Bio-ingenieus. Dag van de Bio-ingenieur TIJDSCHRIFT VAN DE FACULTEIT BIO-INGENIEURSWETENSCHAPPEN

DOC_NIEU_BIOINGENIEUS_OKT_13_DOC_NIEU_BIOINGENIEUS_OKT_13 18/10/13 09:50 Pagina 1

Tijdschrift Toelating gesloten verpakking nr. 2/180

België - Belgique P.B./P.P.

Verschijnt 4x per jaar Afgiftekantoor 3000-Leuven 1

3000 Leuven 1 B-4883 V.U. Jan Delcour Erkenning: P4A9149

Bio-ingenieus TIJDSCHRIFT VAN DE FACULTEIT BIO-INGENIEURSWETENSCHAPPEN DRIEMAANDELIJKS OKTOBER_NOVEMBER_DECEMBER 2013 • 17E JAARGANG • NR. 1

Dag van de Bio-ingenieur



Wat als….. Wat als de Dag van de Bio-ingenieur, ook wel B.Ir.-dag genoemd, in aantocht is? Dan ga je toch wel nagaan of je nog altijd vrij bent op die dag en wat je op dergelijke dag kan beleven? Als de datum al in je agenda stond omdat we jou dat in de vorige twee nummers vroegen, moet je nu nog enkel kijken naar welke activiteiten je zult gaan. Wat als appels geen vitaminen bevatten? Wat als biotechnologie in kaas zou zitten? Wat als je de bakker van morgen was? Wat als je moet overleven als wetenschapper? Wat als je nog eens een cantus wil beleven? Wat als je er na de cantus nog niet genoeg van hebt? Veel wat-als-vragen waar je maar een gedeeltelijk antwoord op vindt in dit nummer, maar die je helemaal kan beantwoorden als je naar onze B.Ir.-dag komt. Onze sponsors hebben we al gevonden en dank zij hen kan je voor een kleine bijdrage een fijne en interessante dag beleven in en om het Landbouwinstituut. Lees dus als de bliksem het artikel over onze vierde B.Ir.-dag en schrijf je in met jouw familie en vrienden. Kinderen vanaf 8 à 9 jaar kunnen vlot deelnemen de activiteiten. Voor de kleintjes voorzien we een aangepaste kinderopvang. En ben je VBI-lid (via KVIV of via een vrijwillige bijdrage aan Bio-ingenieus van 25€ of meer of via VBI zelf) dan krijg je meteen 5€ korting. Bovendien is er een speciale B.Ir-dag – actie: als je nu lid wordt van VBI voor 2014 EN je inschrijft voor het avondprogramma van de B.Ir-dag, dan krijg je meteen een korting van 5€ voor de winter-BBQ en het VBIlidmaatschap van de laatste drie maanden er zomaar bij. Waar wacht je nog op? En wil je samenkomen met je jaargenoten op deze vierde B.Ir.-dag? Laat het dan aan hen weten en dan kunnen jullie samen genieten van een leuke dag en/of avond. Weet je niet hoe jij je jaargenoten kan pushen? Dan kunnen wij jou helpen! Bel me (016 32 16 29), schrijf me ([email protected]), laat me vlug iets weten ...

Inhoud B.Ir.-Dag 2013: Wat als?

4

Onze faculteit en departementen en afdelingen in de krant, op TV, op de radio, …

8

Alumninieuws

12

Nieuws van de faculteit

13

Personalia

16

Wat als er aan onze faculteit of de departementen en onderzoeksafdelingen iets interessant te ontdekken valt? In vele gevallen zal je niet op de hoogte zijn van het nieuws aan onze faculteit tenzij soms in Bio-ingenieus na een maand of drie. Toch zijn er mogelijkheden om het interessante dat er gebeurt aan KU Leuven en onze faculteit te weten te komen. Tenminste, als je een computer hebt. Op de website van onze faculteit (www.biw.kuleuven.be) verzamelen we berichten die over ons in de landelijke pers verschijnen. Ook de journalisten van KU Leuven schrijven berichten over onderwerpen waarbij onderzoekers en medewerkers van KU Leuven betrokken zijn. Waar je die kan lezen en hoe verstaanbaar die artikels geschreven worden, kan je ontdekken in dit nummer. Helaas zal prof. Meire zal zijn vierde B.Ir.-dag niet meer beleven. Op 87-jarige leeftijd hebben hart en nieren het op enkele dagen tijd begeven en is hij rustig overleden. Over zijn betekenis voor de faculteit kan je lezen in het ‘in memoriam’ bij Nieuws van de Faculteit. Ook Sofie Bruneel, departementeel beheerder van het Departement Aard- en Omgevingswetenschappen, heeft de strijd verloren en is op 39-jarige leeftijd overleden. Ik en velen die te maken hadden met dat departement zullen zich haar blijvend herinneren als manusje-doet-en-weet-al. Zowel prof. Meire als Sofie hebben vele stenen verlegd in een rivier op aarde. Het water gaat er anders dan voorheen. We zullen ze missen en we zijn dankbaar hen gekend te hebben. Marleen Suckers

3


B.Ir.-Dag 2013: Wat als? Wat? Op 16 november 2013 vindt onze vierde Dag van de Leuvense Bio-Ingenieur, oftewel B.Ir.-Dag, plaats! Deze dag heeft als voornaamste doel iedereen die op één of andere manier met onze faculteit verbonden is, met name alumni, professoren, emeriti, assistenten, studenten, personeel van de faculteit en hun gezinnen samen te brengen en (opnieuw) met elkaar te laten kennismaken. We willen dit doen door een programma aan te bieden met voor elk wat wils, van je eigen boterhammetjes met kaas maken met daarbij een heerlijk appeltje tot wetenschap aan de toog. In de bar en tijdens receptie en diner wordt volop ruimte gecreëerd voor een gezellige babbel.

Namiddagprogramma (14h tot 17h) B.IR.-TOUR Wat zou er gebeuren als er geen vitaminen in appels zouden zitten? Appels eten is gezond, niet alleen omdat er mineralen en vezels in zitten, maar ook omwille van het hoog gehalte aan vitaminen. Bovendien vinden we appels ook lekker. Maar waarom zitten er eigenlijk vitaminen in appel: hebben die ook een biologische betekenis? Via een interactieve presentatie wordt uitgelegd wat de functie van vitaminen is. Deze antioxidanten gaan vrije zuurstofradicalen reduceren, waardoor weefsels gemakkelijker stress kunnen overwinnen.

4

Hierbij fungeren ze ook als signaalmolecule die specifieke defensieresponsen in de plant helpt aanschakelen. Deze stress kan van velerlei aard zijn: koudestress, hittestress, droogtestress, maar ze zijn ook betrokken bij biotische stress zoals bij pathogeeninfectie. Er bestaan grote verschillen in antioxidant en vitamine C gehalte van appelvruchten en zelfs binnen een vrucht zijn de verschillen groot, bijvoorbeeld tussen de vruchtschil en het vruchtvlees, wat ook logisch is. Een appel schillen is daarom zo geen goed idee. Via wat eenvoudige metingen trachten we een aantal gevolgen van verschillen in vitaminen/antioxidanten te verduidelijken: verbruining van vruchtvlees of vruchtensap, verschillen in hardheid en verschillen in ziektegevoeligheid. Wat als je geen kaas kon kopen in de winkel…? Al eeuwen lang wordt kaas traditioneel gemaakt met behulp van stremsel uit de lebmaag van kalveren. Stremsel zorgt voor het neerslaan van melkeiwitten en de vorming van kaas. Hedendaags wordt er op industriële schaal en op een vegetarische manier kaas geproduceerd, welke nu te vinden is in de winkel. Maar wat als deze biotechnologie nooit was uitgevonden? Tijdens deze workshop wordt de biotechnologische kant van het kaasmaken onderzocht. Via proefjes vertrekken we van gepasteuriseerde melk en we eindigen met een zelfgemaakt bolletje kaas. Wat als jij de bakker van morgen was? Beeld je in: het is een stralende zondagmorgen. Behalve jij en je hongerige kat verkeert iedereen in het huis nog in een diepe slaap. Nog maar half wakker drink je je eerste kopje koffie leeg en besef je dat de Heer je de belangrijke verantwoordelijkheid gegeven heeft om op een dag als deze verse croissants te bemachtigen, dit voor het welzijn van het hele gezin. Vol plichtsbewustzijn spring je in je joggingpak en fiets je naar de dichtstbijzijnde bakker.


Terwijl je halfwakker aanschuift aan de overvolle rij netals-jij-half-wakkere-klanten strelen de hemelse aroma’s van ovenverse broodjes, pistolets en croissants over je geurreceptoren: Je verkeert je in het Nirvana van de voedselketen. Plots, als een luide donderslag in het midden van een hete zomeravond, wordt je verbinding met de hemel verbroken doordat een magere kerel, gekleed in een witte labojas, je volgende vraag stelt: “Wat als jij de bakker van morgen was?” Verbaasd over deze onverwachte vraag weiger je te antwoorden door beleefd naar de man te glimlachen. Deze man vervolgt echter zijn vraag: “Wat als jij de bakker van morgen was? Wat zou er in jouw brood zitten? Hoe zou jij het ideale brood maken?” Een beetje ergerend antwoord je hem dat je geen idee hebt hoe een ideaal brood gemaakt wordt en dat je dus geen idee hebt wat er allemaal in zit. Ietwat enthousiast vervolgt de man zijn verhaal en krijg je flarden onbegrijpelijke termen te horen

zoals glutennetwerk, optimale waterabsorptie en xylanaseinhibitoren. Kwaad schreeuw je tegen de man dat je helemaal geen weet hebt hoe complex broodbereiding is, dat het je allemaal niets kan schelen wat hij zegt en dat je hier gewoon bent om vier croissants en twee rozijnenkoeken te kopen. Omdat je merkt dat de man aanstalten maakt om het allemaal uit te leggen, vlucht je ijlings de bakkerij uit, vlucht je angstig naar huis en zak je hyperventilerend in je sofa. Je kinderen kijken je verbaasd aan en vragen je: “Papa, heb je geen koffiekoeken gekocht?” Helemaal verslagen schud je je hoofd. “Maar papa”, vragen je kinderen troostend, “kan je zélf niet voor bakker spelen?” Ontdek op de B.Ir-dag hoe ingenieus je kan zijn om broodjes te bakken en wie weet word jij de bakker van morgen!

5


Erik Mathijs: Als professor aan onze faculteit maakt hij deel uit van de afdeling Bio-economie van het departement Aarden omgevingswetenschappen waarvan hij voorzitter is. Als systeemdenker wil hij graag alle kanten van duurzaamheid in rekening brengen. En dat willen wij in dit debat ook.

B.Ir.-TOCHT Wat als je moet overleven als wetenschapper? Deze speurtocht kan enkel tot een goed einde gebracht worden door al je kennis als bio-ingenieur te bundelen. Een GPS zal je leiden doorheen biologische raadsels, chemische valkuilen en fysische krachten. Na het afstappen van de omtrek van de aarde, het bepalen van ongekende hoogtes en het inschatten van woeste wateren die je pad zullen kruisen, bereik je de eindmeet waar je rijkelijk beloond zal worden. Wie overleeft deze zoektocht doorheen het landschap van de wetenschap? B.Ir.-WETENSCHAPSCAFE Debat Duurzaamheid Duurzaamheid is een modewoord, dé hype van de laatste jaren en is terug te vinden in menig bussiness plan van ondernemingen. Of het nu is uit ideologie, winstoogmerk of marketing, iedereen is ervoor, iedereen werkt eraan. Maar praten we allemaal over dezelfde duurzaamheid? In dit debat praten we over de definitie van duurzaamheid, maar zeker ook over de pragmatische kant. Willen we als ingenieur de problemen/uitdagingen immers niet vooral oplossen? Dit zijn onze panelleden: Daneel Geysen: Als doctor in de bio-ingenieurswetenschappen heeft hij een carrière in the afvalsector uitgebouwd. Eerst bij Ovam en ondertussen als Manager Science en Technology bij Group Machiels voor het uitwerken van oplossingen voor afval. Uitermate geschikt voor een debat over duurzaam materiaalgebruik. Alma De Walsche: Alma De Walsche is journaliste van Mo* Magazine en gespecialiseerd in ecologische thema’s en landbouw. Zij heeft door haar ervaring in LatijnsAmerika voeling met de uitdagingen in de Noord-Zuid relaties hetgeen boeiende discussie kan losweken omtrent duurzame handel.

6

Debat Voedsel Voedsel is een thema van elke dag, actueel en controversieel, zowel de productie (landbouw, voedingsindustrie) als de consumptie (fast food, vlees, functional foods). Voedsel in al zijn facetten roept nog steeds veel vragen op. In dit debat bekijken we de weg die ons voedsel aflegt tot ons bord en bekijken we dit ook door de duurzaamheidsbril. Wat is de rol van de globalisering? Is ons voedsel echt te goedkoop? Eten we echt teveel vlees? En zijn die functional foods nu echt zo functioneel? Dit zijn onze panelleden: Piet Vanthemsche: Momenteel is hij voorzitter van de Boerenbond en staat bekend als een uitstekend verdediger van de Belgische Boeren. Hij kent de Belgische voedselen landbouwsector van binnen en van buiten waardoor hij dit debat kan stofferen met veel praktijkervaring. Chris Moris: Chris Moris is directeur-generaal van Fevia, de werkgeversorganisatie van de Belgische voedingsindustrie. Vanuit deze functie weet hij wat de uitdagingen zijn voor de Belgische bedrijven en heeft hij een idee van de voedseleconomie van morgen. Theo Niewold: Theo Niewold is professor aan de afdeling Dier-Voeding-Kwaliteit van onze faculteit (departement Biosystemen) en zijn onderzoeksthema’s zijn onder andere darmgezondheid, pathogenen en functional food en feed. Benieuwd wat zijn onderzoekservaring hem heeft geleerd over het belang van voeding voor onze gezondheid.

Receptie (17h – 18h30) Naar B.Ir.-dagtraditie is er een receptie, u gratis aangeboden door de Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen en de VBI (Vereniging van bio-ingenieurs afgestudeerd aan onze faculteit). De ideale gelegenheid om met oude en jonge vrienden te genieten van een hapje en een glaasje B.Ir.-bier


Herfst-BBQ (19h tot 24h) In een feestelijk aangeklede Alma 3 houden we een HerfstBBQ met ruimte voor een gezellige babbel. Vegetarische variant (zelfde prijs) kan op aanvraag.

Cantus (22h tot 24h) Voor al wie wil genieten van een stevige portie nostalgie, verzorgt LBK een heuse cantus. Schrijf u in via de inschrijvingspagina en haal die oude codex van onder het stof! (of kijk mee met uw gebuur)

Parkeergelegenheid en openbaar vervoer Voor het namiddagprogramma kan u uw wagen parkeren aan het Arenbergkasteel, op parking De Molen of op de parking van Celestijnenlaan 300. Voor de receptie en het diner kan u uw wagen parkeren op de parking van Alma 3 of Campus Celestijnenlaan 200. Kiest u voor het openbaar vervoer: bushalte Campus Heverlee bevindt zich op 200 m van Alma 3.

Meer informatie Afterparty in de BAARR (24h - ..) Voor wie er nog niet genoeg van heeft ...!!

Inschrijving De kostprijs van het namiddagprogramma bedraagt 5 €/pp (inclusief 2 drankbonnetjes, gebruik van materialen). Voor de herfst-bbq betalen kinderen jonger dan negen jaar 10 €, studenten van de Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen 15 €, VBI-leden* en promotie 2013 15€ en alle anderen 20 €. Bijkomende drankbonnetjes kan u ter plaatse aankopen. Inschrijven doet u VOOR 9 november via de website www.biw.kuleuven.be/birdag/. U ontvangt een e-mail met de nodige informatie om het bedrag over te schrijven. Uw inschrijving is pas defintief als we uw overschrijving ontvangen hebben (ten laatste op 12 november) op rekeningnummer 363-0354522-27, met vermelding van ‘B.Ir.-Dag 2013, uw naam en aantal personen’. Deelnemersmateriaal ontvangt u op de dag zelf aan het onthaal in het Landbouwinstituut. • KVIV-leden zijn automatisch ook lid van VBI • VBI-lid worden? Ga naar http://www.vbi-kuleuven.be

Meer gedetailleerde informatie kan u bekomen door te mailen naar [email protected]. U kan ook bellen naar Marleen Suckers (PR en communicatie) op het telefoonnummer 016 32 16 29. Tijdens het diner kunnen we er voor zorgen dat de alumni van promotiejaren (met hun gezinnen) bij elkaar zitten. Graag een seintje als u dit wilt.

Organisatie De B.Ir.-Dag is een gezamelijk initiatief van de Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen, de assistentengeleding van de faculteit, de Landbouwkring (LBK), de Vereniging van Bio-ingenieurs KU Leuven (V.B.I.) en Jong.VBI en beoogt een betere herkenbaarheid van en sterkere samenwerking tussen de verschillende geledingen en verenigingen die de Bio-ingenieur als grootst gemene deler hebben.

Sponsoring De B.Ir.-Dag wordt mede mogelijk gemaakt door de financiële steun van onze sponsors. De organiserende ploeg en alle verenigingen hopen u te ontmoeten op 16 november !!!

7


Onze faculteit en departementen en afdelingen in de krant, op TV, op de radio, … Lees je nog een krant op papier? Lees je de krant op je computer of je laptop? Lees je geen kranten en luister of kijk je naar het nieuws op TV of radio? Of …? In vele gevallen zal je niet op de hoogte zijn van het nieuws aan onze faculteit. Toch zijn er mogelijkheden om het interessante dat er gebeurt aan KU Leuven en onze faculteit te weten te komen. Tenminste, als je een computer hebt. Op de website van onze faculteit www.biw.kuleuven.be verzamelen we berichten die over ons in de landelijke pers verschijnen. Deze berichten komen uit kranten, tijdschriften of het nieuws van het Vlaams infocentrum voor land- en tuinbouw (VILT). Soms worden ook linken naar radio- en nieuwsfragmenten toegevoegd. Tijdens de voorbije maand verzamelden we o.a.: 8.000 hectare nieuw bos kan niet in twee jaar (prof. Bart Muys), KU Leuven-studenten creëren ‘bladluisverschrikker’, manke koeien helpen joggers om fit te blijven (ir. Claudia Bahr en ir. Tom Van Hertem), microalgen in kippenvoeder verrijken eieren met omega-3 (prof. Imogen Foubert), een derde van onze bossen is met uitsterven bedreigd (prof. Martin Hermy), het kraakt en het moet gezond zijn (prof. Jan Delcour) en restauratie beschermde rotstuin in Huizingen gestart (prof. Martin Hermy). De journalisten van KU Leuven schrijven ook berichten over onderwerpen waarbij onderzoekers en medewerkers van KU Leuven betrokken zijn.

8

Die berichten kan je terugvinden op http://nieuws.kuleuven.be/ en http://nieuws.kuleuven.be/campuskrant/. In de maand september schreven zij meerdere artikels over het onderzoek aan onze faculteit die je een beetje verder kan lezen. Interesse gewekt? Je kan al dit nieuws gratis lezen op de vermelde websites! Wil je meer informatie over het onderwerp voor beroepsdoeleinden, dan kan je ons contacteren. Marleen Suckers Facultaire administratie: PR en communicatie Tel. 016 32 16 29 [email protected]


Halen we omega-3 in de toekomst uit microalgen? Omega-3-vetzuren zijn belangrijk voor onze gezondheid. We halen ze vandaag vooral uit vette vis. Maar het visbestand is niet groot genoeg om iedereen te voorzien van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid omega-3. Microalgen, eencellige organismen die in het water leven, zijn van nature rijk aan omega-3-vetzuren. In opdracht van Flanders’ FOOD onderzochten bio-ingenieurs van KU Leuven Kulak welke rol deze microalgen kunnen spelen in onze voeding. Zijn zij straks een bron van de gezonde omega-3-vetzuren, met name DHA (docosahexaeenzuur) en EPA (eicosapentaeenzuur)? Microalgen zijn belangrijk voor het leven op aarde. Fotobioreactoren met algen (c) ingezonden Ze produceren ongeveer de helft van de zuurstof in de atmosfeer en verbruiken tegelijkertijd het broeikasgas CO2. Naast CO2 hebben ze alleen zonlicht en water nodig om te groeien. Ze bevatten tal van interessante componenten, zoals omega-3 vetzuren, natuurlijke kleurstoffen en antioxidanten. Hun volledige potentieel is echter nog onbekend. In opdracht van Flanders’ FOOD namen onderzoekers van KU Leuven Kulak, onder leiding van professor Imogen Foubert, samen met een tiental bedrijven deze microalgen onder de loep. In het project OMEGA-OIL vergeleken ze de omega-3-olie uit microalgen met de conventionele en commercieel beschikbare bronnen van omega-3-vetzuren, met name visolie, krillolie en olie van ‘heterotrofe’ algen – dat zijn algen die zonder zonlicht en met toevoeging van suikers gekweekt worden, zoals bacteriën. Uit deze vergelijking blijkt dat de concentratie aan DHA en EPA in de oliën uit autotrofe microalgen in de buurt komt van de omega-3-oliën die nu op de markt zijn. Daarnaast is microalgenolie rijk aan antioxidanten. Die zijn gezond voor de mens en beschermen de omega-3-olie tegen oxidatie, een te vermijden chemisch proces dat niet alleen voor een onaangename smaak zorgt maar ook toxische producten produceert en tot verlies aan omega-3 leidt.

Een smaakpanel gaf een positieve beoordeling aan de smaak en de geur van eieren van leghennen die voeder met microalgen hadden gekregen. (c) ingezonden

In het OMEGA-EI-project, een tweede Flanders’ FOODonderzoek, werd nagegaan of het omega-3-gehalte van eidooiers verhoogd kan worden door het toevoegen van microalgen aan voeder van leghennen. Uit het onderzoek bleek dat microalgen zeker potentieel hebben om eieren aan te rijken met DHA. Naast omega-3-vetzuren kwamen ook carotenoïden (natuurlijke en gezonde kleurstoffen) uit de microalgen in de eidooier terecht. Een smaakpanel gaf bovendien een positieve beoordeling aan de smaak en de geur van deze eieren. Uit de vergelijking met andere bronnen van omega-3-vetzuren blijkt dat de microalgen tot negenmaal efficiënter zijn dan het veel gebruikte lijnzaad om eieren aan te rijken met DHA.

9


Wetenschap biedt antwoord op voedselonzekerheid in Ethiopië Om twintig jaar vruchtbare samenwerking te vieren, organiseren KU Leuven en Mekelle University deze week een internationaal congres in Ethiopië over duurzaam levensonderhoud in tropisch droogland. “Destijds was het hier een maanlandschap”, zegt coördinator professor Seppe Deckers. Dat Ethiopië vandaag zoveel verder staat, is voor een groot stuk de verdienste van het wetenschappelijk onderzoek.

Het tropische droogland is door de jaren heen groener geworden doordat de erosie en ontbossing teruggedrongen zijn. Links een foto uit 1974, rechts

Al bijna twee decennia werkt KU Leuven intens hetzelfde landschap in 2006. (c) Neil Munro (links) en Jan Nyssen (rechts) samen met Mekelle University in de Tigray-streek, in het noorden van Ethiopië. “Het landschap in Tigray was na de hongersnood midden jaren 80 een woestenij”, zegt professor Seppe Deckers van het Departement Aard- en Omgevingswetenschappen. “Onder meer collega’s Jean Poesen en Bart Muys hadden vanaf ’95 projecten lopen van de VLIR en het FWO, rond het conserveren van bodem en water, bosbouw en biodiversiteit. Op foto’s kan je goed zien hoe het land door de jaren heen groener is geworden doordat de erosie en ontbossing teruggedrongen zijn.”

De samenwerking werd in 2003 naar een hoger niveau getild met een VLIR-UOS-project voor institutionele universitaire samenwerking, dat Deckers coördineerde: “Dat omvatte multidisciplinaire onderzoeksprojecten naar oorzaken van en oplossingen voor milieu- en armoedeproblemen. We gingen daarbij steeds uit van de bestaande lokale landbouwpraktijken. Op die manier kunnen de resultaten onmiddellijk in het veld worden toegepast. Ook bij het congres dat deze week plaatsvindt, en dat het slotstuk van de tienjarige institutionele samenwerking markeert, worden de lokale boeren nauw betrokken. “Hun vertegenwoordigers komen samen tijdens het Farmers’ forum, en we voorzien hen van documentatiemateriaal om te verspreiden in de dorpen waar ze vandaan komen.”

Twee vliegen in één klap: in de meertjes die zijn ontstaan door de aanleg van stuwdammen, bedoeld om te irrigeren, wordt vis gekweekt. (c) ingezonden

Moeilijke mix De uitdagingen in Ethiopië zijn velerlei, vertelt Deckers: “Enorme erosie van de bodem, onregelmatige regenval, … waardoor de bevolking niet voldoende voedselzekerheid heeft.” De samenwerking op onderzoeksvlak concentreerde zich niet enkel op geo-hydrologie, aquatische ecologie, irrigatie, bodem- en waterconservering en landbouwtechnieken. Ook het socio-economische en antropologische luik was heel belangrijk: “Ethiopië is een zeer bureaucratisch land en een moeilijke mix van restanten van communistische doctrine en vrijemarkteconomie. Er zijn ook spanningen tussen de nationale en de lokale wetgeving, en conflicten rond landeigendom zetten een rem op investeringen.”

In de voorbije twintig jaar heeft Deckers niettemin een enorme vooruitgang gezien: “Op dit moment vervult Ethiopië – met een groeipercentage van bijna 10% van het bnp – bijna een voorbeeldfunctie in Afrika.” De voedselproductie is gestegen, het inkomen per familie is omhooggegaan. Er is veel bereikt op het gebied van milieu en watervoorziening, vaak omdat het wetenschappelijk onderzoek de regering argumenten bood voor investeringen in infrastructuur. “Zo zijn er in ‘ons’ gebied een honderdtal stuwdammen gebouwd. Die miljoenen kubieke meter water worden gebruikt voor irrigatie en in de stuwmeertjes wordt tilapia gekweekt. Boeren zonder land krijgen bijenkorven om in hun levensonderhoud te voorzien. Dergelijke initiatieven tillen steeds meer mensen boven de armoedegrens – die overigens nog steeds op slechts 120 euro per jaar ligt.” Slotstuk is startschot Het samenwerkingsmodel tussen Mekelle en Vlaanderen inspireert ook andere Ethiopische universiteiten – enkele daarvan hebben een rector die binnen het samenwerkingsprogramma is gedoctoreerd. “Ook op academisch vlak was de samenwerking voor alle partijen interessant”, zegt Deckers: “Zo’n dertig Ethiopische studenten zijn intussen aan een Vlaamse universiteit gedoctoreerd, onder wie vele aan de KU Leuven, en er gaan ook telkens een aantal studenten van ons naar Ethiopië.” De institutionele universitaire samenwerking van de afgelopen tien jaar loopt weliswaar ten einde maar het congres ‘Sustainable livelihood in the tropical drylands’ vormt tegelijk ook het startschot voor nieuwe plannen voor samenwerking tussen Leuven en Mekelle. Een bilateraal akkoord daarvoor is intussen ondertekend. Ine Van Houdenhove

10


Wetenschap geeft brood een langer leven Supermarkten gooien brood dat ouder is dan één dag vaak weg omdat ze hard en uitgedroogd brood niet meer verkocht krijgen. Ook in de huishoudens verdwijnen veel restjes en korstjes in de vuilnisbak. Jaarlijks komt dat neer op een enorme afvalberg aan hoogwaardige voeding. Zonde, vindt ook bio-ingenieur Geertrui Bosmans. Zij verdedigt in het najaar haar doctoraat over broodveroudering. Bij dat proces vinden er eigenlijk twee fenomenen plaats: het kruim verhardt en droogt uit. “Het zetmeel in brood vormt netwerken en kristalliseert tijdens de bewaring. Dat betekent dus een verharding van de hele structuur van het kruim”, legt Geertrui Bosmans uit. “Tegelijk wordt het water in het brood bij de bewaring herverdeeld. Brood bestaat bijna voor de helft uit water, dat zich vrij snel verplaatst van de kern naar de korst. Het kruim droogt uit, terwijl de korst wak wordt.” Vooral de verharding van het brood is een probleem bij bewaring. “Een oplossing die we al langer kennen, is amylasen toevoegen. Dat zijn enzymen die inwerken op de structuur van zetmeel, zodat het niet kan kristalliseren en geen netwerken meer kan vormen. Sommige types amylasen zijn beter geschikt dan andere om het zetmeel als het ware te snoeien en netwerkvorming te verhinderen.” Brood onder de scanner Het vernieuwende van het onderzoek van Geertrui Bosmans is dat ze het gebruik van amylasen ook koppelt aan de waterherverdeling binnenin het brood. “Je ziet de uitdroging op het niveau van het kruim, maar ook op een kleiner, moleculair niveau. De amylasen werken daar ook op in. Met proton-NMR – proton nucleaire magnetische resonantie – kan je veranderingen in mobiliteit van water en zetmeel bekijken voor broodstaaltjes met verschillende soorten amylasen. Zo kan je de amylasen kiezen die het best het zetmeel snoeien en tegelijk de waterherverdeling stil doen vallen.” Het goede nieuws is dat de proton-NMR-techniek niet zo duur is en dat de industrie ze al gebruikt, bijvoorbeeld om de samenstelling van margarine te bekijken. “Het komt erop neer dat de industrie nog meer informatie uit die machine kan halen.” Aan het doctoraat van Geertrui Bosmans, onder leiding van professor Jan Delcour en doctor Bert Lagrain van het Laboratorium voor Levensmiddelenchemie en -biochemie, komt een staartje. “Er is nog veel te bestuderen met de proton-NMR-techniek: Is korstloos brood een optie? En kunnen we een glutenvrij brood meer smaak en voedingswaarde geven?” Waar bewaar je je brood om de verharding zo lang mogelijk tegen te gaan? Dat mag vrij warm: boven de 20 graden, gewoon in de keuken bijvoorbeeld. Als je het brood voor later wil bewaren: steek het in de diepvries, niet in de koelkast. In de diepvries wordt de zetmeelkristalvorming in het brood – die tot de verharding leidt – stopgezet onder de -18 graden. In de koelkast wordt brood sneller hard. Hoe verpak je brood het best? Tegen verharding helpt verpakken niet, tegen uitdroging wel. Maar het water moet ook kunnen verdampen. Daarom is een papieren zak de beste optie. In een plastic zak komt er sneller schimmel op je brood. Welk type afbakbroodjes moet je kiezen? Sommige bewaar je in de koelkast, andere in de diepvries of in een zak in de voorraadkast. De diepgevroren afbakbroodjes worden het best bewaard: zowel de verharding als de uitdroging worden stopgezet bij het bevriezen. Bij de andere versies kan je met het bakproces wel de verharding omkeren, maar niet de uitdroging. Oud brood weggooien? Dat hoeft niet altijd: je kan het weer ‘verser’ krijgen door het eventjes op te warmen. Ilse Frederickx

11


ALUMNINIEUWS

Jaarbijeenkomst van de promotie 1957

10 musketiers van promotie 1957!

In juni werd ik uitgenodigd voor het aperitief tijdens de jaarbijeenkomst van promotie 1957 en die kans liet ik me niet ontgaan. Op het laatste nippertje werd de bijeenkomst een dagje vervroegd omdat Koning Filip en Koningin Mathilde hun blijde intrede in Leuven hielden, maar gelukkig kon ik er toch bij zijn. Het duurde even voor de mannen vertelden over hun studententijd. De promotie bestond uit 17 jongens die in juli 1957 afstudeerden met het diploma van “Ingenieur voor de Scheikunde en de Landbouwindustrieën” (Herman Clijsters, Raymond Hendrix, Jef Lacroix, Rik Poncelet, Willy Putzeys, Roger Roodhooft, Dion Van Laethem, Luc Van Tichelen, Paul Vercaeren) en “Landbouwkundig Ingenieur” (René Beullens, Paul Boving, André Butsaert, Xavier Gobin, Jos Hendriks, Philippe Thienpont, Hilaire Vangelder, Georges Vulsteke). Er begon ook een vrouw samen met hen te studeren, maar die zijn ze “onderweg ergens kwijt geraakt”. ’s Middags werd het diner opgediend in een huis (Geel Huis?) tegenover het Landbouwinstituut voor zowel professoren als studenten dat werd klaar gemaakt door de conciërge en zijn vrouw.

De “chemisten” (volgens de chemisten “de goei” wat op gelach werd onthaald door die van de “gematigde streken” – herkenbaar?) speelden bridge in café Suisse, terwijl de “gematigde streken” speelden in een café aan de Naamse poort. Sinds 1990 ontmoeten zij elkaar jaarlijks op de eerste vrijdag van september. In 1992 reisden ze naar Canada om er Dion Van Laethem in Toronto te bezoeken. Ze moesten helaas afscheid nemen van twee vrienden namelijk Paul Boving (1993) en Raymond Hendrix (1997). In 2000 toerden ze zelfs door Zuid-Afrika en brachten ze een bezoek aan Xavier Gobin in Swaziland. Diezelfde Xavier Gobin was er nu ook bij, maar hij is ondertussen verhuisd naar het zonnige Mauritius. Ze zouden wel een reis naar Mauritius willen maken, maar daar vinden ze zich nu te oud (± 80) voor. Maar ze kunnen nog wel samen komen op plaatsen waar het erg lekker is; vorig jaar in restaurant Sir Anthony Van Dijck in Antwerpen en nu in restaurant d’Artagnan in Leuven. Bedankt mannen voor de leuke babbel en ik hoop dat jullie, samen met de vrouwen, genoten hebben van zonnige dag in de tuin van d’Artagnan. Ik kijk uit naar onze ontmoeting volgend jaar! Marleen Suckers

12


NIEUWS VAN DE FACULTEIT

In de prijzen FEMS Materials Innovation Prize for Johan Martens The Federation of European Materials Science Societies (FEMS) bi-annually awards a Materials Innovation Prize for distinguished scientists or engineers to recognize outstanding contributions to technological development and innovation based on exceptional contributions in Materials Science and Engineering. The prize celebrates inventions and innovations that have favorable impact on quality of life of the individual as well as general welfare, sustainability, and environmental impact of the economy. The 2013 Materials Innovation Prize was awarded to professor Johan Martens. He was presented the award, a specially-designed medal, during the EUROMAT 2013 meeting in Seville, Spain on September 11th. Following the presentation, Johan Martens gave a lecture entitled “Opportunities in Synthesis and Application of Nanoporous Materials”.

Mohammadamin Kashiha received a best paper award Mohammadamin Kashiha, PhD student in the M3-BIORES group under supervision of professor Daniel Berckmans and Dr Claudia Bahr, has received a best paper award in International Conference on Mass Data Analysis of Images and Signals in New York, USA in July 2013.

In Memoriam: Sofie Bruneel Geboren te Brugge op 22 mei 1974 en na een langdurige ziekte thuis overleden op 25 juli 2013. Departementaal beheerder Departement Aard- en Omgevingswetenschappen Het zal niet weinig wennen zijn zonder Sofie want ze heeft ons meer dan verwend. Niemand werkte zo hard en zo veel als Sofie. Het organiseren van het departement was niet enkel een job op papier, PC of met financiële balansen maar vroeg ook het werken aan verbeterde samenwerking tussen de mensen. Het organiseren van de secretariaatspool, ontstaan door een fusie van oude departementen, was een klus die vroeg om een andere ingesteldheid bij de medewerkers. Sofie heeft vele stenen verlegd in een rivier op aarde. Het water gaat er anders dan voorheen … We zullen Sofie missen en we zijn dankbaar haar gekend te hebben.

13


NIEUWS VAN DE FACULTEIT

In Memoriam: Professor Emeritus Roger Meire Geboren te Gavere op 25 april 1926 en overleden te Leuven op 16 juli 2013. Emeritus Gewoon Hoogleraar en gewezen Decaan van de Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Wij namen afscheid van een zeer gewaardeerde professor die veel voor de universiteit en vooral voor de Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen, of de vroegere Landbouwfaculteit, betekend heeft. Vanaf 1952 assisteerde Ingenieur Meire Prof. Van Himbeeck bij een hele reeks oefeningen en lesopdrachten. In 1955 werd hij tot lector benoemd en in 1960 wenste rector magnificus Van Wayenberghe hem aan te stellen als docent. In 1963 werd hij tot gewoon hoogleraar bevorderd aan de faculteit wetenschappen. In 1965 werd prof. Meire verkozen tot secretaris van de bestuursraad van het Landbouwinstituut. In 1967 werd de Landbouwfaculteit opgericht met als eerste decaan Prof. Heuts die voordien al verbonden was aan het instituut. Een jaar later werd prof. Meire de eerste verkozen decaan van de Landbouwfaculteit en werd hiermee één van de eerste Vlaamse decanen onder rector De Somer. Prof. Meire lag mee aan de basis van de huidige structuur van de universiteit, geïnspireerd door rector de Somer; de oprichting van de departementen en de afdelingen. Prof. Meire heeft gedurende vele jaren het beleid van de Belgische groenten- en fruitsector mee bepaald als voorzitter van de fruitveiling van Produco te Wetteren. Prof. Meire heeft vele functies bekleed aan de faculteit waaronder prodecaan van 1971 tot 1974, voorzitter van de permanente onderwijscommissie, vicedecaan van 1983 tot 1989. In totaal heeft hij tijdens zijn 31 jaar durend professoraat 21 jaar gezeteld in het dagelijks bestuur van onze faculteit, als eerste of tweede viool. Hij werd ook gevraagd de faculteit te vertegenwoordigen in vele besturen en raden bibliotheekcommissies, onderwijscommissies, interfacultaire raad voor ontwikkelingssamenwerking, bestuur van de Alma om er enkel te noemen. Prof. Meire was echter in de eerste plaats een briljant lesgever. Tot in zijn laatste les wist hij de studenten te boeien bijvoorbeeld over dieselmotoren. Hij was zelf heel nauwgezet en perfectionistisch en eiste dit ook van zijn studenten. Het laboratorium voor landbouwwerktuigkunde heeft hij opgericht vanuit het niets. In samenwerking met Prof. De Baerdemaeker werden middelen, en dus personeel aangetrokken. Door de inzet van het ganse team rondom hen beiden groeide het uit tot één der beste onderzoeksgroepen in dit gebied. In 1991 ging prof. Meire op emeritaat. Ook na zijn emeritaat bleef prof. Meire actief en mochten we hem regelmatig terugzien op evenementen, zoals officiële openingen, promoties, de facultaire barbecue, de Dag van de Bio-ingenieur, enz. Hij was en blijft een voorbeeld voor ons allen.

Emeritaat Guido Volckaert Op 24 september 2013 vierden we het emeritaat van prof. Guido Volckaert. Na het welkomstwoord door prof. Rob Lavigne, afdelingshoofd van de Afdeling Cel- en Gentechnologie, kwamen oud-studenten aan het woord. Dr. Peter Verhasselt, Research Manager bij VIB Nucleomics Core, sprak over de “(R)evolutie in sequentieanalyse”. Dr. Jan Van der Schueren, Discovery Site Head bij Galapagos NV, vervolgde met “Gentechnologie in de zoektocht naar ziektemodulerende genen.” Dr. Wilfried Dalemans, Chief Technical Officer bij Tigenix, sprak vervolgens over “Celtherapie, voor vandaag of morgen?” en Prof. Dr. Johan Robben (Departement Chemie, KU Leuven) besloot met “Synthetische biologie: opkomende technologie, of oude wijn in nieuwe zakken?”

14

Aandachtige luisteraars met uiterst rechts Guido Volckaert en zijn echtgenote


Toen werd er uitgekeken naar de toespraak van de jubilaris zelf met als titel “Mijn vele levens...” 1. van “midden in de Kerk” tot “de kerk in het midden” 2. langs vele technologieën naar genen en genomen Hij vertelde op de voor hem typische manier over zijn memorabele thuisgeboorte op 18 april 1948, zijn vele rollen in de kerk, zijn schooltijd in de lagere school van de Zusters Maricolen, zijn fascinatie voor cijfers, zijn interesse voor sterrenkunde, zijn schrijven voor het klasblad “Piek-uurtje”, zijn muzikantenbestaan in het cabaretgezelschap “Rommelpot”, zijn studies, zijn academische carrière en zijn sleutelfiguren (zijn wiskundeleraar Etienne Coppens, Walter Fiers, Alfons Billiau, Piet De Somer, Jan Uytterhoeven en André Goffeau) en nog veel meer. Op de 23 900 ste dag van zijn leven genoten wij samen met hem van een deugddoende receptie! En met de wensen van één van de sprekers, nemen wij afscheid van Guido Volckaert. Lees verder, geïntegreerd, toekomstgericht! Lees verder, geïnteresseerd, totaalomvattend! Leef verder, gelukkig, tevreden!

Aantal inschrijvingen Vanaf dit academiejaar breidt KU Leuven haar aanbod uit met de academische opleidingen van 8 hogescholen in Vlaanderen. KU Leuven biedt nu opleidingen aan op 11 campussen in Vlaanderen. De studenten schrijven zich wel in op de campus waar ze gaan studeren, maar worden bij het aantal studenten van KU Leuven geteld. Volgens de laatste cijfers van 8 oktober 2013 telt KU Leuven 52 775 studenten waarvan 38 740 in Leuven. Voor onze faculteit werden 766 bachelorstudenten en 841 masterstudenten geteld. Jaarlijks kijken we met belangstelling uit naar het aantal generatiestudenten voor de zogenaamde STEM opleidingen (Science, Technology, Engineering and Mathematics). Dat is het aantal studenten dat voor de allereerste keer ingeschreven is voor deze opleidingen aan de universiteit of hogeschool. Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen (bio-ingenieur) Faculteit Wetenschappen

Kulak Faculteit Wetenschappen (Kortrijk)

Faculteit Ingenieurswetenschappen (burg.ir.) Faculteit Industriële Wetenschappen (ind.ir.)

Bio-ingenieurswetenschappen Biochemie en biotechnologie Biologie Chemie Fysica Geografie Geologie Informatica Wiskunde Biologie Chemie Fysica Informatica Wiskunde Ingenieurswetenschappen Architect Thomas More Mechelen Thomas More Kempen KHBO KAHOSL Groep T

252 51 67 44 47 37 22 46 26 22 62 25 9 25 457 116 145 85 70 374 355

Op 1 februari 2013 (vorig jaar en einddatum van de telling) telde onze faculteit 309 generatiestudenten. Het huidige aantal betekent dus een daling van 18,5 %. Bij de burgerlijk ingenieurs is er een daling van bijna 9%. Het aantal generatiestudenten wetenschappen kent een kleine stijging. Het aantal studenten industrieel ingenieur is flink gestegen en dit wordt voor een deel toegeschreven aan het feit dat de studierichting industrieel ingenieur nu wordt aangeboden aan de universiteiten en de afgestudeerde studenten een universitair diploma ontvangen. De stijging bij de industrieel ingenieurs is groter dan de daling bij de andere STEM opleidingen. Er is dus een extra instroom voor de STEM opleidingen.

15


PERSONALIA GEBOORTES

OVERLIJDENS

• Op 27.07.2012 werd Tomas geboren in Sevilla (Spanje), de tweede zoon van Bert Saveyn (promotie 2000) en Els Van Wynsberghe en broertje voor Andrés.

• Jozef Helsen (promotie 1958) geboren te Haacht op 25 augustus 1933, is overleden op 4 maart 2013. • Lode Van den Heuvel (promotie 1953) geboren te Mortsel op 1 juni 1929, is overleden te Brasschaat op 3 juli 2013. • Alfons Meuwis (promotie 1955) geboren te Zonhoven op 24 augustus 1929, is overleden op 6 juli 2013. • Roger Meire, emeritus gewoon hoogleraar, gewezen decaan bio-ingenieurswetenschappen (1968-1971) (promotie 1950), geboren te Gavere op 25 april 1926, is overleden te Leuven op 16 juli 2013. • Sofie Bruneel, departementeel secretaris, Departement Aard- en Omgevingswetenschappen, geboren te Brugge op 22 mei 1974 is overleden te Herent op 25 juli 2013. • Joris De Bock (promotie 1978) geboren te Assenede op 17 juli 1953, is plotseling overleden te Sint-Niklaas op 5 augustus 2013. • Henri Degry (promotie 1954) geboren te Lo op 4 juni 1929 is thuis overleden in Walem op 18 augustus 2013. • Jan Vanderschrick (promotie 1954) geboren te Zellik op 21 januari 1929, is overleden te Duisburg op 20 september 2013.

• Op 05 december 2012 werd het kleine wonder Mathias geboren. Dolgelukkige ouders zijn Kristien Thoelen en Bernd Desfossés (promotie 2010). • Een nieuwe lente, een nieuw begin! Janne † en Seppe kregen op 27 maart 2013 een broertje! Warre is het zoontje van Joachim Vandenhoven en Fien Amery (promotie 2005). • Op 5 juni 2013 kregen Mathisse en Loïc er een speelkameraadje bij. Theo is de derde zoon van Isabel Vanlinthout (promotie 2002) en Steven Lalmant. • Op 21 juni 2013 werden wij trotse ouders van een flinke zoon Thor! Liesbeth Van Ingh (promotie 2008) en Dieter Bertels. • Je hebt twee kleine handjes, geef je broertjes (Toon°27/10/2008 en Vic 13/5/2010) er allebei één. Dan leiden zij je rond, totdat je zegt: Ik kan het wel alleen. De supertrotse papa Hans Van Calster (promotie 2003) en mama Kirsten Bijdekerke (promotie 2004) melden de geboorte van Lander op 29 juni 2013. • Kaat is geboren op 1 juli 2013. Steven Meeus en Liesbet Reynders (beiden promotie 2003) zijn de fiere ouders. Lieselot is de grote zus. • Een tweede schatje erbij, helemaal van ons. Klaar om kleur te geven aan ons gezinnetje. Karel Lennart Geurts, geboren op 8 juli 2013. Pappa Wouter Geurts (promotie 2004), mama Seraphine en grote broer Steven zijn het fiere gezelschap. • De wereld is er voor jou en met jou een stukje mooier, Roxane is geboren op 17 augustus 2013. Ze is het dochtertje van David De Schutter (promotie 2003) en Lotte Dehing. Ramses is de grote broer. • Op 14 oktober 2013 om 3u35 is onze dochter Lone eindelijk geboren. Ze meet 50 cm en weegt 3.920 kg. Trotse papa is Kristof Serneels en trotse mama is Karolien Decamps (promotie 2008).

16

vanuit de vier windstreken

ADRESWIJZIGINGEN PROM NAAM 1947 Herve Michels

1973 Gerd Bryon 1974 Herman Van Linden 1983 Koen Vansteenwegen 1984 Inge Dompas

1986 Machteld Mertens

1990 Dirk Vanparys 1993 Daniël Anthonis

ADRES Populierenhof Populierenlaan 10 C 0109 3001 Heverlee Lindenhof 13 – bus 4 2440 Geel Mechelsebaan 243 2570 Duffel Grotstraat 18A 3740 Beverst 20 Knights Road 2159 Galston NSW Australia 12 Hastings Ln Flemington, NJ 08822 V.S.A Lomolenstraat 118 9880 Lotenhulle Hugo Verriestlaan 29 9210 Melsele


5e Vlaamse Fokkerijdag Duurzaam Fokken: De rol van fokkerijorganisaties

Woensdag 6 november Vlaams Administratief Centrum Diestsepoort 6, 3000 Leuven

13.00u Ontvangst 13.30u “Wat is duurzaam fokken? Grenzen aan selectie?” Prof. em. Eddy Decuypere (KU Leuven), 14.00u Actuele ontwikkelingen in de dierlijke genetica (KU Leuven) • Chronisch Progressief Lymfoedeem bij het Belgisch Trekpaard: mogelijkheden voor selectie • Genetische diversiteit en de fokkerij van rashonden • Aangeboren defecten bij biggen en moleculair genetisch onderzoek 15.00u Pauze 15.30u Rol van de fokkerijorganisaties bij duurzaam fokken • Visie en aanpak van een productiegerichte fokkerijonderneming, Hendrix Genetics • Visie en aanpak van een fokkersvereniging van zeldzame huisdierrassen, Steunpunt Levend Erfgoed vzw • Visie en ervaring van een bedrijfsleider, melkveehouder 17.00u Einde

Inschrijvingen Deelname is gratis Gelieve u vooraf in te schrijven via www.huisdierengenetica.be Inlichtingen: An De Praeter | tel. 09 272 22 93 | [email protected]



Bio-ingenieus. Dag van de Bio-ingenieur TIJDSCHRIFT VAN DE FACULTEIT BIO-INGENIEURSWETENSCHAPPEN

Recommend Documents