Obesitas bij kinderen en adolescenten : een behandelverhaal met verschillende hoofdstukken Ann Tanghe Psychologe - referentiegroep obesitas Dr. M. Van Helvoirt Kinderarts - referentiegroep diabetes Zeepreventorium Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Zeepreventorium Pediatrisch Revalidatiecentrum voor chronisch zieke kinderen en jongeren
• 200 bedden • 0-18 jarigen (uitz. Mucoviscidosepatiënten) • Chronische zieken ? -
Mucoviscidose Ernstig astma Ernstig exzeem Slechte etertjes …
- obesitas - diabetes - babywerking - CVS Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Chronische ziekte • Opnameperiode = één van de hoofdstukken in de behandeling • Voor en na een opname is een belangrijke rol weggelegd voor de ambulante sector !
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Hoofdstuk één : Voor een opname ?
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
« Stepped care » Jongeren opgenomen in ZPM Obesitas • probeerden vooraf reeds heel wat in de ambulante sector (UZ, diëtisten,…) • Of hebben een te hoog overgewicht om nog geholpen te kunnen worden in de ambulante sector Ambulante en residentiële sector vormen een continuüm Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
« Stepped care » Geldt ook voor de kinderen en jongeren die lijden aan diabetes : • Worden verwezen door een kinderconventiecentrum • Slechte metabole controle • Ook hier geldt : Ambulante en residentiële sector vormen een continuüm Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Zeepreventorium = eind van een lange rit Voor extreem obese kinderen en jongeren opgenomen van juli 2006 tot juni 2007 : wat deden ze voor hun opname om hun gewicht onder controle te krijgen ? ( 208 jongeren ) Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
WAT WERD ONDERNOMEN VOOR DE OPNAME IN ZPM? 100
90
80
70
60 109 50
40
62 30
47 38
20
42 33
32 23 10
Zeepreventorium 6
3 0 DIËTISTE
P SY
ARTS
DIEETCLUB
BGL UZ/ AZ
ORTCLUB 7 novemberSP2011
OP ZICHZELF
EXTRA BEWEGING
M EDICATIE
Koninklijke baan 5 4 8420 De Haan 0 zeepreventorium.be 059/23.39.11 HEELK. KRUIDEN INGREEP
NIETS
Ambulante zorg Eerste lijn : • Voedingsondersteuning ( diëtisten ) • Huisartsen / pediaters • CLB / schoolgeneeskunde • Sportclubs • …. draaiboeken ontwikkeld door de VZW Eetexpert (www.eetexpert.be)
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Ambulante zorg Eerste en tweede lijn : Multidisciplinaire “groepjes” : psy / diëtiek / beweging Behandelprotocollen “ Kinderen en jongeren met overgewicht” werkboeken voor kinderen, adolescenten, ouders én een handboek voor de therapeut olv Prof. dr. C. Braet (Garant) Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Ambulante zorg Zeker voor kinderen en jongeren met overgewicht ( zie studie Prof. dr. C. Braet : “ An 8 year follow up of treated obese children‟s, process and parental predictors of succesfull outcome” in Behaviour Research and therapy (2010)) Maar … Review van Withlock et. Al. “Effectiveness of weight management interventions in children : a targeted systematic review for the USPSTF” in Pediatrics 2010 ! 7 november 2011 Zeepreventorium
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Hoofdstuk 2 : een opname blijkt nodig … Voorwaarden ?
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Een opname blijkt nodig … • Opgelegde opnamevoorwaarden ? • Selectieproces of … wordt iedereen die aan deze voorwaarden voldoet ook opgenomen ? • Verwachtingen naar ouders / context ?
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Opnamevoorwaarden (conventie met het RIZIV sinds 2000) Jongeren met extreem overgewicht : B.M.I. Jongeren < 16 jaar : B.M.I. > P 97 ( franstaligen : INSERM, Nederlandstaligen : Vlaamse groeikurven ) Jongeren > 16 jaar : B.M.I. = 35 of B.M.I. > 30 mits comorbiditeit Jongeren met diabetes : Lijden aan diabetes type 1 Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Opnamevoorwaarden (2) • reeds een aantal stappen doorlopen hebben in de ambulante sector ( obesitas) • Verwezen door de kinderconventiecentra ( diabetes ) • leeftijd : 5-19 jaar • Geen crisisinterventies • Nederlandstalig en Franstalig Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Selectieproces obesitas Voor het kalenderjaar 2007 : aanmeldingrondleiding-wachtlijst
• 297 aanmeldingen • 227 kennismakingen of 23 % haakt af na telefonische informatie • 155 wachtlijst of nog eens 32 % van de rondgeleide jongeren doet geen opnameaanvraag Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
• BMi beantwoordt niet aan de voorwaarden • Nog geen stappen ondernomen in de ambulante sector • Vindt de gevraagde inspanningen te zwaar (oudercontacten, aanpassen levensgewoonten gezin, …)
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
2007
300
297
250
227
200
16 6
15 3 15 0
10 0
50
Zeepreventorium Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
0 A A N M E LD I N G
R O N D LE I D I N G
W A C H T L I J ST
O P G E N O M E N
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Verwachtingen naar ouders / context ? • Hoe staan ouders tegenover een opname : gedwongen of vrijwillig ? • Kunnen ouders de opname mee ondersteunen of motiveren ? • Kunnen ouders het centrum vertrouwen of … leggen ouders teveel verantwoordelijkheid bij het centrum ? Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Oudercontacten Periode
Inhoud
Maand 1
Uitleg bij eerste weekend : kine, diëtiek, psy en pedagogisch
Maand 2
Groepseducatie rond cijfer, zelfbeeld en motivatie en de actieve voedingsdriehoek
Maand 3
Familyday
Maand 4
Groepseducatie rond gezond shoppen
Maand 5
Individueel multidisciplinair contact
Maand 6
Kookworkshop
Maand 7
Groepseducatie rond opvoedingsvaardigheden
Maand 8
Familyday
Maand 9
Groepseducatie rond moeilijke momenten
Maand 10
Individueel multidisciplinair contact
Maand 11
Individueel multidisciplinair eindgesprek 7 november 2011
Zeepreventorium Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Wetende dat … • We te maken hebben met wanhopige gezinnen • We te maken hebben met ouders die “beschuldigd” worden • Ouders verwacht worden mee te werken aan het leerproces van de jongere • Ouders ook de educatie doorlopen • Ouders geholpen worden hun pedagogische vaardigheden opnieuw op te nemen of eraan te werken Onderzoek van Ellen Moens : behandeling van ouders van kinderen Zeepreventorium met overgewicht ! Koninklijke baan 5 7 november 2011
8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Gezinssamenstelling ( vanuit predictorenstudie ) • Socio economische status (Hollingshead Index of Social Position (ISP) – – – – –
5,5% lower 22,5% lower middle 58% middle 9% upper middle 1% upper
• Familiale situatie – – – – – – –
52,3% both parents; 25,6% with mother; 11,4% mother and new partner; 6,8% co-parenting; 1,1% with father; 0,5% father and new partner ; 2,9% other Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Dus … “moeilijk behandelbare jongeren” ? jongeren en ouders die zich aanmelden in ons centrum hebben: • • • • •
een zwakke sociale context een zwakke intellectuele context een zware rugzak een relatief « uitzichtloze » situatie … Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
psychologische factoren ongezonde eetgewoonten familietradities:
extra calorieinname
-hobby moeder=koken -vaak op restaurant
opvoedingvaardigheden
genetische predispositie
relatie moeder-kind ? gedragsproblemen
weinig energieverbruik
sociale contacten ? negatieve reacties leeftijdsgenoten
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Het zorgpad
HP OBES ITAS AANMEL DING
KENNIS MAKING
INTAKE
OPNAME
Procedure opname & onthaal
REVALID ATIEFASE
HP MU CO
ONTSLA G
Procedure ontslag
HP BRA ND W. HP LON GZ.
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Doelstelling van residentiële begeleiding ( max. 12 maanden ) ? • De patiënt kan zich een gezonde levensstijl ( op vlak van voeding, beweging en psycho sociaal welbevinden ) eigen maken • De patiënt begrijpt dat gezond leven ( op vlak van voeding, beweging en psycho sociaal welbevinden ) een levenslange opdracht is • De patiënt kan zich laten ondersteunen door een voor hem belangrijke zorgdrager. Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Dit kan betekenen dat … • • • • • • •
tijd geven om zich te herpakken faalervaring vermijden! sociaal vaardiger worden probleem oplossend gedrag leren school weer opnemen voor zichzelf leren kiezen ouders opvoedingsvaardigheden aanleren of de kans bieden ze opnieuw op te pakken … Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Hoofdstuk 3 : Multidisciplinaire Behandeling
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Residentiële behandeling • • • •
Medische begeleiding Bewegingstherapie Voedingsbeleid Psychologische en maatschappelijke begeleiding • Pedagogische ondersteuning door opvoeders en school lopen • Kinderen en ouders ! Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Medische begeleiding • Grondige anamnese • Algemeen klinisch onderzoek • Bloed- en urineonderzoek en follow-up • Biometrische screening en follow-up • Longfunctieonderzoek • Ergospirometrische test • slaaponderzoek7 november 2011
Zeepreventorium Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Wat zien we reeds bij kinderen en jongeren ? • Cardio-vasculaire gevolgen : – Hypertensie
• Pulmonaire problemen : – Inspanningsdyspnoe – Hyperventilatie – Slaapapneu
• Gastro-intestinale problemen – galstenen Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Gevolgen van obesitas • Dermatologische problemen • Huiduitrekking en striae-vorming • Huidmaceratie en schimmelinfecties • Ulcus cruris door veneuze insufficiëntie • Ingegroeide nagel van grote teen
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
(2)
Zeepreventorium
striae 7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Gevolgen van obesitas
(3)
• Osteo-articulaire problemen • Gewrichtoverbelasting en misvorming t.h.v. –Knieën en enkels (valgus) –Voeten (platvoet) –Wervelkolom lumbaal (hernia) / lumbosacraal –Sacro-iliacaal gewricht –Heupgewrichten Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 Misvorming thv voet 8420 De Haan zeepreventorium.be en enkels 059/23.39.11
Gevolgen van obesitas • Metabole afwijkingen Hyperlipidemieën Hyperuricemie Hyperglycemie Hyperinsulinemie Insulineresistentie
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
(4)
Patiënten opgenomen juli 2011 • Populatie : – 137 jongeren – 9-17 jarigen – BMI : 29,6 - 45
• Patiënten op insuline : 1 • Patiënten op metformine : 9 Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Patiënten opgenomen juli 2011 - Aantal patiënten met verhoogde nuchtere glycemie: 0 - Aantal uitgevoerde OGTT‟s: 4 - Aantal patiënten gestart met Metformine: 0
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Farmacotherapie • Regulatoren van het eetgedrag ( eetlustremmers ) • Regulatoren van energieverbruik ( Sibutramine, Reductil ® ) • Regulatoren van de intestinale absorptie ( Orlistat, Xenical® ). Verhindert de vertering en blokkeert de resorptie met 30 % Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Effecten ? • Gewichtsverlies is beperkt • Gewichtsverlies vooral in de eerste 6 maanden, nadien stabilisatie • Moet ook gecombineerd worden met gezond eten en leven
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
gezonde eetgewoonten
GEZOND LEVEN psycho-sociale en pedagogische ondersteuning
conditie verbeteren én Zeepreventorium dagelijkse fysieke activiteit 7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Kinesitherapeutische begeleiding
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Doelstellingen (ind. Aangepast) – 30 minuten non stop lopen – 1 km non stop zwemmen – Gemiddelde score Eurofittesten/Coopertest – Inzicht hebben in sporten, bewegen, actief leven – Integratie in thuissituatie en dagelijks leven
Nieuw ! Liaison bewegingstherapeut Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Therapieonderdelen • • • •
Individuele contacten Zwemmen Fitness Kinesitherapie – Respiratoire kine – Houdingscorrectie – Krachttraining/spierversterkende oefeningen – Sport- en bewegingsvaardigheden – Uithoudingsvaardigheden Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Voedingsbeleid • Gezonde voeding (≠ dieet) – Volgens de actieve voedingsdriehoek – Vaste maaltijdstructuur (5à 6 maaltijden ) – Alles proeven – Niets verboden, alles moet kunnen (cfr. keuzemoment) – Beperktere porties
• Belangrijk – Eten = groepsmoment (ook tussendoortjes) – tafelmanieren 7 november 2011
Zeepreventorium Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Hoe deel ik mijn bord in? Groenten
Vlees, vis, eieren, kaas en vervangproducten Graanproducten en aardappelen
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
• Therapie – Individuele gesprekken (adhv. eetdagboekjes) – Groepsmomenten • • •
Educatiefjes Shopping Kooklessen
– Oudercontacten • •
Individueel In groep
– Weging (zonder interpretatie)
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Psychologische en maatschappelijke begeleiding • Cognitief-gedragstherapeutische groepsprogramma‟s ° educatiefjes ° Problem solving strategieën leren ° herhalingseducatiefjes ° zelfbeeldondersteuning ° sociale vaardigheden aanleren • Systeemtherapie : gezinsgesprekken, betrekken brussen • Individuele psychotherapie Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Individuele psychotherapie • Onderwerp en psychotherapievorm kunnen zeer uiteenlopend zijn • Wat was er eerst ? Het overgewicht of de emotionele problemen • Pas op met overpsychologiseren • Oplossingsgericht en positief ! • 2/3 de van de jongeren lijdt aan een psychopathologie ( depressie, angsten ) • voorkomen van impulsiviteitsproblemen Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Gedrag veranderen • Kennis is noodzakelijke doch onvoldoende voorwaarde voor gedragsverandering • The only unmotivated person is a dead one Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
1. Leerwetten • Nieuw eetgedrag aanleren is erg moeilijk wanneer men een hongergevoel heeft • Het afleren van een slechte gewoonte kan pas bereikt worden wanneer dat gedrag meer nadelen dan voordelen tot gevolg heeft. • Eetgedragingen en hongergevoelens zijn in hoge mate stimulusgebonden Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
2. Bevorderen van de motivatie Levensstijl veranderen vraagt inzet en zelfwerkzaamheid van de patiënt motiveren !!! • Motivatiefasen van Prochaska en Di Clemente (cfr. Rokers) = motivatieproces • Zelfdeterminatietheorie Dice & Ryan = kwaliteit van motivatie Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Doelstelling : stimuleren van een leerproces • Voorwaarde : investeren in een relatie vooraleer steeds weer te herbeginnen en te motiveren • Voordeel residentiële sector – Er is tijd (of toch meer dan de ambulante sector) – We hebben een team (er kan vanuit ≠ hoeken gewerkt worden) Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Motiveren: De zelfdeterminatietheorie WEL DOEN Verplichting, druk, stress
Welwillend, vrij, zelfgekozen
Controlerende motivatie Straf, beloning, verwachting Omdat ik anders niet beloond wordt.
Autonome motivatie Geboeidheid, interesse Omdat ik de regels boeiend vind. VREEMD
Schaamte, schuld, zelfwaarde Omdat ik me beschaamd zou voelen als ik het niet zou doen.
Persoonlijke relevantie Omdat ik inzie waarom de regels belangrijk zijn.
Extrinsieke motivatie Moeten
Intrinsieke motivatie Willen
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Waarom ga je met de fiets naar het werk? „omdat ik hier een fietsvergoeding voor krijg‟
„omdat ik wil tonen aan anderen dat ik iets aan mijn conditie doe‟
„omdat ik dit persoonlijk belangrijk vind‟
„omdat ik het leuk vind om te fietsen‟
Waarom eet je dagelijks een stuk fruit? „omdat mama anders kwaad wordt‟
„omdat ik dit hoor te doen‟
„omdat ik het zelf belangrijk vind‟
„omdat ik het lekker vind‟
Zeepreventorium
Naar M. Van Steenkiste
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Waarom blijf je in therapie? „omdat dit mijn enige kans is‟
„omdat ik me anders schuldig zou voelen‟
„omdat ik het zelf belangrijk vind‟
„omdat ik iets over mijzelf wil bijleren‟
Extrinsieke Motivatie Straf, beloning, verwachting
Schaamte, schuld, zelfwaarde
Intrinsieke Motivatie Persoonlijke relevantie, zinvol
Geboeidheid, interesse, plezier
Druk, verplichting, stress
Welwillend, zelfgekozen
Gecontroleerde Motivatie
Autonome Motivatie Zeepreventorium
Naar M. Van Steenkiste
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Hoe motivatie verhogen? • Door in te spelen op de basisnoden: – autonomie: zelf aan de basis liggen van het eigen gedrag, gevoel zelf beslissingen te kunnen nemen – verbondenheid: geliefd worden door anderen, goede/ close relaties hebben – competentie: gedrag tot een goed einde kunnen brengen, controle hebben over de gevolgen van het gedrag. Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Hoe deze basisnoden bevredigen? Autonomie
Relationele Verbondenheid
Competentie
Autonomie – ondersteunende context Context waarin de patiënten het gevoel hebben zelf aan de basis te liggen van hun zoekproces.
Autonome motivatie
Controlerende context Context waarin de patiënten verplicht worden om op een bepaalde manier te denken en te handelen.
Gecontroleerde motivatie
Warme context De mate waarin de begeleiders een warme, betrokken en geïnteresseerde houding aannemen t.o.v. de patiënten.
Autonome motivatie
Kille context De mate waarin de begeleiders zich afstandelijk en koud opstellen t.o.v. hun patiënten.
Gecontroleerde motivatie
Structurerende context De mate waarin patiënten houvast wordt geboden, zodat ze weten wat er van het verwacht wordt en ze zich competent voelen om een bepaald resultaat neer te zetten.
Autonome motivatie
Chaotische context Een onduidelijk en onvoorspelbare omgeving, waarin begeleiders zich kritisch en denigrerend uitlaten over patiënten.
Gecontroleerde motivatie
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Autonomie ondersteunend Vanuit controlerend naar autonomie • Vanuit een strakke, door de setting bepaalde structuur • Op zoek naar de eigen “aangepaste” werkvormen
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Relationele verbondenheid Steeds warme, betrokken en geïnteresseerde context biedend dus : • Opvoeders die durven/kunnen een relatie aangaan … • Afstand-nabijheid • Kwetsbaarheid van de therapeut Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Competentie • Vanuit structuur : verwachtingen duidelijk maken (vb. we zijn een « antiek » internaat) • Consequent opvolgen en ondanks groepswerking toch individualiseren • Positieve feedback geven en vertrouwen schenken • Hulp bieden • Werkpunten aangeven • Uitdagingen inschakelen Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Autonomie ondersteunend en internaliserend – Laat inspraak en initiatief toe – Vermijd contolerende taal ( je moet, we verwachten …) om iemand aan te zetten tot gewichtsverlies – Zodat men zelf de beslissing kan nemen iets aan zijn gewicht te doen gevoel van keuze,psychologische vrijheid en welwillendheid Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Elke dag opnieuw motiveren Autonomie ondersteunend en internaliserend • Opdat er transfer zou zijn naar andere situaties dan de onze (thuis, vrienden) • Opdat jongeren zelf inzicht zouden verwerven • Opdat ze zich algemeen « beter zouden voelen in hun vel » (zelfbeeldondersteunend…, belangrijk bij een negatieve ervaring)
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Minimalistisch/realistisch • Haalbare doelen voorop stellen • Waarover men het eens is ! – Gelijk blijven – Afvallen – Werken aan zelfvertrouwen …
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Verder… • • • •
Empathisch en toch ook directief Positief Met humor Met het oog op het vermijden van een nieuwe faalervaring !
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
3. Stimuluscontrole Externe en interne signalen Eten of beweging Therapie : « triggers » leren herkennen en technieken zoeken om ze te controleren Toepassen van « cue exposure » ( A. Jansen ) Studie rond impulsiviteit C. Nederkoorn « Why obese children cannot resist food : the role of impulsivity » Eating Behaviors 2005 Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
4. Veranderen van negatieve gedachten Dik zijn = gebrek hebben aan karakter Therapie : gedachten uitdagen en proberen te wijzigen in realistischer en positievere gedachten
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
5. Hervalpreventie • Bewust zijn dat het fout zal gaan • Welke oplossingen kan je desgevallend bedenken ?
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Pedagogische ondersteuning • Het op gang brengen van een innerlijk groeiproces • Getrainde opvoeders • Werken aan de totale persoon niet alleen de “dikke” persoon • Vermijden van conflicten rond voeding en beweging • Bij “betrapt” worden : geen ruzie, geen straf • Oefenen van sociale vaardigheden • Leren van weerbaarheid tegen verleidingen (fasering)
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
• School lopen van 9.00 tot 17.00 uur : op tijd opstaan, structureren van de dag, sociaal vaardig zijn, school loopbaan opnieuw opnemen, … • Dagelijkse fysieke activiteit : – „ s morgens : min 2 maal per week – „ s avonds : dagelijks – Evolutie : aanbod door opvoeders gemotiveerd naar uit zichzelf gemotiveerd
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Opvoeders als therapeuten maken deel uit van een multidisciplinair team dat • elke dag opnieuw iemand zal moeten motiveren (jongere of teamlid) • minimalistische/realistische doelen stelt • empathisch én directief is en toch de balans afstand/nabijheid in evenwicht weet te houden. • jongeren en hun context positief benadert • humor als een krachtige tool ziet naar zichzelf én de jongeren! Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Opgepast ! • « gekwetste » jongeren • Vertrouwen maar mondjesmaat • Doorlopen ook de normale ontwikkelingsfasen ! Dus … jongeren met obesitas of obese jongeren ?
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Hoofdstuk 4 : “chronic care” nodig !
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Onderzoek 1 : 26 maanden na ontslag Braet (2006), Obesity Research % B M I
190 180
Total weight loss
170 160 150 140 130 120 110 100
0
10
Baseline End of treatment (pretest) (posttest)
36
months
Follow-up (FU)
Stagnation on 50% -10% = succes
Weight evolution of obese children before and after inpatient treatment Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Onderzoek 2 : 6 jaar na ontslag ( Lien Goossens ,International Journal of Eating Disorders, submitted)
•
T1 (1999/2000)
T2 (2005/2006)
(N = 108) 10-17 y
52% participation (N = 56)
6-year
28% not retracable (N = 30)
follow-up
20% no cooperation (N = 22) Visits at home
•Weight and lenght
•Weight and lenght
•EDI-II-NL
•EDI-II-NL
•ChEDE
•ChEDE Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Results: (N = 56)
sex (M/F) age Adjusted BMI BMI
T1
T2
32% / 68%
32% / 68%
13.00 (1.99)
17.86 (1.90)
174.39 (21.52)
153.01 (24.50)
31.90 (4.43)
31.54 (4.80)
Note. M = Male; F = Female; BMI = Body Mass Index Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Onderzoek 3 : zijn er subtypes van patiënten te detecteren ? Braet (2009) Journal of consult Clin Psychology
Psychologische variabelen • 1/3 : niet symptomatisch • 1/3 : Negative affect • 1/3 : Negative affect + dietary restraint • 2 laatste groepen : moeilijker behandelbaar Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
• 122 kinderen met overgewicht • opgenomen in het zeepreventorium • voor behandeling van obesitas in 19961999 • leeftijd :7-17 jaar • follow-up gegevens na behandeling
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
A
B
200
2,5
2
Restraint
Adjusted BMI
180
160
1,5
1 140
0,5
120
0 baseline
+ 10 months
+ 24 months
+ 36 months
baseline
+ 10 months
C
+ 36 months
D 3,2
66
3
Global Self-Worth
69
63
Internalizing
+ 24 months
60 57
2,8 2,6 2,4
54
2,2
51
2
48 baseline
+ 10 months
+ 24 months
+ 36 months
7 november 2011
baseline
+ 10 months
+ 24 months
+ 36 months
Zeepreventorium Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Chronische opvolging … • Nazorgmogelijkheden in setting • Voorkeur : ambulante sector – Terug naar verwijzende therapeuten – CLB – Thuiszorgdiensten
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Heelkunde bij obesitas • Enkel bij zorgvuldig geselecteerde patiënten BMI ≥ 40 • Indien minder invasieve methoden gefaald hebben ( minstens één jaar ) • Niet onder 18 jaar
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Take home messages ! • Ruime focus! Gedragsverandering en geen gewichtsfixatie • Motivatie als proces … een nieuwe levensstijl aanleren gebeurt met vallen en opstaan → een terugval is geen herval ! • Chronische ziekte • Onze verwachtingen? Kleine stapjes! 7 november 2011
Zeepreventorium Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Tot slot ter illustratie … Doelstellingen van diabetesbehandeling bij kinderen 6-12 jaar in een eerste opname • De patiënt kan een gezonde levensstijl (op vlak van voeding, beweging en psycho sociaal welbevinden) in de praktijk brengen. • De zorgdrager kan het kind met diabetes de nodige behandeling geven • De patiënt kan zich laten ondersteunen door een voor hem belangrijke zorgdrager. • De patiënt kan onder begeleiding zijn behandeling toepassen Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
Een vernieuwend initiatief diabetesrevaweken • Sinds 2010 • Therapeutische doelstelling : – dfhdfhm
• Voorlopige evaluatie meerwaarde – LDGqldg •
Aan te vullen door nicole en dokter van helvoirt op basis van evaluatievergadering die recent doorging
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11
• Vragen ? • www.zeepreventorium.be •
[email protected] •
[email protected]
Zeepreventorium
7 november 2011
Koninklijke baan 5 8420 De Haan zeepreventorium.be 059/23.39.11