen, wintertarwe, raaigras . . . ).

Hoe groter het VS-gehalte in het substraat, hoe groter het biogaspotentieel per gram natte biomassa. Ook de samenstelling bepaalt de biogasopbrengst. Het snelste vergisten eenvoudige koolhydraten zoals zetmeel en suikers (Pavlostathis en E., 1991). Eiwitten en lipiden vergisten ook, maar heel wat trager. Moeilijker te vergisten zijn meer complexe koolhydraten zoals aanwezig in vezelrijke gewassen. Complexe polymeren zoals lignine vergisten zeer traag tot niet. Belangrijk is dat ook de pH van de voeding binnen het bereik van de optimale condities voor de vergistende MO ligt (Angelidaki en Sanders, 2004).

2.2 Anaerobe vergisting Ook alternatieve inputstromen zijn mogelijk zoals afvalwater. Dit kan een afvalwater zijn uit een productieproces zoals bijvoorbeeld grijs zetmeel, afkomstig van proceswater van een aardappelverwerkend bedrijf dat werd ingedikt. Een afvalwater kan evengoed rioolwater zijn dat behandeld wordt binnen een rioolwaterzuiveringsinstallatie (cfr. UASB (Upflow Anaerobic Sludge Blanket)). Een goede balans tussen de verschillende nutri¨enten stikstof en fosfor is van belang en wordt geraamd op de verhouding COD:N:P van 100:0,7-0,2:0,1-0,3 (Speece, 1996). Co-vergisting kan toegepast worden om de verhoudingen optimaler te krijgen en zo het biogaspotentieel te vergroten van anders moeilijk vergistbare substraten (Yen en Brune, 2007). Verder zijn in het substraat ook bepaalde hoeveelheden zwavel (S) en spoorelementen zoals Ca, Mg, Na, Fe, K, Ba, Co, Ni, Zn, Cu en W nodig voor het overleven van anaeroob slib. Ook microalgen kunnen aangewend worden als substraat voor AD daar zij voldoen aan substraat criteria zoals verder toegelicht in deel 2.3.1 van deze tekst (Debowski et al., 2013).

2.2.4

Biogaspotentieel

Het biogaspotentieel van een substraat is de hoeveelheid biogas, met in het bijzonder het aandeel methaan (biomethaanpotentieel (BMP)), die uit een substraat kan worden geproduceerd door het proces van anaerobe vergisting. Het potentieel hangt in de praktijk sterk af van allerlei bepalende factoren zoals eerder besproken en kan het theoretische (via oxidatie stoichiometrie) biogaspotentieel van een substraat steeds slechts voor een deel benaderen. Om resultaten vergelijkbaar te maken wordt het biogaspotentieel uitgedrukt in normaalvolume methaanproductie per eenheid gevoede substraat, bijvoorbeeld per eenheid vervluchtigbare stoffen (NL CH4 g-1 VS) of per eenheid COD (NL CH4 g-1 COD). Normaalomstandigheden zijn berekend voor 273,15 K en 1 atm. Figuur 2.7 geeft een vergelijking van een aantal voorbeelden van substraten met een verschillend biogaspotentieel. Om het biogaspotentieel van een substraat te bepalen kunnen vergistingstesten worden uitgevoerd in batchreactoren. Dit levert resultaten over de mogelijke biogasopbrengsten die een substraat kan opleveren, maar ook over de snelheid van de AD en over de eventuele vertragende effecten in dit proces (VDI, 2006). Dit soort test levert echter geen vergelijkbare resultaten op met continu gevoede reactoren zoals die in de praktijk gebruikt worden en is dus slechts een indicatie voor het biogaspotentieel. Om het biogaspotentieel te bepalen wordt een gecumuleerde netto biogasproductie uitgezet in functie van de tijd. Hieruit kan afgeleid worden hoe sterk de biogasproductie is op elk moment en wanneer deze stopt omdat alle vergistbare organisch materiaal binnen de reactor is verbruikt. Door input- en outputmateriaal (digestaat) te vergelijken op TS en VS gehalte, COD, pH en ammoniakale stikstof kunnen ook reeds vaststellingen gedaan worden in verband met het biogaspotentieel of de inhibitie ervan. Een grote verwijdering van TS, VS en COD uit de reactor kan wijzen op een goede omzetting naar biogas. Een eind pH buiten het optimale

15

2.2 Anaerobe vergisting

16

Figuur 2.7: Biogaspotentieel van verschillende inputstromen (Biogas-E, 2006)

bereik van de verschillende MO kan wijzen op inhibitie en dus op een beperkte biogasopbrengst. Ook een totale vrije ammonia concentratie hoger dan 3 tot 6 g L-1 kan tot stop van de groei van de methanogenen leiden die hiervoor het meest gevoelig zijn, en bijgevolg een beperkte biogasopbrengst (Chen et al., 2008). De maximaal mogelijke omzetting van een gegeven organische stof naar methaan, koolstofdioxide en ammoniak kan via een stoichiometrische oxidatie berekening (aangepaste Buswell vergelijking) bepaald worden zonder rekening te houden met celonderhoud, het anabolisme of de productie van H2 S, zie vgl. 4 (Chen et al., 2008; Sialve et al., 2009; VDI, 2006). Ca Hb Oc Nd + ( 4a−b−2c+3d )H2 O → ( 4a+b−2c−3d )CH4 + ( 4a−b+2c+3d )CO2 + dN H3 4 8 8

(vgl. 4)

In tabel 2.1 is te zien hoe lipiden de hoogste theoretische methaanopbrengst hebben, gevolgd door eiwitten en koolhydraten; dit is voor een gemiddelde waarde voor een niet specifiek organisme. Een hoog gehalte aan lipiden is te verkiezen voor AD, niet enkel omwille van hun hogere opbrengst, maar omdat ze in tegenstelling tot eiwitten een volledige afbraak hebben. Daarnaast brengen ze ook een minder groot aandeel CO2 voort in het biogas. Een nadeel bij eiwitten is dat ammonia gevormd kan worden dat bij een slecht evenwicht met ammonium (bepaald door temperatuur en pH) voor inhibitie van de vergisting kan zorgen. In de praktijk worden voor plantaardige lipiden en eiwitten vaak maar maximale omzettingen gehaald van respectievelijk 50 % en 70 % van het biomethaanpotentieel zoals berekend in vergelijking vgl. 4 Maximale omzettingen van in water opgeloste substraten gaan tot 90 `a 95 % in de meest gunstige omstandigheden (Angelidaki en Sanders, 2004). Als het om substraat met deeltjes of structuren gaat, worden eerder omzettingen tussen 30 en 60 % gehaald in de praktijk.

2.2 Anaerobe vergisting Tabel 2.1: Theoretische methaanopbrengst voor de drie organische hoofdbestanddelen (Sialve et al., 2009; Angelidaki en Sanders, 2004) NL CH4 g-1 VS CH4 in biogas (%) 0,851 50 1,014 70 2 0,415 50 Op basis van gemiddelde aminozuursamenstelling in Chlorella vulgaris. 2 Niet gespecifieerd

Substraat Eiwitten 1 Lipiden 2 Koolhydraten 1

Samenstelling C6H13,1O1N0,6 C57H104O6 (C6H10O5)n

substraat, een doorsnee voorbeeld van een gemiddelde samenstelling per organische verbinding

Zo’n 10 % van de COD van het substraat zal echter niet tot biogas worden omgezet maar gebruikt worden voor celopbouw van het anaeroob slib (VDI, 2006; Zamalloa Nalvarte, 2012).

2.2.5

Eindproducten

Biogas is hoofzakelijk samengesteld uit methaan en koolstofdioxide, daarnaast komen ook nevenproducten zoals H2 , H2 S, H2 O, N2 , NH3 , O2 maar ook meerdere vluchtige organische componenten voor in het mengsel (Verstraete, 1981). Naargelang de voedende biomassa en procesfactoren kunnen de aandelen van deze componenten verschillen. Het is de oxidatietoestand van de koolstof in het organisch materiaal dat vergist wordt dat de verhouding tussen CH4 en CO2 bepaalt; hoe meer gereduceerd, hoe meer CH4 gevormd wordt (Angelidaki en Sanders, 2004). Gemiddeld bestaat de samenstelling van het biogas uit ongeveer twee derden CH4 (55 – 75 %), ´e´en derde CO2 (25 – 45 %) en sporen van andere componenten (Golueke et al., 1957). Digestaat is de vaste en vloeibare fractie van wat er overblijft van de oorspronkelijke biomassa die vergist werd. De samenstelling is rechtstreeks afhankelijk van de inputstroom. Digestaat is een nat mengsel van anorganische (mineralen) en organische stoffen die niet verder anaeroob afbreekbaar zijn. Over het algemeen daalt het TS-gehalte tijdens vergisting zodat het digestaat bij afloop van de vergisting een typische lage stofinhoud heeft van zo’n 5 a` 10 % TS heeft (Biogas-E, 2013). De C N-1 verhouding van digestaat is lager dan digestaat dan bij dierlijke mest, maar de stikstof erin is wel beter beschikbaar voor planten indien het als meststof gebruikt zou worden (Vaneeckhaute et al., 2012).

2.2.6

Toepassingen van eindproducten

De eindproducten van vergisting kennen een waaier aan industri¨ele toepassingen, zie figuur 2.8. Het meest interessante eindproduct is biogas, de focus van dit werk. De energiedragende molecule in biogas is methaan. Biogas heeft een gemiddelde energie-inhoud van ongeveer 21,5 MJ Nm-3 , wat overeen komt met zo’n 6,0 kWh Nm-3 (Ouwehand en Papa, 2009). Andere bronnen rapporteren 6,5 tot

17

2.2 Anaerobe vergisting

Figuur 2.8: Industri¨ele toepassingen van anaerobe vergisting (Van Den Hende et al., ingediend)

8 kWh Nm-3 (Zamalloa Nalvarte, 2012; Biogas-E, 2013). Zuiver CH4 heeft een theoretische verbrandingswaarde van 35 MJ Nm-3 . Het is belangrijk biogas na productie eventueel eerst voor te behandelen vooraleer het aan te wenden in verbrandingsprocessen. Ontzwaveling en condensatie zijn hierbij essentieel om corrosie in verbrandingsmotoren te voorkomen. Daarna kan het verbrand worden in bijvoorbeeld een warmtekrachtkoppeling waarbij groene elektriciteit en warmte worden geproduceerd (BiogasE, 2013). Ook verbranding in een microgasturbine of stirlingmotor is mogelijk. Maar biogas kan evenzeer worden opgewerkt tot biomethaan (bio-aardgas) dat een hoger gehalte methaan heeft dan biogas door verwijdering van CO2 . Dit kan worden aangewend voor injectie in het aardgasnet of gecomprimeerd tot bio-GNC (compressed natural gas) als transportbrandstof met lage emissies (Biogas-E, 2013). Een tweede eindproduct, het digestaat, kan aangewend worden als meststof maar valt onder de regelgeving van het federaal Koninklijk Besluit betreffende handel in meststoffen (KB, 28/01/2013), het Meststoffendecreet (Decreet, 28/02/1991) en het VLAREA (VLAREA, 17 december 1997). Digestaat kan mechanisch gescheiden worden in een dunne en een dikke fractie (Vaneeckhaute et al., 2012; vzw Vlaco, 2013). De dikke fractie kan verder worden gedroogd door bijvoorbeeld te centrifugeren en verder aangewend worden als bijvoorbeeld compost. Ook persen tot mestkorrels of verbranding of pyrolyse met energieterugwinning horen tot de mogelijke toepassingen met de dikke fractie. De dunne waterige fractie kan verder worden behandeld in

18

2.2 Anaerobe vergisting de biologie van een aerobe actief slib installatie (nitrificatie en denitrificatie). De dunne fractie kan ook rechtstreeks worden uitgereden als meststof. Verder behandelen met membraanfiltratietechnieken of het toepassen van ammoniakstripping en fosforafzetting voor nutri¨entenrecuperatie zijn andere mogelijkheden (Biogas-E, 2013; vzw Vlaco, 2013).

2.2.7

Reactortypes voor anaerobe vergisting

Verschillende reactortypes zijn reeds onderzocht naar effici¨entie. Zo zijn CSTR’s (continuous stirred-tank reactors), batch reactoren en semi-continue reactoren populaire en goed bekende systemen (Zamalloa Nalvarte et al., 2011). Minder onderzocht zijn hogere snelheidsreactoren zoals UASB (upflow anaerobic sludge blanket reactor), AF (anaerobic filter reactor) en AnMBR (anaerobic membrane bioreactor) systemen. Het is een kwestie van de energiekosten (elektrische aandrijving) voor het laten lopen van een reactor in verhouding tot het rendement (de biogasopbrengst uitgedrukt in zelfde mate van energieopbrengst) van het systeem uit te balanceren. Idealiter worden systemen ontwikkeld die zichzelf kunnen voorzien van de nodige energie voor hun eigen werking en daarnaast een maximale energetische opbrengst hebben in de vorm van elektriciteit en warmte (cfr. warmtekrachtkoppeling).

2.2.8

Biogas metingen

Een eenvoudige manier voor het opvangen en meten van het geproduceerde biogas is deze met het principe van de eudiometer dat volumemeting toelaat van het geproduceerde biogas via verdringen van een waterkolom (VDI, 2006). Het voordeel van dit type reactor is dat doorheen de tijd representatieve gasstalen van de eigenlijke samenstelling genomen kunnen worden uit de headspace. Een nadeel is dat ze door opbouw van een tegendruk gevoeliger zijn voor gasverliezen via lekken. Een bijkomend nadeel bij het opvangen van biogas door vloeistofverdringing is de onnauwkeurigheid die voortkomt uit het gedeeltelijk oplossen van CO2 uit de gasfase naar de vloeistof (Angelidaki en Sanders, 2004; Parajuli, 2011). De mate van oplossing hangt af van type vloeistof, atmosferische druk, temperatuur, densiteit en de gassamenstelling. Gezien deze omstandigheden vaak verschillen kan er geen vaste correctiefactor worden toegepast. De fout die voortkomt uit de onderschatting van het geproduceerde hoeveelheid CO2 (en bijgevolg een overschatting van het geproduceerde CH4 ) wordt in een studie geraamd tot 30 % (Guwy, 2004). Ander onderzoek met kolommen gevuld met verschillende oplossingen (4,5 L) en getest met een gekende gassamenstelling (1,16 L standaard gas van 50 % CH4 en 50 % CO2 ) toonde aan dat in zuiver water na 30 dagen bijna 90 % van de CO2 verloren ging via oplossing (Parajuli, 2011). Aangezuurd water tot pH 2, 1 en 0,5 liet respectievelijk nog 76,6, 72,7 en 71,0 % van de CO2 oplossen na 30 dagen. In oplossingen (pH 0,5) van 40, 60, 80 en 95 % verzadigde NaCl verminderde dit tot respectievelijk 49,4, 46,9, 27,4 en 7,4 %. Ook CH4 lost voor een beperkt deel op, maar dat is verwaarloosbaar tegenover de oplossing van CO2 . Oplossingen met een grote ionsterkte blijken

19

2.3 Anaerobe vergisting van MaB-vlokken dus beter geschikt voor een meer correcte opvang en meting van biogas. Het is ook niet uitgesloten dat door verschillen in druk tijdens de loop van een vergistingsexperiment een deel van de opgeloste CO2 weer uit oplossing gaat naar de atmosfeer buiten de kolom zodat een constante heroplossing van de gassen in de kolom in stand gehouden wordt. Deze sterke oplossing van CO2 is een belangrijk gegeven om in het achterhoofd te houden bij het interpreteren van de resultaten van geproduceerde volumes en analyses van gassamenstellingen. Het is echter een vaak gebruikte techniek om gasproductie met vloeistofverdringing te meten. Daarenboven, is het een snelle eerste verkennende test of een reeks van voorbehandeling of verschillende groeicondities het biomethaanpotentieel verhogen of verlagen.

2.3 2.3.1

Anaerobe vergisting van MaB-vlokken Biogaspotentieel van microalgen

Bij de aanvang van deze masterproef, was er nog geen literatuur voorhanden over het biogaspotentieel van MaB-vlokken. Daarom wordt beroep gedaan op de literatuur rond het biogaspotentieel van microalgen en actief slib. Uit de literatuur blijkt dat de biochemische samenstelling van microalgen sterk kan verschillen in functie van soort, maar ook door verschillen in omgevingsfactoren zoals lichtaanbod, temperatuur en beschikbare nutri¨enten (Mussgnug et al., 2010; Becker, 2007). De verschillende omgevingsfactoren leiden er toe dat microalgen niet alleen in hun samenstelling van eiwitten, koolhydraten en lipiden grote verschillen kunnen hebben, maar ook in de gehaltes pigmenten, vetzuren en vitaminen. Enkele voorbeelden worden gegeven in tabel 2.2. Dit zorgt rechtstreeks voor grote verschillen in het theoretische biogaspotentieel bij verschillende soorten lopende van 0,5 tot zo’n 0,8 NL CH4 g-1 VS. Het theoretische biogaspotentieel zegt echter niets over de snelheid waarmee methaan kan worden geproduceerd, gezien verschillende factoren nog voor inhibitie van het proces kunnen zorgen. Vooral lipiden in microalgen zijn ten opzichte van eiwitten en koolhydraten een goed substraat voor AD. Een voordeel hierbij is dat het biogas weinig tot geen zwavelverbindingen bevat (Becker, 2007). Biomassa van landplanten is ook een goed substraat voor AD, maar microalgen hebben het voordeel dat ze geen lignine bevatten waardoor een groter aandeel van hun droge stof vergistbaar is. Tegenover onderzoek naar de vergistbaarheid van macroalgen hebben microalgen minder aandacht gekregen (Sialve et al., 2009). Meer toepassingen met microalgen gaan uit naar de productie van bio-ethanol (Oncel,2013). Gezien maar een handvol soorten onderzocht werd en er vele soorten microalgen (meer dan 36000!) nog te verkennen vallen hoeven de huidige lage opbrengsten zeker geen effici¨ente toepassing in de toekomst uit te sluiten. Verdere optimalisatie is nodig.

20

2.3 Anaerobe vergisting van MaB-vlokken

21

Tabel 2.2: Biochemische samenstelling van verschillende microalgen (% TS) met theoretisch biomethaanpotentieel (Becker, 2007; Zamalloa Nalvarte, 2012; Sialve et al., 2009) Microalgen

Eiwitten 1

Koolhydraten 1

Lipiden 1

Theoretisch BMP

(%)

(%)

(%)

(NL CH4 g-1 VS) 2

50 - 56

10 - 17

12 - 14

0,59 - 0,69

Scenedesmus dimorphus

13

36

28

Chlorella pyrenoidosa

57

26

2

0,80

Chlorella vulgaris

51 - 58

12 - 17

14 - 22

0,63 - 0,79

Spirulina platensis

46 - 63

8 - 14

4-9

0,47 - 0,69

Euglena gracilis

39 - 61

14 - 18

14 - 20

0,53 - 0,80

48

17

21

0,69

Porphyridium cruentum

28 – 39

40 – 57

9 – 14

Spirogyra sp.

6 – 20

33 – 64

11 – 21

Anabaena cylindrica

43 – 56

25 – 30

4–7

62

23

3

Arthrospira maxima

60 - 71

13 - 16

6-7

Synechococcus sp.

63

15

11

Microcystis sp.

62

6

4

Dunaliella salina

57

32

6

Nannochloropsis salina

18

9

17

Phaeodactylum tricornutum

36

26

18

Tetraselmis sp.

28

9

14

Nitzschia sp.

28

5

16

Gemiddelde waarde

41

19

14

Zoet water microalgen:

Scenedesmus obliquus

Chlamydomonas reinhardtii

Aphanizomenon flos-aquae

0,63 - 0,74

Zout water microalgen:

1

0,68

0,62 – 0,74

% van TS; 2 theoretisch biomethaanpotentieel (BMP) op basis van Buswell stoichiometrische formules (aangepast door Sialve et al., 2009).

2.3 Anaerobe vergisting van MaB-vlokken In eerder onderzoek is aangetoond dat het biomethaanpotentieel van microalgen afhankelijk is van de microalgensoort (Mussgnug et al., 2010; Zamalloa Nalvarte et al., 2012). Zo toonde Zamalloa et al. (2012) aan dat de vergistbaarheid van Phaeodactylum tricornutum (zout water) met 0,36 L CH4 g-1 VS anderhalf maal groter is dan die van Scenedesmus obliquus (zoet water) met 0,24 L CH4 g-1 VS. Deze twee algensoorten hadden een niet significant verschillende COD VS-1 en COD N-1 verhouding, wat een vergelijking op basis van soort toelaat. Een verschil in opbouw van de celwand (Mussgnug et al., 2010) werd door Zammaloa et al. (2012) gesuggereerd als mogelijke verklaring van het verschil in biogasopbrengst. Het aandeel methaan in het geproduceerde biogas van dit experiment lag tussen 74 en 79 %. Er werd gebruik gemaakt van een doorstroomreactor die een omzettingseffici¨entie (COD) haalde tussen 20 en 50 % met een HRT van 2,2 dagen. Uit dit onderzoek bleek ook dat de temperatuur van AD een invloed had op de effici¨entie van de hydrolyse van algen biomassa in functie van de aangewende soort (Zamalloa Nalvarte et al., 2012). Sommige soorten microalgen die bij hogere temperaturen kunnen overleven kunnen moeilijker vergistbaar zijn onder mesofiele omstandigheden. Echter werd er voor soorten die niet in het mesofiel bereik groeien geen voordeel in biomethaanpotentieel gevonden tussen AD in mesofiele of thermofiele omstandigheden (Zamalloa Nalvarte et al., 2012). Uit ander onderzoek bleek 70 tot 90 % omzettingseffici¨entie van COD gehaald te kunnen worden met Chlorella vulgaris met een opbrengst van 0,48 tot 0,57 L biogas g-1 oorspronkelijke COD met ± 70 % CH4 in het biogas (S´ anchez Hern´andez en Travieso C´ ordoba, 1993). Uit het overzicht in tabel 2.3 van een selectie aan experimenteel onderzoek van AD op diverse microalgen zonder voorbehandelingen blijkt het in praktijk haalbare biomethaanpotentieel van microalgen tussen 0,06 en 0,39 NL CH4 g-1 VS te liggen. Dit biomethaanpotentieel is zoals te verwachten slechts een fractie van het theoretische BMP. Dit wijst niet alleen op grote de diversiteit tussen microalgen maar ook het bestaan knelpunten voor de volledige vergisting omdat deze waarden lager liggen dan de voorheen bepaalde theoretische opbrengsten. Ook de eerder hoge hydraulische retentietijd door een redelijk trage vergisting kan economisch nadelig zijn. De methaaninhoud van het geproduceerde biogas ligt echter vaak gunstig hoog. Ook het microalgen residu dat achterblijft na gebruik van microalgen voor de aanmaak van biodiesel door transesterificatie heeft nog een biogaspotentieel (Ehimen et al., 2011). Zo werd uit residu van Chlorella sp. nog 0,19 ` a 0,31 L CH4 g-1 VS gehaald. Het bleek ook dat co-vergisten van glycerol (een bijproduct van biodieselproductie) nog 5 `a 8 % meer methaan opleverde. Macrocystis pylifera en genera van Sargassum, Laminaria, Ascophyllum, Ulva, Cladophora, Chaetomorpha en Gracilaria worden naar voren geschoven als veelbelovende soorten met groot een BMP (Razzak et al., 2013). Biogaspotentieel van actief slib Het biogaspotentieel van gemengd actief slib zoals afkomstig uit een doorsnee RWZI, als ingedikte mengeling van primair en secundair slib kent een typische waarde zoals 0,15 ± 0,05 L CH4 g-1

22

2.3 Anaerobe vergisting van MaB-vlokken

23

Tabel 2.3: Biomethaanpotentieel van diverse microalgen uit experimenteel onderzoek Reactor type

Substraat

T

HRT 2

Bv 3 T,V

(°C)

(d)

(

1,44V

Continu 20 L

Chlorella sp. & Scenedesmus sp.

35-50

30

Batch 5 L

Chlorella vulgaris

28-31

64

CSTR1 2 L

Spirulina maxima

35

30

Semi-continu 0,5 L

gemengde cultuur

34-41

14-45

)

BMP 4 C,V

(

)

CH4 5

R

(%v)

6

0,17-0,32 V

62 B

a

0,31-0,34 V

68-75 B

b

20 V

0,34 V

74 B

c

0,6 V

0,20-0,30 V

40-65 B

d

B

d

V

0,31

V

40-65

Batch 0,5 L

gemengde cultuur

34

45

0,6

CSTR1 2 - 5 L

Tretraselmis sp.

35

2

2V

0,30 V

72-74 B

e

CSTR1 4 L

Chlorella sp. & Scenedesmus sp.

35

2-6

2-6 V

0,09-0,14 V

69 B

f

Semi-continu 10 L

Spirulina maxima

30

33

0,97 V

0,24 V

68-72 B

c

1

T

V

g

CSTR

Arthrospira maxima

10

0,5

AAR1

Arthrospira maxima

2-4

0,5-3 T

0,136±0,016 V

g

ADMFC1

Arthrospira maxima

2-4

0,5-3 T

0,173±0,038 V

g

Hybrid flow-through

Scenedesmus obliquus

54

2,2

2,8 V

0,24 V

74-77

h

Hybrid flow-through

Phaeodactylum tricornutum

54

2,3

2,0 V

0,36 V

75-79

h

0,090±0,019

V

Batch 0,27 mL

cultuurmix (Scenedesmus)

38

35

0,18

Batch 0,6 L

cultuurmix (Scenedesmus)

35

30

0,082 C

Batch 0,5 L

cultuurmix (Scenedesmus)

35

33

0,077 C

Batch 0,25 L

Arthrospira platensis

38

32

0,293±0,008 V

61

l

V

66

l

i 62,3

j k

Batch 0,25 L

Chlamydomonas reinhardtii

38

32

0,387±0,006

Batch 0,25 L

Chlorella kessleri

38

32

0,218±0,005 V

65

l

Batch 0,25 L

Dunaliella salina

38

32

0,323±0,016 V

64

l

Batch 0,25 L

Euglena gracilis

38

32

0,325±0,002 V

67

l

Batch 0,25 L

Scenedesmus obliquus

38

32

0,178±0,006 V

Hybrid flow-through Batch 0,15 L

gemengde cultuur (Scenedesmus & Chlorella) cultuurmix (Microcystis)

V

35

10

4

35

10

20 V

62

l

V

69

m

0,201 V

51

n

V

69

o

70

p

0,143

Batch 0,16 L

gemengde cultuur (Chlamydomonas & Nitzchia)

35

43

0,111

Batch 0,08 L

Chlorella vulgaris

35

30

0,139 C

Batch 0,5 L 1

Rhizocoloniuim sp.

53

28

0,062-0,097

V

q

CSTR: continuous stirred-tank reactor, AAR: advanced flow-through anaerobic reactor, ADMFC: advanced flow-through anaerobic digester with an integrated recirculation loop microbial fuel cell; 2 HRT: hydraulische retentietijd, in het geval van batch experimenten is dit de tijd tot maximale BMP; 3 substraatbelasting (Bv) uitgedrukt in droge stof (g TS L-1 d-1) (T) of vervluchtigbare stoffen (g VS L-1 d-1)(V); 4 biomethaanpotentieel (BMP) uit experimenteel onderzoek uitgedrukt in per gram vervluchtigbare stoffen (NL CH4 g-1 VS)(V) of chemisch zuurstofverbruik van de gevoede hoeveelheid substraat (NL CH4 g-1 COD)(C); 5 volumeaandeel methaan in biogas (CH4 + CO2), indien aangegeven met B berekend via theoretische methaanopbrengst van 0,42 NL CH4 g-1 VS voor algen met formule C6H12O6; 6 referenties (R) literatuur met letter, verklaring: a (Golueke et al., 1957), b (Sánchez Hernández en Travieso Córdoba, 1993), c (Samson en LeDuyt, 1986), d (De Schamphelaire en Verstraete, 2009),e (Asinari Di San Marzano et al., 1982), f (Yen en Brune, 2007), g (Inglesby en Fisher, 2012), h (Zamalloa et al., 2012), i (Keymer et al., 2013), j (González-Fernández et al., 2012a), k (González-Fernández et al., 2012b), l (Mussgnug et al., 2010), m (Yen en Brune, 2007),n (Zhong et al., 2012), o (Passos et al., 2013) p (Mendez et al., 2013), q (Ehimen et al., 2013).

2.3 Anaerobe vergisting van MaB-vlokken VS (Ferrer et al., 2008). Methaaninhoud van dit biogas bedraagt rond 64 %. Dit is een goede referentie voor het type bacteri¨en waaruit ook de MaB-vlokken bestaan. Het is alleszins duidelijk dat het aandeel microalgen in MaB-vlokken een groter biogaspotentieel heeft dan de bacteri¨en. Bougrier et al. (2006) stelde een BMP van 0,221 NL CH4 g-1 COD vast.

En wat met MaB-vlokken? Uit onderzoek bleken MaB-vlokken, uit een laboschaal SBR die rioolwater behandelde, 14 tot 24 % (w/w) lipiden te kunnen bevatten (Van Den Hende et al., 2011). Een voorzichtige extrapolatie van dit labo-experiment kwam met een MaB-vlokken productie van 67 ton ha-1 j-1 tot zo’n 16 ton lipidenproductie ha-1 MaB-vlokken vijver oppervlakte j-1 . Dit is interessant gezien lipiden het meeste methaan kunnen opbrengen op voorwaarde dat het celmateriaal voldoende beschikbaar kan worden gesteld en de vergisting voldoende tijd krijgt. Een zeldzaam maar meer gelijkaardig onderzoek met een substraat als MaB-vlokken dat gevonden werd in de literatuur was dit van Passos et al. (2013a) waarbij een soort MaB-vlokken in een HRAP werd opgekweekt en nadien vergist. Deze HRAP had een volume van 0,5 m3 en behandelde rioolafvalwater. De ’MaB-vlokken’ werden geoogst door bezinking en verder ontwaterd door bezinking in een Imhoffkegel tot een TS van ± 2 %. De MaB-vlokken waren een consortium van 90 % microalgen, voornamelijk Chlamydomonas en de diatomee Nitzchia, met spooraanwezigheid van Chlorella, Ankistrodesmus, Monorraphidium en Scenedesmus. De samenstelling van de vlokken werd bepaald op 17,4 % lipiden, 49,3 % eiwitten en 19,5 % koolhydraten (op TS). De optimale CODsubstraat VS−1 inoculum verhouding werd bepaald met een voorafgaande BMP-test en vastgesteld op 2. Het hierop volgende BMP test voor de eigenlijke bepaling van het haalbare BMP werd echter met de VSsubstraat VS−1 inoculum verhouding van 0,5 uitgevoerd zoals vaker aangeraden in de literatuur. Dit leverde voor onbehandelde MaB-vlokken 0,105 ` a -1 0,110 NL CH4 g VS op aan 69 % CH4 in het biogas (Passos et al., 2013a). Dit zijn resultaten aan de lage kant; het theoretische BMP lijkt hier nog niet bereikt. Het geeft wel een indicatie van de waarden zoals deze te verwachten kunnen zijn in het onderzoek van dit werk. Ook bij MaB-vlokken vallen dus knelpunten te verwachten die de maximale omzetting van biomassa tot biogas in de weg staan.

2.3.2

Indicatoren effici¨ entie biogaspotentieel

Een indicator voor de effici¨entie van AD van microalgen is de volledigheid van de afbraak van chlorofyl a (C55 H72 O5 N4 Mg). Daarom wordt aan het begin en einde van de AD bepaald hoeveel chlorofyl a hiervan aanwezig is. Het verschil kan dan toegewezen worden aan de AD en een indicatie zijn voor de vergistbaarheid van het chlorofyl a bevattende substraat. Faeofytine a ontstaat uit chlorofyl a als afbraakproduct door het verliezen van het centraal magnesiumion (Lagatie, 2012). Deze degradatie vindt plaats wanneer de cel afsterft. De mate waarin chlorofyl a wordt afgebroken is dus een indicatie voor het verval van de celinhoud. In het geval van

24

2.3 Anaerobe vergisting van MaB-vlokken vergisting is het een indicatie voor de mate waarin het substraat vergist is. Daarnaast wordt de verhouding fysiologische conditie bepaald. Dit gebeurt door het resterende chlorofyl a af te breken tot faeofytine a door toevoegen van een exacte hoeveelheid zuur (HCl) (APHA et al., 2005). Teveel zuur zou faeofytine a zelf nog verder afbreken. Door nu lichtabsorbantie te meten voor aanzuren bij 664 nm en na aanzuren bij 665 nm, geeft de verhouding A664b A665a -1 de fysiologische conditie aan. Bij een maximale waarde van 1,7 is het staal in kwestie in goede conditie omdat alle chlorofyl a pigment nog als chlorofyl a aanwezig is. Bij lagere waarden tot een minimum van 1,0 is een steeds groter deel afgebroken tot faeofytine a wat wijst op een verder gevorderde degradatie van de biomassa. Er dient bij de interpretatie van de data wel rekening gehouden worden met het feit dat het om een verhouding gaat en geen absolute waarde. Bijvoorbeeld, een verhouding van 1,7 wijst er inderdaad op dat er geen faeofytine a aanwezig is, maar wel chlorofyl a. Het kan in dit geval wel zijn dat de aanwezigheid van chlorofyl a wel veel minder is na vergisting dan voor vergisting. Een tweede indicator voor de effici¨entie voor het bereiken van het volledige BMP is het aandeel opgeloste stoffen over de totale stoffen (bijvoorbeeld opgeloste COD over totale COD) van de biomassa. Deze correlatie werd bijvoorbeeld aangetoond in onderzoek door Passos et al. (2013a) die een hogere oplossingsgraad bereikte door een thermische voorbehandeling en in functie daarvan het BMP gelijk zag stijgen. Ook het verschil in COD voor en na de vergisting is een belangrijke indicator. Hetzelfde geldt voor de totale hoeveelheid TS en VS.

2.3.3

Knelpunten

Het in de praktijk niet bereiken van het theoretisch biogaspotentieel kan meerdere oorzaken hebben. Dit kan te zoeken zijn in de samenstelling van het te vergisten substraat die sterk wordt bepaald door de biomassa groeicondities. Ook het verschil tussen substraatsoorten kan een al dan niet meer resistente celwand betekenen die zich minder vlot laat afbreken om de celinhoud vrij te geven. Maar ook de totale verhouding aan nutri¨enten in de reactor, bij voorbeeld de C N-1 verhouding, kan een inhiberende rol spelen. Door inhibitie kan het proces van AD niet alleen onvolledig zijn, maar ook vertraagd worden. Zo blijkt dat de relatief lange tijd (20 tot 30 dagen) die nodig is voor een gevorderde graad van AD te verkrijgen bij microalgen, een grootschalige toepassing kostengewijs in de weg kan staan (Zamalloa Nalvarte et al., 2011). 2.3.3.1

Celwand

Wellicht het grootste knelpunt voor de lage methaanopbrengsten op AD van microalgen in praktijk is de weerstand van de celwand tegen vergisting. Als het substraat niet voorbehandeld wordt kan een intacte celwand de vergisting bemoeilijken (Mussgnug et al., 2010). MO krijgen

25

2.3 Anaerobe vergisting van MaB-vlokken mogelijk onvoldoende tijd om de vetten en de celwand te hydrolyseren (Zamalloa Nalvarte et al., 2012). Recalcitrante celwanden zoals aangetoond bij Scenedesmus sp. en Chlorella sp. kunnen leiden tot overleving van deze algen tijdens een verblijf van 20 tot 30 dagen in de vergistingsreactor (Golueke et al., 1957; Uziel, 1978). Het type celwand kan erg verschillen bij microalgen (Mussgnug et al., 2010; Debowski et al., 2013). Sommigen hebben geen celwand, bijvoorbeeld Dunaliella salina en Porphyridium cruentum (Safi et al., 2014). Anderen hebben een redelijk zwakke celwand opgebouwd uit eiwitten (mure¨ıne) zonder cellulose of hemicellulose, bijvoorbeeld Chlamydomonas reinhardtii, Euglena gracilis en Arthrospira platensis (cyanobacterie) (Mussgnug et al., 2010; Safi et al., 2014). Nog anderen hebben een sterkere celwand opgebouwd uit koolhydraten die hemicellulose bevat, bijvoorbeeld Chlorella kessleri en Scenedesmus obliquus. Ten slotte hebben bijvoorbeeld de diatomee¨en (Bacillariophyta) een celwand die bestaat uit silicaten. Uit onderzoek bleek er bij voorgaande voorbeelden een verschil in degradatie van de cellen van de verschillende microalgen in figuur 2.9 (Mussgnug et al., 2010). Dit werd vastgesteld door telling met een lichtmicroscoop. De soorten waarvan de cellen beter afbraken resulteerden duidelijk in meer methaanopbrengst (zie ook tabel 2.3). De soorten met geen of een eiwit gebaseerde celwand zijn te verkiezen omdat ze geen of minder voorbehandeling vereisen die de celinhoud beter toegankelijk maakt voor AD (Mussgnug et al., 2010). Dat Scenedesmus met zijn sterkere celwand beter bestendig is tegen diverse voorbehandelingen werd ook aangetoond door Gonz´alez-Fern´andez et al. (2012). Ook Safi et al. (2014) toonde in een onderzoek aan dat het type celwand rechtstreeks verantwoordelijk is voor de mate waarin de cel haar elementen zal vrijgeven aan een behandeling.

Figuur 2.9: Verloop van celafbraak voor verschillende microalgen door verschillen in celwandstructuur (Mussgnug et al., 2010)

De meest soorten microalgen uit de orde Chlorococcales (behorende tot de groene algen) hebben een celwand met een trilaminaire structuur (TLS) (Derenne et al., 1992). Deze structuur is resistent tegen een heel aantal afbrekende enzymen zoals cellulase, hemicellulase, lysozym, pronase,

26

2.3 Anaerobe vergisting van MaB-vlokken hydrolase en andere (Voigt et al., 2014). Hij kan niet alleen bestaan uit cellulose maar ook uit solvolyseresistente, lipiden bevattende biopolymeren die ’algaenans’ genoemd worden (Derenne et al., 1992). Deze geven extra stevigheid aan de celwand. Het is deze structuur die er mee voor zorgt dat er zulke goede geologische afzettingen bestaan van deze microalgen. Haematococcus sp., Scenedesmus sp. en Chlorella sp. bezitten ook deze structuur, wat de resistentie tegen vergisting verklaart (Safi et al., 2014). Uit onderzoek blijkt dat zout water microalgen (na het uitspoelen van zout) een beter biogasproductiepotentieel hebben wanneer ze in een niet-zout milieu vergist worden (Mussgnug et al., 2010; Zamalloa Nalvarte et al., 2012). Het is mogelijk dat deze zout shock de hydrolyse van de celwand verbetert. Dit blijkt uit het feit dat zoet water microalgen niet even snel beginnen vergisten als hun zout water varianten en dat er minder intacte cellen overblijven na vergisting (Mussgnug et al., 2010). Een andere verklaring kan gezocht worden in de typische samenstelling van zout water algen die vooral uit polysachariden bestaan met weinig cellulose (Vergara-Fern´andez et al., 2008). 2.3.3.2

C N-1 verhouding

De verhouding koolstof over stikstof in het substraat is cruciaal voor de groei en activiteit van de MO van AD (Yen en Brune, 2007). Door een tekort aan N is de C N-1 verhouding te groot waardoor niet voldoende input biomassa zal worden omgezet. De C N-1 verhouding van ± 30 wordt gezien als een streefwaarde voor AD van biomassa (Van der Waall et al., 2006). De C N-1 verhouding van MaB-vlokken kan geraamd worden tussen 6 en 15 volgens dezelfde Redfield ratio zoals gebruikt voor microalgen (Yen en Brune, 2007; Geider en La Roche, 2002). Dit wijst mogelijk op een tekort aan koolstof of een teveel aan stikstof voor wat betreft AD. Microalgen kunnen door hun groeicondities een te hoge verhouding eiwitten hebben waardoor de C N-1 verhouding te veel verlaagt, terwijl het optimum uit onderzoek tussen 20 en 35 lijkt te liggen in functie van de soort (Yen en Brune, 2007; Chen et al., 2008). De afbraak van hogere stikstofconcentraties kan een nadelig effect hebben omdat hierdoor de introductie van vrije ammonia stikstof vergroot tijdens de fermentatie wat het hele AD-proces kan inhiberen (Brennan en Owende, 2010). Dit probleem kan eventueel verholpen worden door de groeicondities van microalgen te wijzigen. Ook co-vergisting met een geschikt substraat kan de C N-1 verhouding naar de streefwaarde richten (Zhong et al., 2012). Zo resulteerde bijvoorbeeld co-vergisting van Scenedesmus en Chlorella met stikstofarme papierresten ter verbetering van de C N-1 verhouding in ongeveer een verdubbeling van de methaanproductie (Yen en Brune, 2007). Een hogere C N-1 verhouding kan anderzijds ook resulteren in een hoger biogaspotentieel omdat soorten als Chlorella bij een lagere beschikbaarheid van stikstof meer lipiden intracellulair zullen inbouwen maar anderzijds ook trager zullen vergisten (Sialve, 2009 naar Illman, 2000). Tabel 2.4 geeft de hypothetische berekeningen van het theoretische biogaspotentieel en de ammoniakvrijstelling op basis van experimentele gegevens van de groei van verschillende Chlorella species in een

27

2.3 Anaerobe vergisting van MaB-vlokken

28

stikstofarm milieu. Tabel 2.4: Berekening theoretische methaanopbrengst en ammoniakvrijstelling bij de groei van drie Chlorella species bij lage stikstofconcentraties (Sialve, 2009 naar Illman, 2000) Ei. 1 Li. 1 Ko. 1 Calorische waarde CH4 opbrengst (%) (%) (%) (kJ g-1) (L CH4 g-1 VS) vulgaris 29 18 51 18 0,64 vulgaris (N-arm) 7 40 55 23 0,69 emersonii 32 29 41 21 0,74 emersonii (N-arm) 28 63 11 29 0,92 protothecoides 38 11 52 19 0,65 protothecoides (N-arm) 36 23 41 24 0,71 1 Eiwitten (Ei.), Lipiden (Li.), Koolhydraten (Ko.); 2 HRT: hydraulische retentietijd; 3 biomethaanpotentieel (BMP) uit experimenteel onderzoek; 4 volumeaandeel methaan

Species (+ groeiconditie)

C. C. C. C. C. C.

2.3.3.3

NH3 vrijstelling (mg g-1 VS) 27 6,5 29,8 26,1 34,5 33,5 in biogas (CH4 + CO2)

BMP in functie van groeicondities?

Onderzoek van Debowski et al. (2013) , naar verschil in groeiseizoen op het BMP van diverse zout water microalgen uit de Wislahaf haf aan de Oostzee in Polen, toonde aan dat biomassa die voornamelijk bestond uit cyanobacteri¨en en Chlorophyta duidelijk een hoger biogaspotentieel had tussen de maanden juni en september. De biogasopbrengsten lagen tussen 390 ± 8 en 421 ± 1 NL L-1 TS. Voor de cyanobacteri¨en werd in juli de hoogste methaaninhoud van het biogas opgemeten (71,4 %). Echter voor de diatomee¨en (Bacillariophyta) lagen de opbrengsten dan weer hoger in de lente en herfst met opbrengen van 317 ± 12 tot 330 ± 26 NL L-1 TS. Dit toont aan dat door een verschil in samenstelling of toegankelijkheid van biomassa er seizoenale verschillen kunnen bestaan in het BMP van microalgen. Echter dit is alvast geldig voor een open en natuurlijk systeem zoals een haf. Het is nog zeer de vraag of zulke variaties ook in kunstmatige systemen op afvalwaters kunnen onderscheiden worden. Hier spelen ook immers enkele constante en variabele parameters die van invloed kunnen zijn op de samenstelling en de conditie van het consortium MaB-vlokken zoals aangegeven in voorgaande knelpunten. → Het nagaan van mogelijke variatie van het BMP van MaB-vlokken biomassa in functie van de tijd door verandering in groeicondities door het verschuiven van de seizoenen, werd in deze masterproef met MaB-vlokken oogst over enkele maanden heen gekozen als de eerste onderzoeksdoelstelling. Hiernaar wordt gerefereerd als ’batch 1 ’.

2.4 Voorbehandelingen ter verbetering van biogaspotentieel van MaB-vlokken

2.4

Voorbehandelingen ter verbetering van biogaspotentieel van MaB-vlokken

2.4.1

Overzicht mogelijke voorbehandelingen

MaB-vlokken bestaan hoofdzakelijk uit microalgen. Zoals hiervoor aangetoond met het verschil tussen de theoretische en experimenteel bepaalde biomethaanopbrengsten verloopt de vergissing van microalgen niet effici¨ent. De voornaamste reden hiervoor is de weerstand van de celwand tegen afbraak door de MO van AD. Een voorbehandeling van microalgen kan het in de praktijk haalbare biogaspotentieel verbeteren omdat organische materie beter toegankelijk wordt voor de MO van AD. Wat volgt is een overzicht van the state of the art van voorbehandelingen van microalgen voor AD.Men kan onderscheid maken tussen fysische, chemische of biologische technieken. Fysische technieken kunnen het aandeel organische stof vergroten in het te vergisten substraat. Voorbeelden zijn mechanische technieken (vermalen, ultrasoon, microgolven, . . . ), onderwerpen aan hoge temperaturen of hoge druk (stoomexplosie), bevriezen, diverse scheidingstechnieken, opconcentreren of ontwateren van het substraat. Chemische technieken zullen eerder de afbraak van organische stoffen en de snelheid hiervan bevorderen. Voorbeelden zijn sterke zuren (HCl, H2 SO4 , . . . ), sterke basen (NaOH, Ca(OH)2 , . . . ), sterk oxiderende stoffen (O3 , H2 O2 , . . . ) of extraherende stoffen zoals hexaan dat lipiden kan onttrekken. Bij biologische technieken worden enzymen aangewend om de hydrolyse voor complexe substraten te versnellen. Het toedienen van een grote dosis toxische elementen via bijvoorbeeld rookgassen op het einde van de groeifase zou ook de resistentie tegen AD kunnen verminderen. Hoewel er vele typen voorbehandelingen bestaan, zijn er experimenteel echter nog maar weinig toegepast op diversiteit aan microalgen (Alzate et al., 2012; Debowski et al., 2013). Vaak worden combinaties van fysische en chemische voorbehandelingstechnieken gemaakt om de effici¨entie te vergroten.Uit de resultaten van diverse voorbehandelingen van microalgen blijkt dat thermische voorbehandeling de meest effectieve is (Alzate et al., 2012; Bougrier et al., 2006; Schwede et al., 2011; Sialve et al., 2009). Echter is het onwaarschijnlijk dat deze methode door het hoge energieverbruik rendabel kan zijn op grote schaal. Maar thermische behandelingen op lage E input ) te hebben en temperaturen (<100 °C) lijken energetisch een meer rendabeler balans ( E output hoeven daarom ook niet lang te duren (Ferrer et al., 2008). Bij autoclavering in een afgesloten drukvat wordt de temperatuur tot 121 °C gebracht bij zo’n 1,5 bar overdruk gedurende 10 ` a 15 minuten. Hierdoor kookt de celinhoud van het substraat. De techniek van high pressure thermal hydrolysis (HPTH) gaat nog een stap verder. Hierbij wordt een substraat eerst opgewarmd tot ± 160 °C en zo gehouden gedurende 20 `a 30 minuten bij 6 bar (Keymer et al., 2013). Daarna vindt een stoomexplosie plaats door plotse drukverlaging.

29

2.4 Voorbehandelingen ter verbetering van biogaspotentieel van MaB-vlokken Hierbij vindt een destructieve decompressie plaats in het substraat waardoor cellen losgerukt en opengebroken kunnen worden. Het voordeel van dit soort thermische voorbehandelingen is het vermijden van het gebruik van chemicali¨en die kunnen achterblijven in het substraat en mogelijk voor inhibitie zorgen. Microgolven zijn elektromagnetische straling met een frequentie tussen 300 MHz en 300 GHz die door polaire moleculen (zoals water, koolhydraten, eiwitten, . . . ) van een substraat kunnen worden op opgenomen als thermische energie doordat de polaire molecule zich voortdurend zal willen verdraaien in lijn met het alternerende opgelegde elektromagnetische veld (Kaatze, 1995). Het toenemen van de kinetische energie van de moleculen uit zich in het opwarmen van het geheel door warmteoverdracht van de polaire naar de niet polaire moleculen. Microgolven zijn niet in staat chemische verbindingen te verbreken maar kunnen wel waterstofbruggen verbreken (kaatze95). Hierdoor kunnen de structuren van eiwitten vervormen en zo tot hydrolyse van de cel leiden. De specifieke energie (Es ) uitgeoefend door microgolven op een substraat kan eveneens worden uitgedrukt met volgende vergelijking (vgl. 5).

kJ Es( kgT S) =

[P ·t] W ·s m ( kgT S ) (vgl. 5)

Sonicatie stuurt ultrasone geluidsgolven door een vloeistof met suspensie en veroorzaakt drukschommelingen waardoor kleine belletjes ontstaan. Wanneer deze vacu¨ umbelletjes samensmelten tot een grotere ontstaat cavitatie door het opnieuw imploderen van de lege ruimte. Hierdoor verandert de druk en temperatuur weer erg snel. Dit heeft een eroderend effect op naburig materiaal maar cavitatie vindt evenzeer intracellulair plaats. De hoeveelheid energie uitgeoefend tijdens een voorbehandeling bepaalt de mate van celschade (Bougrier et al., 2006). De specifieke energie uitgeoefend door ultrasone golven op een substraat kan worden uitgedrukt met bovenstaande vergelijking (vgl. 5). Het vgl. erg belangrijk effecten veroorzaakt door sonicatie en de bijhorende thermische opwarming van elkaar te kunnen onderscheiden. Daarom moet er voldoende gekoeld worden tijdens sonicatie om het thermische neveneffect uit de resultaten te filteren. Chloreren kan door toedienen van hypochloriet (HOCl) aan een oplossing. Een vlot beschikbare vorm van hypochloriet is bleekloog (Eau de Javel ) dat een verdunning van natriumhypochloriet (NaOCl) is. Reeds op lage concentraties is dit toxisch voor MO en heeft het een snelle inwerking. Door titrimetrisch toedienen kan met dit desinfectiemiddel een breekpuntschlorering worden uitgevoerd. Eerst zullen de aanwezige organische stoffen en ammoniakale stikstof (NH+ 4) reageren met de toegevoegde chloor. Bij verder toevoegen zullen zich ook gechloreerde organische verbindingen en chlooramines vormen. Nog meer chloor toevoegen zal leiden tot het weer afbreken van de eerder gevormde stoffen waarna uiteindelijk het breekpunt bereikt wordt. Pas vanaf dit punt zal vrij chloor voorkomen en is er een onmiddellijk kiemdodend effect bij contact. De nodige dosis voor chloreren hangt volledig af van de samenstelling van de te behandelen oplossing. Echter speelt pH een grote rol in de activiteit van het hypochloriet. Deze is optimaal

30

2.4 Voorbehandelingen ter verbetering van biogaspotentieel van MaB-vlokken rond pH 6, indien te laag ontsnapt chloorgas (Cl2 )uit de oplossing (Suslow, 1997). Om de juiste dosering te gebruiken wordt best het gehalte vrij chloor continu opgevolgd en in functie daarvan hypochloriet gedoseerd om een concentratie rond 0,5 mg Cl- L-1 te behouden. Ozon (O3 ) is een zeer sterk oxiderend gas dat kan gebruikt worden om zowat alle organische materiaal te oxideren. Ozon kan de resistente organische stoffen lignine en cellulose wel afbreken, in tegenstelling tot de MO van AD (Fang, 2013). Op die manier kan het toedienen van een gecontroleerde dosis wel een gunstig effect hebben op de hydrolyse van het substraat. Het voordeel is dat ozon zelf geen inhiberende restanten nalaat, omwille van de korte halfwaardetijd (20 minuten in puur water) (Fang, 2013; Suslow, 2004). Een nadeel is dat ozon relatief duur is en het nauwelijks oplost in water (0,3 mg L-1 bij 20 °C), ondanks de hoge effici¨entie van inwerking (Suslow, 2004). Het heeft de grootste activiteit tussen pH 6 en 8,5. Ozon kan geproduceerd worden door het splitsen van losse zuurstofmolecules (O) die snel reageren met O2 tot O3 . O2 kan gesplitst worden door een hoog energetische coronaontlading bij meer dan 5000 V. In de natuur ontstaat ozon door UV straling of bij bliksemontlading. Wat betreft voorbehandeling van substraat voor AD met ozon zouden optimale doseringen in functie van het type substraat liggen tussen 0,05 en 0,5 g O3 g-1 TS (Bougrier et al., 2006). Er is een bovengrens omdat men enkel wil bereiken dat de celwand voldoende verzwakt om de inhoud van de cel vrij te spelen en niet om de inhoud voor een deel mee te oxideren waardoor het BMP zal zakken. Een andere mogelijkheid voor verstoren van de celwand zou kunnen liggen in de (voor)behandeling van de MaB-vlokken met toxische stoffen op het einde van hun groeifase via bijvoorbeeld doorborreling met afgas dat deze stoffen bevat (Van Den Hende et al., 2012). Een voorbeeld van een meer extreme en uiterst effci¨ente (in korte tijd) voorbehandeling die met succes werd toegepast op Chlorella is het vermalen in vloeibare stikstof (Zheng et al., 2011).

2.4.2

Experimentele resultaten voorbehandelingen uit literatuur

Uit onderzoek van Gonz´ alez-Fern´andez et al. (2012) bleek bij een thermische voorbehandeling van 70 °C nauwelijks een hoger BMP behaald te worden, terwijl het kleine verschil met 80 °C wel resulteerde in 1,6 keer meer methaanopbrengst (tot 129 mL CH4 g-1 COD) omdat meer oplosbare stoffen uit de cellen traden bij een voorbehandeling op die temperatuur. Ook Ferrer et al. (2008) toonde aan dat thermische voorbehandeling van microalgen aan 75 en 95 °C gedurende 10 uren het BMP met 53 en 62 % verhoogt. Uit latere experimenten van Passos et al. (2013a) op MaB-vlokken-achtige biomassa (zie pagina 24) kan opnieuw besloten worden dat 10 uren aan 95 °C voorbehandelen de beste biogaspotentiaalwinst gaf van 61 % (tot 0,170 NL CH4 g-1 VS). Vanuit een energetisch standpunt moest wel besloten worden dat substraatoplossingen nodig zijn van meer dan 3 % VS om de energetische kost van de voorbehandeling te kunnen opvangen en netto te gaan renderen (Passos et al., 2013a).

31

2.4 Voorbehandelingen ter verbetering van biogaspotentieel van MaB-vlokken Thermische voorbehandeling bij 90 °C gaf ook met Botryococcus braunii gunstige resultaten voor recuperatie van koolwaterstoffen met extractiesolvent, interessant voor bio-olie uit microalgen (Kita et al., 2010). Op hogere temperaturen van 110 tot 170 °C bij 1 tot 6,4 bar leidde tot dit 11 `a 55 % meer methaan in functie van de gemengde cultuur van microalgen (Alzate et al., 2012). Autoclavering van Chlorella vulgaris bij 120 °C gedurende 40 minuten leverde voor 93 % meer CH4 op (Mendez et al., 2013). In dit laatste experiment werd ook een combinatiebehandeling gemaakt met enerzijds NaOH en anderzijds H2 SO4 , maar autoclaveren zonder chemicali¨en kwam er als hoogste BMP-winst uit. Voorbehandeling van Scenedesmus suspensie met HPTH (160 °C, 6 bar) toonde 81 % meer methaanopbrengst aan (tot 0,33 NL CH4 g-1 VS) (Keymer et al., 2013). Microgolven lijken een tweede voorbehandeling met gunstige effecten die aanleunen bij deze van thermische voorbehandeling. Uit onderzoek van Passos et al. (2013b) bleken microgolven op een suspensie van MaB-vlokachtige biomassa (1,65 % TS) het BMP te verhogen. Het toedienen van 21800, 43600 en 65400 kJ L-1 TS bleek respectievelijk het biogaspotentieel te verhogen met 27, 42 en 78 %. Ook toonde de auteur aan dat het effici¨enter was de biomassa kortere tijd op een groter vermogen te behandelen dan langere tijd op een lager vermogen voor eenzelfde hoeveelheid toegediende energie. Verder werd eveneens bewezen dat de oplossingsgraad van de cel toeneemt met de toegediende energie (Passos et al., 2013b). In onderzoek van Gonz´alez-Fern´andez et al. (2012) werd een gemengde cultuur met Scenedesmus verdund tot 8 g COD L-1 en zonder temperatuursregeling onderworpen aan ultrasone golven van 20 Hz voor verschillende tijden. Na incubatie met de CODsubstraat VS−1 inoculum verhouding van 0,5, -1 bleek bij de stalen onderworpen aan 35,5 tot 47,2 MJ kg TS geen winst in totaal BMP. Dit werd bevestigd door het feit dat zulke lage energetische blootstelling enkel resulteerde in uit elkaar slagen van vlokken en niet in verstoring van de celwand. Hogere energieblootstellingen zoals 128,9 MJ kg-1 TS leverden wel het een tweevoud in methaanproductie op omdat een drievoud aan opgeloste organische stoffen vrijkwam in vergelijking met onbehandeld substraat. Echter moet een deel van het gunstig effect op het BMP verklaard worden door het thermisch effect van de sonicatie dat opliep tot 85 °C. Het is dus van belang bij een sonicatievoorbehandeling thermische effecten uit te sluiten door het staal voldoende af te koelen. Uit zijn studie van Chlorella vulgaris kon Park et al. (2013) besluiten dat ultrasone behandeling van 50 tot 200 J mL-1 een significant hoger BMP opleverde door verstoring van de celwand, op 100 mL staal van een onbekende concentratie. Uit ander onderzoek bleek sonicatie van 10 tot 57 MJ kg-1 TS zo’n 6 `a 22 % meer methaan op te leveren op een gemengde cultuur van microalgen (Chlamydomonas, Scenedesmus, . . . ) (Alzate et al., 2012). Een experiment met sonicatie (30 kHz; 300 W; 135 s) van een suspensie Nannochloropis salina bleek op 21 % minder biogasopbrengst uit te komen (Schwede et al., 2011). Het is echter belangrijk met voldoende hoog vermogen een substraat voor te behandelen wat in

32

2.4 Voorbehandelingen ter verbetering van biogaspotentieel van MaB-vlokken dit voorbeeld betrekkelijk weinig leek. Wat betreft sonicatie van actief slib werden reeds gunstige resultaten opgeleverd bij 6,25 tot 9,35 57 MJ kg-1 TS met respectievelijk 51 en 53 % extra biogasopbrengst, maar hogere energie¨en leverden niet veel extra meer op (Bougrier et al., 2006). Gr¨onroos et al. (2005) toonde aan dat het meer BMP voor actief slib oplevert als korter een hogere sonicatiekracht wordt toegepast dan over langere tijd een lagere voor in totaal eenzelfde hoeveelheid energie. Hij wijst er ook op dat volume en concentratie een belangrijke rol spelen in de effici¨entie van het inwerken van de energie voor eenzelfde effect van grotere oplosbaarheid. Het is vaak heel moeilijk vergelijken bij sonicatie experimenten omdat de onderzoekers zich uitdrukken in kJ g-1 TS, zonder de concentratie of het volume van hun staal mee te beschrijven in hun publicatie. Daarom stelt Zhang et al. (2008) een alternatieve maatstaaf voor. Wat men algemeen wil bereiken met sonicatie is een toename in opgeloste COD (sCOD). Hier staat de inwerking van een bepaalde hoeveelheid energie tegenover (kWh). Daarom stelt hij voor de index verhouding kWh sCOD−1 enter de behandeling of toename te gebruiken; hoe lager, hoe effici¨ hoe minder resistent het substraat in kwestie (Zhang et al., 2008). Bougrier et al. (2006) toonde aan dat ozonbehandeling van actief slib met een dosis onder 0,15 g O3 g-1 TS geen effect had op de hoeveelheid COD of TS, echter nam het BMP wel af boven deze dosis. Bij 0,16 g O3 g-1 TS stelde hij vast dat voor actief slib de opbrengst maximaal verhoogde met 25 % (tot 0,272 NL CH4 g-1 COD). Cheng et al. actief (2012) toonde bij 77 ± 7 mg O3 g-1 TSS een oplossing van 12 % van de TSS en 9 % van de COD aan. Voor de ozonisatie van een actief slib werd 80% BMP-winst gehaald met een optimum van 0,1 g O3 g-1 COD (Weemaes et al., 2000). Zhang et al. (2009) toonde voor actief slib een optimale dosering van 50 mg O3 g-1 TS aan (47 % extra celafbraak), met een bovengrens zonder verdere verandering bij 80 mg O3 g-1 TS. Uit een biogaspotentieel test van Yeom et al. (2002) bleek een verhoging tot 100 mg O3 g-1 TSS een verhoging in BMP mee te brengen. Ter referentie, een gangbare dosering voor ozon in de afvalwaterzuivering ligt tussen 0,25 en 0,5 g O3 g-1 COD (Audenaert, 6/11/2013). Uit onderzoek bleek dat drogen van algenbiomassa niet leidt tot een hoger biogaspotentiaal (Mussgnug et al., 2010). Dit is waarschijnlijk omdat er vervluchtigbare organische stoffen door verloren gaan en de overgebleven biomassa moeilijker beschikbaar wordt voor de MO van AD. Het lijkt daarom beter te werken met verse biomassa die enkel ontwaterd is door bijvoorbeeld centrifuge. Lipiden extractie met hexaan op een Scenedesmus suspensie leverde 33 % meer methaanopbrengst op (tot 0,24 NL CH4 g-1 VS) (Keymer et al., 2013).

2.4.3

Experimentele voorbehandelingen in dit onderzoek

Er werd gekozen voor een screening naar het effect op AD van 5 verschillende voorbehandelingen op MaB-vlokken. De keuze werd vooral bepaald door de mogelijkheden in het laboratorium

33

2.4 Voorbehandelingen ter verbetering van biogaspotentieel van MaB-vlokken (beschikbaarheid van apparatuur en knowhow) en het kunnen uitvoeren ervan in een kort tijdsbestek. → Het effect op het biogaspotentieel van deze groep van 5 voorbehandelingen is de tweede onderzoeksvraag van deze scriptie; hiernaar wordt verwezen met de naam ’batch 2 ’. Literatuur rond de voorbehandeling van microalgen in sterk ontwaterde vorm zoals de MaBvlokken (>30 %) in dit onderzoek, werd nauwelijks gevonden. De literatuur gebruikt bijna altijd suspensies van substraten bij voorbehandelingen. Omdat er geen suspensie MaB-vlokken aan de vergistingsreactoren zou gevoed worden werd dan ook geopteerd om de voorbehandelingsstappen zoveel mogelijk te beperken door waar mogelijk resuspensie te vermijden. Dit bespaarde tijd omdat er niet opnieuw moest ontwaterd worden en beperkte de hoeveelheid energie nodig voor de voorbehandeling. Tevens bespaarde dit op de nodige hoeveelheid substraat dat moest worden voorbehandeld omdat bij het ontwateren ook biomassa verloren gaat. Door de aard van de voorbehandeling moest bij chloreren met sonicatie en ozonisatie wel gewerkt worden met een resuspensie. Er werd bij deze voorbehandelingen niet gezocht naar een optimale dosering ten opzichte van de hoeveelheid biomassa. Wel werd getracht, op basis van trial and error, het meest maximaal mogelijke effect van celdegradatie in het substraat te bekomen, als eerste verkennende testen. Hierna volgt een overzicht van het hoe en het waarom bij het toepassen van elke gekozen voorbehandelingsmethode. De uitvoeringsdetails hiervan worden toegelicht in hoofdstuk 3 . 2.4.3.1

Bevriezing

Bevriezing wordt vaak gezien als een goede bewaarmethode voor organisch materiaal in afwachting van gebruik voor eender welk doeleinde. Het is daarom interessant na te gaan of MaBvlokken zonder positief of negatief effect op AD kunnen worden ingevroren om de bewaring ervan te bevorderen. Het is niet vanzelfsprekend dat bevriezing sowieso geen effect heeft want uit onderzoek met Nannochloropis salina bleek bijvoorbeeld dat invriezen bij -15 °C met 33 % minder biogasopbrengst ook negatief als voorbehandeling kan uitpakken (Schwede et al., 2011). Daarom wordt het effect op AD ook nagegaan voor MaB-vlokken. Als blijkt dat er geen noemenswaardig effect is, is het raadzaam MaB-vlokken als substraat voor AD voortaan te bewaren door bevriezing in plaats van bij 4 °C waar ze de samenstelling kan blijven wijzigen met verloop van de tijd door vertraagde afbraak en uitdroging. 2.4.3.2

Autoclavering

Gezien thermische behandelingen het beste scoren naar verhogen van BMP toe, kon dit niet ontbreken in de screening op MaB-vlokken. Als thermische behandeling werd gekozen voor autoclavering. Dit was het meest eenvoudig uitvoerbaar met het beschikbare toestel onder zeer

34

2.4 Voorbehandelingen ter verbetering van biogaspotentieel van MaB-vlokken gecontroleerde en gekende omstandigheden. Voordelen zijn de relatief korte behandelingstijd en de eenvoud van uitvoeren. 2.4.3.3

Microgolven

Voorbehandeling met microgolven komt ook vaak als beter werkende techniek naar voren, op directe thermische behandeling na (Schwede et al., 2011). Er werd geopteerd voor een screening van de effecten van een gewone microgolfoven in plaats van met een meer gecompliceerde en krachtigere microgolven met destructiebommen en chemicali¨en. De vergelijking met de literatuur is echter moeilijk omdat daar steeds met suspensies van substraat gewerkt wordt. Daarom moest een eigen maatstaaf ter referentie gebruikt worden. Het werken met een vast substraat zou sowieso resulteren in meer behoud van COD en VS omdat dit onmogelijk met een nadien ontwaterde suspensie zou kunnen uitspoelen. Omdat de microgolven rechtstreeks inwerken op de biomassa zonder daarbij zoals in een suspensie ook grotendeels het omringde water op te warmen, warmt de biomassa zelf heel snel op. Dit is een zeer effici¨entie behandeling van biomassa t.o.v. een suspensie. Gezien resultaten van onderzoek uit de literatuur steeds uitgedrukt staan in specifieke energie per gewicht TS, maar hierbij niet de concentratie van de suspensie in rekening brengen is het moeilijk te vergelijken met de behandeling van een vast substraat. Daarom werd geopteerd om zeker niet meer dan 50 % van het aandeel water in de biomassa te laten uitdampen en dat als uiterste grens te nemen voor de in totaal toegediende energie. Het gaan naar 100 % TS door totale uitdamping leek weinig zinvol en hiervan wordt verwacht dat dit het BMP zeker niet ten goede zou komen. De specifieke energie die gebruikt wordt op een vast substraat is daarom veel kleiner dan die op een suspensie en betekent meteen al een grote energiebesparing. Er werd gekozen voor het werken bij het maximale vermogen van de microgolfoven omdat hierbij de hoogste effici¨entie verwacht wordt (Passos et al., 2013b). 2.4.3.4

Ozonisatie

Vooropgesteld was om een voldoende grote dosis ozon te gebruiken om ergens nabij de optimale waarde uit te komen voor een maximaal BMP. Als richtwaarde voor de dosering ozon werd een bereik rond 50 mg O3 g-1 TS gekozen. Dit zou zeker voldoende oxideren zonder gevaar te lopen om teveel biomassa te mineraliseren, althans volgens de opgezochte literatuur (Zhang et al., 2009; Cheng et al., 2012). Uit voorzorg werd een veelvoudfactor 2 werd genomen voor de hoeveelheid biomassa die moest voorbehandeld worden omdat verwacht werd dat zeker geen 100 % van de hoeveelheid waarmee gestart werd zou kunnen worden gerecupereerd, wegens verliezen aan ozonisatie zelf maar vooral ook aan het ontwateren en mogelijk in oplossing gaan van de celinhoud.

35

2.4 Voorbehandelingen ter verbetering van biogaspotentieel van MaB-vlokken 2.4.3.5

Chloreren en sonicatie

Het idee achter de combinatie van deze twee voorbehandelingen was om na te gaan of er een synergetisch effect was dat in tegenstelling tot beide voorbehandelingen apart wel in een noemenswaardig verschil in BMP kon resulteren. Omdat over doseringen voor chloreren van microalgenbiomassa in de literatuur niets relevant werd teruggevonden werd een voorafgaande breekpuntschlorering uitgevoerd op een staal MaBvlokken in suspensie. Door middel van een titratie met actieve ORP (oxidatie reductie potentieel) meeting werd het breekpunt voor de staaloplossing bepaald. Daaruit werd de nodige hoeveelheid hypochloriet bepaald. Om geen noemenswaardig effect van chlorering te hebben werd de te doseren hoeveelheid aan batch 2 berekend als ± 10 % van de nodige hoeveelheid tot het breekpunt. De gebruikte dosering is terug te vinden in hoofdstuk 3 . De tweede stap binnen deze voorbehandeling was sonicatie. Hier werd geopteerd voor de referentiewaarde van 8 g COD L-1 als suspensie van MaB-vlokken. Ook deze voorbehandeling mag op zich geen effect hebben en dus is de richtwaarde van 35,5 MJ kg-1 TS een goede maatstaaf (Gonz´alez-Fern´andez et al., 2012). Voor de MaB-vlokken in dit onderzoek komt de nodige concentratie overeen met 16,4 g TS L-1 . Door dan terug te berekenen hoeveel tijd de sonicatie zou moeten worden toegepast op het identieke volumes en concentratie zoals bij Gonz´alez-Fern´andez et al. (2012) zou dat neerkomen op een praktisch uitvoerwerk van meer dan 20 uren. Dit bleek waanzinnig veel energie te zijn en praktisch niet haalbaar om uit te voeren met de beschikbare capaciteit van sonicatie. De andere referenties boden steeds te weinig informatie om in dit complex geval van resuspensie tot een gelijke vergelijking te komen. Daarom werd vanuit praktisch standpunt overwogen om als maatstaf eenzelfde energie te nemen als diegene die gebruikt was in de vorm van microgolven. Dit kwam neer op een haalbare uitvoerwerk van zo’n 2 uren voor een energie van 2,75 kJ g-1 TS waardoor eveneens geen effect op het BMP verwacht werd, uitgaande van de literatuur. Van de combinatie van deze twee voorbehandelingen samen zou dus ook geen effect op het BMP verwacht worden. Er waren te weinig vergistingsreactoren voor handen om deze bewering te bewijzen door de voorbehandelingen apart te onderwerpen aan de BMP-test. De batchresultaten zullen zich uitspreken over deze eventueel synergetische voorbehandeling.

36

Hoofdstuk 3

Materiaal en methoden Dit masterproefonderzoek behandelt twee vragen. Ten eerste werd nagegaan of er een verschil is in het biogaspotentieel van MaB-vlokken die op verschillende tijdstippen werden geoogst (batch 1 ). Ten tweede werd een screening uitgevoerd van vijf verschillende voorbehandelingen van MaB-vlokken om na te gaan of deze het biogaspotentieel kunnen verbeteren op een rendabele manier (batch 2 ). In dit hoofdstuk worden de materialen en methoden besproken die gebruikt werden om de bovenstaande onderzoeksvragen te beantwoorden. Eerst wordt besproken hoe de MaB-vlokken als substraat en het anaeroob slib als inoculum verkregen en behandeld werden. Vervolgens wordt de volledige onderzoeksopzet en de methode van uitvoeren toegelicht. Ten slotte wordt de gebruikte methode voor het bepalen van het biogaspotentieel uitvoerig beschreven. Dit gaat van de gebruikte opstelling en materialen over de handelingen bij opstart, opvolging en be¨eindiging van de vergistingsproeven tot de analysemethoden voor de verschillende opgevolgde parameters en de berekeningswijze van de resultaten.

3.1 3.1.1

MaB-vlokken als substraat Herkomst en aangroei

De MaB-vlokken biomassa gebruikt in dit vergistingsonderzoek werd geproduceerd in een openlucht waterzuiveringsinstallatie op pilootschaal. Deze pilootreactor maakt deel uit van het EnAlgae project. Alle gegevens betreffende de productie en oogst van de MaB-vlokken die hier in dit hoofdstuk besproken worden zijn afkomstig uit het bijhorende onderzoek van Van Den Hende et al. (ingediend). Deze MaB-vlokken bioreactor was een opschaling van laboratorium schaal (40 en 400 L) tot industri¨ele schaal (12 m3 op 30 m2 ) in de vorm van een renbaanvijver, zie figuur 3.1. Het was een sequencing batch reactor die gedurende ruim 7 maanden operatief was in Roeselare (Belgi¨e) op de site van het Praktijkcentrum Aquacultuur van de West-Vlaamse onderzoeks- en 37

3.1 MaB-vlokken als substraat

38

adviesinstelling Inagro. Grof gezeefd afvalwater van de cultuurteelt van snoekbaars diende als influent dat dagelijks met vaste hoeveelheden werd toegediend na aflaten van effluent met een hydraulische retentietijd van 4 tot 8 dagen. Overdag werd de de watermassa in de reactor door 2 propellerpompen rondgestuwd aan een snelheid van zo’n 10 cm s-1 . ’s Nachts werd er niet beroerd en bezonken de MaB-vlokken, al werd er in de vroege ochtend nog wel enkele keren kort omgewoeld om de in die nacht ontstane CO2 te doen ontsnappen zodat de vlokken nog beter bezinken. De reactortemperatuur werd met een verwarmingssysteem steeds op minstens 12 °C gehouden tijdens de wintermaanden, maar werd niet verwarmd tijdens warmere maanden. Het hele systeem van regeling influent, effluent, verwarming, toediening van rookgassen, maar ook de monitoring van temperatuur, pH en andere werd softwarematig geregeld met een PLC-sturing.

Figuur 3.1: Pilootreactor waterzuivering met MaB-vlokken

MaB-vlokken groeiden binnen de operatieve periode aan met een gemiddelde dagelijkse productiviteit van 9,2 g TSS en 3,2 g VSS per m2 reactor, maar tijdens de zomermaanden waarvan de MaB biomassa gebruikt in de vergistingsproeven afkomstig is liep dat op tot 16 g en 5 g respectievelijk. Echter lag de eigenlijke productiviteit hoger omdat een deel van de biomassa door predatoren zoals Tubifex sp., een geslacht van borstelwormen, werd begraasd. Deze organismen werden ook waargenomen in de geoogste biomassa en vooral in grotere mate in de biomassa die gebruikt werd voor de batch 2. MaB biomassa werd voortdurend door regelmatig oogsten op 0,5 g TSS L-1 gehouden in de reactor zodat ze met een optimale snelheid bleef aangroeien. Het meest dominante geslacht fotosynthetiserende micro-organismen in de gebruikte MaB-vlokken was de draadvormige microalg Ulothrix sp. of Klebsormidium sp. (via microscopische observaties is het moeilijk om een onderscheid te maken tussen deze species). Het chlorofyl a gehalte

3.1 MaB-vlokken als substraat hierin bedroeg gemiddeld 1,64

3.1.2

±

39

0,54 % van de VSS.

Oogsten, bewaren en voorbereiden

Na bezinking van de MaB-vlokken kon er geoogst worden. Dit gebeurde door MaB-vlokken met een turbinepomp uit de reactor te verpompen naar een bezinktank van 1 m3 . Hierin bezonken de MaB-vlokken gedurende 1 uur waarna zo’n 0,8 m3 supernatans werd teruggepompt naar de reactor. Deze hoger concentreerde biomassa werd vervolgens in een linnen filterzak gepompt (150-250 µm poriegrootte) en dichtgeknoopt om met de zwaartekracht en manueel aanduwen meer ontwaterd te geraken (Figuur 3.2.a). Ten slotte werd de filterzak met biomassa in een hydropers (Garda water press, Enotecnica Pillan, IT) gebracht en tot 4 bar overdruk uitgeperst gedurende een klein half uur (Figuur 3.2.b). Het hele proces van oogsten van de voornaamst gebruikte biomassa in de vergistingsproeven, verliep gemiddeld met een recuperatie effici¨entie 96,3 ± 3,7 % van de TSS en 92,2 ± 6,8 % van de VSS. Het bekomen oogstproduct, MaB-vlokken koek, werd bewaard bij 2 °C tot deze gebruikt werden voor de vergistingsproeven (Figuur 3.2.c). Deze koek bestond uit 46,6 ± 3,1 % TS en 25,7 ± 4,8 % VS.

(a)

(b)

(c)

Figuur 3.2: Het oogsten en ontwateren van MaB-vlokken: a) Filteren met filterzak na bezinking; b) Ontwateren van filterzak met hydropers; c) Ontwaterde MaB-vlokken koek.

Vooraf aan de opstart van de vergistingsreactoren werd het substraat voorbereid. Op bepaalde stalen met MaB-vlokken koek trad schimmelgroei op vanaf 4 tot 7 weken na oogsten. Deze beschimmelde stalen werden niet gebruikt voor de vergistingsproeven. Hierdoor konden enkel stalen van de resterende oogstdata gebruikt worden in deze studie. MaB-vlokken koek werd verkorreld met behulp van een mortier en een vergiet met ronde openingen tot MaB-vlokken korrels met een diameter van 4 mm (Figuur 3.3). MaB-vlokken werden steeds gevoed aan de vergistingsreactoren in deze verkorrelde vorm, al dan niet met voorafgaande voorbehandeling zoals verder besproken voor batch 2. In de tijd tussen verkorrelen en toedienen aan de vergistingsreactoren werden de MaB-vlokken korrels bewaard in ziplock zakjes zodat de MaB-vlokken

3.2 Anaeroob slib als inoculum niet uitdroogden.

Figuur 3.3: Verkorrelde MaB-vlokken als substraat voor vergisting

3.1.3

Analyses

Het MaB-vlokken substraat werd net voor de opstart van de vergistingsreactoren geanalyseerd op TS en VS volgens het protocol in bijlage A (pagina 80); totale en opgeloste COD volgens het protocol in bijlage B (pagina 84) en bijlage C (pagina 87); en chlorofyl a, faeofytine a en de fysiologische conditie volgens het protocol in bijlage D (pagina 93).

3.2 3.2.1

Anaeroob slib als inoculum Herkomst en voorbereiding

Het gebruikte inoculum was een mengsel van twee anaerobe slibs. Het grootste deel (80 %) was afkomstig van de anaerobe vergister in het RWZI te Harelbeke (Aquafin) en de overige 20 % van de anaerobe vergister van Inagro te Roeselare. Dit laatste werd grondig gezeefd op stukken organische materiaal groter dan 1 mm zodat het gebruikte mengsel een minimum aan onvergist substraat zou bevatten. Dit gemengd inoculum werd 4 dagen voor de opstart van batch 1 verzameld en het deel nodig als inoculum in batch 1 werd mesofiel ge¨ıncubeerd bij 37 °C (INCULine incubator, VWR, US). Met regelmatig opschudden en met de mogelijkheid tot ontgassen, verlaagde het verblijf in de incubator de eigen gasproductie door tijdelijke uithongering. Het overige inoculum werd tot 4 dagen vooraf aan de opstart van batch 2 afgesloten van lucht bewaard bij 2 °C en vervolgens ge¨ıncubeerd zoals bij batch 1. Omdat er net niet voldoende inoculum was voor de opstart van batch 2 werd dit aangevuld tot 20 % door hergebruik van het

40

3.3 Onderzoeksopzet vergistingsproeven digestaat van batch 1 na afzeven van resterend substraat. Op die manier werd verwacht dat het gebruikte inoculum van batch 2 vergelijkbaar was met dat van batch 1. De keuze voor dit slibmengsel werd gemaakt om vergelijkbare resultaten te bekomen met de vergistingsproeven op MaB-vlokken die deze batches vooraf gingen.

3.2.2

Analyses

Het gebruikte inoculum werd steeds rond de opstart van de vergistingsreactoren geanalyseerd op TS en VS volgens het protocol in bijlage A (pagina 80); en chlorofyl a, faeofytine a en de fysiologische conditie volgens het protocol in bijlage D (pagina 93).

3.3 3.3.1

Onderzoeksopzet vergistingsproeven Batch 1: Effect biogaspotentieel bij verschillende groeicondities

Het biogaspotentieel van MaB-vlokken die in de pilootreactor werden gekweekt op verschillende punten in de tijd in de zomer van 2013 werd onderzocht. In batch 1 betrof het biomassa van de maanden juli, augustus en september. Deze batch was een verderzetting van het onderzoek dat in de voorgaande batches gestart werd en dat biomassa uit de maanden april, mei en juni omvat. De gebruikte MaB-vlokken in batch 1 van deze studie vertegenwoordigden vijf punten in de tijd: 10 juli; 14 augustus; 5, 12 en 27 september.

3.3.2

Batch 2: Effect biogaspotentieel bij verschillende voorbehandelingen

In batch 2 werd een screening uitgevoerd van enkele voorbehandelingen op de MaB-vlokken biomassa om na te gaan of deze het biogaspotentieel kunnen verbeteren. Er werd enkel gebruik gemaakt van MaB-vlokken biomassa die geoogst werd op 14 oktober 2013. Het was wegens het stilleggen van de pilootreactor onmogelijk met versere biomassa te werken. Ter vergelijking van de voorbehandelingen werd ook het biogaspotentieel op onbehandelde MaB-vlokken van deze oogstdatum bepaald. Alle MaB-vlokken biomassa werd eerst verkorreld zoals eerder beschreven en onderging pas nadien de voorbehandeling. Voor de eerste drie voorbehandelingen (bevriezing; autoclavering; microgolven) konden de MaB-vlokken rechtstreeks na voorbehandeling weer tijdelijk in bewaring zonder nood aan een nieuwe ontwatering of verkorreling. Voor de laatste twee voorbehandelingen (chloreren en sonicatie; ozonisatie) werden de MaB-korrels eerst terug in suspensie gebracht, dan voorbehandeld in de watermassa en vervolgens weer geoogst, ontwaterd met filterzak en hydropers en tenslotte verkorreld zodat een gelijkaardig substraat bekomen werd voor opstart van de vergistingsproeven.

41

3.3 Onderzoeksopzet vergistingsproeven De biomassa vooraf aan de voorbehandelingen en het eindproduct na voorbehandeling werd steeds geanalyseerd op TS en VS volgens het protocol in bijlage A (pagina 80); totale en opgeloste COD volgens het protocol in bijlage B (pagina 84) en bijlage C (pagina 87); en chlorofyl a, faeofytine a en de fysiologische conditie volgens het protocol in bijlage D (pagina 93). 3.3.2.1

Voorbehandeling 1: bevriezing

MaB-vlokken werden ´e´en cyclus ingevroren tot -18 ± 1 °C gedurende 5 dagen. E´en dag voor de voeding aan de vergistingsreactor werden deze ontdooid bij 2 °C. 3.3.2.2

Voorbehandeling 2: autoclavering

Een afgewogen hoeveelheid MaB-vlokken korrels werd verdeeld over 3 flessen van 500 mL (Duran GLS 80 (EU Design No. 381983), Schott AG, DE) en bedekt met bijhorend deksel zonder dit vast te schroeven opdat drukuitwisseling mogelijk zou blijven. Deze flessen werden samen in een laboratorium autoclaaf zonder vacu¨ umpomp (GFB1S, Diamond) gedurende 15 minuten aan 1,07 ± 0,02 bar overdruk (121 °C) geautoclaveerd met 250 mL aqua destillata. Aan het einde van dit proces werd de druk op het vat versneld afgelaten door het overdrukventiel op te lichten. Dit effect werd toegepast in de hoop dat het water in de cellen van de biomassa door de plotse decompressie extra zou uitkoken en mogelijk zo de celwand zou beschadigden, al kon dit niet aangetoond worden. Na dit effect werden de autoclaaf en de flessen verder passief afgekoeld tot kamertemperatuur waarna opnieuw de overgebleven massa bepaald werd. 3.3.2.3

Voorbehandeling 3: microgolven

Een 600 g MaB-vlokken korrels werd verdeeld over 3 flessen van 500 mL (Duran GLS 80 (EU Design No. 381983), Schott AG, DE) en deze werden ´e´en voor ´e´en zonder deksel in een microgolfoven behandeld (Dimension 4 (NN-8857), Panasonic, JP) (2450 MHz; 1400 W input; 700 W output). In totaal werd er 840 seconden bestraald met 700 W microgolven wat overeenkomt met 588 kJ inwerkende op de totale biomassa. De MaB-vlokken korrels hadden oorspronkelijk een droge stof gehalte van 41,77 ± 0,09 % dat door toedienen van 2346 kJ kg-1 TS steeg tot 55,37 ± 0,02 %. Het was belangrijk te verzekeren dat de korrels niet volledig uitgedroogd zouden geraken. Daarom werd het bestralen regelmatig onderbroken om de biomassa om te roeren met een spatel en het geheel op overtollig massaverlies te controleren door dit af te wegen. 3.3.2.4

Voorbehandeling 4: chloreren en sonicatie

Voor de dosering van deze voorbehandeling wordt uitgegaan van een doelconcentratie 8 g COD L-1 wat voor deze biomassa overeenkomt met 16,4 g TS L-1 (zie pagina 36). Daartoe werd 781 g MaB-vlokken korrels geresuspendeerd in 20 L kraanwater in een bidon van 25 L en overnacht met beroering door magneetroerders bij 2 °C losgeslagen. De zuurtegraad werd vooraf aan de

42

3.3 Onderzoeksopzet vergistingsproeven chloorbehandeling gecorrigeerd van pH 8,02 naar pH 6,05 voor een meer optimale inwerking van HOCl (Suslow, 1997). Er werd gebruik gemaakt van commerci¨ele bleekloog (La Croix 12 °Cl (Eau de Javel ), ColgatePalmolive, US) met een concentratie van 39,92 g NaOCl L-1 . In totaal werd 81,6 mL aan de bidon toegediend en vermengd wat overeenkomt met 0,01 g NaOCl g-1 TS. De pH steeg hierdoor na een reactietijd van 2 uren weer tot 6,38. Er werd gesoniceerd met een ultrasoon sonde (UP 400s, Hielscher Ultrasonics GmbH, DE) (24 kHz, 400 W) aan 75 % amplitude met een cyclus tijd van 0,5 s en volgens de werkings- en veiligheidsinstructies zoals bepaald in het protocol in bijlage D (pagina 93). Het te behandelen volume van 20 L werd voor elke sonicatiestap telkens goed opgeschud en verdeeld in volumes van 800 mL met maatcilinder. Deze deelvolumes werden overgebracht in maatbekers van 1 L en vervolgens telkens 4 minuten behandeld. Dit proces werd voor alle deelvolumes 25 keer identiek herhaald. Dit komt overeen met een behandeling van 2750 kJ kg-1 TS. De behandelde oplossing werd terug samen verzameld in een andere bidon. De temperatuur van de oplossing steeg maximaal tot 18 °C door sonicatie waardoor geen thermische voorbehandelingseffecten verwacht werden. De pH bij afloop bedroeg 6,75. Ten slotte werd de oplossing gedurende ruim een uur doorborreld met luchtpompjes opdat zoveel mogelijk resterend chloor zou ontsnappen. Nadien werd de biomassa weer ontwaterd, verkorreld en bewaard op dezelfde wijze als eerder omschreven op pagina 39. 3.3.2.5

Voorbehandeling 5: ozonisatie

In een bidon van 25 L werd 400 g MaB-vlokken korrels geresuspendeerd in 10 L kraanwater en overnacht met beroering door magneetroerders bij 2 °C losgeslagen. Dit komt overeen met 16,71 g TS L-1 . De zuurtegraad werd vooraf aan de ozonbehandeling gecorrigeerd van pH 8,05 naar pH 6,87 voor een meer optimale inwerking van ozon door een minder snel verval van hydroxide ionen (Suslow, 2004). De oplossing werd in een continu-ozon-gevoede reactor gebracht (opstelling laboratorium LIWET) (Figuur 3.4). Een roermagneet werd toegevoegd en de reactor werd gasdicht afgesloten. Samen met de roerplaat zorgde een peristaltische pomp (520S, Watson Marlow, GB) dat de biomassa goed in suspensie bleef en niet bezonk door de oplossing voortdurend onderaan uit en bovenaan in de reactor te pompen met een debiet van 3200 mL min-1 . Zuivere zuurstof werd aan een constant ingesteld debiet van 1000 mL min-1 naar de ozongenerator geleid (Generator COM-AD-02, Anseros Klaus Nonnenmacher GmbH, DE) (max output 8,0 g O3 h-1 ). Het debiet werd gemeten met een digitale AALBORG mass flow meter GFM17. Eerst werd de ozonanalyser (Monitor GM-6000-OEM, Anseros Klaus Nonnenmacher GmbH, DE) (bereik 0-199,9 g O3 m-3 ) gekalibreerd op 0 g O3 m-3 met zuivere zuurstof en vervolgens

43

3.3 Onderzoeksopzet vergistingsproeven

Figuur 3.4: Opstelling voor de ozonbehandeling van MaB-vlokken: a) ozonreactor met centrale gasdiffusor; b) roerplaat; c) peristaltische pomp; d) ozonanalyser; e) ozongenerator; f) pc voor registreren van analyser data

werd de ozongenerator ingeschakeld op maximale productie aan steeds hetzelfde zuurstofdebiet. Na stabilisatie van de snelheid van ozonproductie kon zo de constante ozonproductie van 1,50 ± 0,04 mg s-1 bepaald worden die zou worden toegediend aan de oplossing. De continue meeting van de ozonanalyser werd via de analoge voltage uitgang via een interface (USB Data Acquisition Module (18200-00), Cole-Parmer, US) op PC met de software TraceDAQ opgeslagen voor latere berekening van effectief gebruikte doseringen. Een meeting van 1 V kwam overeen met 100 mg O3 L-1 gas. De geregistreerde data van de analyser, eens aangesloten op de gasuitgang van de ozonreactor, werd verrekend vanaf het moment dat de uitgang van de ozongenerator verbonden werd met de ingang van de ozonreactor. Door berekening van de integraal van de ozonregistratie over de tijd van ozontoediening, kon het verschil genomen worden van de gekende ingangsconcentratie en de geregistreerde uitgangsconcentratie en zo berekend worden hoeveel ozon effectief gereageerd heeft met de oplossing. Bij deze berekening werd door middel van het toepassen van een correctie ook rekening gehouden met het feit dat tijdens de eerste minuten van de ozonreactie de headspace

44

3.4 Bepaling biogaspotentieel in de reactor nog niet de maximaal mogelijke concentratie ozon bereikt heeft. Hierdoor kan valselijk verondersteld worden dat meer ozon lijkt weggereageerd te zijn dan er in werkelijkheid is weggereageerd. Gedurende 4,31 uren reageerde in totaal 9,379 g O3 met de volledige oplossing. Dit komt overeen met een behandeling van 56,13 mg O3 g-1 TS. De geschatte energie bij deze voorbehandeling was 10688 kJ kg-1 TS. Dit werd geschat op basis van het vermogen van 115 W van enkel de ozongenerator gedurende de tijd van behandeling. Na deze reactie werd de oplossing nog gedurende 20 minuten nagespoeld met zuivere zuurstof om weer zoveel mogelijk ozon te verdrijven uit de oplossing en de reactor op een veilige manier te kunnen openen. Bij openen van de reactor viel duidelijk op dat er onder meer ammoniakgas ontstaan was bij de ozonreactie. De pH bedroeg 6,76 aan het einde van deze voorbehandeling. Ten slotte werd de biomassa weer ontwaterd, verkorreld en bewaard op dezelfde wijze als eerder omschreven op pagina 39.

3.4 3.4.1

Bepaling biogaspotentieel Proefopzet

Er waren maximaal 30 reactoren met bijhorende kolommen simultaan beschikbaar. Op basis van deze beperking werd de proefopzet voor beide batches bepaald. Er waren twee waterbaden met telkens 15 kolommen beschikbaar. De reactoren werden hier per onderzocht substraat willekeurig over verdeeld om afwijkingen en risico’s maximaal te spreiden. Voor batch 1 waren er 5 verschillende substraten (5 oogstdatums) te onderzoeken en werd dit uitgevoerd in vijfvoud per substraat (25 reactoren met substraat), aangevuld met 5 controlereactoren (zonder substraat). Een overzicht wordt gegeven in tabel 3.1. Voor batch 2 waren er 5 voorbehandelingen te onderzoeken alsook het biogaspotentieel van nietvoorbehandelde MaB-vlokken ter referentie, wat neer komt op 6 te onderzoeken groepen. Deze 6 groepen konden dus slechts in viervoud worden uitgevoerd, aangevuld met 5 controlereactoren (zonder substraat). Uit batch 1 bleek dat ´e´en combinatie van reactor en kolom onbruikbaar was door gaslekken wat het totaal van 29 opgestarte reactoren verklaart. Een overzicht wordt gegeven in tabel 3.2.

3.4.2

Opstelling reactoren en kolommen

De biogasproductie per reactor werd gemeten volgens het principe van een eudiometer. Hierbij werd per individuele biogasreactor het geproduceerde biogas opgevangen in een initieel volledig opgevulde waterkolom, zie figuur 3.6. De mate van vloeistof verdringing stond hierbij dan als maat voor de hoeveelheid geproduceerd biogas. Door het aflezen van de hoogte van het

45

3.4 Bepaling biogaspotentieel

46

Tabel 3.1: Overzicht proefopzet batch 1 Datum substraatoogst

Volumetrische biomassa productiviteit1 (mg Lpiloot-1 dag-1)

Duplicaatreactoren (opgestart)2

Ratio VS substraat op VS inoculum (g g-1)

TSS

VSS

2013/07/10

47 ± 68

12 ± 19

4 (5)

0,5003 ± 0,0001

2013/08/14

33 ± 47

11 ± 12

4 (5)

0,4998 ± 0,0003

2013/09/05

33 ± 47

11 ± 12

4 (5)

0,5001 ± 0,0002

2013/09/12

33 ± 47

11 ± 12

2 (5)

0,5000 ± 0,0001

2013/09/27

33 ± 47

11 ± 12

5 (5)

0,5001 ± 0,0002

1

Gemiddelde waarden voor eenzelfde operatieperiode van de pilootreactor die het MaB-vlokken substraat produceerde; op B1_0710 na steeds met rookgastoediening van 5 L min-1 (Van Den Hende et al., ingediend a); 2 Het aantal duplicaatreactoren waarvan de resulterende data voor wat betreft biogasvolumes in dit werk werden verwerkt, na weglaten van de datasets waarvan met zekerheid geweten was dat deze onbruikbaar waren wegens onder andere gaslekken; tussen de haakjes het aantal reactoren dat initieel werd opgestart.

Tabel 3.2: Overzicht proefopzet batch 2 Voorbehandeling

Energie van de voorbehandeling 1 (kJ kg-1 TS)

Duplicaatreactoren (opgestart)2

Ratio VS substraat op VS inoculum (g g-1)

niet voorbehandeld

0

3 (4)

0,5007 ± 0,0004

n.b.3

3 (4)

0,5013 ± 0,0005

autoclavering

n.b.

3

3 (4)

0,5015 ± 0,0005

microgolven

2346

4 (4)

0,5013 ± 0,0008

chloreren en sonicatie

27504

3 (4)

0,5003 ± 0,0003

ozon

106885

3 (4)

0,4972 ± 0,0009

bevriezing

1

Deze waarde betreft enkel de uitgaande energie die rechtstreeks inwerkte op de biomassa voor de hier onderzochte voorbehandeling, zonder de overige energiekosten voor agitatie, ontwatering, verkorreling, koele bewaring e.d. in rekening te brengen; 2 Het aantal duplicaatreactoren waarvan de resulterende data voor wat betreft biogasvolumes in dit werk werden verwerkt, na weglaten van de datasets waarvan met zekerheid geweten was dat deze onbruikbaar waren wegens onder andere gaslekken; tussen de haakjes het aantal reactoren dat initieel werd opgestart; 3 n.b. staat voor data niet beschikbaar; 4 Enkel de energie door sonicatie overgebracht in de oplossing; 5 Enkel de geschatte energie (0,5 A; 230 V; Anseros Generator COM-AD-02) die verbruikt werd voor de productie van de toegediende hoeveelheid ozon aan de effectieve efficiëntie van de gebruikte ozon generator.

3.4 Bepaling biogaspotentieel

Figuur 3.6: Opstelling BMP batch experiment: a) Opvang geproduceerd biogas in waterkolomen; b) Incubatie van de biogasreactoren in warm waterbad

De reactoren werden tijdens de batches op mesofiele condities gehouden door plaatsing in een warm waterbad van 37 °C met behulp van een immersiecirculatiethermostaat (MX (VWRI4620205), VWR, US) waarbij minstens het volume van slib en substraat in de reactor ten alle tijden ondergedompeld bleven, zie figuur 3.6.b. Alle reactoren en bijhorende deksels, gasslangen en kolommen werden individueel gelabeld met een referentienummer ter onderscheid.

3.4.3

Opstart vergistingsreactoren

De TS en VS waarden voor substraat en inoculum dienen bepaald te zijn bij de opstart van de vergistingsreactoren. Bij het vullen van de reactoren werd een VS-verhouding van 0,5 gehanteerd voor substraat over inoculum (VSsubstraat VS−1 inoculum ). Er werd steeds 350,03 ± 0,07 g inoculum afgewogen in een reactorfles en hierbij werd de berekende hoeveelheid MaB-vlokken korrels toegevoegd volgens de vooropgestelde VS-verhouding. Substraat en inoculum werden goed gemengd met een spatel. De pH van het mengsel werd bepaald per reactor (pHenomenal 1000 H meter, VWR, US). Omdat er bij de voorbehandeling van ozonisatie minder biomassa werd gerecupereerd dan verwacht, moest de gebruikte hoeveelheid substraat en inoculum bij de opstart van de vergisting aangepast worden. Meer biomassa voorbehandelen was geen optie omwille van gebruiksbeperkingen op het geleende ozonproducerend materiaal. Er werd gewerkt met 168,90 ± 0,11 g inoculum en bijhorende hoeveelheid MaB-vlokken korrels om eenzelfde VSsubstraat VS−1 inoculum van 0,5 te respecteren.

48

3.4 Bepaling biogaspotentieel De reactoren werden voorzichting gesloten en gecontroleerd op gasdichtheid door ze via een poort in het deksel tijdelijk aan te sluiten op perslucht en dit geleidelijk tot maximaal 1 bar overdruk op te drijven. Door te luisteren naar een eventuele gaslek en door de volledige reactor ten slotte onder te dompelen in een emmer met water bij 37 °C konden gaslekken gedetecteerd worden. Bij detectie van een gaslek werd de fles opnieuw stevig aangeschroefd en waar nodig de lek gedicht met behulp van een polymeerlijm (Power Fix, Pattex (S.A. Henkel), DE). De reactoren werden pas in het warm waterbad geplaatst en verbonden met de gasslang naar de kolom eens lekdichtheid verzekerd was. De reactoren werden met een aerobe headspace opgestart omdat stikstofgas om de headspace te spoelen onbeschikbaar was.

3.4.4

Opvolging vergistingsproeven

De gasvolumes werden minstens dagelijks afgelezen en gedurende de eerste dagen van de batch meermaals per dag. De reactoren werden vooraf aan elke opname geschud om steeds een vergelijkbare staat van ontgassing te observeren en om uitdroging van bepaalde lagen in de reactor te voorkomen. Bij de dagelijkse opname van het gasvolume in de kolommen werd ook het niveau in de twee waterbaden van de kolommen bepaald. Zo kon volgens de berekeningen in het deel 3.4.6 (pagina 50) het eigenlijke geproduceerde volume biogas in functie van de tijd berekend worden bij de omstandigheden van de momentopname. Om echter te weten wat de biogasproductie in normaalcondities (273,15 K, 1 atm) was, moesten bij elke opname ook de nodige parameters van de omstandigheden bepaald worden. Zo werden opgenomen: temperatuur van de vloeistof in de kolom, temperatuur van het gas in de kolom (gelijkgeschakeld aan de kamertemperatuur) en atmosferische druk in het lokaal. Omdat er geen mogelijkheid was de atmosferische druk direct te meten werd deze van het meest nabij gelegen (13 km) weersstation (station ON7HN (AT528), Waregem (Gladstone, 2013)) genomen waarvan de gegevens publiek beschikbaar zijn. De temperaturen werden bepaald met een digitale thermometer (TFA (model 30.1018), Dostmann/Wertheim, DE). Door de dagelijkse opname van de gasvolumes konden eventuele problemen met een reactor snel gedetecteerd worden. Bij het voortijdig stilvallen van de biogasproductie of bij het snel zakken van het volume in de kolom werden de reactor en de gasslang in kwestie gecontroleerd. Aanschroeven en aanbrengen van extra polymeerlijm konden een gaslek verhelpen. Het verloop van aandeel CH4 in het biogas kon bepaald worden door op geregelde tijdstippen gasstalen te nemen uit de headspace. Gedurende elke batch werden 7 gasstalen per reactor genomen om de veranderingen van het aandeel CH4 in het biogas te kunnen vaststellen. Deze gasstalen werden bewaard in gas vials opgevuld met een aangezuurde oplossing. Deze oplossing had pH 1,8 ± 0,1 zodat de oplossing van CO2 vergelijkbaar zou zijn met die in de gasopvangkolommen. Het nemen van gasstalen gebeurde volgens het protocol in bijlage E (pagina 101). Gasstalen werden met gaschromatografie geanalyseerd op het aandeel CO2 en CH4 volgens het

49

3.4 Bepaling biogaspotentieel protocol in bijlage F (pagina 108). De stalen in de gas vials werden steeds geanalyseerd na een verblijf van minstens 20 uur in de gas vials tot hooguit 3 dagen. Voldoende tijd tussen staalname en analyse zorgde voor een gelijke verzadiging van de oplossing met het staal biogas. Het aandeel CO2 en CH4 gemeten volgens de analyses via gas vials was respectievelijk lager en hoger dan het eigenlijke aandeel in het biogas. Gezien de oplossing gebruikt in de gas vials dezelfde was als die in de kolommen werd aangenomen dat de samenstelling van de gasstalen representatief was voor het opgevangen biogas in de kolommen. Per reactor werden 2 sets gas vials voorzien opdat een volgende gasstaal kon worden genomen onafhankelijk van de tijd tot analyse van het vorige gasstaal. Elke vial werd 3 tot 4 keer opnieuw gebruikt door deze weer volledig op te vullen met dezelfde aangezuurde oplossing.

3.4.5

Einde vergistingsproeven

Aan het einde van elke batch werd voor elke reactor ´e´en direct (zonder bewaring in gas vials) gasstaal genomen voor analyse van het aandeel CO2 en CH4 . De batch werd afgerond wanneer voor alle reactoren de snelheid van biogasproductie voor de reactoren met substraat kleiner of gelijk werd en bleef aan de gemiddelde snelheid van biogasproductie van de controlereactoren (zonder substraat). Als dit vier opeenvolgende dagen het geval was kon worden verondersteld dat het MaB-vlokken substraat geen bijdrage meer leverde aan de biogasproductie. Een tweede criterium dat gebruikt werd voor alle reactoren om de batch af te ronden was wanneer gedurende enkele dagen de dagelijkse biogasproductie minder dan 1 % uitmaakte van het voor die reactor in totaal geproduceerde volume. Batch 1 en 2 werden volgens deze criteria afgerond na respectievelijk 23 en 20 dagen. Bij het openen van de reactoren werd pH, het resterende volume en gewicht bepaald. Het digestaat werd vervolgens geanalyseerd op TS en VS volgens het protocol in bijlage A (pagina 80) en chlorofyl a, faeofytine a en de fysiologische conditie volgens het protocol in bijlage D (pagina 93). Bij batch 1 werd er ook geanalyseerd op opgeloste vluchtige vetzuren (VFA) (azijnzuur, propionzuur, boterzuur, isoboterzuur en valeriaanzuur), maar dat werd bij batch 2 achterwege gelaten gezien er geen beduidend aandeel van opgeloste VFA verwacht werden zoals bij batch 1 werd aangetoond. VFA werd geanalyseerd volgens het protocol uit de cursus van Yannick Verheust.

3.4.6

Berekeningen

Alle berekeningen werden geautomatiseerd in een spreadsheet per batch (Microsoft Excel). Berekeningen werden uitgevoerd met de verschillende dagelijks opgenomen waarden en gekende diameter (7,4 of 12,5 cm) en hoogte (1 m) van de kolommen. De hoogte van de waterkolom boven het niveau in het waterbad kon bepaald worden met het niveau in het waterbad en de gemeten hoogte van het biogasvolume. In functie van de gemeten watertemperatuur werd

50

3.4 Bepaling biogaspotentieel de eigenlijke waterdruk bepaald. De dichtheid van de waterkolom werd opgezocht in tabellen (Thermexcel, 2003) op basis van de gemeten temperatuur en hiermee kon dan samen met het berekende niveau verschil van de waterkolom de eigenlijke hydrostatische druk bepaald worden. Met deze gegevens kon dan de druk van het biogas in de kolom worden berekend bij de gemeten temperaturen. Tenslotte kon dan met de ideale gaswet met deze berekende druk en het gemeten volume en temperatuur van het biogas het eigenlijke volume in normaalcondities (273,15 K, 1 atm) berekend worden. Om de biogasproductie per reactor te kennen die rechtstreeks voortkomt uit het substraat moest het totale biogasvolume verminderd worden met de gemiddelde productie van de controlereactoren die geen substraat bevatten. Met de gegevens over eigenlijke gassamenstelling (door analyse van gasstalen uit de headspace) kon het volume geproduceerd CH4 bepaald worden. Dit werd op zijn beurt uitgedrukt in relatie tot het vergiste substraat om zo het eigenlijke biogaspotentieel te achterhalen. Deze berekeningen worden in meer detail toegelicht in bijlage G (pagina 119) (Buck, 1981; Parajuli, 2011; VDI, 2006; Begue, 2013).

3.4.7

Statistische analyse

Een statistische analyse werd uitgevoerd naar het zeer vergelijkbare voorbeeld van proefopzet en methodiek gehanteerd in eerder onderzoek omtrent AD door L´opez Gonz´alez et al. (2013). Net zoals in het onderzoek van L´opez Gonz´alez et al. (2013) waren er in dit onderzoek slechts een beperkte aantal herhalingen (minimum 2 tot maximum 5) per te vergelijken biomassatype of voorbehandeling. Het aantal biogasreactoren dat gebruikt kon worden per behandeling was beperkt tot 5. Gezien er enkele biogasreactoren uitvielen of de resultaten verworpen moesten worden wegens te grote afwijkingen was er in sommige gevallen slechts een minimum van 2 reactoren over dat bruikbare resultaten leverde. Idealiter wordt gewerkt met vijf of meer datapunten per groep, wat in praktijk een groter aantal reactoren zou vragen. De resultaten werden getest op normaliteit met Shapiro–Wilk, wat voor een beperkt aantal datapunten zoals in dit onderzoek een goed alternatief is van de Kolmogorov–Smirnov test. Daarna werden de data onderworpen aan Levene’s Test voor analyse van homogeniteit van varianties. Resultaten die normaal en homogeen verdeeld bleken werden onderworpen aan de parametrische tets One-Way ANOVA met Tukey als post-hoc test (p <0,05). Resultaten die hier niet aan voldeden werden onderworpen aan de niet-parametrische test Kruskal-Wallis One-Way ANOVA en bij significante verschillen ook met een Tukey post-hoc test. De standaarddeviatie werd steeds meegegeven bij alle uitgemiddelde resultaten. De resultaten werden verwerkt met IBM SPSS Statistics (versie 22). Verdere dataverwerking en uitwerken van grafieken gebeurde met Microsoft Excel.

51

Hoofdstuk 4

Resultaten en bespreking In dit hoofdstuk worden de resultaten van de anaerobe vergisting van MaB-vlokken besproken. Dit is opgedeeld in batch 1 dat de mogelijk effecten van groei van MaB-vlokken op verschillende momenten en mogelijk verschillende condities beschouwd. In batch 2 worden de effecten van verschillende voorbehandelingen van MaB-vlokken geanalyseerd. Steeds worden de kenmerken van het ingaande substraat en inoculum gegeven. Vervolgens wordt de voorbehandelingen wordt ook extra aandacht besteed aan de effecten van die ze hebben op het substraat zelf. Vervolgens wordt het verloop van het biomethaanpotentieel in curves weergegeven en het biomethaanpotentieel bepaalt. Ook de effici¨entie van de omzetting naar methaan wordt besproken aan de hand van de kenmerken van digestaat ten opzichte van de reactorinhoud vooraf aan vergisting. Dit alles wordt steeds ge¨ınterpreteerd binnen een bespreking. Tenslotte volgt er nog een studie naar rendabiliteit op basis van enkele scenario’s met uit de literatuur gekende en de in dit onderzoek bevonden resultaten.

4.1

4.1.1

Resultaten batch 1: BMP MaB-vlokken bij verschillende groeicondities Kenmerken substraat

In tabel 4.1 staan de gemiddelde analyseresultaten van de MaB-vlokken die als substraat in batch 1 gebruikt werden. Hierbij valt op te merken dat batch 1 zo’n 3 dagen na de laatste oogst van 27 september opgestart werd en dat de groep van 27 september dus het minst lang bewaarde substraat gebruikte. Er vallen heel wat verschillen op te merken. Echter kan hieruit niet afgeleid worden of de verschillen te verklaren zijn door het effect van bewaren over langere tijd (bij 2 °C) of door het verschil in groeicondities tijdens de kweek van de MaB-vlokken. De VS TS-1 verhouding en tCOD TS-1 nemen duidelijk toe voor de meer recente oogst van MaBvlokken. Hierdoor neemt de sCOD tCOD-1 verhouding eerder af voor de meer recente stalen. Het chl a TS-1 ratio lijkt lichtjes hoger te liggen voor de meer recente stalen. De fysiologische conditie van deze MaB-vlokken schommelt rond de optimale waarde van 1,7 ((APHA et al., 2005; Van 52

4.1 Resultaten batch 1: BMP MaB-vlokken bij verschillende groeicondities Tabel 4.1: Gemiddelde kenmerken MaB-vlokken oogsten als substraat in batch 1

TS VS VS TS-1 tCOD TS-1 sCOD TS-1 sCOD tCOD-1 chl a chl a A664b A665a-1

% (m/m) % (m/m) % mg O2 g-1 mg O2 g-1 % %-TS %-VS

10 juli 53,26 ± 0,15 11,60 ± 0,03 21,78 ± 0,00 325 ± 12 34 ± 2 10,6 ± 1,1 0,46 ± 0,01 2,11 ± 0,06 1,77 ± 0,00

datum MaB-vlokken oogst 14 augustus 5 september 12 september 52,05 ± 1,09 42,09 ± 0,36 46,83 ± 1,22 12,05 ± 0,24 10,07 ± 0,00 13,37 ± 0,29 23,15 ± 0,03 23,94 ± 0,18 28,54 ± 0,12 336 ± 4 406 ± 33 445 ± 1 57 ± 1 38 ± 5 22 ± 0 17,1 ± 0,1 9,4 ± 0,5 4,9 ± 0,0 0,40 ± 0,04 0,50 ± 0,03 0,54 ± 0,03 1,75 ± 0,17 2,08 ± 0,11 1,91 ± 0,10 1,69 ± 0,04 1,75 ± 0,00 1,74 ± 0,00

27 september 41,49 ± 0,22 11,78 ± 0,01 28,40 ± 0,18 481 ± 24 31 ± 1 6,5 ± 0,4 0,64 ± 0,04 2,25 ± 0,13 1,73 ± 0,00



Den Hende et al., 2011)). Dit suggereert dat er geen afbraak van faeofytine a, het afbraakproduct van chlorofyl a, aanwezig was in dit MaB-substraat. Het TS gehalte van de vroegere stalen ligt hoger aangezien deze mogelijk meer zijn uitgedroogd tijdens de meer langdurige bewaring of beter ontwaterd werden tijdens het oogsten. Het verschil in VS gehalte is minder uitgesproken, aangezien het VS gehalte van MaB-vlokken relatief laag is.

4.1.2

Kenmerken inoculum

Tabel 4.2 toont de karakteristieken van het in batch 1 gebruikte inoculum. De hoge VS TS-1 verhouding wijst op een weinig gemineraliseerd slib. Deze zit met 54 % boven de minimale waarde van 50 % zoals vereist door de VDI 4630 standaard voor vergistingsproeven (VDI, 2006). Echter met een VS van 2,61 % ligt dit in feite te hoog om als gestandaardiseerd slib gerekend te kunnen worden. VDI 4630 raadt een slib aan met een VS tussen 1,5 en 2 %. Tabel 4.2: Kenmerken anaeroob slib gebruikt als inoculum in batch 1 TS VS VS TS-1 tCOD sCOD sCOD tCOD-1 chl a chl a A664b A665a-1

% (m/m) % (m/m) % mg O2 g-1 TS mg O2 g-1 TS % %-TS %-VS

4,82 ± 0,03 2,61 ± 0,02 54,03 ± 0,23 1182 ± 249 393 ± 0 33,3 ± 0,0 0,04 ± 0,00 0,08 ± 0,00 1,19 ± 0,00



De tCOD en sCOD liggen duidelijk hoger dan deze van de MaB-vlokken. Er vallen in dit slib ook enkele sporen van eventueel intact plantaardig materiaal op te merken omwille van detectie van chlorofyl a en de fysiologische conditie die met 1,19 niet rond de ideale 1,0 zit. Dit kan wijzen op aanwezigheid van recalcitrant organisch materiaal zoals ma¨ıs, gras of ander

53

4.1 Resultaten batch 1: BMP MaB-vlokken bij verschillende groeicondities plantaardig materiaal afkomstig uit de vergister bij Inagro (de herkomst van dit slib). Het is mogelijk dat het inoculum nog niet voldoende uitgegist is waardoor een aandeel in het biogas te verwachten valt. Dit toont het belang aan van controlereactoren in een vergistingsproef. De totale hoeveelheid TS per reactor (som van inoculum en substraat) mag ligt best niet hoger dan 10 % om voldoende massa overdracht te garanderen (Ni Na Duan, 2011; VDI, 2006). Dit was nergens het geval omdat deze verhouding tussen 8,5 en 9,7 % zat.

4.1.3 4.1.3.1

Anaerobe vergisting Biogaspotentieel

Figuur 4.1 toont de gemiddelde methaanproductie per gram TS MaB-vlokken van de verschillende datums na 23 dagen uitgisten. De data werd gefit aan een eerste orde afbraakmodel voor anaerobe vergisting (vgl. 6) (Batstone et al., 2009) waaruit de opbrengst de maximale biomethaanopbrengst en de snelheid van hydrolyse kunnen worden berekend zoals in tabel 4.3. Ϭ͕Ϯϱ ŝŽŵĞƚŚĂĂŶƉŽƚĞŶƚŝĞĞů ;E>,ϰ ŐͲϭ s^Ϳ

Ϭ͕ϮϬ

Ϭ͕ϭϱ

ϮϳƐĞƉƚĞŵďĞƌ;ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞͿ ϮϳƐĞƉƚĞŵďĞƌ;ŵŽĚĞůͿ ϱƐĞƉƚĞŵďĞƌ;ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞͿ ϱƐĞƉƚĞŵďĞƌ;ŵŽĚĞůͿ ϭϮƐĞƉƚĞŵďĞƌ;ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞͿ ϭϮƐĞƉƚĞŵďĞƌ;ŵŽĚĞůͿ ϭϰĂƵŐƵƐƚƵƐ;ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞͿ ϭϰĂƵŐƵƐƚƵƐ;ŵŽĚĞůͿ ϭϬũƵůŝ;ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞͿ ϭϬũƵůŝ;ŵŽĚĞůͿ

Ϭ͕ϭϬ

Ϭ͕Ϭϱ

Ϭ͕ϬϬ Ϭ ƚŝũĚ;ĚͿ

ϱ

ϭϬ

ϭϱ

ϮϬ

Figuur 4.1: Biomethaanpotentieel per gram TS van MaB-vlokken geoogst op verschillende datums. De punten vertegenwoordigen de gemiddelden van de experimentele data met standaarddeviatie (slechts langs ´e´en zijde van de curve weergegeven voor de leesbaarheid), de lijnen zijn een fit aan een eerste orde afbraakmodel (vgl. 6).

54

4.1 Resultaten batch 1: BMP MaB-vlokken bij verschillende groeicondities Tabel 4.3: Gemiddelden van biomethaanpotentieel , methaaninhoud in biogas, fitting aan het eerste orde afbraakmodel, theoretische BMP en vergistingseffici¨entie van MaB-vlokken geoogst op verschillende datums voor batch 1 datum MaB-vlokken oogst

Vmethaan a VCH4

a

NL

10 juli

14 augustus

5 september

12 september

27 september

0,662 ± 0,039

0,738 ± 0,026

0,889 ± 0,058

0,751 ± 0,005

0,936 ± 0,065

67,6 ± 0,4

67,4 ± 0,7

67,5 ± 0,3

67,6 ± 0,1

67,6 ± 0,2

%-biogas

Vmethaan COD-1 a

NL g-1

0,0973 ± 0,0057

0,1115 ± 0,0039

0,1150 ± 0,0076

0,1057 ± 0,0007

0,1211 ± 0,0084

Vmethaan VS-1 a b

NL g-1

0,145 ± 0,009 c

0,155 ± 0,010 c

0,195 ± 0,013 ab

0,165 ± 0,001 bc

0,205 ± 0,014 a

m Vmethaan VS-1 c d

NL g-1

0,143 ± 0,009

0,153 ± 0,007

0,195 ± 0,014

0,164 ± 0,002

0,203 ± 0,014

m khydrolyse c e

d-1

0,57 ± 0,07

0,59 ± 0,04

0,55 ± 0,03

0,67 ± 0,10

0,58 ± 0,01

98,9 ± 0,5

98,1 ± 0,9

98,8 ± 0,2

99,1 ± 0,3

98,9 ± 0,6

0,522

0,508

0,594

0,545

0,593

27,3 ± 1,7 b

30,2 ± 1,3 ab

32,9 ± 2,3 a

30,1 ± 0,4 ab

34,1 ± 2,4 a

m correlatie c f th. Vmethaan VS-1 g

NL g-1

η AD b h

%

a

b

a,b,c

Productie methaan uit experimentele data; De waarden met verschillende labels ( ) zijn significant verschillend van elkaar getoetst met een parametrische One-Way ANOVA test en Tukey HSD post hoc test (p<0,05); c Berekend met eerste orde afbraakmodel; d Maximale opbrengst voor tijd naar oneindig via eerste orde afbraakmodel; e Snelheidsconstante van de hydrolyse in een eerste orde afbraakmodel; f Pearson's correlatie coëfficiënt via kwadratenmethode van modelfit aan experimentele data; g Gemiddelde theoretische biomethaanpotentieel op basis van 0,35 NL CH4 per gram COD, bepaald via toegevoegde hoeveelheid TS substraat per reactor; h Vergistingsefficiëntie als experimentele BMP via het model over de theoretische BMP.

VCH4 VS

= fd · (1 − e(−khydrolyse·t))

(vgl. 6)

Er lijkt een trend te zijn dat het meer recente materiaal meer methaan oplevert (tabel 4.3). In het aandeel methaan in het biogas (de som van CH4 en CO2 ) werden geen significante verschillen gedetecteerd. Dit is met ± 67,5 % zeer gelijk voor alle stalen wat er op kan wijzen dat de samenstelling verhoudingsgewijs gelijkaardig is en ongewijzigd met de tijd. Echter bleek vaak slechts 60 tot 80 % van het geproduceerde methaan in het biogas uit het substraat afkomstig te zijn, de overige hoeveelheid kwam uit het inoculum voort dat met een hoge VS van 2,61 % wellicht nog niet voldoende uitgegist was en daarom voor een belangrijke bijdrage zorgde. VDI 4630 onderstreept daarom dat idealiter meer dan 80 % van het geproduceerde methaan afkomstig moet zijn van het substraat. De goede fitting aan het eerste orde afbraakmodel (Batstone et al., 2009) toont aan dat de vergisting van dat wat vergist kon worden volledig afgelopen was op het moment van stopzetten van de vergistingsproef. De gemodelleerde opbrengsten liggen tussen 0,143 en 0,203 NL CH4 g-1 VS. Deze zijn voor alle groepen van datums normaal en homogeen verdeeld; de significante verschillen zijn aangegeven in tabel 4.3. Hieruit blijken de stalen van 5 en 27 september significant meer BMP te halen dan die van 10 juli en 14 augustus. Het staal van 12 september springt er

55

4.1 Resultaten batch 1: BMP MaB-vlokken bij verschillende groeicondities echter wat uit met een eerder lage waarde die niet kan doen besluiten dat langere bewaring de reden is van het minderen van BMP met de bewaartijd. Wat betreft snelheid van afbraak kan uit de khydrolyse constante besloten worden dat deze geen significante verschillen vertoonde (niet-parametrische Kruskal-Wallis One-Way ANOVA test). Deze constante varieert tussen 0,55 en 0,67 d-1 . De bekomen BMP-waarden blijken echter maar een fractie van het theoretische maximum BMP dat gehaald zou kunnen worden. Het theoretische BMP (maximaal mogelijke) werd berekend op basis van 0,35 NL CH4 g-1 COD uit het substraat gevoed aan de reactor (VDI, 2006). De theoretische BMP schommelt tussen 0,51 en 0,59 NL CH4 g-1 VS. De vergistingseffici¨entie is de ratio van het behaalde BMP over het theoretische BMP. Deze lijkt er opnieuw een trend voor meer gunstige resultaten voor meer recente stalen. De beste effici¨entie komt voort uit het meest recente staal en bedraagt 34,1 %. De slechtste effici¨entie is dit van het oudste staal en bedraagt 27,3 %. Dit is een significant verschil tussen het oudste en nieuwste staal, al is het met 25 % meer vergistingseffici¨entie niet erg veel. De andere stalen vertonen weinig significante verschillen in vergistingseffici¨entie. 4.1.3.2

Onderzoek van digestaat

Tabel 4.4 toont de gemiddelde verwijderingseffici¨entie (RE (removal efficiency)) die werd berekend voor TS, VS en chl a als aandeel dat verdween tijdens de vergistingsproef en mogelijk tot biogas werd omgezet. Deze zijn over het algemeen erg laag en kunnen wat betreft RE VS zeker nog geoptimaliseerd worden. Ook valt hieruit te besluiten dat TS en VS van digestaat erg moeilijk te bepalen zijn gezien de grote standaarddeviaties. De verwijdering van chlorofyl a was hoger, met zo’n 50 ` a 70 % RE, al gaat het niet over grote hoeveelheden van dit pigment (zie tabel 4.1). Het is minstens een indicatie voor het feit dat de cellen gedeeltelijk zijn opengebroken waardoor chlorofyl a werd afgebroken. Dit wordt eveneens aangetoond door het feit dat de fysiologische conditie (A664b A665−1 a ) ten opzichte van het substraat aan het begin van gemiddeld ± 1,7 gedaald is tot een orde van 1,28 tot 1,39. Dit is nog redelijk hoog. De pH is tijdens het vergistingsproces lichtjes gestegen van een initi¨ele pH 7,36 tot een bereik van pH 7,58 - 7,64. Er is dus zeker geen sprake van verzuring van de reactor en bijhorende inhibitie. Dit wordt ook bevestigd door de analyse van opgeloste vluchtige vetzuren (VFA). Er werden uitgaande van de resultaten van vroegere vergistingsproeven met MaB-vlokken (EnAlgae project, nog niet gepubliceerd) geen problemen van verzuring door overtollige VFA verwacht. VFA werden toch bepaald om dit te bevestigen. Alle reactoren bevatten na vergisting 0 mg L-1 azijnzuur, propionzuur, isoboterzuur, boterzuur en valeriaanzuur, behalve voor ´e´en reactor waarvoor uitzonderlijk 1115 mg boterzuur L-1 en 1258 mg valeriaanzuur L-1 werd bekomen.

56

4.1 Resultaten batch 1: BMP MaB-vlokken bij verschillende groeicondities Tabel 4.4: Gemiddelde verwijderingseffici¨entie van TS, VS, chl a, alsook de fysiologische conditie en pH van het digestaat op het einde van de vergistingsproef (23 d) (batch 1) datum MaB-vlokken oogst

RE TS RE VS RE chl a A664b A665a-1 pHeinde

4.1.4

% (w/w) % (w/w) % (w/w)

10 juli

14 augustus

5 september

12 september

27 september

5,32 ± 2,44 15,33 ± 2,74 51,47 ± 1,36 1,39 ± 0,01 7,64 ± 0,04

10,55 ± 4,91 23,34 ± 3,42 69,57 ± 3,82 1,28 ± 0,02 7,58 ± 0,03

5,65 ± 2,34 18,07 ± 3,44 64,54 ± 3,13 1,33 ± 0,04 7,60 ± 0,04

9,25 ± 2,17 20,17 ± 3,02 64,56 ± 5,75 1,33 ± 0,02 7,58 ± 0,07

6,66 ± 2,13 15,92 ± 3,14 62,73 ± 8,10 1,36 ± 0,06 7,64 ± 0,05

Conclusie bij batch 1

Het behaalde BMP tussen 0,143 en 0,203 NL CH4 g-1 VS lijkt ten opzichte van resultaten behaald in de literatuur eerder laag te liggen (zie tabel 2.3 op pagina 23). Echter tegenover het beter vergelijkbare microalgen-bacteri¨en consortium uit het onderzoek van Passos et al. (2013a) met zo’n 0,11 NL CH4 g-1 VS scoren deze resultaten gunstiger. Gezien dit sterk afhankelijk is van de soort microalg, het gebruikte inoculum en andere factoren zoals mogelijk het type reactor en gezien het vergistingseffici¨entie met 27 tot 34 % redelijk laag ligt kan besloten worden dat verbetering van het in praktijk haalbare BMP zeker mogelijk is. Het vergistingseffici¨entie zelf komt wel overeen met waarden uit de literatuur die ook rond 30 % schommelen (Passos et al., 2013a), al worden ook waarden tot 50 % gerapporteerd (Batstone et al., 2009). De khydrolyse van deze proeven lijkt met 0,55-0,67 d-1 eerder hoog te liggen ten opzichte van ander onderzoek van bijvoorbeeld 0,21 d-1 (Scenedesmus sp.) (Keymer et al., 2013). Met een gemiddeld methaangehalte van 67,5 % in het biogas wordt sterke overeenkomst gevonden met de literatuur rond vergisting van microalgen (zie tabel 2.3 op pagina 23). Het theoretische BMP van 0,5 tot 0,6 NL CH4 g-1 VS zoals aangetoond lijkt redelijk overeen te komen met het theoretische BMP zoals bepaald door analyse van eiwitten, koolhydraten en lipiden uit literatuurstudie. Deze bedroegen gemiddeld voor diverse microalgen 0,5 tot 0,8 NL CH4 g-1 VS. Zonder meer kennis over de samenstelling van deze MaB-vlokken in het bijzonder en concreet vergelijkbare gegevens uit de literatuur van zeer gelijkaardige soorten valt over het echte theoretische BMP echter weinig te besluiten. De totale verwijderingseffici¨enties van TS en VS bedragen respectievelijk 5 tot 11 % en 15 tot 23 %. Dit werd bepaald voor de som van inoculum en substraat aan het einde en begin van de batch omdat de meer correcte berekening met substraat alleen in de meeste gevallen negatieve verwijderingen opleverde wegens een onderschatting het aandeel van het inoculum in de resterende TS en VS. De verwijdering van chl a verliep met 51 tot 70 % met een hogere effici¨entie dan TS en VS. Hierbij leek opnieuw directe invloed van ouderdom op het effect waar te nemen; het oudste en tweede oudste staal hadden het grootste verschil in verwijderingseffici¨enties

57

4.2 Resultaten batch 2: BMP MaB-vlokken bij verschillende voorbehandelingen van chl a. Preliminair onderzoek toonde echter een RE van gemiddeld 80 % aan 2013 (Van Den Hende, preliminaire testen). De RE van chl a, TS en VS moet zeker geoptimaliseerd kunnen worden. Uit deze eerste batch kwam vooral naar voren dat de meer recente stalen een hoger BMP behaalden tegenover de oudere stalen. Uit recente studie blijkt echter dat de groeicondities zoals licht en temperatuur niet gecorreleerd konden worden met de biomassaproductiviteit van MaB-vlokken (Van Den Hende et al., ingediend). Een mogelijke reden hiervoor was omdat er veel predatoren werden waargenomen in de pilootreactor die verantwoordelijk zijn voor het verdwijnen van veel MaB-vlokken biomassa en die zo de biomassaproductiviteit sterk maskeerden (Van Den Hende et al., ingediend). Hierdoor is het niet duidelijk of het verschil in BMP te wijten is aan verschil in groeicondities van de MaB-vlokken of niet. Verschil ub groeicondities kunnen doorheen de tijd geleid hebben tot verschillen in biochemische samenstelling of celwandresistentie tegen vergisting, wat zich kan vertalen in een andere BMP. Voor toepassing op industri¨ele schaal is het belangrijk dat de eventuele variatie van het BMP van MaB-vlokken in de tijd gekend is, gezien gedurende heel het jaar door oogsttijd mogelijk kan zijn. Wegens gebrek aan MaB-stalen over een ruimere periode in het jaar, bijvoorbeeld winter, kon geen BMP vergelijking over het jaar heen gemaakt worden. De verschillen hierin hadden mogelijk groter kunnen zijn dan in deze van de zomermaanden die nu onderling werden onderzocht. Wel is er mogelijk een invloed van de bewaringsduur op het BMP. Hoe langer de tijd tussen oogsten en vergisten, hoe lager de haalbare methaanopbrengsten. Het werd ook duidelijk dat in de meeste gevallen vanaf 40 dagen bewaring bij 2 °C schimmel begon te groeien op de bovenkant van de bovenste laag van MaB-vlokken koek. Het fijn vermalen tot korrels leek deze schimmelgroei te remmen omdat de vlokken zo beter uitdroogden en het zo moeilijker leken te maken voor de schimmelgroei. Het valt aan te raden om in verder onderzoek naar verschil in BMP de stalen eenzelfde tijd na oogst te beginnen vergisten, bij voorkeur vrijwel onmiddellijk. Dit geeft wel als nadeel dat de de substraateigenschappen kunnen schommelen. Dit kan mogelijk uitsluitsel bieden over de rol van de bewaringstermijn. Om deze reden wordt ook in batch 2 gezocht naar de mogelijke invloed van invriezen als bewaringsmethode om zo toch stalen van verschillende datums gelijktijdig te kunnen vergisten met eenzelfde inoculum.

4.2

4.2.1

Resultaten batch 2: BMP MaB-vlokken bij verschillende voorbehandelingen Kenmerken substraat

In tabel 4.5 staan de gemiddelde analyseresultaten van de MaB-vlokken van de oogst van 14 oktober 2013 die als substraat in batch 2 gebruikt werden. Dit is representatief voor de biomassa gebruikt in de volgende voorbehandelingen. Ook een onbehandeld staal (b2 ob) werd vergist ter

58

4.2 Resultaten batch 2: BMP MaB-vlokken bij verschillende voorbehandelingen referentie. Dit substraat is zeer vergelijkbaar met de substraten van batch 1. De bewaringstijd tot vergisting bedroeg 32 dagen. Tabel 4.5: Gemiddelde kenmerken MaB-vlokken als substraat in batch 2 onbehandelde MaB-vlokken (14 oktober) b2_ob TS VS VS TS

-1

tCOD TS

-1

sCOD TS

-1

% (m/m)

41,77 ± 0,09

% (m/m)

12,55 ± 0,05

%

30,03 ± 0,05

mg O2 g

-1

mg O2 g

-1

493 ± 1 38 ± 0

sCOD tCOD-1

%

chl a

%-TS

0,70 ± 0,03

chl a

%-VS

2,32 ± 0,10

A664b A665a-1

7,7 ± 0,0

1,64 ± 0,03



4.2.2

Effect voorbehandelingen op substraat

Tabel 4.6 toont de kenmerken van het substraat na behandeling voor de vijf verschillende voorbehandelingen. De afkortingen die vanaf nu gebruikt zullen worden om de voorbehandelingen te omschrijven en onderscheiden worden nogmaals weergegeven in deze tabel. De biomassa van de voorbehandelingen ozonisatie en chloreren en sonicatie werden gesuspendeerd zoals beschreven in hoofdstuk 3, behandeld, weer ontwaterd met de hydropers en verkorreld alvorens de analyse uit te voeren. TS en VS van b2 be zijn, zoals verwacht, ongewijzigd ten opzichte van b2 ob. Door bevriezing lijkt chlorofyl a verwijderd te worden en neemt de hoeveelheid sCOD duidelijk toe door het mogelijk beter openbreken van de cellen en vrijgeven van celinhoud. Bij autoclavering wordt ook een toename van sCOD en afname van chl a vastgesteld, alsook een beperkte ontwatering die voor een hogere TS zorgt. Bij microgolven behandeling vindt er duidelijk ontwatering plaats (verhoging TS), alsook een toename sCOD en vermindering van chl a. Ozonisatie lijkt eerder tot een sterk verlies aan VS en COD te leiden door overoxidatie wat kan wijzen op een overdosis van ozon. Ook in het staal van b2 cs lijkt chloreren een groter deel te van de COD en VS te oxideren dan bij de eerste 3 voorbehandelingen. De chl a blijft bij b2 cs wel beter intact wat kan wijzen op een voornamelijk uitwendige inwerking van de voorbehandeling. Wat betreft de effici¨entie van de voorbehandelingen naar biomassaverliezen vielen de volgende zaken op: 1. Autoclavering resulteerde in een massaverlies van zo’n 3,69 ± 0,06 % van de oorspronkelijke biomassa (totaal gewicht).

59

4.2 Resultaten batch 2: BMP MaB-vlokken bij verschillende voorbehandelingen Tabel 4.6: Gemiddelde kenmerken MaB-vlokken na vijf verschillende afzonderlijke voorbehandelingen voorbehandeling MaB-vlokken bevriezing

autoclavering

microgolven

ozonisatie

chloreren en sonicatie

b2_be

b2_ac

b2_mg

b2_oz

b2_cs

% (m/m)

41,78 ± 0,08

44,44 ± 0,28

55,37 ± 0,02

50,37 ± 0,20

45,65 ± 0,07

VS

% (m/m)

12,72 ± 0,00

12,77 ± 0,10

15,85 ± 0,04

7,38 ± 0,05

11,52 ± 0,05

VS TS-1

%

25,24 ± 0,08

TS

30,44 ± 0,06

28,73 ± 0,04

28,63 ± 0,06

14,65 ± 0,04

mg O2 g

-1

486 ± 6

471 ± 2

491 ± 2

201 ± 14

418 ±

sCOD TS

mg O2 g

-1

123 ± 8

121 ± 2

91 ± 6

58 ± 5

64 ± 2

sCOD tCOD-1

%

25,2 ± 1,3

25,6 ± 0,3

18,5 ± 1,2

28,9 ± 4,2

15,2 ± 0,4

%-TS

0,35 ± 0,01

0,33 ± 0,07

0,38 ± 0,01

0,23 ± 0,05

0,40 ± 0,03

%-VS

1,14 ± 0,04

1,16 ± 0,24

1,32 ± 0,03

1,57 ± 0,19

1,60 ± 0,13

1,53 ± 0,02

1,38 ± 0,04

1,43 ± 0,01

1,45 ± 1,19

1,53 ± 0,02

tCOD TS

-1 -1

chl a chl a A664b A665a

-1



2. Vooropgesteld was dat bij het microgolven niet meer dan 50 % van de waterige massa mocht uitdrogen. Uiteindelijk kwam het massaverlies hier neer op 40,4 % van de non-TS. 3. Na ozonisatie viel het bij het ontwateren van de suspensie biomassa op dat het gravitaire filtraat en het perswater een erg troebel groene kleur hadden in vergelijking met de andere voorbehandelingen of wanneer er geen voorbehandeling uitgevoerd werd. Van de oorspronkelijke hoeveelheid biomassa kon slechts 33 % worden gerecupereerd na de stappen in deze voorbehandeling (inclusief ontwateren en verkorrelen). Dit lage cijfer kan wijzen, in samenspraak met de kenmerken van het substraat na de voorbehandeling, op een overoxidatie van de MaB-vlokken waardoor veel celinhoud is vrijgekomen en opgelost. Dit vormt een probleem gezien dit niet uit het filtraat gehaald kan worden en dus ook niet vergist wordt waardoor de totale vergistingseffici¨entie daalt. 4. Bij chloreren en sonicatie kon van de oorspronkelijke hoeveelheid biomassa maar 75 % worden gerecupereerd na de stappen in deze voorbehandeling (inclusief ontwateren en verkorrelen). Dit betekent mogelijk ook een verlies aan totale vergistingseffici¨entie

4.2.3

Kenmerken inoculum

Eenzelfde inoculum werd gebruikt als in batch 1, maar dan na 45 dagen bewaring bij 2 °C en een reactivatie door incubatie bij 37 °C gedurende 4 dagen. TS bedroeg 5,5 %, VS bedroeg 2,6 % en VS TS-1 bedroeg 47 % wat weinig verschillend is van het slib uit batch 1, op wat extra mineralisatie na.

60

4.2 Resultaten batch 2: BMP MaB-vlokken bij verschillende voorbehandelingen

4.2.4 4.2.4.1

61

Anaerobe vergisting Biogaspotentieel

Figuur 4.2 toont de gemiddelden van de methaanproductie per gram TS MaB-vlokken voor de vijf verschillende voorbehandelingen na 20 dagen vergisten. Ook deze data set werd gefit aan een eerste orde afbraakmodel (vgl. 6). Een overzicht van het model en de effici¨entie worden weergegeven in tabel 4.7. Ϭ͕Ϯϱ ŝŽŵĞƚŚĂĂŶƉŽƚĞŶƚŝĞĞů ;E>,ϰ ŐͲϭ s^Ϳ Ϭ͕ϮϬ

Ϭ͕ϭϱ

Ϭ͕ϭϬ ŵŝĐƌŽŐŽůǀĞŶ;ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞͿ ŵŝĐƌŽŐŽůǀĞŶ;ŵŽĚĞůͿ ĂƵƚŽĐůĂǀĞƌŝŶŐ;ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞͿ ĂƵƚŽĐůĂǀĞƌŝŶŐ;ŵŽĚĞůͿ ŽŶďĞŚĂŶĚĞůĚ;ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞͿ ŽŶďĞŚĂŶĚĞůĚ;ŵŽĚĞůͿ ďĞǀƌŝĞnjŝŶŐ;ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞͿ ďĞǀƌŝĞnjŝŶŐ;ŵŽĚĞůͿ ĐŚůŽƌĞƌĞŶĞŶƐŽŶŝĐĂƚŝĞ;ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞͿ ĐŚůŽƌĞƌĞŶĞŶƐŽŶŝĐĂƚŝĞ;ŵŽĚĞůͿ ŽnjŽŶŝƐĂƚŝĞ;ŐĞŵŝĚĚĞůĚĞͿ

Ϭ͕Ϭϱ

Ϭ͕ϬϬ Ϭ ƚŝũĚ;ĚͿ

Ϯ

ϰ

ϲ

ϴ

ϭϬ

ϭϮ

ϭϰ

ϭϲ

ϭϴ

ϮϬ

Figuur 4.2: Effect op biomethaanpotentieel per gram TS van 5 verschillende voorbehandelingen op MaB-vlokken. De punten vertegenwoordigen de gemiddelden van de experimentele data met standaarddeviatie (slechts langs ´e´en zijde van de curve weergegeven voor de leesbaarheid), de lijnen zijn een fit aan een eerste orde afbraakmodel (vgl. 6).

4.2 Resultaten batch 2: BMP MaB-vlokken bij verschillende voorbehandelingen Tabel 4.7: Gemiddelden van biomethaanpotentieel, methaaninhoud in biogas, fitting aan het eerste orde afbraakmodel, theoretische BMP en vergistingseffici¨entie van 5 verschillende voorbehandelingen op MaB-vlokken in batch 2 voorbehandeling MaB-vlokken onbehandeld

bevriezing

autoclavering

microgolven

ozonisatie

chloreren en sonicatie

b2_ob

b2_be

b2_ac

b2_mg

b2_oz

b2_cs

0,826 ± 0,060

0,756 ± 0,066

0,821 ± 0,013

0,884 ± 0,038

0,162 ± 0,092

0,624 ± 0,136

66,5 ± 0,9

67,5 ± 0,1

67,4 ± 0,1

66,3 ± 0,7

63,0 ± 1,6

66,7 ± 0,1

Vmethaan a

NL

VCH4 a

%-biogas

Vmethaan COD-1 a

NL g-1

0,109 ± 0,008

0,102 ± 0,009

0,108 ± 0,002

0,111 ± 0,005

0,054 ± 0,030

0,082 ± 0,018

-1

NL g

0,178 ± 0,013

0,163 ± 0,014

0,177 ± 0,003

0,191 ± 0,008

0,137 ± 0,041

0,136 ± 0,030

m Vmethaan VS-1 c d

NL g-1

0,177 ± 0,009

0,167 ± 0,014

0,178 ± 0,000

0,193 ± 0,009

0,138 ± 0,039

0,138 ± 0,029

m khydrolyse b c e

d-1

0,56 ± 0,03 a

0,49 ± 0,03 a,b

0,42 ± 0,01 b,c

0,38 ± 0,01 b,c

0,35 ± 0,08 c

0,48 ± 0,07 a,b

98,51 ± 0,66

98,79 ± 0,38

98,86 ± 0,05

98,63 ± 0,15

98,83 ± 0,54

98,03 ± 1,61

0,574

0,574

0,574

0,574

0,574

0,574

Vmethaan VS

-1 a

m correlatie c f th. Vmethaan VS-1 g η AD a

bh

NL g-1 %

30,8 ± 1,6 b

a,b

29,0 ± 2,4

a,b

31,1 ± 0,1

a,b

33,7 ± 1,6

a

24,1 ± 6,8

b

24,1 ± 5,0 b

a,b,c

Productie methaan uit experimentele data; De waarden met verschillende labels ( ) zijn significant verschillend van elkaar getoetst met een nietparametrische Kruskal-Wallis One-Way ANOVA test en Tukey HSD post hoc test (p<0,05); c Berekend met eerste orde afbraakmodel; d Maximale opbrengst voor tijd naar oneindig via eerste orde afbraakmodel; e Snelheidsconstante van de hydrolyse in een eerste orde afbraakmodel; f Pearson's correlatie coëfficiënt via kwadratenmethode van modelfit aan experimentele data; g Gemiddelde theoretische biomethaanpotentieel van het onbehandelde substraat als referentie voor vergelijking van de voorbehandelingen. Berekend op basis van 0,35 NL CH4 per gram COD, bepaald via toegevoegde hoeveelheid TS substraat per reactor; h Vergistingsefficiëntie als experimentele BMP via het model over de theoretische BMP van het onbehandelde substraat.

In figuur 4.2 en tabel4.7 valt het meteen op dat drie van de vijf voorbehandelingen een negatieve impact hadden op het BMP, ´e´en bijna geen effect en nog ´e´en een klein positief effect. Uit statistische analyse blijkt dat ondanks de schijnbare verschillen in opbrengst deze toch niet significant zijn wegens grote spreiding van de verschillende datasets. Er werd gefilterd op extreme uitschieters in de dataset maar nog waren de verschillen tussen de reactoren binnen in de groepen van bijvoorbeeld b2 oz en b2 cs erg groot. De fitting van het model is daarom minder ideaal wat te zien is aan de lagere correlatie en grotere standaarddeviatie erop ten opzichte van bij batch 1 (tabel 4.3, pagina 55). Het onbehandelde substraat behaalde met 0,178 NL CH4 g-1 TS een resultaat dat aansluit bij de trend van batch 1; namelijk hoe ouder het staal tot moment van vergisting hoe minder BMP eruit voortkomt. Voorbehandeling met microgolven levert een beperkte winst op tot 0,191 NL CH4 g-1 TS terwijl ozonisatie en chloreren en sonicatie beiden leiden tot slechts zo’n 0,137 NL CH4 g-1 TS. De vergistingseffici¨entie voor batch 2 werd bepaald als behaalde BMP ten opzichte van het theoretische BMP van het onbehandelde substraat. Louter op basis van de verschillen in de resultaten voor batch 2 kan besloten worden dat microgolven 9,4 ± 5,2 % meer opbrengst leverde, autoclavering met 0,9 ± 0,3 % winst gelijk zat, bevriezing 5,8 ± 7,7 % verlies betekende, en

62

4.2 Resultaten batch 2: BMP MaB-vlokken bij verschillende voorbehandelingen zowel ozonisatie als chloreren en sonicatie respectievelijk met 21,9 ± 22,0 % en 21,8 ± 16,1 % verlies van BMP met zich meebrachten. Dit leidt ertoe dat er maar weinig significante verschillen vallen op te tekenen in het vergistingseffici¨entie. Het theoretische BMP werd ditmaal enkel ten opzichte van de onbehandelde MaB-vlokken beschouwd. Het valt op te merken dat het geproduceerde volume van b2 oz klein lijkt, maar dat komt omdat maar half zo weinig TS werd toegevoegd aan de reactor (zie pagina 43) en het qua uitdrukking in NL CH4 g-1 TS wel vergelijkbaar hoort te zijn met de andere voorbehandelingen. Qua methaangehalte valt op het dat dit bij b2 oz wat lager ligt met 63 %. Dit kan verklaard worden door de meer geoxideerde staat van het substraat dat op die manier relatief meer CO2 vormt dan bij de andere voorbehandelingen. Wat betreft de snelheid van hydrolyse (khydrolyse ) zijn er wel enkele significante verschillen. Het lijkt erop dat geen van de gebruikte voorbehandelingen deze factor goed heeft gedaan en dat deze met 0,56 d-1 voor het onbehandelde substraat aansluit bij deze behaald in batch 1 op ander onbehandeld substraat. Het grootste verschil is er voor b2 oz waarbij met 0,35 d-1 de vergisting duidelijk trager op gang komt. Opvallend is hoe chloreren en sonicatie ondanks zijn hoge BMP toch nog redelijk snel vergist met een khydrolyse van 0,48 d-1 . 4.2.4.2

Onderzoek van digestaat

Tabel 4.8 toont de gemiddelde totale verwijderingseffici¨entie (RE) die werd berekend voor TS, VS en chl a als aandeel dat verdween tijdens de vergistingsproef en mogelijk tot biogas werd omgezet. Het valt op hoe RE TS laag is voor de behandelde stalen en voor het onbehandelde substraat iets hoger met zo’n 9 %. RE VS is bij b2 cs zo’n 5 % lager dan het b2 ob en verder niet significant verschillend. RE chl a is relatief hoger voor b2 ob dan gemiddeld in batch 1, maar opvallend lager in alle voorbehandelingen van batch 2, met in het bijzonder b2 mg waar chl a nog maar voor 21 % verwijderd is. Dit is opvallend, gezien b2 mg het beste BMP geeft en toch het laagste RE chl a. Dat zou mogelijk kunnen betekenen dat chl a toch niet zo’n geschikt indicator is voor het inschatten van vergistingseffici¨entie of dat microgolven behandeling een onvoorzien effect heeft op het BMP. Ook opvallend is dat net bij b2 mg de fysiologische conditie het laagst is. Wat betreft fysiologische conditie valt het ook op hoe b2 oz en b2 cs in betere conditie zijn, alsof de oxidatie van de cel mogelijk een beschermende mantel vormde rond de pigmenthoudende celorganellen. De gemiddelde pH bij opstart was 7,68 en is lichtjes gedaald bij alle reactoren al lijkt er geen sprake van verzuring van het vergistingsproces.

4.2.5

Conclusies bij batch 2

Bevriezing lijkt een niet significant nadelig effect te hebben op de vergistbaarheid. Dit wil zeggen dat de MaB-vlokken biomassa kan bewaard worden in een diepvries alvorens in eenzelfde

63

4.2 Resultaten batch 2: BMP MaB-vlokken bij verschillende voorbehandelingen Tabel 4.8: Gemiddelde verwijderingseffici¨entie van TS, VS, chl a, alsook de fysiologische conditie en pH van het digestaat op het einde van de vergistingsproef (20 d) (batch 2) voorbehandeling MaB-vlokken onbehandeld

bevriezing

autoclavering

microgolven

ozonisatie

b2_ob

b2_be

b2_ac

b2_mg

b2_oz

chloreren en sonicatie b2_cs

8,97 ± 1,22

6,51 ± 1,59

7,03 ± 1,56

6,79 ± 2,60

7,73 ± 2,29

6,64 ± 0,33

RE TS

% (w/w)

RE VS

% (w/w)

19,91 ± 1,58

17,62 ± 2,02

19,77 ± 1,82

19,54 ± 0,98

17,97 ± 2,66

14,74 ± 0,70

% (w/w)

75,51 ± 3,05

55,89 ± 4,38

41,82 ± 6,89

20,76 ± 6,70

55,70 ± 6,39

54,15 ± 3,52

RE chl a A664b A665a-1

1,27 ± 0,02

1,34 ± 0,02

1,17 ± 0,01

1,15 ± 0,05

1,41 ± 0,01

1,37 ± 0,01

pHeinde

7,46 ± 0,07

7,49 ± 0,01

7,51 ± 0,00

7,52 ± 0,01

7,52 ± 0,04

7,46 ± 0,01

batchreeks te vergisten, op voorwaarde dat er zo snel mogelijk na het oogsten wordt ingevrozen. Best blijft wel bij vergistingsproeven steeds een zo vers mogelijk substraat onmiddellijk te vergisten om het ware BMP te achterhalen. Het feit dat bevriezen een beperkt minder gunstig BMP oplevert ligt in lijn met de bevindingen van Schwede et al. (2011) en van de preliminaire vergistingsproeven op MaB-vlokken (Van Den Hende, preliminaire testen) die ook geen significante verbetering optekende bij deze voorbehandelingstechniek. Autoclavering bleek geen waarneembaar effect te hebben. Thermische behandelingen zouden in feite het beste moeten presteren, maar wellicht is in dit experiment de behandelingsduur te kort geweest en had resuspenderen in een vloeistof mogelijk betere resultaten kunnen opleveren. In de literatuur sprak men namelijk van meerdere uren behandelen terwijl dat hier beperkt was tot een kwartier (Ferrer et al., 2008; Mendez et al., 2013; Alzate et al., 2012) (zie pagina 32). Het loont daarom ook om deze voorbehandeling of een andere thermische voorbehandeling te optimaliseren alvorens ze uit te sluiten. Uit deze screening van voorbehandelingen blijkt dat microgolven een BMP winst kunnen betekenen. Behandeling met 2346 kJ kg-1 TS betekende 10 % winst in BMP, wat in lijn ligt met de resultaten van Passos et al. (2013b) die met ruim tien keer meer energie tot 27 % BMP winst wist te halen uit gelijkaardig MaB-vlokken substraat. Er moet dus wel nog verder worden gezocht naar de optimale energieverhouding per gram TS, behandelingsintensiteit en –duur om nog meer gunstige resultaten te bekomen. Echter is de stijging van vergistingseffici¨entie van 30,8 naar 33,7 % zo klein dat dit netto energetisch hoogstwaarschijnlijk geen voordeel geeft. Wel is het zo dat het microgolven van een vast substraat zoals hier werd gedaan energetisch sowieso veel interessanter is dan het microgolven van een suspensie waarbij het grootste deel van de energie gaat naar opwarmen van het omringende water en waarna nogmaals de biomassa moet ontwaterd worden. In dat opzicht heeft deze techniek na optimalisatie misschien wel potentieel. Preliminair verkennend onderzoek op MaB-vlokken in suspensie door voorbehandeling met microgolven leek zo’n 78 % extra BMP op te leveren wat mogelijk aangeeft dat behandeling in suspensie betere resultaten geeft voor BMP maar daarom niet noodzakelijk energetisch effici¨enter hoeft te zijn.

64

4.3 Rendabiliteit In eerste instantie vielen de grote massaverliezen op bij de voorbehandeling van ozonisatie en chloreren en sonicatie. Ook tijdens de nabehandeling door ontwateren met hydropers van het geozoniseerd MaB ging organische materiaal verloren (zeer troebele groene kleur). Anderzijds waren de doseringen wellicht in overdosis waardoor teveel organisch materiaal te ver geoxideerd is om nog beschikbaar te zijn voor de MO van AD. Nochtans werden dosissen toegepast die geen maximaal effect hadden mogen hebben volgens de literatuur (zie pagina 33). Het blijft mogelijk dat een meer beperkte dosis van deze voorbehandelingen wel gunstige resultaten levert die energetisch ook interessanter kunnen zijn. De behandeling van het substraat met ozon bleek met 56 mg O3 g-1 TS ruimschoots overdreven terwijl de literatuur net zulke waarde rapporteerde als optimale dosering (Zhang et al., 2009). Tenslotte vielen de afzonderlijke bijdragen aan het effect van chloreren en sonicatie omwille van de proefopzet niet te onderscheiden. Een synergetisch effect valt niet uit te sluiten, maar dan in negatieve zin. Uit deze screening van diverse voorbehandelingen blijkt het mogelijk het BMP van MaB-vlokken de be¨ınvloeden, in positieve zin met micrgolven behandeling. Maar voor alle technieken geldt wellicht het belang van een correcte dosering of energieverhouding voor het behalen van effici¨entie BMP winsten uit MaB-vlokken. Desondanks een optimale techniek die een winst kan betekenen van bijvoorbeeld 50 % in BMP, dan blijft het behaalde BMP nog redelijk laag en moet energetische meerwaarde van de techniek opwegen tegen de energetische kost.

4.3

Rendabiliteit

Op basis van de biomassaproductiviteit van de pilootinstallatie waaruit de vergiste MaB-vlokken afkomstig zijn kan met een preliminair model nagegaan worden wat de vergisting van MaBvlokken kan opleveren in een semi-realistisch voorbeeld. Er wordt gerekend met de experimentele gegevens van productiviteit TSS en VSS op pilootschaal (Van Den Hende et al., ingediend). Deze zijn verschillend voor verschillende perioden over de maanden waarop de piloot operatief was. Gemiddelden van de reactoroperatie periode worden gebruikt overeenkomstig met de datums van de gegevens van de vergistingsproeven. Voor de maanden waarop de piloot niet actief was worden de gemiddelden van de gegevens van de operatieve maanden. Dit komt gemiddeld uit op 23,2 mg TSS en 8,1 mg VSS L-1 d-1 . Ook de volledige oogsteffici¨entie moet in rekening worden gebracht wat de oogstbare productie verlaagt (zie oogstmethode pagina 39) (Van Den Hende et al., ingediend). Dit laatste wordt ook op basis van de gegevens van de beschikbare maanden bepaald. Er wordt uitgegaan van een worst case scenario waar het supernatans niet opnieuw in de algenvijver gebracht wordt (dit gebeurt bij de pilootinstallatie wel). Op jaarbasis is betekent dat zo’n 9,3 % verlies op TSS en 15,3 % voor VSS. Voor de piloot van 12 m3 inhoud en 30 m2 vijver oppervlak betekent dit op jaarbasis een productie van zo’n 93 kg TS of 30 kg VS aan MaB-vlokken biomassa. Wanneer deze pilootgegevens worden opgeschaald en uitgedrukt per ha vijveroppervlak met dezelfde karakteristieken kan dit zo’n 31 ton oogstbare TS of 10 ton oogstbare VS betekenen op

65

4.3 Rendabiliteit jaarbasis. Vervolgens worden de BMP resultaten van batch 1 gebruikt om het verschil in BMP in functie van de tijd in rekening te brengen. Hierbij wordt aangenomen dat de verschillen op BMP in batch 1 wel degelijk door de verschillen in de tijd ontstaan zijn en bewaring geen rol speelt, gezien in dit model de biomassa theoretische vrijwel onmiddellijk wordt vergist. Ook hier worden voor dezelfde periodes waarvoor geen gegevens bestaan, de gemiddelden van de onderzochte periodes gebruikt. Dit komt neer op een gemiddelde BMP van 0,1675 NL CH4 kg-1 VS. Dit levert 1682,5 Nm3 CH4 ha-1 j-1 . Er wordt verder gerekend met een energie-inhoud voor methaan van 35 MJ Nm-3 , wat neerkomt op 9,72 kWhth Nm-3 . Als er geopteerd wordt dit methaangas te verbranden en om te zetten in elektriciteit met een rendement van 37 % levert dit 16357,8 kWhel ha-1 j-1 . De geproduceerde elektricitiet kan dan op het net worden geplaatst met een vergoeding van zo’n e 40 MWh-1 (Degrande, 2011). Dit komt dan neer op een opbrengst van e 242 ha-1 j-1 . Dit is zonder enige operationele of investeringskosten in rekening te brengen. Ook groenestroomcertificaten en warmtecertificaten als extra opbrengst zijn niet in rekening gebracht. Als er nu teruggerekend wordt betekent dit een opbrengst van e 0,095 kg-1 TS. Dit komt overeen met een opbrengst van e 0,22 m3 behandeld afvalwater (met een gemiddelde HRT van 4 dagen). Dit is een bedroevend lage opbrengst gezien het de operatiekost voor van oogsten en de vergistingsinstallatie zelf mogelijk nooit volledig kan dragen. De kostprijs voor het oogsten op grotere schaal bedraagt zo’n e 0,04 ` a 0,07 kg-1 TS indien een bandfilter gebruikt zou worden (Van Den Hende et al., ingediend). Echter is dit nog een groot deel van de kleine opbrengsten van elektriciteit uit vergisting. Interessanter is misschien van gezien het gunstige methaan gehalte (67,5 %) te onderzoeken of opzuiveren en injectie het aardgasnet een optie is. Dit zal binnenkort in praktijk tot de mogelijkheden gaan behoren gezien reeds technische specificaties en standaarden in opmaak zijn in de sector. De prijs die verkregen kan worden voor het biomethaan kan mogelijk gunstiger zijn dan deze in de vorm van elektriciteit omdat het rendement wellicht 100 % benaderd in plaats van 37 %. Gebaseerd op een kostprijs van aardgas voor bedrijven van e 0,05 kWhth (VREG, 2013) kan op die manier tot e 818 ha-1 j-1 opbrengst voor het biogas behaald worden zonder de kosten van gaszuivering in rekening te brengen. Dit komt overeen met e 32 kg-1 TS. Dit is al interessanter, maar toch nog redelijk beperkt. Een meer hoogwaardige toepassing van de MaB-vlokken dient gezocht te worden om een meer rendabel geheel van geschakelde processen te krijgen. Echter als er toch geopteerd wordt voor vergisting, bijvoorbeeld co-vergisting van de MaBvlokken in een reeds bestaande biogasinstallatie, kan de meerwaarde mooi meegenomen zijn. Als in ditzelfde model nu biomassa zou gebruikt worden die wordt voorbehandeld met microgolven behandeling die er in batch 2 als beste uit naar voren kwam, spreekt het voor zich dat met een extra opbrengst van 10 % meer BMP de opbrengst in euro per kg TS nauwelijks zal toenemen tot 10,5 eurocent. Om een idee te hebben van de energetische kostprijs van deze voorbehandeling werd de specifieke energie input (Ei (kJel g-1 VS) tegenover de specifiek energie output (Eo (kJth g-1 VS)) gezet. Als er in dit theoretische voorbeeld ook met 2346 kJ kg-1

66

4.3 Rendabiliteit TS, zijnde zo’n 7800 kJ kg-1 VS zou worden voorbehandeld op alle geproduceerde biomassa aan bijvoorbeeld e 0,18 kWhel -1 (VREG, 2013) bekent dit op jaarbasis per hectare een meerkost van e 3642 ha-1 j-1 . Hier kan de meeropbrengst van e 26,6 ha-1 j-1 nooit tegen op. De Ei :Eo verhouding is dan ook 10,1 (7800:772,9). Echter als er eigen geproduceerde elektriciteit zou gebruikt worden voor de energie van de voorbehandeling kan de meerkost zakken tot zo’n e 800 ha-1 j-1 wat nog steeds onrendabel veel is. Zelfs als energie intensieve voorbehandelingen als dit geoptimaliseerd zou worden kan dit wellicht nooit renderen. De literatuur rapporteerde voor gelijkaardig microalgen bacteri¨en vlokken een Ei :Eo van 70 tot 30 voor wat betreft voorbehandeling met microgolven met stijgende energie input per kg VS (Passos et al., 2013b). Dat verschil is te verklaren door het feit dat tijdens de voorbehandeling een suspensie gebruikt werd in plaats van een koek zoals in dit onderzoek. Een hoger VS en TS gehalte zijn dus zeker een voordeel zoals bij de MaB-vlokken in dit onderzoek bereikt werden. Als er gekeken wordt naar andere voorbehandelingsmethoden is thermische behandeling in feite de enige die met een zekere waarschijnlijkheid effectief kan renderen (Passos et al., 2013a). In een andere studie door Passos et al. (2013a) werd aan de hand van een experimentele en meer gunstige Ei :Eo verhouding van 1,8 voor 4 kJ g-1 VS op een algen suspensie via extrapolatie van het percentage VS aangetoond dat vanaf 3 % VS in het aan thermische behandeling onderworpen substraat met een Ei van 1,1 kJ g-1 VS tot een temperatuur van 75 °C gedurende 10 tot 15 uren een Ei :Eo gehaald kon worden van 0,6. Met andere woorden, gezien MaB-vlokken koek na oogst een VS heeft van zo’n 12 % kan deze techniek zeker succesvol lijken en dus niet alleen een hoger BMP opleveren maar mogelijk ook een energiewinst gezien er uit de hogere BMP meer energieoutput is dan er energie input nodig is voor de voorbehandeling. Gezien biogas meestal verbrand wordt in een WKK kan met de restwarmte de voorbehandeling worden uitgevoerd en de elektriciteit meer opleveren dan zonder voorbehandeling. Ook kan een goed ge¨ısoleerd en ge¨ıntegreerd voorbehandelingssysteem op die manier zeer effici¨ent werken door met een warmtewisselaar het thermische behandelde slib te koelen tot vergistingstemperatuur en hiermee met hoog rendement weer de nieuw biomassa op te warmen zodat er reststroom warmte over blijft (Passos et al., 2013a). Of MaB-vlokken ook werkelijk een beter BMP halen bij zulke thermische voorbehandeling kan enkel achterhaald worden voor door bijkomstig onderzoek na deze eerste screening en een re-evaluatie van het hele processchema van afvalwater, over MaB-vlok, thermische voorbehandeling in de praktijk, tot biogas met de diverse energiekosten en –opbrengsten. Ook al zou er kunnen worden voorbehandeld worden voor AD met een positieve balans, toch zouden de opbrengsten per oppervlak niet opwegen tegen de mogelijke alternatieve toepassingen. Ter vergelijking met andere energiegewassen kan de vergisting van MaB-vlokken gekweekt in een afvalwaterzuiveringsysteem zoals de pilootinstallatie enkel meer methaan opleveren per eenheid van oppervlakte indien de theoretische BMP (± 0,57 NL CH4 g-1 VS) benaderd wordt. Zo is een BMP van ongeveer 0,5 NL CH4 g-1 VS (vergistingseffici¨entie van 87 % of meer) nodig om op eenzelfde oppervlakte meer op te brengen dan bijvoorbeeld energiema¨ıs (± 5000 m3 CH4 ha-1 j-1 ) (enerpedia.be, 2014). Bij energiema¨ıs is er echter het voordeel van waterzuivering niet.

67

Hoofdstuk 5

Algemeen besluit In deze masterproef werden de biomassa’s van microalgen bacteri¨en vlokken (MaB-vlokken) van verschillende oogsten doorheen de tijd onderzocht op biogaspotentieel door anaerobe vergisting in batchreactoren. Deze eerste reeks van batch experimenten toonde significante verschillen aan in biomethaan opbrengsten vari¨erende tussen 0,143 en 0,203 NL CH4 g-1 VS MaB-vlokken. Dit komt overeen met een relatief lage vergistingseffici¨entie van 27 tot 34 %. In functie van de samenstelling van de MaB-vlokken varieert het theoretische biomethaanpotentieel (BMP) tussen 0,502 en 0,594 NL CH4 g-1 VS. Er kon geen duidelijke relatie met de groeicondities van de MaBvlokken biomassa worden aangetoond. Echter suggereren de resultaten van dit onderzoek wel dat het BMP van MaB-vlokken daalt met de bewaringstijd van deze vlokken. Om de lage vergistingseffici¨entie van MaB-vlokken te verhogen werd een screening uitgevoerd naar verschillende voorbehandelingstechnieken voor de MaB-vlokken biomassa. Uit de literatuur bleek het BMP van algen vaak laag te liggen door een beperkte vergistingseffici¨entie. Redenen hiervoor aangehaald in de literatuur zijn de resistentie van de celwand, vertraagde hydrolyse of slechte verhoudingen van elementen in het substraat. Voorbehandeling kan deze knelpunten verbeteren. Er werden daarom vijf voorbehandelingstechnieken geselecteerd en uitgevoerd, waarna een tweede reeks van batch experimenten liep om het effect op het BMP van de MaB-vlokken te onderzoeken. Hieruit bleek een microgolven behandeling van ontwaterde MaB-vlokken met 2346 kJ kg-1 TS een extra opbrengst van 10 % in methaan te leveren (niet significant). De energie balans van ge¨ınvesteerde energie tegenover de extra gewonnen energie was negatief met een verhouding van 10. De tweede voorbehandeling bestaande uit autoclavering gedurende 15 minuten bleek geen significant effect te hebben op de methaanopbrengst (1 % winst). De voorbehandeling door bevriezing (-18 °C) bleek een negatief effect te hebben op de methaanopbrengst (6 % verlies, niet significant). Ozonisatie als voorbehandeling met 56 mg O3 g-1 TS bleek te leiden tot een teveel aan oxidatie waardoor het BMP daalde met 22 % (niet significant). Ook een gecombineerde voorbehandeling van chloreren en sonicatie bleek met 0,01 g NaOCl g-1 TS en 2750 kJ kg-1 TS een nadelig effect te hebben van 22 % verlies BMP (niet significant). Uit deze screeningsresultaten blijkt dat het voorbehandelen met de hier gebruikte condities het

68

ALGEMEEN BESLUIT E input ) van 10 was beter E output dan deze gehaald van 30 tot 70 door Passos et al. (2013b), maar nog steeds niet energetisch interessant. Een verdere optimalisatie is nodig. Bij ozonisatie en de combinatie van chloreren en sonicatie waar negatieve resultaten behaald werden is optimalisatie door een meer correcte dosering nodig om te kunnen nagaan of betere resultaten al dan niet mogelijk zijn. Autoclavering bleek in de condities van het experiment in deze masterproef net als bevriezen geen significant effect te hebben. Het is echter aannemelijk dat een zuiver thermische voorbehandeling, die hier niet onderzocht werd, wel tot meer gunstige en energetisch rendabele resultaten kan leiden. Dit dient verder onderzocht te worden in aansluitend onderzoek.

beste scoorde bij microgolven behandeling. De behaalde verhouding (

De in praktijk haalbare opbrengsten van MaB-vlokken liggen met ± 1700 Nm3 CH4 ha-1 MaBvlokken vijver oppervlakte j-1 redelijk laag tegenover alternatieve energiegewassen (± 5000 Nm3 CH4 ha-1 j-1 ). Het voordeel is echter wel dat MaB-vlokken tevens afvalwaterzuivering doen en de installatie ondanks grote vereisten aan oppervlakte geen vruchtbare bodem vereist. Productie van MaB-vlokken biomassa voor het doel van vergisting alleen is met de nu behaalde BMP geen goed idee. Maar als bijproduct van afvalwaterzuivering dat geen andere mogelijkheden tot valorisatie van de biomassa zou hebben in bepaalde praktijkgevallen is het wel interessant om MaB-vlokken in co-vergisting te brengen. Daarenboven, op de site van Inagro, waar de MaB-vlokken geoogst werden, is reeds een vergistingsinstallatie aanwezig. De vergisting van MaB-vlokken tot biogas kan in een ruimere schakeling van gekoppelde duurzame technologie een ondersteunende rol spelen maar geen hoofdrol. Een mogelijk voorbeeld van zo’n bijrol zou kunnen dat de MaB-vlokken eerst gebruikt worden voor het extraheren van een waardevolle component waarbij tegelijkertijd de celwand wordt open gebroken. Hierna kan de restfractie met reeds open gebroken cellen mogelijk effici¨enter vergist worden en zo het volledige potentieel van de biomassa nog vollediger benutten.

69

Bibliografie Adarme-Vega, T. C., Thomas-Hall, S. R. en Schenk, P. M.: 2014, Towards sustainable sources for omega-3 fatty acids production, Current Opinion in Biotechnology 26(0), 14–18. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0958166913006277 Ahn, J.-H., Do, T. H., Kim, S. D. en Hwang, S.: 2006, The effect of calcium on the anaerobic digestion treating swine wastewater, Biochemical Engineering Journal 30(1), 33–38. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1369703X06000167 Ahring, B.: 2003, Biomethanation II, Springer. Alzate, M. E., Mu˜ noz, R., Rogalla, F., Fdz-Polanco, F. en P´erez-Elvira, S. I.: 2012, Biochemical methane potential of microalgae: Influence of substrate to inoculum ratio, biomass concentration and pretreatment, Bioresource Technology 123(0), 488–494. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852412010279 Angelidaki, I. en Sanders, W.: 2004, Assessment of the anaerobic biodegradability of macropollutants, Environmental Science & BioTechnology 3(2), 117–129. APHA, Clesceri, L., Eaton, A., Greenberg, A., Association, A. W. W. en Federation, W. E.: 2005, Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, 21st edn, American Public Health Association. Asinari Di San Marzano, C.-M., Legros, A., Naveau, H. en Nyns, E.-J.: 1982, Biomethanation of the marine algae tetraselmis, International Journal of Solar Energy 1(4), 263–272. Audenaert, W.: 6/11/2013, Mondelinge communicatie. Batstone, D. J., Tait, S. en Starrenburg, D.: 2009, Estimation of hydrolysis parameters in fullscale anerobic digesters, Biotechnology & Bioengineering 102, 1513–1520–. URL: http://dx.doi.org/10.1002/bit.22163 Becker, E. W.: 2007, Micro-algae as a source of protein, Biotechnology Advances 25(2), 207–210. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S073497500600139X Begue, M.: 2013, Anaerobic digestion of mab-flocs, Technical report, Ecole des M´etiers de l’Environnement & Howest, Kortrijk. Biogas-E: 2006, Brochure - biomassa: Vergisting. URL: http://www.biogas-e.be Biogas-E: 2013, Eindproducten van anaerobe vergisting. URL: http://www.biogas-e.be 70

BIBLIOGRAFIE Borchert, M. en Saunders, P.: 2011, Heat-stable carbonic anhydrases and their use. Bougrier, C., Albasi, C., Delgenes, J. en Carrere, H.: 2006, Effect of ultrasonic, thermal and ozone pre-treatments on waste activated sludge solubilisation and anaerobic biodegradability, Chemical Engineering and Processing: Process Intensification 45(8), 711–718. Brennan, L. en Owende, P.: 2010, Biofuels from microalgae - a review of technologies for production, processing, and extractions of biofuels and co-products, Renewable and Sustainable Energy Reviews 14(2), 557–577. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1364032109002408 Buchanan, N. en Cheng, R.: 2013, Current effluent treatment practice: anaerobic digestion, Algae for energy and feed: A review p. 25. Buck, A. L.: 1981, New equations for computing vapor pressure and enhancement factor, Journal of Applied Meteorology 20(12), 1527–1532. Calus, A., Dumoulin, A., Ghekier, G., Mattheeuws, B., Platteau, W., Tavernier, P., Vanwalleghem, J., Velghe, F., Verstrynge, B., Willaert, L. en Willems, B.: 2007, Vergisting op boerderijschaal. Capri, M. G. en Marais, G. v. R.: 1975, ph adjustment in anaerobic digestion, Water Research 9(3), 307–313. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0043135475900524 Chen, Y., Cheng, J. J. en Creamer, K. S.: 2008, Inhibition of anaerobic digestion process: A review, Bioresource Technology 99(10), 4044–4064. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852407001563 Cheng, C.-J., Andy Hong, P. K. en Lin, C.-F.: 2012, Improved solubilization of activated sludge by ozonation in pressure cycles, Chemosphere 87(6), 637–643. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0045653512001609 Chisti, Y.: 2007, Biodiesel from microalgae, Biotechnology Advances 25(3), 294–306. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0734975007000262 Clarens, A. F., Resurreccion, E. P., White, M. A. en Colosi, L. M.: 2010, Environmental life cycle comparison of algae to other bioenergy feedstocks, Environmental Science & Technology 44(5), 1813–1819. PMID: 20085253. Conklin, A., Stensel, H. en Ferguson, J.: 2006, Growth kinetics and competition between methanosarcina and methanosaeta in mesophilic anaerobic digestion, Water Environ. Res. 78(5), 486–96. De Schamphelaire, L. en Verstraete, W.: 2009, Revival of the biological sunlight-to-biogas energy conversion system, Biotechnol Bioeng 103(2), 296–304. Debowski, M., Zieli´ nski, M., Grala, A. en Dudek, M.: 2013, Algae biomass as an alternative substrate in biogas production technologies - review, Renewable and Sustainable Energy Reviews 27(0), 596–604. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1364032113004747

71

BIBLIOGRAFIE Decreet: 28/02/1991, inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen. Degrande, L.: 2011, Haalbaarheid van ge¨ıntegreerde algenteelt op boerderijschaal (tetra-project) - bijlage 5.1.4, rendabiliteit. Howest. Derenne, S., Largeau, C., Berkaloff, C., Rousseau, B., Wilhelm, C. en Hatcher, P. G.: 1992, Non-hydrolysable macromolecular constituents from outer walls of chlorella fusca and nanochlorum eucaryotum, Phytochemistry 31(6), 1923–1929. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/003194229280335C Ehimen, E. A., Holm-Nielsen, J. B., Poulsen, M. en Boelsmand, J. E.: 2013, Influence of different pre-treatment routes on the anaerobic digestion of a filamentous algae, Renewable Energy 50(0), 476–480. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960148112004259 Ehimen, E. A., Sun, Z. F., Carrington, C. G., Birch, E. J. en Eaton-Rye, J. J.: 2011, Anaerobic digestion of microalgae residues resulting from the biodiesel production process, Applied Energy 88(10), 3454–3463. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306261910004228 enerpedia.be: 2014, Energie gewassen, Online. URL: http://www.enerpedia.be/ Fang, Z.: 2013, Pretreatment Techniques for Biofuels and Biorefineries, Springer. Ferrer, I., Pons´a, S., V´azquez, F. en Font, X.: 2008, Increasing biogas production by thermal (70 °c) sludge pre-treatment prior to thermophilic anaerobic digestion, Biochemical Engineering Journal 42(2), 186–192. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1369703X08002210 Galois, L.: 2012, Optimisation of biogas analysis: Occurence and removal strategies for vfa’s, Technical report, Ecole des M´etiers de l’Environnement & Howest, Kortrijk. Garc´ıa, J., Green, B. F., Lundquist, T., Mujeriego, R., Hern´andez-Marin´e, M. en Oswald, W. J.: 2006, Long term diurnal variations in contaminant removal in high rate ponds treating urban wastewater, Bioresource Technology 97(14), 1709–1715. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852405003652 Geider, R. en La Roche, J.: 2002, Redfield revisited: variability of c:n:p in marine microalgae and its biochemical basis, European Journal of Phycology 37(1), 1–17. Gladstone, P.: 2013, Citizen weather observer program: Weather quality reporter. URL: http://weather.gladstonefamily.net/site/search?site=AT528&search= Search Golueke, C. G., Oswald, W. J. en Gotaas, H. B.: 1957, Anaerobic digestion of algae, Applied microbiology 5(1), 47. Gonz´alez-Fern´andez, C., Sialve, B., Bernet, N. en Steyer, J. P.: 2012, Comparison of ultrasound and thermal pretreatment of scenedesmus biomass on methane production, Bioresource

72

BIBLIOGRAFIE Technology 110(0), 610–616. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852412000491 Graham, L. en Wilcox, L.: 2000, Algae, Prentice Hall. Gr¨onroos, A., Kyll¨ onen, H., Korpij¨ arvi, K., Pirkonen, P., Paavola, T., Jokela, J. en Rintala, J.: 2005, Ultrasound assisted method to increase soluble chemical oxygen demand (SCod) of sewage sludge for digestion, Ultrasonics Sonochemistry 12(1-2), 115–120. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1350417704001129 Guwy, A.: 2004, Equipment used for testing anaerobic biodegradability and activity, Reviews in Environmental Science and Bio/Technology 3, 131–139—. URL: http://dx.doi.org/10.1007/s11157-004-1290-0 Illman, A. M., Scragg, A. H. en Shales, S. W.: 2000, Increase in chlorella strains calorific values when grown in low nitrogen medium, Enzyme and Microbial Technology 27(8), 631–635. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0141022900002660 Inglesby, A. E. en Fisher, A. C.: 2012, Enhanced methane yields from anaerobic digestion of arthrospira maxima biomass in an advanced flow-through reactor with an integrated recirculation loop microbial fuel cell, Energy Environ. Sci. 5, 7996–8006. Kaatze, U.: 1995, Fundamentals of microwaves, Radiation Physics and Chemistry 45(4), 539– 548. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0969806X9400069V KB: 28/01/2013, Koninklijk besluit betreffende het in de handel brengen en het gebruiken van meststoffen, bodemverbeterende middelen en teeltsubstraten. Keymer, P., Ruffell, I., Pratt, S. en Lant, P.: 2013, High pressure thermal hydrolysis as pretreatment to increase the methane yield during anaerobic digestion of microalgae, Bioresource Technology 131(0), 128–133. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852412019839 Kita, K., Okada, S., Sekino, H., Imou, K., Yokoyama, S. en Amano, T.: 2010, Thermal pretreatment of wet microalgae harvest for efficient hydrocarbon recovery, Applied Energy 87(7), 2420–2423. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306261909005236 Kong, Q.-x., Li, L., Martinez, B., Chen, P. en Ruan, R.: 2010, Culture of microalgae chlamydomonas reinhardtii in wastewater for biomass feedstock production, Appl Biochem Biotechnol 160(1), 9–18. Lagatie, I.: 2012, Validatie van de methode voor de bepaling van chlorofyl a in oppervlaktewater en biochemisch zuurstofverbruik in water, Master’s thesis, Katholieke Hogeschool BruggeOostende, Brugge. Lee, R.: 2008, Phycology, Cambridge University Press. L´opez Gonz´alez, L. M., Vervaeren, H., Pereda Reyes, I., Dumoulin, A., Romero Romero, O. en Dewulf, J.: 2013, Thermo-chemical pre-treatment to solubilize and improve anaerobic

73

BIBLIOGRAFIE biodegradability of press mud, Bioresource Technology 131(0), 250–257. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852412020251 McCarty, P. en Mosey, F.: 1991, Modelling of anaerobic digestion processes (a discussion of concepts), Water Science & Technology 24(8), 17–33. Mendez, L., Mahdy, A., Timmers, R. A., Ballesteros, M. en Gonz´alez-Fern´andez, C.: 2013, Enhancing methane production of chlorella vulgaris via thermochemical pretreatments, Bioresource Technology 149(0), 136–141. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852413013874 Miao, H., Wang, S., Zhao, M., Huang, Z., Ren, H., Yan, Q. en Ruan, W.: 2014, Codigestion of taihu blue algae with swine manure for biogas production, Energy Conversion and Management 77(0), 643–649. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0196890413006602 Mu˜ noz, R. en Guieysse, B.: 2006, Algal?bacterial processes for the treatment of hazardous contaminants: A review, Water Research 40(15), 2799–2815. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135406003605 Mussgnug, J. H., Klassen, V., Schl¨ uter, A. en Kruse, O.: 2010, Microalgae as substrates for fermentative biogas production in a combined biorefinery concept, Journal of Biotechnology 150(1), 51–56. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S016816561000369X Ni Na Duan, Bin Dong, Q. B. H. X. H. D.: 2011, Start-up performances of high-solid anaerobic digestion of sewage sludge under mesophilic condition, Advanced Materials Research 356360, 2020–2026. Oncel, S. S.: 2013, Microalgae for a macroenergy world, Renewable and Sustainable Energy Reviews 26(0), 241–264. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1364032113003626 Ouwehand, J. en Papa, T.: 2009, Toegepaste energietechniek 2 - Duurzame energie, Academic Service. Parajuli, P.: 2011, Biogas measurement techniques and the associated errors, Thesis, Jyv¨askyl¨ a University. Park, J. en Craggs, R.: 2010, Wastewater treatment and algal production in high rate algal ponds with carbon dioxide addition, Water Science & Technology 61(3), 633. Park, K. Y., Kweon, J., Chantrasakdakul, P., Lee, K. en Cha, H. Y.: 2013, Anaerobic digestion of microalgal biomass with ultrasonic disintegration, International Biodeterioration & Biodegradation 85(0), 598–602. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0964830513001327 Passos, F., Garc´ıa, J. en Ferrer, I.: 2013a, Impact of low temperature pretreatment on the anaerobic digestion of microalgal biomass, Bioresource Technology 138(0), 79–86. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852413004823

74

BIBLIOGRAFIE Passos, F., Sol´e, M., Garc´ıa, J. en Ferrer, I.: 2013b, Biogas production from microalgae grown in wastewater: Effect of microwave pretreatment, Applied Energy 108(0), 168–175. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306261913001505 Pavlostathis, S. G. en E., G.: 1991, Kinetics of anaerobic treatment: A critical review, Critical Reviews in Environmental Control 21(5-6), 411–490. Pittman, J. K., Dean, A. P. en Osundeko, O.: 2011, The potential of sustainable algal biofuel production using wastewater resources, Bioresource Technology 102(1), 17–25. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852410010163 Prajapati, S. K., Kaushik, P., Malik, A. en Vijay, V. K.: 2013, Phycoremediation and biogas potential of native algal isolates from soil and wastewater, Bioresource Technology 135(0), 232–238. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S096085241201259X Pulz, O.: 2001, Photobioreactors: production systems for phototrophic microorganisms, Applied Microbiology and Biotechnology 57(3), 287–293. Razzak, S. A., Hossain, M. M., Lucky, R. A., Bassi, A. S. en de Lasa, H.: 2013, Integrated CO2 capture, wastewater treatment and biofuel production by microalgae culturing - a review, Renewable and Sustainable Energy Reviews 27(0), 622–653. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1364032113003663 Richmond, A.: 2004, Handbook of Microalgal Culture: Biotechnology and Applied Phycology, Wiley. Safi, C., Ursu, A. V., Laroche, C., Zebib, B., Merah, O., Pontalier, P.-Y. en Vaca-Garcia, C.: 2014, Aqueous extraction of proteins from microalgae: Effect of different cell disruption methods, Algal Research . URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2211926413001227 Samson, R. en LeDuyt, A.: 1986, Detailed study of anaerobic digestion of spirulina maxima algal biomass, Biotechnol Bioeng 28(7), 1014–1023. Schwede, S., Kowalczyk, A., Gerber, M. en Span, R.: 2011, Influence of different cell disruption techniques on mono digestion of algal biomass, Link¨ oping University Electronic Press, Link¨ opings universitet . URL: http://dx.doi.org/10.3384/ecp1105741 Shilton, A. en Guieysse, B.: 2010, Sustainable sunlight to biogas is via marginal organics, Current Opinion in Biotechnology 21(3), 287–291. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0958166910000479 Sialve, B., Bernet, N. en Bernard, O.: 2009, Anaerobic digestion of microalgae as a necessary step to make microalgal biodiesel sustainable, Biotechnology Advances 27(4), 409–416. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0734975009000457 S´anchez Hern´andez, E. P. en Travieso C´ ordoba, L.: 1993, Anaerobic digestion of chlorella vulgaris for energy production, Resources, Conservation and Recycling 9(1-2), 127–132. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/092134499390037G

75

BIBLIOGRAFIE Speece, E.: 1996, Anaerobic biotechnology for industrial wastewaters, Archae Press . Suslow, T.: 1997, Postharvest chlorination - basic properties and key points for effective disinfection, University of California . Suslow, T.: 2004, Ozone applications for postharvest disinfection of edibl horticultural crops, University of California . Thermexcel: 2003, Physical characteristics of water (at the atmospheric pressure). URL: http://www.thermexcel.com/english/tables/eau_atm.htm Uduman, N., Qi, Y., Danquah, M. K., Forde, G. M. en Hoadley, A.: 2010, Dewatering of microalgal cultures: A major bottleneck to algae-based fuels, Journal of Renewable and Sustainable Energy 2, 012701. Uziel, M.: 1978, Solar energy fixation and conversion with algal bacterial systems, Thesis, Harvard. Van Den Hende, S., Vervaeren, H. en Boon, N.: 2010, Industrial symbiosis: C, N and P scavenging from sewage and flue gas with algal bacterial flocs, Journal of Biotechnology 150, 278. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168165610011077 Van Den Hende, S., Vervaeren, H. en Boon, N.: 2012, Flue gas compounds and microalgae: (Bio)chemical interactions leading to biotechnological opportunities, Biotechnology Advances 30(0), 1405–1424. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0734975012000663 Van Den Hende, S., Vervaeren, H. en Boon, N.: ingediend, Up-scaling aquaculture wastewater treatment by microalgal bacterial flocs: from lab reactors to an outdoor raceway pond. Van Den Hende, S., Vervaeren, H., Desmet, S. en Boon, N.: 2011, Bioflocculation of microalgae and bacteria combined with flue gas to improve sewage treatment, New Biotechnology 29(1), 23–31. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1871678411000963 Van der Waall, W., Visser, J. en Hoogendoorn, A.: 2006, Digestion revisited, onderzoek naar afvalvergisting op semi-technische schaal. van Lier, J., Mahmoud, N. en Zeeman, G.: 2008, Anaerobic Wastewater Treatment, IWA Publishing, London. Vaneeckhaute, C., Demolder, L., Meers, E. en Accoe, F.: 2012, Digestaat in vlaanderen: knelpunt of opportuniteit?, Innovaties in mestverwerking en vermarkting, Samenvattingen, VCM Mestverwerking, pp. –. VDI: 2006, VDI 4630-2006-04 TI - Fermentation of organic materials - Characterisation of the substrate, sampling, collection of material data, fermentation tests, VDI. Vergara-Fern´andez, A., Vargas, G., Alarc´ on, N. en Velasco, A.: 2008, Evaluation of marine algae as a source of biogas in a two-stage anaerobic reactor system, Biomass and Bioenergy 32(4), 338–344. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0961953407001912

76

BIBLIOGRAFIE Verstraete, W.: 1981, Biogas, Stichting Leefmilieu. VLAREA: 17 december 1997, Uitvoeringsbesluit tot vaststelling van het vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer. Voigt, J., Stolarczyk, A., Zych, M., Malec, P. en Burczyk, J.: 2014, The cell-wall glycoproteins of the green alga scenedesmus obliquus. the predominant cell-wall polypeptide of scenedesmus obliquus is related to the cell-wall glycoprotein gp3 of chlamydomonas reinhardtii, Plant Science 215-216(0), 39–47. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168945213002288 VREG: 2013, Vlaamse regulator van de elektriciteits- en gasmarkt: informatie huidige energieprijzen, Online. URL: http://www.vreg.be/ vzw Vlaco: 2013, Toepassingen van digestaat. URL: http://www.vlaco.be/ Weemaes, M., Grootaerd, H., Simoens, F. en Verstraete, W.: 2000, Anaerobic digestion of ozonized biosolids, Water Research 34(8), 2330–2336. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0043135499003735 Yen, H.-W. en Brune, D. E.: 2007, Anaerobic co-digestion of algal sludge and waste paper to produce methane, Bioresource Technology 98(1), 130–134. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852405005365 Yenig¨ un, O. en Demirel, B.: 2013, Ammonia inhibition in anaerobic digestion: A review, Process Biochemistry 48(56), 901–911. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1359511313001657 Yeom, I. T., Lee, K. R., Ahn, K. H. en Lee, S. H.: 2002, Effects of ozone treatment on the biodegradability of sludge from municipal wastewater treatment plants, Water Sci Technol 46(4-5), 421–425. Zamalloa Nalvarte, C. E.: 2012, New possibilities of integrating microalgae for energy generation and nutrient immobilization, PhD Thesis Ghent University, Gent. Zamalloa Nalvarte, C. E., Boon, N. en Verstraete, W.: 2012, Anaerobic digestibility of scenedesmus obliquus and phaeodactylum tricornutum under mesophilic and thermophilic conditions, Applied Energy 92, 733–738. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0306261911005137 Zamalloa Nalvarte, C. E., Vulsteke, E., Albrecht, J. en Verstraete, W.: 2011, The technoeconomic potential of renewable energy through the anaerobic digestion of microalgae, Bioresource Technology 102(2), 1149–1158. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852410015294 Zhang, G., Yang, J., Liu, H. en Zhang, J.: 2009, Sludge ozonation: Disintegration, supernatant changes and mechanisms, Bioresource Technology 100(3), 1505–1509. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852408007554

77

BIBLIOGRAFIE Zhang, G., Zhang, P., Yang, J. en Liu, H.: 2008, Energy-efficient sludge sonication: Power and sludge characteristics, Bioresource Technology 99(18), 9029–9031. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S096085240800343X Zheng, H., Yin, J., Gao, Z., Huang, H., Ji, X. en Dou, C.: 2011, Disruption of chlorella vulgaris cells for the release of biodiesel-producing lipids: A comparison of grinding, ultrasonication, bead milling, enzymatic lysis, and microwaves, Applied Biochemistry and Biotechnology 164(7), 1215–1224. Zhong, W., Zhang, Z., Luo, Y., Qiao, W., Xiao, M. en Zhang, M.: 2012, Biogas productivity by co-digesting taihu blue algae with corn straw as an external carbon source, Bioresource Technology 114(0), 281–286. URL: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960852412003628

78

Bijlagen Bijlage A: Bepaling totaal droge stof en vervluchtigbare stof


























































































































































































































































































































!



















































"

#

$





































%
































































































&



%









'

























































%













'










































%





















(





(































!





































































































'





































)

#



$



























































'









































(


















































































































%









%







(










*















(



























































































%
































































































+



,



(
















(























%







%















%







!

-











.
















"





#

‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚

"



















$



/



0



"

















0















0

.











(







7





















































1









(

































































2































%



































5





4













3











4

$

4

4

4

6













6

4









5

5











&

79





"



0























(
















































'























Bijlage A

80

8

Q

V

W

?

M

Y

X

I

^

G

9

C

<

=

V

=

A

R

Y

[

B

C

M

@

`

>

W

N

:

G

I

<

Y

I

@

@

R

<

A

_

9

;

;

:

9

=

@

=

E

C

A

C

@

C

9

K

d

K

;

@

9

I

G

@

D

C

A

I

A

@

R

F

O

;

;

G

@

<

U

E

:

@

:

<

;

:

C

A

@

=

C

;

A

;

V

>

=

?

R

@

9

:

A

O

;

B

@

C

G

;

D

:

E

S

F

@

G

A

H

T

:

@

9

9

T

;

=

9

F

I

<

J

K

U

L

;

I

M

A

O

V

N

=

C

9

O

C

@

@

G

P

;

:

S

C

@

A

O

A

W

V

I

J

U

@

;

D

C

A

I

E

F

=

@

9

@

A

T

C

A

K

9

:

@

_

@

A

I

A

;

V

=

T

=

:

9

C

K

@

C

G

9

:

T

9

@

_

A

:

@

C

9

@

R

R

A

F

A

J

;

@

F

@

I

@

;

G

;

;

@

;

@

A

G

G

C

;

@

S

C

I

J

;

R

C

<

K

R

;

=

9

V

@

A

:

T

@

A

A

C

C

9

V

C

=

C

A

G

:

D

W

A

;

a

b

G

I

9

A

A

C

@

:

C

C

=

@

:

T

R

C

D

R

9

@

@

@

A

:

:

@

@

@

C

@

G

K

<

D

R

_

I

A

G

9

G

K

A

c

F

A

O

]

B

A

@

D

C

9

D

:

@

R

A

@

;

E

V

@

:

;

T

S

@

:

@

@

G

F

9

C

<

;

R

9

A

U

@

C

C

=

R

I

A

C

d

U

I

O

@

<

;

G

@

<

A

A

A

A

C

C

@

@

A

;

U

I

9

@

;

R

@

W

D

C

F

A

T

G

9

@

D

;

9

G

A

A

G

9

@

9

@

@

C

@

C

@

A

=

F

I

R

@

E

;

;

@

R

D

C

C

@

A

@

A

C

R

@

I

;

:

9

9

E

G

A

@

V

U

G

A

;

E

A

@

A

C

:

D

_

K

@

<

R

U

@

T

@

@

@

@

@

G

U

@

O

A

A

<

;

@

D

9

@

G

E

=

R

I

:

@

@

F

O

;

=

C

A

A

:

E

C

A

d

9

A

I

9

;

;

F

I

C

@

;

=

:

W

C

@

C

_

S

O

G

R

K

@

O

9

C

E

@

@

S

:

D

:

@

A

:

R

U

E

C

K

@

@

D

A

A

A

A

C

;

Z

@

@

:

@

;

@

_

;

;

O

A

_

C

G

A

@

@

G

G

M

E

:

W

:

@

O

@

@

@

R

@

:

@

R

@

F

C

A

:

O

@

R

V

?

A

9

@

:

Y

@

K

]

;

;

@

A

:

@

G

9

9

@

9

C

G

;

@

;

K

R

R

;

@

A

D

J

I

@

@

@

9

<

I

;

;

[

R

@

R

;

\

A

D

I

S

@

C

@

G

K

9

I

K

@

A

:

=

9

R

:

U

:

Y

]

9

G

A

[

R

C

R

G

I

_

=

C

@

E

8

I

;

;

G

9

V

@

e

W

A

@

[

A

]

@

O

@

C

D

C

X

C

@

@

T

G

C

;

D

;

9

R

:

C

C

R

;

R

=

C

C

C

=

Z

V

9

G

@

;

C

@

E

A

8

G

S

9

:

@

M

E

O

S

Z

:

C

@

M

:

;

:

X

Y

<

A

D

a

I

C

`

N

@

9

S

F

V

=

:

_

:

f

@

A

;

:

R

@

R

S

:

O

:

D

C

;

A

@

E

C

E

=

G

E

I

@

@

T

9

@

@

A

T

C

T

@

9

A

=

;

R

:

@

W

9

I

Y

:

G

@

:

;

I

O

:

A

G

S

I

;

S

@

O

A

G

:

:

:

;

S

@

S

@

@

T

R

C

G

G

A

;

T

D

:

@

:

S

G

:

S

;

9

@

=

:

S

@

:

T

;

A

@

@

O

A

A

@

C

f

A

R

;

C

@

S

@

=

f

W

M

Q

M

Z

g

g

I

?

M

@

9

C

I

A

W

S

@

?

Z

?

C

:

H

C

@

Y

[

=

C

M

\

M

Z

;

O

C

C

D

@

@

C

C

=

K

:

@

9

;

;

S

G

:

D

C

@

:

T

@

@

D

C

;

;

C

=

R

=

@

@

K

G

;

:

S

S

G

@

@

_

:

S

F

9

9

9

R

]

@

C

I

J

E

S

R

J

@

I

A

@

A

=

9

I

@

=

@

;

@

A

=

R

9

@

@

9

:

A

@

=

K

@

9

O

@

=

A

@

F

A

G

@

@

:

D

D

@

@

;

I

@

C

9

C

9

R

A

O

@

A

@

;

@

D

@

;

W

A

F

S

;

D

I

@

R

:

f

R

I

F

Z

G

9

S

I

W

:

O

:

:

A

T

@

A

]

;

=

:

I

O

A

@

9

R

:

@

;

K

C

;

A

@

@

R

:

A

A

=

R

V

@

C

G

9

@

I

K

E

@

V

R

S

:

C

A

;

:

T

@

I

G

9

@

;

I

`

@

@

R

R

W

K

R

C

G

:

;

=

@

O

A

@

D

A

@

@

:

:

@

I

V

f

A

F

F

R

9

@

A

R

9

R

@

@

@

:

A

R

O

E

K

@

9

:

K

@

@

A

@

T

@

=

S

R

9

D

=

J

R

A

@

:

I

@

@

:

I

A

]

;

V

C

_

R

G

@

G

@

;

@

]

@

G

@

O

T

A

T

=

U

:

C

T

C

;

:

9

D

T

9

@

A

I

H

@

=

:

W

R

;

R

_

9

:

C

@

:

F

_

_

@

9

=

;

_

F

E

:

R

@

9

U

I

;

V

@

A

R

C

@

:

R

I

9

]

<

;

R

G

=

A

A

9

C

@

@

R

:

;

_

E

E

:

C

C

C

D

:

A

D

9

@

A

R

@

=

I

J

i

:

D

_

:

F

:

I

;

F

;

D

F

A

@

I

G

A

R

@

O

@

C

j

R

9

R

=

R

9

:

@

F

I

I

;

:

_

9

@

9

@

O

:

@

K

D

:

G

A

K

A

:

A

C

@

A

:

R

;

;

A

D

9

A

E

C

@

A

@

A

I

U

9

K

@

R

@

K

]

C

R

S

R

_

;

I

E

C

A

F

F

A

R

C

A

@

O

K

R

E

@

=

A

=

=

A

@

;

:

C

C

R

@

=

K

K

I

;

;

:

@

F

A

I

;

K

A

F

R

A

A

@

@

A

W

T

T

G

@

D

=

I

=

C

S

A

9

N

@

@

C

:

A

O

;

;

:

@

:

A

@

;

K

R

V

:

@

@

E

C

:

@

F

C

;

9

@

T

=

G

W

:

@

@

;

9

@

D

A

A

U

K

P

@

@

E

A

E

A

;

G

T

A

S

8

O

9

]

T

S

:

@

@

@

O

:

S

8

I

O

@

U

:

;

G

=

^

=

A

O

<

O

G

:

E

G

@

I

I

I

S

A

9

_

A

A

:

I

@

R

D

:

R

I

@

@

@

A

L

I

@

M

C

;

R

D

W

9

]

@

A

@

V

A

D

I

M

Ncdgn" cnng" mtqg|gp" qr" |qÓp" ocpkgt" fcv" |g" pqi" jgtmgpdcct" |klp" pc"

W

C

I

e

h

T

I

Z

h

@

=

R

O

@

R

@

_

K

R

=

I

@

@

<

A

A

R

K

;

@

G

<

<

@

@

@

E

C

@

A

;

:

9

I

<

;

A

9

;

9

@

:

A

:

C

G

@

A

@

@

A

:

G

;

]

_

_

9

R

=

@

O

D

C

:

G

C

@

<

]

K

W

A

R

G

G

@

@

A

A

R

R

@

C

R

;

:

;

T

A

G

@

I

A

F

9

I

@

A

K

:

D

@

@

@

;

C

G

C

@

C

G

R

D

;

<

@

A

A

I

@

;

I

G

@

;

I

K

O

R

@

G

F

J

@

A

A

I

:

R

A

A

=

]

:

@

C

@

<

A

:

R

C

:

;

J

R

9

S

@

@

R

E

R

I

=

@

R

9

;

@

T

9

:

V

@

;

:

K

:

C

U

A

@

T

U

G

@

A

K

:

A

O

@

@

C

I

C

_

e

9

;

T

;

W

@

C

:

I

R

G

O

@

@

@

W

@

A

@

O

;

G

A

J

@

U

@

@

9

]

<

=

A

A

W

Bijlage A

81

k

„

|

‡

Š

s

w

v

z

z

v

…

|

s

t

y

‰

s

x

v

s

v

x

p

v

p

…

|

t

Œ

l

m

‚

m

n

n

l

…

m

m

o

n

n

m

v

p

v

m

q

p

r

…

x

s

l

…

m

t

‚

s

n

u

s

v

z

t

v

n

v

p

w

m



x

†

n

y

s

|

z

z

t

o

{

‡

ˆ

m

s

l

s

l

‡

‰

n

p

v

p

l

y

|

}

o

v

~

ˆ

t



n

|

z

€

‚

|

t

‰



p

v

z

l

…

‚

v

s

s

z

s

p

n

ƒ

m

s

†

‚

s

‹

w

‰

Š

„

€

k



’

“

v



z

z

r

v

”

‡

•

v

”

t



…

’

s

~

€

Š

„

l

~

l

z

|

|

|

|

Š

|

s

t

m

n

s

v

k

p

y

l

‚

z

v

v

s

t

l

t

‚

…

Ž

|

s

s

s

t

€

Š

—

‚



”

m

•

m

n

˜

s

s

r

z

z

v

n

y

s

t

~

š

o

l

l

€

v

~

t

™

|

l

v



|

‡

y

p

|

s

y

’

t

p

…

l

v

l

s

‚

x

s

s

‡

s

›

m

s

y

m

n

œ

m

s

ˆ

t

y

ˆ

Œ

…

†

~

t

y

l

t

l

s

v

m

|

m

s

t

Œ

t

v

|

l

t

‡

w

l

s

s

}

Ž

r

y

s

s

‰

s

n

w

m

s

Œ

”

~

s

y

l

|

‚





~

‘

ƒ

Š

€

–

~

m

m

~

s

s

Œ

t

s

z

t

y

t

‚

n

s

v

s

p

v

Š

t

m

•

‹

|

l

‚

|

…

|

s

|

s

z

v

Ž

s

s

…

t

z

s

p

v

s

l

l

t

z

ˆ

‚

p

|

y

|

t

~

n

v

|

y

v

‰

ˆ

v

‰

s

p

s

s

p

m

…

s

l

|

s

s

t

‚

‚

s

p

…

s

n

n

v

ˆ

l

m

l

s

s

s

l

w

…

s

s

s

l

Š

n

†

s

t

‚

z

m

Œ

“

…

m

‚

Š

v

n

s

ƒ

s

z

v

…

x

p

m

t



s

s

m

|



‰

‡

s

v

s

s

…

n

v

…

m

s

m

n

z

l

ˆ

t

t

…

w

o

t

s

s

s

t

s

ˆ

l

p

}

|

‚

‘

s



‚

…

y

ž



Ÿ



~

l

u

s

t

…

s

w

|

t

z

n

s

t

z

›

Š

¡

…

z

ƒ

Š

 

o

Š

„

€

k



’

“



r

¢

€

¢

’

q

u

™

”

“

r

„



€

–

|

Š

’

s

‚

s

n

|

‚

|

s

}

|

|

Š

’

s

‚

|

|

Š

’

v

v

‡

Š

Š

|



|

Š

n

’

“

‰

Œ

s

|

s

…

s

|

z

Œ

‚

l

}

|

p

…

v

n

s

l

n

|

s

•

˜

t

|

r

s

t

…

v

€

™



’

†

|

”

€

m

m

t

‚

…

s

z

|

|

z

n

m

s

y

y

p

|



t

z

œ

‚

Š

s

s

l

l

|

‚

|

x

p

n

t

s

|

t

…

y

x

‚

s

z

|

n

t

v

…

v

v

w

v

s

w

n

…

m

s

†

Ž

l

†

s

p

s

t

m

|

‡

s

s

n

v

w

m



~

z

z

s



n

~

y

t

v

s

‘

t

‡

t

t

ƒ

s

v

p

Œ

t

|

…

‚

‚

v

y

s

s

v

|

n

l

w

p

s

t

m

…

x

v

‚

v

v

~

s

s

t

p

t

~

…

o

Š

l

m

m

s

s

ˆ

m

p

t

v

z

n

k

w

p

‡

v

v

v

n

p

p

z

s

t

Œ

‚

Š

“

‘

š

s

s

n

m

v

x

z

z

l

…

|

s

v



n

l

m

s

v

t

t

Œ

£

‚

s

t

~

œ

ƒ

s

…

l

Š

p

m

p

m

l

…

|

~

v

m

n

s



n

|

v

Š

m



w

s

o

ƒ

t

z

o

z

‡

s

‚

|

v

z

…

s

z

¡

s

l

m

s

~

l

m



t

s



~

y

s

…



~

‚

s

Œ

t

w

Š

s

s

l

t

…

…

…

v

‚

v

…

p

p

t

s

t

v

t

|

|

v

Š

n

p

s

s

v

t

w

n

|

x

|

s

m

…

s

…

t

…

t

‰

s

‡

t

n

s

m

t

s

ˆ

Œ

œ

ƒ

¦

‚

|

Š

y

…

n

‚

v

n

z

s

…

s

‹

z

w

Š

m

 

w

t

Š

x

o

w

~

u

m

|

t

s

Ÿ

l

Œ

s

†



y

s

v

Ž

v

s

Ž

s

ž

y

‚

l

m

…

~

…

s

ž

†

p

s

v

z



m

l

l

p

s

m

n

z

z

|

l

v

v

‰

t

v

ˆ

†

z

v

t

~

m

w

t

v

~

t

y

n

z

m

w

s

y

…

t

s

Œ

t

s

n

z

s

s

m

m

|

z

v

s

p

l

n

v

‚

…

n

m

p

Ž

s

…

y

~

š

y

m

p

…

|

y

n

m

‚

s

l

‚

m

s

t

¤

t

l

s

n

t

s

l

t

m

s

t

y

…

‚

s

s

s

n

t

v

x

l

s



t

…

y

~

s

s

…

Š

l

s

t

‡

t

…

s

|

l

s

s

†

…

Œ

s

~

t

~

t

ˆ

v

y

x

s

t

m

s

…

ˆ

s

s

…

t

p

l

Ž

w

v

s

l

v

Œ

m

|

t

s

l

s

t

t

v

t

†

s

y

v

y

s

x

m

n

s

s

…

s

n

s

m

t

‡

‰

‡

Œ

n

m

l

l

v

s

s

s

s

t

…

z

t

t

l

n

x

s

p

…

‡

‘

m

s

m

m

|

s

p

m

~

‡

†

s

ˆ

z

Œ

†

n

s

‚

t

n

…

t

m

s

v

z

v

s

p

ˆ

t

ˆ

n

|

o

s

t

y

ˆ

m

n

t

m

o

l

z

n

z

l

m

t

…

s

‚

z

t

l

n

‚

z

y

‚

v

t

ž

s

t

t

t

s

t

v

‡

}

‡

|

s

t

p

t

ˆ

z

v

s

s

|

v

w

s

š

t

s

t

£

p

|

…

v

‰

x

s

t

s

†

w

s

n

v

m

…

v

v

…

s

l

m

~

t

p

”

t

…

t

t

s

}

‡

s

l

|

t

t

t

‰

s

¥

‚

m

~

~

t

n

m

s

|

|

v

v

s

s

s

v

‡

ƒ

…

Œ

s

n

m

l

‡

s

t

…

s

‡

|

p

u

m

t

s

s

p

…

s

‚

‚

‚

t

n

y

y

Ÿ

p

|

t

s

…

s

n

p

†

s

†

z

t

†



†

s

m

…

s

m

v

t

z

m

ž

p

s

n

‚

ž

m

s

p

s

v

‚

‡

t

w

n

s

n

|

Ž

w

|

n

s

ˆ

…

‚

t

m

z

n

s

l

s

v

s

ˆ

‡

t

…

v

’

‡

~

s

—

–

s

t

…

y

|

…

v

z

|

†

z

n

‡

m

v

Ž

s

t

p

p

m

s

t

v

…

|

…

‚

s

s

t

…

‡

l

s

‡

l

s

s

s

l

l

‰

‰

l

l

l

s

v

v

z

t

t

n

…

…

v

|

|

t

t

n

t

‚

‚

s

…

…

t

|

|

…

s

|

s

s

s

s

s

t

n

l

p

ˆ

…

‡

s

s

v

l

t

m

l

Œ

|

s

…

s

p

l

s

v

…

‚

s

‰

w

l

s

s

Ž

x

s

m

v

n

y

v

†

m

p

y

…

n

Bijlage A

82

§

À

Æ

Ç

À

¼

È

¼

·

²

¼

É

Ç

Å

À

È

¼

Ð

Ç

¼

»

¨

³

©

ª

²

©

¶

«

ª

©

¯

¬

¨

¾

´

¨

¯

È

©

¶

¯

®

È

È

¼

·

¼

¼

Ë

É

­

Ê

¼

É

¼

Í

Ë

®

·

¼

É

Â

Í

½

®

Í

Í

¼

Î

´

²

¬

¸

°

©

¾

ª

ª

©

©

«

ª

©

²

¬

²

­

¬

®

Á

¨

¯

©

°

¾

ª

±

¯

¶

²

ª

³

©

´

Â

¯

µ

¶

°

·

Ã

¯

©

¨

¨

Ã

¬

ª

¨

µ

«

¸

¹

º

Ä

»

ª

¸

¼

¾

°

Å

½

²

¬

¨

¾

¯

²

¶

¯

ª

¿

©

Â

É

Í

½

Ì

¼

Ï

È

Î

®

¼

Ë

Í

Î

Ð

®

¼

Ñ

½

Ì

Í

¼

岫暢賃袋鳥鎚岻"貸"暢賃怠 暢鎚

Ê

É

®

Ò

¼

È

Ò

Ì

­

±

Ñ

Í

Ê

®

À

½

È

¼

Ë

Í

Î

Ð

®

¼

Ñ

½

Ì

Í

¼

岷岫暢賃袋鳥鎚岻"貸"暢賃怠峅"貸"岷岫暢賃袋銚鎚岻貸暢賃態峅 暢鎚

¼

¸

¯

Ò

²

°

Ï

¯

°

Ñ

¯

°

Á

¯

Ô

³

©

°

Á

¯

¬

¸

°

¾

¯

©

Ã

¯

¨

Á

¨

²

«

Ä

ª

³

¯

ª

Ä

©

Á

¸

¯

º

©

°

Á

¯

¨

Õ

©

¯

º

Ç

gdcuggtf" qr" ÐUvcpfctf" Ogvjqfu" hqt" vjg" Gzcokpcvkqp" qh" Ycvgt" cpf" YcuvgycvgtÑ0

¨

Ç

Ê

©

Ä

¸

È

Ì

É

撃鯨"岫ガ岻 噺 "

¼

«

Â

¼

À

‚ ‚

§

É

劇鯨"岫ガ岻 噺 "

Ó Ç

Ê

¯

¨

Ä

¯

Ã

Ç

º

¯

Ç

°

Ã

Á

Ç

¼

©

°

©

½

¨

¬

¾

±

²

¯

¯

Á

´

¨

¨

©

¸

«

¹

Ì

¯

«

²

ª

¿

µ

Ç

¨

¯

°

ª

»

Ö

×

Ø

Ù

Ú

Ö

×

Ø

Û

¿

Ô

¶

ª

µ

Á

¯

°

ª

­

®

¯

°

ª

³

²

¶

ª

¯

¨

³

¸

¬

¸

¯

µ

º

µ

°

Á

¯

Bijlage B

83

Bijlage B: Staalvoorbereiding voor analyse totale en opgeloste COD op MaB-vlokken

Ü

Ý

Þ

ß

à

Þ

â

á

ã

ä

å

æ

ã

æ

ç

æ

è

é

ê

ë

ç

ì

å

â

í

î

ã

ï

ê

ì

ð

ñ

ï

ê

è

â

ñ

ò

ê

ñ

ñ

æ

ï

â

ò

ó

æ

æ

å

ì

ê

ã

ó

æ

æ

å

é

ê

å

ê

â

ï

ê

ñ

ó

ð

ñ

ë

ã

ð

è

ê

ñ

ó

ô

ð

ñ

ô

â

ç

å

æ

ð

è

ò

ê

ñ

é

ð

ç

ã

ê

å

â

õ

ñ

ó

è

æ

ö

ö

ê

ñ

ó

æ

æ

å

ï

ê

é

ê

ä

ð

è

â

ñ

ò

ó

ð

Ý

ô ÷

ø

ø

ñ

ã

æ

ã

ð

è

ê

ê

ñ

æ

ä

ò

ê

è

æ

ë

ã

ê

ç

ì

ê

â

ë

ç

ì

ü

ô

ô

ø

å

ë

ã

æ

î

ó

ê

å

é

å

â

ö

ù

ú

ß

Þ

û

ì

â

ê

å

ê

ê

æ

ó

ê

å

ê

ê

ñ

ö

æ

ê

ñ

ï

ê

æ

æ

å

ï

ê

ê

â

ò

ê

ñ

è

â

í

ö

ê

ë

ä

ê

ç

ã

å

æ

ê

ã

å

â

ë

ç

ì

ê

Ý

÷

ð




ñ

ð

è

ý

ë

ê

ó

ð

ñ

ï

ê

ú

ß

Þ

þ

æ

å

ï

ã

ó

ê

å

þ

ø

ê

ê

ñ

ñ

ð

ð

å

ï

ê

ÿ

ã

ð

ñ

ï

ð

å

ï

ß

ä

ê

å

ð

ã

â

æ

ñ

ë

å

æ

ç

ê

ï

å

ê

ó

æ

æ

å

ú

ß

Þ

Ý









ú

à

ü

÷

æ

æ

å

ï

ê

ð

ñ

ð

è

ý

ë

ê

ó

ð

ñ

ã

æ

ã

ð

è

ê

ú

ß

Þ

ù

ã

ú

ß

Þ

û

â

ñ

ê

ê



ñ



ð



ó

è

æ

ö

ö

ê

ñ

ë

ã

ð

ð

è

þ

æ

å

ï

ã

æ

þ

ê

è

ï

ê

ú

ß

Þ

â

ñ



Ý

ô

ô

÷

æ

ä

è

æ

ë

ë

â

ñ

ò

ð

è

ë

ï

ê

ú

ß

Þ

ð

ð

ñ

þ

ê

â

ò

ó

ð

ñ

ï

ê

ã

æ

ã

ð

è



ê



ð



ó

è

æ

ö

ö

ê

ñ

é

â

æ

ð

ë

ë

ð

ò

ê

ê

ã

ê

ñ

â

ê

å

ó

æ

æ

å

Ý

ô

ô ø

æ

ê

ã

æ

æ

ö

ï

ê

â

ñ

ã

ê

å

ç

ê

è

÷

è

è

ð

â

å

ê

é

â

æ

ð

ë

ë

ð

ã

æ

ê

ò

ð

ñ

ö

ê

è

â

í

ö

â

í

ñ

ó

æ

æ

å

ì

ê

ã



æ

â

ï

ð

ñ

ë

Þ

æ

æ

å

ë

æ

ñ

â

ç

ð

ã

â

ê

ô ÷

þ

æ

å

ï

ê

ñ

ï

ê

ç

ê

è

è

ê

ñ

ó

ð

ñ

ï



ê



ð



ó

è

æ

ö

ö

ê

ñ

è

æ

ë

ò

ê

ð

ð

ö

ã

ê

ñ

æ

ä

ê

ñ

ò

ê

é

å

æ

ö

ê

÷

ñ

æ

ñ

ï

ê

å

é

â

í

ï

ê

ê

Ý

ó

æ

æ

å

é

ê

ì

ð

ñ

ï

ê

è

â

ñ

ò

å

ê

ê

ï

ë

ã

ê



æ

â

ï

ê

å

ê

ñ

ü

÷

æ

æ

å

ï

ê

ð

ñ

ð

è

ý

ë

ê

ó

ð

ñ

ï

ê

æ

ä

ò

ê

è

æ

ë

ã

ê

ú

ß

Þ

ù

ë

ú

ß

Þ

û

þ

æ

å

ï

ã

ê

ñ

ö

ê

è

ï

ê

ú

ß

Þ

ï

â

ê

ð

ð

ñ

þ

ê

â

ò

â

ë

â

ñ

Ý

ô

ô

ô

ø

ï

ê

æ

ä

è

æ

ë

ë

â

ñ

ò

æ

î

ã

ë

ë

ê

ñ

ï

ê

ç

ê

è

è

ê

ñ

â

ñ

ò

ê

ê

ã

ê

ñ

ß

ð

è

è

ê

ë

ò

æ

ê

ï

ã

ê

ê

ñ

ò

ê

ñ

ê

ñ

ê

ê

ñ

ô ø

å

ê

ä

å

ê

ë

ê

ñ

ã

ð

ã

â

ê

î

ë

ã

ð

ð

è

ã

ê

÷

ö

ñ

ñ

ê

ñ

ñ

ê

ê

ñ

þ

æ

å

ï

ã

ì

ê

ã

ò

ê

ì

ê

ê

÷

è

ð

ç

ì

ã

í

ê

ë

ò

ê

å

æ

ê

å

ï

æ

ñ

ï

ê

å

ï

ê

ô ø

ç

ê

è

è

ê

ñ

ã

ê

é

ê

ë

ç

ì

ð

ï

â

ò

ê

ñ

þ

ð

ð

å

ï

æ

æ

å

ò

ê

ê

ñ

ç

ê

è

â

ñ

ì

æ

ï

ö

ð

ñ

ó

å

â

í

ö

æ

ê

ñ

ê

ñ

ï

ê

ú

ß

Þ

ó

Ý

ó



ê

å

ì

æ

ò

ê

ñ



Ý



à



ß



Þ



Þ

à

Þ



à

Ý



ð

ß

à



ÿ

à

á

‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ Ý

á



à

ÿ

ñ





à





á



à



à




Ü







à









à











ô

ê

ö

ê

å

ò

è

ð

ê

ñ

á

ê

ñ

ã

æ

ã

á



Ü

ô

ô

ô

ø

ð

ã



æ

ð

ã




â



ë

ç

ì



ê

ä

â

ä

ê

ã

ê

æ

ú

ì

ô

å

æ

ê

å

ä

è

ð

ã

é

ê

å

ê

â



ö

á

ô

î

ã



ô

ê

å

æ

ð

î

â

è

î

â

è

ã

ê

å

ô

ñ

ê

ã

ð

ò

ñ

ê

ê

ã

ë

ã

ð

ð

î

í

ê

ë





Ý

ç

‚







ø

ë

æ

ñ

â

ç

ð

ã

æ

å

ê

ã

ò

ê

è

â

ï

ë

â

ë

æ

è



ð

ñ

ð

è

ý

ã

â

ë

ç

ì

ê

é

ð

è

ð

ñ

ë

ê

þ

ò

ê

ï

æ

ñ

ê

ë

ê

ã

é

â

è

è

ð

ê

ê

è

ð

å

ñ

ï

ë

þ

ð





ù

ã

ê

ö



ð

ë

ã

ù

ï

å

â

ê

è

ë

ç

ì

ê

å





ë

Ü

ò

û

Ü

ê



â



ò

ã





ù

ð

ò

û

å

ü

â



ô



à

æ



÷

é

ü



é





ê



à

ê



à

å

ê

ñ

ö

ß

ê

è

â



ß

ñ

ï

â



ê



ß





à



ñ

ô

ï

ê

ö

æ

ä

ó

ð

ñ

ï

ê

ë

æ

ñ

â

ç

ð

ã

æ

å

ç

æ

å

å

ê

ç

ã

â

ë

æ

ñ

ï

ê

å

ò

ê

ï

æ

ä

ê

è

ï





û

ð

è

ë

ê

è

â

í

ö

Bijlage B

84





















!



"

#

$

%

&

'

(









)

*

+

,

-

!

.



/

#

0

1 

#

#



2







3



/

)

!

4

4

)

)

!



/



2













!



#

#

!



#





5

'

$





/







#

#

'



!



%

/





'



"

6

7



%

8

#

9

:

2





+

+

!

<

;



$



)

!

/

!

4

=

#





!

)

2

#

&







#

#

!

4



&

3

3



!



#

!

4

<

;

‚ ‚

4

4

3



)

*

&

>

!

2

A

<



B

6

"

-

7



1 #

<

B



!

2

)



#





!

4

#

&

!



/

/





/

@

4



&

#





)

4

!

'

)

!

'



3

'





4



)

#



/

)

)

@



+

!

#

'



4

$

)

/

3

!

/

'

&

&

!





'









!

2

&

)

#



)

!

'

<

4

4

'

&





!

!

=

)

#



#

#









$

)



!

=

/





)

*

+

+

)

!

/

?

4



#

#

/

<

-

C

C .

'

.

D

E

6

‚

F

6

B

!

4

)





9

-

B

!

'

-

7

F

4

!



6

9

:

2





)





C



#

=



G

8



>

F

)

!



!

/





+

D

+

-

#



/

&

)

7

)

'

2



%

#

2

6

!

'



"

!

!



!

.

!

!



#

'



M

?



'

&

)

!

'

%

!

/

/

N

'

3

2

/



8

#



I

9

:

'

#



/

2



)

@

3



+

3

'



)

@

)

+

3

#





$

+



#

!

=

'

+

#

'

#



D

J

+





K

H



)

4

*

!

?

4

)

!



!



!

H



!

<





@



'





+

'

#

>

)

!

!

;

L

3

+

P



#

E



/



#





'

2

$

/



#

!

#

'

!

'

/

I

#

N

O

$

D



%

4

#

!

#



5



)

'



@

3

#



#

!

'

!

!







4

<

2



I

O

O

$

D

#

Q

&

#

4

'



)





#



#





<

;

‚

1 

!

)





4

8

#

9

:



%





'

'

)

!

/

R

1 %





2







#

>

#

#

!

@



'



!

)





!

4

'



!

)



#









'



/



4

#

>

$



;

#

Q

&

7

#



4

$

'

%





)





#



4

#

'





$

!

)

"



#



6



7









!

!



4

#

$



)

)

!

!

#



)

4



3

2

+





$

)

!

*

4

!

2



<

H

+



!

#

>

'



#

!

4

;

2

#

!

$

)

!

)

$

&

$

M



$



&

'

'

!

'



!

)



#







+



%

!

/



#

H

!

3



4

$

<

1 

!

)





/

4

&



!

4

N

$

)

!

&



!

#

#

!

S

O

T

#

$

%



)



&

4

$



!

;



5

F



!



&

4

'



)

)

*

4

2

!

#

!

O

4

?



S

<

$

%



#



&

&



@



/





%







%



4

#

!

U

N

V

"

$







;

3

)

*

/

+





4

=





4

!

<

1 %





4

'



!

)



#







+



%

!

#

#

>







%

!

#

$



#

Q

&

#

4

'



)





#



#

!

2

#

!

/

;



‚

D

!

/

%

4

)

8

!

@

#

9



:



4

%







'

'

%

)



!



'

/

'

#

)

#

!

/

!

<







4



>



!



)





!



!





#



)

C #







!



/

3

+



/



#

'

2

#

!

M

D



%

!

/

=



!

3

#



#

!

'

<

;

E



/

4

2







4

)

/

)

!

@



&

4

2

#

!

4

/

'



!

)





4

8

#

9

:



%





'

'

)

!

/





;

!

'

D

!

%





/

!

@

#

$





3

#

+



Q

&

/



#

#

4

'

'

#



#

)





!

#





#



)



!

@

S

N



3

O

+

/



$

/





#

'

#

2

Q

#

&

!

M

#

D

4

<

'



)





#



#

=

#



;



2



I

‚

8

!

$

#

/

/

!

#

5

)

)







3

4

!

!

#

/

!

%

'

'



<



#

'



$

!

#

@

>

!

+



#

'



&

*



$

'

'



#



)

4

2



>



8

!

#

$



#



9

#

D

!



N

J

%

'





$

2





#

#

O

K

@





S

#

#

+

4

#

!



4

/

+

/

2

H



3





D

!

$

!

=

/



M



!



&

#



#



'

4

2

4

$

D







#

)

>

'

&



!



)





!



!





#



)

2

#

!

<

!

!

+



M



!

!

!

D

'

/

M

!

N

!

$

$





)

!

!

&

!

4

)



/

$

!

2











$

!

@

4

)





"

&

6

)

7



Bijlage B

85

W

X

Y

Z

Y

[

Y

\

]

^

_

`

Z

a

b

c

d

e

f

g

Y

X

Z

X

h

i

j

k

l

`

m

\

n

b

_

o

p Z

p r

b

b

\

q

Y

Y

X

r

_

X

_

h

s

h

`

n

q

Y

Y

X

b

`

{

b

p

z

m

m

|

}

u

‚

u



`

~

s

_

h

_

X

r

h

x

_

~

`

f

Y

l

l

s

Z

b



f

€

w

_

f

v

_

„

c



_

b

X

b

ˆ

‰

_

u

x

„

|

_

^

y

Y

X

Y

`

W

q

\

s

^

Y

l

j

_

j

|

_

`

f

l

`

d

t

n

_

Z

Y

Z

b

\

_

\

Y

_

`

Y

d

n

_

\

Y

f

Z

_

a

u

v

Y

d

w

b

x

y

q

\

Y

j

j

_

`

{

u

`

Y

\

h

_

\

_

a

u

Z

Y

v

b

f

\

Z

f

Z

Y

Y

d

Z

_

f

_

f

h

`

`

X

n

_

r

…

_

X

_

f

_

[

`

Z



h

h

_

[

j

r

Y

b

`

b

[

X

_

‚

`

Z

h

X

i

`

b

ƒ

Z

h

s

_

h

q

_

`

b

_

`

`

‚

†

_

‡

n

z

n

n

_

q

_

_

X

†

Œ

n

w

b

x

y

q

\

Y

j

j

_

`

j

Y

_

j

X

_

[



Z

f

Z

X

_

_

j

f

b

…

h

`

_

_

`

Š

‹

r

_

j

c

_

b

}

X

f

Y

f

_

n

\

b

b

f

q

b

`

†

|

Y

d

_

_

b



`

n

_

„

Y

`

_

r

b

\

b

`

f

_

`

`

Y

Z

_

_

X

s

_

_



b

[

Z

_

z

n

Y

`

n

_

q

_

_

X

Ž

‡

‡

c

|

e

b

s

_

f

Z

h

\

\

b

Z

b

Z

Y

_

z

Š

‚

|

_

`

n

s

_

w

|

b

_

x

`

y

Y

d

n



\

_

Y

f

f

Z

h

r

`

n

_

b

j

_

b

X

`

n

\

Z

b

Y

Z

f

s

b

_

b

X

_

`

…

Z

_

Y

X

_

`

Z

Z

‘

h

Œ

_

[

Y

‡

`

[

_

n

`

c

Z

_

X

b

Z

Z

b

h

_





e

b

s

_

f

Z

h

\

\

b

Z

b

„

b

Z

Š

Y

q

†

‚

w

_

`

c

b

q

\

b

|

_

_

h

\

h

Z

e

X

d

h

s

_

X

h

_

…

X

f

X

b

f

…

h

\

Z

Z

`

b

_

_

X

X

f

h

`

Y

s

Y

Z

`

X

_

_

n

_

_

X

n

f

Z

_

d

e

h

h

`

b

_

_

\

f

…

h

\

Z

e

_

X

i

`

_

q

f

_

Z

b

’

_

f

Y

_

s

_

h

_

[

Y

_

Y

`

X

h

q

r

_

[

_

b

Y

f

`

Z

X

b

…

[

b

Z

c

_



`

h

‚

_

h

`

_

q

b

`

`

X

n

X

b

b

`

b

\

Y

\

f

\

_

f

_

z

z

b

Y

_

Z

_

`

`

_

b

\

_

_

b

Z

s

\

n

j

v

_

d

b

s

h

_

Y

`

b

_

_

n

n

_

u

c

X

Z

`

a

\

h

e

i

r

f

b

Y

_

s

`

h

`

_

`

h

‚

Z

s

Y

c

_

e

X

_

\

`

X

`

Z

h

Z

n

_

`

Y

b

_

Z

Œ

s

c

q

e

`

†

e

‡

c

Z

X

|

`

`

|

h

`

_

‚

Z

_

†

f

c

_

…

z

`

„

Y

†

d

ƒ

\

Z

Z

_

`

_

_

Œ

s

`

n

[

`

f

h

b

X

b

c

\

†

b

X

q

f

h

`

Y

_

_

_

_

f

r

q

_

„

b

s

X

s

`

Z

`

Z

`

\

n



b

n

_

b

_

X

_

s

n

X

X

X

f

_

b

X

Y

_

e

b

e

…

X

j

s

j

_

s

‚

j

_

\

s

_

`

X

_

_

`

h

|

r

Y

Z

_

q

Z

n

b

‰

Z

h

Z

c

Z

b

‚

b

`

_

b

‡

ˆ

_

e

b

_

h

\

Z

\

f

|

j

c

`

_

d

i

Y

_

d

h

Œ

x



X

\

j

‘

`

_

n

Z

b

b

_

…

s

w

Y

n

`

_

b

X

b

\

c

q

Y

h

X

f

`

f

b

Z

s

c

f

b

b

f

_

`

Z

Z

e

\

b

_

`

Z

`

\

_

Y

Y

f

b

_

\

c

c

_

d

Y

Y

i

_

d

_

j



b

Y

_

h

`

q

`

b

d

b

Y

Y

d

_

b

h

X

f

Z

`

r

h

f

_

c

_

n

‚

_

Z

“

Z

`

X

s

_

d

_

_

_

_

_

n

€

_

j

Z

_



`

j

X

‡

s

n

Y

c

‚ ‚

n

_

\

`

t

f

s

`

‚

b

_

q

„

b

b

_

`

_

`

…

_

Z

z

_

`

z

{ Œ

~

z

l

“

l

~

l

€

‚

W

k

X

c

Y

Z

b

Y

f

[

Z

Y

_

\

X

n

d

X

_

Y

f

_

l

p Y

[

…





h

X

z



…

_

h

q

z

j

_

}

_

z

b

`

q

`

s

z

l

v

Y

`

_

Y

m

`

”

X

\

n

a

b

_

_

_

`

s

d

X

X

Y

s

h

_

ƒ

[

i

c

|

_

[

Y

b

Z

o

e

z

`

X

_

s

`

_

Z

\

h

`

k

n

Ž

Y

‡

†

q

’

_

y

X

Ž

s

‡

X

†

b

[

•



o

ƒ

Z

c

f

_

Z

e

Z

s



_

Y

`

s

Z

h

_

j

]

Y

^

`

_

s

`

_

Z

X

c

‚

Y

_

b

f

j

Z

w

_

X

b

x

c

y

h

q

\

\

h

_

Y

j

e

j

j

_

e

`

`

z

s

_

Bijlage C

86

Bijlage C: Analysis of chemical oxygen demand –

—

˜

™

ž

š

Ÿ

˜

 

›

¡

œ

¢

£



¤

¥

¦

§

¨

£

¦

 

¡

¨

¡

¦

§

©

¤

ª

«

ª

¬

­

¡

¦

©

Ÿ

¦

¥

Ÿ

¦

®

 

¥

ª

¬

¤

¯

­

°

¦

«

§

¦

®

ª

«

§

±

²

¤

›

 

¸

«

¤

£

°

ª

—

«

 

¥

¡

¨

¶

¡

©

ª

«

¥

¦

¡

 

«

ª

°

 

·

¦

«

¡

¤

¬

¨

©

 

¤

³

µ

ª

¬

¬

¤

£

°

ª

«

 

¥

ª

«

§

´

—

«

²

˜

š

¹

¦

º

¹

ª

£

¬

˜

­

»

ª



¬

¬

¤

£

°

ª

«

 

¥

¥

¤

®

¢

¤

¨

«

§

¡

¥

ª

«

¶

¦

µ

¨

¬

¬

­

¤

¯

 

§

 

¡

¦

§

¼

 

©

Ÿ

ª

¡

©

£

¤

«

°

¤

¯

 

§

 

¡

 

«

°

ª

°

¦

«

©

¨

«

§

¦

£

º

ª

¥

 

§

§

¦

 

¥

®

¥

ª

«

¤

«

§

§

±

 

©

 

¤

 

¥

Ÿ

£

¤

®

ª

—

¡

²

ž

¤

›

§

«

©

³

¦

Ÿ

µ

¦

ª

°

§

§

ª

 

®

¤

«

°

±

¤

¯

­

¨

°

ª

«

Å

¾

©

¦

¤

«

«

¿

¤

µ

§

²

£

¼

²

¦

·

¿

¤

¦

 

«

Ã

£

®

 

®

¨

«

«

¡

©

ª

¤

µ

®

¢

¤

¬

¯

­

—

¦

°

ž

¦

Ÿ

«

£

¦

¤

¦

¯

½

 

¨

§

 

 

¡

 

£

¦

«

§

©

°

ª

¤

§

°

¦

¤

«

¡

©

¤

¨

 

¡

¦

¡

¥

§

ª

 

¬

«

¬

©

¦

§

Ÿ

 

©

¡

Ÿ

¦

®

¥

¦

©

Ÿ

Ÿ

¦

¤

®

 

§

 

¥

ª

¡

¬

¢

¤

¤

¯

©

­

ª

°

¡

¦

¡

 

«

¨

®

´

›

ª

ª

·

Â

ª

 

«

À

¤

¬

«

©

§

¤

«

¼

Ÿ

 

¥

Ÿ

¤

£

ª

«

°

¦

²

£

Á

Â

 

¡

£

¦

§

¨

¥

¦

§

©

¤

©

Ÿ

¦

°

£

¦

¦

«

¥

Ÿ

£

¤

®

 

¥

 

¤

«

²

£

Ã

—

Â

Ä

­

´

¨

®

Ÿ

¦

¦

µ

©

ª

¡

Ÿ

ª

¦

«

§

®

¡

©

¢

ª

¬

®

Ÿ

¦

¨

ª

¢

¬

¡

µ

©

¦

 

ª

¦

®

£

¡

¤

¤

Å

¨

¯

«

 

¤

«

§

©

ª

¼

¤

©

 

¤

©

«

—

«

µ

Ÿ

¥

 

¬

·

¦

ª

¦

ª

«

°

¶

£

 

¦

«

¦

¡

©

®

ª

§

 

¦

§

¦

«

ª

¦

¡

§

¯

¨

£

ª

¥

¦

¦

¡

§

¡

¡

ª

ª

¥

©

«

ª

¤

©

§

©

©

ª

¬

­

Ÿ

Ÿ

¡

¦

¨

¡

¡

©

©

ª

«

ª

®

Ÿ

¢

¦

¬

¥

§

®

¦

Ÿ

¦

Æ

¦

£

©

Ÿ

®

¥

 

¨

£

¦

¥

ª

­

¬

 

¡

œ

ª

Ç

§

§

¦

§

©

¤

¥

¤

®

¢

—

¬

¦

¯

¥

Ÿ

¬

¤

£

 

§

¦

 

«

©

¦

£

µ

¦

£

¦

«

¥

¦

—

¡

ž

š



È

™

¹

š



É



º

œ

—

ª

ž



š

ž

š

Ÿ

›

š

¦

Ê

®

º

¦

³

©

Ÿ

¹

¤

²

º



§

§

š

¦

Ë

¡



¥

£

š

 



¶

¦

º



§

œ

Ÿ

¦

£

¦

®

¦

ª

¡

¨

£

¦

¡

²

ª

›

–

Í

Í

Í

®

°

—

¿

›

ª

®

¢

¬

¦

¡

»

 

«

Î

¼

ž

Ÿ

¦

ª

¥

¥

¨

£

ª

¥

­

 

Ÿ

 

¥

Ÿ

Ÿ

 

°

Ÿ

¦

£

²

·

›

£

ª

ª

¥

£

¥

¨

£

ª

«

ª

¥

°

¦

­

¤

£

ª

µ

«

§

¦

¢

¦

«

§

 

«

°

¤

¥

¨

£

ª

©

¦

¬

­

¶

¦

©

¼

¦

¦

«

Ì

Í

ª

«

§

«

©

Ÿ

¦

¡

©

ª

«

§

ª

£

§

¡

¨

¡

¦

§

µ

¤

£

¥

ª

¬

 

¶

£

ª

©

 

¤

—

«

Ï

œ

¤

¡

¥

³

§

°

 

¬

¨

©

—

¦

 

¬

¤

«

¬

¬

 

¡

¥

½

¨

 

¤

¨

§

ª

¬

¨

¦

¡

ª

£

¦

¦

¯

¢

¦

¥

©

¦

§

¡

Ÿ

¤

¨

¬

§

¶

¦

§

 

¬

¨

©

¦

§

 

«

ª

§

·

ª

«

¥

¦

³

¬

¢

§

¶

£

¤

¦

§

®

¨

¥

©

ª

¡

§

¨

¦

¡

©

¦

¤

§

¡

 

¥

«

©

£

¦

Ÿ

 

¦

«

¡

µ

¢

£

¤

¤

£

©

©

¤

¥

Ÿ

¦

¤

 

¬

¡

§

¦

Ÿ

¤

ª

¬

¨

¬

§

§

 

¶

¬

¨

©

¦

 

¡

¤

«

©

¤

©

£

¦

¤

µ

§

ª

 

©

£

©

¤

¨

Ÿ

¦

«

§

Ê

Ð

Ñ

ž

²

Ÿ

©

 

 

Ÿ

¡

ª

«

©

®

Ÿ

¦

–

«

¦

©

Í

§

Ÿ

¤

Í

ª

£

§

 

Í

®

—

Å

¡

¤

°

«

²

¬

­

ª

Î

§

¶

 

¬

¨

©

¦

ž

‚ ‚ ‚ ‚ ‚

È

™

¹

¢

¬

»

Î

 

¥

ª

ª

Ï

¶

®

¬

¢

¦

¬

¤

¦

«

¡

¡

¼

 

¤

©

¬

¨

Ÿ

©

 

Ÿ

 

¤

«

°

¡

Ÿ

¦

¼

£

 

¥

©

Ÿ

Ÿ

ª

¬

¤

¥

£

 

§

Ÿ

¦

¬

¤

¥

£

¤

 

§

«

¦

¥

¥

¦

¤

«

«

©

£

¥

ª

¦

©

˜

É



Æ

œ

ž

º

É

ž

Ê



š

¹

Ê

»

œ

Ê

º

³

š



Ê

Ò



º

œ

¸ ¥

¤

«

¥

¦

«

©

£

ª

©

¦

§

¡

¨

¬

µ

¨

£

 

¥

ª

¥

 

§

±

Ó

¿

œ

¡

 

¬

·

¦

£

¡

¨

¬

µ

ª

©

¦

±

›

Ô

œ

Ô

›

Í

Ð

Ð

Í

Ð

Í

Ð

×

×

Ð

´

¿

°

Ê

Ð

–

Í

´

Ç ¢

¤

©

ª

¡

¡

 

¨

®

§

 

¥

Ÿ

£

¤

®

ª

©

¦

±

¾

¿

²

£

¿

›

À

¤

©

ª

¡

¡

 

¨

®

Ÿ

­

§

£

¤

°

¦

«

¢

Ÿ

©

Ÿ

ª

¬

ª

©

¦

Õ

Ì

´

– ¢

±

¾

Ó

²

Ö

Ì

Ó

Ô

›

Ô

´

Ç Í ®

¦

£

¥

¨

£

­

±

¡

¹

¹

´

¨

¬

µ

ª

©

¦

±

Ó

°

œ

›

Ô

´

Ì

Ð

«

 

—

§

—



¢

—

¬

Í

¤

©

«

£

¡

ª

©

 

¡

¤

Ÿ

«

¤

¬

¨

¤

¬

¼

§

¦

¶

£

¦

Bijlage C

87

Ø

Ù

Ú

Û

Ü

Ú

Ý

Ü

Þ

ß

à

Ý

Ú

Ù

á

â

Û

ã

ä

Ý

â

å

à

Ü

ñ

‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚ å

ë

ê

Þ

ù

ß

á

Ú

æ

å

á

æ

ù

ò

å

ó

ó

à

Ú

Ú

Û

ß

à

ò




Ù

ë

Ý

Ú

ò

ö

Û

à

â

å

à

ã

Ü

ç

Ý

â

Ý

â

ã

æ

Ú

Û

Ü

ë

à

ß

ò

Ü

à

ù

ã

á

Ú

Ú

Û

ò

ã

Ú

ï

Ü

ã

Ù

Ý

ò

Ý

õ

à

Ú

à

ã

æ

Û

ç

á

ã

Ü

Ý

ã

è

â

à

Ú

â

ç

Ü

Ý

à

ê

ú

Ü

é

ö

Ú

Û

à

å

Ù

ê

ë

á

ö

û

Ú

å

ë

Ú

Ú

ò

Û

ß

Þ

ó

æ

÷

ã

õ

ì

ó

â

à

Ý

Û

Ù

Ý

ø

á

í

à

î

ï

ë

ð

Ú

Û

Û

ñ

ò

Ü

ï

ó

Ú

ê

à

Þ

ô

ø

ô

à

ã

î

Û

â

Ü

Ù

Ú

ë

Ù

Û

á

û

Ù

ò

Ú

Ú

ö

Ú

â

Ú

ü

Ý

å

à

ù

õ

ô

ò

Ú

ö

Ù

ø

ú

æ

á

Ù

á

ë

ø

â

å

ï

ß

á

ß

à

Ù

Ý

þ

î

å

å

ý

á

á

ß



Ù

à

å

Ù

Ù

ç

ò

ï



à

ß

ÿ

à

Ù

Ú

ÿ



á

î

ã

ß

Û

å



ë

Ý

â

Û

ß

Û

ó

â

ï

ç

ë

â

ç

ë

à

à



ë



â

Ù

ô

Ü

à



ö

ê



Ú

Ú

ç

Ù



û

Ý

â

à

â



ã

ã

Ù

ã

à

ã

Ù

à

ø



Ý

ý

ô

þ



ý

à

Ú

å

Ù

â

Ý

ô

û

þ

Ù

â



û



û



ü

Ú

Ú

‚ ‚ ‚ ‚ ‚

ò

û

â

ö

‚

Ý

Ù

Ù

á

õ

à

ã

Ú

ò

Ú

ò

ü

Ú

Û

Û

Ù

á

Ü

å

ç

æ

Û

Û

à

ò

ã

à

Ú

Ü

ú

ü

Ú

Ù

ã

Ú

ò

ò

à



Û

Ù

â

â

Ù

á

å

ò

Ý

Û

â

à

Ú

ò

à

à

ã

Ú

Ý

Ú

Ù

Ú

å

à

â

á



â

Ü

Û

Ú



Ý

Ù

Ù

á

ü

Ù

Ú



å

å

Ù

Ø



à

à

å

õ

ÿ



Ù

Ù

Ú



â

â

Ù

Ü

Ý

Ý

Ø



â

ß

ß

Û

â

à

à

å

á

ö

å

õ

Ü

Ù

ë

Ú

ð



à

ç

à

Û

æ

â

ë

Ý



ð



æ

æ

Ú

å



ç

ã

Ü

ñ



Ü

â

à

Ý

à

à

å

Ü

ß

Ù

Ù

õ

Ø



â

ä

Ý

ý

î

Ü

æ

á

ö

Ú

Û

Ù

å

ö

Ú

ã

Ù

Ú

à

Ü

Ü

Û

Ý




Û

Û

ñ

à

à

â




Þ



ù




Ú

Ý

ë



Ý

á



ü

â

ò



Ú

Ú

ü

Ú

è

Û

à

Ú

ã

ñ

á

ã

Ý

ê

à

æ

Ú

ß

ð

Ù



á

ß

Ú

ý

Ý

à

å

ë

Ù

ä

à

ü



Ú

à

ò

Ú



ò

ø




ã

ò

ß

Ú

ó



á

æ

ß

Ù

â

î

ã

ã




ã

ã

Û

â



ã

ò

ñ

Ú

â

â

Ú

Ú

à

õ

Ú

Ù

å

Ü

ù

ü

ò

Ý

Ú

Ú

Ø

á

Ø

ü

ò

Ù

ø

ç

ñ

õ

Ú

ý

ñ

ó

à

æ

ñ



ö

ò

ß





å

Ú

Ú

Ú

ñ

Ù

Û

ß

ú



à

Û

æ

Û

â

á

Ú

Ù

Ü

â

Ý

Û

Ù

Ý

Û

Ú

Ù

à

ò

ã

Û

Ý

Ù

â

Ú

Ý

Ù

Ý

ò

á

â

å



ò




ã

ß

ã

á

ó

å

ò

ö

ã

õ

à

ò

ó



ã

â

í




Ú

ã

â

Ù

â

Ý

Ù

ß




â

â

ç

à

Ý




ö

ë

â

Ú

õ

Ù

ã




Ü

à

à

Ù

Ú

Û

ù

ë

ã

â

Ú

ö

à



Ù

ã

â

ù

Ù

Ù

ò

ò

ã





â

å

ö



á

ã

ß

æ

ß

ß

à

ã

Ü

ò

à

ã

ã

á

ã

ò




ö

ë

Ú

à



Û

Ü

ò

à

Ü



ò









ä

ý

Þ

ê

Ú

ð



ø

è

ä

ý

ý

ð

ð

ä

ñ

ý

‚



é

Ø

à

á

û

ó

è

ö





Þ



þ



Ø

þ



ó



ì

ê



Ý

Þ



ï



Ü

Ý

á

à

Ü

ç

â

Ý

Ú

Û

ö

â

æ

Ý

á

Û





ê



â

ù

à

Û




à

ç

â

Ý

à

æ

ã

à

ô



â

‚

Û

Ú

Ý



Ú

‚

Þ

á

ü

Û

ó

æ



Ú

Ù

Ú

à

á

Ù

ö

Ü

ó

á

à

ö

Ú

ò

Ú

Û

Ú

å

à

ö

á

Ù

ß



ó

ã

ã






å

á

ò

ß

ò

Û

Ù

ò

Ú

Ý

Ú

ã

â

â

Û

Ú

Ù

â

ã

Ú

÷

Ú

á

ë

Ú

Û

Ú

ë



Û

Ü

Ú

Û

Ü

Ù

à

á

ò

õ

ò

Ú

û

æ

Ù



ò

ù

à

Ù

ó

õ

â

Ù

á

ò

â

å

Ú

æ

ë

ò

à

Ù

Ý

ë



ñ

Ú




ó



Ø

Þ

ò

á

Û

å

ç

û



Ú

å

ò

à

Ú

ã



î

ü

á

Ù

ö

Ú

ç

æ

Û

Û

à

ò

Ú

Û

Ü

Ý

á

Û

ã

à

ü

á

Ù

ö



â

Û

Ú

ü

Ú

Ù

å

ö

ó

ò

Ú

ã

ã

â

Û

Ú

Û

Ú

Û

Ú

ò

õ

Ù

á

å

Ú

ò

Bijlage C

88

!

"

#

$

"

%

$

&

'

(

%

"

!

)

*

#

+

,

%

*

-

(

$

9

‚

%

)

#

;

!

>

)

+

)

#

!

*

"

B

C

C

3

D

E

.

#

*

"

:

%

:

.

(

=

/

+

3

)

(

*

%

+

!

0

*

%

)

/

-

1

(

2

/

:

>

"

#

(

+

!

2

3

)

6

F

"

-

)

3

"

!

'

:

&

>

.

?

+

=

"

/

4

;

.

*

(

#

%

#

#

!

%

@

(

)

5

(

:

6

7

3

"

8

"

#

#

#

$

9

:

$

%

)

7

#

+

;

"

2

(

&

(

<

@

F

)

<

!

>

A

G

H

"

‚

I

3

-

)

K

$

>

+

L

)

*

:

D

+

+

!

+

E

*

)

)

*

#

/

"

%

:

"

.

;

#

!

*

J

)

.

"

$

*

$

#

/

"

$

)

+

:

:

:

.

>

+

(

!

*

*

+

(

)

:

$

)

!

.

:

!

:

:

"

*

M

"

"

B

$

+

!

!

C

%

>

)

)

3

'

!

$

C

(

+

*

+

D

(

'

+

+

F

"

;

*

%

*

)

(

(

:

!

E

(

>

$

+

"

+

E

)

.

!

(

H

:

:

%

#

(

/

.

"

=

K

%

+

+

:

>

)

#

-

"

!

*

(

*

F

"

-

#

)

$

$

(

$

-

*

#

-

(

#

!

%

"

!

(

$

+

.

:

/

.

%

)

H

$

"

=

)

#

"

$

E

"

#

-

(

/

*

%

'

%

*

'

(

%

H

N

‚ ‚

(

%

$

(

/

,

9

*

%

C

;

!

:

K

X

Y

(

H

>

.

!

)

C

)

+

(

R

I

+

)

;

#

'

*

+

.

!

4

*

)

+

#

:

:

)

S

2

"

!

"

T

S

U

&

U

*

#

"

F

"

!

-

>

;

:

"

+

+

*

#

"

#

"

#

"

:

=

!

)

-

"

:

M

"

:

"

#

-

(

O

P

H

B

C

C

3

D

E

*

:

.

3

(

!

%

)

-

/

:

"

+

6

F

)

!

>

"

/

.

#

#

(

:

"

#

$

%

)

#

+

(

F

)

!

>

:

-

L

%

$

)

(

%

X

!

$

-

>

M

:

[

F

.

(

)

)

K

%

!

"

>

3

+

!

#

E

!

+

)

Y

"

(

#

>

\

+

!

$

!

F

Z

)

"

'

=

8

*

$

J

6

"

+

)

"

(

8

%

"

M

/

"

-

)

#

0

#

%

F

(

9

"

.

"

'

8

!

/

D

#

(

:

3

*

[

+

.

C

)

H

+

C

M

;

"

D

!

@

%

)

B

:

&

"

!

3

*

*

2

+

I

!

+

'

(

(

H

+

1

%

$

C

>

Z

'

"

$

)

"

8

#

.

9

‚

X

)

J

$

,

>

A

‚

H

;

Q

"

M

)

-

)

*

:

+

!

"

>

3

=

(

*

+

/

%

)

-

'

)

'

(

!

!

(

!

*

!

>

)

+

+

*

:

.

!

)

*

#

"

#

$

V

W

2

L

M

.

!

)

+

!

*

M

(

.

+

(

$

"

+

+

*

*

#

H

@

K

(

!

H

(

Z

!

.

"

;

9

(

:

"

"

$

D

'

:

%

V

9

:

*

>

(

9

"

Z

!

@

M

:

9

*

X

-

@

6

-

*

.

:

$

"

:

%

(

"

$

=

M

(

+

F

)

!

-

>

(

$

A

*

#

B

)

!

I

+

*

%

C

#

W

(

2

(

)

(

"

-

<

$

>

M

(

!

=

$

!

>

(

>

*

(

!

'

)

(

3

%

"

(

!

!

)

>

*

#

(

"

#

:

(

!

?

(

3

!

+

'

!

(

(

%

'

"

+

!

.

"

%

%

(

(

/

/

)

*

#

%

)

+

$

>

(

(

+

$

!

H

%

.

-

9

%

!

(

)

*

+

#

(

*

%

E

/

"

!

!

)

>

*

(

+

#

*

"

3

/

!

'

>

:

(

(

+

>

7

(

"

B

V

!

R

M

:

*

*

-

%

6

+

H

H

9

/

!

:

*

(

%

%

K

)

E

-

:

+

*

'

%

(

[

-

"

:

[

"

9

%

$

%

)

.

6

$

!

>

"

#

!

%

)

3

>

(

:

E

*

M

%

/

*

.

3

(

#

!

)

"

/

(

*

'

%

:

D

/

+

S

(

)

*

(

*

/

-

>

M

!

"

%

(

:

)

$

U

+

$

!

"

$

(

:

(

:

'

:

M

(

!

+

#

>

*

$

>

M

(

>

M

)

%

$

+

>

)

/

"

*

'

:

+

'

(

-

#

*

%

:

)

>

"

"

(

:

$

M

/

%

$

>

(

"

!

*

(

#

(

-

)

)

!

#

>

(

"

$

F

F

"

-

!

!

"

:

*

$

)

(

'

#

!

3

!

6

)

"

(

-

(

3

(

$

%

(

!

!

"

#

$

#

:

'

)

#

.

!

(

'

"

)

%

#

(

$

+

"

(

"

(

'

-

4

!

(

'

"

.

"

:

H

$

*

*

$

#

!

:

"

"

(

-

#

>

;

(

H

]

!

>

*

%

*

.

;

>

:

=

H

+

F

:

#

"

)

+

M

*

!

)

F

+

"

'

(

*

)

+

+

+

)

:

+

E

%

'

$

!

(

"

)

;

.

#

>

"

!

#

*

"

%

(

;

)

K

E

M

)

(

#

&

"

#

%

"

+

F

"

!

H

;

*

.

#

#

:

:

*

"

*

*

;

'

)

)

!

*

!

"

.

/

-

+

.

#

(

$

+

:

!

:

"

'

'

"

*

S

$

*

F

+

>

%

+

*

!

"

(

+

(

%

)

*

!

L

$

-

!

$

$

$

(

#

#

!

+

$

(

*

)

$

+

>

*

)

"

%

#

!

!

"

"

+

"

!

3

"

"

.

+

*

3

$

(

/

%

*

"

'

:

>

%

#

$

+

-

)

>

*

:

*

>

%

'

"

-

"

(

+

#

(

+

*

:

*

!

>

#

!

)

)

+

!

(

+

;

(

(

)

"

$

(

L

!

(

>

%

.

)

$

-

:

>

%

/

(

*

!

(

*

>

!

(

(

$

%

/

+

>

+

+

#

-

(

(

"

!

!

)

"

6

(

!

(

'

"

$

"

3

(

"

#

3

)

-

M

"

!

#

>

%

%

*

*

-

(

%

(

!

"

)

>

‚ ‚ ‚ ‚

"

(

"

$

*

(

%

(

"

+

%

%

"

)

$

3

#

!

+

'

*

*

:

!

:

.

(

+

>

!

-

(

)

*

"

E

#

)

7

#

"

M

:

'

(

$

)

+

!

)

#

;

.

)

+

>

(

$

H

H

*

!

"

+

+

)

.

3

>

=

$

%

*

;

(

#

A

'

E

>

)

!

"

>

:

"

F

:

"

)

!

!

>

(

+

"

*

E

:

*

.

!

:

.

)

3

*

#

(

B

!

%

C

)

-

C

C

'

3

)

'

(

;

!

!

&

(

H

^

D

_

`

<

"

+

$

(

+

)

;

#

"

!

(

$

)

#

!

"

M

:

(

B

)

#

!

*

!

>

(

Bijlage C

89

a

b

c

d

e

c

f

e

g

h

i

f

c

b

j

k

d

l

m

f

k

n

i

e

z

c

ƒ

{

i

„

…

a

b

c

d

e

c

f

e

l

i

f

j

i

l

k

d

o

c

p

f

{

h

i

~

k

p

l

b

j

c

k

f

l

q

k

l

l

p

j

r

i

s

o



t

d

i



b

s

t

~

j

e

f

c

n

t

c

k

h

{

|

g

i

o

€

d

l

~

u

|

h

k

i



b

f

d



b

f



c

{

j

v

i

c

b

w

x

t

y

c

i

l

d

d

c

z

{

e

x

t

h

{

|

c

s

i

g

i

}



}

l

‚

s

k

d

n

i

d

b

f

c

b

j

k

d

k

p

s

g

k



{

o

t

i

k

p

c

‹

o

c

k

Š

x

t

|

g

†

‡

ˆ

‰

{

o

t

i

k

p

}

e

i

l

b

x

j

{

Œ

{

c

‡

b

c

h

k

b

}

c

h

l



l

b

j



o

c

t



„









f

{



c

b

i

h







c

‘







e

l

Œ

‡





~

i

x

Ž

h

f

i

e

Š

f

k

{

k

o

|

b

j

i

k

d

d

}



Ž





















‘













‘







„

‚

z

e

c

‚

e

o

z

b

k

f

t

{

j

j

~

~

{

k

j

l

b

i

b

k

t

n

p

h

‡





k

h

t

c



‡

n

“

”



t

b

’

”

j

“

c

„



Ž

b

i

j

b



d



h

f

i

h

c

f

i

e

h

k

b

c

l

l

j

o

t

e

j

n



f

k

t

c

b

i

l

k

{



o



b

j



k

d

”

j

b



c

d

’

b

e

i

i

p

d



„

i

h

|

b

i

f



–

j

i

h

i

c



c

{

f

i

i

c

”

j

e

b

b

l

b





b

o

c

{

p

b



o

f

”

i

j

n

j

{

c

n

c

{

ƒ

h

n

j

i

f

’

˜

e

•

i

k

{

{

l

i

c

j

l

e

j

{

–

i

i

f

e

b

l

j

ƒ

o

d

~

b

b



{



p

c

b

i

i

l

–

i

n

j

c

c

k

{

{

o

b

j

k

d

j

d

c

’

h

c

d

e

t

j

€

b



i

—

n

k

b

d



{

m

z

b

‡

i

s



k

i

d

‚ b

k



k

d

c

–

j

f



e

b

o



j

k

f

b

c

{

i

i

k

i

j

b

f

l



{

i

b

j

i

j

c

œ

n

l

e

d

j

{

d

n

k

k

b

b

|

’

l

r

j

{

f

p

i

i

d

i

{

f

b

b

{

c

~

i

d

c

~

d

~

d

d

d

ƒ

h

e

ƒ

~

h

e

b

c

d

k

h

k

j

~



f

e

c

o

c

i



l

f

n

l

i

i

b

k

i

b

{

j

k

b

’

i

–

–

f

w

{

k

h

j

d



o

t

d

|

o

f

j

e

t

’

n

b

i

e

j

™

j

c



n

b

e

j

i

c

d

e

–

i

{

•

j

~

c

{

’

k

d

b

p

l

i

j

b

d

i

f







{

b

t

h

t

c

t

Ž

i

c

i

j

i

i

k

c

o

b

f

l

}

š

’

–

j

b

b

i

t



c

e

b



t

i

d

o

k

i

’

x

j

b

l

l

™

j

f

c

t

p

k



o

d

t

w

b

k

~

p

c

{

k

i





k

b

k

Ž

l



d

b

b

e

Ž

k

j

o

n

f

d

k

”

k

n

f

d

f

p

i

o

e

k

{

c

e

c

i



ƒ

c

l

b

b

c

t

e

c

e

c

}

i

c

b

f

{

n

f

e

p

k

t

i

ƒ

d

p

o

f

’

k

c

i

”

o

d

w

j

e

b

k

–

e

k

f

n

k

k

ƒ

i

d

b

f

f

h

”

e

l

k

j

k

h

b

l

n

{

b

f

k

j

e

e

j

|

l

i

c

b

i

i

d

b

d

ƒ

ƒ

i

l

l

b

l

h

n

d

j

ƒ



c

f

{

d

k

c

k

{

i

j

c

c

j

b

–

b

w

d

c

i

j

f

i

s

f

n

f



e

”

k

o

b

c

{



b

c

{

c

i

l

l

{

b

x

i

c

ƒ

k



l

b

c

b



Ž

j

{

l

w

–

b

b

„

b

i

e

t

j

–

n

k

c

c

c

ƒ

i

c

j

{

d

{

i

d

h

e



f

f

c





–

|

~

b

i

i

i

n

d

c





b

p



d

d

b

k

p

b

c

d

{

b

p

›

i

c

|

i

b

”

c

f

e

d

š

o

k

n

j

k

d

d

j

i

i

n

b

k

i

f

i

n

–

{

f

j

b

b

k

j

{

f

c

j

l

c

o

i

l

b

i

p

b

i

o

b

–

i

n

w

–

k

l

c

k

k

t

i

f

l

j

d



c

b

w

w

i

i

k

j

i

i

i

n

i

c

b

i

b

n

n

™

e

j

d



–

b

t



b

f

~

t

b

k

i

k

i

t

ƒ

f

j

d

i

i

b

b

n

p

l

f

c

c

b

€

e

i

{

d

i

c

s

‚ ‚

b

i

f

i

i

c



‚ ‚ ‚

b

i

”

j

’

t

e

{

‚

j

k

e

l





p

f

l

k

k

i

{

f



f

c

o

b

l

t

k

o

o

f

h

b

i



j

|



i

~

’

d

l

{

l

j

h

k

d

k

j

d

b

’

’



l

k

b

b

c

e

d

i

b

i

e

i





c

f

i

l

f

t

c

e

l

j

d

d

t

d

i

k

i

{

e

k

c

o

b

j

l

k

p

d

ƒ

k

f

h

~

„

f

i

h

t

c

‡

f

k

j

d

p

|

l

l

c

b

t

c

d

h

{

e

i

c

l

f

k

e

{

l

o



b

j

ƒ

k

o

d

b

k

f

p

i

h

”

{



j

c

n

n

i



b

b





i

i

–

s

k

g

{

o



j

t

i

l

b

k

k

ƒ

p

i

’

b

n

c

{

j

ƒ

f

c

b

j

d

|

ƒ

~

c

l

i

f

j

i

l

k

p

l

b

c

d

e

c

f

e

l

ƒ

i

n

c

o

l

i

c

d

i

c

f

{

j

i

f

ž

n

c

{

j

ƒ

f

c

b

j

k

d

l

i

f

j

i

l

j

l

o

l

i

e

c

l

f

i

p

i

f

i

d

n

i



e

k

d

k

b

p

k

f

|

i

b

b

k

c

{

l

k

h

f

i

h

c

f

i

c

Bijlage C

90

Ÿ

 

¡

¢

£

¡

¤

£

¥

¦

§

¤

¡

 

¨

©

¢

ª

«

¤

©

¬

§

£

¸

¢

­

¡

¤

¹

§

¼

®

ª

¨

©

¤

ª

©

¯

®

°

§

±

½

¢

§

 

±

²

¨

¡

¬

²

¡

¦

¹

¥

­

¾

ª

¼

³

º

©

§

¤

¢

 

¤

¿

¨

§

´

µ

¶

²

·

¡

¢

¢

¸

¹

£

¶

º

¡

±

§

¥

»

¿

»

À ¹

¡

¢

µ

ª

¡

²

¦

¹

§

Á

¨

 

½

Â

²

Ã

©

®

¡

Ä

­

¡

£

§

ª

 

¨

¹

¹

¡

 

¡

¨

¢

ª

 

§

¡

£

©

®

ª

¡

²

¦

¹

§

©

¤

ª

 

¡

¢

£

¡

¤

£

Å

À ½

¨

ª

Á

¨

¹

¹

§

 

½

§

Ç

§

¤

©

ª

¡

²

¦

¹

§

¨

¢

Á

½

¨

¬

½

¨

 

¨

ª

µ

¢

©

Á

¢

 

½

§

±

¥

¿

¨

ª

È

²

º

¥

É

Ã

Ê

Ë

Å

Æ

¬

Å

·

¸

Ÿ

¯

Í

Î

Ï

°

±

¥

¿

¥

Ð

Ÿ

¸

Ï

¿

¸

Í

¿

¸

Ï

¿

Ÿ

¸

«

Ã

·

Ÿ

Æ

Ì

Ì

¨

Å

‚

­

¤

¢

©

¢

 

½

§

Ñ

¡

¬

½

Ã

¡

¢

º

§

¿

Í

Ò

Ó

È

È

ª

¦

§

¬

 

¤

©

¦

½

©

 

©

²

§

 

§

¤

Á

¨

 

½

 

½

§

¦

©

Á

§

¤

Æ

À

À ­

 

 

©

¢

©

¢

 

½

§

¹

§

®

 

Ô

¡

¬

µ

ª

¨

Ejqqug" Ð

‚ ª

§

¹

§

¬

 

²

£

§

Å

Ñ" kp" vjg" ockp" ogpw

§

¡

ª

­

¤

¨

¢

º

¡

 

©

¢

¹

¼

©

¢

§

Á

¡

Õ

§

¹

§

¢

º

 

½

¡

µ

§

¡

µ

§

ª

­

¤

ª

­

¤

§

 

©

ª

§

 

­

¦

®

 

½

 

½

§

 

©

­

¬

½

ª

¬

¤

§

§

¢

 

©

Ñ" vq" ogcuwtg" cduqtdcpeg" xkc"

§

Ì

‚

¨

Å

vq" ugngev" Ð Ñ0 vjg"ogpw"Ð

‚

Á

©

¤

²

§

¡

ª

­

¤

¨

¢

º

¡

 

 

½

§

¬

©

¤

¤

§

¬

 

Á

¡

Õ

§

¹

§

¢

º

 

½

©

®

Ö

È

È

Ì

po"d{"ugngevkpi"vjg"Ð "*Ncodfc+Ñ"xkc"vjg"ogpw"Ð ‚

À °

§

¢

 

¹

¼

¦

À

À ¼

 

¤

½

¨

¬

¨

¦

 

½

§

¹

¡

¢

µ

Õ

¨

¡

¹

¶

È

²

º

É

¥

Ê

Ã

Ë

»

×

¬

¹

§

¡

Ñ0

¢

 

½

§

¹

©

Á

§

¤

©

­

 

§

¤

¦

º

¡

¤

 

À ¨

¹

­

À

­

§

µ

½

¢

º

¨

 

©

 

Á

®

 

¨

½

 

½

§

¬

ª

¹

¦

§

§

¡

¬

¢

 

¤

£

©

¤

¦

½

¼

¦

©

 

¡

©

¦

²

§

§

¤

 

ª

§

¤

©

¢

Å

©

£

¡

µ

¨

§

¤

 

ª

©

­

¤

¢

 

§

 

½

½

§

¡

º

 

¹

 

¡

½

ª

ª

¬

§

¦

¤

¡

§

¢

¹

¬

¨

¦

¨

 

©

¡

 

¬

µ

§

ª

Ì

À ¨

‚

¢

ª

¨

£

§

 

½

§

 

­

§

¡

¤

§

¢

©

 

²

¨

§

¢

 

¹

¼

¨

¢

ª

§

¤

 

 

½

§

¹

¡

¢

§

£

Á

¨

 

½

 

½

§

ª

­

cpf" rtguu" Ð

À °

¾

µ

¦

§

¤

¢

¡

 

¡

¢

 

Å

Ñ" vq" ugv" vjg" |gtq" rqkpv" hqt"vjku"

À ª

§

¤

¨

§

ª

©

®

¤

§

¡

£

¨

¢

º

ª

Å

½

¨

ª

½

¡

ª

 

©

§

£

©

¢

§

©

¢

¹

¼

©

¢

¬

§

¨

¢

§

¡

¬

½

ª

§

ª

ª

¨

©

¢

©

®

Æ

¤

¨

¨

§

¡

£

¨

¢

º

ª

Å

Å

‚

À ¸

ª

ª

Á

 

¨

¤

¨

¤

¨

 

¢

½

¨

º

 

¢

ª

½

§

§

¤

Õ

¨

 

¡

¢

¹

Rtguu" Ð

‚

¨

º

ª

 

½

§

¹

‚

©

Í

§

¦

Å

¸

Ÿ

·

Ø

Ÿ

Í

Æ

·

¸

¸

 

§

©

¦

¤

§

©

Ï

¬

¿

¤

 

§

«

§

¬

 

ª

ª

Í

µ

×

º

§

¢

 

¹

¼

¨

¢

ª

§

¤

 

ª

¡

²

¦

¹

§

ª

©

¤

ª

 

¡

¢

£

¡

¤

£

ª

¢

Ñ" vq" tgcf" vjg" cduqtdcpeg" qh" vjg" ucorng" cv" 822" po

¤

¡

¢

©

½

¤

§

£

 

¦

¤

©

 

Å

À ¢

¡

½

©

§

§

ª

£

¢

£

À

¡

¬

¡

­

©

¤

¤

¡

§

®

¢

©

¬

¤

§

 

Õ

½

¡

¹

§

­

¡

§

©

²

®

©

§

­

¢

¡

¬

 

½

©

ª

®

¡

ª

²

¡

¦

²

¹

¦

§

¹

Å

§

ª

©

¤

ª

 

¡

¢

£

¡

¤

£

ª

 

©

Å

¥

«

·

Í

¿

Î

Ÿ

«

¥

Ÿ

¸

Ã

Æ

Ù

Ì

À ·

²

¦

 

¼

¡

¹

¹

­

ª

§

£

Õ

¨

¡

¹

ª

¨

¢

 

½

§

¬

©

¤

¤

§

¬

 

¹

¨

Ä

­

¨

£

Á

¡

ª

 

§

ª

 

¤

§

¡

²

£

¨

ª

¦

©

ª

¡

¹

¡

¤

¤

§

¹

Å

Î

¢

 

½

¨

ª

¬

¡

ª

§

À Á

¨

 

½

¡

¹

¹

½

§

¡

Õ

¼

²

§

 

¡

¹

ª

¶

±

¤

ncdgnngf" Ð

×

¸

º

×

Ñ

º

»

¨

¢

Õ

©

¹

Õ

§

£

×

¨

 

ª

½

©

­

¹

£

§

£

¨

ª

¦

©

ª

§

£

©

®

¨

¢

 

½

§

©

¢

§

Ñ0" Tkpug" vjg" vwdgu" vyq" oqtg" vkogu" ykvj" cp" cswc" fguvknnc  

¡

À ª

Ä

­

§

§

Ç

¨

¢

º

©

 

 

¹

§

¡

¢

£

£

¨

ª

¦

©

ª

§

©

®

 

À ¤

§

²

¡

¨

¢

¡

 

 

½

§

©

 

 

©

²

©

®

 

½

§

Õ

¨

¡

¹

ª

Å

½

§

Á

¡

ª

 

§

Á

¡

 

§

¤

¨

¢

 

½

§

ª

¡

²

§

Á

¡

¼

ª

©

¢

©

£

§

¦

©

ª

¨

 

ª

Bijlage C

91

Ú

Û

Ü

Ý

Þ

Ü

ß

Þ

à

á

â

ß

Ü

Û

ã

ä

Ý

å

æ

ß

ä

ç

â

Þ

ó

ø

ä

ß

ä

è

õ

ø

ô

÷

ç

ô

â

Ü

Ý

Û

ø

â

ü

ã

Ü

ô

å

Ü

Ý

Þ

ç

Ü

á

å

ý

ã

Ý

Û

è

Ü

ø

ß

ô

å

â

÷

é

å

ä

ã

Ü

ä

ß

å

ä

á

ê

é

Ü

ë

â

ì

Ý

ø

Ý

â

Þ

ß

Û

ì

í

ã

ã

Ý

å

Ü

ç

í

Ü

â

á

ô

Û

à

ø

è

ù

â

å

÷

î

õ

í

ä

â

ß

Ý

ý

ã

Û

ß

ú

Û

ã

ï

â

ø

ð

ñ

í

Ü

Ü

þ

è

ò

Ý

Ý

ó

Þ

Ü

ô

ñ

Þ

â

õ

Ü

ì

å

â

à

Û

ã

ö

ú

ô

ô

ö

Ü

Û

Ü

û

é

ä

ß

ß

â

Ü





ì

ó



ÿ

Þ

ã

ì

ì



Ü

é

à

Ý

ê

ä

ÿ

â

å

Ü

ã

ó

ÿ

ç

Ý

ä

å

å

Û

Û






à

â

ù



Ý





ß

ç

Û

ã

æ

è



í

ã

Û



ÿ

ó

Ý

Ý

à û

å

Ü

â

í



è

ø

Ú

ä

â

Ý

Û

ò

Û

ã

í



Ü

ä

Ý

è

â

í

Û



â

â

ã

å

ç

ê

Ü



Ý

á

â

Ü

Û

Ü

ð

ô

ä

å

ô

÷

á

í

å

ã

è

Ü

Ý

ß

è

ð

â

Û

Û

â

Ü

Ý

ø

å

Þ

ß

ã

á

â

è

÷

ä

ü

ß

Ý

ã

â

Ü

Ü

õ

ä

ß

ô

Ý

ü

ä

Þ

å

ñ

÷

â

è

Û

ý

ß

Ý

ç

ã

â

Û

ß

ø

í

ä

å

ä

Ü

é

í

è

ã




â

Ü

Û

Ý

ã



ç

Ý

Ü

Û

å

á

ì

Ý

á

õ



ã

Û

ß



ä

ä

ø

ö

ã

Þ

ç

Ü

è

ä

Û

ç

Ý

Ü

ç

õ

á

ô

Ý

ã

í

Û

í

Ü

è

â

â

Û

Û

é

å

â

ô

é

ô

ä

÷

Ý

é

â

ã

ß

è

â

ä

ù

Þ

ô

ü

Þ

ã

÷

Ý

â

å

Û

ç

ì

Ý

â

ø

â

Ü

Þ

Û

Ü

â

í

à

ú



Ý

Þ






Ý

ä



Ú û

õ

å

Ý

ã





ê

Û

â

Ü

à

ì

ø

ä

í

ó






Û

Ü

û

Ü

Û

å

ß

ß



è

õ

ú

ì

ä

Û

ç

ß

á

ß

Ü

ñ

Û

ã

ä

à



ú

ì





à



ó

ò



â

â

Ü





Þ

÷



Ý

å

Ü

ñ

ø

ù

ù

â

ã



å

Ü

â

Û

ö

ä

Ü

ù

ã

å

ß

Û

ö

Ú

à



ê

à

û

ä








ø

Û

ø

â




ß

Ý

â

ÿ

ô

û

å

í

Ü

ä

ç

Ý

ð

å

é

Ü

Û

ý

Ü

Ý

Ü

ß

ÿ

í

á

ô





à



Ú

ó



â

ô

â

Þ

â

ã



ú

ó



ú

Ú

ò



ò

û

ß

å

Û

ã

ð

Ü

â



ý

ø

ã

Ý

â

ã



â

ß

ç

ß

ä

Ý

å

ä

Ü

ä

Ú



á

é

ç

ä

ã

Ý

Û

ò

ø

Ü

Û

é

ß

ù

ç

Û

ä

â

Û

ß

ô



Û

ä

ý

Û

ø

ã

ç

ø

ø

â

í

â

ø

ð



â

ß

Ý

â

ä

ä

Ü

ý

ì

å

è

Ý

à

ß

ì

ú

ô

â

Þ

à

â

ú

Ü

Þ

å

û

Û

ä

é



ä

Û

â

ß

ø

ß

ä

í

ß

Û

â

ì

ø

â

ô

â

à

Ü

Û

â

ú

ã

þ

ç

ü

â

è

ä

Ü

Ü

Ý

ç

Û

ã

â

ÿ

ä

å

ä

Ý

Ý

Û

ß

ä

ß

Ü

ÿ

Ü

é

Û

ã

Ý

ç

÷

ä

â





Ý

ñ





ß

Ü

Ý

ä



ò

ù

í

ù

ç

Û

ö

â

ø

ã



ô

å

ÿ

Û

ø

ã

Þ



Ü

ã

å

ç

Û

Ý

Ü

å

ý

Ü

â

ø

Ý

ÿ

ã

â

Û

ç

Ü

ô

ø

Þ

÷

ä

Ý

ã

Ý

ã

â

â

å

Ü

ß

Û

ÿ

ø

÷

ß

â

Ü

â

õ

ß

í

Þ

â

â

Þ

ã

å

Ü

Ý

å

å

õ

ã

è

ä

Ý

ß

Ü

â

Û

ç

Þ

ß

Ü

Ý

Ü

â

Ý

ÿ

ÿ

å

Þ

ô

â

ä

ã

í

ß

Ý

ÿ

â

Ü

Ü

Û

Ý

Þ

ç

ä

â

ã

â

Û

Ü

ø

â

Ý

Û

Ý

õ

ä

Þ

ß

ù

Ü

á

ø



Ü

Ý

å

Þ

â

Þ

ß

ÿ

ã

â

ã

å

á

å



ô

ä

ì

Ü

÷

é

ó



å

ì

ã

Û

Ý

õ

Ü

ê

Ý



Û

Þ

Ü

å

ã

í

â

å

Ü

ç





ò



Ý

õ

Ü

å

í

ä

ò

Û

è

á

ß

ß



â

ß

ô

â

ò

ø

â

ã

Û

â

ì

å

õ

è

è



ß

Ü

å

à

Ü

ä

Û

ß

õ

Ü

ò

ÿ

å

í

Þ

ã

ÿ

Ý

þ

ã



Û

Ý

ã

ä

Ý

õ

Ú

Û

ó

ä

ø

ã



Ý

Û

å

æ

Þ



ã

ò

ø

â

ç

ç

ø

ì

ß

à

ø

ä

Ü

í

ß

Ü

Û

Û

å

ä

â

Ü

å

ä

Ü

ô

è

Ý

Û

ã

Þ

ä

ÿ

Ý

ã

Ý

Û

ø

â

é

ä

ß

í

è

ô

Ü

Ü

ß

â

ð

Ý

ä

ý

Ý

é

ä

ß

Û

ø

â



ú



ô

Ü

â

Þ

à

Ü

Þ

â

ç



ç

â

ß

ó û

ê

ø

ÿ

ã

ä

Ý

Ü

à

Ü

ã

Ý



Ý

â

ç



Ü

Û

â



Û

þ

è

ñ





ø

÷

á

ã

ã

â

å

Û

ö

î

ã

Ü

â

ä

Ý

Ý

Û

ø

á

ä

ã

Û

ã

Ý

Û

ø

â

â

ì

â

Ý

þ

í

Û

ä

è

ã

ð

à

Ý

Ý

ú

Ü

Û

Þ

ä

é

ã

ä

Ü

ý

ß

Ý

Ý

Ý

ä

ù

÷

Û

â

â

ç



Þ

ø

Ü

ã

ñ

ô

Ü

è

Û

å

Î

÷

Û

ç

ø

ã

è

ä

Ý

Ü

Ü

í

ÿ

ö

í

ì

ô



å

ô

á

à

â

ç

Ü

Ü



Þ

ú

Ü

ã

Ý

â

é

ÿ

ý

â

ä

Ý

ø

Ü

Û

ø

â

ß

ã

ô

â

ã

ç

ç

Ü

ø

â

ß

ã

ç

è

ù

ß

ä

ô

ã

Ü

õ

å

å

ã

ô

Ü

Û

Û

Û

Ý

Ü

ø

ô

ø

Þ

è

â

â

å

â

ì

÷

Ü

ô

Ý

ú

Ü

á

ã

à

ø

í

å

ä

ü

â

õ

é

â

Û

Û

ø

Û

ø

ä

â

â

ÿ

â



Ú



‚



ä

ý

â

à

‚

æ

Ú

ç

õ

ã

ô

â

ã

Ý

å

ø

ç

Ú

â

å

à

ñ

æ



ý

Ü



Ü

ÿ

í

Ü

Ý

è

Ü

ô



ì

ø

â

í

ã

å

ç

ø



è

è

ß

å

Û

ä

é

ü

â

ß

ÿ

ß

è

ã

ð

ñ

ì

à

ú

ö





â

â

ß

ô

â

â

â

ô

â

Ý

ñ

ÿ

Ü

å

â

Þ

ä

Ý

å

ß




â

Û

ã




ß

Û



ã

ß








ö



û

Ü



Ý

Û



ò

å

Ü

ô




Û

Û

Û

÷

ÿ

Ü

å

â

Þ

ä

Ý



Ü

ç

ø



Ü

Ý

õ

â



ì

ø

â

í

ã

ç

Ü

ô

à

ù

÷

õ

â

Ý

ú

â

í

Ü

Ý

Þ



ü

ã

Ü

ô

Û

â

å

Û

å





â

Û

ø

ä

Ý

Û

Þ



â

ø

ô

Ý

â

ÿ

å

ã

å

÷

ì

ò

Ý

â

ó

Þ

ô

õ

ß

Ü

ã

â

ç



á

Ü

ß

ä

è

ï

ß

â

â

ç

Ý

Û

Û

ö

ñ



















ö



ê

ë

â

Ý

Û

í

Ü

å

Û

â

ß

å

Û

è

Þ

â

Ý

Û

ò

Ý

ü

ã

ß

ä

Ý

í

â

Ü

ô

Bijlage D

92

Bijlage D: Chlorophyll a (Chl a), pheophytin a and physiological condition of microalgae !

"

#

(

$

)

"

*

*

%

+

;

&

,

0

-

5

'

.

+

/

0

9

1

4

2

,

-

7

0

0

*

.

+

2

6

6

+

.

0

-

1

0

3

<

9

.

1

4

0

,

7

3

0

0

-

4

4

*

*

/

-

5

0

.

3

9

7

0

9

:

?

)

/

0

=

.

9

5

3

+

0

>

5

0

3

7

.

7

9

6

/

+

3

)

)

7

.

-

0

.

,

,

)

)

8

8

+

*

7

.

7

7

9

.

*

:

5

/

1

9

7

,

/

)

.

0

5

.

1

*

,

3

*

)

.

8

3

*

5

*

5

9

!

5

:

!

"

$

@

D

7

A

7

B

,

@

)

"

.

C

3

'

.

+

8

5

3

)

0

3

*

/

4

*

/

-

.

9

7

9

0

/

.

5

3

9

*

5

/

)

7

.

-

.

,

)

8

7

!

7

E

8

F

-

0

9

G

*

5

/

:

3

)

-

.

2

)

4

0

9

5

+

.

6

-

:

9

/

0

3

*

5

1

*

5

9

:

.

5

0

+

.

7

2

3

*

.

!

5

5

1

H

.

-

+

.

5

*

/

9

3

*

.

5

3

)

0

-

:

(

)

*

+

+

.

0

0

5

,

*

4

:

7

0

7

7

>

9

7

7

+

.

6

4

*

/

-

.

9

7

9

:

2

3

*

.

5

+

/

.

5

+

*

+

3

+

.

I

6

0

0

:

5

3

/

9

5

F

0

0

<

3

-

9

/

3

0

1

3

.

9

5

:

J

K

;

H

;

L

+

9

3

2

-

9

3

0

1

4

9

5

0

+

*

2

4

/

9

-

F

.

5

9

3

0

:

3

.

,

-

0

;

0

5

3

1

0

-

9

1

9

3

*

.

5

.

6

/

)

7

.

-

.

,

)

8

7

7

3

.

,

)

0

.

,

)

8

3

*

5

=

9

5

1

I

M

J

K

;

H

;

L

,

2

-

0

9

/

0

3

.

5

!

0

:

)

0

.

,

)

8

3

*

5

/

9

5

*

5

3

0

-

6

0

-

0

>

*

3

)

3

)

0

1

0

3

0

-

4

*

5

9

3

*

.

5

.

6

/

)

7

.

-

.

,

)

8

7

7

9

+

*

3

9

F

+

.

-

F

+

,

9

-

3

*

9

7

7

8

"

3

)

0

+

9

4

0

F

9

5

1

.

6

>

9

;

0

7

0

5

3

)

!

+

D

6

3

0

-

9

3

7

0

9

+

3

N

1

9

8

+

.

6

0

<

3

-

9

/

3

*

.

K

5

.

-

2

5

3

*

7

,

0

7

7

0

3

/

.

7

.

2

-

:

*

+

5

.

3

-

0

0

5

9

5

8

4

.

-

0

L

3

)

0

/

.

5

3

0

5

3

.

6

/

)

7

.

-

.

,

)

8

7

7

*

+

1

0

3

0

-

4

*

5

0

1

F

8

:

+

,

0

/

3

-

.

,

)

.

3

.

4

0

3

-

*

/

9

7

9

5

9

7

8

+

*

+

F

8

4

0

9

+

2

-

*

5

9

F

+

.

-

F

9

5

/

0

9

3

O

O

P

5

K

4

D

O

O

P

L

>

9

;

0

7

0

5

3

:

>

*

*

3

)

+

/

/

/

)

7

.

.

-

5

.

-

-

;

.

0

0

,

/

-

)

3

3

*

0

8

7

.

5

.

1

3

7

*

6

,

.

.

,

+

/

+

)

.

+

0

-

-

*

.

F

7

,

0

/

0

)

3

*

8

0

3

1

5

*

3

0

-

6

0

-

!

5

>

*

3

0

5

D

)

3

6

)

/

3

0

0

0

!

+

-

-

9

(

4

3

*

)

0

0

9

+

+

!

.

)

:

9

2

R

-

4

0

!

,

4

7

0

6

5

0

*

5

+

3

3

.

9

/

)

7

)

0

3

5

O

.

-

.

9

O

,

/

*

Q

)

1

5

8

7

*

6

*

0

1

K

4

7

>

+

D

9

.

O

9

O

+

Q

,

-

7

7

/

L

0

)

3

+

)

0

7

.

-

0

5

.

,

9

3

*

)

,

5

,

3

8

7

9

)

-

0

7

0

5

6

*

3

-

+

3

@

,

7

9

/

0

=

3

)

0

-

9

3

*

.

6

.

-

3

)

0

,

)

8

+

*

.

7

.

*

/

9

7

/

.

5

1

*

3

*

.

5

.

6

3

)

0

9

7

9

:

D

O

O

P

H

D

O

O

Q

-

9

3

*

.

/

9

5

F

0

-

0

7

9

3

0

1

0

+

9

4

,

7

0

>

.

2

3

.

3

)

0

,

)

8

+

*

.

7

.

*

/

9

7

/

.

5

1

*

3

*

.

5

.

6

4

*

/

-

.

9

7

.

9

5

6

N

/

9

7

1

.

9

-

3

/

2

6

2

7

3

-

9

0

3

0

-

F

*

3

9

1

*

/

3

)

*

0

1

9

*

6

*

/

/

3

9

2

3

*

9

.

7

5

/

=

.

3

5

)

3

0

0

5

9

3

F

+

+

.

.

1

F

9

:

3

7

!

0

I

!

(

)

*

+

:

6

-

F

/

9

)

5

7

/

.

-

0

.

,

9

)

8

R

3

7

7

9

I

Q

!

0

(

)

*

+

9

7

7

.

>

+

:

5

5

1

4

*

,

+

)

4

0

0

.

9

,

+

)

2

8

-

3

0

*

5

1

*

3

.

/

5

3

.

-

-

)

0

0

/

+

3

9

4

D

O

,

O

7

P

!

0

9

E

5

0

1

6

.

D

-

O

0

O

Q

!

8

!

(

$

'

S

#

9

@

$

'

T

'

A

&

!

D

'

$

$

;

%

0

(

$

-

8

A

+

9

U

4

@

,

7

A

'

0

+

)

$

.

V

2

7

'

$

1

'

F

A

0

B

1

'

2

&

,

7

*

/

9

3

0

1

3

.

/

.

2

5

3

0

-

;

9

-

*

9

3

*

.

5

*

5

-

0

9

1

*

5

!

+

:

'

.

5

1

2

/

3

9

7

7

>

.

-

G

>

*

3

)

/

)

7

.

-

.

,

)

8

7

7

0

<

3

-

9

/

3

*

5

+

2

F

1

2

0

1

7

*

)

3

3

.

9

;

.

*

1

1

0

-

:

9

1

9

3

*

.

!

5

:

B

3

.

-

0

9

7

7

+

9

4

,

7

0

+

*

5

9

1

9

-

G

6

-

*

1

0

1

*

-

0

/

3

7

8

3

.

+

3

.

,

,

)

.

3

.

1

0

-

:

9

1

9

3

*

.

5

.

-

+

3

-

.

5

:

:

&

9

/

0

3

)

.

0

5

.

0

,

;

)

8

9

3

,

*

.

-

*

+

5

*

9

3

+

*

.

!

5

9

1

0

-

9

1

9

3

*

.

5

,

-

.

1

2

/

3

.

6

/

)

7

.

-

.

,

)

8

7

7

3

)

9

3

*

5

3

0

-

6

0

-

0

+

>

*

3

)

3

)

0

:

"

1

0

3

0

-

4

*

5

9

3

*

.

5

.

6

/

)

7

.

-

.

,

)

8

7

7

F

0

/

9

2

+

0

*

3

9

F

+

.

-

F

+

7

*

)

3

9

5

1

6

7

2

.

-

0

+

/

0

*

5

3

)

0

+

9

4

0

:

-

0

*

.

5

.

6

3

)

0

+

,

0

/

3

-

2

4

9

+

1

.

0

+

/

)

7

.

-

.

,

)

8

7

!

7

W

)

0

5

,

-

0

+

0

5

3

=

+

*

5

:

/

*

6

*

/

9

5

3

0

-

-

.

-

+

*

5

:

)

7

.

-

.

,

)

8

7

7

;

9

7

2

0

+

/

9

5

F

0

4

0

9

+

2

-

0

!

1

D

7

+

.

*

6

/

)

7

.

-

.

,

)

8

7

7

*

+

,

-

0

+

0

5

3

9

5

1

0

3

+

:

9

/

*

1

*

6

*

0

1

=

3

)

0

-

0

+

2

7

3

*

5

,

)

0

.

,

)

8

3

*

5

>

)

*

/

)

)

9

+

/

.

*

5

/

*

1

0

5

3

6

7

2

.

-

0

+

/

0

5

/

0

0

4

*

+

+

*

.

5

+

:

>

*

3

)

,

)

0

.

,

)

8

3

*

5

9

/

9

5

7

0

9

1

3

.

2

5

1

0

-

0

+

3

*

4

9

3

*

5

/

:

,

)

0

.

,

)

8

3

*

5

!

)

7

.

-

.

,

)

8

7

7

9

5

1

.

;

0

-

0

+

3

*

4

9

3

*

5

:

Bijlage D

93

X

j

u

r

b

]

b

_

Y

u

Z

[

v

r

Y

u

`

e

Z

c

`

]

o

[

b

Z

r

Z

[

\

\

g

`

^

j

u

\

{

\

a

]

_

`

r

s

t

`

v

c

r

Y

b

]

Z

w

Y

_

Z

Y

|

a

u

c

b

x

Z

[

`

`

{

b

_

v

r

d

u

j

f

`

]

v

u

c

b

e

Y

a

f

_

]

Z

`

y

\

[

r

`

`

y

`

Y

e

Y

g

[

]

e

\

b

\

Z

`

`

]

_

Y

a

w

a

h

u

b

v

c

[

Y

i

a

Z

a

`

b

[

c

[

r

b

a

c

b

c

j

s

\

_

Y

_

c

Z

e

Z

`

a

k

r

e

x

r

_

e

Y

]

`

b

c

[

b

Y

f

_

\

u

b

l

a

b

g

a

r

Y

a

Y

Y

b

]

b

Y

[

b

m

n

}

o

g

`

]

a

b

k

`

]

Y

~

p

k

]

a

a

e

Z

~

[

e

]

r

k

q

r

b

Z

Z

Z

[



s

r

Z

c

s

r

Z

`

t

Z

v

`

c

k

a

_

c

r

`

z

|

a

o

Y

Y

u

u

€

p

u

Z

`

s

g

`

‚

x

Y

_

k

a

]

Y

h

d

c

c

]

e

Z

Z

`

b



ˆ

r

r

c

`

e

u

\

`

]

b

p

Y

`

r

€

`

‡

r

f

`

[

‰

a

b

f

Y

…

g

]

\

u

…

w

x

Š

Z

[

Y

a

c

‚ ‚ ‚ ‚ ‚ ‚

a

`

Z

Z

Y

Z

`

b

r

n

b



f

`

c

Y

a

X

~

{

f

r

q

]

€

\

`

t

‚

c

g

[

ƒ

w

\

b

q



Y

b

k

b

]

t

]

c

w

Y

`

a

_

`

e

u

`

[

[

Y

Y

]

u

b

Z

`

_

\

g

u

b

\

]

Y

a

‚

\

b

s

k

`

k



Z

`

Y

]

[

Z

e

\

v

a

`

Z

c

Y

[

Z

b

Z

e

[

r

r

`

v

`

c

Z

„

…

`

s

Z

[

g

a

j

^

c

r

Y

†

\

`

`

]

c

c

\

a

e

c

b

]

c

r

a

f

x

b

Y

`

r

a

b

[

\

{

a

`

\

[

a

[

€

‰

‹

Š

p

q

i

p

‰

‡

X

h

a

x

a

b

g

Z

[

r

\

Z

`

]

f

[

]

|

s

a

`

`

k

„

]

e

b

“

r

e

Œ

Y

`

d

‡

u



c

p

b

_

f

[

`

c

Y

\

r

_

`

]

Z

b

Y

[

`

\

e

s

Y

a

r

b

Z

c

[

c

Y

x

b

f

x

y

`

o

o

\

]

d

b

€

Y

Y



a

`

]

`

r

Ž

c

p

e

r

u

{

`

`

u

]

m

`

w

k

h

t

d



~

~

c

w

}



n





w

t

c

Y

Z

Y

]

c

f

e

‘

[

r

a

s

e

~

s

[

Z

“

|

Y

Y

a

X

a

]

a

e

g

_

e

s

a

`

u

f

_

c

Y

`

_

e

b

Y

`

Y

Y

]

b

f

c

b

r

x

b

_

a

[

`

c

g

u

s

o

’

b

Y

~

b

’

~

~

k

ƒ

k

`



Y



Ž

`

t

’

]

|

a

k

o

X



u

a

Y

u

c

Z

k

[

Z

e

]

\

\

`

’



|

Ž

f

e

‚

Z

_

k

h

“

Z



Ž

’

[

|

”

a

~

’

\

Y

]

u

Y

f

a

x

_

x

`

]

c

t

z

s

r

c

‚ ‚ ‚ q

Y

`

[

c

r

€

]

f

Z

Y

]

\

w

Z

]

x

f

~

e

f

Z

€

`

`

`

`

g

Z

Y

\

Y

`

c

k

`

]

e

‰

f

`

u

Z

X

{

o

Z

`

[

s

e

•

[

k

`

`



c

[

a

f

t

f

o

k

k

’

e

e

x

`

Z

]

k

]

b

_

x

b

g

Z

[

e

Y

Z

u

Y

`

u

r

`

c

k

a

`

[

b

e

s

r

Z

r

f

Y

Y

c

u

a

c

t

b

Y

Z

[

[

o

b

]

Z

\

…

s

u

s

`

b

j

r

†

^

Œ

\

~

}

a

[

t

s

o

~

—

]

[

b

‚

Z

e

Y

t

n

b

o

{

Z

`

\

]

\

c

Z

˜

Y

f

’

]

Z

s

Y

`

„

\

’

–

~

t

~

k



t

’

™

‹

c

Y

_

Š

Z

Z

Z

š

v

f

~

e

r

c

b

o

q

Z

c





c

[

c

Y

z

‚ ‚ ‚

€

c

Z

†

p

`

a

r

^

‡

k

\

z

e

Z

`

j

q

a

`

s

…

\

x

‡

„

o

v

\

q

Y

[

\

`

‰

b

]

c

b

Y

‹

a

d

`

e

r

r

Š

u

Z

r

Y

p

b

]

a

e

Z

e

a

\

o



j

r

t

Z

j

q

h

‡

^

‰

q

Š

›

X

‡

q

‡

p

…

p

‰

‡

X

z

‚ ‚ ‚

q

{

q

b

r

^

a

|

\

`

Z

[

r

v

y

e

c

v

c

`

|

b

c

`

[

a

‡

c

a

Z

e

]

Z

u

{

`

e

Z

Y

r

`

`

Z

`

Y

b

Z

Z

[

x

k

u

b

]

n

\

Z

a

Z

[

b

e

Y

Y

b

s

g

|

]

c

Y

u

a

v

u

e

f

]

`

Y

b

`

c

Z

e

Z

Y

`

Y

w

`

b

[

v

`

`

€

_

]

b

Y

`

e

Y

a

b

[

Z

[

\

r

Z

x

b

]

Z

Y

b

]

v

s

r

b

{

`

c

–

Œ

b

[

a

e

Z

Y

b

]

a

c

Z

r

|

Z

v

c

c

f

x

k

`

]

s

`

\

œ

̇

‰

b

Y

k

̇ ‡

u

`

Z

q

\

b

k

r

b

Y

`

|

]

Z

]

Z

b

a

v

n

Z

r

c

g

Y

a

c

s

Z

[

v

\

a

]

`

e

Y

e

b

[

Y

Z

e

Y

|

a

Y

u

s

r

Z

c

c

b

]

b

Y

u

`

]

c

b

r

a

\

€

c

u

[

f

`

x

c

k

b

`

f

]

[

s

`

\

\

_

Y

]

b

Y

a

`

r

r

e

Y

u

Y

a

`

b

]

[

f

x

x

x

b

`

y

]

a

`

c

\

e

r

s

b

`

c

€

`

\

€

œ

‘

u

a

r

`

c

b

[

a

e

Z

Y

a

[

s

w

e

r

b

c

`

Z

r

r

\

b

b

]

c

Z

[

\

\

b

[

b

Y

r

a

[

s

`

]

Z

]

b

f

[

\

r

b

[

s

`

]

œ

Y

‚



b

b

u

Z

u

Y

n

[

Y

f

\

_

r

Œ

„

Z

[

_

`

\

„

u

|

[

Z

r

`

e

r

`



c

Z

c



Z

Z

]

]

v

Y

\

b

_

Z

[

]

\

b

Y

d

`

e

]

Y

`

e

v

Z

b

f

f

Y

a

]

`

b

[

Z

Z

]

]

c

b

v

]

X

Y

|

Z

`

Y

`

Z

]

k

_

`

]

[

Y

b

Y

c

`

e

g

Y

b

a

{

`

]

`

Y

u

Z

]

`

_

_

r

]

b

|

€

k

c

\

c

Ž

`

f

]

b

_

`

€

e

b

k

„

a

\

Ž





”

Ž

Z

[

\

ž

c

Y

Z

Y

`

k

`

[

Y

c

ž

s

u

c

ž

e

r

_

€

u

Y

k

s

\

€

|

f

r

c

f

€

e

Y

c

Bijlage D

94

Ÿ

±

¼

¹

©

¤

©

¦

 

¼

¡

¢

½

¹

« Ã

Å

¥

±

·

Æ

¯

Å

©

ª

 

¨

¡

¤

¹

¡

‚

£

¶

¢

£

²

©

¼

¨

¤

¥

±

£

¦

£

 

§

¹

º

»

§

¡

¦

ª

¢

 

 

¤

¡

¾

¦

¡

 

¢

 

¼

¨

¬

¢

ª

©

¿

 

©

§

§

©

¨

¦

½

§

«

¼

±

ª

½

¼

¡

¤

©

 

¬

¨

­

¤

¡

§

§

£

¢

¹

¤

§

À

 

§

¢

¤

®

©

£

¡

¤

¦

¬

 

¨

¯

¼

©

°

½

ª

¢

§

¨

¡

¢

©

¢

¹

 

©

±

º

£

¨

ª

¦

¡

¬

²

¡

§

¦

¹

¬

¬

 

¤

­

©

©

ª

¢

³

£

¦

¨

¼

©

©

 

¨

 

¤

©

 

¤

¢

©

¨

´

µ

©

²

§

¶

®

 

·

²

¤

¨

¢

¨

¬

¡

¸

¬

¤

¹

¹

©

º

¡

¡

¡

¢

¹

¡

§

º

¹

»

¡

½

§

ª

¨

ª

Â

Á

·

Ä

¡

«

Å

·

«

¸

Å

Ç

È

°

Ÿ

¥

É

¯

Ê

Ç

¥

È

Ÿ

¸

È

Æ

¸

Ê

·

Å

Ç

¸

É

Ÿ

Ä

Á

¨

À

¦

¤

§

¬

¨

ª

§

¹

½

Ë

Ì

Í

©

¹

­

²

§

¦

¡

¤

 

ª

©

®

¦

­

¤

§

¡

¬

§

 

©

¢

§

Î

¨

 

¼

Ï

Ì

Í

©

¹

­

²

§

¦

¡

¤

 

ª

©

®

Á

ª

¡

 

­

¤

¡

 

§

£

²

¡

º

¢

§

ª

¨

­

²

¬

¡

¤

¿

©

¢

¡

 

§

ª

©

¹

­

 

¨

©

¢

±

¡

¹

¬

­

¹

¡

 

§

 

¼

§

 

©

 

¡

¹

¡

²

©

­

¢

 

Ä

¢

§

§

£

§

£

¨

¢

¡

£

Í

¡

¢

¬

§

±

©

­

¢

 

¡

 

©

 

¡

¹

©

®

¡

¤

©

­

¢

£

Ð

Ì

²

É

¢

§

§

£

§

¿

¹

£

¦

§

¤

ª

¡

²

¦

¹

§

®

©

¤

Ä

¡

£

£

¨

¢

º

 

©

ª

¡

²

¦

¹

§

¡

ª

§

À

 

¤

¡

¬

 

¨

©

¢

¹

¨

Ñ

­

¨

£

¾

¤

¨

¢

ª

¨

¢

º

¡

¢

£

¦

©

ª

ª

¨

§

£

¨

¹

­

 

¨

¢

º Ä

¨

¨ Ä

¡

¤

µ

§

¡

¬

¼

¬

¡

¦

¡

¢

£

 

­

¿

§

Î

¨

 

¼

¡

¤

§

®

§

¤

§

¢

¬

§

Î

¨

 

¼

¦

¡

¨

¢

 

¦

§

¢

¡

ª

²

¡

¤

µ

ª

©

®

¡

¢

Á

¡

¹

¬

©

¼

©

¹

¦

§

¢

¬

©

­

¹

£

º

§

 

¤

§

²

©

Í

§

£

£

­

§

 

©

¬

©

¢

 

¡

¬

 

Î

¨

 

¼

 

¼

§

¡

¬

§

 

©

¢

§

ª

©

¹

­

 

¨

©

¢ Ä

¿

·

Ò

Ê

Å

¸

±

Ê

Ç

¥

È

«

Å

¥

±

·

Æ

¯

Å

·

Ä

Æ

ª

§

¦

µ

¨

§

¢

¦

¦

£

§

¨

¢

£

º

¡

©

ª

¢

 

²

§

¼

¢

§

 

¨

®

©

¢

©

¤

§

²

£

©

Î

¨

®

 

ª

¼

 

¡

¼

²

¦

§

¹

²

§

ª

¡

¤

 

§

¦

ª

¨

µ

©

¢

 

¼

§

§

¤

©

À

 

¤

¡

¬

¤

 

¡

¨

©

¢

 

 

¦

¼

¤

§

©

¬

§

¢

§

£

£

­

©

¤

§

®

¬

¡

¡

ª

¢

­

¿

¿

 

¨

§

 

¹

§ Ä

Æ

£

¨

¨

ª

º

 

§

¨

¢

¬

ª

 

 

¡

¨

 

©

¢

§

¨

ª

ª

¡

²

²

¡

¦

¹

£

§

§

¿

§

 

Î

§

§

¢

ª

©

¹

¨

£

©

¤

¹

¨

Ñ

­

¨

£

²

¨

¬

¤

©

¡

¹

º

¡

§

ª

¡

²

¦

¹

§

ª

¡

¢

£

ª Ä

¨

©

¤

Ä

‚

Ê

¡

¦

µ

©

§

Ï

­

¤

¨

Ì

²

 

¨

É

¢

 

¶

©

¢

 

©

¼

 

§

§

£

¡

º

¹

¡

ª

ª

¨

ª

¬

§

¢

 

¢

²

¤

¨

®

­

É

º

»

©

§

 

®

­

¼

¿

©

²

§

©

Ç

º

¢

§

¬

¢

¡

¨

ª

ª

§

£

§

¡

©

®

¹

º

£

¨

¡

§

º

ª

§

ª

 

¡

¡

²

 

¦

§

¹

ª

§

¡

¡

¢

²

£

¦

¹

§

¾

Ä

 

¡

µ

£

¨

§

¹

©

­

 

¢

§

¹

 

¼

½

Ó

§

²

ª

¡

É

²

ª

¦

¹

¡

§

²

¡

¦

¢

¹

£

§

¡

§

¢

¢

¡

£

¿

¹

¡

§

£

§

£

®

®

¡

§

¬

¢

 

¨

©

Í

 

¼

§

§

¬

¤

§

Ô

¢

 

²

¤

¨

®

É

­

º

©

¡

 

®

¨

¡

©

Ñ

­

¡

£

§

ª

 

¨

¹

¹

¡

 

¡

 

©

¢ Ä

‚

·

Ñ

¿

­

¡

½

¹

¡

 

¦

¼

¦

§

¤

Î

©

À

§

¨

¨

²

º

¡

¼

 

 

§

¹

ª

©

½

®

Ì

 

¼

Ï

§

¬

º

§

¿

¢

½

 

¡

¤

¨

Ñ

®

­

­

º

§

¡

 

£

§

­

ª

¿

 

¨

§

¹

¹

ª

¡

¶

 

¨

¡

¢

¬

¡

¹

¢

­

£

£

¨

®

¨

¢

º

¤

 

²

¹

¼

§

½

¬

¬

¹

¡

©

¦

ª

¨

ª

¢

»

¨

º

¢

Î

¦

¨

 

¡

¼

¨

 

¤

ª

¼

§

Ä

¬

¡

¦ Ä

‚

±

§

¢

²

¨

 

¢

¤

­

¨

®

 

­

º

§

ª

§

¶

¡

²

­

 

±

¡

¬

¤

§

§

¢

®

 

­

¤

¨

¹

®

¹

½

­

¨

§

§

 

¦

¶

¹

 

§

¨

¦

²

¡

§

¨

£

¤

ª

©

§

¦

®

§

 

¢

­

£

¨

¿

¢

§

ª

º

¡

©

 

¢

©

Ê

¢

Ÿ

¬

Ÿ

§

¡

¿

¡

 

Ð

Ì

Ì

Ì

¤

¦

²

®

©

¤

Ï

Õ

 

©

Ð

Ì

Ä

¬

­

»

»

Ö

£

º

 

± Ã

‚

¹

§

¢

 

ª

¡

ª

¹

©

¹

©

ª

¢

¹

­

½

¦

 

¼

§

¤

§

¢

¡

ª

 

©

¹

¨

¡

¢

£

 

¦

¶

§

¹

¹

£

§

¨

 

ª

¦

©

©

ª

¢

 

¨

¢

¼

º

®

§

¿

©

¤

 

©

 

²

©

¨

²

¤

 

§

»

®

²

¡

¨

¤

©

¢

²

 

¼

§

ª Ä

‚

Ç

¢

´

§

¬

 

Ï

©

¤

Ó

²

É

©

®

 

¼

§

º

±

¥

×

Ø

¡

¬

§

 

©

¢

§

ª

©

¹

­

 

¨

©

¢

¨

¢

 

©

 

¼

§

 

­

¿

§

Î

¨

 

¼

¡

Á

¦

¨

¦

§

 

 

¤

½

¨

¢

º

 

©

¹

©

©

ª

§

¢

 

¼

§

¦

§

¹

¹

§

 

¡

¢

£

 

¤

¡

¢

ª

®

§

¤

 

¼

§

§

¢

 

¨

¤

§

¬

©

¢

 

§

¢

 

ª

¨

¢

 

©

Bijlage D

95

Ù

ë

ö

ó

ã

Þ

ã

à

Ú

ö

Û

Ü

÷

ó

ö

æ

â

â

Ü

Ü

â

â

Ü

ä

ä

Ú

ô

Ü

á

á

Ü

þ

á

Ú

ã

à

ö

Ú

á

Ü

Ú

æ

Ú

â

á

Ú

á

Ú

Ú

Ý

ã

Þ

ã

ó

ó

á

Ú

õ

â

â

Û

ó

é

ö

ä

ö

ã

ù

ó

ã

â

à

à

ó

ï

Û

æ

Û

ó

á

â

à

ó

æ

Ú

Þ

â

â

Ü

Ú

â

ã

Ü

â

ã

î

ï

ã

ó

á

Û

â

ä

ç

Û

á

Ý

Þ

ó

ã

Ü

Û

ó

Û

à

ö

ô

Û

Û

ø

Ú

á

ò

æ

ó

è

ù

Ü

â

æ

ã

Ú

ñ

ì

Þ

ï

Þ

ð

è

Ú

æ

á

â

á

Û

Ú

Þ

Ü

á

ù

Ú

Ú

ì

Þ

á

ã

Þ

ã

Ú

ö

å

ã

Ú

Ú

ã

Ú

á

í

Ý

ö

ä

ö

ä

Ü

à

ö

Ú

ç

ã

ã

Ú

ý

ä

ì

æ

á

ä

Û

á

á

ã

ì

ë

ô

ä

á

à

Ú

ã

Ý

Þ

â

Ü

ã

Ü

Ú

Ú

á

â

Û

è

ó

ê

÷

Ü

ü

á

Ú

Þ

ã

û

ï

æ

ã

à

æ

Û

á

è

Ý

Û

ù

ö

á

Ü

Þ

ç

ä

æ

ç

Û

ú

Þ

Ü

Ý

Ü

á

Û

ô

ã

ó

ã

ù

Þ

÷

ö

å

ç

â

å

ë

ð

ö

ä

÷

Ú

÷

Ü

Þ

á

Þ

ã

á

ù

á

ö

â

ö

á

Ý

Ú

Ú

à

Ú

â

Û

ø

Û

Þ

ã

Þ

õ

á

ï

á

ó

ô

á

æ

â

ô

ö

ã

Û

Ú

ô

ö

Ü

æ

ô

ó

ç

á

ä

â

Ú

à

õ

Û

÷

Ú

á

á

á

ä

ö

ä

á

Ú

ó

á

û

ä

ì

Û

ó

ó

Û

ì

ã

ç

Ü

Ú

ð

ù

á

Ú

ý

á

á

Ü







Û

Ü

Ý






ì

ô

õ

ã

è

ä

Û

ì

à

ó

á

Ý

â

Þ

á

æ

Ú

ó

÷

Ú

Û

ã

ö

Ú

Û

ó

Ü

á

÷

Ü

Ú

æ

â

á

â

ä

ä

Ý

æ

Ü

Û

Ü

ç

ã

ó

Ú

Þ

Ú

ù

Û

á

á

Û

Ú

â

ô

ó

ã

Þ

Ú

Û

â

ö

Ü

â

Ý

á

á

æ

Ü

Ü

á

á

ú

û

Ü

Þ

Û

ß

Û

ð

æ

Þ

Ú

Þ

å

ã

Ú

ç

ý

ç

Ú

â

ó

â

á

ä

á

á

Ú

Þ

á

ô

â

ù

ì

Û

ç

ç

Ý

ö



Ú

Û

Ü

Ý

á

ä

÷

ä

õ

ä

Û

Û

ç

û

ó

Ü

ô

á

ã

à

â



ì

ì

ä

æ

ç

á

Û

Ü

ä

Û

Þ

Ú

ã

ó

Ü

Ú

ç

á

ö

ç

Û

â

Ú

è

ö

Ú

ã

ó

Þ

Ü

Ú

ã

á

ã

ý

Ü

ù

á

Ú

ã

Û

Ú

ç

ó

ï

ã

á

ã

Ý

Þ

þ

Þ

Ú

á

á

ã

Þ

à

Þ

ó

ö

ã

á

ã

Û

ä

ó

Ý

á

Ý

â

Ú

Ü

ö

Ú

Ú

ç

à

á

Ú

ö

á

û

û

‚

ò

Ý

â

‚

â

ã

Ú

Ú

Þ

Û

æ

Û

ç

Ú

ö

Þ

Ú

â

â

è

ó

Þ

ò

Ú

Ú

ã

ó

ä

Ü

â

â

á

÷

Ü

ä

ó

ã

ç

ã

ó

ì

Ú

ã

ä

Û

ç

Ú

á

Û

â

ã

ó

ä

ã

Ü

è

ö

â



ã

Ú

ó

Ú

Ú

Þ

ö

÷

Þ

ó

ç

Ü

ô

ó

Ú

ã

ë

Ú

ß

Ý

ù

û

ç

ö





á

á

Û

å

æ

ç

á

à

Þ

ã

Ú

Ú

á

Þ

Ú

ç

ù

á

ç

Ü

Ú

â

ó



Ú

ã



ì



â

ä

á

ä

Ú

á

ã

Ü

Ý

á

Ý

ä

ç

Þ

ã

â

ó

Ü

ç

Ú

ô

â

Ú

ã

Ü

ö

ç

á

ä

á

á

Ü

Ý

Ú

Û

â

Þ

ä

á

Ü

à

Þ

ã

ã

ì

æ

á

ã

ä

Þ

ä

á

ã

è

á

ä

ä

ó

â

è



ä

á

Þ

ö

ã

á

Ú

ä

ã

ã

ó

ç

ä

ç

Ü

è

Ú

â

Ý

ã

ã

Ü

Û

Þ

â

à

à

Û

è

Ü

ó

á

Ú

÷

â

ö

Ü

á

å

ô

ý

è

ì

â

â

ã

Ú

á

Ü

Þ

ç

Ú

æ

Ú

á

Þ

á

á

Ú

à

ä

ç

ö

Ú

ù

÷

á

ä

ã

ù

â

æ

ì

÷

Û

ì

ó

Û

ï

à

ã

Þ

á

á

ä

þ

ä

â

ä

ç

Þ

Ü

ô

ç

Þ

á

á

Û

ó

ó

û

á

ô

á

Û

Ú

Ý

Ú

Û

Ú

ã

Ü

ô

ô

â

á

á

ó

ô



ã

Ù

Û

Ü

Ý

ì

ó

â

Ü

Ú

ö

á

û

â

Ü

ö

Ü

ä

Þ

ã

Ú

ö

ç

ô

Û

Ú

Þ

á

ã

á

ç

â

Ú

ó

÷

æ

ý

Ý

Û

á

Ú

ä

ó

ö

Ü

Ú

ý

ö

Ú

â

Ý

ó

ô

Ü

Ü

Þ

Ü

ó

ç

Þ

â

ä

ô

á

ã

â

â

ã

Ü

ô

Ü

ó

Ú

ç

Þ

æ

ã

Ú

á

Þ



ã

þ

Ü

æ

ã

ã

Ú

ó

ý

ã

à

ä

ó

á

ö

÷

Ü

Û

â

Ú

ö

ì

ó

æ

ì

á

Ú

ã

Ú

ó

â

ã

ä

Ý




Û

á

ó

Þ

Þ

æ

û

Ý

Û

ç

û

ú

Û



Ü

ö

Ü



Ú

à

ä

á

Û

ã

Ü

Þ

á



á

á

ç

á

ù

á

ö

Þ

Ú

Û



ì

â

Û

æ

Ú

ö

Ú

à

ã

ë

Ú

Ú

ç

ß




á

ì

‚ ‚

Ú

Ü

ä

ì

ë

û

Ü

Ú

é

ô

á

Û

ú

â

Ý

ç

ö

á

‚



ä

ë

‚

Ý

Ü

Ú

Ú

ô

Ú

å

ß

Ý

ü

á

ë

á

û

ö



â

Ú

â

ã



ä

Ú

Ú

Û

æ

â

á

á

ã

ä

Ú

Ú

ý

ì

Þ

ã

Ü

ã

à

Ú

Þ

ã

Þ

ç

á

â

Ü

ù

ö

ý

Û

á

ø

ï

Ú

ù

Ú

Û

ã

ý

ö

Ú

æ

á

à

Ü

ã

ï

â

þ

à

Ú

â

á

á

Ú

Ü

Ú

ã

Þ

Ú

Ü

þ

ã

ó

Ú

ã

ã

ã

ó

ä

ö

á

á

Ú

ç

ç

ì

ä

â

á

á

Û

ú

Ü

ä

Ü

Ú

Û

æ

ô

ö

÷

Þ

Ú

â

ì

ã

Ú

Û

ó

Ü

ã

ä

ô

ã

Þ

ã

Û

á

è

á

ã

Þ

û

á

æ

á

Ü

Ú

Þ

â

è

ç

ô

á

Ú

ç

ù

á

ý

â

Ú

ö

Ú

ö

á

æ

Û

à

Û

Ü

Ý

ä

ö

Û

ï

á

â

Ú

û



ö

á

Ü

Û

ó

ó

Û

ó

ô

Û

á

Û

Þ

á

Ú

Þ

Û

Ü

ä

è

á

Þ

Þ

á

Ý

ù

Û

æ

ï

â

Ü

Ú

ã

Ú

ö

á

á

ú

Ú

Þ

Û

æ

Ú

â

ã

Ü

Ú

ç

ù

á

æ

ó

á

Û

Ü

Ú

ö

á

ÿ

à

á

ä

Ý

â

Ý

Þ

ý

þ

Þ

Ú

Û

â

Û

Ý

á

Þ

â

ç

à

ÿ

â

â

ù

ö

â

ä

ß

ë

Ý

ä

Ý

û

‚

â

â

à

Û

Ý

Ú

Û

Þ

ð

Ü

á

Û

ó

Û

Ú

Ý

Ú

ä

ó

à

á

Û

ã

ä

÷

á

à

á

â

ô

Ü

Þ

ã

á

ö

Ý

è

ä

â

Ü

å

Ú

ä

ç

ô

ö

Þ

Û

ã

Ú

á

á

Ü

Ú

á

Þ

Ý

Þ

â

Ü

Û

Ý

õ

ä

â

Ú

Ú

â

Þ

ö

Ü

ù

á

ô

ä

á

ç

ý

è

ã

ó

Ú

á

ú

Ú

ç

ö

Þ

â

â

Ý

æ

â

ì

å

Ú

ö

û

á

Û

Ú

ö

ã

ã

Ú

á

Ú

Ü

ã

Ü

á

ã

Þ

Ú

Ú

ã

Ý

Þ

è

á

Þ

ç

ö

÷



Ú

ù

á

è

ö

á

á

æ

Ü

á

ô

å

Û

ú

Ú

ë

ã

Ü

ä

ß

Ú

ù

Û





Ú

á

ó

ä

á

û

á

Þ

á

Ú

ç

à

æ

Þ

á

ì

Û

Ú

ç

ã

ù

á

Ü

á

á

ä

ý

Ý

è

â

ã

Ú

ã

ó

ö

Þ

ç

Ú

à

ð

à

â

Û

ã

ã

Ü

à

ä

ä

ù

á

â

Þ

ù

ó

ç

Û

Ú

Ü

÷

Ú

Ý

ö

á

û

‚

‚

å

ç

Ú

Ú

ö

á

Ú

ö

á

Ù

æ

Ú

ä

Ü

æ

â

ó

á

ã

ã

Þ

ã

÷



Ü

ç

æ



â

ù

Û

ù

Ú

Ú

æ

Û

Ú

á

è

ì

á

á

Ü

ã

Þ

á

â

æ

Þ

á

ã

â

á

ô

ç

ç

ô

Û

ã

ä

á

Ú

Ý

ã

Ú

Û

è

á

Û

å

Þ

ö

Ý

Þ

û

Ú

Ú

á

â

è

Ü

Ú

Û



Þ

÷

ä

Û

ä

è

á

á

Ú

á

ã

þ

ù

â

ö

ó

á

ç

Ú

Ý

ã

Ý

Ü




â

â

æ

ô

â

ì

á

Ü

Ú

ô

Û

ì



ã

Ú

ç

â

æ

ã

Ü

Ü

ö

ó

Þ

Ú

á

â

Û

Þ

ä

Ú

Þ

á

à

á

ç

á

Ü

ã

Û

ä

Ü

æ

ù

á

Ú

ã

ù

ã

ã

á

ó

â

Û

Ü

ï

ô

ã

ý

Û

è

Ú



á



Þ




Ú

ì

ã

Ú



ö

Û

á

Ü

ù

Ý

á

à

Û

ï

ó

á

Û

æ

Þ

á

Ú

â

ó

û



Ú

Û






Þ

á

Û

à

ó

Û

ì

æ

à

á

ó

Ú

â

Ú

ö

ç

á

Ý

á

æ

Û

ã

ã

Ü

ó

Ý

â

Ü




ô

û

ý



ä

Û

á

Ú

á

æ

Þ

ã

Ü

ý

Ý

â

ä

Ú

ö

ó

Bijlage D

96



#

.

+











.





/

+



+



(











+









.







.





#



3





+

,



















.





.







































+







/

.







#







/

$

$





1















0





.



-





,



2



























.





















!

.



/











+













#

,





































"



$





+





+



/









1

,





.



,









%





































'

(







.

3

)

$





&



$













1















+

*





+

















+







,









+



,

+







/









,

-













4





5



.

+









.

/

+

+











.









$















4









+









.



3











+



2



1

+



5





1

3

6



*

+



‚ ‚

*









.





3



#

 5













.

$

3



/



>





6















$



$









+







1













,



6















+



























+

+



.



1





'





4

















$



+











+

'





+





























$





'

.

.

2







,



,



0

















,



A





(



$









+

/









=

4





+









7





/















,



(

8

9

:

;

#

-





4

.

.





+



>



+





,





1









/



,



.







1













1





,





$



?

(

,

#

1











@

+

9













$













,









.

+

















+

+





















4

-

1





/





4







+



















1

















-





7

=

=

=

,





>

=

$













4







B







#







,

;



3





=











+

$













/

/







.

1

+













2

+

$

*















.









.

2













1

)

+



3

<

#

‚





)

‚



+

$







.

+

.



4





4

‚













4

?





$

,





"

+





+

# 5

A

,

0





)

5





$



/





D











)

'









+

)

C















3

+

?

5







/

$

.

C



5







1

,



+



E







*

A

.













.





$







$



.













$







+

.





+































.





/





$

6





























4



C

E

4

‚







3

3

‚







.





.



$





F



!

G

9

>

H

=

>

!

G

I

G











1

$









Rtguu"Ð 

9

















.







$









3





.



.



C



‚ ‚



5







?











D







.



.





'



Ñ"cpf"e

)

+







.













$











+





















3













.



1











<











0

+



$



4





>

4



.







$











4

d{"rtguukpi"ÐIQVQ" YNÑ." gpvgtkpi" vjg" pwodgt" qp" vjg" mg{rcf" cpf" eqphktokpi" ykvj" ÐGPVGTÑ0 







.







3

+



1







6





+











,





.



























3







6

1





+











,





.

.



0













2









J







+













6













+

+





3





.

5

5" oN" qh" cswc" fguvknncvc." enqug" vjg" nkf" cpf" rtguu"ÐCWVQ" ¥GTQÑ" vq" ugv" 



+



‚

.





*

+



.



6



3



,



/







1

,

+







1













.













/





‚







+



.



1











1

3



1











$

.







6











+



























$



6

+















+

















/

,





.





.



3



6





0



.

+









*









4



.

3

























.







F





.



,







,











1







,



.





1





























1

'





.

$



.











3

.







6





4

.

,

.













3



6



/

,













6





$

















,

/











.

4











*









.

+











,





.















'





4



1





'







.







K











+























3







.

6















0

+

3

,



.







4

.



. 5















6

1

















+

+







3

1











.



7





$



L



?





,





#

.



@





9



$









+





4

Bijlage D

97

M

_

j

g

W

R

W

T

N

j

O

P

k

g

j

V

V

R

d

P

Q

U

[

S

_

j

Q

Z

Q

V

p

T

g

h

i

U

U

U

N

X

N

N

R

O

l

T

O

N

U

N

j

Z

P

X

W

m

W

W

U

U

X

V

T

k

c

Y

j

_

U

R

k

j

W

Z

N

V

V

[

N

R

O

U

P

Q

P

g

N

U

n

j

N

U

\

P

R

Q

O

U

R

R

T

Z

\

W

N

V

W

]

j

W

k

X

P

P

^

V

O

N

U

W

g

P

W

P

N

W

h

Q

V

X

\

N

_

T

j

O

Z

`

O

U

g

Z

U

T

Z

N

X

R

T

[

W

P

W

T

U

X

Z

Q

j

N

a

V

W

R

N

V

N

W

W

R

W

V

c

N

d

\

U

W

b

W

`

j

R

P

W

T

N

N

W

e

`

R

V

`

P

V

Z

O

U

Z

R

g

N

f

W

h

O

O

O

U

g

P

g

O

R

V

U

h

g

i

O

k

U

X

X

V

N

X

j

U

o

X

‚

O

g

O

‚

Q

O

`

T

j

g

U

Z

U

N

W

j

O

`

N

T

V

[

N

X

R

U

R

U

O

Z

Q

W

q

P

P

U

Z

N

U

Q

N

W

N

j

U

X

T

U

Z

N

R

W

T

j

W

N

W

`

U

N

U

R

V

X

P

W

N

N

W

m

U

[

X

U

Q

q

o

q

‚

M

V

N

U

Z

R

T

N

g

O

V

Q

R

W

R

V

V

P

V

X

P

U

Z

O

X

[

X

R

V

W

P

h

T

u

g

V

N

O

m

U

T

`

N

U

R

W

T

v

Q

O

\

U

W

c

U

R

p

k

R

N

U

U

X

O

j

u

O

O

N

W

N

U

U

t

P

q

U

h

q

[

U

R

N

g

W

X

U

P

`

O

U

W

c

O

\

N

O

U

X

`

U

N

X

j

P

O

p

j

N

V

O

U

Z

U

N

j

j

m

O

X

Z

X

P

U

O

O

Z

T

R

U

U

V

U

O

W

R

j

N

Z

\

j

U

X

X

P

u

`

N

h

N

P

n

g

k

`

O

U

N

g

U

T

O

g

R

N

P

`

O

W

P

U

O

m

[

\

j

j

X

O

U

Z

R

[

W

W

R

l

N

U

c

`

P

O

R

N

P

[

O

X

h

R

P

O

g

N

`

W

m

k

p

N

N

W

U

R

\

X

Q

U

U

W

V

k

R

u

R

X

m

W

U

T

k

U

X

P

U

V

g

X

P

g

U

V

W

U

V

W

P

O

P

Q

Z

r

W

l

P

j

\

U

U

O

Z

X

`

P

Q

j

N

N

N

Z

u

X

U

[

U

l

p

b

R

X

O

h

U

u

`

W

V

n

V

Z

[

p

Q

O

U

P

N

N

U

q

j

X

O

`

T

g

U

Z

[

p

U

N

N

U

X

V

P

X

U

R

N

U

Q

l

N

j

U

O

m

X

W

R

m

O

P

Z

U

p

O

g

[

U

w

V

X

Q

R

U

V

O

j

R

Q

O

g

R

V

N

h

O

X

Q

y

T

V

O

\

R

X

j

`

U

U

V

\

U

N

\

k

q

m

R

P

g

X

W

m

O

Z

P

N

O

U

V

X

_

W

h

O

k

j

Q

|

`

U

U

U

R



g

R

O

}

O

R

N

V

U

`

\

N

g

V

O

X

Z

X

[

U

[

U

Q

g

R

d

j

P

Q

Q

P

W

O

l

P

x

€

Q

V

[

P

W

h

R

W

g

Q

\

m

N

j

U

U

m

X

O

U

N

`

u

T

g

U

U

U

V

P

x

P

v

O

h

_

P

S

Q

z

r

{

O

Z

\

U

N

W

W

R

P

Z

U

W

X

R

W

g

R

[

U

Z

N

V

N

W

P

q

P

O

W

Q

V

j

O

\

V

~

U

[

Q

O

X

Q

O

U

`

X

T

g

N

V

g

U

g

O

U

N

n

O

O

N

R

O

X

Z

Q

N

U

\

R

X

W

Z

R

V

`

m

U

N

Q

j

O

U

Z

m

U

W

P

p

N

U

R

V

i

\

q

[

h

U

N

[

m

U

o

V

P

N

X

‚

g

g

\

O

X

Y

‚

W

[

Z

T

O

W

h

U

Z

P

T

U

X

[

R

g

N

Z

g

V

R

Q

O

N

V

W

O

W

U

[

p

U

N

N

U

u

V

N

j

O

P

O

[

N

W

T

V

T

U

N

u

V

N

j

W

[

N

X

N

V

R

R

V

P

h

O

P

k

q

U

P

g

Z

X

Z

T

U

Q

P

`

R

g

R

U

P

O

m

T

O

U

O

X

`

u

\

Q

\

O

O

T

U

V

W

N

X

P

U

U

O

X

U

j

X

O

W

j

N

O

U

V

N

U

R

g

X

U

X

W

N

P

Q

U

N

X

j

O

U

`

O

T

m

X

X

g

W

U

Z

R

m

[

O

p

P

U

Z

N

N

U

U

p

V

O

g

P

[

N

U

j

W

U

V

P

R

N

R

j

U

X

U

T

Q

V

U

X

Z

T

N

g

V

O

p

U

k

X

O

W

N

Z

|

c

}

U

N

x

X

P

l

`

q

P

O

P

Q

`

U

O

X

[

R

U

`

U

P

N

\

W

R

‚

‚

s

P

`

W

P

N

j

U

X

O

`

U

X

U

N

W

\



X

‚ ‚

U

s

h

‚ ‚

Z

W

R

‚

P

O

`

T

U

T

g

U

U

X

O

O

N

Z

P

O

Q

g

V

P

m

R

W

O

N

N

V

U

N

W

j

P

U

O

p

N

O

‚

g

‚

[

U

}

X

P

q

`

q



f

Z

u

V

Q

V

O

O

V

[

N

N

O

`

X

O

`

N

U

n

j

N

h

N

V

T

T

g

g

T

U

V

O

U

T

N

[

T

p

X

U

N

N

\

N

U

Z

N

b

W

U

n

N

W

V

U

N

V

q

\

U

N

R

P

N

U

Z

W

j

N

V

R

V

W

X

U

„

U

P

x

N

N

g

U

U

O

j

U

W

P

Z

Q

x

W

R

X

g

R

h

[

V

g

U

\

€

U

[

T

Z

W

N

N

R

N

`

U

O

X

[

[

O

R

V

g

Z

P

g

g

]

`

\

m

_

q

Q

U

N

t

`

P

R

P

ƒ

P

O

O

U

r

}

U

Z

P

q

‚

N

U

W

x

‚

U

N

\

N

p

U

g

W

O

Z

O

g

Z

U

T

P

`

P

U

V

r

O

T

j

N

q

m

`

N

U

j

O

\

b

N

X

X

W

k

V

m

U

X

Z

u

h

N

g

X

P

P

P

O

N

V

V

V

U

Q

Q

N

\

p

O

P

l

[

U

Z

Z

j

Z

R

O

U

N

U

U

U

`

N

j

U

j

N

N

\

N

u

P

U

h

T

V

m

U

U

X

Z

X

X

O

O

Q

P

Z

R

R

P

W

U

T

U

U

Q

V

U

g

x

P

N

Z

`

„

T

T

V

O

k

Z

[

U

X

Z

O

P

U

O

`

V

O

k

N

W

c

X

\

V

X

V

h

m

P

U

m

N

W

N

P

N

P

N

Q

O

V

V

P

U

n

k

c

O

j

N

u

k

U

j

U

U

U

P



V

P

X

U

U

n

O

W

P

Z

W

[

O

W

g

V

Z

U

P

P

g

P

O

U

l

R

W

Q

g

W

N

N

O

p

W

T

N

g

N

`

Z

P

R

p

[

X

X

U

x

U

O

X

N

„

V

U

O

O

\

\

V

V

X

U

O

V

N

Q

X

Q

Z

X

O

X

O

Z

Q

O

`

W

P

Z

T

P

g

Q

`

V

q

Q

U

X

N

R

[

X

X

Z

q

q

O

R

…

f

c

V

Z

U

O

O

Q

g

N

Q

V

m

V

T

W

V

X

U

\

U

R

V

V

Z

h

O

j

k

P

P

O

O

N

W

X

\

h

W

`

[

m

X

\

W

N

R

O

O

U

N

m

W

O

P

U

U

W

X

j

T

Z

R

j

N

X

P

T

Z

U

\

m

U

O

R

W

R

j

U

W

U

X

Z

`

Q

X

V

W

T

s

P

h

k

g

g

[

l

U

U

U

O

T

R

U

V

X

n

`

O

X

T

O

g

P

U

V

N

X

`

O

Z

Z

U

h

g

V

O

O

g

k

g

k

W

P

Q

N

„

U

\

P

X

O

`

R

R

j

Z

V

U

\

j

U

U

X

U

W

N

x

U

V

V

V

R

W

q

Q

R

j

W

P

R

h

W

g

u

P

X

ƒ

k

V

W

N

X

U

Bijlage D

98

†

˜

£

 



‹





‡

£

ˆ

‰

¤

 

Ž

‹



‰



ˆ

 

ˆ

‚

Š

Š

Ž

£



‡

Œ

˜

Š

ˆ

Š

“



Ž

 

¡

¢

Ž

ˆ

‘

 



‡

¦

‹

¥

‡

ˆ

‡



ˆ

‹

ˆ

£



‰

‘



¦





Ž

Ž

‡



’



¤

£

˜

‰

¤

£

ˆ

‰

‹



“

‡



Ž

”

‰

Ž

™

‹

ˆ

 

Š

Š

§

Ž

‡

ˆ

•

‰

‹

‘

Ž

Š

ˆ

‹

‹



“

”



‡



Ž

–

£



¤

‘

‰

™

—



ˆ

Ž

Ž



‰

‰

‰

 





‘

ˆ

˜

¡

Š

‡

‡



‡

ˆ

“

ˆ

Ž

©

™

 

“

ª



“

‡

‹

«

”



‰





‰

‘

š

Š



£



™

‡



‡





‹



‡

‹

‰



œ

‡

£



•

Ž

‡

›



™

‰



™

‹



Ž

ž

‘

‰



“

ˆ

“

‹

 

ˆ

Ÿ



ˆ

™

 

¡

ˆ

ˆ

‰

 

ˆ

Ž

¡

 

‘

Ž

ˆ

¤

Ž

¢

Ž

‘



‡

‘



•

¨

‘

ˆ

™

ˆ

 

‚



 

­

Ž

 

ˆ

‡

Ž

‘

 

Ž

”

‹

¥

£

Ž



¬

Ž

­

Ž

‹

‰

‘

™





‡

¦



”

‰

Š

‡



ˆ

‰

¤

‘

Ž

“



‰

Š

“



”

‰

‡



‰

¡

‰



 



‰

¡

Ž

‹

®

¯



‡

Ž

®

‰

Ž

‡

£

Ž

‹

Ž

™

ˆ



‰



‰

¡

­



 

”

™

Ž



™

±

¢



•

Ž

§

‡

‹

ˆ

“

‡



‰

‡

£

Ž

“

Ž

‰

‡

‹



•

”

¡

Ž

°

‡

”

ˆ

¦

Ž

Š



Š

‰

‡

“

Ž

§

‚

¦

£

ˆ

‡

‘

‹

Ž



Ž

‡

ˆ

Ž

‰

‡

‹

‰

¡

”



‡

 

Ž

 

‹

‡

¡

‡

Š

‰

™



§

¤

Ž

Ž

‰

Ž

‰

¦

‡



•

ˆ



Š

‡



‰

¬

Ž



‰

Š

Š

£





‘

ˆ

‡

”

™

”

“

Ž



ˆ

Ž

ˆ



¤







‹

‰

ˆ

 

‡

ˆ

“

”







ˆ

‡

‰

‰

ˆ



”





Š

‡

Š

‡

‡

Ž

ˆ

‹

Ž

‘

‘

•

Š

ˆ

“

™

‹



¤



 

™

 



Ž



Š

‡

‡

Ž

‹

®

‹

ˆ

¶

‘

‰

‰



‰

£

‘



•

‘

²

«

Ž

‹

‘

®

‹

”

Ž

³

™

Š

±

‡

™



¢



‘

®

“

‡

£

´

”

ˆ

­

Ž

‡

Ž

‡

‡



‡

£

‡

Ž

™

Ž

ˆ



 

ˆ

‡

µ

ˆ



™

™

“

ˆ

±



”

 

¢

 

¤



‰

‹

‡



•

®



‹



“

Ž

Š

”

‹

Ž

•



‹

‡

£

Ž

‹

Ž

™

ˆ



‰

Š

Ž

‹



•

‘

ˆ

™



 

Ž

‘

Ž

‡

‘

¨

‡

‚





‹

£



Ž

“

Ž

‰

‘

Š

‘

®



‰

Ž

¥

‡

”

‹

‰



•

•

‡

£

Ž

‘



Ž

“

‡

‹





£



‡



™

Ž

‡

Ž

‹

¬



‡

£

‡

£

Ž

™

ˆ



‰





¬

Ž

‹

·

dwvvqp."uq"vjg"ncor"fqgupÓv"igv"qxgtjgcvgf0

ª

®

Ÿ

†

¶

ž

†

¶

ž

·

Ÿ

´

Ÿ

¯

’

¨

˜



‘

 



 

 

Ž

“

”

‡

‡



ˆ



Œ

°

‰

 

‘

 

“

ˆ

‰



‰

Š

‡

Š

Ž



’

ž

†

¨

‰

‘

‡



¨

‘



•

‘

‹

Ž





°

™

•

“



’

Œ

†

Ÿ

±

¸

‡



Ž

‰

‰

‡

‡

£

‹



Ž

•

”

“

¡



Ž

‹

‡

‹

Ž

“

”

¦

‡

Ž

 



‘

¹

ˆ

”



‰

Š

Š

¬

“

ˆ

‘

‡

”

Ž

­

Ž

‘

‡

‡

‹

‡

Ž

Ž

‘

ˆ

‡

™

£

Š

ˆ



‘

‡

“







‘

ˆ

‰

 

‡

ˆ

¦

ˆ



‰

ˆ

‹

‹

Ž

 

“

Ž

®

‡



‰

‰

‡

£

Ž



‘

¸

“

kv"ujqwnf"dg"fkurqugf"qh"kp"vjg"dcttgn"ncdgnngf"ÐPkgv"igjcnqigpggtfg"qticpkuejg" uqnxgpvgpÑ"hqt"pqp ˆ

‘

Ž

£

ˆ

 



¡

Ž

‰

ˆ

‡

Ž

Š



‹

¡

ˆ

‰



“

‘



 

­

Ž

‰

‡

®

º



‰

‘

Ž

ˆ

 

 

“

”

­

Ž

‡

‡

Ž

‘

¥

‡

”

¦

Ž

‘

ˆ

‰

Š

“

ˆ



‘

¬



‡

£

ˆ

¹

”

ˆ

Š

Ž

‘

‡



 

 

ˆ

‡

ˆ

ˆ

‰

Š

¦

‹

”

‘

£

ˆ

‰

Š

Š

‹

¤



‰

ˆ

Š

‹

¤

¨



»

®

˜

Ÿ

±

­

Ž

˜

–

‰

®

±

Ÿ

¶

Œ

¯

Œ

¼

ž

¸

ˆ

®

˜

½

±

†

–

±

¶

†

¨

Œ

Œ

’

½

¾

±

±

¨

¦

®

’

½

ž

Œ

’

½

¾

¶

には ば" ゲ " 岷岫ははね決 伐 ばのど決岻 伐 岫ははの欠 伐 ばのど欠岻峅 ゲ 撃な 撃に" ゲ などどど

系月健"欠"岫兼訣エ詣岻 噺 " ¯

¸

“

®

’

½

¾

鶏月結剣喧月検建件券"欠"岫兼訣エ詣岻 噺 " †

Œ

¸

±

Œ

—

˜

¸

Ÿ

±

˜

Œ

¯

¶

°

¸

Œ

¸

¯

には ば" ゲ " 岷な ば ゲ 岫ははの欠 伐 ばのど欠岻 伐 岫ははね決 伐 ばのど決岻峅 ゲ 撃な 撃に" ゲ などどど 繋系 噺 "

"ははね決 伐 ばのど決 ははの欠 伐 ばのど欠



‰

¡

Bijlage D

99

¿

Ñ

Ü

Ù

É

Ä

É

Æ

À

Ü

Á

Â

Ý

Ù

¿

Ñ

×

å

å

Ø

æ

×

Å

Ï

Á

Ä

Ù

Á

á

Ã

Ö

Â

Ã

Ã

Å

Ñ

Ü

Ã

È

Æ

Ç

Ù

Ú

Û

Ç

Ê

À

Ä

Á

Þ

À

Æ

Á

À

È

Ü

Ç

É

Â

Ç

Ê

É

ß

Ë

Æ

Ý

Ü

Ñ

Ä

Ý

Ü

É

À

Ì

È

Ç

Ã

Í

Â

Ù

Ä

Á

Ç

à

À

Ç

Â

Ä

Á

Î

Ã

É

Ä

Æ

Ì

À

È

Ï

Ü

É

Ý

Â

Ð

Ê

È

Á

Ç

É

Â

Ù

Â

À

É

Ñ

Ú

Ã

È

Ê

Æ

Á

Ì

Ò

Á

Ç

Æ

Ù

Ì

Ì

À

Ä

Í

É

Ê

Â

É

Æ

Ó

Ã

Ü

È

É

É

À

À

È

Ä

É

À

Ä

Â

É

Ò

È

Ô

É

Ç

Õ

Ö

Î

À

×

Ò

Ä

È

Â

È

Ì

Á

Ì

Ø

Ä

Ù

Ù

É

Á

Ú

Á

Á

Â

Ù

Á

Ç

Ú

Ù

Û

Á

Ý

Ç

Ê

È

Ê

¿

â

ã

ä

Ü

Ç

è

Á

Ù

Í

Ç

é

ê

Á

ç

â

Ü

Ç

Ä

Ç

Ø

È

Ê

À

Ü

ß

É

è

Ç

È

Â

À

Ü

Ç

Ç

ë

Í

Á

À

È

É

Â

Ê

È

Ê

À

Ü

Ç

Á

ß

Ê

É

Ä

ß

Á

Â

Ì

Ç

Ì

É

Ä

Ä

Ç

Ì

À

È

É

Â

Á

Â

Ã

Ç

ë

Í

Á

Ù

Ê

Ø

à

Ó

á

Ç

Á

ß

Ê

É

Ä

ß

Á

Â

Ì

Ç

Ì

É

Ç

Î

Î

È

Ì

È

Ç

Â

À

Î

É

Ä

Ì

Ü

Ù

É

Ä

É

Æ

Ü

Ý

Ù

Ù

Á

À

ê

ê

í

Â

Ò

Ö

î

î

Û â

Á

Â

Ã

Ó

È

Ê

Á

Ä

Á

À

È

É

ï

ì

Ç

à

Æ

Ä

Ç

Ê

Ê

È

Â

Ú

Ì

É

Ä

Ä

Ç

Ì

À

È

É

Â

Î

É

Ä

Á

Ì

È

Ã

È

Î

È

Ì

Á

À

È

É

Â

Ö

é

í

ð

Û

Ö

Ø

Ë

ñ

Ø

Þ

é

Û

â

ó

×

õ

×

×

æ

Ñ

×

ï

ï

ò

â

¿

â

ô

ô

Cfcrvgf" htqo" ÐUvcpfctf" Ogvjqfu" hqt" vjg" Gzcokpcvkqp" qh" Ycvgt" cpf" YcuvgycvgtÑ."CRJC

‚

Þ

Ç

À

Ü

É

Ã

î

é

é

ï

ï

ï

ß

â

ö

Ñ

Ü

Ù

É

Ä

É

Æ

Ü

Ý

Ù

Ö

Ù

Ø

Ë

ñ

Ø

Þ

é

Û

â

â

ï

ï

ò

â

ã

‚ ‚

×

Â

Ú

Ù

È

Ê

Ü

¿

Å

Ø

Ã

Á

Æ

À

Á

À

È

É

Â

Ê

É

Î

Ø

Ë

ñ

Ø

Æ

Ä

É

À

É

Ì

É

Ù

Á

Ë

Ä

Á

Ì

À

È

Ì

Á

Ù

À

È

Æ

Ê

ß

Ý

ø

Ç

Ç

Ä

Ù

Ç

ú

Ç

Ç

Ù

Ç

È

Ç

Â

Ì

Ç

Ê

Ä

Á

È

À

À

Ç

Â

ß

Ý

Ñ

Ç

Ã

Ä

È

Ì

å

Á

Í

Ä

Ç

Â

À

Ö

Ê

À

Ç

Ä

À

Ü

Ç

Ê

È

Ê

×

Â

Ø

Ù

Ú

Á

Ç

Æ

Ä

É

Ô

Ç

Ì

À

Û â

ã

È

Â

Ç

÷

À

Í

Â

È

Â

Ú

ß

Ý

¿

É

Î

È

Ç

ø

Á

Â

ù

Ç

Â

ñ

Ç

Â

Ã

Ç

â

Ë

Ö

Î

Â

é

î ï

Ì

Ã

â

ì

¿

Â

ð

÷

é

î ï

í

Û

Þ

Ï

Ð

Ç

Â

À

Ò

Á

Ê

À

Ç

Ä

Ê

À

Í

Ã

Ç

Â

À

×

Â

è

È

Ä

É

Â

Ò

Ç

Â

À

Á

Ù

Bijlage E

100

Bijlage E: Biogas sampling û

ü

ý

þ




















ý









ÿ



















































































































ü











































































































































































































































































































ü



ü

ý



ÿ











































ý

















































!



































































































































































































































































































ü



























ü



 

















































































































































































































































ü



"

ü

û









ü







$







































































































"



































































ü























#























































































































































































































































































































ü



















þ







$



















































ü





















#





































































































































































ü





ÿ



%



þ



ÿ

&








ü







ÿ

)

ÿ













ÿ













'































(

ÿ



















ÿ

















!








































































"

















#



























































ü






























































#























































































































































































































!













































ü









































































































































































































































































































ü





























ý



























































%



þ



ý

&



ü







































ü

























































ÿ










































































































ü









*











&







!





















ü













'











ÿ




































‚ ‚ ‚ ‚



"



















































































+



ü

ü



û













































+



ü



ü

û

-

.

û

,

-

-

/













û

-

-

-

/



,



























Bijlage E

101

0

1

2

3

4

2

5

4

6

7

8

5

2

1

9

:

3

;

<

5

:

=

8

4

>

5

8

?

:

5

@

A

8

3

1

B

2

C

7

>

;

D

:

5

1

9

5

9

:

E

F

K

G

2

H

;

3

;

I

2

J

C

K

2

7

J

8

9

L

3

K

M

‚ ‚ ‚ 9

9

V

8

8

4

;

>

J

C

N

8

2

8

7

1

U

4

N

>

?

>

5

T

J

2

:

9

?

9

2

:

4

5

=

5

8

J

J

2

;

9

=

3

1

3

9

9

;

K

J

K

4

J

J

>

1

9

:

3

G

O

P

Q

O

R

S

L

8

2

1

K

:

2

2

;

;

2

C

7

J

9

3

K

X

9

2

J

;

?

:

5

?

9

5

;

1

1

9

C

8

W

‚ ‚ ‚ ‚ ‚

7

5

K

^

9

9

9

V

k

l

8

m

8

1

J

2

5

2

8

;

T

>

4

;

J

2

X

5

C

2

9

=

2

9

J

4

;

;

:

:

J

?

Z

>

1

9

\

:

3

C

G

]

Y

7

9

;

C

>

^

3

9

2

^

>

J

8

5

C

J

;

=

3

8

1

5

8

9

:

7

C

4

J

7

7

8

=

8

G

5

2

?

V

;

9

8

G

7

K

>

5

8

_

;

5

5

8

8

`

G

Z

2

=

a

_

V

1

G

`

2

:

b

a

V

b M

L

5

G

Y

9

K

>

5

8

Z

V

^

L

9

8

G

=

5

5

b

=

8

:

J

F

5

2

3

c

=

H

F

=

c

>

5

H

8

e

:

>

f

J

5

:

g

2

^

J

L

2

\

L

^

V

G

L

Y

L

P

G

C

9

K

Y

>

9

C

5

K

>

f

J

8

Z

5

V

8

8

=

Z

3

K

V

1

L

4

L

N

P

C

C

L

d

[

Y

?

9

8

J

;

;

4

1

8

Z

5

9

2

:

5

7

2

J

h

J

n

=

F

5

9

;

n

L

5

2

=

q

8

;

T

7

>

V

;

;

J

n

8

=

^

Î

o

>

C

C

J

8

K

5

7

n

4

J

>

2

‚ ‚ ‚ ‚

j

7

[

G

i

8

3

1

8

9

7

8

=

2

;

r

9

J

:

:

t

Y

1

1

F

s

G

2

;

3

j

5

?

5

9

l

8

:

E

c

n

C

K

1

q

9

n

v

;

:

J

2

w

5

2

7

u

>

8

N

5

K

Z

1

Z

4

8

m

9

5

y

?

L

C

2

1

j

V

\

X

7

x

8

J

;

9

:

z

]

=

{

s

3

;

:

m

J

n

J

s

1

8

:

=

z

m

5

1

z

2

K

;

v

j

8

7

x

9

J

u

7

J

|

8

5

5

8

2

=

1

:

5

;

{

n

v

v

n

m

z

v

x

w

m

n

w

n

m

v

x

v

}

n

v

n

~

v



€

p

?

:

5

5

8

?

9

J

J

9

3

K

K

2

;

;

2

C

7

J

9

3

K

X

9

2

J

;

W

‚ ‚ ‚

7

5

;

7

2

2

C

5

7

;

8

J

C

9

2

4

3

2

K

J

=

9

X

J

3

9

8

4

2

8

;

J

;

:

1

4

J

8

J

>

1

:

^

;

G

9

:

3

8

?

5

V

8

G

8

Y

?

9

9

J

J

K

>

8

V

8

Z

V

2

L

4

b M

5

9

=

5

:

J

2

3

=

8

e

f

g

\

V

P

C

C

f

J

8

3

K

1

N

P

[

Y

9

7

J

;

:

K

>

2

C

J

C

d

[

G

‚ ‚ ‚

8

;

2

h

5

1

9

J

8

=

;

J

^

Z

7

>

T

J

=

V

2

L

5

;

F

8

9

1

8

3

K

9

1

8

=

c

:

E

;

2

9

?

5

3

2

;

F

1

h

:

J

9

5

1

8

2

N

7

;

=

2

1

2

7

Z

7

8

\

;

5

C

1

1

:

]

:

N

=

:

:

J

J

J

8

4

X

=

1

9

;

2

J

7

;

9

9

J

J

;

3

;

1

:

5

2

K

8

7

8

5

5

8

2

=

1

:

5

C

L

Bijlage E

102



‚

ƒ

„

…

ƒ

†

…

‡

ˆ

‰

†

ƒ

‚

Š

‹

„

Œ



†

‹

Ž

‰

…



†

‰



‹

†

‘

’

‰

„

‚

“

ƒ

”

ˆ



Œ

•

‹

†

‚

†

Š

Š

‹

–

—

œ

˜

ƒ

™

Œ

„

Œ

š

ƒ

›

œ

”

ƒ

ˆ

‰

›

Š



„

œ

ž

Š

Ÿ

‰

 

‰

…

‰

…



‹

†

¢

Š

‹

œ

ƒ

Œ

Œ

ƒ

”

ˆ

›

Š

„

œ

¡

‚ ‚

ˆ

†

‰

ˆ

ƒ

ƒ

†

”

Š

›

‰

‚

…

Œ

‹

„

‰

‚

’

Œ

ƒ

‹

Œ



¤

Š

œ

œ

ƒ

¥

Œ

‚

Œ

Œ

ƒ

¦

”

†

Š

ˆ

„

œ

›

Š

„

‰

œ

˜

Ÿ

§

 

Š

ƒ

¨

›

Œ

”

©



ª

Š

‚

¥

„

˜

ƒ

”

Š

›

‚

‹

„

«

¬

¬

§



©

§

 

¨

”

©

˜

§

§

­

¨

«

­

§



®



ƒ

†

‚ ‚ ‚  

š

³

š

´

µ



š

Ž

 



´

‡

“

ƒ

™

 

µ

›

‹

”

ƒ

ª

ƒ

›

¢

Ž

µ

‘

´



´

‚

š

›

ƒ

°

Œ

‰



‚

‹

´

™

›



Ž

„

‰

“

„

‰

—

š

‰

‰

‘

…

‚

›

²

¤

¶

Š

ƒ

ƒ

Ž

Š

†

¦

…

„

—

‡

‹

š

´

†

ˆ

·

ƒ



ˆ

¤

‰

š

†

¤

‚

™

‹

Ž

¸

‰



Œ

Œ



›

ª

ƒ

†

›

‰

¦

ª

ƒ

‰

Š

†

¥

‚

¥

Œ

ƒ

ƒ

„

›

…

›

ƒ

‰

¥

¢

…

‹

›

™

¤

¡

Ž

ª

›

‰

Š

„

œ

‹

‹

…

Ž

‹

„

…

Š

‚

Š

‹

„

‹

 

¯

«

°

¨

±



‰

Œ

¡

‚ ‚

…

¡

ƒ

š

£

‰

‚

£

Ž

‰

£

›

‰

Ž

‚

Œ

ˆ

Š

›

›

Œ



¡

ƒ

†

‹

†

ˆ

ƒ

„

‚

‰

‹

†

‰

…

¦

›

Ž

‰

‹

Œ

ƒ

ƒ

‚

„

²

…

‰

‰

¦

¹

‰

ˆ

ˆ

‰

†

„

‹

‚

Œ

‰

Š

Ž

Ÿ

‰

‚

Š

œ

‹

›

„

ƒ

Œ

ƒ

Œ

„

Œ

¦

…

›

†

ƒ

Š

„

¢

œ

‹

‰

†

Œ

ƒ

‚

 

‹

†

¦

œ

›

‹

Ÿ

‰

Œ

ƒ

Œ

º

™

™



š

´

š

¤

¶

‡

‡

»

š

“

¶

µ



‡

©

‘

¤

¶

‡

¡

‚ ‚ ‚ ‚

»

Š

›



›

š

›

ƒ

ƒ

Ž

…

¡

¢

‰

‰

¢

…

Š

›

—

‰

ƒ

¥

ƒ

‰

ƒ



‰

†

—

‰

‰

†

ƒ

‚

‹

…

”

Š

†

ª

‰

ª

¥

„

‹



¼

”

ˆ

Œ

ƒ

ƒ

Œ

†

‹

Š

„



ƒ

œ

…

„



‰

”

‚

‰

œ

‰

Š

‚

ˆ

Œ

Ž

Š

ƒ

¥

¦

›

›

ƒ

œ

›

²

½

‚

Š

‹

œ

‚

‚

†

†

ƒ

ƒ

‚

ƒ

ƒ

‚

‹

„

…

‹

†

œ



‚

ƒ

‰

ƒ

¥

‰

„

…

…

‰

ƒ

Œ

œ

Š

Š

‚

†

‰

ƒ

…

‚

Ÿ

‰

‹

›



”

‰

 

 

 

›

›

¦

ƒ

…

…

ˆ



†

‰

Œ



›

ˆ

¥



†

Š

Ž

ƒ

Ž

Š

…

ª

Š

‚

¥

ƒ

£

”

Š

Ž

†

‹

ˆ

Š

ˆ

‰

‚

‚

‰



„

‚

Š

›

ƒ

‚

›

‰

ƒ

Œ

‚

ˆ

§

Š

Œ

†

‰

ƒ

Ž

¥

‰

…

 

š

…

…

ƒ

ˆ

ˆ

†

‹

¹

Š

”

ƒ

‚

‰

›

¦

§

¬

¬

¾

©

‹



£

Œ



›

ˆ

›

›

¥



†

Š

Ž

ƒ

Ž

Š

…

ˆ

‰

†

›

Š

‚

†

‰

 



‰

‚

ˆ

‚

‹

‚

¥

‰

Œ

ƒ

”

‰

ˆ

ƒ

£

Ž

‚

‹

¤

¥

Š

ª

¢

 

»

¶

©

©

¶

Š

’

‰

Ž

‚

Œ

‚

ƒ

¥

’

Š

„

Ž

ˆ

š

‹

Š

ƒ

…



‹

Œ

†



Ž

ƒ



š

›

‹

Š

›

›

¸



”



‚

”

Š



©

Œ

‹

‹

Ž

—

¶

”

‰

ƒ

Œ



†

‰

…

Š

„

‚

¥

‰

¢

Š

‹

œ

ƒ

Œ

£

 

„

†

‰

’

¡

ƒ

„

‰

¢

ˆ

¿

¶

Š

š

‰

„

©

—

ƒ



‰

¢

»

ˆ

‹

‡

‚

‚



‚

´

›

»

‰

‹

†

ª

‰

‰

—

Œ

ƒ

‚

†

‹

‹

”

‚

‰

”

ˆ

‰

†

ƒ

‚



†

‰

 

“

‹

Ÿ

‰

†

Š

‚

 

¶

´



¤

¤

¶

¸

™

¡

‚ ‚



‹

¢

‰



Š

›



‚

›

Š

›

‘

Œ

›

›

‚

…

Š

ƒ

‚

Ž

Œ

‰

‰

„

‚

†

Š

‹

‚

ƒ

¥

ƒ

Š

”

Š

‚

„

ª

Ÿ

‰

Œ

¦

ƒ

”

‰

†



‚

‚

‚

ƒ

‰

›

„

‰

¥

¥

‰

ª

Š

¥

Ž

‰

‚

‰

…

‰

Š

…

‰

”

…

Œ

œ

…

ƒ

‹

‰

¥

‰

›

Š



Ÿ

„

‚

‹

Œ

Š

‹

›

‹

›

„



”



‚

ƒ

‰

Š

„

‹

‹

„

…



ƒ

Ž

Š

…

Œ

‹

›



‚

Š

‹

„

Š

„

ƒ

„

‹

‚

¥

‰

†

 



Š

›

›

‚

¥

‰

Ÿ

Š

ƒ

›

Œ

ƒ

›

”

‹

Œ

‚

Ž

‹

”

ˆ

›

‰

‚

‰

›

¦

²

 

ƒ

„

‰

ª

¢



‚

¦

›

Œ

‚

‹

ˆ

ˆ

‰

†

ƒ

„

…

ˆ



‚

ƒ

„

ƒ

›



”

Š

„

Š



”

 

†

ƒ

‹

ƒ

œ

‰

ˆ

ª

¥

Š

¥

Š

„

‚



„

‰

Œ

†

‚

‹

„

”

”

Š

‹

¦

‰

†

‚

Ž

Œ

‹

¥

”

”

‹



›

Š

ˆ

‰

Š

‹

°

ƒ

¥

›

„

‚

Ž

ƒ



Œ

‚

Ž

‚

„

ƒ

¦

Œ

‹



‚

ƒ

‹

›

ˆ

‰

Š

‚

‹

›

”

Œ

Ÿ

¢

ª

‰

†

ˆ

ƒ

Š

„

‰

ƒ

‹

†

ƒ

—

›

›

Ž

†

ƒ

»

‚

‚

„

Œ

Œ

…

…

Ž

‹

†

ª

Š

”

„

 

¥

ˆ

Š

‰

‰

„

†

‚

„

Ž

‚

¥

‹

‹

‰

†



Ž

†

‰

†

Ž

Š

Š

‚

›

†

”

›

”

ˆ

¦

¦

Ž

‰

ƒ

†

›

Š

†

ƒ

œ

Š

”

„

„

ˆ

…

‰

‚

ˆ

…

„

Š

‹

¥

„

‰

Ž

‚

Ž

¥

ƒ

†

¥

Š

„

ˆ

‰

‹

ƒ

œ

›

Œ

›

„

‚

¦

¥

¥

‹

¥

ƒ



›

‰

†

Ÿ

…

Š



…

¢

†

ƒ

›

„

‰

‚

ƒ

 

Š



›



Œ

ƒ

—

Ž



Œ

Š

¥

›

„

Š

‚

Ž

¥

—

Š

œ

‚

‰

„

œ

¥

Š

Œ

½



‚

‹

†

“

‚

Œ

¥

Ž

‰

‰

¥

Ž

‰

‚

‹

 

—

Ž

ˆ

Š

†

ˆ

Š

‰

”



‚

ˆ

†

Š

¥

‰

„

‰

ƒ

†

ˆ

›

ƒ

›



¢

ƒ

Ž

”

Š

‰

‚

Š

ƒ

 

„

Š

„

…



”

Ž

ˆ

Š

„

ƒ

Ž

ˆ

¥

Ž

ƒ

ƒ

„



‰

„

ª

‹

‚

‚

”

Š

”

‹

‰

Ÿ

Œ

‰

ƒ

ƒ

œ

„

ƒ

¦

Š

„

”

 

¤

‹

¥

†

Š

Œ

‰

 

Œ

¶

¥



‹

Š



‚

Œ

›

…

‚

Š

—

›

‰

›

Ž

‰

ƒ

ˆ

„

‚

²

¥

†

‰

‹

‚

¢

ƒ



‚

‚

‰

¦

›

Bijlage E

103

À

Á

Â

Ã

Ä

Â

Å

Ä

Æ

Ç

È

Å

Â

Á

É

Ê

Ã

Ë

Ì

Å

Ê

Í

È

Ä

Î

Å

È

Ï

Ê

Å

Ð

Ñ

È

Ã

Á

Ò

Â

Ó

Ç

Î

Ë

Ô

Ê

Å

Á

Å

É

É

Ê

Õ

Ö

Û

×

Â

Ø

Ë

Ã

Ë

Ù

Â

Ú

Û

Ó

Â

Ç

È

Ú

É

Ü

Ã

Û

Ý

‚

Î

â

‚ Í

ã

Ø

å

æ

Å

Ã

Á

ß

È

à

É

Â

Ú

Î

Ç

Ë

É

Ä

È

Ä

Ê

á

Ã

Â

Ã

Ä

Ë

ß

Â

Ö

È

É

Á

Ë

Ê

Â

Ú

Ú

Û

Â

Ë

â

Î

â

â

Ú

È

Ë

Å

É

Ë

È

Á

Ê

Á

ß

È

Û

Ú

Â

Ë

Ë

Þ

Ê

Á

Ò

ç

ç

Á

Ê

æ

Ê

Ã

è

Ó

Á

É

Ñ

ã

Ã

Î

Ñ

È

Ù

á

À

É

À

Á

Ù

ß

Á

é

ß

Ì

È

ç

Ë

æ

è

Á

È

Ç

Ñ

Ë

ê

æ

É

Ù

Ã

ç

Ç

Â

Å

Á

É

É

ã

Â

Ë

É

Ï

Å

È

Ï

É

Ú

Ú

É

Ã

Û

ã

À

ä

‚ ‚

Ì

Ê

Ã

Ê

å

Ú

Ú

Ã

Ê

Î

Á

Ç

Î

Ó

Ú

Ä

Ê

Ú

Â

Ã

Ä

É

É

Á

ß

Á

É

Ê

Û

É

Ó

É

Ë

Ó

É

Á

Ó

Ë

Â

Ú

Ë

Â

È

Á

Ê

È

Ã

Â

Ú

ß

Â

Í

Ê

Ì

‚

Å

Á

É

à

‚

Î

Ã

Å

Á

Ê

Ú

É

Å

Ã

É

Ú

Ê

ß

È

Á

Ê

È

Â

â

É

Ä

È

Å

È

È

Ï

Ú

É

È

È

Ú

Î

Í

Ú

É

Ú

É

Á

Ã

É

É

à

Ê

Ã

Ë

Á

Ú

Ú

Ë

ß

Ë

Ê

Î

Ï

Ê

Á

É

Ó

Ã

Ú

Î

Ó

È

Ê

Ï

Â

Í

É

Ä

Ë

Ê

Ú

Î

Á

É

Ê

Ã

É

Ã

Â

â

È

Â

Ö

È

Å

Á

Ê

É

Ê

Ã

ì

Ç

Å

È

Ï

È

Å

Â

â

Ú

ë

Â

Ë

ë

Å

É

Ã

Û

È

á

É

Á

ß

Â

â

É

Û

ã

È

Ë

Ê

ã

Ê

È

Û

Ã

Ä

Ä

Á

É

Ä

È

Á

Ã

Í

È

Ä

Ú

Ê

Õ

É

Ï

È

Ê

Â

È

Ú

È

Ë

ß

Å

Ä

Ã

Ã

Á

Ê

È

Ã

È

É

á

Ä

Á

ß

Â

È

Ã

ß

Á

Ó

Û

È

Û

Ï

È

Ã

È

Í

Á

Ã

É

Ã

Å

Â

Ê

Á

ë

Â

Ç

É

È

Î

Ê

à

Á

Ë

Î

È

Á

Â

Í

ë

Í

Â

Ú

Ú

È

Ä

È

È

Ë

Ï

ß

Â

Ú

Ã

Î

É

ë

Å

Ä

Ä

É

×

Î

Ã

Û

å

Ç

É

Ë

É

È

Û

Â

Î

Ä

Å

È

Ã

Ä

È

Ï

í

Ä

Ê

ã

Â

á

Ê

Å

Ü

Í

È

Â

Ã

ë

Â

É

Å

Ê

Î

Á

â

ë

ã

Ã

Ë

Ê

Â

Ú

Ú

Û

Â

Ë

É

Ë

Ã

È

Â

Å

Á

ß

È

î

Û

‚

Ì

Ë

Ú

Â

É

È

Ë

Å

È

Á

Ë

Í

Í

ß

â

Ê

È

Ê

Á

Ã

È

Á

ß

É

Ê

Ó

È

Ä

à

Á

É

Ó

Â

É

Ú

ã

Ë

Ã

Í

Ã

Å

È

Ê

Ê

Ú

Á

ß

Å

Â

Å

Ã

Â

É

Í

Ã

Û

È

Á

É

×

Ã

Á

Á

È

ß

Ã

È

È

à

Ä

È

Ú

Á

É

È

Å

È

Ê

Â

Ç

É

Î

Ã

Á

Ä

Ë

É

Ë

É

Ç

Ã

Ä

È

Ê

Á

É

ß

Á

Ã

Á

È

ß

Á

Û

È

ß

Â

Å

È

É

Á

Ë

Â

Ã

É

Ã

Û

Ü

Ç

Ê

Á

Ä

Ï

Ê

Á

Á

Ã

Ê

ß

ß

È

È

Á

Á

â

Î

ß

Î

Ç

È

Ç

Ï

Ú

Á

ë

È

Ú

Å

Î

É

Ë

Ë

Ä

É

Á

Ä

Ê

Ç

È

ã

Ç

È

á

ß

É

Å

ß

Ë

É

Ã

È

á

Ú

É

È

Á

È

Ä

Á

É

Ú

ß

Ú

Â

Á

É

È

Ã

Û

á

É

Ú

Ú

Þ

È

à

Â

Ê

Ç

Ê

Â

Ã

Ã

Ò

Ê

Â

Å

â

Û

É

É

Í

Ë

Ã

É

Î

Ã

È

ß

Á

ã

ß

É

Ú

Å

É

í

Û

Â

Â

ß

É

ß

É

È

Û

Â

Û

É

Á

Ó

Å

È

ß

Ü

Á

Å

Û

â

â

Î

È

È

ã

ß

Ë

Á

ß

í

Á

Ö

Ê

Á

È

É

ë

Å

È

È

É

È

à

È

é

Â

È

Á

Â

Í

ß

Ë

È

Â

Ö

Ê

Ã

Ã

Ï

È

Ä

Á

È

Ã

ß

Ä

Ê

È

Ú

Á

Ã

È

É

â

È

Ú

È

Ê

Ä

Ë

Å

Í

Ú

Ö

È

Ê

È

Á

Á

Â

Ä

Á

â

Ê

È

Ä

ë

Â

Ë

Á

Ç

Ê

ß

É

Ê

Á

È

Ã

Û

Á

ß

Ú

á

Â

Â

Á

Ë

ß

Á

Ë

È

Å

ß

Ë

É

È

È

Ä

ë

È

Ê

Î

ã

ß

È

Ë

ë

Å

É

Ã

Û

È

á

É

Á

ß

Á

ß

È

Å

È

Ï

É

Ú

Ú

Ï

Ú

Î

É

Ä

Â

Ã

Ä

Ç

Ê

É

Ã

Á

ã

Ã

à

ã

Ã

Î

Ü

Ë

É

á

Í

Å

Ú

Â

Ë

È

Â

Á

È

È

Ë

Í

ã

Ã

É

Ú

É

Ê

å

Ä

ß

É

Á

×

Á

Ú

Ê

Ë

È

Á

à

È

È

Ê

Ë

Ú

È

Ó

Ú

Å

Ú

Å

È

Â

Ë

É

Î

È

Ç

Î

Ç

Ê

ß

Ú

Ë

Û

ß

Ä

Ã

É

Á

É

È

È

Ï

Á

Ã

Ë

å

Á

Â

ë

×

Ó

Å

ß

Ä

Ê

Ö

Á

Ë

á

Â

Ã

Á

É

Å

Â

Â

Ä

Î

È

é

Å

Ú

È

ã

È

Ï

Ï

Ú

Á

Å

Ë

Í

Ú

È

Ã

Â

Ë

Â

Â

Ú

Á

Â

Ú

Á

â

Ã

É

á

È

Î

É

Ú

É

Ë

Û

à

Ê

á

È

Û

È

á

Ê

â

‚

ß

Á

Ã

Í

Ê

æ

É

Ã

Ä

Â

Ã

Á

è

‚

Î

È

Ï

Í

‚

Í

Ã

Û

Ä

Â

Ú

Í

Ä

È

È

â

Î

Ê

É

Â

Ã

Á

ë

Á

Í

Ã

Á

È

É

Ä

È

Ú

Â

Ï

Ú

ß

È

Á

É

Ã

Î

É

à

Ã

É

Û

Á

Ä

Á

Ä

Ë

Ú

ß

ß

Á

Â

È

à

Å

Á

Ã

à

È

Â

Â

É

É

Ë

Ä

Â

Â

Ú

Ú

Á

Ö

È

Ç

Â

É

Ó

É

Ã

Û

Ï

Ê

Å

Á

ß

È

Û

Â

Ë

ã

É

Ë

Ê

È

Í

Ä

Ê

Å

É

Ó

Ç

Ç

Ê

Ú

È

Á

Å

Ë

È

Ú

Ç

Å

ë

Ï

Â

É

Ú

ë

Ú

È

Ï

Ä

Å

á

Ê

É

Ó

Á

Á

ß

Ï

ß

Ú

È

Î

É

Û

Ä

Â

Ë

Þ

È

‚

à

Â

Í

È

Á

Î

Å

Â

Â

Á

Í

É

Á

Ê

Ã

Á

Ã

ß

È

È

È

È

Ä

à

Ú

Â

Í

È

ã

Î

Â

Á

É

Ê

Ã

Ã

È

È

Ä

Ú

È

á

ß

É

Ú

È

Ë

Á

É

Ú

Ú

Ç

Î

Á

Á

É

Ã

Û

Ç

Å

È

Ë

Ë

Î

Å

È

Ê

Ã

Á

Ë

ë

Å

É

Ã

Û

È

ã

ß

È

Ã

Å

È

Á

Å

Â

Í

Á

Á

ß

È

Ë

ë

Å

É

Ã

Û

È

á

ß

É

Ú

È

Ë

Á

É

Ú

Ú

Î

Ã

Ä

È

Å

Ç

Å

È

Ë

Ë

Î

Å

È

ã

È

ß

Þ

Ó

‚

ß

É

Ã

Õ

È

Í

Á

É

Ã

Û

ä

Â

Ò

Ö

Ê

Û

È

Ã

Â

Ë

Á

Å

Ë

Î

Ê

Å

Ú

â

É

Î

â

É

Ë

á

Â

ë

ë

Ê

Î

Þ

È

Ã

Ï

Á

â

Ú

Ê

ß

Û

È

È

Â

Å

Ë

Ë

È

Ï

ã

Á

É

È

Ú

Å

Ú

É

È

Ë

á

Ç

Â

È

Â

Á

Ë

Ê

È

Â

Á

Á

Ã

Ë

ß

Á

Î

È

È

Í

Ç

Å

Í

Å

Â

È

Ê

Ë

Í

Û

Â

Ë

È

É

â

Ë

Ã

á

ë

Ë

Ë

É

Ï

ß

ß

É

Â

Á

ß

Ú

Ö

È

È

É

Å

Ä

Ã

Ê

Û

É

Â

È

É

Ã

Ë

Â

Ã

Û

Ë

Ä

Ê

Í

Ã

ã

ß

ë

È

Û

Í

Â

Ö

Ë

É

Ã

Û

â

Ï

Î

Ê

â

Å

â

Ú

Â

Ã

È

Ú

ë

È

Ó

Ï

É

Á

É

Ë

Ë

Ã

È

Á

Ä

ß

È

ä

Ë

Â

É

‚

Û

Ã

À

Á

Ó

Á

ß

Ç

Ê

Ê

È

Ú

Å

Å

Ã

È

È

Å

É

Ä

Á

Î

Û

ì

ß

â

à

â

Î

È

â

É

Å

Ú

Á

à

È

Â

Ç

É

Â

ã

Â

Å

Ú

Ã

Ù

Ë

Û

È

Ï

Î

Ä

È

Å

Ç

É

Á

Ë

É

Â

Â

â

â

É

Ë

Ë

Ä

Ú

ë

È

Â

Á

Ä

Ú

á

Î

ß

Ê

Â

â

È

á

ë

â

Å

È

Ë

È

Ã

Ë

Ú

É

ì

Í

Ë

Ë

Ú

È

Ã

Ê

Â

Ó

Ê

Á

Å

Â

Ã

Ú

È

È

ß

á

Ú

Á

ß

Â

Ã

ï

ã

ð

Ó

Ó

Ä

É

Â

Ó

È

Á

È

Å

Í

Â

Ã

â

È

ã

È

ß

Å

Û

È

Â

Á

ß

Ë

È

â

Å

Î

É

Ï

â

Û

â

Â

Ú

Ë

È

ß

É

Ë

Â

Ë

É

Ã

Ã

Ë

É

Ê

Ä

Í

È

ß

Á

ß

Â

È

Ã

Í

à

È

É

Á

Â

Ú

ã

Ê

Ë

Á

É

Í

Ö

Á

Ê

Bijlage E

104

ñ

ò

ó

ô

õ

ó

ö

õ

÷

ø

ù

ö

ó

ò

ú

û

ô

ü

ý

ö

û

þ

ù

õ

ÿ

ö

ù

û

ö




ù



ô

ò

ó



ø



ÿ

ü

û



ö

ò

ú

ö

ú

û







ó



ô



ü

ü



ó



ó



ø



ù

ú



ô







õ

÷







ñ

ñ



ý

!







"





Î

























































#

‚





ö

ù

ó

û

ü

ö

ö

ó

þ

ú

ò

ù

ÿ

ó

ù

ü



û

ö

ô

ó

ö

ø

ò

ó

ú



ò

ÿ

ò

ô

ö

þ

ò

ù

ú

'

ú



ö

ü

õ

û

ü

ô

ò

ù





ü

)

ø



ö

ù

ù



û

ö

ö

õ

ú

ü

ò

ò

(

ù

*

õ

'

ú

ó

ú

%

ú

þ

%

ó

ù

ø

ü

ò



ù

%

ü

ó

õ

ö

û

ô

ù

ü

õ

ú

ó

ò

û

ö

ù

ú

ñ

ü



þ





ù

$

ö

õ

ó

ù

ô

û

ù

ö

ó

$

'

ù

ó

þ

õ

û

ù

ò

ù

ù

ó

ò

ô

ó

&

ô

õ

ù

%



ú

ô

ö

ò

ú

õ

ó

ó

ø

'

ù



ü



ó





ö

ÿ

$

$

ó



û

'

'

ú

ö

ò

ü

ù

ú



ö

ö

ù

&

ò

û

ó

õ



ù

ò



%

ó

þ

þ

ÿ



ó

,

ô

ó

ú

û

%

û

ù

ò



ú

ü

ö

ü

ó

ò

ü

ô

ó

ö

ù

ö

%

ù

ÿ

&

ù



þ

ü

õ

þ

ø

ô

ó



ó



ù

ù

ù

%



ö



ò

ù

ó

ù



)

ö



ù

ó

%



ö

ù

%

û

+

ü

û

%

ò



ù

û

õ

û

ô

%

õ

ô

ü

û

ò

ù



ú

ô

ù

ó

(

ü

þ

ü



ù

ü

ó

õ

ó

þ

ù

ù



ù

þ

ú

ö

ó

ô

û

ù



ù

þ

'

ú

$

ö

ÿ

ò





ù

ü

ó

ô

ô

ù

û

ü

)

ö

û

ü

ú



ö

ö

ù

%

û

ù

ú

ø



ò

õ

ó

ò

ó

þ

ö

ø

‚

ü



ó

û

ö

ò

ú

'



ò

ö

þ

û

ù

ô

ú

ú

ô

ô

ò

ò

%

ó

ö

ú

'

ü

ò

ó





õ

ÿ

ù

%

ÿ



ù

ù



ò

%

%



û



ò

ö

ù

ó

ù



ô



$

ú

'

%

ù

%

ò

ù

%



ó

(

ú



ô



ò

ù

%

ó

$



ù

$

û

ò

ù

%



ó



ü

ü

ó

-

ú



ò



û

ô



ü

)

ö

ú

ô



ù

ü

)

ö

ú

ô



ù

ú

ü

ô

þ

‚

û



ý

‚

ü

ú

ò

û

þ

ü

û

ù

ò

ö

ø

'

ú

ó



û

ö

ö

ú

û

þ

ú

ù

ó

ò

ü



ô

ò

ü

ú

û

ó

õ

ú

ö

ô

&

ò

û

û

ö

ÿ

ù

ú

ö

ó

ò

ò



ò

ú



û

)

ù

%

ü

ö



ø

ü

ö

ù

û

ú

*

ó

%

ò

ö

ö

ú

ò

ú

ô

û

ö

õ

ü

ú

ö

ò

ø

û



û

ü

ù

%

ÿ

.

ô

þ

ú

û

ù

ú

ô



ò

ö

ù

ö

ù

ô

ù

ø

ü

ú

ú



ù

û

ù

%

ó

)



ü

,

ÿ



ù

ó

%



û

ó

õ

0

ò

õ

)

+

/

ó

ô





ò

%

ù

ô

ò



ó



ô

ó



ú

)

ú



ò

õ

þ

ù

ô

ü



û

ÿ

ø



ø



ö

ù



ò

ò

)

ù

ò

ò

ù



ù

%

ù

%

ö

ó

)

ù

ô

õ



ù

&

ü

ó

ø



ù



õ

ó

ô

õ

ò

ó

ù



û

ÿ

ò



ù

%

ù

ù

%

ó

õ

ú

ú

ò



ô

'

ü

ô

ò

ú



ü

ó



ù

)

ù



ù

$

þ

þ

ò

$

ö

ù



ù

ÿ

ó

þ

û

ò

&

$

ù

%

'



ù

%

ò

%

ù

ô

%

ò

ù

%

ú

%

ò



ò

ó

ò

ù

ú

'

ü

ù

ø

ò

ÿ

û



ò

ù

%

ú

&

û

ó



ü

ö

ù

ó

þ

ò

û

ö

ú

'

ò

ò

%

ù

%

ü

ö

)

ú

ô

ù



ú

ô

û

ô

ù

#

ü

û



û

ò

ò

ú

ò

%

ò

ù

û

þ

û

ù

ó

1

ô

ù

ú



ò

û

ò

ú

ò

ö

ú

ú



ú

ò

ö

ü

ô

%

ö

û



û

þ

þ

ó



ú

ù

%

ò



ù

ü

ü

ÿ

ú

ü

ú

ú

ô

ù



ÿ

ô

&



ò

ü

ó

ó

û

ú

ó

%

þ

þ

ù

ù



%

ò

ö

û

!

ò

ù

ÿ



ò

&

ò

ô

û

ó

(

ü

ú

ù



ö

ô

)



&

û

ö

)

ù

$

ó

ó

'

ö

ô

ù



ù

ó

ú

þ

ö

%

þ

ü

ù

ù

$



ù

%

ú

ò

ó

&

ø

$

û

ò

(

û

ù

%

ò



'

õ

ô



ù

ø

%

ô

ó

(

ú

ò

ú

ù

ö

ø

ù



ù



û

ô

'

ø

ò

ù

õ

ù

$

þ

%

ù

'

û



ö



ù



%

ù

%



&

‚

û

ü

ò

ó

ò

ò

ü

ÿ

ô

ú

ü

ö

ù

ù

%

ù

ò

ò

)



ò

ú

%

ò

(

ù

%

ô

ó



ú

û

ô

ô



ü

û

ú

ó

$



ü

ú

ò

ô

ò

ù

$

õ

ú

ù

ü

ò

ù

&

ô

ù

%

þ

û



ù

%

ü

ö

õ

ò

ù

%

ù

ù

õ

ü

õ

ó

ò

ô

ø

ó

þ

ù

%

ó

ò

û

ù

ó

ò

ö

ù

þ

ú

%

ú

'

õ

ù

ò

ù



ü

%

û

ö



ò

%

ù

%

ù

ô

ò

ú

ö

ù

û

$

ÿ



ù



û

ò

ù

%

ü

)

ö

ú

ö



ô

ù



ó

ò

#



ù

ó

ü

ÿ



ò

ü

ò

2

ù

%

ú

õ

ù



ü

ü

&

ÿ

ú

þ

ú

ò

)

ù

ô

ò

ó



ú



)

ô

ò

(

ú



ó

ô

ù



ú

&

ò

û

ó



ü

ù

%

ú

ó

ô

ô

ó

õ

ù

ü



ó

ù



þ

ø



ò

ú

ù



ô

ó



û

ó



2



ú

3

ô

ú



ô

ò

"

ù

%

ö

ù



ù

û

ó

ö

þ

ù

ò

þ

û

û



ü

1

ú

ù

%

ô

ô

ò



ù

%



ó

$

ò

‚ ò



ù

%

ÿ

ø

ý

ÿ

%

ù

$

ó

ü



ù



ó



ù

&

û

ò

ö

ü



ö

ù

%

ú

ó



ô

(

ô



ù

ù

ö

)

ü

ò

û

û



ú

õ

ü

ô

ö

ó



ù

þ

ü

ò

ú

ô

ù



ó



ú



ù



ù

ò

(

ò



û

ù

ü

$

ó

ö

ù

ò

ú

ö

ù

%

%

ÿ

ÿ

ò

ù



ò

%

û

ö

õ

ù

ó

ü

ô

ú



ù

ú

ó



ù

$

%



ù

%

û

ó

$

û



ù



ù

ø

ò

ú

ú

ò

ô

ÿ

&

ó

%

ù

$

ó



ú

ü

ò

ó

ó

%

û

&

õ

ÿ

ù

ò

ô

ó

û

ÿ

ô

ó



õ

ò

%

õ

ú

ò

ú

ú

ù



û

ô

ò

ó



4

û

ù

ô

ü

0

ù

ò

þ

ù

ö

û

ò

ô

ö

%

õ

û

ü

ò

ÿ



%

û

ú





ú



û

ü

ò

ò

û

ô



û

ô

ÿ

ù

ø

ü





û

û

ò

%



û

$

ù



ù

ô

ò

ó

ô

õ

ø

ú

þ



ÿ

ø



Bijlage E

105

5

6

7

8

9

7

:

9

;

<

=

:

7

6

>

?

8

@

A

:

?

B

=

9

C

:

=

D

?

:

E

F

=

8

6

G

7

H

<

C

@

I

?

:

6

:

>

>

?

J

K

P

L

7

M

@

8

@

N

7

O

P

H

7

<

=

O

>

Q

8

P

R

‚

A

>

?

‚

=

:

<

B

=

8

=

6

8

@

6

=

:

S

S

=

@

=

6

T

7

=

7

@

O

S

<

T

6

C

=

?

:

H

?

D

6

S

=

@

6

?

:

7

P

=

T

>

7

O

U

>

6

S

6

S

=

@

V

:

>

8

P

=

W

X

C

6

9

?

8

?

6

V

=

6

Y

6

H

>

B

:

?

O

7

8

B

=

8

=

=

9

O

=

>

8

6

?

6

S

=

@

=

<

6

C

H

?

D

6

S

=

@

6

?

:

7

P

=

T

>

7

O

6

?

Z

:

‚

=

O

=

7

?

@

=

U

<

?

<

:

=

=

@

8

@

6

C

S

:

=

=

X

T

V

7

O

9

T

:

=

7

?

>

D

8

>

6

8

S

P

O

=

@

>

[

V

C

:

>

>

8

9

D

P

:

=

?

H

7

8

6

9

S

>

=

8

T

@

=

>

:

7

O

6

Y

]

Y

^

H

_

?

D

P

7

@

W

@

?

`

Y

]

H

_

>

@

\

O

6

=

D

S

>

=

P

8

6

P

7

?

‚

6

7

@

6

?

X

=

<

X

O

O

Y

:

P

W

8

6

C

8

=

K

S

9

=

S

7

9

?

B

6

H

8

V

7

6

=

7

@

O

C

8

=

N

?

?

>

X

=

B

O

:

X

O

>

C

V

C

H

U

@

X

C

S

=

@

X

D

S

9

B

:

P

6

6

=

>

8

=

?

=

H

>

?

>

<

S

O

>

=

O

@

?

@

O

a

8

:

6

6

>

S

[

>

=

=

=

9

>

U

9

=

6

H

8

8

S

=

C

S

B

=

D

W

Y

7

C

=

9

O

8

O

<

B

>

?

>

:

?

O

O

9

B

7

D

8

8

>

O

6

7

:

=

=

?

B

<

?

:

?

6

V

=

=

:

>

O

:

=

O

9

8

=

>

@

7

7

P

:

T

U

8

9

?

S

=

:

=

H

6

D

@

8

=

7

=

=

D

@

9

S

@

<

T

7

=

O

>

:

:

>

6

=

=

S

7

O

O

T

6

P

C

9

=

V

7

<

=

8

:

@

=

8

:

?

@

7

=

C

7

P

O

B

U

7

S

S

>

6

V

8

S

@

>

P

6

=

X

8

S

=

7

B

K

Y

S

=

@

V

:

>

8

P

=

W

@

?

8

?

\

C

‚

8

U

7

?

8

U

6

:

=

=

9

<

7

=

>

7

:

6

B

6

7

S

8

P

=

<

=

:

6

?

>

B

8

=

6

@

?

6

@

?

S

=

D

T

>

8

J

>

=

7

O

B

Y

6

>

8

P

6

S

=

P

7

@

@

7

H

<

O

=

>

8

6

?

6

S

=

@

=

B

?

8

9

T

>

7

O

X

C

c

‚ ‚

6

C

6

b

>

:

7

6

P

>

@

6

>

B

<

H

=

=

H

<

6

V

6

S

=

=

8

6

>

:

=

:

=

H

7

>

8

>

8

P

T

?

O

C

H

=

?

D

`

Y

]

H

_

>

8

>

6

L

b

>

P

C

:

=

C

8

G

@

O

<

7

>

B

=

:

:

7

O

8

O

8

S

>

>

6

8

S

D

:

>

6

U

?

V

7

P

=

:

P

7

@

@

7

H

<

O

>

8

P

T

>

7

O

@

C

<

@

>

9

=

9

?

U

8

X

7

B

K

>

8

6

S

=

@

6

?

:

7

P

=

J

7

:

@

Y

X

=

V

>

Q

9

S

7

7

d

=

=

:

<

=

=

6

8

=

:

B

?

;

S

C

?

8

@

S

Y

A

‚

6

Q

A

L

:

<

?

D

=

6

=

7

C

P

=

<

>

8

=

@

?

8

P

@

H

H

@

6

8

O

C

>

8

8

8

8

9

9

8

6

@

7

9

>

>

>

@

P

U

@

T

>

>

7

P

P

7

7

P

>

<

8

=

=

O

H

?

S

S

<

<

<

>

6

7

7

9

<

6

>

@

@

7

S

6

7

@

6

6

7

P

P

?

=

O

?

6

@

8

=

>

=

S

9

<

H

<

O

>

8

P

?

8

7

8

?

6

S

=

:

:

=

7

B

6

?

:

X

V

D

>

O

O

>

8

P

Y

U

=

7

W

6

S

O

7

:

7

=

<

>

>

S

=

8

@

:

6

Y

=

b

7

:

=

>

9

>

S

8

7

@

D

=

@

O

O

?

T

>

V

V

9

7

@

>

:

O

X

O

>

>

O

@

P

=

7

<

=

8

@

7

9

@

:

>

:

U

>

=

6

H

@

S

S

7

X

B

6

6

O

7

7

=

B

6

8

S

9

@

7

=

:

B

6

?

=

8

@

V

C

O

V

@

B

=

:

=

H

>

<

C

8

7

O

7

[

C

P

:

6

>

>

=

7

W

X

6

=

9

=

9

V

O

V

Y

Y

D

Z

8

C

e

f

g

h

i

j

W

\

k

=

B

8

Î

=

@

X

O

f

l

@

?

m

7

B

g

:

K

n

V

>

o

<

6

X

o

n

C

O

V

p

O

:

q

7

=

r

H

H

f

s

?

g

T

=

>

8

6

P

7

O

9

B

>

:

O

6

=

7

8

>

8

P

U

>

:

=

6

S

:

?

C

P

S

6

S

=

8

=

=

9

O

=

B

Y

e

f

g

h

i

j

t

Î

n

u

p

q

r

f

s

g

v

f

n

r

o

o

w

m

i

n

g

j

x

n

i

V

O

>

8

9

=

:

6

?

Bijlage E

106

y

z

{

|

}

{

~

}



€



~

{

z

‚

ƒ

|

„

…

~

ƒ

†



}

‡

~



ˆ

ƒ

~

‰

Š



|

z

‹

{

Œ

€

‡

„



ƒ

~

z

~

‚

‚

ƒ

Ž



”



{

‘

„

|

„

’

{

“

”

Œ

{

€



“

‚

•

|

”

–

’ —

y

š

‘

y

š

›

‘

’

œ

’



ž

…

›



…

‘

›

ž

Ÿ

y

…



y

’

 

˜

™

‰

„

”



{

z

~

£

¡



{

ˆ

”





~

£

Œ

‚

€

|

~

¤



„

{

„

†

„

„

~



‚

€

Œ

z

€

z

{

z

ƒ

¡

~

{



z

Œ

¡

ƒ

{

¢

¢



†



£

~



‚



Œ

€

†

|

€

‚

{



€

~

„

†

{



|

}

}

ƒ

„

¢





€

z

{

„

z

‚

”

¡

z

{

|

¦

Œ

ƒ

~



ž

‚

„

€

ƒ

„



ƒ

ˆ

{

|

¦

†

{

€

z

‡

~



}

„

€

‚

“

“

„

ƒ

{

~

~

|

z —

”

{

†

‚

}

Œ

}



‚

„

„

€

{

ƒ

~

„





ƒ

|

ƒ

ˆ

z

z

†

¡



ƒ

Œ

|

„

‚

‚

}

|



{

~



}

¥

ƒ

|

z



|

z

„

ƒ

ˆ

¢

‚

{

“

„

‚

|

z

¡



†

ƒ

~

~



†

z

˜

“

‚

§

‡

‚

}

¨

{

„

z



„

z

~



{

Œ

}

‚

„

€

ƒ

„

{

“

£

{

~

~



“

Ÿ

|

z

¡

‚

„

†

{

„



‚

|

z

¡



ƒ

|



“

{

£



“

“



Ð

}

˜

Ñ {

|

ˆ

ƒ

~

‚

|

ƒ

~

”

{

|

‚

†

{

†

‚

}

„

’

“

z



~

|

{

z

‚

¢



“

¦

|



‡

z

~

{

“

‚

„



z

¡



{

†

‚

}

„

ƒ

“

‡

z

‚

ƒ

|

¨

‚

z

¡



{



©

z

ƒ

€

©

˜

}

}

‚

„

€

ƒ

„



ƒ

ˆ

z

¡

~

ƒ

‡

”

¡

{

„

‚

|



›

ª

‚

|

„



{

“

“

”

“

{

„

„

¢

‚

{

“

„

{

§

‡

{

}



„

z

‚

“

“

{

z

{

{

|

}

„

z

ƒ

~



ˆ

ƒ

~

˜

~



‡

„

 ˜

«

›

‘

¬

‘

›

‘



‹

‘

y

˜

‚

{

„



}

ƒ

|

Œ



z

¡

­





~

“







“



‚

š



®

z

{

{

“

‚

„

¡

y



ƒ

ˆ

{

|

{



~

ƒ

£

‚

{

€

z



}

ˆ

~

ƒ

Œ

Ÿ

|

z



~

|

„

¡

‚

€

†

‚



|

†



„



…

œ

¨

{

}

~

~

‚

z

“

ƒ

†

‚

”



„

z

‚

ƒ

|

~



„



{

~

†

¡

£

¦

y

ƒ

ˆ

‚



­

{

|

ž



|

©



|

}



{

|

}



€

ƒ

~

z

£

¦

œ

{

~

‚

|





”

‡



ƒ

|

’

|

{

‡

}



~

ƒ

£

‚

†

ž

‚

”



„

z

‚

ƒ

|

ƒ

ˆ

„

¯

z

˜



|

£

¦

‹



}

~

‚

†

 

{

‡

~



|

z



°

° ¥

y

†

˜

}

ˆ –

”

„

–

œ

|

}

|

–

‘

ƒ

–

„

z



~

z

¡



„

‚

„

‘

|

’

“

”

{



€

~

ƒ

Ž



†

z

• ˜

±

²

¯

• ¥

±

³

¤

‰

Š



|

z

Œ

{

„

z



~

„

z



|

z

‘

|

¢

‚

~

ƒ

|

Œ



|

z

{

“

Bijlage F

107

Bijlage F: Analysis of biogas samples with gas chromatography ´

µ

¶

·

Ã

¸

Ä

Å

¶

¹

Æ

º

Ç

»

È

¼

É

Ê

½

Ë

¾

Ì

¿

Í

È

À

Ë

»

Å

Á

¾

Æ

¹

Í

Æ

¿

Ë

¼

Ì

¶

Î

¶

Á

É

À

Ï

Â

Ð

¼

Ï

Ã

Ñ

Ò

À

Æ

¹

½

Ë

Î

Ä

Ë

Ê

É

Ó

Ç

É

Æ

Å

Î

Å

É

Ð

É

Ô

Ï

Õ

Å

É

Ö

Ï

Æ

Æ

Ï

Ó

Ç

Ñ

Ë

Å

Ð

Î

Ë

È

Ó

Æ

É

Ô

µ

È

Ë

Ñ

Ï

Î

Å

×

Ë

Ø

Í

Ï

Ð

Î

Å

Î

Ò

É

Ô

Ó

Ë

Î

Ä

Ï

Ð

Ë

Ï

Ð

Ì

Ê

Ï

È

Õ

É

Ð

Ì

Å

É

Ù

Å

Ì

Ë

Ú µ

¶

¸

À

½

Â

À

¶

Á

»

Û

Ï

Æ

Ô

È

É

Ó

Ë

Å

Î

Ä

Ë

È

Ì

Å

È

Ë

Ê

Î

Æ

Ï

Ó

Ç

Ñ

Ë

Æ

É

È

Ö

Ï

Æ

Æ

Ï

Ó

Ç

Ñ

Å

Ð

Ö

×

Å

Ï

Ñ

Æ

Å

Æ

Å

Ð

Ü

Ë

Ê

Î

Ë

Ì

Å

Ð

Î

É

Ï

Ö

Ï

Æ

Û

Ê

Ä

È

È

Ë

Ñ

É

Ï

Ó

Î

Ï

Å

×

Î

É

Ö

Ë

È

Ø

Í

Ï

Ç

Ï

Ä

Ð

Ý

Î

Å

Î

Å

Ò

Î

Ä

É

Î

Ô

Ä

Â

Ë

á

È

â

Ó

ã

Ï

Â

Ñ

¹

Ê

ä

É

Ð

Ï

Ð

Ì

Í

Ì

Ê

Î

Î

Ä

Å

×

Å

Ë

Î

Ò

Æ

Ì

Í

Ë

Ó

Î

É

Ë

Ê

Ô

Î

á

É

È

ä

Þ

Ï

Â

Ð

ß

Ì

Ã

½

Â

¾

ä

Å

à

Ý

Ð

Ô

Ä

Í

Ð

Å

Ê

Ê

Î

Å

Ä

Ì

É

Ð

Ë

É

Î

Ë

Ô

È

Î

Ó

Ä

Å

Ð

Ë

Ë

Ì

Æ

Å

Ô

Î

Ô

Ë

È

Ä

Ë

Ð

µ

È

Å

Ë

Î

Ð

Ë

Î

Ð

Ë

Î

Ö

Å

È

É

Ð

Ï

Î

Î

Å

É

Å

Ó

Ð

Ë

É

Æ

Ô

Å

Î

Ä

Î

Î

Ë

È

Ï

Ë

å

Æ

Ë

Í

Æ

Ñ

Î

Ô

Å

Ð

É

È

Ö

Î

Ì

Ï

Ä

Î

Ë

Æ

Ï

Î

Ä

Ï

Ó

Ë

Ç

È

Ë

Ñ

Ñ

Ï

Ë

Î

Î

Å

×

É

Ó

Ë

Ø

Å

Í

Ï

Ö

È

Ð

Ï

Î

Å

Î

Î

Ë

Î

Ò

É

Ä

Ô

È

Î

É

Ä

Í

Ö

Ë

Ä

Ó

Ï

Ï

Å

Ä

Ð

Ì

Ë

Å

Ô

Ï

Ô

Î

Ë

Ë

È

Ì

Ë

Ê

Ð

Î

É

Ê

Ñ

É

Í

Ó

Ó

Ë

Î

æ

Ð

Ç

Ò

É

Ð

Ë

Ð

Î

Æ

µ

Þ

Â

á

â

Ï

Ð

Ì

Â

¹

ä

à

Å

Æ

Ì

Ë

Î

Ë

È

Ó

Å

Ð

Ë

Ì

ç µ

¸

»

è

·

À

¸

»

é

»

½

Ã

º

æ

µ

Ï

»

¸

¸

¹

¸

ã

Â

¼

Á

À

¸

¼

Ã

À

¹

½

¼

½

¾

À

½

Ã

»

¸

¿

»

¸

»

½

Â

»

º

Û

Ã

Ä

Ê

Å

É

Æ

Â

Ó

Ç

É

Í

Æ

Å

Î

Å

Ð

É

Å

Ð

Î

Ï

Ï

Æ

Ñ

Ý

Ý

Ï

Ï

Ò

Æ

Æ

Ì

Ó

Ë

Î

Ë

Ë

È

Ï

Æ

Ó

Å

Í

Ð

È

Ë

Ë

Æ

Ì

Ï

Ý

Å

Ì

Î

Ä

Å

Ï

Ô

Ô

Ê

Ë

Ï

È

Ñ

Å

Ë

Ð

Õ

È

Ê

Ï

Ë

Î

Å

Å

É

Ð

Ð

Ê

Ö

Ï

É

Ó

Æ

Þ

Ç

Ê

É

É

Ð

Æ

Æ

Å

Å

Î

Æ

Å

Î

É

Ð

Å

Ð

Î

Ö

É

É

Î

Ô

Ä

ê

Ë

Ï

ë

Ê

½

Î

ã

Í

Ï

ê

Ñ

ë

ä

´

á

Ê

ä

ã

É

ì

í

Ó

Ç

ë

É

Â

Æ

Å

Î

Å

É

á

â

Ð

Ï

Ý

Ï

Ð

Æ

µ

Ì

Î

í

Í

È

Ð

ë

Ë

Â

Ì

Å

Ð

Î

¹

ä

É

à

Ï

Ã

Ê

É

Ä

È

È

Ë

Ë

È

Ê

Î

Å

Ï

É

Î

Å

Ð

É

É

Ô

Ï

Ê

Ô

Î

Î

É

Ä

È

Å

Ý

Æ

Ó

Ä

Å

Ê

Ë

Ï

Ä

Å

Æ

Æ

Í

Ï

È

Ç

Ë

Ó

Ç

Ñ

Ë

Å

Ë

Ð

Ì

Î

Î

Î

É

É

Î

Ï

Ñ

Ñ

Ä

Æ

Ë

Ï

Ï

Ó

Ê

Ç

Ñ

Î

Ë

Í

Ï

Æ

Ñ

Î

É

µ

Ì

Ë

Î

É

Õ

Ë

Î

È

Ï

Ó

Å

Å

Ð

Ë

Ð

Ë

Î

Ì

Ï

È

Ä

Ë

Ë

Ï

Ï

Ç

Ê

Ë

Î

È

Í

Ê

Ï

Ë

Ñ

Ð

Ê

Î

Ï

É

Ö

Ó

Ç

Ë

É

Ý

Å

Æ

Î

Å

Ä

Î

Å

Î

É

Ð

Ä

É

Ë

Ê

Ï

µ

Ç

Ë

È

Ê

Ë

Ð

Î

Ï

Ö

Ë

É

Ô

Î

Ä

Ë

Æ

Ï

Ó

Ç

Ñ

Ë

Ô

Ñ

Ö

Å

Õ

Ï

È

Ï

Æ

Î

Å

Æ

É

Ï

Ð

Ó

Ô

Ç

Ï

Ê

Ñ

Î

Ë

Æ

É

È

Å

Æ

Å

Ð

Ï

Ð

Î

Ð

É

Ï

È

Ñ

Ë

Ò

Ï

Æ

Å

Ì

Æ

é

Î

Ä

Ë

Í

Ê

Ñ

É

Î

Å

È

È

Ç

Ñ

Ë

Ò

Ê

Î

Î

Ï

Ä

È

Ë

Ë

Ï

´

Æ

Ã

Ï

Õ

Ñ

Ë

Æ

Ä

É

Ý

Æ

Ï

Ð

Ë

Ù

Ï

Ó

Ç

Ñ

Ë

É

Ô

Ê

Ï

Ñ

Å

Õ

È

Ï

Î

Å

É

Ð

Ô

Ï

Ê

Î

É

È

Æ

ã

µ

Ý

Ä

î

ï

Å

ð

Ê

Ä

ñ

Ï

ò

È

ó

Ë

Î

ô

õ

É

ö

Õ

ï

Ë

Ì

÷

ø

Ë

ñ

Î

ò

Ë

È

ù

Ó

ú

Å

û

ï

Ð

ñ

Ë

ü

Ì

ð

Ê

ý

ï

Ï

þ

Ñ

ü

Å

ù

Õ

È

ÿ

Ï

ú

Î

ï

Å

û

É

Ð

þ

Ö

ù

Ï

ý

Æ

ú

Â

á

ù

ý

÷

ò

â

Â

¹

ç ´

Â

Ï

Ñ

Å

Õ

È

Ï

Î

Å

É

Ð

Ô

Ï

Ê

Î

É

µ

´

È

ï

ÿ

ò

ï



ÿ

û

ï

ý

ð

ù



ÿ

ü

ù

ö



ü

ò

ä

Ú



µ

í




þ

í

ê

Û µ

Õ

»

è

·

À

‚

¶

é

»

½

Ã

ã

é

¼

Ã

»

¸

À

¼

Á

º

¼

Û

½

¾

¸

¼

»

½

Ã

º

Ú

Ú



´

Â

ß

Ã

Â

¾

Ð

Í

Ó

Õ

Ë

È

Þ

É

Ð

Î

Ä

Ë

È

Å

Ö

Ä

Î

Æ

Å

Ì

Ë

É

Þ

È

Ï

Ð



Ì

¼

Ö

Å

Ñ

Ë

Ð



Î

Ã

Ò

Ç

Ð

Í

Ó

Õ

Ë

È

à

Þ

Å

Ð

È

É

É

Ó

¼

í

à

µ



Ë

Ô

Û



æ

‚ ‚

»



ì

í

º

Ë

È

Å

Ë

Æ

Þ

Â

º

Ò

Æ

Î

Ë

Ó

Æ

à

¶

Ñ

Í



Æ

à

Û µ

á

¶

Â

¼

Í

Î

É

Æ

Ï

Ó

Ç

Ñ

Ë

È

Â

É

Ð

Î

È

É

Ñ

Ñ

Ë

È

Þ

Ê

É

Ð

Ð

Ë

Ê

Î

Å

É

Ð

Í

Ð

Å

Î

Î

É

Ê

É

Ó

Ç

Í

Î

Ë

È

à

Û

Â

É

Ó

Ç

Í

Î

Ë

È

Ý

Å

Î

Ä

Ê

É

Ð

Ð

Ë

Ê

Î

Å

É

Ð

Ì

È

Å

×

Ë

È

Æ

Ï

Ð

Ì

Æ

É

Ô

Î

Ý

Ï

È

Ë

Ô

É

È

Â

Ê

É

Ð

Î

È

É

Ñ

Ñ

Å

Ð

Ö

Ï

Ð

Ì

µ

Ì

‚ ‚

Ï

Î

Ï

Ï

Ð

Ï

Ñ

Ò

Æ

Å

Æ

Û

ç µ

¼

Ö

Å

Ñ

Ë

Ð



Î





Â

Ï

Ç

Å

Ñ

Ñ

Ï

È

Ò

Â

Ê

É

Ñ

Í

Ó

Ð

Û

á

Ï

Ó

Å

Ñ

Î

É

Â



¶



ê

Ú

Ð

Ï

Æ

Î

Å

Ö

Ä

Î

º

Ò

È

Å

Ð

Ö

Ë

Þ

ê

í

Á

à

Þ

Å

Ð

Î

Ä

Ë

Ì

È

Û

Ê

‚ ‚

É

Ó

Ç

Í

Î

Ë

È

à

¼

Æ

Ê

Ë

Ë

È

Î

É

Å

Ë

Æ

Ð

É

Þ

Ë

Ô

Ö

Ý

Ë

´

È

Ï

Ð



Ì

á

Ï

Ó

Å

Ñ

Î

É



Ð

é

É

Ì

Ë



Ñ

Ï

Æ

Ã

Å

Ö

Ä

Î

µ

¼

Ï

Ï

Æ

Æ

Ï

Ó

Ç

Ñ

Å

Ð

Ö

×

Å

Ï

Ñ

Æ

Î

É

Õ

Ë

Ï

È

Ú

æ

Ð

Ï

Ñ

Ò

Æ

Ë

Ì



µ



ê

à

È

Å

Ö

Ä

Î

Í

Ð

Ì

Ë

È

Î

Ä

Ë

Bijlage F

108



































(



0

(

2

(

3

4



(

5

4



3

'

!

(



6

7



5





(





)

3

,





8

















6





(



-

6

'









9

*







'





5



6







"





)

!







"



.







/



#

*















/





$

%



&

"

'







(



)

*



*









+

/

,



1

‚

9





0



3



!

'

4



3















/

/



/







!









/



)





















*





.

/





/



/



*









"



)























0

'

:



0



3

'



(



0

3

(

6

!

7

/

!







5





%





)



)





;

9





'

/

,

(







!









)

*

3

/



'

9



'



"



5



)

!

6





"

@



A



B

+













)

)











/



!



<





&

(

*



)







=

>

?

0

:





0

!

/





%







/































/



)





"







/













)

,









&

"







"









1

-



/







!





"

-





C

+

0



)





"







/

















*











/





!

D







)

,







0

1









Dqqv" vjg" eqorwvgt" kh" kv" ycu" ujwv" fqyp." nqecvgf" dgvyggp" vjg" vyq" IEÓu0"

0

6

/





<

0

6







<

0

6









"















!







E

/



/

.











/

)







/







<



!

(







.



-



















/

.

"





)











/





)



!



.

































)

)

















/





0













.









)

/





.

/







)









.



1

)

<





















/













)



.





)





Twp" vjg" ÐDqqvrÑ" ujqtvewv"

0

6



/









)









%

F











/

















"















0













0





/







/

















)



)



%





























/

















"

)





/











!



0

0





.







/

Bijlage F

109

G

H

I

J

K

I

L

K

M

N

O

L

I

H

P

Q

J

`

P

P

R

Q

V

Z

P

P

J

S

I

a

L

d

Q

R

P

T

O

R

K

Q

U

V

L

e

P

O

V

Q

b

Q

L

I

W

R

R

X

I

O

J

Z

H

N

a

Y

O

I

R

Z

f

N

P

H

U

R

g

[

b

I

Q

R

L

T

H

L

g

P

L

\

]

Q

^

Z

_

I

J

H

`

Q

a

b

L

b

I

I

O

N

c

g

d

Twp" vjg" ÐIE­VEFÑ" ujqtvewv" qp" vjg" fgumvqr" vq" uvctv" vjg"

i

h

P

R

H

O

i

O

f

I

H

V

g

Q

Q

L

O

H

K

L

g

I

H

f

P

a

a

I

T

j

U

P

L

O

K

I

H

I

I

J

K

a

Q

b

P

H

f

P

H

g

I

N

L

O

T

Q

J

V

P

b

U

L

O

K

i

O

Z

O

I

R

U

L

O

Z

O

J

H

Q

V

R

I

Z

N

a

O

R

H

g

O

T

Q

a

U

Z

J

I

J

K

K

O

H

O

T

H

Q

L

R

g

Q

U

a

K

e

O

h

k

T

a

O

I

J

n

r

O

i

i

K

l

L

U

J

J

P

J

b

I

N

L

O

T

Q

J

Nqcf"ÐENGCP0OÑ

V

V

L

P

b

Q

U

L

Z

O

K

Y

Z

m

o

O

p

H

G

g

q

Q

Y

K

g

m

O

Z

o

r

o

p

_

s

t

M

q

G

i

Enkem"ÐUcorng"pcogÑ"kp"vjg"ÐKpuvtwogpv"eqpvtqn"rcpgnÑ"vq"etgcvg"c" a

Q

b

V

P

a

O

Q

V

H

g

O

T

a

O

I

J

P

J

b

i

s

g

P

R

R

I

O

R

H

g

O

T

g

L

Q

Z

I

H

Q

b

L

I

Z

Q

V

I

J

d

h

Z

O

H

g

Q

I

K

H

Q

i

H

Q

T

g

I

O

H

T

O

Q

H

Z

g

N

O

U

K

H

P

L

O

L

O

T

i

H

Q

L

d

m

Y

m

o

p

G

q

Y

g

O

Z

o

r

o

q

`

s

`

o

^

P

J

f

g

P

T

g

r

P

R

u

H

e

i

g

O

Y

L

X

J

O

U

I

Y

H

v

Z

e

O

I

O

L

I

J

I

a

J

d

R

Q

O

P

V

H

f

g

O

K

R

^

P

J

Q

X

L

O

Y

T

H

H

H

v

Q

g

U

L

J

d

P

H

c

I

O

R

J

I

K

J

Z

N

a

I

Z

O

O

K

P

I

H

H

O

f

w

P

c

H

g

P

H

J

g

H

O

g

K

I

O

V

d

Q

Q

L

V

Z

H

I

g

O

H

Q

V

Ð[[OOFFÑ" kp" yjkej" [" ku" vjg" pwodgt" qh" vjg" {gct." O" hqt" Z

Q

n

J

H

~



g

€

I

~

J

z

K

q

V

Q

L

K

I

d

i

x

Q

L

O

y

I

Z

N

a

O

m

z

{

|

}

U

a

d

r

~

n



e

O

T

Q

Z

O

R

Cffkvkqpcnn{"{qwt"pcog"ecp"dg"cffgf"nkmg"Ð352926"

i

IgqtigÑ0 T

i

P

H

g

P

J

H

g

P

R

K

P

L

O

T

H

Q

L

ncdgn"vjg"nqi"hkng"ÐENGCP%0FÑ"kp"yjkej"

d



P

R

H

g

O

J

U

Z

e

O

L

Q

V

‚

O

y

I

Z

N

a

O

Y

_

u

`

ƒ

r

i

q

i

H

g

O

T

a

O

I

J

P

J

b

I

T

H

P

Q

J

Q

J

H

g

P

R

K

I

d

i

x

Q

L

Bijlage F

110

„

…

†

‡

ˆ

†

‰

ˆ

Š

‹

Œ

‰

†

…



Ž

‡



¥



‡



†

ž

¡

‰



Ž



‘



Œ

ˆ

Ž

’

“

‰

¢



Œ

“

Ž

Ÿ

Ž

‰

†

”





•

†

Œ

‡

—

…

‹

ž

–

Œ

†



—

‹

£



…

’



¤

˜

Ÿ

†

Ž

‰



‘

…

‰

¤



‰

™

š

Ž

›

—

œ

†

‡

…



Ž

ž

Ÿ

‰

Ÿ

†

†

Œ

‹

 

¤

¡

ÐUVCTV Ñ enkem"ÐQMÑ+0 Rtguu" vjg" ÐRTGR" TWPÑ" dwvvqp" cv" vjg" IE4" rcpgn" cu" uqqp" cu" Ðpqv" tgcf{Ñ"NGF"ku"nqpigt"nkv"wr0 tguu"vjg"ÐUVCTVÑ"dwvvqp"qp Ðpqv"tgcf{Ñ"NGF"ku"pq"nqpigt"nkv"wr0" Ž

¦

£

‘

ž



‘

š

”

§

¦ ©

¦

¤

ª

«

Ž

¨

Œ

‡

‡

…

¤

Œ

‘

Ž

—

‹

’

…

Œ

‰

›

ˆ

Ž

‡

Ž

…

™

’



…

§

‹

…

¤

Œ

¤

•

Œ

–

‘

ž

¬

Œ

‹

†

†

‡



‡

‡

Œ

ž

Ÿ

†

‹

‰



Ž



Ÿ

‰

Ž

Ž

†

‡

—

†

£





ž

…

ž

‡

¤

Œ

Ž

£

«



…

†

‰

…

†

‡

ˆ

‰

’

‡

“

Ž

‰

†

¢

Ž

’

…

—



‡

’

…

Œ



¦

­

Ž

‡

Ž

…

†

¢

Ž

‰

…

…

¤





†

‘

…



Ž

‡

¦



“

…

Œ

‰

©

‘

ž

Œ

—



¯

¦

¤

Œ

‡

†

‡

Œ

‘

ž



†

Œ



†

‡

Ÿ

’

‡

‰



‡

…

Œ

¤

—

Œ

Œ

Ÿ



•

‡

…



–

‘

ˆ

‘

†

Ž

‡

‡

Ž

¢

Œ

ž

’

Œ

±

—

ˆ

…

¤

‡

Ž

£

‡

Œ

Œ



ž

ž

¤

†

®

Œ

…

Ž

‘

Ž

Ž

ž

ˆ

Ž

£

‡

¢

Œ

“

Ž

‰

Œ

†

‡

¡

¦

—

Œ

†



’

‰

Œ

—

Œ

‡

…

Ž

“



†

—

‹

ž

Œ



‘

†

‡

¢

Œ

Ÿ



‡

¢

¡

°

ÐDKQICU0OÑ"htqo"E< ²

ž

¯

¦

Ž

†



“

‘

…

Œ

„

‡

Ÿ

…

‰

…

—

‹



³ ¦



Œ

Ž

ˆ

¢

ˆ

¤

†

‘

‰

—

ž

Œ

¢

Œ

Œ

‰



¤

ˆ

Œ

†



µ



±

ˆ

…

œ



‰

ˆ

Œ

…

Œ

¤

†

Ž



’

‰

Œ

—

Œ

‡

…

Ž

“

†



Œ

‰



³

² „

­

–

¤

Œ

²

—

³

¬

œ

Š

«

Œ



Ž

“



†

—

‹

ž

Œ



…

­

„

¦

´

¤

†

…

¤

†

®

Œ

…

Ž

¢

Œ

ÐENGCP0OÑ" ujqwnf" dg" twp" cickp" cu" rtgxkqwun{"

ˆ

¦

³

œ

¦

Ž

—



„

”

œ

œ

¨



¤

…

—

³



Œ

Œ

‹

Ž

ž

ž

†

Ž

‰

£





‡

§

Ÿ

‡

…

¤

Ÿ

Œ



…

«

‘

Œ

‹

Ž

—



‹



’

¤

…

Ž

Œ

‰

’

ž

ˆ

¢

Œ

“

Ž

ž

ž

Ž

£

Œ

ˆ

¢

Œ

“

Ž

‰

Œ

†

‡

¡

Ž

…

¤

Œ

‰

Ÿ

†





†

—

‹

ž

Œ



†

‰

Œ

¶

…

†

š

Œ

‡

¸

·

Ocmg"uwtg"vjg"ÐDKQICU0OÑ"ogvjqf"ku"nqcfgf"kp"vjg"uqhvyctg0 —

Œ

…

¤

Ž

ˆ

£



ž

ž

‰

’

‡

†

‡

†

ž

¡







†

…

†

‘

Ž

‡



…

†

‡

…

¹

º

»

–

¦

¤

«





Bijlage F

111

¼

½

¾

¿

À

¾

Á

À

Â

Ã

Ä

Á

¾

½

Å

Æ

¿

Õ

È

Á

Ä

Ã

¾

Á

Ç

¿

Ä

Ç

È

¾

¾

Ö

Þ

Ù

Å

Á

Ç

¿

Æ

Å

É

Ä

Ç

À

Æ

Ê

Ë

Á

Ú

Å

Ä

Æ

Ë

×

×

Æ

Æ

Á

¾

Ì

Ç

Ç

Í

¾

Ä

¿

Ï

½

Ã

Ë

½

Ö

Ü

Ä

Î

¾

Ç

Ï

Û

Ã

Å

½

Ê

Ç

Ü

Ð

×

Ä

Ö

¾

Æ

Æ

Ç

Á

É

½

Á

Ü

Á

Å

Ñ

Ò

Æ

Ó

Ï

Ô

¾

×

Ë

Å

¿

½

Ö

Õ

Æ

Ö

×

Á

×

¾

¾

Ä

Ã

Ø

Ü

Ù

Ä

½

Æ

Ý

Î

ß

½

à

Ü

á

¾

¼

â

Î

Ü

½

Å

Ä

Ï

à

ã

à

Ç

½

â

Õ

ä

Õ

Ñ[[OOFFÑ

à

Æ

à

Ú

Ä

¾

¿

¾

Ö

Ù

Û

Ç

Ä

Å

½

Ü

½

Ü

À

Ä

¿

É

Ä

å

½

Æ

Á

Á

Ä

É

½

æ

Ç

ç

Æ

¾

Ï

Ã

Ö

Á

Ä

¿

Ä

å

¾

¾

Ï

Ï

Ä

Ã

Ö

Ä

Ð2925DKQTGCEVQTUQHKG90FÑ0 Fq"vjku"d{"enkemkpi"ÐUcorng"pcogÑ" kp"vjg"ÐKpuvtwogpv"eqpvtqn"rcpgnÑ"vq"etgcvg"c"fcvc"nqi"hkng"cu"fqpg" Ú

Å

Å

æ

ä

¾

È

Ò

Á

Ä

Û

ç

Æ

Æ

¿

¿

Ö

×

¾

¿

Ù

Ö

Ö

Ù

Æ

Ä

Ñ

Ë

¾

Ä

Ã

É

Å

Á

½

Ö

Ö

Á

¿

Å

Å

¾

Ö

Ö

Ö

½

¿

Ä

¿

Á

¾

¾

Æ

½

Á

Ò

Å

Ç

¿

×

Ç

½

½

Å

À

¿

Ä

Ü

É

¿

¾

×

À

¾

Ä

æ

Ä

Ë

Å

Ï

Å

Ö

Ö

¿

Û

¾

¾

É

Æ

í

×

Ä

×

Ã

æ

Ä

¿

¿

Ï

Å

½

×

Å

¾

Ï

¾

Å

Á

Ç

¾

Á

Ù

Ê

Ç

è

Ù

Ê

À

¾

¾

Ç

Ú

Ä

Ä

¿

Ä

Ï

Á

×

Ü

Ä

Æ

Æ

Ä

½

Ò

½

Ë

Ü

Ä

¾

Å

Å

½

Á

½

Á

Å

¾

Ï

Ù

Á

×

Ç

¾

Ç

¿

Ã

¾

è

Å

Ä

Æ

Ü

¾

É

Ç

Ö

Æ

Å

É

Ã

×

Á

Ò

Ä

Ï

¿

Ù

Ö

Ê

Ç

Ä

¿

¿

Ö

½

Ä

Å

¿

½

Ñ

Á

Þ

é

¾

Ä

½

Å

Ö

Þ

ë

¾

Å

Å

Ö

Ç

×

¿

¾

Ø

Ã

Ç

¿

Ç

Ä

ì

Ï

å

É

Ä

¾

ê

Ç

Á

Ä

Ä

ã

Ù

Ä

Ù

Ü

Ä

¿

À

Ö

Ü

Ó

¾

Ä

Ä

½

×

×

Ù

Ä

Á

Å

×

½

¾

Ä

½

Å

¿

¿

Å

Å

Æ

×

æ

Ö

½

ã

Å

Á

¾

Å

Ü

Ù

î

Æ

Å

Æ

Ú

¾

×

Ç

¿

Ç

ï

Ê

Ä

Å

×

Ä

Ï

Ü

Ã

½

½

Ç

½

Æ

Á

Ú

Ä

Ä

Þ

¿

Ä

Ï

Ä

¾

Ú

Ç

Ö

¾

Å

Ö

À

¿

Þ

¿

Ü

Å

Ç

Å

À

½

Å

Æ

ä

Û

Å

Å

Ä

æ

Ç

×

½

Ü

Ä

Ë

Ä

É

½

¿

Ü

Á

¾

Å

Ó

¿

¿

Á

Æ

Ç

Ä

Å

Ë

¾

×

¿

Ç

Á

Æ

Ö

Å

Ä

Ö

Ä

¾

Ç

½

Ï

ð

Å

Ê

Å

À

Ç

Ü

½

Ä

Ü

Ç

½

Ä

Ø

æ

Bijlage F

112

ñ

ò

ó

ô

õ

ó

ö

õ

÷

ø

ù

ö

ó

ò

ú

û

ô

ô



ù



ö

ù

ú

ü

ò

û



û

ø

ò

ú

û

ô

ü

ü

ý

ó

û



ö

ü



ô

û

ú

ù

ü

û



þ

õ

ÿ

û

ö

ú



ò



û

ù

û

û

ó



ò

ö

ó

ü

ó

ô

ò

ø



ó



ù



ü

ù






ü

ù



ü

ó



ü

ó

ø



ú



ø



ò

ù



ÿ

ü



ó



ü



û



ü

ó



ö

þ

ò

ö

ö



ü

ü

ú

ó





û



ó



ø



ò

ù



ô





û



ö



ü

þ

ó



ó

ù

ø

ó



ô



ù





ù

ú

ò

ù



ö

ò

ó

ù



ô

ó



ö

ú



ô

û

ü





ó



ó

ø



ü

ü

ó

ú



ô



ø



ó



ù



ö

ü

û

ú



ó

ó



ü



û

ü

ó

ö

õ

ú

ø



ú



ö

ù

ô

þ

ò





ú



ö



ó

û

ò



ù



ö

ù

ó

þ

ò

û

ö





 

ó

ÿ



ö

ô

ò

ù



ü

ù

þ

û

ô

õ

ü

ó

ø



ú



ô



ú



ó



ò



ù



û

ô

ù

ú



ò

ò



ù



û



ü

ò

ó



ü









ÿ



ò

ù









ü



ó

õ

ü

ò

ø

ÿ

û

ø

ó

ø

þ

ø

ù

ù

ü

ú

ö

õ

ù

ú





õ

ò

ú

ö

ô



ò



ù



û

ù



ü

ó

ô

ó



ò

ü

ó

õ

ø

ü

ü

ø



ú

ú

ö

ö





ù

ô

ú

þ

ô

ù

ù





ò

ó

ú



ù



ó

ú

ô



ô

õ

ô

ù

ó

ú



ò

ú

ö

ö

ô

û



ò



ú

ö

ù



û



ò

ü

ò

ù



ó



ù



ó







ü

ó



ü



ÿ





ö





÷



û

ù

ú

ò

ô

ó

ò

õ

ó



ú

þ

ø

ò

ù

ö

ù

û

ù



ú

ù

ó



ú

ü

ú

ô

ù

ú



ù

ÿ



ù



ü

ô

þ

þ

ø

ú

ô

þ

ó

ü

ù

ü

û

ù



ò

ú



ô



û



ù

ü



ö



ó



ù







ö

ô

ü

ò



ó

û

õ

û

ù



û

ô

ò



ö

û

û

ô

ò

ó

ù

ù

ÿ

ú



ü



û

ù



ù



þ

þ





ó



ó



ò



ù



ø

ô



ó

ü

ó



ú

ù



õ







ô

ö



ü



ù



ù



ô

ø

ü



ó

ú



ó



û

ô



ô

ò

õ

ö

ò



ò



õ

ó

ü

ô

ò

ô

ø

ö

ù

ô

ü

ù

û



ò

ó



ü

ù



û

ù



ó



ù

þ

ò

ö

ü

ù



ù



û

ú

ò

ü

ü

ü

ÿ



û

ó

ÿ

ø

ù

û

ò



ö

ù



ò

ù



ù



û

ò

ù

ó



û



ÿ



ó

ù



ü



ú





ü

ù





þ





ü

ó



ú



ô

ö

ú

õ



ü







û



ù

ú

ó

ò

ô

ú

ö

ú

ù

ù





ò

ò



ó



ú

ù



þ

ó



ó



ó

ô

þ

ù



ü

ù



ô

ú

û

ü

ó

ö

ó

ò

ô

ö

ó

ù

ò

ø

ò

û

û



þ

ù



ù



ü

þ



ò

û

û

ô

ü

ò

ö

ø

ò

ó

û

û

ò



ú

ô

ù

ö

ó



û



ó

þ

ù

ú

ò

ö





ó



ù

ü

ù



ó

ö

ù



ô

ú

ô

ô

ù



ò

ó

ý



ô

ó



õ

þ

ø

ù

ò

ÿ



ù



û



ü

ÿ

ó

ò

ò

ø



ù



ú



ô





û

ö



ó

ñ



ö



ù

ú

ù



ø

ý



ó



ö

ù

ò

ù

ö

ü

þ

ù

ô

ù

ù



ò

ò

ö

ó

ò

ú

ó

þ

ù



ù



ù

ò

û

ó



û

ö

ö

ü

ó

ü

ü

þ

ö



û

ù

ú

ö

ô

ò

ò

ó

ú

ô

ù



ó



ò

ó



ò

ú

ò

ù



ò



ù



ó



ü

þ

û

ø



þ

ô

ü

÷



ú

ø

ö

õ

ù

ù

ù

ò

ô

ó

þ

ò

ò

û

ù



ö

ù



ö

ù



ó

ó



ú



þ

ô

ò



ó



û

ó

ò



ú

ò

ú

û

ô

ú

ü

ù



ó



õ



û

ô



ò

ö



ü

û

ÿ

ÿ





õ

ò



ù



ù



ù



ù







ù





ö

ü



ugrvwo" qh" vjg" dkqtgcevqt" *kv" ujqwnfpÓv" jkv" vjg" ú

û

ô

ó

õ

ö

ù



ò

ú

ô

ü

ù



ù

ó

ó



ù

ü

ü

ó

ò



ø



ú

ù



ù



ü

û

ú







ò





ó



ó



ü

ô

ú

õ

ô

ò

ó



ú

ù



ò

û

ö



ó

õ



ù





ü

ù

ü



û

ü

ö



ú

ú



ù

ò

ô

ò

ù

û

û

õ

ò



ó



û

ü

ó



ó

ÿ

ô

ù



ù





þ

ú

ø

ö

ù



ô

ù

û

ø

ó

ö

ò

ò

ù

ü

ü

ÿ

ù



ò

ö

ù

û

ò

ø

û

ù

û

ÿ



ò

ó

ù



ú



ü

ü

ù

ö





ú

ô

ù



ó

ô

õ

ò

ó

ù



û

ÿ

ò

ò

ù





ô

ú

ô

ò



ù



ó





ù



ø

ö

ù

ü

ü

ÿ

ö

ú

ü

ù

ò

ù



ó



ü

û



ÿ



ù



ö

û











ò



û











ò

ù





ú



ù



þ

ó

ö

ö

ú



ô

ò



ù



ü

ö



ú

ô

ù



ú



ò

ò



ù



ó



ü

ò

û





ú



ô

ù



ò



ú



ü

ó



ù



ü

ü

ÿ

ö

ù

ô

û

ó

ú

ö

ò

ö

ú

ù

ü

ò

û

ù

ô

ò

ù

ö

ò

ù





ü

ú

ú

ú

ô





ù

þ

ò

ú

ô





ó

ü

ü

ö



ó

ú

ô

ø



ù



ó

ù



ú

ô

ü

ò

û

û

ô







ó



ü

þ

û

ÿ



õ

ù

ü

þ

ó

ø

ù

ú

ô

þ

ó

ü

ù

û

ó



ÿ



ô

þ

ò

ú

û

ô





!

ó



ù



ô

ò

ù



þ

û

ö

ö

ù

þ

ò

õ

ó

ò

ó

ü

ó

ú



ô

ú



ù



ô

ó

ù



ó



ü

ù



ù

ô

ù

ô

ò

ù

ö

ù

õ



ú



ô

ò

ù



þ

û

ø



ÿ

ò

ù

ö

ó

ô

õ

û



ÿ



ó

ù



ò



ù

ü

ó

ø





ù

ö

ù

ó

õ

ú



ô

ò

u{tkpig."enkem"ÐUVCTV"TWPÑ0 Rtguu" vjg" ÐRTGR" TWPÑ" dwvvqp" qp" vjg" rcpgn" qh" IE40" wpvkn"vjg"Ðpqv"tgcf{Ñ"NGF"ku"pq"nqpigt"nkv"wr0



ó



ò



ù



ó

ü

ü



ö

ú

ô



ù

ò

û



ó

ö

õ

ü

ò



ù

ú

ô



ù

ò

û

ò



ù



ú

ô

ù

ö

ö

û

ù

ÿ













ó

ú



ö





ù



"

ú

û

ô





õ

ò

Bijlage F

113

#

$

%

&

'

%

(

'

)

*

+

(

%

$

,

-

&

<

$

C

+

C

+

0

0

.

%

%

(

-

&

D

B

,

&

=

>

(

G

C

@

,

0

2

$

2

,

$

-

>

(

>

*

.

-

(

&

%

=

5

+

C

+

6

*

B

$

C

%

.

(

$

+

$

*

+

&

+

&

+

6

&

C

,

4

%

.

>

&

3

.

.

+

(

'

&

(

-

%

(

,

+

-

2

%

=

&

+

B

%

,

(

A

&

+

1

1

B

(

-

'

-

-

1

C

+

.

6

-

$

-

'

@

,

.

+

&

B

(

+

$

1

/

%

2

A

-

&

@

$

.

,

$

+

-

C

$

*

.

,

.

7

>

-

1

1

%

+

'

(

.

&

0

,

+

-

&

-

$

(

C

>

,

(

$

9

-

D

2

8

6

E

C

:

;

%

$

-

+

&

<

-

>

6

=

,

&

(

,

+

=

&

(

>

%

%

+

*

C

'

%

$

.

?

@

C

@

+

-

1

D

>

$

C

+

H

%

=

H

+

-

2

$

C

+

.

@

(

,

&

>

+

@

+

$

G

F

*

(

2

'

+

(

.

-

1

(

6

-

D

.

I

B

,

.

J

+

$

J

O

C

K

1

,

0

+

L

9

=

>

$

%

-

@

.

+

A

1

,

M

%

$

&

0

0

$

$

%

=

(

C

+

@

N

+

2

.

J

1

=

=

@

(

J

,

K

@

&

>

L

-

*

+

-

+

A

1

$

&

$

@

.

,

C

(

'

+

+

+

'

$

H

1

C

%

=

0

+

H

,

&

4

+

>

$

5

-

C

+

H

-

=

1

6

+

D

1

$

.

,

'

+

$

C

+

,

&

=

+

$

F

%

&

,

'

&

$

$

%

-

&

C

$

+

C

'

6

,

+

.

6

&

,

C

+

-

&

(

'

,

6

6

=

+

$

$

%

+

-

6

$

+

$

C

+

%

%

$

H

@

,

2

-

=

'

=

+

6

&

+

=

+

'

@

,

&

.

,

,

&

&

.

+

$

(

-

6

1

+

-

$

$

%

$

$

2

2

=

(

4

C

&

C

5

*

-

1

.

I

+

+

+

%

,

.

.

=

qp" vjg" IE4Óu" rcpgn" cpf" C

,

.

.

+

(

,

+

.

-

2

%

0

$

,

-

&

.

.

+

$

C

(

-

%

0

1

=

(

&

$

,

&

>

'

-

+

+

&

%

6

2

(

=

*

-

$

=

$

@

6

C

,

N

+

$

B

B

J

,

J

%

$

K

@

C

'

%

L

$

-

2

=

-

B

1

&

+

&

J

K

$

L

D

rtguu"vjg"ÐUVCTVÑ"dwvvqp"

@

P

(

@

$

$

'

C

A

+

&

+

2

+

=

1

+

'

+

=

&

+

2

$

%

(

&

-

6

$

'

,

'

C

+

+

&

,

$

,

0

&

=

%

+

$

=

D

,

&

Q

$

,

6

*

,

-

&

.

>

.

$

,

A

=

-

$

+

C

+

D

-

C

$

+

C

0

+

-

(

$

6

,

*

6

1

+

$

.

+

B

(

.

C

C

+

-

&

1

=

*

+

'

(

&

2

-

-

(

6

B

+

C

'

%

H

%

&

+

.

'

$

%

%

(

.

$

.

+

C

'

-

=

(

-

$

>

%

>

,

.

&

>

Q

%

&

$

,

$

C

,

.

M

%

,

$

%

,

,

>

$

1

$

+

,

-

&

&

C

B

,

?

%

.

$

$

+

,

6

(

0

=

=

+

%

*

,

6

'

$

%

%

R

.

6

D

1

2

$

*

+

.

-

+

&

,

+

+

.

H

6

9

+

'

+

'

&

+

(

$

.

.

C

$

(

%

1

$

'

:

>

+

%

(

6

-

$

(

=

6

+

1

&

>

(

%

-

&

>

-

(

E

-

-

2

-

D

=

%

$

$

-

6

+

6

-

&

-

$

-

.

.

(

%

(

&

,

0

C

1

%

%

,

0

.

%

>

&

C

M

%

%

-

-

$

=

,

=

-

>

*

$

A

>

&

6

&

(

+

,

+

(

1

>

0

+

0

(

-

%

B

.

(

.

-

5

C

*

C

C

/

$

+

$

G

+

+

C

$

'

C

$

$

H

+

,

%

-

+

6

&

$

&

,

&

'

$

+

(

4

$

%

2

+

&

&

+

<

C

1

-

6

D

(

+

&

(

=

5

$

-

C

$

+

C

+

(

D

$

=

+

%

.

$

-

&

+

6

,

&

1

$

+

A

+

2

-

(

+

,

&

8

+

0

$

,

&

>

$

C

+

&

+

M

$

.

%

6

*

=

+

S

%

.

$

(

C

&

(

2

-

+

,

%

9

&

.

$

C

&

$

,

C

0

+

+

%

>

$

C

D

6

1

M

B

+

(

&

C

+

0

6

+

%

>

%

2

+

-

$

-

(

=

=

-

$

%

=

-

,

$

C

+

6

(

&

+

$

1

>

$

.

-

0

&

%

>

(

-

B

C

6

%

6

,

*

0

-

C

.

$

1

%

C

+

&

(

'

.

+

0

A

@

B

+

$

-

%

$

1

=

&

+

.

(

&

'

A

$

-

,

=

=

$

+

A

,

*

&

%

+

0

(

6

=

$

1

'

-

,

+

>

(

'

2

%

,

$

C

$

,

&

&

>

$

+

%

C

(

+

+

%

D

*

.

2

(

-

6

*

%

(

$

,

,

:

/

(

+

*

%

(

,

&

>

$

C

+

0

-

6

*

1

$

+

(

?

T

$

C

%

,

H

D

C

+

&

%

=

=

.

%

6

(

-

&

*

1

%

=

=

>

@

C

.

+

,

+

6

'

+

,

,

%

&

'

,

H

2

-

(

$

C

+

%

6

-

1

&

$

-

2

.

%

6

*

=

+

.

$

-

A

+

D

%

.

1

(

+

6

+

&

$

.

%

(

+

'

-

&

+

G

0

C

+

0

9

,

2

@

-

1

.

+

+

'

,

(

$

-

(

S

0

-

&

'

+

&

.

%

$

+

,

&

$

C

+

>

%

.

.

@

(

,

&

>

+

D

2

.

-

G

,

$

.

C

-

1

=

'

A

+

$

C

-

(

-

1

>

C

=

@

0

=

+

%

&

+

'

B

,

$

C

P

%

0

H

H

D

%

E

.

+

$

*

-

-

&

%

(

+

(

-

$

&

$

,

-

+

G

U

+

$

'

'

%

.

D

,

.

&

C

1

%

.

'

$

.

+

'

+

.

-

0

B

6

A

%

*

&

=

+

+

'

B

$

C

%

+

+

=

0

&

=

'

.

$

-

(

+

'

$

-

'

(

@

'

,

.

%

.

.

+

6

A

=

+

'

.

-

%

0

+

$

-

&

+

0

%

&

D

-

6

*

1

$

+

(

%

2

$

+

(

1

.

+

G

-

&

=

@

0

=

-

.

+

$

C

+

*

(

-

>

(

%

6

.

@

-

1

Bijlage F

114

V

W

X

Y

Z

X

[

Z

\

]

^

[

X

W

_

`

Y

o

c

w

b

x

|

`

Y

o

\

h

n

q

^

X

‚

p

W

V

_

W

V

Y

W

i

^

[

Y

_

y

_

^

X

_

_

_

€

_

_

w



d

^

W

[

p

s

o

|

v

^

_

i



o

a

X

^

W

v

\

c

Y

_

}

W

W

a

_

_

c

X

~

`

n

Y

c

a

[

Y

o

t

X

d

Z

_

`

^

a

`

l

W

d

`

W

]

`

`

_

Y

e

W

W

^

[

v

^

]

[

c

^

`

W

n

i

W

v

^

Y

]

d

Z

X

e

^

v

X

W

^

W

W

X

|

_

i

p

q

`

[

X

Z

f

a

_

a

g

X

X

W

[

^

Y

i

a

d

Y

[

W

]

v

€

p

h

^

X

a

`

i

]

u

p

`

W

a

W

_

p

`

_

s

d

a

W

d

a

v

j

q

X

`

[

a

c

W

[

v

_

[

k

l

`

m

i

n

X

Y

W

o

`

p

q

[

q

X

X

^

]

r

v

s

X

q

X

c



v

W

d

_

X

X

p

[

^

Z

X

W

Z

_

^

e

Z

e

[

^

W

X

[

_

W

^

i

X

Y

^

u

W

v

]

[

_

p

`

^

W

q

[

v

X

^

i

w

w

Ñ" ujqtvewv" qp" vjg"

a

u

a

[

Y

s

e

d

v

^

X

a

_

W

i

Y

^

^

^

^

o

W

[

`

X

W

]

Z

X

X

Y

a

^

{

W

`

W

i

Z

a

e

`

^

_

p

`

^

V

[

X

[

t

^

^

d

e

`

c

c

[

e

[

Y

Z

`

z

Y

^

^

a

[

_

W

c

n

a

X

_

~



^

`

a

]

q

[

s

n

^

Y

Y

p

x

t

Y

b

X

f

Y

Y

^

Y

V

Twp" vjg" ÐIE­VEF" s

w

{

^

a

€

Z

_

g

i

X

W

w

_

z

a

X

[

^

W

v

X

W

u

_

p

p

^

Y

X

t

p

^

w

Ugngev"vjg"fcvc"hkng"*ÐÈ"0FÑ+" Ejqqug"ÐEjtqocvqitcoÑ"kp"vjg"ogpw"cpf"ejqqug"ÐKpvgitcvgÑ0 W

w

h

v

l

^

Y

c

`

l

_

u

e

W

Y

a

v

d

^

c

]

c

^

[

a

`

a

q

_

[

`

X

i

Y

_

`

e

[

a

X

^

W

t

^

p

Y

`

t

^

W

W

_

`

^

X

`

Y

Z

Y

W

_

_

X

a

W

i

_

p

_

s

Y

Y

a

^

q

q

Z

d

a

_

„

w

a

v

X

ƒ

r

W

]

v

^

X

^

a

l

d

a

X

i

W

`

W

e

v

^

z

^

…

X

‚

]

Y

^

Z

c

W

†

^

…

Z

X

X

[

Y

`

d

Z

Y

Z

… w

ˆ

ƒ

i

_

Y

d

W

^

a

‰

t

r

h

†

Š

X

[

`

d

Y

Z

w

‡

ƒ

‡

|

v

e

^

`

s

d

X

Y

[

Z

^

_

c

d

Y

e

W

[

`

`

e

Y

e

t

W

`

s

t

e

`

p

d

^

[

p

X

_

W

Y

^

W

a

v

_

^

i

_

Y

d

W

^

a

‰

c

r

h

\

X

[

`

d

Y

Z

w

‡

Y

W

t

‹

i

‡

X

v

c

^

q

l

[

`

X

e

]

W

v

v

w

b

^

`

`

a

W

v

a

_

^

t

p

[

s

]

X

^

e

X

l

`

a

d

[



W

t

v

]

d

_

Y

d

W

^

a

w

‡

W

^

W

X

l

v

_

c

a

X

c

Y

X

t

^

Y

t

^

… _

q

Y

a

_

Œ

Z

_

c

`

W

_

Y

i

W



^

^

_

W

v

q

a

v

W

p

s

W

a

d



^

Y

W

_

X

[

`

[

^

`

e

[

X

p

Y

W

^

W

X

d

^

h

]

^

`

a

`

q

c

v

^

_

Y

W

d

a

W

u

Y

Z

]

X

`

_

q

^

[

Y

^

[

Y

^

l

v

]

W

v

Y

W

Z

a

`

Y

Z

Y

Z

_

_

^

X

p

X

`

v

^

`

[

a

W

d

d

a

X

e

q

]

[

Y

Z

`

a

v

_

^

^

`

W

[

_

X

`

_

[

^

^

W

u

[

^

h

\

€

^

c

`

`

X

Z

a

X

p

^

Y

_

Z

^

€

X

l

X

t

W

Š

Y

Y

Z

X

†

^

W

_

e

^

X

[

`

^

_

c

`

Y

_

X

`

p

q

Z

a

s

Y

a

[

_

_

e

_

c

^

c

]

^

a

c

`

W

Y

]

p

p

W

w

w

^

]

v

_

^

X

c

_

v

W

_

`

u

W

a

Y

|

†

Z

W

d

Z

^

[

a



^

c

X

^

Y

e

d

X

i

y

`

]

W

X

w

a

i

[

i

^

]

`

c

^

Y

`

i

^

v

X

W

_

q

W

a

t

[

e

Y

Y

X

e

a

^

X

^

W

[

_

W

_

p

W

_

Y

v

W

e

W

q

_

^

c

_

X

_

e

v

^

^

X

e

t

s

W

Y

a

^

ƒ

i

a

d

€

`

l

X



^

Y

X

Y

q

p

W

_

[

W

`

_

[

Y

^

X

p

^

Ž

t

^

hqwpf" kp"vjg"ogpw"ÐEjtqocvqitco"@"Ukipcn"Kpvgitcvkqp"Rctcogvgtu"ÈÑ0" Qpeg"ejcpigf."ejqqug"ÐKpvgitcvgÑ"cickp"vq"tgeqorwvg"wukpi"vjg"ejcpigf" ]



X

[



X

w

i



^

t

W

^

^

e

`

[

a

[

w

^

x

p

`

^

X

a

Z

W

`

_

Y

[

q

^

W

W

v

v

^

^

_

Y

^

Y

_

‚

W

W

_

X

p

a

X

W

i

v

[

]

^

a

p

^

v

`

Z

p

X

Z

W

a

X

^

e

`

W

W

[

_

_

Y

Y

q

W

W

^

q

`

W

[

X

v

W

^

_

`

`

Y

[

w

_

q

_

Y

X

p

a

^

W

W

_

Y

q

`

e

Bijlage F

115

‘

’

“

”

•

“

–

•

—

˜

™

–

“

’

š

›

”

ª

²

”



“

«

–

®

›

œ

š

ž

™

œ

•

›

Ÿ

 

–

¯

š

™

 

›

¬

›

–

“

¡

œ

œ

¢

“

™

”

¤

’

˜

«

£

™

“

œ

¤

˜

°

š

’

Ÿ

œ

±

¥

¬

“

›

œ

–

ž

’

±

–

–

š

¦

§

›

¨

¤

©

“

”

’

ª

›

«

¬

–

¬

“

“

™

˜

­

±

®

Pqy" ejqqug" ÐEjtqocvqitcoÑ" cickp" kp" vjg" ogpw" cpf" ejqqug" ÐIgpgtcvg" Rgtegpv"TgrqtvÑ0

³

š

²

œ

‘

ž

–

•

“

’

›

«

«

•

›

°

”

’

›

’

±

™

¯

›

’

’

›

¤

“

”

•

”

›

’

™

’

±

š

œ

•

“

’

“

¨

›

–

ž

›

˜

®

š

’

’

›

®

›

Ÿ

–

˜

™

–

œ

›

”

“

«

³

“

 

š

«

™

­

“

³

¹

¹

¸

º

“

š

œ

Ÿ

œ

Ÿ

“

«

«

®

”

›

’

™

•

Ÿ

˜

’

›

µ

œ

š

¬

”

š

 

š

ž

“

”

’

”

Ÿ

¤

¯

™

–

œ

›

³

¯ ¸

’

´

™

ž

›

¤

™

¸

¹

¹

º

™

–

™

’

·

“

¤

˜

«

™

»

³

’

™

œ

»

³

›

–

¶

™

”

’

š

›

³

”

’

š

¤

™

œ

›

 

’

±

™

˜

™

“

§

œ

 

›

–

£

¾

¿

“

”

•

£

—

À

¨

Á

¤

š

”

¼

³

³

Â

³

½

ž

›

›

«

Ÿ

¤

”

 

­

œ

¨

’

™

’

±

™

š

œ

š

œ

’

˜

œ

±

«

™

›

’

˜

›

™

˜

œ

›

 

’

›

Ä

¤

š

”

Ÿ

’

™

œ

“

”

•

Å

™

­

š

³

œ

±

œ

–

¤

™

’

™

”

’

™

š

š

›

”

˜

™

œ

“

•

§

š

œ

Ã

”

˜

«

›

“

’

®

’

™

±

™

œ

•

’

š

“

–

’

›

”

–

™

•

š

”

¬

š

•

’

œ

Â

™

ž

›

”

•

œ

š

œ

°

–

š

’

’

™

”

“

œ

Ä

Ä

¹

³

Æ

›

’

™

’

±

™

–

™

«

“

’

š

™

˜

™

–

ž

™

”

’

“

¬

™

š

”

’

±

™

«

“

œ

’

ž

›

«

³

Ÿ

¤

”

š

”

’

±

š

œ

–

™

˜

›

–

’

¨ »

²

³

½

›

 

’

›

’

“

«

­

Ç

¿ Æ

È

É

˜

™

“

§

Ç

£

¾

¨

“

–

›

Ÿ

”

•

µ

µ

Å

¤

š

”

Ÿ

’

™

œ

­

³

Å

Ê

˜

™

“

§

Ç

£

—

À

¨

“

–

›

Ÿ

”

•

µ

µ

¤

š

”

Ÿ

’

™

œ

­

É º

³

±

™

–

™

š

œ

”

›

”

™

™

•

’

›

”

›

’

™

’

±

™

˜

™

“

§

 

›

–

À

Â

“

”

•

¾

À

³

½

Ã

Bijlage F

116

Ë

Ì

Í

Î

Ï

Í

Ð

Ï

Ñ

Ò

Ó

Ð

Í

Ì

Ô

Õ

Î

ä

ì

í

Î

Ø

Í

Ö

Ó

Ì

ë

Ó

Ð

Ö

Î

Ó

Ô

×

Í

Ö

å

Ð

è

Ö

Í

Ú

Õ

Ô

Ø

Ó

Ö

Õ

Ï

Õ

Ù

Ð

Ù

Ú

Ì

Ð

é

Ô

ë

Ó

Ú

Õ

Ò

æ

Ó

Õ

Ð

Í

Í

Û

Ö

á

Ö

ï

Ü

Í

Ó

Î

Þ

Þ

Ì

Ò

Í

á

å

Ý

Ó

Ó

Í

Ö

Ö

Þ

Ò

ê

Ù

Ð

Ô

Ì

Ó

Ù

Ö

ë

è

ß

æ

Õ

Í

Õ

Ð

Ö

Ù

Ð

Ø

Ó

Ì

Ð

ë

Í

Ô

Ð

Ï

à

á

Õ

â

Þ

Õ

ã

Í

Ð

Î

Ì

Ø

ä

Õ

Õ

å

æ

Ò

Ð

æ

Í

Í

è

Ó

Ò

Ì

ç

ë

ë

è

Ó

ð

î

Ø

Õ

Ú

ñ

Ô

Ô

Ð

Ð

Ð

Õ

Ó

Ø

Þ

Ì

Ò

Ì

ë

Ó

Ó

Í

Ú

á

Õ

Ö

Ù

Ù

Ð

Ì

Ö

ë

Ô

Ò

Î

æ

Ó

Ì

Í

á

Ñ

í

ò

Ü

Ý

ö

õ

Ý

ã

Î

ë

Í

Î

Ø

Ó

Ï

Ô

Ö

Ö

Ì

Ô

å

å

Ô

ô

Ó

Ö

Ð

Ô

Ñ

Ð

Ð

õ

Ó

Ì

Ó

å

Ì

Ð

Ó

Ó

Î

ñ

Ì

Í

è

Ì

Ô

Î

Õ

Î

Ì

Õ

Ì

Ô

Þ

Ô

Î

æ

Í

Ö

Ð

Ó

Ú

Ó

Ð

Ó

Î

Ø

Ó

ï

Í

Ö

Ï

Í

Ì

Í

í

Õ

Ò

Ó

Î

Í

Ö

Í

Þ

Ò

å

Ó

Ï

Í

Ì

Í

Ú

Ô

å

Ó

ê

Ô

Ì

ë

Ì

ë

Ó

ó

Í

ó

ë

Ì

Í

ä

Î

Í

å

è

Ö

Ô

Ö

Ì

Õ

Õ

å

Õ

Ð

Í

Î

è

Õ

Ì

ë

Ó

Ð

Ò

Ð

Õ

æ

Ð

Í

Þ

ê

ë

Ó

Î

Ì

ë

Ô

Ö

Ú

Ô

å

Ó

ó

é

Ó

Ô

Î

æ

ê

Ð

Ô

Ì

Ì

Ó

Î

Ì

Õ

é

è

Ì

ë

Ó

Ü

Ý

ö

õ

Ý

å

Õ

æ

æ

Ô

Î

æ

Ò

Ð

Õ

æ

Ð

Í

Þ

Ì

ë

Í

Ì

Ø

Õ

Î

Ì

Ð

Õ

å

Ö

Ì

ë

Ó

ó

IE0"Fqkpi"uq"yknn"tguwnv"kp"c"eqttwrvgf"Ð0FÑ"fcvc"hkng"cpf"vjg ë

ñ

Ô

Ô

Ô

Í

ñ

í

Ó

Ì

Õ

Î

Õ

Õ

é

Ì

Ó

Ö

Þ

ë

Ù

Ó

Ì

Í

Ï

Ö

Õ

Ù

Ð

ê

Ó

Ï

Î

Í

Ì

ë

å

å

Ó

Õ

Ø

ñ

Ó

Õ

Ð

Þ

Í

Ò

æ

Ù

Ì

Í

Ô

Ó

Î

Ð

Ö

Í

Þ

Ò

å

Ó

ê

Ô

å

÷

Í

Ú

Ì

Ó

Ð

Ù

Ö

Ó

ï

Õ

Î

å

è

Ø

å

Õ

Ö

Ó

Ì

ë

Ó

Ò

Ð

Õ

æ

Ð

Í

Þ

Ö

è

Õ

Ù

ó

Ö

í

Ý

ä

ù

Ý

Û

ù

ä

õ

Ñ

Ì

ô

Í

Ð

ä

Ì

Ó

Ï

í

ô

ô

õ

ã

ú

×

ú

ã

õ

ä

õ

Ñ

ô

ø

î

Ì

Ô

Ö

Í

Ï

ñ

Ô

Ö

ó

Ó

Ï

Ì

Õ

Ù

Ö

î

Ó

î

Í

Ö

Ò

Ð

Ó

Í

Ï

Ö

ë

Ó

Ó

Ì

Ú

Õ

Ð

Ø

Í

å

Ø

Ù

å

Í

Ì

Ô

Õ

Î

Ö

í

î

Û

Ö

Ø

Í

Ø

Õ

Ó

å

Ô

Õ

Ó

Í

Ó

Ó

Ø

Ì

Ù

ë

Ô

Ì

Õ

å

Í

Ó

Ó

Ù

é

Ð

Í

Ô

Ì

Ð

Ó

Î

ñ

Ø

Ô

Þ

Ó

Î

Ô

å

Ì

Ì

å

Ó

Ö

Þ

Ø

Ó

Õ

Î

Î

Ì

Ì

Ó

Ô

Õ

Î

Î

Ì

Ö

Ó

Ï

ç

Ó

Ì

Í

Õ

Ð

å

Þ

Ô

Ó

Ù

Ð

å

Ì

Ô

Ò

Í

Ì

Ô

Ø

Ì

Ô

ñ

Ó

û

ë

Õ

Ö

Ù

Î

Õ

Í

Î

Ó

Î

å

Ì

è

Ì

ë

Ö

Ô

Ð

Ù

Ì

è

Õ

Õ

Ù

Ò

Ò

Ú

æ

Õ

Ì

ë

Ö

ë

Ì

Ó

Ó

ë

Ì

Õ

ë

Ú

Ó

Ú

Ý

ü

Ô

Î

Í

ý

å

Í

Ò

Î

Ï

Ó

Ð

Ø

Ý

Ó

Ñ

Î

þ

Ì

Ì

Í

Õ

æ

Ó

Ú

Ö

Ô

Î

Í

Ø

Ï

û

Ì

Ù

ë

Ô

Ó

Ð

Ð

Ó

Ï

Ó

å

Ú

Í

Ì

Ô

Õ

Ð

ñ

Ý

Ó

Ó

Ï

Ì

Ô

Ì

岷系茎替 峅鎚銚陳椎鎮勅 岷系頚態 峅鎚銚陳椎鎮勅 岷系茎替 峅銚追勅銚 岷系頚態 峅銚追勅銚 系繋寵張填 系繋寵潮鉄

Ð

Ï

è

Ì

Ó

ë

Ì

Ó

Ó

Ð

Þ

Þ

Ô

Ó

Í

Î

Ó

Ö

Ì

Ù

Ð

ë

Ó

Ó

Þ

Ï

Í

Í

Ð

Ó

æ

Í

Í

Ô

Ò

Î

è

Ó

Ð

Ø

Õ

Ó

Ù

Î

Ö

Õ

Õ

Ù

Ø

Õ

Ù

Ò

Þ

Õ

Ó

Õ

Î

Ö

Ô

Í

Ú

Ö

á

Ì

Ì

Ö

ë

Õ

â

Ó

Ú

Ì

Ì

Ý

ü

ê

ë

ý

Í

Õ

Ó

Ì

Ö

Ó

Î

Õ

Ï

Ý

Õ

æ

Í

é

Ö

Ì

Ö

Ñ

Í

Ó

Ô

Ö

þ

ç

Î

ê

Ì

ë

Ô

Ó

Ì

Ð

ë

Ð

Ì

Ì

Ó

å

Í

Ö

Í

Ó

æ

å

Ú

Ù

Ó

Ì

Ö

Ô

Õ

Î

Ì

æ

ë

Ó

Í

Ð

Î

Ì

Ý

Ô

Ì

Ñ

Ø

è

Õ

Ú

Í

Ò

Î

Ð

é

Õ

Ï

Ó

Ù

Ï

Ø

Ô

Ó

Ï

ñ

Ô

Ï

Ó

æ

Í

Ï

Ö

é

Ô

è

Î

Ì

Ì

ë

ë

Ô

Ó

Ö

Ö

é

Ô

盤岷系頚態 峅銚追勅銚 " ゲ " 系繋寵潮鉄 匪" ゲ などど

Ù

Õ

Þ

æ

Õ

Í

Ö

Ú

Î

Ø

Ó

Î

Ì

Ð

Í

Ì

Ô

Õ

Î

Ø

Õ

Î

Ø

Ó

Î

Ì

Ð

Í

Ì

Ô

Õ

Î

Ô

Ö

Ò

Í

盤岷系茎替 峅銚追勅銚 " ゲ " 系繋寵張填 匪 髪 盤岷系頚態 峅銚追勅銚 " ゲ " 系繋寵潮鉄 匪 ý

Õ

Ó

Ú

ñ

Õ

Ó

å

û

å

Ù

Õ

ê

Í

Ô

Î

Ì

Î

æ

Ô

Ì

è

í

盤岷系茎替 峅銚追勅銚 " ゲ " 系繋寵張填 匪 髪 盤岷系頚態 峅銚追勅銚 " ゲ " 系繋寵潮鉄 匪

Ø

ë

Ì

盤岷系茎替 峅銚追勅銚 " ゲ " 系繋寵張填 匪 " ゲ などど

岷系頚態 峅鎚銚陳椎鎮勅 噺

ë

Õ

þ

ü

û

岷系茎替 峅鎚銚陳椎鎮勅 噺 ÿ

å

ê

ý õ

â

í

Í

Í

Ð

Î

Ó

Ó

ë

Õ

ê

æ

æ

Ó

Ì

Õ

Í

Ð

Î

Ø

Î

Ó

Ï

Í

á

ë

Ò

Ú

Ú

Ì

Ô

Í

Õ

Õ

Ó

Ï

Ö

Ì

Ö

Ò

è

Ö

Í

Í

å

é

Í

Ô

Í

Ø

Ö

æ

å

æ

Ð

Í

å

Í

Î

Í

Ø

Þ

Ø

Ì

Î

Ð

Î

ë

Ð

Ð

ë

Ô

é

Ð

õ

Ú

Ì

Õ

Ú

Ý

Õ

Ú

Ý

ü

Ô

Î

Ì

ë

Ó

é

Ô

Õ

æ

Í

Ö

Ö

Í

Þ

Ò

å

Ó

â

ñ

ç

þ Ñ

Ô

Î

Ì

ë

Ó

é

Ô

Õ

æ

Í

Ö

Ö

ý Í

Ð

Ó

Í

Ò

Ó

Í

á

Ò

Ó

Ð

Ø

Ó

Î

Ì

Í

æ

Ó

Õ

Ú

Ý

Í

Ð

Ó

Í

Ò

Ó

Í

á

Ò

Ó

Ð

Ø

Ó

Î

Ì

Í

æ

Ó

Õ

Ú

Ý

ü

â

ç

þ

Ø

Í

å

Ô

é

Ð

Í

Ì

Ô

Õ

Î

Ú

Í

Ø

Ì

Õ

Ð

Ú

Õ

Ð

Ý

Ø

Í

å

Ô

é

Ð

Í

Ì

Ô

Õ

Î

Ú

Í

Ø

Ì

Õ

Ð

Ú

Õ

Ð

Ý

ü

ý

Ñ

â

Î

â

Õ

Ù

ç

Î

Ô

Ì

ç

þ Ñ

â

Î

Õ

Ù

Î

Ô

Ì

ç

Í

Þ

Ò

å

Ó

â

ñ

ç

Ó

Þ

Ð

Ò

Ø

Ó

å

Ó

Î

í

Ì

Í

æ

Ó

Ö

å

Bijlage F

117






































"



#

%





$

&






















!


































































































!





















!













































!












5









(









































!

)



























*












)





+





,















'











'

-





$

‚























!





)



















!









































.













































#



/



0

#

1

2

3

/

0

1

4



*









































(





















Bijlage G: Berekeningen gasvolumes

118

Bijlage G: Berekeningen gasvolumes 6

7

G

8

7

Q

9

;

H

<

9

7

<

J

7

?

;

7

7

<

:

<

[

R

:

>

K

7

D

7

S

7

D

=

?

9

V

E

N

X

[

7

?

@

7

<

A

<

;

7

<

B

A

C

<

;

7

>

D

E

7

7

?

=

9

F

G

H

I

E

X

X

D

D

<

F

=

Y

A

;

9

Z

?

7

=

=

X

7

Z

<

7

X

;

7

F

?

9

=

H

I

7

7

?

=

7

8

9

:

H

7

X

_

K

]

`

D

I

X

9

:

9

K

L

M

K

N

O

P

6

Q

J

9

?

U

a

b

c

d

e

D

:

[

7

>

A

9

;

D

E

9

[

R

;

S

S

T

N

O

7

?

7

@

7

U

<

脹葱尼禰賑認 脹葱尼禰賑認 峇ゲ岾 峇 態戴替 泰 態泰胎 怠替袋脹葱尼禰賑認

E

I

9

鶏栂銚痛勅追 噺 などど ゲ は ななにな ゲ 結 "捗銚頂痛墜追"牒葱尼禰賑認

?

?

\

@

J

D

?

D

C

H

:

A

J

R

S

K

K

N

7

<

=

<

D

D

?

W

血欠潔建剣堅"鶏栂銚痛勅追 噺 岾なぱ はばぱ 伐 ^

@

W

7

E

7

7

I

X

A

7

8

9

9

?

=

7

Y

D

X

7

?

=

?

H

@

f

K

]

g

a

b

c

d

R

K

]

\

]

\

e

J

h

N

=

7

X

7

[

F

7

?

D

X

H

H

?

8

D

<

Z

7

X

\

[

Y

D

X

7

?

f

R

]

a

U

b

c

d

e

J

U

D

N

=

7

Z

7

7

?

E

7

<

=

7

Y

D

X

7

?

=

?

H

@

W

\

諦葱尼禰賑認 ゲ苔 腿怠ゲッ朕 怠待待

鶏追直朕 噺

^

7

X

_

V

]

e

U

j

k

J

U

D

N

=

7

Z

l

=

?

9

E

D

X

7

X

D

X

A

E

I

Z

7

=

?

H

@

f

_"

V

\

j"*eo+" ?

>

D

Z

7

=

X

Z

9

f

9

]

\

;

U

o

X

p

q

7

j

8

b

7

r

?

J

E

U

I

Z

D

A

N

]

鶏長沈墜直銚鎚 噺 岫鶏銚痛陳 ゲ などど岻 伐 鶏追直朕 伐 鶏栂銚痛勅追

\

Y

V

\

:

=

X

H

7

E

=

E

?

7

<

H

Z

@

8

7

D

X

Y

<

D

>

A

X

9

7

;

?

D

a

<

A

E

A

b

8

c

7

d

e

D

<

J

@

;

H

=

A

7

@

[

<

9

m

=

:

n

7

9

7

X

_

]

\

8

D

<

P

o

q

j

b

r

J

[

7

=

P

X

7

;

?

@

7

7

8

<

9

F

?

N

Z

7

X

8

9

:

H

[

7

<

A

7

X

v

;

7

<

9

?

[

D

:

A

E

7

7

?

=

>

A

9

9

A

I

Z

X

7

U

Z

7

A

=

Y

b

c

<

Z

s

J

7

Z

X

U

Y

D

9

:

:

9

9

;

?

9

[

7

=

[

f

<

H

D

E

I

:

]

A

Y

7

E

7

?

q

j

b

r

J

I

[

N

=

7

Z

9

9

;

X

7

8

D

<

Z

7

X

8

9

:

H

?

=

=

X

7

7

J

X

B

;

9

>

A

<

C

7

=

=

[

A

7

?

7

=

=

E

E

7

H

H

:

8

7

=

9

8

9

7

:

;

H

:

D

[

H

[

E

7

7

8

9

I

H

>

:

H

A

9

[

[

H

;

7

:

D

D

X

X

E

9

A

A

7

7

<

`

<

=

D

>

7

7

[

?

@

7

7

9

F

@

7

:

7

<

9

[

>

>

E

E

X

7

X

?

?

D

8

D

D

D

D

X

<

X

?

X

7

9

Z

X

X

7

A

D

Z

C

a

g

b

c

d

e

f

V

X

7

?

[

<

9

A

E

8

`

7

D

7

?

H

A

E

A

I

<

Z

Z

7

7

=

9

:

D

;

=

:

D

?

A

<

E

9

;

F

;

7

9

X

7

<

7

9

F

<

`

7

N

7

Z

Y

D

X

I

A

8

?

]

X

?

H

@

W

i

t

D

T

]

\

E

A

<

=

7

@

9

:

9

[

f

]

7

>

A

9

;

D

E

A

<

=

7

@

9

:

?

J

I

[

N

=

7

E

X

?

D

D

:

t

9

[

f

T

]

j

P

b

r

w

x

J

y

?

=

X

A

Y

C

=

E

9

?

A

=

<

X

7

7

?

<

8

8

D

9

:

9

>

?

7

7

F

D

7

<

D

:

X

A

C

=

7

=

<

E

X

@

A

D

F

<

<

Z

7

X

X

7

9

X

X

?

9

I

=

?

H

X

7

[

>

<

H

7

9

?

:

7

D

X

@

[

Z

A

7

7

8

<

7

7

=

X

8

J

;

7

F

9

:

H

[

7

=

D

X

Y

9

?

=

X

朝挑 岫潔憲兼憲健欠建件結血岻 撃直銚鎚 津 ?

9

=

H

I

7

7

?

=

7

8

9

:

H

9

F

N

;

W

[

7

6

7

A

>

A

[

X

7

Y

9

X

9

;

D

7

?

<

=

E

A

X

H

A

A

z

N

X

D

D

:

]

\

=

{

7

8

Z

X

W

<

<

9

I

7

7

?

X

E

9

<

[

A

H

M

>

]

\

X

<

?

9

=

E

X

灘薙 岫頂通陳通鎮銚痛沈勅捗"頂墜津痛追墜鎮勅鎚岻 デ 蝶虹尼濡 韮

7

?

?

D

7

A

D

L

お頂墜津痛追墜鎮勅鎚

:

?

<

7

D

;

X

I

;

X

X

7

7

@

9

?

>

7

?

7

<

7

7

E

7

?

H

:

8

:

>

Y

H

E

9

I

X

?

Z

?

D

X

D

=

A

X

>

;

X

>

X

l

7

D

?

F

7

E

I

7

Z

E

W

9

X

9

H

`

Y

`

7

=

<

X

7

7

<

<

9

Y

F

9

B

?

A

=

I

X

Z

X

H

7

A

X

8

;

D

7

<

[

=

A

=

7

=

9

7

9

:

=

?

8

E

F

9

?

9

9

?

<

=

@

7

7

:

8

A

7

C

@

<

]

\

7

?

E

Z

I

Z

9

7

A

:

:

8

7

7

<

7

=

:

7

Z

7

A

=

<

D

朝挑 朝挑 朝挑 岫訣結喧堅剣穴憲潔結結堅穴岻 撃直銚鎚 津 噺 撃直銚鎚 岫潔憲兼憲健欠建件結血岻津 伐 撃直銚鎚 岫訣結兼 潔憲兼憲健欠建件結血"潔剣券建堅剣健結岻津 "岷など峅

>

D

?

A

W

朝挑 岫訣結兼 潔憲兼憲健欠建件結血"潔剣券建堅剣健結岻津 噺 撃直銚鎚

|

X

D

朝挑 朝挑 朝挑 岫潔憲兼憲健欠建件結血岻 撃直銚鎚 津 噺 撃直銚鎚 岫建剣結券欠兼結岻津 髪 撃直銚鎚 岫潔憲兼憲健欠建件結血岻岫津貸怠岻

=

>

]

\

;

[

?

\

7

?

=

p

7

t

7

9

o

Z

X

D

N

朝挑 朝挑 朝挑 岫建剣結券欠兼結岻 撃直銚鎚 津 噺 撃直銚鎚 岫倦剣健剣兼岻津 伐 撃直銚鎚 岫倦剣健剣兼岻岫津貸怠岻

|

D

\

[

]

牒弐日任虹尼濡 ゲ蝶弐日任虹尼濡 ゲ態胎戴 怠泰ゲ怠待待待 脹葱尼禰賑認 ゲ怠待怠戴態泰

=

\

7

;

u

:

i

t

\

Z

9

\

朝挑 撃直銚鎚 噺

7

f

i

p

=

@

[

撃長沈墜直銚鎚 噺 堅 態 ゲ 講 ゲ 月長沈墜直銚鎚

^

N

]

\

I

7

Z

<

X

W

Bijlage G: Berekeningen gasvolumes

119 灘薙 岫直勅椎追墜鳥通頂勅勅追鳥岻 蝶虹尼濡

稽件剣訣欠嫌喧剣建結券建件結結健"喧結堅"劇鯨 噺

} 

‚

ƒ

‡ ˜

~

~



…

ˆ

Š

Ž

‡

‚

›

‰

Š

›

‹

}

ƒ

™

‚

‚

‚



š

‡

†

Œ

~

€

‚



Œ

…

ƒ

†

¡

‚

Œ

‡

Œ

‡

Š

‚



} 

‚

ƒ

ƒ

~

‡

–

§

‡

Ž

Š

¡

ˆ

›

‡

‡

¡

™

«

‚

¬

­



«

‚

š

‚

‚



Œ

‚

›

³

‚

Œ

‰

¤

ž

‚

Š

‚

…



€

¤

¯

¨

–

‰

‘

œ



‘

’

~



ˆ 

”



‘

–

œ



–

‡

˜

}

•

“

†

Ž

‰

ƒ

‚

¢

¢

‚

Ÿ Ž

Œ

’

†

“

‚

š

‚

†

ƒ

‡

ˆ

~

‚

€

Œ

†

‡





‡

‚

‚



ˆ

™

‡

‚

˜

‚

ˆ œ

‡ Œ

‚

¢

‚

¡

Œ

‚

˜

Š

‡





–

˜

‚

†

š

‡

‘

ˆ

‰

Š

‹

‹

‡

Š

˜

˜

‚



˜

‚

Œ



ž

‚

™

ˆ

ƒ

‚

‚

‡

‚

‚



ˆ

†

ƒ

‚

˜

Ž

‡ ˜

§ °

¡

ƒ

‚

‡

Œ

‚

‚

‡



Œ

‚

‰

Œ

Ž

‰ Œ

š

‚

ƒ

‰







¢

‚

™

¢

‚



Ÿ Œ

‚

˜

š

‚

‚

Ÿ

‚

Ž

†

†

Ž

ž

™

“

´

µ

~  

’

‚

¤

‚

¶

˜

†

‚

Ÿ

‡

¥

›

Ž

‡

›

˜

‚

Œ

ž

‚

ˆ

¢

‚

}

Œ

~

§

ƒ

‰

Š

‚





‚



Ž

ƒ

‚

‰

…

±

Š ™

‡

‚

›

ƒ

‚

™



ž

ƒ

Ž

·

†

} Œ

š

‚

~

§

š

ƒ

‚

™

‡

™

Œ

ƒ

Œ



‚

 

系岷系茎替 峅



—

ƒ

‰ ž

‚





¢

‚

˜

‡

Š

‚

‹

‡

Ž

†

Ž

Œ

¡

‚

¥



¡

‚

Î

‚

Œ

‰

Œ

~

¦

 

ˆ

ƒ

¯

‹

Œ

ƒ

‡

‚

‰

š

Œ

Š

ƒ

†

¢

€

‚

‚

Œ

‰

¬

‚

‹

ž

ƒ

‚

 

ž

† ƒ

Œ

Œ

‡

†

Ž

‡ Ž

‚

‚



† Œ

˜

Œ

‡

‡ Œ

Œ



‰

š



†

‰

Ž

‰

¢

¢

‡

ž

寵岷寵張填 峅 怠待待 

‡

¡



‡

ƒ

†

›

ƒ

›

­

Š

‡

¤

‚



„

Œ

˜

Š Ž

‡

¡



‰

Œ

Ž

‡

˜

ˆ

ƒ

ƒ

ƒ

ƒ

š

†

‡

¢

ž

Š

Ž

†





‚

‰

 

‚



ˆ

˜

‚

‚

ƒ

‰

‚

˜

‰

™

† ‚

¢

Ž

‡

¢

†

‡

˜

‡

™

†

ƒ

† ™

‡

Œ

ˆ



›

‚

‰  



ˆ

Ž

š

ˆ

™

Š

Œ

‡

ƒ

£

˜

‚

† ˜

†

ƒ

¢

‡

‰

ƒ

‡ Ž

†

‚

‡

‚

† ˜

‡

Œ

‚

›

ƒ

Š

‹

™

‡

¡

ˆ

‰ Ž

Œ

Š

ƒ

ƒ

ƒ

‡

š

€

ˆ

ƒ

—

‰

š

‰

›

ƒ

–

‡

Œ

‰ 

~

~  

ƒ

™

‚

~

—

朝挑 岫訣結喧堅剣穴憲潔結結堅穴岻 ゲ 撃岷系茎替朝挑 峅岫稽警鶏岻 噺 撃直銚鎚

š



‰ ƒ

 

® °

Ž

‡

Ÿ



‰

‚

‰ ˜

–

~

 

Œ

‡



Ž



ˆ



Œ

‡ ¤

}



‰

ž

¦

•

}



 

ƒ

®

²

‚

‚

‡ ™

¥

”

“

蝶聴

~

›

‡

­

’

‹

ƒ

‡ ƒ

²

…

‘

† ‚

Š

‚

˜

‘

ƒ



‡

‚

†

‰

† ‚

˜



‹

Ž

‰

ƒ

‚

‰



¢

‡

‚

Š

Ÿ



¡

‹

† Œ

‚

ˆ

†

ƒ

灘薙 岫直勅椎追墜鳥通頂勅勅追鳥岻 蝶虹尼濡

~

†

‹

Œ

™

Œ

‚

† ‚

‰

‚

Ž

‚

‚

˜

‡ š

Ž

Ÿ

£

˜

‰ ƒ

‚

‰

‚

†

ƒ

† ª

ƒ

ˆ



ƒ

†



‡



š

撃岷系茎替朝挑 峅



‚

ž

‚

Œ

‰ ™



†

š

„

©

˜

˜

‚



‰ Œ

¤

¢

™

†

‰ Ž

Ž

‰

‹

‡

™

‚

™

‡

‚

ƒ

™

Œ

‚

—

˜

†

‹

ƒ

†

‚

† ‚

‹

…

ˆ

脹聴

稽件剣訣欠嫌喧剣建結券建件結結健"喧結堅"撃鯨 噺

† ‚



‘

‡

ƒ

‡ š

‡

†

„

}

ƒ

‹

 

‡

‹

™

€

¸

Š

Ž

±

~

·

§

Ž

Š

‰

‚



Ž

‰

‚

Œ

˜

‚

Œ

›

š

Œ

ž

‚

¢

‚

Œ

‰

‡

ƒ

ž

ƒ

Ž

 

€  

­ ¨

°

¹

°

ª

®

º

€ œ

“

¯

¯

€

»

¨

¯

~

~

 

 

¼

‰

»

 

½

‚

Ž

‡ ž

¢

† 



‚

ž

ƒ

‚

‡

Œ

ƒ

‡ Œ

†

‡

‡

ƒ

›

‡

ˆ

Œ

›

‰

†

Ž

‰ ¢

† ƒ

‚

Ž

Œ

‰

‰ 

˜

‰ ž

‰ ƒ

®

†

¢

ƒ

‚

‰

Š

Ž

±

Ž

¢

‚

‰

Œ

ƒ

‰

š

‰ ‚

³



›

† ƒ

ž

Š Œ

ƒ

†

Ž

‡ ‚

ƒ

‚

Ž

Š

‰

† ƒ

‡

‡ Œ

›

Š ƒ

š

‚

Ÿ

Š

‰



ƒ

®

Ž

ƒ

Š ƒ

Š  

ª

¾

Š

‰

‹

‚

¢

Š 

˜

† 

‡ ‚

› Ž

 

ˆ Œ

®

Bijlage H: Nota en suggesties bij methodiek van de vergistingsproeven zoals toegepast in LIWET Het dient opgemerkt te worden dat bij de flessen gebruikt als vergistingsreactoren twijfel heerste over de gasdichtheid. In eerder onderzoek met dezelfde setup kon (Galois, 2012) ook besluiten dat de aansluiting van deksel op fles niet gasdicht was, ongeacht hoe sterk aangeschroefd deze was. Er werd daarom een rubberen ring aangebracht tussen deze onderdelen wat de dichting verbeterde, maar gezien de extra dikte het deksel minder goed deed afsluiten. Dit bood nog geen volledige gasdichtheid, maar de gaslekken werden wel duidelijk kleiner. Het werd in dit onderzoek ook vastgesteld dat de opgestapelde druk in een reactor zeer groot kan worden indien het pad naar de kolom geblokkeerd is of een nog grotere druk moet overwonnen worden opdat het gas via die weg een uitweg zou vinden. Zo kon je een gewone lege plastieken spuit met naald door het septum steken en zou de piston eruit weg te schieten aan hoge snelheid door de hoge druk in de headspace van de reactor. Het hoeft dus niet te verwonderen dat een gaslek via andere paden snel ontstaat. Ook het temperatuurverschil tussen de materialen tussen het moment van sluiten van de reactor en verblijf in het warm water bad bij 37 °C kan door uitzetting van het materiaal lekken doen ontstaan. Ook werd duidelijk dat de combinatie van van deksel en Schott fles ondanks een overeenkomstige schroefdraad (Duran GLS 80) toch niet passend kon afsluiten. Dit is te zien aan de onderrand van de buitenkant van deksel omdat deze de glazen rand niet raakt, wat wel zo bedoeld is. Slechts ´e´en van de reactoren had een ander type deksel dat wel van de correcte combinatie was en de rand beter deed afsluiten. Echter door het gebruiken van de rubberen ring kon er geen vaste fit meer zijn van de bodem van het deksel op de fles waardoor het deksel met de beweeglijkheid van de rubber kon dansen op de fles bij de minste manipulatie van de fles. Met de beste wil van de wereld werd geprobeerd deze beperkingen te overkomen door nauwkeurig en voorzichtig te werken, maar niets bood garantie op gasdichtheid. In batch 1 hadden 9 op 30 reactoren grote problemen waardoor de meesten geen bruikbare gegevens opleverden. Bij de overige viel een beperkte lek niet uit te sluiten. In batch 2 was hiervoor extra aandacht door dichting en dubbele controle maar moesten nog voor 5 van de 29 reactoren de resultaten verworpen worden wegens duidelijke lekken. Ook bij de overige reactoren bleef terechte twijfel bestaan. De extreme uitschieters werden niet in deze dataverwerking en resultaten opgenomen, maar alle twijfelgevallen en normaal veronderstelde gevallen was dat wel het geval. De nauwkeurigheid van de resultaten van batch 1 en 2 moeten dus met betrekking op de geproduceerde volumes met deze nota ge¨ınterpreteerd worden. De verschillen tussen de groepen en binnen de groepen zijn daarom misschien niet volledig toe te schrijven aan wat onderzocht wordt, maar mogelijk deels aan de gebruikte materialen en ongelukkige willekeur. Het is daarom aan te raden in de toekomst indien mogelijk dit deze combinatie van reactorvat, rubber en deksel niet meer te gebruiken en te opteren voor reactoren met een minimaal aantal en kleinere openingen die beter aansluiten. Zo zijn er glazen potten beschikbaar met slechts

2 openingen die veel nauwkeuriger kunnen worden afgesloten met een rubber dop. Dit lijkt alleszins een meer betrouwbare optie. De vergistingsproeven werden in tegenstelling tot het gebruikelijke anaeroob opstarten aeroob opgestart wegens gebrek aan de mogelijkheid tot het spoelen van de headspace met stikstofgas (VDI, 2006). Zo’n 240 NmL O2 per reactor werd met de tijd via het continue gasmengsel weggevoerd naar de kolom waardoor naast gebruik door simultane aerobe degradatieprocessen de concentratie met verloop van de tijd verder gedaald zou moeten zijn. Zo is het mogelijk dat een deel van de COD nog aeroob werd gedegradeerd en dus niet tot methaan werd omgezet. De mogelijke invloed hiervan op de opstart snelheid van de anaerobe vergisting of BMP werd niet achterhaald in dit werk. Deze techniek uit noodzaak werd echter tevoren reeds gebruikt in een wetenschappelijk aanvaard onderzoek (L´opez Gonz´alez et al., 2013). Ook het effect van oplossen van CO2 kan tot foute interpretatie van methaanopbrengsten geleid hebben in die zin dat de mate van oplossing in een bewaringsvial van een gasmonster niet gelijk hoeft te zijn aan deze in de kolommen waarin het volume wordt opgemeten. Zo werd aangetoond, naast de opzet van dit onderzoek, dat van een ijkgas met een gekend %v meer dan 80 % van de CO2 uit het gas naar de oplossing in een bewaringsvial verdween in een zeer gangbare tijd van 20 uren bewaring, waardoor indien het staal geanalyseerd werd een overschatting van het volumeaandeel CH4 werd gedaan. In een ander voorbeeld nam een gekende concentratie van 1 % CO2 door hergebruik van een bewaringsvial toe tot 8 % door het uit oplossing komen van CO2 . Het is echter niet bekend hoeveel %v van de CO2 in de gascollectiekolom oplost, ondanks dit een idem pH van 1,8 heeft. Het verhaal wordt nog complexer wanneer je de geschiedenis van respectievelijk elke kolom of representatief bewaringsvial in rekening brengt gezien andere volumeaandelen respectievelijk continu of per staalname kunnen uitwisselen tot nieuwe evenwichtsconcentraties in gasfase en opgeloste fase. Daarnaast is er nog het verschil dat een vial steeds hergebruikt werd waardoor mogelijk verzadiging van de CO2 in het vial bereikt werd onder de heersende druk en niets uitsluit dat CO2 ook weer uit oplossing kan gaan om een nieuwe evenwichtsconcentratie te vinden met het nieuwe ge¨ınjecteerde gas. Tenslotte valt nog te bemerken dat de kolommen allemaal dezelfde oplossing delen omdat ze via het waterbad verbonden zijn en dat ze daarenboven continu CO2 kunnen uitwisselen met de atmosfeer in het lokaal en zo dus een continue CO2 brug kunnen vormen weg vanuit de kolom waardoor de volumelezingen van het biogas door deze complexe verbanden sterk be¨ınvloed kunnen worden. Er werd kort ge¨experimenteerd met het effect van een verzadigde NaCl oplossing en deze reduceerde het probleem duidelijk, maar sloot het nog niet volledig uit. Echter werd er voor de bruikbaarheid van dit onderzoek van uit gegaan dat bewaringsvials volledig representatief zijn voor de bijhorende kolom, dat CH4 zelf totaal niet in oplossing gaat en dat de hoeveelheid CH4 die werd geproduceerd en gerapporteerd in dit werk dus correct is. Dit werd ook aangenomen en aanvaard als zekerheid in eerder onderzoek met hetzelfde materiaal (L´opez Gonz´alez et al., 2013).