Bevlogenheid in het werk Masterclass Transvorm
Prof. dr. Wilmar Schaufeli
Van burnout naar bevlogenheid Een persoonlijke geschiedenis
• Na 10 jaar burnout onderzoek (1989-1999)….
1990
1993
1998
2009
2011
• “Is that all there is?” • “En hoe zit het met bevlogen medewerkers?” 6
Onderwerpen • Wat weten we van bevlogenheid?
• Hoe bouw je een bevlogen organisatie? • Hoe blijven je team en jezelf bevlogen?
7
8 3
Het Janus-gezicht van werk
Animal laborans • • • •
Moeite Inspanning Opoffering ‘In het zweet uws aanschijns zult gij werken voor uw brood’ (Genesis III: 19)
Homo faber • • • •
Creativiteit Uitdaging Ontwikkeling ‘In en door de arbeid wordt de mens tot mens’ (Karl Marx)
9
Ons werk verandert Van
Naar
• Fysieke arbeid
• Mentale en emotionele arbeid
• Extern toezicht en controle
• Zelfcontrole
• Scheiding werk-privé
• Werk en privé lopen in elkaar over
• Verticale structuur
• Horizontale structuur (netwerk)
• Individuele prestatie
• Teamwork
• Monocultuur
• Diversiteit
• Gedetailleerde taakomschrijving • Vrije opdracht
• Stabiliteit
• Continue verandering, flexibiliteit
• Ervaring
• Innovatie, creativiteit
• Afhankelijk van organisatie
• Zelf verantwoordelijk 10
“Psychologisering” Het mentale kapitaal wordt steeds belangrijker. Daarom hebben moderne arbeidsorganisaties niet langer gezonde, maar “mentaal vitale” werknemers nodig.
11
De wetenschap verandert De positieve psychologie legt zich toe op het onderzoeken en bevorderen van het optimaal functioneren van mensen (in
organisaties).
12
De kracht van positieve emoties Oftewel, wat kunnen we van nonnen leren?
‘happy’
‘not happy’
> 85 jaar
90%
34%
> 94 jaar
54%
11%
13
Engagement is big business
14
“ Bevlogenheid is een toestand van opperste voldoening bij werknemers, die gekenmerkt wordt door vitaliteit, toewijding en absorptie” Schaufeli et al. (2001)
15
Rappende flight attendant
https://www.youtube.com/watch?v=U_yW1zdQzaY
ACTIVATIE
WERKVERSLAAFD
BEVLOGEN
PLEZIERIG
ONPLEZIERIG
OPGEBRAND
TEVREDEN
DEACTIVATIE
Naar Russell (2003) 17
Utrechtse Bevlogenheidschaal • Vitaliteit • “Op mijn werk bruis ik van energie” • Toewijding
• “Ik ben enthousiast over mijn baan” • Absorptie • “Mijn werkt brengt mij in vervoering” Schaufeli et al. (2002, 2006)
•
Beschikbaar in 24 talen , zie www.schaufeli.com
•
Sinds 2013 in de NEA
•
Vanaf 2015 in de EUROFOUND
18
Het JD-R model + Burnout
Stressoren
-
Persoonlijke hulpbronnen
-
Individuele- en organisatie uitkomsten
+ + Energiebronnen
Bevlogenheid +
Schaufeli, et al. (2004, 2009); Hakanen et.al. (2006, 2008); Korunka et al. (2009); Llorens et al (2006); Salanova et al. (2009) 19
Stressoren Burnout hangt samen met … • • • • • • • •
… werkdruk … emotionele belasting … verstoorde werk-privé balans … conflicten op de werkvloer … rolproblemen … toekomstonzekerheid … reorganisaties … onduidelijke taken
Kwantitatief Kwalitatief
Organisatie
Schaufeli, & Taris (2014)
20
Energiebronnen Bevlogenheid hangt samen met … • • • • • • • •
… regelruimte of autonomie … afwisselend en verantwoordelijk werk … waardering … sociale steun en coaching … feedback over prestaties … leer- en ontwikkelingsmogelijkheden … participatie in de besluitvorming … rechtvaardigheid
Werk Sociaal
Groei Organisatie Schaufeli, & Taris (2014)
21
Hoe bouw je een bevlogen
organisatie?
22
Waarom is wetenschappelijk werken belangrijk? Actuele, hoogwaardige kennis Bewezen modellen
Valide meetinstrumenten
Benchmarks
Statistische analyses
Gebruik van de meest recente kennis, inzichten en bevindingen Geen “gut feeling” maar verbanden die kloppen, waarop gestuurd kan worden Informatie die betrouwbaar en accuraat is Vergelijkingen die zinvol zijn en meerwaarde hebben Geen ongefundeerde interpretaties maar harde cijfers op basis van heldere analyses 23
Waarom bevlogenheid? Positieve organisatie effecten Arbeidsuitval •
Ziekteverzuim (Schaufeli et al 2009)
•
Personeelsverloop (Schaufeli et al., 2006)
Prestatie •
Klanttevredenheid (Salanova et al. 2005)
•Fouten- en ongevallen (Prins et al., 2009; Nahrgang, 2011)
•
Arbeidsprestatie (Halbesleben & Wheeler, 2008)
Bedrijfsresultaat •
Financiële opbrengst (Xanthopoulou et al., 2008)
•
Productiviteit (Harter et al, 2006)
•
Winst (Harter et al, 2006) 24
Bevlogen vs. niet-bevlogen 152 organisaties; 32.394 afdelingen; 955.905 werknemers
+18%
+16%
Produktiviteit
Winst
+12% Ziekteverzuim
Bedrijfsongevallen Kwaliteit (defecten)
Klanttevredenheid
- 37% - 49% - 60% Gallup (2010) 25
Interventies
Curatie Preventie ‘Amplitie’
26
Het proces in beeld
27
Opzetten en communiceren van het project
28
Verzanelen en rapporteren van de data
29
Duiden van de resultaten en vervolg bepalen
30
Het JD-R model in actie
31
De werksituatie bestaat uit (positieve) energiebronnen en (negatieve) stressoren. Deze zijn op hun beurt weer onderverdeeld in een aantal dimensies. Per project wordt een maatwerk model gekozen uit tientallen mogelijke energiebronnen en stressoren.
Energiebronnen Sociale energiebronnen, zoals “steun van collega’s”
Werk energiebronnen, zoals “regelruimte” Organisatie energiebronnen, zoals “communicatie” Groei energiebronnen, zoals “leren en ontwikkelen”
Stressoren Kwantitatieve stressoren, zoals “werkdruk” Kwalitatieve stressoren, zoals “conflicten op het werk” Organisatie stressoren, zoals “bureaucratie”
32
De energiebalans Org.
Afd.
33
Elk district is anders A B C D Org. NL
A B C D Org. NL
34
Elke afdeling is anders
35
Elke organisatie is anders
36
Elke organisatie is anders
37
Medisch specialisten: hefboomanalyse Zelfstandig
Loondienst
18,3%
16,4%
71,8%
9,9%
Zelfstandig in MS
Bevlogen professionals zijn met passie en inzet aan het werk. Ze voelen zich gezonder en presteren beter
28,6%
66,4%
17,1%
De middengroep maakt elke dag zijn uren en is gemiddeld productief. Ze presteren voldoende, maar blinken niet uit
55,8%
Professionals met burnout-klachten zijn uitgeput en cynisch. Ze presteren ondermaats en vallen vaker en langer uit
15,6%
G u n st i g
Gebruiken •Passend werk •Waardering •Communicatie
Bewaken
St re ss
Be v l o g e n
Aanpakken
Ontwikkelen
•Werk-privé •Rolconflict •Emotionele dissonantie •Veranderingen
•Hulpmiddelen
O n g u n st i g
38
Apothekers: hefboom analyse Zelfsta ndig
Loondienst
4,8%
4,8%
Zelfsta ndig in MS
22,2%
61,9%
63,5% 44,4%
33,3%
31,7%
33,3%
Bevlogen professionals zijn met passie en inzet aan het werk. Ze voelen zich gezonder en presteren beter
De middengroep maakt elke dag zijn uren en is gemiddeld productief. Ze presteren voldoende, maar blinken niet uit
Professionals met burnout-klachten zijn uitgeput en cynisch. Ze presteren ondermaats en vallen vaker en langer uit
G u n st i g
Gebruiken Bewaken
•Teameffectiviteit •Regelruimte
St re ss
Be v l o g e n
Aanpakken
Ontwikkelen
•Werkdruk •Emotionele dissonantie
•Gedeelde waarden •Leren en ontwikkelen
O n g u n st i g
39
Organisatie interventiemodel Sociale Context d p en cha d in rs rb ide e V le am te
or ga
Samenwerken & Teamklimaat
V ni erb s a in e l den e id d er sc ha
p
Cultuur & Communica e
Individu
Organisa e Taak- & Func eontwerp
Ve lei rste de rk r sc e n ha d p
Strategie & Structuur d e n ap r re h pi rsc s I n id e le
Taak
40
Organisatie-gerichte aanpak • Goede communicatie & informatievoorziening • Groei- en ontwikkelingscultuur
• Management Development • Loopbaanontwikkeling • Heldere functieomschrijving
• Taakherontwerp
Cultuur & communicatie Strategie & structuur
Taak& functieontwer Schaufeli & Salanova (2007, 2008)
• Vergroten van energiebronnen • Regelmatig medewerkersonderzoek 41
Bevlogenheid en burnout in de chemie • X is een internationaal opererend chemisch bedrijf • In NL voornamelijk R&D • Verzuimpercentage 4,71 % • Gemiddeld langdurig verzuim met psychische oorzaak is 299 dagen Doelstelling • Grip krijgen op langdurig verzuim ten gevolge van psychische klachten (burnout) Onderzoeksvraag
• Hoe staat het met de werkbeleving (werkstressoren en energiebronnen) en welke gevolgen heeft dit? • Wat veroorzaakt uitval door psychische klachten? • Waar dient X zich op te richten om de bevlogenheid te verbeteren?
42
Risicogroep Burnout risico •
44 medewerkers geïdentificeerd met een verhoogd risico op burnout
•
Van deze 44 medewerkers, waren er 22 onbekend bij de bedrijfsarts
•
Dit correspondeert met een verzuimrisico van € 2.631.200 (onbekend: € 1.315.700)
Kenmerken van de risicogroep •
De meeste risicogevallen zijn mannen (77%) die relatief weinig verzuimen (2,72%)
•
Risicogroep verschilt voornamelijk op de energiebronnen. Weinig coaching,
• steun en teamwork •
Veelal werkzaam binnen R&D (relatief hoge kosten!)
43
Interventies Algemene interventies • Presentatie van de resultaten aan de leidinggevenden en hoger management • Bespreken van de resultaten in de werkoverleg en samen maken van actieplannen. Leidinggevenden worden ondersteund door de afdeling P&O • Bedrijfsarts in gesprek met risico-afdelingen • Risico-personen in direct contact met bedrijfsarts brengen
Werkstressoren (burnout) • Werk-Thuis balans: Bespreken en meer eigen regie geven • Veranderingen: Ontbijtsessies met directie; betere communicatie, successen delen
Energiebronnen (bevlogenheid) • Autonomie en feedback: Coachend leiderschap ontwikkelen (in probleemteams) • Sociale steun: Samenwerking bespreken en in koppels werken 44
Een jaar later… • De werk-thuis balans is verbeterd
• Communicatie is verbeterd
• Baanonzekerheid is toegenomen door overnameperikelen • 40% van burnout risicogevallen is dat na een jaar niet meer, 35% scoort hetzelfde, 25% onbekend • Er zijn weer 20 nieuwe burnout risicogevallen geïdentificeerd • Bevlogenheid is licht gestegen 45
Hoe blijven je team en jezelf bevlogen?
46
Waarom bevlogenheid? Positieve individuele effecten
Lichamelijk •
Stress-reactiviteit (Langelaan et al. 2006)
•
Hartactiviteit (Seppälä et al., 2012)
•
C-reactief proteïne
(Ugucji et al., 2015)
Mentaal •
Depressie (Hakanen & Schaufeli, 2012)
•
Psychosomatische klachten (Schaufeli, Taris, van Rhenen, 2008)
•
Slaapkwaliteit (Kubota et al., 20l1)
Gedragsmatig •
Werkvermogen (Airila et al. 2012)
•
Initiatief nemen (Salanova & Schaufeli, 2008)
•
Innovatief gedrag (Hakanen et al., 2007) 47
Lyubomirsky (2005) 48
Persoonlijke hulpbronnen Bevlogenheid hangt samen met… • • • • • •
… emotionele stabiliteit … extraversie … optimisme en zelfvertrouwen … competentie (self-efficacy) … flexibiliteit en aanpassingsvermogen … prestatiemotivatie
49
Bevlogen leiderschap Leiderschapsstijl “Inspireren”
Groei
- Stimuleert talentontwikkeling - Enthousiasmeert voor plannen - Benadrukt de zin van het werk
Leiderschapsstijl “Versterken”
Autonomie
- Geeft vrijheid en verantwoordelijkheid - Moedigt geven eigen mening aan - Delegeert effectief/ stuurt op resultaat Leiderschapsstijl “Verbinden”
Verbondenheid
- Moedigt samenwerking aan - Zorgt voor gezamenlijke doelen - Vermindert frictie in het team
50
Leiderschap in het JDR-model
+ Burnout
Stressoren
-
-
Leiderschap +
+
Individuele- en Organisatie uitkomsten
+ Energiebronnen
Bevlogenheid
+
Schaufeli (2015) 51
Team-gerichte aanpak • Participatie in besluitvorming • Taakverrijking • Vergroten van de autonomie • Constructieve conflictoplossing • Verbeteren van het teamklimaat
Samenwerking & teamklimaat
• Steun van collega’s
• Coaching door leidinggevende Schaufeli & Salanova (2007, 2008); De Geus e.a. (2004)
52
Individu-gerichte aanpak • Self-monitoring • Doelen stellen • Cognitieve technieken • Positieve emoties • Persoonlijke effectiviteit • Prosociaal gedrag
• Life-style en gezondheid • Goede werk-privé balans
53
E-coaching
54
E-coachingstraject • Inhoud: 12 opdrachten en 10 gedragsexperimenten • Tijd: 15-20 minuten per opdracht; experimenten duren vaak korter
• Duur: 4 weken • Ondersteuning: • Coaches zijn via internet beschikbaar • Korte instructie clips • Bijhouden van een persoonlijk blog (met anderen delen)
• Pre-, post-, en follow-up meting • Survey feedback
• Dagelijks invullen van de Motivation Monitor 55
Theoretische achtergrond
Opdrachten en gedragsexperimenten
Positieve emoties
Tijd
Succes ervaringen (mastery)
Pers. effectiviteit Bevlogenheid
56
Interventie effect: effectiviteit en emoties
Positive emotions
Self-efficacy 3,7
4
3,8 self-enhancement self-monitoring 3,7
Positive emotions
Self-efficacy
3,9
3,6 self-enhancement self-monitoring 3,5
3,6
3,4
3,5 Pre
Post Time
Pre
Post Time
Ouweneel, Schaufeli & Le Blanc (2014)
57
Interventie effect: bevlogenheid Work engagement 5
Work engagement
4,5 self-enhancement - high T0
4
self-monitoring - high T0 3,5
self-enhancement - medium T0 self-monitoring - medium T0
3
self-enhancement - low T0 self-monitoring - low T0
2,5 2 1,5 Post
Pre
Time Ouweneel, Schaufeli & Le Blanc (2014) 58
59
Ontwikkelgebieden
Modules
1. Ken jezelf
1.
Persoonlijkheidsscan
2. 3. 4. 5. 6.
Talentscan Competentiescan (360 graden) Energiemeter Leerstijlenscan Loopbaanwaardenscan
2. Leef gezond en beweeg
3. Geef jezelf een goed gevoel
4. Ontwikkel je veerkracht
5. Investeer in relaties
6. Neem regie
7. Blijf groeien en ontwikkelen
8. Leef een zinvol en waardevol leven 9. Creëer je ideale baan
10. Wees je bewust van je levensfase
11. Burn-out? Werkstress? En nu?
12. Werk in een effectief team
7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.
Beweging Roken Alcohol Voeding Slaap Ontspanning en mindfulness De moed om imperfect te zijn Geef jezelf een break (niet te verwarren met zelfcompassie) 15. Sta open voor je leven (niet te verwarren met acceptatie en bereidheid ) 16. Roep positieve emoties op 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30.
Geloof niet alles wat je denkt Gezond piekeren Optimaal zelfvertrouwen Optimisme Omgaan met tegenslag en onzekerheid Flexibiliteit Geloof in eigen kunnen Wilskracht (GRIT) Organiseer steun Positieve relaties Laat zien wie je bent Voorkom en ga om met conflicten Manage je baas Geef betrokken feedback
31. 32. 33. 34. 35. 36. 37.
Neem regie over je tijd Creëer balans in je leven Creëer flow in je werk Bescherm je grenzen Vergroot je invloed Ontwikkel afstandelijke betrokkenheid Wees werkdruk de baas
38. 39. 40. 41. 42. 43. 44.
Wat mag je verwachten van je werkgever? Neem verantwoordelijkheid Organiseer feedback Ken je talent Ontwikkel nieuwe competenties Ken je persoonlijke why Ken je waarden en leef ernaar!
45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56.
Welke baan past bij mij? Wat betekent werk voor mij? Wees ongelijnd met organisatiewaarden Jobcrafting Neem besluiten binnen je loopbaan Young professional Mid-career End-career Diagnose Stressklachten Herstellen van stress Vergroot je belastbaarheid en p lan je reïntegratie
57. Erken elkaars talent (TE AM ) 58. Deel je waarden met je team (TE AM )
60
10 gouden regels voor bevlogenheid 1. Benut zoveel mogelijk je eigen talenten en volg je dromen en passies 2. Zorg voor een goede balans tussen werk en privé 3. Focus niet alleen op resultaat maar ook op je persoonlijke ontwikkeling 4. Wees optimistisch; denk in mogelijkheden in plaats van problemen
5. Help en steun anderen op het werk, wees coöperatief 6. Vraag regelmatig feedback van anderen; blijf in gesprek met je baas 7. Zorg goed voor je lijf; bewegen, slapen en ontspannen
8. Stel jezelf uitdagende, maar wel realistische doelen 9. Neem initiatief, benut de mogelijkheden die het werk biedt 10.Houdt het werk uitdagend, ook voor de toekomst
61
Voor meer informatie: www.wilmarschaufeli.com www.3ihc.nl www.gripwerkt.nl
62
