Bezoekers van de Kommarin te Assen Wie zijn het, van welke diensten maken ze gebruik en wat is hun mening over de dienstverlening?

Bezoekers van de Kommarin te Assen

Wie zijn het, van welke diensten maken ze gebruik en wat is hun mening over de dienstverlening?

Connie Mensink Judith Vocks Judith Wolf UMC St Radboud Onderzoekscentrum Maatschappelijke Zorg Sociale Geneeskunde Nijmegen, november 2007

Colofon Onderzoek: Opdrachtgever/financier: Projectleiding: Projectuitvoering:

Bezoekers van de Kommarin te Assen. Wie zijn het, van welke diensten maken ze gebruik en wat is hun mening over de dienstverlening? Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) Regio Drenthe, Promens-Care Drenthe en GGZ Drenthe Connie Mensink Carinda Jansen Judith Vocks

© 2007 UMC St Radboud Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het UMC St Radboud.

2

Inhoudsopgave

Inleiding ............................................................................................................................................. 4 De Kommarin ................................................................................................................................. 4 Het onderzoek ................................................................................................................................ 5 Leeswijzer ........................................................................................................................................ 5 1 Profiel van de bezoekers van de Kommarin ............................................................. 6 1.1 Sociaaldemografische kenmerken & dakloosheid .................................................... 6 1.2 Lichamelijke & Psychische Gezondheid ........................................................................ 8 1.3 Middelengebruik .................................................................................................................. 10 1.4 Relaties & Veiligheid .......................................................................................................... 11 1.5 Kwaliteit van leven ............................................................................................................. 12 1.6 Hulp: vraag & aanbod ....................................................................................................... 14 1.7 Toekomstperspectief: woonwensen & begeleiding ................................................ 16 1.8 Assen & Ander Onderzoek ............................................................................................... 16 2 Het dienstenaanbod van de Kommarin ..................................................................... 17 2.1 Bezoekfrequentie, tijdstip en reden bezoek ............................................................. 17 2.2 Waardering dienstenaanbod van de Kommarin ...................................................... 18 2.3 Waardering kenmerken van de Kommarin ............................................................... 21 2.5 Contact met medebezoekers.......................................................................................... 26 2.6 Verbetersuggesties van de bezoekers....................................................................... 28 2.7 De medewerkers over de Kommarin........................................................................... 30 Resumé & Conclusies ............................................................................................................... 32 Tabellenboek ................................................................................................................................. 37 Bijlage: OGGZ-ladder ................................................................................................................ 53 Toelichting bij eindnoten ....................................................................................................... 55

3

Inleiding De Kommarin 

De Kommarin is een laagdrempelige voorziening voor dag- en nachtopvang voor mensen met psychische- en/of verslavingsproblemen. De voorziening is in 2004 ontstaan door het samengaan in een pand van: de inloop van Verslavingszorg Noord Nederland (VNN), regio Drenthe, het DATA-team (inclusief nachtopvang, PromensCare Drenthe) en het PTZ-V-team (Psychiatrische Thuiszorg Verslaafden, GGZ Drenthe en VNN, regio Drenthe).



De doelgroep van de Kommarin bestaat uit zowel dakloze mensen als mensen die gehuisvest zijn. Geboden worden onder andere: inloop met huiskamerfunctie, hulp bij wonen, werken, financiën en dagbesteding, verslavingszorg en GGZ hulpverlening en nachtopvang.



De aansturing van de Kommarin ligt in handen van de drie samenwerkende partijen. De medewerkers van de verschillende organisaties die samen de Kommarin vormen, worden door een manager van de eigen organisatie aangestuurd. Er is een coördinator voor de Kommarin aangesteld die in dienst is bij Verslavingszorg Noord Nederland. De coördinator heeft geen lijnbevoegdheden naar de medewerkers van de Kommarin.



De inloop is een ontmoetingsplaats waar mensen tot rust kunnen komen, persoonlijke aandacht krijgen en contact kunnen leggen met medebezoekers en medewerkers van de Kommarin. De inloop heeft een huiskamerfunctie waar koffie&thee wordt verstrekt en waar broodjes worden verkocht. Ook worden er warme maaltijden verstrekt. De bezoekers kunnen bij de medewerkers van de inloop terecht voor informatie en advies en voor verwijzing naar de verslavingszorg en het gezondheidsspreekuur. Openingstijden zijn van maandag tot en met vrijdag van 11.00 tot 16.00 uur.



De nachtopvang beschikt over zes slaapplaatsen voor zowel mannen als vrouwen. Er wordt bed & bad en brood geboden. De kosten zijn €4,- per nacht. Cliënten kunnen reserveren op de dag zelf van 9.15— 9.30 uur en van 20.30-20.45 uur. De reservering is geldig tot 21.30 uur. De openingstijden zijn van maandag tot en met vrijdag van 21.00 tot 8.00 uur.



De Psychiatrische Thuiszorg Verslaafden (PTZ-V) verzorgt ambulante begeleiding en ondersteuning in de thuissituatie van mensen met psychiatrische – én verslavingsproblemen. Er zijn twee crisisbedden beschikbaar voor PTZ-V cliënten. Het team is 24 uur telefonische bereikbaar. Geboden wordt:  Diagnostisch onderzoek  Medicamenteuze behandeling/ begeleiding  Ondersteuning bij wonen, werken, sociale contacten, vrijetijdsbesteding  Verzoek tot beoordeling rechterlijke machtiging



Het Data-team (Dak- en thuislozenzorg) zorgt voor de opvang van dak- en thuislozen. Geboden worden praktische faciliteiten, zoals een postadres, uitgiftepunt uitkeringen, wasmachine & douche en kledingopslag. Daarnaast kunnen bezoekers bij het Data-team terecht voor hulp bij het zoeken en handhaven van huisvesting, begeleiding bij contacten met instanties (zoals uitkering, schuldregeling) en toeleiden naar de hulpverlening. Openingstijden zijn van maandag tot en met vrijdag van 11.00- 13.00 uur.

4

Het onderzoek 

De samenwerkende organisaties binnen de Kommarin hebben het UMC St Radboud te Nijmegen opdracht gegeven onderzoek uit te voeren naar de kenmerken van de doelgroep van de Kommarin en de waardering van het aanbod door bezoekers en medewerkers. De informatie is noodzakelijk voor de verdere beleidsontwikkeling van de Kommarin en wordt tevens benut bij de ontwikkeling en inrichting van soortgelijke voorzieningen in Hoogeveen en Emmen.



Doelen van het onderzoek zijn:  Wat is het profiel (o.a. kenmerken, problematiek, zorgbehoefte en zorggebruik) van de bezoekers van de Kommarin? Wat zijn de woon- en zorgbehoeften van de bezoekers?  Hoe ervaren de bezoekers, de medewerkers en het management het huidige aanbod van de Kommarin? Sluit het aanbod aan bij de vraag van de bezoekers?



Uitgevoerde onderzoeksactiviteiten zijn:  Afname schriftelijke vragenlijst bij 50 bezoekers van de Kommarin. i  Diepte-interviews met vijf bezoekers van de Kommarin.  Aanvullende gegevensverzameling over de bezoekers bij medewerkers van de Kommarin.ii  Groepsinterview met 7 medewerkers van de Kommarin.  Gesprekken met 5 sleutelinformanten.



De looptijd van het onderzoek bedroeg zes maanden (juni t/m november 2007).



De 50 geïnterviewde bezoekers van de Kommarin zijn ingedeeld aan de hand van een screening van de overnachtingssituatie van de afgelopen 30 nachten.iii Er zijn 17 feitelijk dakloze personen geïnterviewd, 28 geïnterviewde personen waren marginaal gehuisvest (verder genoemd: gehuisvest) en vier geïnterviewde personen stonden als bewoner bij een RIBW ingeschreven. Deze laatste groep is niet in de analyse meegenomen omdat de groep te klein is om analyses op uit te voeren.

Leeswijzer 

De informatie in dit rapport is gebaseerd op de verzamelde gegevens bij de bezoekers en de medewerkers van de Kommarin.



In deel 1 wordt het profiel van de bezoekers beschreven. Deel 2 beschrijft het gebruik en de waardering van de dienstverlening van de Kommarin en hierin komen ook verbetersuggesties van de bezoekers en de medewerker aan de orde. Per onderwerp worden de belangrijkste uitkomsten weergegeven. Bij verschillende onderwerpen wordt verwezen naar aanvullende informatie in de eindnoten.



In het tabellenboek zijn de gegevens uit de vragenlijst in tabelvorm opgenomen. Significante verschillen tussen de feitelijk dakloze bezoekers en de gehuisveste bezoekers zijn vermeld. Hier worden ook de aantallen gepresenteerd waarover gegevens beschikbaar zijn.

5

1 Profiel van de bezoekers van de Kommarin 1.1 Sociaaldemografische kenmerken & dakloosheid 

Een meerderheid (82%) van de bezoekers van de Kommarin is man. Van de feitelijk daklozen is 88% man en van de gehuisvesten is 79% man. De gemiddelde leeftijd van de bezoekers is 42 jaar (jongste 20 - oudste 71). Er zijn 4 (9% van het totaal) bezoekers jonger dan 25 jaar.



Van zowel de feitelijk dakloze bezoekers als de gehuisvesten is bijna driekwart (71%) ongehuwd. Bijna een derde (29%) van de feitelijk daklozen is gescheiden en van de gehuisvesten is een vijfde (22%) gescheiden of weduwnaar.



Ruim de helft (58%) van de bezoekers heeft kinderen. De feitelijk daklozen hebben vaker kinderen (65%) dan de gehuisvesten (54%).



Een kwart (24%) van de bezoekers is van niet Nederlandse afkomst iv (feitelijk daklozen 29% en gehuisvesten 21%). Het percentage inwoners van Assen (totaal 63.383 inwoners) van niet Nederlandse afkomst ligt op 14%1.



Ruim twee derde (69%) van de bezoekers leeft van een bijstandsuitkering. Bij de feitelijk daklozen ligt dit met ruim drie kwart (77%) hoger dan bij de gehuisvesten (64%). De gehuisvesten hebben daartegen vaker een uitkering in verband met arbeidsverleden (39%) dan de feitelijk daklozen (12%). Een kwart (26%) van de bezoekers heeft ook inkomsten uit arbeid.



Het merendeel (71%) van de bezoekers heeft schulden: meer dan de helft (58%) van de feitelijk daklozen en ruim drie kwart (78%) van de gehuisvesten. De schulden liggen gemiddeld rond de €11.000 en lopen uiteen van €200 tot €50.000. Een kwart (26%) van de bezoekers heeft het afgelopen half jaar contact gehad met de Kredietbank.



Het merendeel (80%) van de bezoekers heeft geen vaste daginvulling, van de feitelijk daklozen heeft niemand een vaste daginvulling. Een derde van de gehuisvesten heeft een vaste daginvulling.



Het opleidingsniveau van de bezoekers is laag: bijna twee derde (61%) van de bezoekers heeft geen of alleen lager onderwijs genoten.



Van de feitelijk dakloze bezoekers sliep ruim de helft (53%) in de maand voorafgaand aan het interview ten minste één nacht op straat. Zes personen (35%) sliepen in de voorafgaande maand alle nachten op straat. Vijf personen (29%) sliepen alle nachten in de nachtopvang.



Bijna alle bezoekers (87%) zijn ooit in hun leven dakloos geweest. Viervijfde (79%) van de gehuisvesten is ooit dakloos geweest. Gemiddeld zijn de bezoekers 5 jaar dakloos geweest in hun hele leven. De feitelijk daklozen scoren hier iets hoger dan de gehuisvesten (5.4 jaar ten opzichte van 4.9 jaar). Ruim een derde (37%) van de feitelijk daklozen is relatief kort (sinds 2006) dakloos.

1

Bron: www.drenthe.nl/cijfers

6

Fragmenten uit diepte-interviews met twee bezoekers van de Kommarin Bezoeker (B): ik ben geboren en getogen in Assen. Interviewer (I): en ben je hier ook wel weggegaan? B:ik ben heel vaak weg gegaan, heel vaak. Ik heb overal gezeten. I: hoelang zit je nu in Assen? B:ik zit nu anderhalf jaar in Assen. I: en toen je hier kwam was je toen dak of thuisloos? Hoelang ben je al dakloos? B:ja, even kijken vanaf 2000. Ik heb sinds kort een kamer nu, maar…ik ben nooit thuis, ik kan ook niet binnen zitten want dan word ik helemaal gek van mezelf. Alleen ik heb altijd problemen met betalingen, ik heb geen bankrekening, dus mijn geld moet ik ergens heen storten dus allemaal van dit soort dingen. I: vanaf 2000 ben jij dakloos. Had dat een speciale reden? B: ja, eerst een scheiding van mijn ex-vrouw waar ik mijn kinderen bij heb en een half jaar later komt mijn vader te overlijden; de beste kameraad die ik ooit gehad heb. En dat heb ik gewoon niet kunnen trekken. Toen had ik zoiets van mij hoeft het allemaal niet meer. I: had jij toen vast werk? B:nee, nee, ik beunde altijd samen met mijn vader; ik deed alleen maar beunklussen. I: toen ben je gaan zwerven? B:ja, toen ben ik echt gaan zwerven.

Bezoeker (B): ik ben geboren en getogen in Assen, ja. I: ben je ook weg geweest hier? B: ja, ik heb overal gezeten, in heel Nederland. I: als dakloze? B: nee, als wonende en ook wel als zwervende, dakloze. Maar dat was niet zo ver uit de buurt; dat was Friesland en Groningen. I: heb jij hier een vaste slaapplek? Of ben je aan het zwerven op straat? B: ik zorg altijd wel voor een slaapplek, of ik slaap in een auto of in een caravan of zo. I: maak jij gebruik van de nachtopvang hier? B: soms. I: wanneer maak je er gebruik van? B: met heel slecht weer. I: dan pas ga je hier naar toe? B: ja. I: waarom maak je er niet vaker gebruik van? B: kijk ik wil graag op mijn eigen plekje zijn. Ik wil gewoon een eigen plek hebben. Wat heb eraan al die drukte om me heen. Daar wordt ik ook gestoord van; je eigen plek, rust dat vind ik belangrijk. I: dus dan slaap je liever op straat dan dat je gebruik maakt van de nachtopvang? B: met mooi weer heb ik er niet zo‘n probleem mee. Ik mag ook graag vissen en zo, ‘s nachts dan ga ik mooi aan het kanaal zitten, tentje opzetten.

7

1.2 Lichamelijke & Psychische Gezondheid

2



Bijna alle bezoekers (91%) van de Kommarin geven aan één of meer gezondheidsklachten te hebben. Bijna de helft van de bezoekers (49%) gebruikt medicijnen voor lichamelijke klachten. De gemiddelde score voor de lichamelijke gezondheid is voor de totale groep bezoekers niet goed/niet slecht (4.7) 2. De feitelijk daklozen scoren met 4.1 lager dan de gehuisvesten met 5,1. Bijna een derde (30%) van de feitelijk daklozen ervaart de lichamelijke gezondheid als vreselijk tot slecht. Dat geldt in veel mindere mate voor de gehuisveste bezoekers (7%). Een derde (33%) van de bezoekers had in de afgelopen 30 dagen gebitsklachten. Van de feitelijk daklozen had een kwart (25%) klachten en van de gehuisvesten meer dan een derde (39%).



De gemiddelde score op de vraag naar de ervaren psychische gezondheid is 4.8 (redelijk) voor de totale groep bezoekers, 4.6 (niet slecht/niet goed) voor de feitelijk dakloze bezoekers en 5.0 (redelijk) voor de gehuisveste bezoekers (zie voetnoot 2). Bijna een derde (30%) van de feitelijk dakloze bezoekers en een klein aantal gehuisvesten (4%) ervaart de psychische gezondheid als vreselijk tot slecht.



Concentratieproblemen worden door bijna de helft (44%) van de bezoekers genoemd. Iets meer dan een derde (38%) van de bezoekers heeft de laatste tijd geen plezier meer in de dagelijkse bezigheden. Bijna de helft (47%) van de bezoekers heeft het gevoel dat het leven zinloos is. Een derde (33%) van de bezoekers heeft wel eens de gedachte liever dood te willen zijn. Door bovenstaande bevindingen te clusteren ontstaat een index voor de mogelijke aanwezigheid van een depressie: bijna de helft (41%) van de feitelijk dakloze bezoekers en iets minder dan twee derde (61%) van de gehuisveste bezoekers scoort op twee of meer symptomen die op een mogelijke depressie wijzen. Zie ook figuur 1.



Rond een kwart (29%) van de bezoekers heeft het idee dat de eigen gedachten worden gestuurd door iets of iemand anders. Een vijfde (20%) heeft het gevoel dat er plannen gemaakt worden om hen iets ergs aan te doen en 7% van de bezoekers hoort stemmen. Op basis van deze antwoorden heeft ruim een derde (35%) van zowel de feitelijk daklozen als de gehuisvesten 1 of meer symptomen die op een psychotische stoornis wijzen.



Een derde (33%) van de bezoekers is de afgelopen 12 maanden bij een psychiater of andere hulpverlener (bijv. sociaal psychiatrisch verpleegkundige) voor psychische klachten geweest. Een kwart (24%) van de bezoekers heeft het afgelopen half jaar contact gehad met de ambulante GGZ. Twee gehuisveste bezoekers hebben contact gehad met de intramurale GGZ.



De combinatie van lichamelijke gezondheidsklachten (1 of meer) en depressieve symptomen (2 of meer) komt bij 38% van de bezoekers voor. De feitelijk daklozen scoren met 41% iets hoger op deze dubbele problematiek dan de gehuisvesten met 35%.



Bijna alle bezoekers (op twee na) zeggen verzekerd te zijn tegen ziektekosten. Een kwart (25%) van de bezoekers (18% van de feitelijk daklozen en 30% van de gehuisvesten) heeft volgens eigen zeggen een AWBZ indicatie en is hier van ook op de hoogte.

zevenpuntschaal 1=vreselijk 2=slecht 3=matig 4=niet slecht/niet goed 5=redelijk 6=goed 7=prima

8

Figuur 1: Symptomen die wijzen op depressie bij bezoekers van de Kommarin 2 of meer depressieve klachten liever dood en weg van alles

het leven zinloos vinden

geen plezier in dagelijkse bezigheden

moeite met concentreren

0

10

20

30

40

50

feitelijk dakloze bezoekers

60

70

80

90

100

gehuisveste bezoekers

9

1.3 Middelengebruik 

De feitelijk dakloze bezoekers gebruiken hoofdzakelijk methadon (41%) en cannabis (35%). Bij de gehuisveste bezoekers is het precies andersom: cannabis (43%) en op de tweede plaats methadon (30%)



Feitelijk daklozen gebruiken vaker harddrugs dan de gehuisvesten. Naast methadon gebruikt een kwart (24%) van de feitelijk daklozen regelmatig heroïne en cocaïne. Cocaïne wordt door de gehuisveste bezoekers niet gebruikt en een beperkt aantal (11%) gebruikt regelmatig heroïne.



De bezoekers van de Kommarin geven aan geen amfetaminen te gebruiken.



Een derde (34%) van de bezoekers heeft het afgelopen half jaar contact gehad met de ambulante methadonverstrekking (41% van de feitelijk dakloze bezoekers en 30% van de gehuisvesten). Twee feitelijk dakloze bezoekers zijn het afgelopen half jaar opgenomen geweest in een intramurale voorziening in de verslavingszorg.



Bijna een vijfde (18%) van de feitelijk dakloze bezoekers en een kwart (25%) van de gehuisveste bezoekers drinkt minstens zes glazen alcohol per dag. Drie feitelijk daklozen dronken in de maand voorafgaand aan het onderzoek minimaal 5 glazen alcohol per dag. Zeven gehuisveste bezoekers dronken alle dagen in de voorafgaande maand meer dan 5 glazen alcohol.



De combinatie van alcoholgebruik van minimaal acht glazen alcohol per dag en ‘s ochtends alcohol drinken om rustiger te worden of om minder last te hebben van trillende handen of misselijkheid, komt bij een vijfde (21%) van de gehuisveste bezoekers van de Kommarin voor. Dit komt aanzienlijk minder voor bij dakloze bezoekers, namelijk 12% van die groep.



Een derde (33%) van de bezoekers heeft moeite met het stoppen met drinken als ze eenmaal begonnen zijn. De gehuisveste bezoekers scoren hier hoger met 43% ten opzichte van 18% van de feitelijk dakloze bezoekers.

10

1.4 Relaties & Veiligheid 

Van de bezoekers heeft minder dan de helft (40%) het afgelopen jaar minimaal 1 keer per week een familielid ontmoet. Ruim een kwart (28%) heeft in deze periode geen familieleden ontmoet. Ruim een derde (38%) van de bezoekers van de Kommarin heeft het afgelopen jaar minstens een keer per week een familielid aan de telefoon gesproken. Ruim een derde (38%) heeft in het afgelopen jaar geen telefonisch contact gehad met familie.



De helft (51%) van de bezoekers heeft minstens een keer per week contact met een vriend of kennis. Ruim een kwart bezoekt nooit een vriend of kennis. Minder dan de helft (40%) van de bezoekers telefoneert minstens een keer per week met een vriend of kennis. Ruim de helft (53%) van de bezoekers telefoneert nooit met een vriend of kennis.



Ruim een kwart van de bezoekers brengt minstens een keer per week tijd door met een vriend of kennis. Een derde doet dit helemaal nooit (waaronder 53% van de feitelijk daklozen tegenover 18% van de gehuisvesten, verschil is significant). Drie kwart van de feitelijk daklozen brengt ook geen tijd door met iemand die meer is als een vriend, terwijl van de gehuisvesten ruim tweederde dit minstens 1 keer per week doet. De frequentie van contact is ook in een gemiddelde uitgedrukt: op een schaal van 1 (helemaal niet) tot 5 (minstens 1 keer per dag) scoren zowel de familie (feitelijk daklozen 2.6 en gehuisvesten 2.7) en de vrienden een 2.7 (feitelijk daklozen 2.3 en gehuisvesten 2.9) wat staat voor ‗matig‘.



Op vragen naar ondersteuning door familie of vrienden geeft 40 tot 70% van de bezoekers aan nooit of zelden ondersteuning te ontvangen. Er wordt met name weinig praktische ondersteuning aangeboden (slaapplaats, eten of meegaan naar een afspraak).



De bezoekers van de Kommarin oordelen positiever over de contacten met familie dan over contact met vrienden en kennissen. Op een schaal van 1 (vreselijk) tot 7 (prima) scoort de familie een 4.7 (redelijk) en de vrienden een 4.1 (niet slecht/ niet goed). Met name de feitelijk daklozen oordelen een stuk gunstiger over familie dan over de vrienden (en brengen ook meer tijd door met familie dan met vrienden).



Bijna een kwart (24%) van alle bezoekers van de Kommarin was in het jaar voorafgaand aan het onderzoek slachtoffer van een gewelddadig misdrijf. De gehuisveste bezoekers waren vaker slachtoffer (29%) dan de feitelijk daklozen (18%). Bijna een derde van alle mensen (29%) was slachtoffer van een nietgewelddadig misdrijf. Er waren zes mensen zowel slachtoffer van een gewelddadig als een niet-gewelddadig misdrijf.



Ruim een derde (39%) van alle Kommarin bezoekers is het afgelopen jaar gearresteerd. Het gaat hier om twee derde (65%) van de feitelijk dakloze bezoekers en eenvijfde (21%) van de gehuisveste bezoekers. Dit verschil is significant.



Drie feitelijk dakloze bezoekers (18%) hebben het afgelopen jaar een strafbaar feit gepleegd om zodoende door tussenkomst van de politie hulp te krijgen. Van de gehuisvesten heeft niemand dit gedaan.

11

1.5 Kwaliteit van leven 

Kwaliteit van leven wordt aan de hand van ‗objectieve‘ en ‗subjectieve‘ indicatoren v gemeten .



De objectieve kwaliteit van leven wordt aan de hand van verschillende indicatoren vastgesteld en ziet er als volgt uit: Zoals aangegeven bij relaties (paragraaf 1.4) is de frequentie van contact met familie en vrienden te omschrijven als ‗matig‘. De kwaliteit van leven op dagbesteding en werk is laag: slechts 13% van de bezoekers heeft betaald werk en een vijfde van de totale groep heeft een daginvulling. De veiligheid van de mensen is slecht: 40% is slachtoffer geweest van een misdrijf en 39% is het afgelopen jaar gearresteerd. De feitelijk daklozen scoren over de hele linie slechter dan de gehuisvesten.



Op de subjectieve kwaliteit van leven geven de bezoekers het volgende aan (zie ook figuur 2):  De bezoekers van de Kommarin ervaren hun kwaliteit van leven in het algemeen als niet goed/niet slecht tot redelijk (score 4.4 op zevenpuntsschaal). Feitelijk dakloze bezoekers geven een gemiddelde van 3.7 (matig tot niet goed-niet slecht) terwijl de gehuisvesten hun leven gemiddeld als redelijk ervaren (4.9). Dit verschil is significant.  De ervaren kwaliteit op de bestaansvoorwaarden: feitelijk dakloze bezoekers beoordelen hun woonsituatie (2.6), daginvulling (2.7) en financiële situatie (2.8) als ‗slecht‘ tot ‗matig‘. De gehuisvesten oordelen positiever, maar het blijft ‗matig‘ tot ‗niet goed/niet slecht‘: woonsituatie 4.3, financiële situatie 3.4 en daginvulling 4.4. Wat betreft hun woonsituatie en daginvulling is het verschil tussen de twee groepen significant.  De ervaren kwaliteit op gezondheid: de feitelijk daklozen scoren op lichamelijke gezondheid (4.1) en psychische gezondheid (4.6) ‗niet goed-niet slecht‘. De gehuisveste bezoekers scoren beter namelijk ‗redelijk‘: lichamelijke gezondheid (5.1), de psychische gezondheid (5.0).  De ervaren kwaliteit van de relaties: feitelijk daklozen oordelen met een 4.5 over het contact met familie en met een 3.8 over contacten met vrienden. Gehuisvesten scoren ongeveer gelijk (contacten met de familie 4.8 en contacten met vrienden 4.2).

12

Figuur 2: Subjectieve kwaliteit van leven indicatoren bij de bezoekers van de Kommarin* het leven in het algemeen sociale contacten familie contacten psych. gezondheid lich. gezondheid daginvulling financien woonsituatie 1

2

3

feitelijk dakloze bezoekers

4

5

6

7

gehuisveste bezoekers

* Zevenpuntsschaal 1=vreselijk 2=slecht 3=matig 4=niet slecht/niet goed 5=redelijk 6=goed 7=prima

13

1.6 Hulp: vraag & aanbod 

De 1. 2. 3. 4. 5.

bezoekers geven de volgende top vijf van hulpvragen: Verkrijgen en beheren van financiën (71%) Verkrijgen en behouden van huisvesting (58%) Behouden en verkrijgen van werk (58%) Onderhoud en verzorging van het gebit (47%) Verbeteren van de lichamelijke gezondheid (42%)

Wat betreft hun zorgbehoeften bij huisvesting en financiën verschillen de feitelijk daklozen en gehuisveste bezoekers significant van elkaar. Bijna alle (94%) feitelijk daklozen hebben een hulpvraag op het gebied van huisvesting tegenover ruim een derde (36%) van de gehuisvesten. De helft (53%) van de feitelijk daklozen heeft een financiële hulpvraag en tegenover 82% van de gehuisvesten. 

Zorgbehoeften zijn er daarnaast vooral ook bij ‗zorgen voor gezond en voldoende voedsel‘ en ‗onder controle krijgen van druggebruik‘ (38%). Een derde van de mensen geeft aan hulp te willen bij dagbesteding (opvallend hierbij is dat feitelijk daklozen op dit leefgebied geen hulpvraag hebben terwijl ze geen dagbesteding hebben). Ook een derde van de mensen heeft een hulpvraag op het gebied van psychische gezondheid (van de feitelijk dakloze bezoekers heeft 18% deze hulpvraag en bij de gehuisvesten is dat 43%). De overige leefgebieden (basisvaardigheden lezen ed, huishoudelijke taken, vervoer, sociale relaties, relatie met familie, bescherming veiligheid, hulp bij alcoholgebruik en hulp bij persoonlijke verzorging) scoren onder de 25%.



Van de bezoekers die een hulpvraag hebben krijgt niet iedereen ook daadwerkelijk hulp van instellingen in Assen. Op financiën krijgt bijna de helft (44%) van de feitelijk daklozen met deze hulpvraag geen hulp, bij de gehuisvesten ligt dit met 17% duidelijk lager. Onvervulde hulpbehoeften bij huisvesting komt bij een derde van de feitelijk daklozen met deze hulpvraag voor en bij 17% van de gehuisvesten. Twee derde van de feitelijk daklozen die hulp wil bij het vinden van werk, krijgt hier geen hulp bij. Bij de gehuisvesten is dit ongeveer een derde (30%). Van degene die hulp willen bij de lichamelijke gezondheid, krijgt bijna iedereen deze hulp. Bij de gebitsverzorging is de onvervulde hulpbehoefte groot: drie kwart (75%) van de feitelijk daklozen die gebitsverzorging wenst krijgt geen hulp en ook meer dan de helft (54%) van de gehuisvesten krijgt dit niet. Zie ook figuur 3 en 4.

14

Figuur 3 : Verhouding van vraag en aanbod bij de top 5 hulpvragen van feitelijk dakloze bezoekers bij de Kommarin

Lichamelijke gezondheid Gebit Werk Huisvesting Financiën 0%

20%

40%

60%

80%

100%

hulp niet gewenst en niet gekregen

hulp gewenst en niet gekregen

hulp niet gewenst en wel gekregen

hulp gewenst en wel gekregen

Figuur 4: Verhouding van vraag en aanbod bij de top 5 hulpvragen van gehuisveste bezoekers bij de Kommarin

Lichamelijke gezondheid Gebit Werk Huisvesting Financiën 0%

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

hulp niet gewenst en niet gekregen

hulp gewenst en niet gekregen

hulp niet gewenst en wel gekregen

hulp gewenst en wel gekregen

15

1.7 Toekomstperspectief: woonwensen & begeleiding 

Van de bezoekers van de Kommarin woont bijna de helft (44%) het liefst zelfstandig en alleen. Bij de feitelijk daklozen ligt dit percentage met 53% hoger dan bij de gehuisvesten (39%). Bijna de helft (47%) van de bezoekers wil dat er vrienden of bekenden in de buurt wonen en ruim een derde (37%) heeft de wens dat familie in de buurt woont. Iets meer dan de helft (52%) van de bezoekers zou het liefst in een eigen woning wonen.



Ruim driekwart (78%) van zowel de feitelijk daklozen als de gehuisveste bezoekers wil graag individuele begeleiding. De helft van de daklozen (die begeleiding willen) willen dit op vaste momenten, minimaal een keer per week. Van de gehuisveste bezoekers wil twee derde (64%) begeleiding op vaste momenten. Van deze mensen wil 60% een keer in de week begeleiding; een kwart vindt een keer per maand voldoende.



Een groot deel (40%) van de bezoekers kan niet inschatten hoe lang het gaat duren voordat ze hun woonwens kunnen vervullen. Vooral de feitelijk daklozen hebben slecht zicht op hun toekomst: 55% heeft geen idee over de termijn om de woonwens te realiseren, slechts 15% denkt dat de wenselijke situatie binnen een half jaar te realiseren is.

1.8 Assen & Ander Onderzoek 

De feitelijk daklozen bezoekers van de Kommarin in Assen zijn vergeleken met feitelijk daklozen in Zwolle en Zeeland.vi



De dakloze bezoekers van de Kommarin hebben vaker kinderen (65%) in vergelijking met daklozen in Zwolle (50%) en Zeeland (54%). Ze zijn gemiddeld met 42 jaar ook wat ouder dan de mensen in Zwolle en Zeeland (38 jaar).



Meer dan de helft van de feitelijk dakloze bezoekers van de Kommarin zijn niet of laag opgeleid (53%) en dat is een behoorlijk verschil met de daklozen in Zwolle (39%) en Zeeland (32%).



De gemiddelde duur van dakloosheid van daklozen in Assen (5,4 jaar) komt redelijk overeen met die van feitelijk daklozen in Zwolle (5,8 jaar). In Zeeland is de gemiddelde duur van dakloosheid lager (3 jaar).



De feitelijk daklozen in Assen hebben gemiddeld meer lichamelijke klachten dan daklozen in Zwolle en Zeeland.



Het dagelijks gebruik van methadon ligt in Assen hoger dan in Zwolle en Zeeland. In Assen gebruikt 41% dagelijks methadon. In Zwolle is dat 30% en Zeeland 19%. Het gebruik van cannabis onder de feitelijk daklozen wijkt in Assen niet veel af van de andere twee onderzoeksgroepen.



De feitelijk daklozen in Assen beoordelen de subjectieve kwaliteit van leven op drie leefgebieden lager dan de feitelijk daklozen in Zwolle en Zeeland, namelijk:  Woonsituatie (Assen 2,6, Zwolle 3,1, Zeeland 3,7)  Daginvulling (Assen 2,7, Zwolle 4,0, Zeeland 3,8)  Lichamelijke gezondheid (Assen 4,1, Zwolle 4,8, Zeeland 4,7)

16

2 Het dienstenaanbod van de Kommarin 2.1 Bezoekfrequentie, tijdstip en reden bezoek 

Een derde van de bezoekers komt vanaf de opening in 2003 naar de Kommarin. Van de bezoekers die een andere datum opgeven (n=30) komt een deel (8 personen) al voor de opening van de Kommarin in dit pand en de overige 22 personen komen vanaf 2004 bij de Kommarin.



Van de totale bezoekersgroep komt 73% minimaal een paar keer per week naar de Kommarin. Van de feitelijk daklozen bezoekt meer dan de helft de Kommarin dagelijks en 83% komt er minimaal een paar keer per week. De gehuisvesten hebben een lagere bezoekfrequentie: twee derde komt minimaal een paar keer per week.



Van de totale groep komt 85% vooral overdag, 4% vooral ‘s avonds en 11% komt zowel overdag als ‘s avonds bij de Kommarin. De feitelijk dakloze en de gehuisvesten verschillen significant in het dagdeel waarop zij de Kommarin bezoeken. De gehuisvesten bezoeken de Kommarin uitsluitend overdag en van de feitelijk daklozen bezoekt 59% de Kommarin vooral overdag en 41% komt zowel overdag als ‘s avonds bij de Kommarin.



Bijna tweederde van de bezoekers van de Kommarin is van het bestaan van de Kommarin op de hoogte gebracht door andere bezoekers. In veel mindere mate (13%) hebben zij van hulpverlenende instanties over het bestaan van de Kommarin gehoord. Van de feitelijk daklozen is ongeveer een kwart door een hulpverlener verwezen naar de Kommarin. De medewerkers van de Kommarin hebben geen outreachende functie in het bekend maken van de Kommarin: slechts een persoon is via dit kanaal in contact gekomen met de Kommarin.



Een kop koffie of thee, de mogelijkheid van contact en een praatje en de mogelijkheid om warm en droog te zitten zijn de voornaamste redenen voor mensen om de Kommarin te bezoeken (score boven 70%). Het gebruik van het toilet, de mogelijkheid om de krant te lezen en de maaltijdvoorziening trekken ook veel bezoekers naar de Kommarin (score tussen 50 en 70%).



Met name bij het gebruik van de praktische voorzieningen (slaapplaats, gebruik douche, gebruik wasmachine, gebruik postadres en kledingopslag) scoren de feitelijk daklozen significant hoger dan de gehuisveste bezoekers. Bij de huiskamerfunctie ligt dit andersom: de gehuisvesten maken significant meer gebruik van de mogelijkheid om contact te maken met medebezoekers en nemen ook vaker deel aan binnenactiviteiten dan de feitelijk dakloze bezoekers.



De dienstverlenende activiteiten van de Kommarin scoren lager dan de praktische faciliteiten en de huiskamerfunctie. Een derde van de bezoekers maakt gebruik van de mogelijkheid om hulp te krijgen bij de financiën en/of administratie. Ook een derde van de bezoekers maakt gebruik van ondersteuning bij het vinden en/of behouden van huisvesting of werk. Iets minder dan een derde gebruikt de Kommarin voor doorverwijzing naar andere hulpverlening of bezoekt het gezondheidsspreekuur. Opvallend is dat het gezondheidsspreekuur significant vaker wordt bezocht door gehuisveste bezoekers dan door de feitelijk dakloze bezoekers.

17

2.2 Waardering dienstenaanbod van de Kommarin 

Over de Kommarin als geheel zijn de bezoekers positief: met een gemiddelde score van 5,1 (op een zevenpuntsschaal) geven zij gemiddeld als beoordeling 'redelijk‘. De feitelijk dakloze bezoekers scoren iets lager (4.8) –tussen ‗redelijk‘ en ‗niet slecht - niet goed in‘- dan de gehuisveste bezoekers (5.3) wat gemiddeld zit tussen ‗redelijk‘ tot ‗goed‘.



In figuur 5 en 6 is een overzicht opgenomen van de waardering van de praktische voorzieningen bij de Kommarin.  De onderdelen van dit dienstenaanbod die goed scoren zijn: Gebruik maken van postadres, een spelletje spelen, koffie&thee voorziening, warm&droog zitten, de krant lezen, het gebruik van de computer, de maaltijdvoorziening en de mogelijkheid om contact/praatje te maken.  Relatief minder tevreden zijn bezoekers over: Het gebruik van de slaapplaats, het toilet, de wasmachine, de douche en de kledingopslag.



In figuur 7 is de waardering voor de dienstverlening van de Kommarin weergegeven en dat ziet er als volgt uit:  Goed vinden de bezoekers: het gezondheidsspreekuur en de Informatiebijeenkomsten en/of cursussen  Redelijk tot goed scoort: Ondersteuning bij het vinden en/of behouden van huisvesting en werk en de medische begeleiding  Niet slecht - niet goed tot redelijk scoort: doorverwijzing naar andere hulpverlening en hulp bij financiën en/of administratie

Figuur 5: waardering van de praktische voorzieningen van de Kommarin*

postadres

gebruik wasmachine

gebruik toilet

gebruik douche

slaapplaats

maaltijdvoorziening

koffie/ thee 1

2

3

feitelijk dakloze bezoekers

4

5

6

7

gehuisveste bezoekers

18

Figuur 6: waardering van de huiskamer bij de Kommarin*

computer gebruiken

krant lezen

deelname binnenactiviteiten

spelletje spelen

contact/praatje maken

warm/droog zitten

1

2

3

4

feitelijk dakloze bezoekers

5

6

7

gehuisveste bezoekers

* Zevenpuntsschaal 1=vreselijk 2=slecht 3=matig 4=niet slecht/niet goed 5=redelijk 6=goed 7=prima Figuur 7: waardering van de dienstverlening bij de Kommarin*

medische begeleiding

gezondheidsspreekuur

hulp financiën/administratie

ondersteuning huisvesting of werk

doorverwijzen

0

1

2

3

feitelijk dakloze bezoekers

4

5

6

7

gehuisveste bezoekers

* Zevenpuntsschaal 1=vreselijk 2=slecht 3=matig 4=niet slecht/niet goed 5=redelijk 6=goed 7=prima

19

Fragment van een diepte-interview met een bezoekster en bezoeker van de Kommarin Bezoekster(B): jaren geleden had ik er al van gehoord van de Kommarin (K) en toen kwamen ze hier aan de Groningerstraat en ik kon niet meer bij de reguliere hulpverlening terecht om een of andere reden, want ik schijn niet mee te werken. ……En toen ben ik eigenlijk via de wijkagent in mijn buurt hier gekomen. Om gewoon mijn dingen op orde te krijgen, zowel financieel zowel als… Interviewer (I): hoe ging dat toen je hier kwam; kreeg je een intake, een begeleider…? B: ik kreeg iemand die mij zou helpen de zaken op een rij te zetten. En mij ook zou begeleiden bij het uitzoeken van de belastingen…Hier beneden bij het Datateam. De K is echt de inloop. Hier boven zit de PTV, van de verslavingszorg. Daar krijg ik ook hulp van. Niet omdat ik echt verslaafd ben… maar dat is toch mijn psychische aanspreekpunt geworden. I: dat is later gekomen, maar eerst de financiële hulp via het Data-team? B: ja, in eerste instantie leek dat veel belovend. Ik ben hier zelfs met mijn vader geweest omdat die mij ook hielp financieel om dingen in te vullen. En eigenlijk werd mij beloofd dat ze alles op een rij zouden zetten en mij uit de problemen zouden helpen. Maar we zijn ondertussen toch wel 4, 5 jaar verder…problemen gehad beneden, dingen bleven liggen. Dingen werden niet geregeld. Ik heb ze daarop gewezen, maar ja. En ik heb verschillende mensen gehad; dan ging die mijn zaken doen en dan die; er is dus heel veel wisseling geweest. Met de eerste hulpverlener was de sfeer op een gegeven moment zo van ‗ik doe jou dingen niet meer‘ en ‗ik wil niet meer bij jou wezen‘. Ik voelde me behoorlijk in de maling genomen. I: heb je een idee waarom het fout is gelopen? Heeft het met de professionaliteit van de medewerkers te maken of was jou situatie zo complex? B: ik denk een samenloop van die dingen. Mijn problemen zijn complex; misschien hoor ik hier niet thuis, maar bij het AMW. Interviewer (I): hoe gaat het als je hier binnen komt in de huiskamer? Komen dan medewerkers naar je toe met de vraag of ze je kunnen helpen met bepaalde problemen? Bezoeker (B): jawel, ja dat gebeurt. I: dat is bij jou gebeurt? B: ja. Ik krijg wel hulp maar er verandert verder weinig… I: ben je bij het Datateam geweest voor je financiën? Kreeg je daar goede hulp?‖ B: goede hulp, goede hulp…ja…..nou dat vind ik moeilijk om te zeggen…nee vind ik niet nee. I: en hoe komt dat denk je? B: ik denk dat de mensen zoveel aan de kop hebben dat ze het gewoon niet kunnen bijhouden hier. I: denk je dat de medewerkers niet professioneel genoeg zijn of personeelstekort? B: ik denk personeelstekort, ja. Als alles door elkaar heen komt, het is toch een hectische boel s‘ morgens; 11 uur gaat ie open en 12 uur is ie alweer weer dicht, weet je wel. Gewoon, te weinig tijd…ja het werkt niet zo.

20

2.3 Waardering kenmerken van de Kommarin 

De bezoekers zijn niet positief over de openingstijden van de Kommarin: • Meer dan de helft (58%) van de bezoekers vindt de openingstijden overdag vreselijk tot matig3. Drie kwart (76%) van de feitelijk daklozen en bijna de helft van de gehuisveste bezoekers vindt de openingstijden vreselijk tot matig. Een derde van de gehuisvesten en 12% van de feitelijk daklozen vinden de openingstijden overdag goed. • De openingstijden van de nachtopvang van de Kommarin zijn volgens 60% van de bezoekers vreselijk tot matig. Ruim drie kwart (79%) van de feitelijk daklozen denkt er zo over.



De gestelde huisregels worden door twee derde (66%) van de bezoekers als goed tot prima omschreven. De naleving van de huisregels vindt iets minder dan de helft (47%) goed tot prima. Hierin is geen onderscheid tussen de feitelijk dakloze en gehuisveste bezoekers.

•

Twee derde van de bezoekers vindt de veiligheid in de Kommarin goed tot prima. Een vijfde (20%) oordeelt matig tot slecht over de veiligheid.

•

Ondanks de geringe grootte van de huiskamer vindt driekwart van bezoekers (76%) deze ruimte redelijk tot prima.

•

De cliënten/bezoekersraad van de Kommarin wordt door 45% van de bezoekers als goed tot prima beoordeeld.



Er wordt gemiddeld als volgt geoordeeld over de organisatorische kenmerken van de Kommarin:  Matig tot niet slecht - niet goed: openingstijden overdag en openingstijden avond.  Redelijk: handhaving huisregels, veiligheid en huiskamer.  Redelijk tot goed: gestelde huisregels en cliënten/bezoekersraad.

Zie ook figuur 8.

3

Zevenpuntsschaal 1=vreselijk 2=slecht 3=matig 4=niet slecht/niet goed 5=redelijk 6=goed 7=prima

21

Figuur 8: mening van de bezoekers over de organisatie van de Kommarin* naleving huisregels huisregels de huiskamer ruimte veiligheid clientenraad openingstijden nachtopvang openingstijden inloop 1

2

3

4

feitelijk dakloze bezoekers

5

6

7

gehuisveste bezoekers

* Zevenpuntsschaal 1=vreselijk 2=slecht 3=matig 4=niet slecht/niet goed 5=redelijk 6=goed 7=prima

22

2.4 Contact tussen bezoekers en medewerkers  Meer dan de helft van de bezoekers is het eens of helemaal eens met de volgende stellingen (zie ook figuur 9):  De medewerkers behandelen mij met respect (85%)  Als er ruzie is tussen mensen in De Kommarin dan helpen de medewerkers om de problemen op te lossen (73%)  Ik voel me op mijn gemak bij de medewerkers als ik in De Kommarin ben (69%)  Ik heb goed contact met de medewerkers (65%; feitelijk daklozen 41% en gehuisvesten 78%)  Medewerkers houden genoeg toezicht op wat er in De Kommarin gebeurt (58%)  Als ik een klacht heb, wordt hier door medewerkers serieus mee omgegaan (57%) 

Een meerderheid is het niet eens of helemaal niet eens met de volgende stelling:  Ik mag meepraten over beslissingen die in De Kommarin genomen worden (61%; feitelijk daklozen 81% / gehuisvesten 50%)



Stellingen die niet duidelijk in een richting wijzen en waar verschil tussen de dakloze en gehuisveste bezoekers naar voren komt:  Medewerkers hebben in de gaten wanneer ik problemen heb (oneens 44%; feitelijk dakoloze bezoekers 53% en gehuisvesten 39%)  In De Kommarin kan ik mijn problemen delen met de medewerkers (oneens 38%; feitelijk dakloze bezoekers 53% en gehuisvesten 29%)  De medewerkers kunnen mij precies vertellen waar ik welke hulp kan krijgen (eens 41%, feitelijk dakloze bezoekers 53% en gehuisvesten 33%)  Wanneer ik vragen of problemen heb, dan is er altijd een medewerker beschikbaar (eens 33%; feitelijk dakloze bezoekers 53% en gehuisvesten 21%).



De bezoekers voelen zich met respect behandeld en op hun gemak bij de medewerkers van de Kommarin. Ook vinden zij dat de medewerkers goed omgaan met ruzies onder de bezoekers en dat zij voldoende toezicht houden in de Kommarin. Ronduit ontevreden zijn de bezoekers over de mogelijkheid om mee te praten over beslissingen in de Kommarin. De feitelijk dakloze bezoekers vinden dat de medewerkers beschikbaar zijn voor vragen en problemen, maar ze ervaren weing steun van de medewerkers en een een groot deel vindt dat het contact met de medewerkers niet goed is. De gehuisveste bezoekers geven aan een goed contact te hebben met de medewerkers, maar zijn ook minder positief over de dienstverlening.

23

Figuur 9: Contact van bezoekers van de Kommarin met de medewerkers van de Kommarin ( eens of helemaal mee eens in percentages)

Wanneer ik vragen of problemen heb, dan is er altijd een medewerker beschikbaar. Als ik klacht heb, wordt hier door medewerkers serieus mee omgegaan. Medewerkers hebben in de gaten wanneer ik problemen heb De medewerkers kunnen mij precies vertellen waar ik welke hulp kan krijgen Ik mag meepraten over beslissingen die in De Kommarin genomen worden Ik heb goed contact met de medewerkers Als er ruzie is tussen mensen in De Kommarin dan helpen de medewerkers om de problemen op te lossen Medewerkers houden genoeg toezicht op wat er in De Kommarin gebeurt De medewerkers behandelen mij met respect In De Kommarin kan ik mijn problemen delen met de medewerkers Ik voel me op mijn gemak bij de medewerkers als ik in De Kommarin ben 0

10

20

30

40

50

feitelijk dakloze bezoekers

60

70

80

90

100

gehuisveste bezoekers

24

Fragmenten diepte-interviews met een twee bezoeksters en een bezoeker van de Kommarin Interviewer (I): en wat vind je van de inloop hier, de medewerkers? Bezoekster (B): de inloop werkt goed. I: en de medewerkers kun je daar bij terecht, kun je die vertrouwen? B: ja, maar dat doe je niet zo snel. Voor bepaalde dingen kunnen ze je toch niet helpen, dan verwijzen ze je weer naar dat Datateam. Die twee werken niet samen, nee. Daar zit toch echt wel een verschil in. En heb je een probleem met iemand van het Datateam en je wilt erover praten, tenminste dat is mijn ervaring, met een medewerker van de inloop, dan zegt die al snel van ‗dat moet je met diegene van het Datateam overleggen, want daar moet je het mee afhandelen‘. Nee, die twee gaan niet met elkaar in discussie, laten we het zo zeggen. Interviewer (I): je komt hier in 2001, je bent helemaal nieuw…‖ Bezoekster (B): ja, (lacht) ik ging direct naar …. (naam medewerker), vragen of ik hier als meisje wel veilig was. I: hoe ging dat toen je hier voor het eerst binnen kwam? Kreeg je een intake, iemand toe gewezen? B: nee, dat niet, maar een medewerker kwam wel naar me toe van als je een gesprekje wil dan kan dat, geheel vrijblijvend. Dat vind ik wel belangrijk en het klikte en dat heb ik dus ook al die jaren gedaan. I: ze komen naar je toe? B: ja, want … (naam medewerker) zag ook precies als ik het moeilijk had. Dan vroeg hij/zij: ‗hoe gaat het?‘ en zei ik; ‗goed‘ en dan zag die medewerker wel als het niet zo was en daar had ik heel veel steun aan. I: dan ging …. (naam medewerker) doorvragen? B: ―dan is het van ‗is het echt wel goed‘ en dan zei ik ‗nee. Ze hebben me hier bij de Kommarin nooit gepusht, en anders blijf je ook weg. Als mensen gaan pushen, dan wordt het benauwd en denk je: ―dat wil ik niet‖. I: het moet uit jezelf komen? B: bij mij wel, ja. I: jij hebt toen op een gegeven moment aangegeven dat je meer hulp nodig had? B: ja, ik was toen 35 , ik dacht toen: ‗als ik zo door ga‘ -want ik dronk toen ook elke dag alcohol en biertjes- ‗als ik door ga dan ben ik 40 en dan zit ik nog buiten bier te drinken en krijg allemaal bekeuringen en veel ruzies enzo….‘ I: en toen? B: toen hebben ze me hier verwezen naar de Stap en ik heb met toen ingeschreven.‖ Interviewer (I): heb jij om hulp gevraagd of is een medewerker van de Kommarin naar je toe gestapt? Bezoeker (B): nee, ik heb zelf om hulp gevraagd. I: en om wat voor hulp vroeg jij precies? B: om een traject op te zetten om de methadon af te bouwen en om van de verslaving af te komen in feite en om rust te brengen in mijn situatie wat post betreft en financiële dingen en daar zijn we mee aan de slag gegaan. I: dus toen kreeg jij …(naam medewerker). Hoe lang heb jij met haar samengewerkt?‖ B: ―ongeveer een half jaar. I: ―als ik jou zo hoor vind jij ….(naam medewerker) een goede hulpverlener. Wanneer is iemand voor jou goed?‖ B: ―…een vertrouwensbasis en niet druk achter dingen zetten om de boel op te jagen.‖

25

2.5 Contact met medebezoekers 

Een groot deel van de bezoekers is het eens of helemaal eens met de volgende stellingen (zie ook figuur 10):  Ik word met rust gelaten door andere bezoekers als ik in de Kommarin ben (84%)  Als ik mij erger aan een bezoeker, dan zeg ik dat ook tegen die persoon (76%)  Ik voel me op mijn gemak bij de andere bezoekers als ik in de Kommarin ben (67%)  De andere bezoekers behandelen mij met respect (67%)  De bezoekers houden zich niet altijd aan de huisregels (67%)  Er in De Kommarin niet vaak ruzie/ onenigheid tussen is de bezoekers (62%)  Ik heb goed contact met de andere bezoekers (64%)  Als bezoekers houden we rekening met elkaar (60%)  Andere bezoekers kunnen mij vertellen waar ik welke hulp kan krijgen (49%)



Een groot deel van de bezoekers is het oneens of helemaal oneens met de volgende stellingen:  In de Kommarin kan ik mijn problemen delen met andere bezoekers (53%)  Andere bezoekers hebben in de gaten wanneer ik problemen heb (49%)



Uit de antwoorden van de bezoekers blijkt dat de sfeer bij de Kommarin als positief wordt ervaren; er is wederzijds respect, mensen worden met rust gelaten, er wordt rekening met elkaar gehouden en in het geval van een ergernis wordt dit uitgesproken. Volgens een groot deel van de bezoekers houden anderen zich niet altijd aan de huisregels en dat kan de sfeer negatief beinvloeden. De bezoekers ervaren weinig steun bij elkaar op het gebied van het herkennen en delen van elkaars problemen.

26

Figuur 10: Contact van bezoekers van de Kommarin met de medebezoekers van de Kommarin ( in percentages) Ik word met rust gelaten door andere bezoekers als ik in De Kommarin ben Andere bezoekers hebben in de gaten wanneer ik problemen heb Andere bezoekers kunnen mij vertellen waar ik welke hulp kan krijgen Als ik mij erger aan een bezoeker, dan zeg ik dat ook tegen die persoon Ik heb goed contact met de andere bezoekers De bezoekers houden zich niet altijd aan de huisregels Er is in De Kommarin vaak ruzie/ onenigheid tussen de bezoekers Ik ontvang hulp van andere bezoekers Als bezoekers houden we rekening met elkaar In de Kommarin kan ik mijn problemen delen met de andere bezoekers Ik voel me op mijn gemak bij de andere bezoekers als ik in De Kommarin ben 0

10

20

30

40

50

feitelijk dakloze bezoekers

60

70

80

90

100

gehuisveste bezoekers

27

2.6 Verbetersuggesties van de bezoekers 

Openingstijden dag/nachtopvang Er zijn 33 opmerkingen gemaakt over de openingstijden van de Kommarin. Er waren 30 bezoekers die de wens hebben uitgesproken dat de openingstijd van de dagopvang wordt verruimd. 10 bezoekers hebben aangegeven dat de nachtopvang te beperkt open is. Vooral bij slecht weer en in de winter bestaat behoefte aan ruimere openingstijden.



Overdag zien de bezoekers graag dat de Kommarin om 10.00 uur open gaat in plaats van 11.00 uur. De openingstijden van het DATA-team (tussen 11.00-12.00 uur post ophalen, gelduitgave, hulp bij formulieren en administratie etc) worden door 11 bezoekers als te beperkt omschreven. Ook de douchetijd (tussen 11.00-12.00 uur) vinden de bezoekers te krap. Over de mogelijkheid om te bellen naar instanties (tussen 13.00 en 14.00 uur) geven bezoekers aan dat dit een onhandige tijd is vanwege lunchpauzes van medewerkers van instanties.



Wat betreft de nachtopvang geven een paar bezoekers aan dat 21.00 uur binnen zijn te vroeg is terwijl anderen graag vanaf 18.00 uur bij de nachtopvang terecht willen. Een aantal bezoekers zou graag later de nachtopvang weer verlaten en mist de aansluiting met de dagopvang.



Ook opening in het weekend en met feestdagen is een grote wens van de bezoekers (is 30 keer genoemd).



 



Omvang en opzet nachtopvang Naast opmerkingen over de openingstijden van de nachtopvang zijn over de omvang en de opzet van de nachtopvang 19 opmerkingen gemaakt die zijn onder te verdelen in:  Meer privacy in de vorm van een eigen kamer of maximaal met één ander op een kamer.  Meer slaapplekken (met name in de winter) en soepeler reserveringssysteem.  Beschikking hebben over een kluisje om spullen in op te bergen en ruimere toegang tot kledingopslag. De huiskamer & voeding Zes bezoekers vinden de huiskamer te klein en te ongezellig. Over de voeding zijn 12 opmerkingen gemaakt:  De meeste opmerkingen zijn gemaakt over de beperkte openingstijd voor het verkrijgen van ‗tosti‘ en ‗broodjes‘: bezoekers willen graag ook na 13.30 uur nog een tosti of een broodje kunnen kopen.  Verder is de wens uitgesproken dat er vaker maaltijden beschikbaar zijn (liefst iedere dag, maar in ieder geval na het weekend omdat mensen dan honger hebben) en dat er snoep en frisdrank verkocht wordt in de huiskamer.  Vanwege klachten aan het gebit hebben 5 bezoekers aangegeven dat ze liever zachte broodjes eten in plaats van harde broodjes. Veiligheid en huisregels Er zijn 7 verbetersuggesties gedaan ten aanzien van de veiligheid en de handhaving van de huisregels:  Aan de ene kant vinden bezoekers de regels te strak en voelen zij zich minder vrij door de komst van de beveiliging en aan de andere kant moet het juist nog strakker en zien ze graag twee man beveiliging.  Er zijn 3 opmerkingen gemaakt over de slagvaardigheid van het personeel met het oog op de veiligheid binnen de Kommarin: het personeel probeert conflicten te vermijden vanwege angst voor agressie en hierdoor nemen sommige bezoekers

28

de huisregels niet serieus. Medewerkers van de Kommarin Er zijn in totaal 31 opmerkingen gemaakt over de medewerkers van de Kommarin. Deze opmerkingen zijn onder te verdelen in:  Zeven bezoekers geven aan dat de medewerkers een te afwachtende houding aan nemen en alleen iets doen als de bezoeker er zelf om vraagt. Niet alle medewerkers hebben voldoende aandacht, professionele bagage en levenservaring om problemen te signaleren en de juiste hulp te bieden.  Drie bezoekers wensen een minder bureaucratische instelling binnen de Kommarin (en dan met name het DATA-team)  Tien bezoekers signaleren dat er personeelstekort is bij de Kommarin en dat daardoor de medewerkers te weinig tijd hebben voor de bezoekers.  Vijf bezoekers hebben de wens dat de medewerkers van de Kommarin beter op de hoogte zijn van doorverwijsmogelijkheden zodat sneller duidelijk is waar ze moeten zijn.  Negen bezoekers zouden graag meer helderheid hebben over bij welke medewerker ze van de Kommarin moeten zijn met een bepaalde vraag.





Medebezoekers Er zijn vijf opmerkingen gemaakt over de verbetering van de persoonlijke hygiëne van medebezoekers. Medewerkers moeten bezoekers die slecht op hun persoonlijke hygiëne letten hier vaker op spreken. Vier bezoekers hebben de wens dat bezoekers die onder invloed van drugs zijn worden geweerd uit de Kommarin

29

2.7 De medewerkers over de Kommarin 

Tijdens een groepsinterview is met medewerkers van de Kommarin gesproken over de plus- en minpunten van de organisatie en het dienstenaanbod van de Kommarin. Bij het groepsinterview was een afvaardiging van medewerkers van VNN, Data-team en GGZ Drenthe aanwezig.



De medewerkers zijn enthousiast over het concept van de Kommarin. Laagdrempeligheid, verschillende expertise onder een dak en korte lijnen tussen de verschillende instellingen om optimale hulp te bieden aan de bezoekers.



De medewerkers vinden dat de Kommarin een moeilijke startperiode achter de rug heeft en dat er op dit moment veel ontwikkelingen gaande zijn. Ten aanzien van de organisatie van de Kommarin constateren de medewerkers dat een eigen identiteit node wordt gemist. De Kommarin is geen eenheid: de drie samenwerkende organisaties zijn bij de start van de Kommarin bij elkaar in een pand gehuisvest, maar een gezamenlijke visie is niet ontwikkeld (ten aanzien van doelstelling, werkwijze, aansturing etc). De ervaring met en de professionele kennis over de doelgroep ligt bij de verschillende organisaties niet op hetzelfde nivo. De drie organisaties hebben hun eigen cultuur en coördinatie en afstemming van werkzaamheden verloopt langzaam. Nu de Kommarin een aantal jaren draait is het volgens de medewerkers de hoogste tijd om te komen tot een gezamenlijke visie en een herkenbaar gezicht van de Kommarin (in de vorm van logo, briefpapier en website Kommarin en duidelijke afspraken over hoe de presentatie van de Kommarin naar buiten eruit moet zien etc).



De medewerkers geven aan dat er geen centrale aansturing is binnen de Kommarin. Medewerkers zijn in dienst van hun eigen organisatie en worden aangestuurd door een locatiemanager/regiomanager van de eigen organisatie. Voor de Kommarin als geheel is een coördinator aangesteld (in dienst van VNN), maar deze coördinator heeft geen lijnbevoegdheid naar de medewerkers (zelfs niet naar de VNN medewerkers).



Het ontbreken van eenheid en centrale aansturing spelen door in de benadering en bejegening van de bezoekers. Voor de bezoekers is het niet altijd duidelijk bij wie ze met welke vraag terecht kunnen. De medewerkers geven aan ook niet altijd te weten of een vraag bij een collega thuishoort. Medewerkers van de verschillende organisaties kijken ook verschillend tegen de huisregels aan en dit geeft onduidelijkheid naar de bezoekers en onderlinge irritaties bij de medewerkers.



De medewerkers geven aan dat er lange tijd te weinig overleg over de bezoekers is geweest. Sinds kort zijn er vaste overlegmomenten ingepland waarop de bezoekerslijst wordt besproken. Bij dit overleg ontbreken nog wel de medewerkers van de inloop waardoor er geen terugkoppeling over de dagelijkse ervaringen met bezoekers op de inloop is. Het plan bestaat om de medewerkers van de inloop wel bij het overleg te betrekken. Sinds kort vindt er overdracht plaats tussen het team van de nachtopvang en het team dat overdag bij de Kommarin actief is.



In korte tijd zijn er veel nieuwe medewerkers bij de Kommarin aangesteld. Dit geeft enige onrust en mensen zijn zoekende naar structuur en overlegvormen. De medewerkers constateren wel dat er een positieve impuls vanuit gaat en dat er steeds meer deskundigheid binnen de Kommarin aanwezig is. De Kommarin bedient een hetrogene doelgroep (veel verslaving en GGZ problematiek) en dat vereist de nodige kennis op dit gebied. De medewerkers geven aan grote behoefte te hebben aan bijscholing, uitwisseling van expertise en supervisie (op regelmatige basis).

30



Bij de Kommarin ontbreekt het aan (eenduidig) methodisch werken. Met nieuwe bezoekers wordt contact gelegd en geprobeerd de hulpvraag te verhelderen. De medewerkers vinden dat er te weinig outreachend wordt gewerkt. Er vindt een verbeterslag plaats: nieuwe medewerkers zijn aangesteld om voor iedere bezoeker een begeleidingsplan op de verschillende leefgebieden op te stellen.



De veiligheid van de medewerkers is op dit moment een belangrijk aandachtspunt. Met name de uitgifte van uitkeringsgeld door het Data-team brengt gevoelens van onveiligheid met zich mee (bij medewerkers van het Data-team maar ook bij overige medewerkers van de Kommarin). De Kommarin is niet ingericht (wat betreft huisvesting en bewaking) om dit op een veilige manier te doen. De medewerkers vinden het zeer wenselijk dat op korte termijn de uitgifte van uitkeringsgeld op de Kommarin stopt.



De medewerkers vinden het pand waarin de Kommarin is gehuisvest te klein voor alle verschillende functies die het nu heeft. De huiskamer is te klein en er zijn te weinig spreekkamers waar ongestoord (maar wel veilig) een gesprek met een bezoeker kan worden gevoerd. Ook de aanwezigheid van de nachtopvang in het pand vinden de medewerkers niet gewenst omdat er geen aparte ingang voor de nachtopvang is en het pand intern ook niet in delen is af te sluiten. Toezicht op de inloop overdag is moeilijk omdat er twee ingangen zijn. Een striktere toegangscontrole is volgens de medewerkers nodig, maar dit mag niet ten koste gaan van de laagdrempeligheid.



De medewerkers vinden dat de openingstijden van de Kommarin moeten worden verruimd. Zij zijn er niet voor om de nachtopvang aan te laten sluiten aan de dagopvang, maar denken wel dat de dagopvang een uur eerder open kan. Wel zijn ze voorstander van opening in het weekend (hoewel het volgens de medewerkers de vraag is hoe groot de behoefte aan opvang in het weekend werkelijk is). De medewerkers van het Data-team geven aan dat zij weten dat de bezoekers klagen over de beperkte openingstijden van het Data-team. Echter bezoekers die met reden aangeven geen gebruik te kunnen maken van de openingstijden worden wel op andere momenten geholpen.



De medewerkers vinden het belangrijk dat bezoekers een vorm van dagbesteding krijgen aangeboden. Een groot deel van de bezoekers heeft geen enkele dagbesteding en is ook moeilijk te motiveren om iets te gaan doen. De activiteiten die de Kommarin organiseert worden wel bezocht, maar nog door te weinig mensen. Sinds 1 jaar is een trajectbegeleider vanuit VNN actief binnen de Kommarin. Het blijkt moeilijk om bezoekers voor langere tijd te interesseren voor een vorm van dagbesteding. In de toekomst worden activiteiten opgezet (onder de naam de Loods, in samenwerking met de Sociale Dienst) om bezoekers van de Kommarin te stimuleren tot een nuttige dagbesteding. Vanuit de gemeente is er een verplicht reïntegratieproject voor mensen met een uitkering, maar mensen met een verslaving hebben grote moeite om aan de eisen te voldoen met als gevolg dat zij hun uitkering kwijtraken.

31

Resumé & Conclusies Wat zijn de kenmerken van de bezoekers van de Kommarin? 

Van de bezoekers van de Kommarin is ruim driekwart man. De gemiddelde leeftijd is 42 jaar. Meer dan de helft van de bezoekers heeft kinderen. De bezoekers hebben veelal een lage opleiding, leven van een bijstandsuitkering en een groot deel heeft fikse schulden (gemiddeld € 11.000). Met name de dakloze bezoekers hebben geen daginvulling en zijn laag opgeleid. Dakloosheid speelt bij alle bezoekers een rol. Ook de bezoekers die op dit moment gehuisvest zijn, hebben een periode van dakloosheid meegemaakt: zij zijn gemiddeld 5 jaar van hun leven dakloos geweest.



De helft van de dakloze bezoekers slaapt op verschillende adressen, waaronder de nachtopvang. Een derde slaapt permanent op straat en iets minder dan een derde heeft een vaste slaapplaats bij de nachtopvang. De daklozen zijn gemiddeld 5 jaar dakloos. Ruim een derde is recent (sinds 2006) dakloos.



Ruim een kwart van de bezoekers omschrijft de eigen lichamelijke gezondheid als vreselijk tot matig. Bijna alle bezoekers hebben 1 of meer lichamelijke klachten. Een derde van de bezoekers heeft last van het gebit.



Een vijfde van de bezoekers ervaart de psychische gezondheid als slecht tot matig. De helft heeft 2 of meer symptomen die op een depressie wijzen en een derde 1 of meer symptomen die op een psychotische stoornis wijzen.



Nagenoeg alle bezoekers zijn verzekerd tegen ziektekosten.



Bijna de helft van de bezoekers gebruikt dagelijks cannabis. Een derde van de bezoekers gebruikt dagelijks methadon. Heroïne en cocaïne wordt door een kwart van de feitelijk dakloze bezoekers dagelijks gebruikt. Bijna een kwart van de bezoekers drinkt dagelijks 6 glazen alcohol en bijna een vijfde drinkt 8 of meer glazen alcohol per dag. Een derde van de bezoekers heeft moeite met stoppen met drinken als ze eenmaal zijn begonnen.



Een kwart van de bezoekers ziet zijn of haar familie niet (meer).



Ruim driekwart van de bezoekers wil graag individuele begeleiding bij het wonen.



De top vijf van hulpvragen van de bezoekers van de Kommarin is: hulp bij financiën, huisvesting, werk, gebit en lichamelijke gezondheid. Deze hulpvragen worden – met uitzondering van de vraag op het gebied van de lichamelijke gezondheid- relatief vaak niet beantwoord door de instellingen in Assen.

32

Wat is de mening van de bezoekers over de Kommarin? 

Het merendeel van de bezoekers komt al vanaf de opening bij de Kommarin. Bezoekers hebben vaak via andere bezoekers over de inloop gehoord of zijn -in mindere mate- hierop geattendeerd door hulpverleners. De feitelijk dakloze bezoekers komen bijna dagelijks in de Kommarin en de gehuisveste bezoekers gemiddeld een aantal keer per week.



De bezoekers komen vooral voor onderdak, praktische voorzieningen (feitelijk daklozen) en sociale contacten (gehuisvesten). Van de dienstverlening wordt in mindere mate gebruik gemaakt. Zo maakt een derde van de bezoekers gebruik van diensten om grip te krijgen op financiën en/of administratie en ook bijna een derde maakt gebruik van dienstverlening op gebied van vinden of behouden van werk of huisvesting.



De bezoekers zijn positief over de Kommarin: de faciliteiten en de dienstverlening van de Kommarin scoren redelijk tot goed. Men is vooral tevreden over de praktische voorzieningen, de huiskamerfunctie en het gezondheidsspreekuur. Minder tevreden zijn de bezoekers over de nachtopvang, doorverwijzing naar andere hulpverlening en de hulp bij financiën. De openingstijden van de Kommarin en de aansluitingstijden met de nachtopvang zijn voor veel bezoekers, en dan met name de feitelijk daklozen, een doorn in het oog.



Het contact met de medewerkers wordt over het algemeen positief genoemd. De medewerkers gaan respectvol om met de bezoekers, het contact is goed en er is voldoende toezicht. De bezoekers plaatsen wel een kanttekening: de medewerkers hebben soms onvoldoende in de gaten wanneer de bezoekers problemen hebben en waar ze hulp kunnen vinden. Ook komt het voor dat er geen medewerkers beschikbaar zijn voor ondersteuning. Dat laatste is volgens de bezoekers vooral het gevolg van onderbezetting en gebrek aan onderlinge afstemming tussen de medewerkers van de verschillende organisaties binnen de Kommarin.



Een meerderheid van de bezoekers vindt dat ze te weinig inspraak hebben bij beslissingen met betrekking tot de Kommarin.



De relatie tussen de bezoekers onderling kenmerkt zich vooral door de positieve maar oppervlakkige sociale verhoudingen. Hulp en ondersteuning wordt niet bij medebezoekers gevraagd, maar daar is ook geen behoefte aan.



De bezoekers hebben verbetersuggesties gegeven ten aanzien van: de openingstijden, de nachtopvang, de huiskamer, voeding, veiligheid en huisregels, de houding van de medewerkers, hygiëne en medebezoekers die overlast veroorzaken door drugsgebruik.

33

Wat is de mening van de medewerkers over de Kommarin? 

De medewerkers zijn positief over de opzet van de Kommarin en dan met name de laagdrempeligheid, meerdere expertises onder een dak en de korte lijnen tussen de verschillende instellingen.



De Kommarin heeft een moeizame start gehad en er zijn nog steeds veel ontwikkelingen gaande. De medewerkers missen bij de Kommarin een eigen identiteit en een gezamenlijke visie.



Centrale aansturing ontbreekt binnen de Kommarin. De coördinator van de Kommarin heeft geen lijnbevoegdheid naar de medewerkers. Medewerkers zijn in dienst van hun eigen organisatie en worden aangestuurd door een manager van de eigen organisatie. Het ontbreken van eenheid en centrale aansturing heeft invloed op de benadering en bejegening van de bezoekers. Voor zowel de medewerkers als de bezoekers is de onderlinge taakverdeling vaak onduidelijk.



Er is lange tijd geen cliëntenbespreking of overdrachtmoment geweest. Dit is nu in gang gezet, maar hier moet nog breder op worden ingezet.



De Kommarin heeft recent een aantal nieuwe medewerkers aangesteld. Dit jonge team heeft behoefte aan duidelijkheid en structuur, maar ook bijscholing, uitwisseling van expertise en supervisie.



De verstrekking van uitkeringsgeld bij de Kommarin brengt gevoelens van onveiligheid met zich mee. De Kommarin is qua huisvesting en organisatie onvoldoende op deze dienstverlening ingesteld.



Het pand is volgens de medewerkers te klein geworden voor alle verschillende functies die het nu heeft (kleine huiskamer, te weinig spreekkamers). De openingstijden van de Kommarin moeten volgens de medewerkers uitgebreid worden.



De medewerkers vinden het belangrijk dat bezoekers een vorm van dagbesteding krijgen aangeboden. Een groot deel van de bezoekers heeft geen vaste dagbesteding en is ook moeilijk te motiveren om iets te gaan doen. Er zijn een aantal nieuwe projecten voor dagbesteding in ontwikkeling.

34

Wat zijn de conclusies en aanbevelingen uit het onderzoek? 

De Kommarin is ontstaan na sluiting van een inloopvoorziening voor verslaafden van Molukse afkomst. De gemeente Assen heeft het pand een nieuwe bestemming gegeven en drie organisaties samengebracht onder het dak van de Kommarin. De drie organisaties werken van oudsher met verschillende doelgroepen en hebben verschillende werkwijzen en methodieken ontwikkeld. Voor de start van de Kommarin was er geen tijd beschikbaar om bijvoorbeeld een gezamenlijke visie, werkwijze, methodiek en identiteit te ontwikkelen. De bezoekers en medewerkers hebben aangegeven last te hebben van het ontbreken van een duidelijk gezicht van de Kommarin. Om ervoor te zorgen dat de partijen niet allen in een pand zijn ondergebracht, maar ook een geheel worden is het nodig dat deze zaken met prioriteit worden aangepakt.



Vanaf de start van de Kommarin is de aansturing van de medewerkers niet optimaal geregeld. Ondertussen is er een coördinator van de Kommarin (in dienst bij VNN), maar deze heeft geen lijnbevoegdheid naar de medewerkers van de Kommarin. Hierdoor is de aansturing van de medewerkers teveel versnipperd en dit maakt het onmogelijk om tot een eenheid te komen binnen de Kommarin. Er moet een keuze gemaakt worden voor een werkbaar organisatiemodel. Gedacht kan worden aan een constructie waarbij de Kommarin een op zichzelf staande werkeenheid wordt waar drie organisaties vanuit hun specifieke deskundigheid in participeren. De coördinator van de Kommarin is niet meer in dienst bij een van de drie partijen maar in dienst van de werkeenheid. De directies van de participerende organisaties vormen een stuurgroep en houden zich met de hoofdlijnen van de Kommarin bezig.

 In het onderzoek is een profiel geschetst van de bezoekers en is het aanbod van de Kommarin gewaardeerd door zowel de bezoekers als de medewerkers. Er is geen onderzoek gedaan naar de effecten van het aanbod of naar de specifieke meerwaarde van de combinatie van drie partijen die onder een dak opereren. De doelgroep van de Kommarin heeft problemen en hulpvragen op meerdere leefgebieden. De bezoekers van de Kommarin zijn over het algemeen positief over de faciliteiten en dienstverlening van de Kommarin. De bezoekers maken vooral gebruik van de geboden huiskamerfuncties en de praktische dienstverlening. Van de overige dienstverlening (ondersteuning bij vinden/houden werk en woning, doorverwijzing etc) wordt minder gebruik gemaakt. De bezoekers zijn ook positief over de medewerkers maar missen daadkracht bij de medewerkers. Veiligheid voor bezoekers en medewerkers is een belangrijk aandachtspunt voor de Kommarin. De uitgifte van uitkeringsgeld zorgt voor gevoelens van onveiligheid bij bezoekers en medewerkers. De Kommarin is niet de plek waar grote geld bedragen aanwezig moeten zijn en dit moet snel worden gestopt. Ook de toegang tot het pand moet zodanig geregeld worden dat er meer toezicht komt op wie er in en uit het pand loopt.  Bijna alle bezoekers van de Kommarin hebben in hun leven een periode van dakloosheid ervaren. Het proces waarin de doelgroep van de Kommarin zich bevindt, wordt goed geïllustreerd door de in de bijlage opgenomen OGGZ-ladder. De doelgroep van de Kommarin beweegt zich voornamelijk op en tussen de trede 2 en 4: marginaal gehuisvesten en feitelijk daklozen. Preventie, voeginterventie en herstel is bij de groep gehuisvesten van belang om hernieuwde dakloosheid te voorkomen. Voor de bezoekers van de Kommarin die nu feitelijk dakloos zijn, wordt opvang geboden in de vorm van bed, bad en brood. De herstelfunctie ligt op het vlak van het motiveren voor contact met de hulpverlening en het toeleiden naar hulpverlening, wonen en werk. Bezoekers van de Kommarin zijn kwetsbaar en hebben vaak langdurige ondersteuning

35

nodig. Een lange adem van de hulpverlening is nodig en erkent moet worden dat maatschappelijk herstel niet bij iedereen het einddoel zal zijn. Voor een deel van de doelgroep zal langdurige ondersteuning en hulpverlening nodig zijn om een plaats in de samenleving te krijgen. Voor de Kommarin is het van belang dat er in overleg met alle betrokken partijen in Assen een lange termijn visie en planning wordt ontwikkeld om deze doelgroep adequate zorg te bieden. 

Mensen met meervoudige en complexe problemen vragen om zorg die op individuele maat en in een integraal zorgpakket wordt aangeboden. Dit integrale zorgpakket bestaat onder andere uit:  vroegsignalering en preventie,  actieve outreachende benadering,  somatische & psychiatrische en verslavingszorg op maat,  optimale en adequate afstemming tussen de ketens van zorg, huisvesting en maatschappelijke dienstverlening,  hulp en ondersteuning bij vergroten zelfrespect en zelfredzaamheid,  individuele trajectbegeleiding & casemanagement,  centrale dossieropbouw en vertrouwelijkheid in de omgang met gegevens, De Kommarin heeft bij ieder onderdeel van het integraal aanbod een functie. Niet alle onderdelen zijn al even ver in de ontwikkeling. Zo wordt er nu gestart met trajectbegeleiding, maar ontbreekt centrale dossieropbouw nog volledig. Een integraal zorgpakket aan deze doelgroep vraagt veel samenwerking en overleg met alle betrokken partijen in Assen. De betrokken partijen hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid en moeten wederzijds aanspreekbaar zijn op hun handelen. Onvervulde hulpbehoeften van de bezoekers van de Kommarin zeggen iets over de witte plekken in het integrale zorgaanbod in Assen. Zo zijn er onvervulde zorgbehoeften op het gebied van financiën, huisvesting, werk en gebitsverzorging. De aanpak van deze onvervulde zorgbehoeften maken een beter integraal zorgpakket mogelijk.

36

Tabellenboek Sociaaldemografische kenmerken & Dakloosheid

Tabel 1: Geslacht van de bezoekers van de Kommarin Geslacht Man Vrouw

Totaal (n=45) 37 8

% 82% 18%

FD (n=17) 15 2

% 88% 12%

GH (n=28) 22 6

% 79% 21%

Tabel 2: Leeftijd van de bezoekers van de Kommarin Leeftijd in jaren Gemiddeld (SD) Spreiding

Totaal (n=45) 42 20-71

FD (n=17) 42 20-63

GH (n=28) 43 20-71

Tabel 3: Burgerlijke staat van de bezoekers van de Kommarin Burgerlijke staat Ongehuwd Gescheiden Weduwestaat Gehuwd

Totaal (n=45) 32 8 3 2

% 71% 18% 7% 4%

FD (n=17) 12 5 0 0

% 71% 29% 0% 0%

GH (n=28) 20 3 3 2

% 71% 11% 11% 7%

Tabel 4: Bezoekers van de Kommarin met kinderen

Kinderen: ja

Totaal (n=45) 26

% 58%

FD (n=17) 11

% 65%

GH (n=28) 15

% 54%

Tabel 5: Etnische herkomst van de bezoekers van de Kommarin Etnische herkomst* Autochtoon Allochtoon

Totaal (n=44) 34 11

% 76% 24%

FD (n=17) 12 5

% 71% 29%

GH (n=27) 22 6

% 79% 21%

* Etnische herkomst volgens de 'brede' VNG-definitie: allochtoon= geboorteland respondent (R) niet NL of geboorteland van zijn/haar moeder en/of vader niet NL.

Tabel 6: Nationaliteit van de bezoekers van de Kommarin Nationaliteit Bosnië Herzegovina Indonesië Sudan Nederlands

Aantal 1 1 1 42

etniciteit Duitsland Indonesië Moldavië Oekraïne Somalië Nederlands

Aantal 2 3 1 1 1 37

37

Tabel 7: Inkomstenbronnen van de bezoekers van de Kommarin Inkomstenbronnen** Bijstands- / daklozenuitkering Uitkering ivm Arbeidsverleden Loon uit betaald werk met een arbeidscontract Loon uit betaald werk zonder arbeidscontract Illegale inkomsten Anders

Totaal (n=45) 31 13 6 6 4 5

% 69% 29% 13% 13% 9% 11%

FD (n=17) 13 2 1 2 2 2

% 77% 12% 6% 12% 12% 12%

GH (n=28) 18 11 5 4 2 3

% 64% 39% 18% 14% 7% 11%

** Respondenten konden meerdere inkomstenbronnen noemen.

Tabel 8: Bezoekers van de Kommarin met schulden Schulden Ja Gemiddeld bedrag in € (SD*) Min-max

Totaal (n=45) 32 (71%) 11.198 (12.3455) 200- 50.000

FD (n=17) 10 (58%) 11.630 (8.563) 1.500- 25.000

GH (n=28) 22 (78%) 11.002 (13.920) 200-50.000

* SD staat voor standaarddeviatie en geeft de afwijkingen ten opzichte van het gemiddelde weer. Een hoge SD betekent dat er veel variatie bestaat binnen de onderzochte groep.

Tabel 9: Opleidingsniveau van de bezoekers van de Kommarin Hoogst voltooide opleiding

Totaal (n=43) 26 14 3

Geen/ BuO/LO/LVO LBO/MVO/MBO HVO/VWO/HBO/WO

% 61% 33% 7%

FD (n=17) 9 8 0

% 53% 47% 0%

GH (n=26) 17 6 3

% 65% 23% 12%

Tabel 10: Periode van dakloosheid in het leven van de bezoekers van de Kommarin Deelpopulatie

N

Feitelijk dakloze bezoekers Gehuisveste bezoekers Alle bezoekers

13 18 31

Gemiddeld aantal jaar dakloos (SD) 5,4 (4,2) 4,9 (5,4) 5,1 (4,9)

38

Lichamelijke & Psychische gezondheid

Tabel 1: Ervaren lichamelijke gezondheid van de bezoekers van de Kommarin Lichamelijk gezondheid Vreselijk-slecht-matig Niet slecht/niet goed Redelijk-goed-prima

Totaal (n=45) 13 1 26

% 29% 2% 58%

FD (n=17) 6 1 10

% 35% 6% 59%

GH (n=28) 7 0 16

% 25% 0% 57%

Tabel 2: Aantal lichamelijke klachten van de bezoekers van de Kommarin

0 klachten 1 klacht 2 tot 3 klachten 4 of meer klachten

Totaal (n=45) 4 11 15 15

% 9% 24% 33% 40%

FD (n=17) 3 4 6 4

% 18% 24% 35% 24%

GH (n=28) 1 7 9 11

% 4% 25% 32% 39%

Tabel 3: Aantal bezoekers van de Kommarin met gebitsklachten

Gebitsklachten

Totaal (n=45) 15

% FD (n=17) 33% 4

% GH (n=28) % 24% 11 39%

Tabel 4: Aantal bezoekers van de Kommarin dat onder behandeling is bij een specialist en medicijnen gebruikt voor lichamelijke klachten

Onder behandeling bij specialist Gebruikt medicijnen voor lichamelijke klachten

Totaal (n=45) 16 22

% 36% 49%

FD (n=17) 6 7

% 35% 41%

GH (n=28) 10 15

% 36% 54%

Tabel 5: Ervaren psychische gezondheid van de bezoekers van de Kommarin Psychisch gezondheid Vreselijk-slecht-matig * Niet slecht/niet goed Redelijk-goed-prima

Totaal (n=45) 9 5 31

% 20% 11% 69%

FD (n=17) 6 1 10

% 35% 6% 59%

GH (n=28) 3 4 1

% 11% 14% 75%

* bij deze vraag gaf geen enkele respondent de keuze ‘vreselijk’ aan

39

Tabel 6: Symptomen psychische stoornissen bezoekers van de Kommarin

Depressieve klachten (beantwoord met ja) Bent u in de afgelopen 12 maanden bij een psychiater of andere hulpverlener (bijvoorbeeld een spv’er) in de geestelijke gezondheidszorg geweest? Doet u tegenwoordig langer over de dingen waar u mee bezig bent? Heeft u moeite om u te concentreren, uw aandacht vast te houden? Heeft u de laatste tijd plezier in uw gewone dagelijkse bezigheden? (antwoord nee) Heeft u de laatste tijd wel eens het gevoel dat het leven zinloos is? Heeft u de laatste tijd wel eens de gedachte dat u liever dood wil en weg van alles? Psychotische klachten (beantwoord met ja) Heeft u de laatste tijd wel eens het idee gehad dat uw gedachten beïnvloed werden of bestuurd werden door iets of iemand anders, zonder dat u er zelf controle over hebt? Heeft u de laatste tijd wel eens gedacht dat anderen plannen aan het maken waren om u iets ergs aan te doen? Heeft u de laatste tijd wel eens stemmen gehoord die woorden of zinnen zeiden, terwijl er niemand bij u was die tegen u praatte?

Totaal (n=45)

%

FD (n=17)

%

GH (n=28)

%

15

33%

4

24%

11

39%

20

44%

6

35%

14

50%

17

38%

9

52%

8

28%

21

47%

7

41%

14

50%

15

33%

6

35%

9

32%

13

29%

5

29%

8

29%

9

20%

4

24%

5

18%

3

7%

1

6%

2

7%

Tabel 7: Ziektekostenverzekering bezoekers van de Kommarin

Basisverzekering Basisverzekering met aanvullende verzekering Respondent weet niet of hij/zij verzekerd is Niet verzekerd

Totaal (n=45) 21 22 1 1

% 47% 49% 2% 2%

FD (n=17) 7 8 1 1

% 45% 47% 6% 6%

GH (n=28) 14 14 0 0

% 50% 50% 0% 0%

40

Middelengebruik

Tabel 1: Dagelijks gebruik van middelen door de bezoekers van de Kommarin

Methadon Heroïne Cocaïne Medicijnen voor roes Amfetamine Cannabis

Totaal (n=43-45)

%

FD % (n=16-17)

GH (n=27-28)

%

15 7 4 6 0 18

34% 16% 9% 14% 0% 40%

7 4 4 3 0 6

8 3 0 3 0 12

30% 11% 0% 11% 0% 43%

41% 24% 24% 18% 0% 35%

Tabel 2: Alcoholgebruik door de bezoekers van de Kommarin %

Drinkt bijna dagelijks 6 glazen (vrouwen 4) of meer per dag

Totaal (n=45) 10

%

22%

FD (n=17) 3

%

18%

GH (n=28) 7

Drinkt bijna dagelijks 8 glazen (vrouwen 6) of meer per dag

8

18%

2

12%

6

21%

Hebt u ’s ochtends wel eens alcohol gedronken om rustiger te worden of om minder last te hebben van trillende handen of misselijkheid? Hebt u, als u eenmaal begonnen bent met drinken, vaak moeite om weer te stoppen met drinken?

8

18%

2

12%

6

21%

15

33%

3

18%

12

43%

25%

41

Relaties & Veiligheid Tabel 1: Frequentie van contacten tussen bezoekers Kommarin en familie en vrienden & kennissen (gemiddelde en SD)

Contacten met familie * Hoe vaak praatte u met een familielid aan de telefoon in het afgelopen jaar? Hoe vaak ontmoette u een familielid in het afgelopen jaar? Contacten met vrienden of kennissen * Hoe vaak bezoekt u een vriend of kennis met wie u niet woont? Hoe vaak telefoneert u met een vriend of kennis met wie u niet woont? Hoe vaak onderneemt u iets met een vriend of kennis, wat u van te voren afspreekt? Hoe vaak brengt u tijd door met iemand die u als meer dan een vriend beschouwt, zoals een echtgenoot, partner, of vaste vriend of vriendin? **

Gemid. Totaal (n=42) 2,6

SD

SD

1,5

Gemid. FD (n=16) 2,6

SD

1,5

Gemid. GH (n=26) 2,5

2,9

1,6

2,8

1,6

3,0

1,6

(n=45) 3,0

1,5

(n=17) 2,9

1,8

(n=28) 3,1

1,4

2,4

1,6

2,4

1,7

2,5

1,6

2,5

1,3

2,2

1,5

2,7

1,1

2,9

1,9

1,7

1,5

3,6

1,7

1,5

* vijfpuntschaal: 1 (helemaal niet) tot 5 (minstens één keer per dag) **F=13,839 p=.001

Tabel 2: Ervaren steun van familie en vrienden & kennissen door bezoekers Kommarin (gemiddelde en SD)

Hoe vaak staat minstens één familielid voor u klaar om:* …een leuke tijd mee te hebben …voeding of een slaapplaats aan te bieden …naar u te luisteren als u over uzelf of uw problemen praat …mee te gaan naar een afspraak voor morele steun …u te tonen dat hij of zij om u geeft of van u houdt Hoe vaak staat minstens één vriend(in) of kennis voor u klaar om:* …een leuke tijd mee te hebben** …voeding of een slaapplaats aan te bieden …naar u te luisteren als u over uzelf of uw problemen praat*** …mee te gaan naar een afspraak voor morele steun …u te tonen dat hij of zij om u geeft of van u houdt**** * vijfpuntschaal 1=nooit 2=zelden 3=soms 4=vaak 5=altijd

Gemid. Totaal (n=42)

SD

Gemid. FD (n=16)

SD

Gemid. GH (n=26)

SD

2,8 2,5 2,6

1,6 1,6 1,6

2,6 1,9 2,1

1,6 1,5 1,4

3,0 2,8 2,9

1,5 1,7 1,6

2,1

1,6

1,8

1,3

2,2

1,7

3,0

1,6

2,8

1,7

3,1

1,6

(n=45)

(n=17)

(n=28)

2,9 2,4 2,6

1,2 1,5 1,3

2,4 2,3 2,1

1,1 1,4 1,1

3,3 2,5 2,9

1,2 1,6 1,4

2,0

1,1

1,6

0,7

2,2

1,2

2,6

1,4

1,9

1,1

3,0

1,4

**F=6,407 p=.015

***F=4,119 p=.049

****F=8,144 p=.007

42

Tabel 3: Ervaringen van bezoekers Kommarin met familie en vrienden & kennissen (gemiddelde en SD)

Ervaringen relatie met familie* Wat vindt u van de manier waarop u en uw familie met elkaar omgaan? Wat vindt u van de manier waarop dingen over het algemeen verlopen tussen u en uw familie? Ervaringen relatie met vreinden&kennissen* Wat vindt u van de dingen die u met anderen, exclusief familie, doet? Wat vindt u van de hoeveelheid tijd die u met anderen, exclusief familie, doorbrengt? Wat vindt u van de vrienden en kennissen die u voor de gezelligheid ziet?

Gemid. Totaal (n=42) 4,2

SD

Gemid. FD

SD

Gemid. GH

SD

2,1

(n=16) 3,9

2,1

(n=26) 4,4

2,1

4

1,9

3,8

1,9

4,2

2,0

(n=43)

(n=15)

(n=28)

4,5

1,7

4,2

1,7

4,7

1,7

4,5

1,6

4,2

1,7

4,6

1,9

5,1

1,7

5,0

1,6

5,1

1,7

* zevenpuntschaal 1=vreselijk 2=slecht 3=matig 4=niet slecht/niet goed 5=redelijk 6=goed 7=prima

Tabel 4: Bezoekers van de Kommarin die slachtoffer van een misdrijf zijn

Gewelddadige misdrijven Niet-gewelddadige misdrijven Enig misdrijf: gewelddadig en/of niet gewelddadig

Totaal (n=45) 11 13 18

% 24% 29% 40%

FD (n=17) 3 5 7

% 18% 29% 41%

GH (n=28) 8 8 11

% 29% 29% 39%

χ 28.4, p=.004

Tabel 5: Arrestaties en strafbare feiten van bezoekers van de Kommarin

Arrestaties* Pleging van strafbare feiten met oog op verkrijgen hulp of onderdak

Totaal (n=45) 17 3

% 39% 7%

FD (n=17) 11 3

% 65% 18%

GH (n=28) 6 0

% 21% 0%

*χ 2= 5.3, p=.021

43

Kwaliteit van leven

Tabel 1: Objectieve kwaliteit van leven indicatoren bij de bezoekers van de Kommarin Totaal (n=45)

%

Familiecontacten* (SD)

2,7 (1.5)

FD (n=17) 2,6 (1.4)

GH (n=28) 2,7 (1.5) 2,9 (1.3)

%

Sociale contacten* (SD)

2,7 (1.6)

2,3 (1.5)

% Daginvulling**

9

20% 0

-

9

32%

% Werk nu

6

13% 1

6%

5

18%

% Arrestaties laatste jaar

17

39% 11

65%

6

21%

% Slachtoffer van misdrijf afgelopen jaar

18

40% 7

41%

11

39%

* Vijfpuntschaal van 1= helemaal niet tot 5= minstens 1 keer per dag ** χ 2=6.83 p=.009

Tabel 2: Subjectieve kwaliteit van leven indicatoren bij de bezoekers van de Kommarin*

Algemeen Het leven in het algemeen** Bestaansvoorwaarden Woonsituatie*** Financiële situatie Daginvulling**** Gezondheid Lichamelijke gezondheid Psychische gezondheid Relaties Sociale contacten Familie

Totaal (n=45)

SD

FD (n=17)

SD

GH (n=28)

SD

4,4

1,8

3,7

2,2

4,9

1,4

3,6 3,2 3,7

2,0 1,8 1,7

2,6 2,8 2,7

1,9 1,6 1,3

4,3 3,4 4,4

1,8 1,9 1,5

4,7 4,8

1,7 1,5

4,1 4,6

1,9 2,0

5,1 5,0

1,6 1,1

4,1

2,0

3,8

1,9

4,2

2,0

4,7

1,7

4,5

1,7

4,8

1,6

* zevenpuntschaal 1=vreselijk 2=slecht 3=matig 4=niet slecht/niet goed 5=redelijk 6=goed 7=prima ** F=5.49 P=.024 ****F=15.30 P=.000 ***F=8.52 P=.006

44

Hulp: vraag & aanbod

Tabel 1: Hulpvragen van de bezoekers van de Kommarin Totaal (n =45)

%

FD (n=17)

%

GH (n=28)

%

Bestaansvoorwaarden Huisvesting* Financiën** Het vinden van betaald werk Dagbesteding Basisvaardigheden (Lezen, schrijven, rekenen, taal) Huishoudelijke taken Vervoer

26 32 26 15 10 7 5

58% 71% 58% 33% 22% 16% 11%

16 9 9 6 4 1 1

94% 53% 53% 35% 24% 6% 6%

10 23 17 9 6 6 4

36% 82% 61% 32% 21% 21% 14%

Relaties Sociale relaties Relatie met familie

8 10

18% 23%

4 5

24% 29%

4 5

14% 19%

7 5

16% 11%

1 0

6% 0%

6 5

21% 18%

19

42%

7

41%

12

43%

7 17

16% 38%

2 9

12% 53%

5 8

18% 29%

21 17 10

47% 38% 22%

8 7 8

47% 41% 47%

13 10 2

46% 36% 7%

Veiligheid Bescherming van de eigen veiligheid Bescherming tegen dreigend of lastig gedrag van uzelf*** Gezondheid Lichamelijke gezondheid Psychische gezondheid Alcohol Drugs Zelfverzorging/ persoonlijke verzorging Het gebit Voeding Persoonlijke verzorging**** * χ 2=14.79 P=.000 ** χ 2=4.39 P=.036

*** χ 2=3.41 P=.065

**** χ 2=9.75 P=.002

45

Tabel 2: Ontvangen hulp op leefgebieden door bezoekers van de Kommarin

Bestaansvoorwaarden Huisvesting Financiën* Het vinden van betaald werk Dagbesteding Basisvaardigheden (Lezen, schrijven, rekenen, taal) Huishoudelijke taken Vervoer Relaties Sociale relaties Relatie met familie Veiligheid Bescherming van de eigen veiligheid Bescherming tegen dreigend of lastig gedrag van uzelf Gezondheid Lichamelijke gezondheid Psychische gezondheid** Alcohol*** Drugs Zelfverzorging/ persoonlijke verzorging Het gebit Voeding Persoonlijke verzorging**** *χ 2=4.03 P=.045 ** χ 2=8.83 P=.003

Totaal (n=45)

%

FD (n=17)

%

GH (n=28)

%

14 27 15 11 2

31% 60% 33% 24% 4%

6 7 3 3 0

35% 41% 18% 18% 0%

8 20 12 8 2

29% 71% 43% 29% 7%

6 1

13% 2%

1 1

6% 6%

5 0

18% 0%

2 10

4% 23%

1 5

6% 29%

1 5

4% 19%

3 3

7% 7%

0 0

0% 0%

3 3

11% 11%

16

36%

6

35%

10

36%

5 17

11% 38%

0 7

0% 41%

5 10

18% 36%

9 12 8

20% 27% 18%

2 6 7

12% 35% 41%

7 6 1

25% 21% 4%

*** χ 2=3.41 P=.065 **** χ 2=10.23 P=.001

46

Tabel 3: Zorggebruik bij andere voorzieningen door de bezoekers van de Kommarin Totaal ( n= 45)

%

FD (n=17)

%

GH (n=28)

%

Dagopvang elders

3

7%

2

12%

1

4%

Nachtopvang elders*

3

7%

3

18%

0

0%

11 2

24% 4%

3 0

18% 0%

8 2

29% 7%

7 15 3

16% 34% 7%

2 7 2

12% 41% 12%

5 8 1

18% 30% 4%

AMW Kredietbank**

3 11

7% 24%

1 1

6% 6%

2 10

7% 36%

Begeleid zelfstandig wonen Beschermd wonen

2 1

4% 2%

1 1

6% 6%

1 0

4% 0%

Opvang

Psychiatrie Ambulante GGZ Intramurale GGZ Verslavingszorg Ambulant algemeen Ambulant methadon Intramuraal Overige

* χ2 =5.11 P=.024

**χ2=5.09 P=.024

47

Gebruik dienstenaanbod van de Kommarin Tabel 1: Frequentie bezoek aan de Kommarin

Eens per maand of minder Een paar keer per maand Eens per week Een paar keer per week Dagelijks

Totaal (n=45) 1 3 8 14 19

% 2% 7% 18% 31% 42%

FD (n=17) 0 1 2 5 9

%

GH (n=28) 0% 1 6% 2 12% 6 29% 9 53% 10

% 4% 7% 21% 32% 36%

Tabel 2: Gebruik dienstenaanbod Kommarin door de bezoekers van de Kommarin 1. Eten & drinken

%

96% 56%

FD (n=17) 15 10

%

88% 59%

GH (n=28) 28 15

12

27%

9

53%

3

11%

Gebruik douche** Gebruik toilet

12 33

27% 73%

9 12

53% 71%

3 21

11% 75%

Gebruik wasmachine***

5

11%

4

34%

1

4%

Postadres****

18

40%

13

77%

5

18%

Kledingopslag*****

2

4%

2

12%

0

-

Warm/droog zitten Contact/ praatje maken*

32 38

71% 84%

13 12

77% 71%

19 26

68% 93%

Spelletje spelen

18

40%

5

29%

13

46%

Deelname binnenactiviteiten**

16

36%

3

18%

13

48%

Krant lezen

29

64%

12

71%

17

61%

Computer gebruiken

16

36%

5

29%

11

39%

Deelname aan activiteiten buiten de Kommarin

3

7%

-

-

3

12%

Doorverwijzing naar andere hulpverlening

13

29%

4

24%

9

32%

Ondersteuning bij vinden en/of behouden van huisvesting of werk

14

31%

6

35%

8

29%

Hulp bij financiën en/of administratie Informatiebijeenkomsten en/of cursussen

15 4

33% 9%

6 -

35% -

9 4

32% 14%

Gezondheidsspreekuur*

13

29%

2

12%

11

39%

Medische begeleiding

6

13%

1

6%

5

18%

Koffie/ thee Maaltijdvoorziening 2. Praktische voorzieningen Slaapplaats*

Tot (n=45) 43 25

%

100% 54%

3. Huiskamerfunctie

4. Dienstverlening

Bij 2: *χ2=9.65 p=.002, ** X2=9.64 p=.002, *** χ 2=4.46 p=.039, **** χ 2=15.14 p=.000, Bij 3: * χ 2=3.99 p=.046, X2=4.19 p=.041 Bij 4: * χ 2=3.90 p=.048

***** χ 2=3.44 p=.063

48

Tabel 3: Tijdstip bezoek aan de Kommarin

Vooral overdag Vooral ‘s avonds Zowel overdag als ‘s avonds

Totaal (n=45) 38 2 5

% 85% 4% 11%

FD (n=17) 10 2 5

% 59% 11% 29%

GH (n=28) 28 0 0

% 100% -

Tabel 4: Contact van bezoekers met medewerkers van de Kommarin

Ik voel me op mijn gemak bij de medewerkers als ik in De Kommarin ben In De Kommarin kan ik mijn problemen delen met de medewerkers De medewerkers behandelen mij met respect Medewerkers houden genoeg toezicht op wat er in De Kommarin gebeurt Als er ruzie is tussen mensen in De Kommarin dan helpen de medewerkers om de problemen op te lossen Ik heb goed contact met de medewerkers

Ik mag meepraten over beslissingen die in De Kommarin genomen worden De medewerkers kunnen mij precies vertellen waar ik welke hulp kan krijgen Medewerkers hebben in de gaten wanneer ik problemen heb Als ik klacht heb, wordt hier door medewerkers serieus mee omgegaan. Wanneer ik vragen of problemen heb, dan is er altijd een medewerker beschikbaar.

Antwoord categorieën* oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens

Totaal (n=45) 9 (20%) 5 (11%) 31 (69% 17 (38%) 6 (13%) 22 (49%) 5 (11%) 2 (4%) 38 (84%) 12 (27%) 7 (16%) 26 (58%) 6 (13%) 6 (13%) 33 (73%) 10 (22%) 6 (13%) 29 (64%) 27 (61%) 5 (11%) 12 (27%) 17 (39%) 9 (21%) 18 (41%) 20 (44%) 8 (18%) 17 (38%) 9 (21%) 10 (23%) 25 (57%) 17 (38%) 13 (29%) 15 (33%)

FD (n=17) 3 (18%) 1 (6%) 13 (77%) 9 (53%) 1 (6%) 7 (41%) 3 (18%) 0 (0%) 14 (82%) 5 (29%) 1 (6%) 11 (65%) 3 (18%) 0 (0%) 14 (82%) 6 (35%) 4 (24%) 7 (41%) 13 (81%) 0 (0%) 3 (19%) 7 (41%) 1 (6%) 9 (53%) 9 (53%) 3 (18%) 5 (29%) 3 (19%) 3 (19%) 10 (63%) 6 (35%) 2 (12%) 9 (53%)

GH (n=28) 6 (21%) 4 (14%) 18 (64%) 8 (29%) 5 (18%) 15 (54%) 2 (7%) 2 (7%) 24 (86%) 7 (25%) 6 (21%) 15 (54%) 3 (11%) 6 (21%) 19 (68%) 4 (14%) 2 (7%) 22 (79% 14 (50%) 5 (18%) 9 (32%) 10 (37%) 8 (30%) 9 (33%) 11 (39%) 5 (18%) 12 (43%) 6 (21%) 7 (25%) 15 (54%) 11 (39%) 11 (39%) 6 (21%)

* gemeten met vijfpuntsschaal: 1 helemaal mee oneens, 2 mee oneens, 3 niet mee eens/niet mee oneens, 4 mee eens, 5 helemaal mee eens

49

Tabel 5: Contact tussen bezoekers van de Kommarin onderling Antwoord Categorieën* Oneens neutraal eens oneens neutraal eens

Totaal (n=45) 24 (53%) 5 (11%) 16 (36%) 24 (53%) 5 (11%) 16 (36%)

FD (n=17)

GH (n=28)

10 (59%) 2 (12%) 5 (12%) 10 (59%) 2 (12%) 5 (29%)

14 (50%) 3 (11%) 11 (39%) 14 (50%) 3 (11%) 11 (39%)

De andere bezoekers behandelen mij met respect

oneens neutraal eens

5 (11%) 10 (22%) 30 (67%)

2 (12%) 3 (18%) 12 (71%)

3 (11%) 7 (25%) 18 (64%)

Als bezoekers houden we rekening met elkaar

oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens

7 (16%) 11 (24%) 27 (60%) 17 (38%) 11 (24%) 17 (38%)

5 (29%) 2 (12%) 10 (59%) 7 (41%) 2 (12%) 8 (47%) 11 (65%) 4 (24%) 2 (12%)

2 (7%) 11 (24%) 27 (60%) 10 (36%) 9 (32%) 9 (32%) 17 (61%) 5 (18%) 6 (21%)

1 (7%) 1 (7%) 13 (87%) 3 (18%) 5 (29%) 9 (53%) 6 (35%) 0 (0%) 11 (65%) 6 (35%) 3 (18%) 8 (47%) 9 (53%) 1 (6%) 7 (41%) 0 (0%) 2 (12%) 15 (88%)

8 (29%) 4 (14%) 16 (57%) 1 (4%) 7 (25%) 20 (71%) 5 (18%) 0 (0%) 23 (82%) 10 (36%) 4 (14%) 14 (50%) 13 (46%) 6 (21%) 9 (32%) 1 (4%) 4 (14%) 23 (82%)

Ik voel me op mijn gemak bij de andere bezoekers als ik in De Kommarin ben In De Kommarin kan ik mijn problemen delen met de andere bezoekers

Ik ontvang hulp van andere bezoekers

Er is in De Kommarin vaak ruzie/ onenigheid tussen de bezoekers De bezoekers houden zich niet altijd aan de huisregels Ik heb goed contact met de andere bezoekers Als ik mij erger aan een bezoeker, dan zeg ik dat ook tegen die persoon Andere bezoekers kunnen mij vertellen waar ik welke hulp kan krijgen Andere bezoekers hebben in de gaten wanneer ik problemen heb Ik word met rust gelaten door andere bezoekers als ik in De Kommarin ben

oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens oneens neutraal eens

28 (62%) 9 (20%) 8 (18%) 9 (21%) 5 (12%) 29 (67%) 4 (9%) 12 (27%) 29 (64%) 11 (24%) 0 (0%) 34 (76%) 16 (36%) 7 (16%) 22 (49%) 22 (49%) 7 (16%) 16 (36%) 1 (2%) 6 (13%) 38 (84%)

*gemeten met vijfpuntsschaal: 1 helemaal mee oneens, 2 mee oneens, 3 niet mee eens/niet mee oneens, 4 mee eens, 5 helemaal mee eens

50

Waardering van de Kommarin

Tabel 1: Gebruik en waardering van het dienstenaanbod van de Kommarin Eten & drinken

Totaal (n=45)

SD

Oordeel

FD (n=17)

SD

Oordeel

GH (n=28)

SD

Oordeel

Koffie/ thee Maaltijdvoorziening

43 25

0,9 1,0

5,9 5,8

15 10

0,8 1,3

5,4 5,4

28 15

0,9 0,6

6,1 6,1

Praktische voorzieningen Slaapplaats

12

2,4

3,4

9

2,5

4,0

3

0,6

1,7

Gebruik douche Gebruik toilet

12 33

1,8 1,9

5,1 4,8

9 12

1,6 1,9

5,1 5,0

3 21

2,7 1,9

5,0 4,7

Gebruik wasmachine

5

1,3

4,8

4

1,5

4,8

1

.

5,0

Postadres

18

0,6

6,1

13

0,6

6,2

5

0,7

6,0

Kledingopslag

2

1,4

5,0

2

1,4

5,0

-

-

-

Warm/droog zitten

32

0,9

5,9

13

0,6

5,8

19

1,0

6,0

Contact/ praatje maken

38

1,0

5,8

12

0,9

5,6

26

1,0

5,9

Spelletje spelen

18

0,6

6,0

5

0,6

5,6

13

0,6

6,2

Deelname binnenactiviteiten

16

0,9

5,9

3

0,6

5,7

13

1,0

6,0

Krant lezen

29

0,7

5,9

12

0,9

5,7

17

0,6

6,1

Computer gebruiken

16

1,2

5,9

5

0,7

6,0

11

1,4

5,8

Deelname aan activiteiten buiten de Kommarin

3

0,6

6,7

-

-

-

3

0,6

6,7

Doorverwijzing naar andere hulpverlening

13

1,8

4,7

4

1,7

4,5

9

2,0

4,8

Ondersteuning bij vinden en/of behouden van huisvesting of werk Hulp bij financiën en/of administratie

14

1,7

5,3

6

2,0

4,5

8

1,4

5,9

15

1,9

4,5

6

2,2

4,7

9

1,8

4,3

Informatiebijeenkomsten en/of cursussen

4

1,0

5,8

-

-

-

4

1,0

5,8

Gezondheidsspreekuur

13

1,0

6,1

2

0,7

5,5

11

1,1

6,2

Medische begeleiding

6

1,9

5,2

1

.

5,0

5

2,2

5,2

Huiskamerfunctie

Dienstverlening

* De beoordeling is gemeten met een zevenpuntsschaal: 1= vreselijk 2=slecht 3=matig 4= niet slecht/niet goed 5=redelijk 6=goed 7=prima

51

Organisatie

Tabel 1: Mening van de bezoekers van de Kommarin over algemene aspecten Kommarin (gemiddelde en SD) Totaal Gemid (n) 45 3,7

SD

FD (n) Gemid.

SD

GH (n)

Gemid.

SD

1,7

17

3,1

1,5

28

4,1

1,7

Openingstijden van de nachtopvang van De Kommarin

38

3,6

1,7

14

2,9

1,4

24

3,9

1,7

Cliënten-/Bezoekersraad Veiligheid in De Kommarin De ruimte van de huiskamer

20 45 45

5,3 5,2 4,9

1,1 1,5 1,4

5 17 17

5,0 4,9 4,8

0,0 1,6 1,5

15 28 28

5,3 5,4 5,0

1,2 1,5 1,3

De gestelde huisregels De naleving van de huisregels

43 43

5,3 5,2

1,4 1,2

16 15

5,4 5,3

1,5 1,1

27 28

5,3 5,1

1,5 1,3

Openingstijden van de inloop van De Kommarin (overdag)

* De beoordeling is gemeten met een zevenpuntsschaal: 1= vreselijk 2=slecht 3=matig 4= niet slecht/niet goed 5=redelijk 6=goed 7=prima

52

Bijlage: OGGZ-ladder De OGGZ-ladder (Wolf, 2006) is geënt op het proces van sociale in- en uitsluiting van kwetsbare burgers en bestaat uit vijf treden. Op elke trede van de ladder komen twee dimensies samen, namelijk die van: - De ernst, complexiteit en duur van problemen, uit te drukken in een risicoprofiel; - De gewenste en benodigde ondersteuning en opvang tijdens de verschillende fases van in- en uitsluiting.

OGGZ-ladder

Algemene bevolking

preventie

1 2

vroeginterventie

opvang

0 1 0

2 3 3 4

4 5

herstel

Feitelijk daklozen

De nulde trede stelt in gemeenten de lokale bevolking voor. Doorgaans is er op deze trede sprake van een adequate interactie tussen individu en omgeving, van relatief goede gezondheid en actieve maatschappelijke participatie. Zelfzorg en mantelzorg voldoen, ook bij en na tegenslag. Interventies op dit niveau (collectieve preventie) bestaan onder meer uit voorlichting en gezondheidsbevordering. Bij de eerste trede gaat het om uiteenlopende risicogroepen waarbij sprake is van een stagnerende interactie tussen individu en omgeving, een haperende zelfredzaamheid en verminderd welzijn. Desondanks blijven de problemen, vaak ook vanwege omgevingssteun, (nog) binnen de perken. Preventieve activiteiten, ook op het individu gericht, kan verder achterop raken helpen voorkomen. Op de tweede trede bewegen mensen bij wie de problemen in ernst en zwaarte toenemen, zich uitstrekken over meer en meer leefgebieden en langer aanhouden. Steun uit de omgeving staat meer en meer onder druk en kan op termijn verdwijnen. De kwaliteit van leven neemt af. Situaties kunnen van tijd tot tijd vanwege opstapelende problemen, ingrijpende levensgebeurtenissen en (chronische) stress escaleren. Op deze trede zijn er ook kwetsbare mensen die weer proberen aan te haken en te herstellen na vanwege hun meervoudige problemen aangewezen te zijn geweest op institutionele zorg. Crisisinterventie en langdurige zorg aan huis zijn nodig om uitval en terugval te voorkomen. De derde trede komt in beeld als kwetsbare personen aangewezen raken op institutionele zorg (opvang, psychiatrisch ziekenhuis, gevangenis) vanwege uiteenlopende, vaak meervoudige problemen. Het verblijf is in principe tijdelijk, maar kan ook langdurig zijn.

53

Op de vierde trede hebben kwetsbare personen de bodem van het bestaan geraakt. Zij voorzien niet in eigen onderdak, maar kunnen of willen evenmin gebruik maken van opvangvoorzieningen. Deze zogenaamde feitelijk dakloze mensen overnachten op straat, vinden tijdelijk onderdak bij vrienden of familie, of komen bij de nachtopvang. Hier is zorg op straat van belang. Op de bovenste treden van de ladder is er vooral samenhang met de Wmoprestatievelden één tot en met vier (het bevorderen sociale samenhang en leefbaarheid, op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden, het geven van informatie, advies en cliëntenondersteuning, het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers). Op de treden een en twee bestaat er daarnaast ook overlap met de prestatievelden vijf en zes (het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijk verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem en het verlenen van voorzieningen aan deze groepen). Prestatieveld zeven, de maatschappelijke opvang, valt vooralsnog vrijwel samen met de treden drie en vier. Samenhang is er, vooral op de lagere treden, ook met het verslavingsbeleid (negende prestatieveld).

54

Toelichting bij eindnoten In de interviewperiode waren twee interviewers per dag (vanaf de opening tot de sluiting) aanwezig bij de Kommarin. De interviewperiode liep van 8 juni tot en met 3 juli 2007. Bij de benadering van respondenten werd met een telregel gewerkt: elke 2e en 8e bezoeker die binnen kwam werd gevraagd om deel te nemen aan het onderzoek. Bij positief antwoord volgde screening, bij negatief antwoord werd naar de reden gevraagd van weigering. Na afname van de screener volgde de afname van de vragenlijst. Om dubbele interviews te voorkomen is een geanonimiseerde registratie bijgehouden van de geïnterviewden. i

Er zijn 59 bezoekers benaderd om deel te nemen aan het onderzoek. Acht personen hebben geweigerd om mee te werken aan het onderzoek. Van deze weigeraars wilden vijf personen geen screener af laten nemen en gaven hier geen reden voor. Bij drie personen is wel een screener afgenomen, maar zij wilden niet meewerken aan de vragenlijst door gebrek aan interesse. Uiteindelijk zijn 51 bezoekers gescreend en geïnterviewd. Eén interview is onbruikbaar omdat het interview vroegtijdig moest worden afgebroken. Het aantal bruikbare interviews komt daarmee op 50. De       

vragenlijst bevat vragen over: Sociaaldemografische kenmerken & Dakloosheid Gezondheid & Middelengebruik Sociale relaties & Veiligheid Kwaliteit van leven & Zorgbehoeften Aansluiting Vraag & Aanbod Toekomstperspectief: Woonwensen & Begeleiding Gebruik & Waardering dienstenaanbod Kommarin

De vragenlijst bevat gestandaardiseerde meetinstrumenten. Het gaat om:  Een screener voor het meten van psychische problemen, middelengebruik en verslaving (Van de Mheen et al., in voorbereiding);  De korte versie van het gestandaardiseerde kwaliteit-van-leven-interview van Lehman (1995; zie ook Wolf et al., 2002). Van de geinterviewde bezoekkers hebben 35 personen schriftelijk toestemming gegeven om aanvullende gegevens te verzamelen bij de medewerkers van de Kommarin. De aanvullende gegevens hebben betrekking op de woon- en begeleidingswensen van de bezoekers en op het algemeen functioneren. De woonwensen zijn nagevraagd met dezelfde vragen die ook aan de bezoekers zijn gesteld. Voor een inventarisatie van het algemeen functioneren is het B deel van de indicatieaanvraag gebruikt. ii

De medewerkers van de Kommarin hebben 16 lijsten ingevuld. Negen bezoekers kunnen als feitelijk dakloos worden omschreven en 7 als marginaal gehuisvest. Van 19 mensen is te weinig informatie beschikbaar bij de Kommarin om de lijst in te vullen. Het gaat hier om 13 gehuisveste bezoekers en 6 feitelijk dakloze bezoekers. Het aantal ingevulde lijsten is te klein om uitspraken over de bezoekersgroep van de Kommarin te doen. Van de lijsten die ingevuld zijn komt het volgende beeld naar voren: voor vijf gehuisveste bezoekers achten zij een eigen woning of appartement de best passende woonvorm. Bij twee bezoekers achten zij een voorziening de best passende woonvorm. Voor acht feitelijk dakloze bezoekers achten de medewerkers zelfstandige woonruimte het meest wenselijk. Voor één feitelijk dakloze bezoeker achten zij een instelling als best passend.

55

Toezicht bij het wonen vinden de werkers voor bijna iedereen noodzakelijk. Drie gehuisveste bezoekers zouden in de toekomat zonder toezicht kunnen wonen. iii

Onder feitelijk daklozen en marginaal gehuisvesten verstaan wij (zie Wolf et al., 2002):

Feitelijk daklozen  Dit zijn mensen die in de maand voorafgaand aan de dataverzameling niet beschikten over eigen woonruimte en voor een slaapplek gedurende de nacht ten minste één nacht waren aangewezen op:  buiten slapen, ofwel overnachten in de open lucht en in overdekte openbare ruimten, zoals portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto;  binnen slapen in passantenverblijven van de maatschappelijke opvang, inclusief eendaagse noodopvang;  binnen slapen bij vrienden, kennissen of familie, zonder vooruitzicht op een slaapplek voor de daaropvolgende nacht. Marginaal gehuisveste personen Dit zijn gedepriveerde mensen die huur of hypotheek betalen voor een woning, wooneenheid of kamer met een permanente woonbestemming en daar een particulier huishouden voeren. Tot de marginaal gehuisveste mensen horen ook mensen die min of meer permanent inwonen bij familie en daar een deel van het huishouden vormen. iv

Vertegenwoordigd zijn mensen van uiteenlopende herkomst: Indonesië (4 personen), Duitsland (2 personen), Moldavië (1 persoon) , Oekraïne (1), Moldavië (1), Bosnië Herzegowina (1), Somalië (1) en Sudan (1). Voor het meten van de kwaliteit van leven is gebruik gemaakt van de korte versie van het gestandaardiseerde kwaliteit-van-leven-interview van Lehman (1995). v

Er wordt onderscheid gemaakt in de objectieve en subjectieve kwaliteit van leven: De objectieve kwaliteit van leven wordt aan de hand van de volgende indicatoren vastgesteld: frequentie familiecontacten, frequentie sociale contacten, percentage mensen met daginvulling, percentage mensen met werk, percentage mensen dat in afgelopen jaar is gearresteerd en percentage mensen dat afgelopen jaar slachtoffer is geworden van een misdrijf. De subjectieve kwaliteit van leven is gebaseerd op hoe de mensen zelf hun situatie op een aantal leefgebieden inschatten. Gemeten zijn de volgende leefgebieden: algemeen, bestaansvoorwaarden (woonsituatie, financiële situatie, daginvulling), gezondheid (lichamelijke gezondheid en psychische gezondheid) en relaties (familie en sociale contacten). De gebruikte zevenpuntschaal loopt van 1 (vreselijk) tot 7 (prima). Bij een score van 4 of minder wordt uitgegaan van een lage kwaliteit van leven op het betreffende leefgebied. Jansen, C., Mensink, C., Wolf, J. (2007). Dakloos in Zeeland. Onderzoek naar profiel en perspectief van daklozen en zwerfjongeren. Amsterdam: SWP. vi

Vocks, J., Meertens, V., Wolf, J. (2007). Dakloos in Zwolle. Onderzoek naar omvang en profiel van de daklozenpopulatie. Nijmegen: UMC St Radboud.

56