bijdehand Interview met minister Rouvoet De Stelling: Ook mishandelende ouders hebben het beste met hun kind voor

bijdehand Jaargang 1 Nummer 1

Magazine van Bureau Jeugdzorg Gelderland

Interview met minister Rouvoet De Stelling: Ook mishandelende ouders hebben het beste met hun kind voor Spoedeisende zorg brengt direct veiligheid bijdehand / nr. 1 / juli 2008

1

hans voorwoord 3 reportage spoedeisende zorg 6 interview minister rouvoet

Het kind staat centraal Beste lezer, Ik ben bijzonder trots dat dit prachtige blad van Bureau Jeugdzorg Gelderland voor u ligt. Maar niet alleen dat. Ik ben vooral heel blij met de kans die ‘Bijdehand’ ons geeft ons beter bekend te maken, aan een breed publiek. Want u als medewerker van een zorg­ instelling, van de politie of van een school, u als huisarts en natuurlijk u als cliënt van ons, weet waarschijnlijk best het een en ander van Bureau Jeugdzorg. Maar wij realiseren ons dat wij zó omvangrijk zijn, dat het lastig is een compleet beeld te krijgen. Dat geldt soms zelfs voor onze

9 kortnieuws 10 maskers af sunny

eigen medewerkers. Want of het nu vrijwillige hulpverlening, de jeugdbescherming­, de kinder­ telefoon, de jeugdreclassering, het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of Spoedeisende zorg is, het is allemaal Bureau Jeugdzorg. En elk op hun eigen specifieke werkterrein­, doen de medewerkers van deze onderdelen eigenlijk hetzelfde: het kind bij de hand nemen, op weg naar een betere, veilige toekomst. Hoe dat precies in zijn werk gaat, waar ze mee geconfron­ teerd worden en de keuzes die ze daarin maken, soms heel moeilijke, leest u in dit blad.

12 het verhaal van anna en wiebe 15 column

Een heel belangrijke taak van Bureau Jeugdzorg, is het doorverwijzen van kinderen naar een instelling of behandelaar, die het kind de zorg kan geven die het nodig heeft. Daarom willen we deze mensen zelf laten vertellen hoe die zorg eruit ziet. En last maar zeker niet least, zijn daar onze cliënten. Om hen gaat het allemaal. In alles wat wij doen, willen wij het belang van het kind centraal stellen. Dat willen we ook in dit blad laten zien. Niet alleen in de verhalen die wij vertellen, maar ook door kinderen zelf hun verhaal te laten vertellen. In elke uitgave vertelt

16 partner entréa 19 de stelling

een kind hoe het met Bureau Jeugdzorg in aanraking is gekomen, welke ervaringen het met ons heeft en hoe het nu gaat. Ditzelfde kind prijkt bovendien op de omslag. Niet alleen in ons dagelijkse werk met en voor kinderen willen wij de naam Bijdehand eer aan doen. Wij willen ook u als lezer bij de hand nemen door het brede veld van de jeugdzorg in Gelderland. Soms doen we dat op een prik­ kelende, onverwachte wijze. Daarnaast hoop ik natuurlijk dat u ons altijd bij de hand heeft, via één van onze locaties bij u in de buurt of de vele goede samenwerkingscontacten, maar nu natuurlijk ook met deze papieren uitgave. Ik wil iedereen die zijn bijdrage heeft geleverd aan Bijdehand hartelijk danken en hoop dat het u veel leesplezier zal geven! Met een hartelijke groet, Hans Lomans, Voorzitter Raad van Bestuur Bureau Jeugdzorg Gelderland

2

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

spoedzorg reportage

Bij nacht en ontij hulp voor een kind in nood

Uit de verhuisdozen puilen autozitjes en ­maxi­cosies. Het is niet bepaald de meest voor de handliggende inventaris van een nieuw ­kantoor, maar bij de spoedeisende zorg van Bureau Jeugdzorg hoort het tot de standaarduitrusting. Elk telefoontje­dat binnenkomt, kan betekenen dat er een kind in acute nood is. De medewerkers­ ­moeten dan zo snel mogelijk het kind in veiligheid­ brengen. Ook als dat betekent dat het kind direct uit huis moet. ‘Dan voel je je soms best een ­klootzak. Maar het moet gebeuren.’

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

3

Wij moeten inschatten of de situatie thuis veilig genoeg is

reportage ‘Dag mevrouw. Ik was benieuwd hoe de

veilig genoeg is voor haar en het gezin. Als

dit weekend was ik nog bij een familie in

situatie nu is. Gaat het een beetje met

je het mij vraagt zou het verstandig zijn

Apeldoorn. De kraamvisite zat binnen en

Eline? ’ Spoedeisende zorg medewerker

wanneer ze er even uit ging. Weg uit haar

ik stond met zes man politie voor de deur.

Arjan Mulder ijsbeert met zijn telefoon

omgeving, even tot rust komen. Misschien

Voor de geboorte was al besloten dat de

door het nog amper ingerichte kantoor.

dat ze bij familie terecht kan. We gaan het

baby uit huis moest. Het zijn verslaafde en

‘Hebben ze haar maag leeggepompt in het

de komende dagen eens goed bekijken.’

zwakbegaafde ouders en het is absoluut

ziekenhuis? …. Wat denkt u? Kan ze thuis

4

gevaarlijk de baby daar te laten. Ouders

blijven of moeten we haar uit huis plaatsen

Het is rustig op deze zonnige woensdag­

wisten hier niets van. Een kat in het nauw

voor een time-out? …. Houdt u mij dan wel

ochtend op het kantoor in Velp. Arjan

maakt rare sprongen, wie weet vluchten

op de hoogte van hoe het verder gaat?’

Mulder en Daphne Bolsenbroek hebben

ze of doden ze het kindje. Hoewel je weet

Een cliënt van gisteravond, legt Arjan even

tijd hun administratie bij te werken. En om

dat dit het beste is voor het pasgeboren

later uit. ‘Eline is net zestien en heeft een

de verhuisdozen uit te pakken, want ze

kindje, blijft zoiets heel lastig te doen. Het

zelfmoordpoging gedaan, ze heeft flink wat

hebben sinds twee dagen een nieuw kan­

is nogal een mededeling: mevrouw, ik kom

pillen geslikt. Ze beweert dat ze zwanger is

toor. Arjan heeft vandaag actieve dienst,

uw kind halen.’

van een man uit het dorp. Ze is verliefd op

wat betekent dat hij de deur uit moet als

hem, maar hij wil haar niet. Hij wil alleen

er een melding binnenkomt. Daphne heeft

De Spoedeisende zorg draait 24-uurs­

maar seks met haar. Ze staat bekend dat

coördinatiedienst en krijgt in principe alle

diensten, ook ’s avonds en in het weekend,

ze alles doet voor seks. Het gezin is gelo­

telefoontjes binnen.

voor een gebied dat zich uitstrekt over heel

vig en ze heeft zes broers en zussen. Wij

‘Je weet hier nooit hoe je dag eruit ziet’,

Gelderland. ‘Dan zit je het ene moment

moeten nu inschatten of de situatie thuis

vertelt Arjan. ‘Nu zit ik hier rustig, maar

met je kinderen in de tuin een ijsje te eten

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

en moet je vervolgens naar een gezin waar

misbruikt en nu als tiener verzeild geraakt

Arjan gaat meteen aan de slag. ‘Zo zie je

vader compleet dronken zijn vrouw en kind

in een wereld van loverboys. Niemand mag

maar. Saai is het hier nooit.’

in elkaar slaat. Dat is behoorlijk heftig. Het

weten dat haar dochter misbruikt is, want

is ook spannend: bij nacht en ontij moet je

ze is bang voor eerwraak. Even later komt

op pad en je weet nooit zeker wat je aan

vader thuis. Hij mag van niets weten. Het

zult treffen. Gelukkig hebben we korte lijn­

meisje is voorlopig op een geheime plek

tjes met de politie.’

geplaatst. Daphne spreekt met de ouders

Mishandelde of verwaarloosde baby’s en

af dat de komende weken wordt bekeken

peuters, dat vindt Arjan het moeilijkst. ‘Ik

wat ze voor Fatima kunnen doen. Er is een

heb zelf een kindje in die leeftijd en als je

casemanager aangesteld die de familie

dan ergens een kind tegenkomt dat even

verder zal helpen. Daphne blijft op de ach­

oud is, maar een stuk kleiner en ver achter

tergrond aanwezig.

in de ontwikkeling, doet dat pijn.’

Terug in Velp lijkt er een einde gekomen

Daphne moet naar een afspraak in de

aan de relatief rustige werkdag op kantoor.

Achterhoek. Dit weekend is Fatima van

Een medewerkster van het Advies- en

zestien uit huis geplaatst en vandaag vindt

Meldpunt Kindermishandeling komt binnen

het eerste intakegesprek plaats. Moeder is

en vraagt of de Spoedeisende zorg van­

alleen thuis als Daphne aanbelt. Moeder

middag nog een plek wil regelen voor een

is goed op de hoogte van wat er met haar

meisje van tien. Ze is naar haar 90-jarige

dochter aan de hand is. Fatima is vroeger

oma gevlucht, omdat moeder in de war is.

Bij nacht en ontij moet je op pad en je weet nooit zeker wat je aan zult treffen

Besluit Spoedeisende zorg

De Spoedeisende zorg van

situatie te beoordelen en of

acuut in gevaar is, dan moet het

is de crisis binnen die periode

Bureau Jeugdzorg komt in actie

er een indicatie spoedeisende

kind soms meteen uit huis wor­

opgelost en is er geen verdere

wanneer er een acute situatie is

zorg nodig is. Als er een besluit

den geplaatst. Liefst bij familie

hulp nodig. Als er wel verdere

met een baby, kind of puber tot

spoedeisende zorg wordt

of vrienden van het gezin,

hulp nodig is, valt deze daarna

18 jaar. De melding komt meest­

genomen, wordt er direct een

soms op een crisisplek bij een

onder de verantwoordelijk­

al binnen via politie, familie of

zorgaanbieder uit de regio

zorgaanbieder.

heid van het regionale Bureau

het consultatiebureau.

ingeschakeld. Deze biedt de

De zorg voor het kind valt hierna

Jeugdzorg.

Als er inderdaad iets aan de

dag erna al hulp in het gezin.

onder de verantwoordelijkheid

hand is, wordt er meteen actie

Als het enigszins mogelijk is,

van de zorgaanbieder. Binnen

ondernomen. Binnen vier uur

blijft het kind thuis. Mocht de

vier weken wordt een eerste

is er een Spoedeisende zorg

situatie echter zo ernstig zijn

analyse gemaakt van de thuis­

medewerker ter plekke om de

dat de veiligheid van het kind

situatie en de problemen. Soms

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

5

andré rouvoet interview

6

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

Foto: Joop van Reeken

In elke uitgave van Bijdehand staat een interview met een persoon die een uitgesproken mening over jeugdzorg heeft. Dit keer is dat André Rouvoet, sinds 22 februari­ 2007 vice-premier en minister voor Jeugd en Gezin.

Dag in dag uit bezig met jeugd en beleid Welk verhaal van een gezin of kind heeft u het afgelopen jaar het meest geraakt?

medewerkers en jongeren gesproken en ik kan niet anders dan con­

Dat zijn er meerdere geweest. Het gebeurt echt regelmatig dat ik

kers in huis heeft. Mensen met het hart op de juiste plek.

cluderen dat de jeugdsector veel kundige, enthousiaste medewer­

met een brok in mijn keel sta als ik zie en hoor wat kinderen op beeld aan een meisje in een pleeggezin in Twisk. Een dag voor mijn

Van welk vooroordeel over de jeugdzorg heeft u geconstateerd dat het simpelweg klopt?

ontmoeting met haar was haar natuurlijke moeder overleden. Het

Ik hoor al jarenlang dat er sprake is van bureaucratie in de jeugd­

meisje wilde per se bij het werkbezoek aanwezig zijn en mij rond­

zorg. Regels die de werkers in de jeugdzorg belemmeren bij het

leiden in het huis van haar pleegouders. Zo’n klein kind dat in haar

uitvoeren van hun werk. In het verleden heeft mijn voorganger

korte leven al zoveel ellende heeft meegemaakt en dan nog zo fier

al eens de jeugdzorgbrigade in het leven geroepen om onnodige

rondloopt, dat raakt me diep. Iedere keer weer.

bureaucratie aan te pakken. Dat heeft geleid tot het schrappen van

zo’n jonge leeftijd al hebben meegemaakt. Ik denk dan bijvoor­

wat regeltjes, maar niet genoeg.

Welk vernieuwend project uit de jeugdzorg is u dit jaar het meest bijgebleven?

En wat gaat u daar aan doen?

Ik heb meerdere mooie projecten voorbij zien komen. Moeilijk om

Ik ga samen met de provincies, grootstedelijke regio’s en alle ande­

daar er een uit te pikken…. Als ik er dan eentje moet noemen dan

re betrokkenen een nieuwe slag slaan. We kijken daarbij niet alleen

eentje uit de Gelderse praktijk. Ik denk dan aan het project waarbij

naar formele wetgeving, maar ook naar organisatie- en gedrags­

Bureau Jeugdzorg Gelderland afspraken heeft gemaakt met de

regels van de instanties zelf. Juist deze regels, zo blijkt uit onder­

gemeente Arnhem en de Politie Gelderland-midden om kinderen­

zoek, dragen in hoge mate bij aan de ervaren regeldruk. Als we erin

jonger dan 12 jaar uit de regio Arnhem, die kampen met met

slagen de ervaren regeldruk terug te dringen, krijgt de professional

opgroei- en opvoedproblemen, vroeg op te sporen en te helpen.

meer ruimte zijn vak goed en met plezier te kunnen uitoefenen en

Door deze pilot zijn er vorig jaar, naast de reguliere aanmeldingen,

wordt de jongere sneller en beter geholpen.

60 kinderen uit de regio Arnhem die hulp hebben gekregen. Prima! De ambitie is in 2011 de ervaren regeldruk in de jeugdketen voor

Welk vooroordeel over de jeugdzorg zou u voor eens en altijd willen ontzenuwen?

zowel ouders en kinderen als professionals met 25% terug te drin­

Als je de berichtgeving in de media volgt, dan krijg je de indruk dat

druk’ opgesteld. Het ministerie werkt aan een landelijke nulmeting

het in de jeugdzorg vaak maar een rommeltje is, een sector waar

naar de ervaren regeldruk en heeft een meldpunt regeldruk voor

fout op fout wordt gestapeld. Dat beeld klopt in mijn ogen totaal

professionals ingesteld. Professionals kunnen bij dit meldpunt hun

niet. In het eerste jaar als minister voor Jeugd en Gezin heb ik veel

ideeën, signalen en suggesties neerleggen. Het meldpunt regel­

gen. Wij hebben hiertoe een actieplan ‘vermindering ervaren regel­

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

7

interview

Jongeren die aanvankelijk boordevol frustratie, boosheid, angst of onzekerheid zitten, langzamerhand weer zien opbloeien, dat is prachtig

druk, dat op 28 mei van start is gegaan, is bedoeld voor die profes­

en hulp. En als je eenmaal zover bent om hulp te vragen wil je die

sionals die werken in de brede jeugdketen. In de zomer wordt het

hulp natuurlijk ook zo snel mogelijk krijgen. Helaas lukt dat lang niet

actieplan aanpak ervaren regeldruk verder aangevuld op basis van

altijd. Daarom is het verkorten van de wachtlijsten ook één van mijn

de resultaten van de nulmeting en de andere signalen uit het veld.

prioriteiten.

Is uw beeld over de jeugdzorg het afgelopen jaar sterk veranderd?

Als u voor even in de schoenen van een hulpverlener in de jeugdzorg zou staan: welke functie zou u dan ambiëren?

Ik heb als Kamerlid van de ChristenUnie een tijd lang jeugdbeleid

Volgens mij vergt iedere functie in de jeugdzorg hele andere talenten

in mijn portefeuille gehad, dus ik kende de sector al aardig toen ik

dan ikzelf in huis heb! Dus mijn antwoord is: om het even!

aantrad als minister. Maar uiteraard is dat beeld verfijnd nu ik dag in dag uit met jeugd en jeugdbeleid te maken heb.

Waarom? Omdat alle functies van hulpverleners tot hetzelfde moeten leiden,

Op welke prestatie van uw Ministerie van Jeugd en Gezin bent u het meest trots?

namelijk een verbetering voor de jongere in problemen. Het lijkt me

We zijn natuurlijk nog maar een jaar bezig, dus veel beleid dat is

aanvankelijk boordevol frustratie, boosheid, angst of onzekerheid

ingezet, moet nog tot resultaat komen. Maar als ik één concreet

zitten, langzamerhand weer zien opbloeien, dat is prachtig.

resultaat zou moeten noemen, dan toch het kindgebonden bud­ get: daarmee bieden we een extra, meer rechtvaardige financiële tegemoet­koming voor gezinnen door een extra bedrag uit te keren per kind. Dat komt bovenop de oude kindertoeslag, die voor ieder gezin gelijk was, ongeacht het aantal kinderen.

Stelt u zich nu eens voor dat u in de schoenen van een jongere zou staan, die na veel aarzeling aanklopt bij bureau jeugdzorg: wat verwacht u als jongere? Tsja, als ik daar als nerveuze tiener zou aankloppen, zou ik vooral waarde hechten aan vertrouwen. Ik vind het belangrijk dat jonge­ ren in een vertrouwelijke omgeving hun vragen en problemen met een professional kunnen bespreken. Daar begint het mee. En dan moeten ze natuurlijk kunnen rekenen op een professioneel advies

8

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

heel lonend daaraan een bijdrage te kunnen leveren. Jongeren die

kort nieuws AMK en Spoedeisende zorg verhuisd

Wielertocht voor allerarmste kinderen in Brazilië

Elk jaar worden er meer meldingen

Velp. De telefoonnummers blijven

Bureau Jeugdzorg Gelderland orga­

gedaan van kindermishandeling

onveranderd: bij vermoedens van

niseerde op 13 juni een wielertocht

en neemt het beroep op de jeugd­

kindermishandeling (ook voor

voor haar medewerkers langs al

zorg toe. Het Advies- en Meldpunt

advies en zo nodig anoniem) kunt

haar vestigingen. Deze ruim 200

Kindermishandeling en het team

u bellen met: 0900 123 123 0

kilometer lange tocht was bedoeld

Spoedeisende zorg groeien daar­

en bij een crisis rond een kind

om geld in te zamelen voor het

door uit hun jasje. Daarom zijn zij

kunt u 24 uur per dag, 7 dagen

goede doel: een crèche voor de

onlangs verhuisd naar een nieuw

per week, Spoedeisende zorg

allerarmste kinderen in een favela

kantoor, één deur verderop, aan

­bellen op: 0900 99 555 99.

(krottenwijk) in Jardim Campinas,

de Arnhemsestraatweg 352 in

Sao Paolo, Brazilië. Want waar in Nederland de jeugdzorg de laatste

van Bureau Jeugdzorg Gelderland

jaren nog al eens ter discussie

spanden zich daarom in om een zo

staat, is er voor de kinderen in de

groot mogelijk bedrag bij elkaar te

favela's überhaupt geen jeugdzorg

fietsen.

beschikbaar. O Sal da Terra kan met

Meer informatie over de wielertocht

een kleine financiële bijdrage echt

en het goede doel vind je op

verschil maken voor kinderen in de

www.bjzgelderland.nl en

favela's. Tientallen medewerkers

www.osaldaterra.org

Cliëntenraad zorgt dat stem cliënt gehoord wordt In januari van dit jaar installeerde

zien.” Inmiddels heeft de cliënten­

méér duidelijkheid over de rol

Meer weten over de Cliënten­raad, of

Bureau Jeugdzorg Gelderland de

raad haar eerste verbeteradvies

van contactpersonen van Bureau

in contact komen met hen?

cliëntenraad. Alle 13 leden van

ingediend. In het advies geeft zij

Jeugdzorg en andere instanties. De

Kijk dan op www.bjzgelderland.nl,

deze raad zijn cliënt van Bureau

antwoord op de vraag ‘Wanneer

Raad van Bestuur neemt de advie­

onder ‘Contact’.

Jeugdzorg Gelderland. Zij bewaken

heb je als cliënt het gevoel dat er

zen ter harte en zal deze in de vorm

De cliëntenraad is ook bereikbaar

de belangen van de cliënten en

naar je geluisterd wordt’. Een vraag

van een pilot in de praktijk brengen.

via Clië[email protected]

adviseren over verbeteringen. De

die leeft onder cliënten. Concrete

Raad van Bestuur is blij met de

aanbevelingen zijn onder meer

oprichting van de raad: “De leden

een verslag van elk gesprek tussen

van deze raad houden ons scherp,

hulpverlener en cliënt, bereikbaar­

zodat wij onze kwaliteit kunnen

heid van hulpverleners via e-mail,

verbeteren door steeds het per­

méér informatie aan cliënten over

spectief van onze klanten te blijven

de voortgang van hun ‘zaak’ en

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

9

sunny maskers af

Sunny, nu 20 jaar, kwam op zijn 17e in aanraking met de Jeugdreclassering van Bureau Jeugdzorg Gelderland. De kinderrechter kan jeugdigen tussen de 12 en 18 jaar die met de politie in aanraking komen, begeleiding van de Jeugdreclassering opleggen. Doel daarvan is het stoppen en voorkomen van strafbaar gedrag. De Jeugdreclasseerder maakt hierover duidelijke afspraken met de jeugdige en biedt ondersteuning op het gebied van onder meer wonen, scholing, vrienden, vrije tijd en behandeling. Hierbij wordt samengewerkt met voor de jongere belangrijke betrokkenen, zoals de ouders, leerkrachten, leerplichtambtenaar, politie, zorgaanbieders etc.

“Toen ik 14 was ging het mis. Ik zat midden in de puberteit en in een identiteitscrisis, ook doordat ik geen vader heb. Die miste ik heel erg. Ik ging mijn identiteit op straat zoeken. Ik had een groep vrienden, 25 man, zij waren mijn familie. We waren bijna 24 uur per dag bij elkaar. ’s Nachts gingen we de straat op, om aan geld te komen. We pleegden berovingen, trokken messen, sloegen mensen in elkaar, we blowden heel veel. Ik deed me voor als heel stoer, ik was ‘Sunny de grote jongen’. Maar van binnen voelde ik me klein. Ik wilde dit eigenlijk helemaal niet, had er heel veel last van. Ik was ook snel ‘fucked up’; als er even iets tegen zat kon ik zo maar een enorme woedeaanval krijgen. Toen ik 17 was werd ik opgepakt vanwege een winkeldief­ stal en ik heb drie dagen vastgezeten. Het leek wel een eeuwigheid. Ik werd helemaal gek, flipte. Toen ik weer buiten kwam was alles anders. Ik wilde dit niet meer, wilde uit de groep stappen. Maar ik was bang en het voelde als verraad. Ik sloot me thuis op om ze te

10

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

ontwijken, werd een kluizenaar. Ik vertrouwde niemand, alleen oom

den gaan opzoeken, mensen met dezelfde interesses als ik. Dat zijn

Jim, een vaderfiguur voor mij. Inmiddels werd ik ook begeleid door

muziek en voetbal. Mensen zeggen altijd dat ik voetballer of artiest

de Jeugdreclassering. Zij hebben mij geholpen met het maken van

moet worden. Ik maak nu mijn eigen hiphop muziek, juist omdat deze

andere keuzes: school, werk, maar ook met het uit de groep stappen.

muziek een slechte invloed op mij heeft gehad. Het is allemaal ‘bling

Ik werd een keer bedreigd door een jongen uit de groep, hij stond

bling’ en wapens in die muziek en vrouwen zijn ‘bitches’. Ik maak hip­

met een mes voor de deur. Ik dacht ‘het is nu hij of ik’ en wilde zelf

hop waarin het gaat over politiek, over derde wereldlanden, identiteit.

met een mes naar buiten gaan. Gelukkig heb ik toen Suzanne (bege­

Ik wil iets meegeven. Daarom heb ik ook een aantal lessen gegeven

leider van de Jeugdreclassering, red.) gebeld. We hebben gepraat

op middelbare scholen, over mezelf verteld, gediscussieerd, om jon­

over hoe het anders kan en we zijn samen aangifte gaan doen bij

geren te waarschuwen. Ik ben nu mezelf, maak mijn eigen keuzes. In

de politie. De Jeugdreclassering heeft me geleerd wat nuchterder te

januari ga ik negen maanden naar Amerika, naar een voetbalschool.

denken, niet alles met vechten op te lossen. Ze hebben me ook laten

Want misschien kan ik nog profvoetballer worden. Dat wil ik veel lie­

onderzoeken en toen bleek dat ik ADHD had. Ik kreeg medicijnen

ver dan artiest, want als voetballer heb je nog tijd voor andere dingen.

waardoor ik rustiger werd. Al met al denk ik dat ik 40% te danken heb

Ik heb zelf geen vader gehad, maar wil dat later wel voor mijn kinde­

aan de Jeugdreclassering en 60% aan mezelf. Want je moet het toch

ren kunnen zijn. Ook wil ik in Nederland voetbalkampen gaan organi­

zelf doen, je moet er wel open voor staan. Ik ben ook andere vrien­

seren. Als me dat allemaal zou lukken, spring ik een gat in de lucht.”

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

11

anna het verhaal van

BJZ Gelderland biedt momenteel zorg aan zo’n 15000 kinderen, elk met hun eigen verhaal. Op het moment dat één van onze medewerkers het verhaal binnenstapt, krijgt het een wending. En of dit nu een jeugdbeschermer of -hulpverlener, een medewerker van de Jeugdreclassering, het AMK of de Spoedeisende zorg is, samen met het kind probeert hij of zij er een mooier verhaal van te

“Je bent minder enthousiast dan de vorige keer”, zegt Wiebe, de

maken, hopend op een happy ending. Soms lukt

gezinsvoogd van de 17-jarige Anna. Anna is net drie weken terug

dit, soms ook niet. Maar altijd zijn het verhalen die het verdienen verteld te worden. Dit keer het verhaal van Anna, 17 jaar, en Wiebe Zevenbergen, gezinsvoogd van Bureau Jeugdzorg Gelderland.

12

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

uit Frankrijk, waar ze zeven maanden in een pleeggezin zat. In die zeven maanden veranderde ze van ‘een grijs duifje in een valk’, vindt Wiebe. Maar nu heeft Anna even een terugslag. “Ik verveel me”, zegt ze. “En ik heb ook geen zin meer in mijn familie.” Haar lip begint te trillen en haar stem breekt. “In het eerste contact met mijn moeder ging het meteen al weer mis.”

en wiebe

Anna staat al vier jaar onder toezicht van Bureau Jeugdzorg

haar moeder fel tegen te zijn, waardoor Anna opnieuw onder druk

Gelderland, net als haar oudere broer en zus. Haar ouders zijn

komt te staan. Dan weet Anna het zeker, ze wil niet meer terug naar

gescheiden. Tot haar 16e jaar woont Anna bij haar moeder.

haar moeder. Ze komt terecht in de crisisopvang Jorik, onderdeel

Hoewel deze het beste met haar voor heeft, krijgt Anna niet wat

van zorginstelling Lindenhout.

ze nodig heeft. Ze ervaart geen enkele ruimte, maar een volledige beklemming­door haar alles bepalende moeder. Bovendien raakt ze

Bonjour

in een loyaliteitsconflict tussen haar beide ouders, die elkaar voort­

Wiebe: “Toen ik op dat moment Anna als cliënt kreeg, ontmoette

durend afvallen. Anna kan en wil niet kiezen. Ze zou voor zichzelf

ik een makkelijk beïnvloedbaar meisje, dat tegen het depressieve

willen kiezen, maar heeft al lang geen idee meer wat zij eigenlijk

aan zat. Zij werd in haar ontwikkeling bedreigd door het contact

wil. De conflicten stapelen zich op, tot haar moeder roept: “Ik wil je

met haar moeder. Ik heb mezelf toen de vraag gesteld, wat heeft

hier niet meer hebben, ga maar naar je vader.” Anna loopt weg

Anna nodig om groot te worden? Het antwoord was dat zij moest

van huis.

loskomen van het systeem waaruit ze komt. We hebben dat heel letterlijk genomen en haar voorgesteld aan het Bonjour project

Crisisopvang

deel te nemen.” In het Bonjour project kunnen kinderen voor een

Bij haar vader wonen gaat echter ook niet goed en Anna komt in

periode van zes tot negen maanden naar een Nederlands gastgezin

een pleeggezin terecht. Bureau Jeugdzorg beschouwt dit als een tij­

in Frankrijk. Al deze gezinnen hebben daar een eigen bedrijf én

delijke oplossing en streeft na dat Anna, zodra dit mogelijk is, terug

een professionele achtergrond in de hulpverlening. “Het eerste

naar haar moeder gaat. Maar het klikt niet goed met het pleeg­

doel van het project is rust en regelmaat”, vertelt Wiebe. “In een

gezin, dat uit de kennissenkring komt van Anna’s vader. Reden voor

volledig andere omgeving moeten de kinderen meehelpen in het bijdehand / nr. 1 / juli 2008

13

Anna veranderde van een duifje in een valk

het verhaal van bedrijf, wat hen een zinvolle daginvulling geeft. Daarbij heerst een

lukt me niet bij haar.” Wiebe: “Ben je boos dat je geen ‘nee’ hebt

mentaliteit van ‘niet ouwehoeren, gewoon doen’. Daarnaast heeft

gezegd?” “Ja..”, zegt Anna. “Als je daar nu eens mee stopt. Wat heb

elk kind persoonlijke leerdoelen, die het samen met een begeleider

je nodig om dat een volgende keer wél te kunnen doen?” Anna kijkt

van het project in Nederland en de gezinsvoogd opstelt. Anna’s

even peinzend voor zich uit. “Misschien moet ik toch maar weer

doelen waren méér opkomen voor zichzelf, leren praten over haar

naar GGNet”, zegt ze dan. Ondanks haar recente besluit de psycho­

eigen gevoelens en letterlijk en figuurlijk afstand nemen van het

therapie die ze daar al eerder volgde te stoppen. Dat lijkt Wiebe

gezin van herkomst. Dit laatste overigens niet door zich er volledig

een goed idee en hij spreekt met Anna af dat zij zelf belt voor een

voor af te sluiten. Frankrijk is tijdelijk; als je terugkomt, moet je er

afspraak met haar psycholoog en hem volgende week op de hoogte

toch iets mee. Ik heb Anna gezegd hier over na te denken: wat wil

brengt van de uitkomst. Wiebe: “Je bent nu bijna twee jaar uit huis.

je straks, hoe veel, hoe vaak.”

Wat er nu gebeurt tussen jou en je moeder, was dat toen ook de reden om weg te gaan?” Dat beaamt Anna. “Dus eigenlijk is er niet

Een volledig andere Anna

zo veel veranderd”, constateert Wiebe. “Jouw moeder kunnen we

Na zeven maanden komt Anna terug. “Tijdens het evaluatie­gesprek

niet veranderen. Hoe zou jij kunnen veranderen?” Anna denkt een

ontmoette ik een volledig andere Anna. Een Anna die veel sterker

tijdje na en zegt: “Ik wilde bijna weer weg hier. Ver weg van alles

in haar schoenen stond en die op mijn vraag ‘vertel jij maar wat er

zijn. Maar ik heb besloten eerst mijn opleiding af te maken. Daarna

nu moet gebeuren’, helder verwoordde wat ze wil. Ze wil haar vader

wil ik een paar jaar weg. Tot die tijd… moet ik afstand houden van

eens per twee weken zien en bij haar moeder eens per maand

haar en niet overal op reageren.”

even op de koffie. Heel duidelijk, heel kordaat. En ze had het zelf eerst niet eens in de gaten. Want daarnaast gaf ze aan een sociale

“Ik ga een andere kant uit”

vaardigheidstraining te willen waarin ze leert te zeggen wat ze wil.

Wiebe kan zich daarin vinden en denkt dat dit in combinatie met

We hebben er hartelijk om gelachen. Pas toen ik zei ‘Dat zit je nu

psychotherapie en een geplande assertiviteitstraining, beide vanuit

al drie kwartier te doen!’, had ze het door.” Anna gaat vervolgens

GGNet, Anna verder gaat helpen. Hij sluit het gesprek af met enkele

naar een ‘fasehuis’ van Lindenhout, een woning waar ze met drie

laatste vragen: “Hoe gaat het met Anna over een jaar, waar zit ze,

leeftijdgenoten wordt voorbereid op kamertraining. ­Ze volgt

wat heeft ze bereikt?” Anna: “Ik woon op kamers, ga nog een jaar

een opleiding aan het Agrarische Opleidingscentrum. Wiebe: “Ik

naar school en werk daarnaast.” Wiebe: “En het contact met je

heb het vertrouwen in Anna dat ze zaken op orde kan krijgen. Nu

moeder?” Anna: “Als het dan nog zo gaat als nu, zet ik daar een

heeft ze nog steun nodig, maar dat is de steun die ouders hun

punt achter.” Wiebe: “Wie gaat er veranderen, jij of je moeder?”

kinderen geven om op eigen benen te kunnen staan. Die kan

Anna: “Ik. Ik ga een andere kant uit, verder met mijn eigen leven.”

ze in haar thuissituatie niet krijgen, dus geven wij die vanuit de

Wiebe: “En hoe loopt Anna dan over straat? Kijkt ze naar de stoep,

hulpverlening.”

of naar de horizon?” Anna hoeft niet na te denken. “Naar de hori­ zon”, zegt ze met opgeheven kin.

Nee zeggen Drie weken later heeft Wiebe een voortgangsgesprek met Anna en gaat het even wat minder met haar. Ze heeft haar vader en haar moeder sinds haar terugkomst uit Frankrijk allebei een keer gezien. “In het eerste contact met mijn moeder ging het meteen al weer mis”, vertelt ze geëmotioneerd. Als Wiebe vraagt wat er is gebeurd, blijkt dat Anna onder druk van haar moeder een aantal dingen heeft ondertekend waar ze niet achter staat. “Ze keek me zo raar aan. En ik was boos op haar, maar kon dat niet laten blijken. Het

14

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

rené

René Knip is werkzaam als teamleider­in de regio Noordwest-Veluwe van Bureau Jeugdzorg Gelderland. Daarnaast geeft René als vaste columnist van Bijdehand elk kwartaal zijn kritische kijk op de jeugdzorg.

column

Wat doet een naam er eigenlijk toe? "What's in a name?" schreef William

ouders luistert, hun vaardigheden vergroot,

Shakespeare in "Romeo and Juliet". Wat

inzicht biedt in wat hun kind nodig heeft en

doet een naam er eigenlijk toe? Nu kon

hen aanspreekt op hun verantwoordelijk­

Shakespeare ongetwijfeld prachtige toneel­

heid. Ook als hun kind niet meer bij hen

stukken schrijven, maar veel verstand van

woont. Het standvastig investeren in de

het belang van namen had hij niet. De naam

relatie tussen ouders, familie en de jongere

waarmee je wordt genoemd is immers je

betaalt zich uit in versterking van het ver­

identiteit. En naar je identiteit ga je je

trouwen en vermindering van de eenzaam­

gedragen. Zo werkt dat. Bij individuen,

heid van een jongere. Bureau Gezinshulp

maar ook bij organisaties.

zou die investering onvermoeibaar moeten

Het is om die reden dat ik weinig gelukkig

doen.

ben met de naam Bureau Jeugdzorg. Die naam wekt namelijk verkeerde suggesties op.­

Over het eerste deel van de naam ten slotte kan ik kort zijn. Wie zich Bureau noemt,

Ik volg de naam van achter naar voren:

bureaucratiseert. Voor je het weet zit je met

Bureau Jeugdzorg. Daar gaat al veel mee

allerlei formulieren en registratiesystemen

mis. Wat mij betreft helpt Bureau Jeugdzorg

opgescheept. Niet doen dus!

volop, maar zorgt zij zo min mogelijk voor haar cliënten. Straks gaat de samenleving

En daarom heten we voortaan dus gewoon

nog denken dat kinderen onze verantwoor­

Gezinshulp.

delijkheid zijn en worden ze boos dat wij niet goed voor kinderen zorgen. Maar kin­

Om aan deze nieuwe naam te wennen,

deren zijn natuurlijk primair de verantwoor­

noem ik hem thuis al vast een paar keer

delijkheid van ouders, de familie en het

hardop. "Het klinkt gewoon heel goed",

netwerk daaromheen. En die taak kunnen

vertel ik mijn partner, vol trots op mijn idee.

en moeten wij hen niet afnemen. Bureau

"Ja fijn, zo'n mevrouw over de vloer die van

Jeugdhulp zou een organisatie moeten zijn

aanpakken weet" associeert deze echter

die kennis heeft van de opvoeding en ont­

onmiddellijk op de nieuwe naam verder:

wikkeling van jeugdigen en met deze kennis

"Ramen zemen en de vloer schrobben

ouders, familie en anderen hulp biedt om

­terwijl ondertussen op zolder de was staat

hun verantwoordelijkheid te nemen.

te draaien." In de minuten daarna probeer ik verwoed mijn idee te redden. Als ik stil

Bureau Jeugdzorg roept de suggestie op

val, kijkt mijn partner me begripvol aan.

dat wij ons alleen bezig houden met de

"Je hebt helemaal gelijk", antwoordt ze,

jeugdige.­Maar wie een kind of jongere

"Wat doet de naam er eigenlijk toe?"

daadwerkelijk wil helpen, biedt vooral hulp aan diegenen met wie dit kind levenslang verbonden is. Hulpverlening die naar bijdehand / nr. 1 / juli 2008

15

entréa partner

16

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

Het is nooit leuk als je kind in een instelling voor jeugdzorg verblijft. Maar het hoeft niet zo erg te zijn als ouders denken. Entréa is één van de partners van Bureau Jeugdzorg. En daar wordt gewerkt met flexibele zorg. ‘Ouders kunnen best heel veel zelf.’

Het klinkt nogal heftig: residentiële instelling. Alsof het heel

Nog een voordeel: Entréa kan meer kinderen opvangen dan

gesloten is. ‘Vroeger was dat ook wel een beetje zo’, vertelt

voorheen. Want twee ‘parttime’ kinderen kosten net zoveel

Han Heuzen, manager bij Entréa, een organisatie die jeugdzorg

tijd als een fulltime kind. Het levert wel meer werk op: meer

en onderwijs biedt en onderzoek doet. ‘Vroeger kreeg een kind

hulpverleningsplannen, meer schakelen, meer plannen.

standaard 7 keer 24 uur verblijf. Eigenlijk ging het kind dus uit huis.’ Maar het resultaat is dan ook positief, vindt Heuzen. ‘We merken Maar tijden veranderen. De opvang wordt meer flexibel. Kinderen

dat ouders vaak opgelucht zijn als ze hier binnenkomen. De

kunnen ook voor twee of drie dagen in de week komen. En dat

omgeving is open. En we betrekken ouders er echt bij. Dat sluit

heeft een boel voordelen: Heuzen: ‘Het belangrijkste voordeel is

helemaal aan bij onze visie dat ouders verantwoordelijk zijn voor

dat we aansluiten bij de leefwereld van de ouders en het kind.

hun kind.’

Ouders kunnen heel veel zelf. Ze hebben de verantwoordelijkheid voor hun kind. En waar het moeilijk gaat, vullen wij aan. Dat is een

Als een kind een indicatie van Bureau Jeugdzorg krijgt, kan het

heel ander uitgangspunt dan jaren geleden. Toen nam de zorg de

doorverwezen worden naar Entréa. Daar gaan ouders, Bureau

regie volledig over.’

Jeugdzorg en Entréa samen om de tafel om een hulpverleningsplan op te stellen. Wat is ons doel? En hoe gaan we het aanpakken?

Tegenwoordig is het streven het kind weer te laten functioneren in zijn eigen situatie. Heuzen: ‘Dat lukt niet altijd, daar moeten

Gedragswetenschapper Naomi van Hoven legt uit dat per gezin en

we eerlijk in zijn. Maar als je een kind zomaar helemaal weghaalt

per kind wordt beoordeeld aan welke hulp behoefte is. ‘Als een kind

uit zijn buurt, en weg van zijn vriendjes, dan mist zo’n kind na een

hier bijvoorbeeld drie middagen is, kijken we op welke dagen dat

aantal jaren de aansluiting.’

voor het gezin en het kind het beste uitkomt.’

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

17

Wij willen ervoor zorgen dat ouders hun kind met een gerust hart bij ons achterlaten

partner Daarna trekt Bureau Jeugdzorg zich terug. Zij stelt de indicaties,

Naast de groepsbehandelingen zijn er individuele trainingen en

volgt de behandeling maar levert geen concrete zorg. Dat deel

therapieën. Bijvoorbeeld gericht op sociale vaardigheden, of

neemt bijvoorbeeld Entréa over. Eén van de locaties ligt midden

creatieve therapie, speltherapie en psychomotorische therapie. Ook

in de bossen van Nijmegen. Op deze plek worden kinderen

begeleiding van de ouders is altijd onderdeel van de behandeling.

tussen de vijf en twaalf jaar behandeld die gedragsproblemen, opvoedingsproblemen, of een ontwikkelingsstoornis hebben.

Behalve het kind zelf, zijn de ouders erg belangrijk. Heuzen vertelt

Ze moeten bijvoorbeeld leren hoe ze om kunnen gaan met hun

dat ouders altijd aanwezig zijn bij de evaluatiegesprekken over

emoties’, vertelt gedragswetenschapper Ellen te Braake.

hun kind. ‘Dat is belangrijk omdat ze de verantwoordelijkheid voor hun eigen kind hebben. Verder worden ouders altijd op de hoogte

De kinderen bij Entréa zijn ingedeeld op basis van hun problemen.

gehouden als er iets met hun kind is.’

Elke groep bestaat uit maximaal tien kinderen. Ze krijgen groeps­ behandeling, waarin wordt gewerkt aan hun individuele leerdoelen.

Van Hoven vindt het contact met ouders een van de leukste

Van Hoven: ‘We merken dat kinderen beter luisteren en functioneren

uitdagingen in haar werk. ‘Ouders hebben er vaak moeite mee dat

door de structuur van de groep. Ieder kind leert natuurlijk anders,

hun kind bij ons in behandeling moet en soms zelfs uit huis wordt

maar we proberen zo veel mogelijk aan te sluiten bij het dagelijks

geplaatst door Bureau Jeugdzorg. Wij willen ervoor zorgen dat

leven. Daarom gebruiken we spel tijdens de behandeling. Als er iets

ouders hun kind met een gerust hart bij ons achterlaten.’

gebeurt tijdens het spelen, kunnen kinderen daarop meteen worden aangestuurd door een van de pedagogisch medewerkers.’

18

bijdehand / nr. 1 / juli 2008

mishandeling de stelling Aan de hand van een stelling geven deskundigen en ‘gewone’ mensen hun visie op een actueel thema in de jeugdzorg. Dit keer is het thema kindermishandeling door ouders. Het aantal meldingen hiervan bij Bureau Jeugdzorg Gelderland neemt jaarlijks toe. Na een geaccepteerde melding stelt het Advies- en Meldpunt

Kindermishandeling (AMK) van Bureau Jeugdzorg een onderzoek in naar de gezinssituatie van het kind. Blijkt het kind inderdaad in de knel te zitten, dan zorgt het AMK ervoor dat de noodzakelijke hulp in gang wordt gezet, zodat de situatie beter wordt voor het kind. Dat gebeurt zoveel mogelijk in overleg met de ouders.

Ook mishandelende ouders hebben het beste voor met hun kind Iwan de Esch, vader van twee zoontjes:

Christian de Vaan, leraar basisschool:

Oneens. “De ene mishandelende ouder is de andere niet. Er zullen

Eens. “Ik denk het wel. Ik denk dat ze vooral handelen uit onver­

dus ook wel ouders zijn die handelen uit onmacht. Maar ik denk

mogen en frustratie, dat ze niet weten hoe ze het anders kunnen

dat er ook echt genoeg verknipte ouders zijn die het slechtste met

aanpakken. Doordat ze dat niet geleerd hebben, of doordat ze

hun kind voor hebben.”

emotioneel ‘minder slim’ zijn.”

Suus Mijland, medewerker Advies- en Meldpunt Kindermishandeling:

Jeanette Rutger, psychiater:

Eens. “Mits ze dat dan ook laten zien. Ofwel door dit gedrag op

maar bij de meeste is het toch begrijpelijk dat ze doen wat ze doen.

eigen kracht te veranderen, ofwel door hulp in te roepen. En

Ze hebben er vaak zelf wel zicht op dat het niet juist is wat ze doen,

dan ook wel snel in het proces, niet na een situatie van jaren­

maar ze handelen uit onvermogen. Ik zeg hiermee niet dat ik hun

lange ­mishandeling. Ik kom in de praktijk veel ouders tegen die

gedrag goedkeur, ik zeg alleen dat ik niet geloof dat er sprake is

­mishandelen, maar waar toch sprake is van gevoelens van warmte

van een kwaadaardige opzet.”

Eens. “In mijn praktijk zie ik veel ouders die onjuiste dingen doen,

en liefde voor de kinderen. Mijn instelling is dan wel: warmte en liefde oké, maar vertaalt zich dat ook in juist handelen. Daar gaat

Unna van de Berg, huisarts:

het om.”

Eens. “Als je je kind veel te dik laat worden, kun je dat feitelijk ook kindermishandeling noemen. Terwijl die ouders misschien gewoon

Marcel Zadelhof, jeugdbeschermer:

niet bij machte zijn hun kind goed te leren eten. Maar er is natuur­

Eens: “Ik ga uit van het goede in de mens. Ik denk dat elke ouder

lijk wel een grens. Als je je kind in een kofferbak opsluit, gaat dat

het beste voor heeft met zijn eigen vlees en bloed. Ik denk dat veel

uiteraard veel te ver. Ik denk niet dat je dan het beste met je kind

kindermishandeling plaatsvindt uit onvermogen; dat wil niet zeg­

voor hebt.”

gen dat die ouders niet van hun kind houden.” bijdehand / nr. 1 / juli 2008

19

Bureau Jeugdzorg Gelderland is de toegangspoort tot de

De vrijwillige jeugdhulpverlening, Spoedeisende zorg,

jeugdzorg in de provincie Gelderland. Bureau Jeugdzorg

Jeugdbescherming, Jeugdreclassering, het Advies- en

beschermt kinderen, zodat zij op een veilige manier kun­

Meldpunt Kindermishandeling en de Kindertelefoon maken

nen opgroeien. Ouders en kinderen kunnen zelf de hulp

deel uit van Bureau Jeugdzorg Gelderland. Jaarlijks helpt

van Bureau Jeugdzorg inroepen en dan op vrijwillige basis

Bureau Jeugdzorg Gelderland meer dan 15.000 kinderen en

zorg krijgen. Soms ook, als de veiligheid van kinderen

hun ouders en nemen meer dan 20.000 kinderen contact

in gevaar is, kan de kinderrechter jeugdzorg opleggen.

op met de Kindertelefoon.

Colofon Bijdehand is het magazine van Bureau Jeugdzorg Gelderland en verschijnt 4 keer per jaar in een oplage van 8.000. Het volgende nummer verschijnt oktober 2008. Redactie: Rieke Veurink, Cindy Cloin, Stefan Wesselink, Miriam van de Geer. Fotografie: Duncan de Fey. Ontwerp en opmaak: DiepArnhem. Druk: Ascend Arnhem. Redactieadres: Velperweg 75, 6824 HH, Arnhem [email protected]

20

Abonneren Wilt u dit magazine ontvangen? Stuur dan een e-mail naar [email protected] met uw adresgegevens.