Bestuursrapportage Stationsgebied
September 2008
Bestuursrapportage Stationsgebied September 2008
1.
Algemeen .................................................................................................................. 4
1.1 Inleiding .......................................................................................................................................... 4 1.2 Dynamisch Stationsgebied............................................................................................................... 4 1.3 Raadsbesluiten / amendementen periode........................................................................................ 6 1.4 Toezeggingen college in gemeenteraad en raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling ...................... 7 1.5 Duurzaamheid................................................................................................................................. 8
2.
Programma ................................................................................................................ 9
2.1 Algemene ontwikkelingen ............................................................................................................... 9 2.2 Programmatabel .............................................................................................................................. 9 2.3 Gecontracteerd programma........................................................................................................... 10
3.
OV-terminal............................................................................................................. 11
3.1 Planning ........................................................................................................................................ 12 3.2 RABO brug .................................................................................................................................... 12 3.3 Stationsplein Oost ......................................................................................................................... 12 3.4 Stationsplein West ......................................................................................................................... 12 3.5 Busstations.................................................................................................................................... 12 3.6 Integraal beheer ............................................................................................................................ 13
4.
Vastgoed ................................................................................................................. 14
4.1 Getekende contracten (tussen september 2007 tot 1 juli 2008) .................................................... 14 4.2 Bijzondere gemeentelijke projecten............................................................................................... 14 4.3 Gemeentelijke gebiedsontwikkelingen........................................................................................... 17
2
5.
Openbare Ruimte & Infrastructuur ............................................................................ 18
5.1 Dynamische verkeersstructuur ...................................................................................................... 18 5.2 Fiets .............................................................................................................................................. 18 5.3 Ondergrondse infrastructuur......................................................................................................... 19 5.4 Archeologie en Monumenten......................................................................................................... 20 5.5 Aanbesteding Vredenburgknoop (zandbak in de Catharijnebaan).................................................. 21 5.6 Bouwlogistiek ................................................................................................................................ 22
6.
Planning .................................................................................................................. 23
7.
Financiën, risicomanagement en weerstandsvermogen .............................................. 24
7.1 Financieel beeld Grondexploitatie Stationsgebied 2008................................................................. 24 7.2 Verschillenanalyse op hoofdlijnen ................................................................................................. 25 7.3 Aandachtspunten grondexploitatie................................................................................................ 27 7.4 Cash flow en rente ........................................................................................................................ 27 7.5 Risicomanagement ........................................................................................................................ 28
8.
Communicatie.......................................................................................................... 29
8.1 Evaluatie tijdelijke maatregelen Vredenburg .................................................................................. 29 8.2 Onderwijs...................................................................................................................................... 29 8.3 CU Campagne ............................................................................................................................... 29 8.4 Uitvoeringscommunicatie .............................................................................................................. 29 8.5 Bewustmakingscampagne fietsers ................................................................................................. 30 8.6 Bouwputtoerisme .......................................................................................................................... 31 8.7 Wijkmanagement Stationsgebied................................................................................................... 31 Bijlagen: 1. Samenvatting Bestuursrapportage
2. Uittreksel collegeprogramma Utrecht voor elkaar 3. Risico-analyse augustus 2008
4. Programmabegroting 2009, onderdeel Stationsgebied
3
1. Algemeen 1.1 Inleiding Voor u ligt de vierde bestuursrapportage Stationsgebied 1 . De bestuursrapportage is de beleidsmatige
toelichting op de programmabegroting 2009, onderdeel Stationsgebied. Behalve de jaarbegroting en
de bestuursrapportage maken de jaarrekening en de voorjaarsnota deel uit van de vaste documenten over het Stationsgebied. Daarnaast verschijnt 2x per jaar een voortgangsrapportage 2 .
Nu de eerste werken in uitvoering zijn en komen, willen wij in deze bestuursrapportage in een korte beschouwing onder 1.2 terugkijken en aangeven hoe wij denken dat het verder zal gaan. Daarnaast komen in de bestuursrapportage de gebruikelijke onderwerpen aan de orde: raadsbesluiten, amendementen, moties, schriftelijke vragen en collegetoezeggingen van het afgelopen jaar,
OV-terminal, vastgoedprojecten, ontwikkelingen openbare ruimte & infrastructuur, planning, financiën en communicatie. Een samenvatting is als bijlage toegevoegd. 1.2 Dynamisch Stationsgebied Het collegeprogramma “Utrecht in uitvoering” (2000-2006) ging uit van: - raadplegend referendum in 2001; - masterplan in 2002;
- contracten en bestemmingsplan in 2003; - en in 2004 de schop de grond in.
De werkelijkheid is evenwel een andere geworden:
- het raadplegend referendum over visie 1 en A was in mei 2002; - masterplan Stationsgebied in december 2003 (met 8 amendementen en 10 moties); - geactualiseerd Masterplan met voorontwerp bestemmingsplannen en bilaterale intentieovereenkomsten in november 2004;
- bilaterale ontwikkelovereenkomsten in maart 2006; - structuurplan Stationsgebied in december 2006; - diverse voorbereidingsprocedures vanaf 2007;
- 2008, eerste werkzaamheden van start, waaronder kabels & leidingen Smakkelaarsveld, gedeeltelijke sloop Muziekcentrum. Ten opzichte van de ambities in het collegeprogramma “Utrecht in uitvoering”, is er dus zo’n 4/5 jaar vertraging opgelopen.
Hiervoor zijn de volgende oorzaken:
1. De actualisatie van het Masterplan (als gevolg van de amendementen en moties); 2. Voorschriften van de Europese Unie in 2005 en daaruit voortvloeiende jurisprudentie rondom luchtkwaliteit;
3. Jurisprudentie over globale bestemmingsplannen wat het nodig maakte de
bestemmingsplanprocedure stop te zetten en deze om te zetten in een structuurplan Stationsgebied (in combinatie met artikel 19 procedures Wro);
4. Vanwege de ontwikkelingen onder 2 en 3 (en de onzekerheden die deze met zich meebrachten), vertragingen in de totstandkoming van de contracten.
5. Veel juridische procedures in verband met vergunningen.
1
De derde bestuursrapportage Stationsgebied is vastgesteld in de gemeenteraad van 8 november 2007.
2
De laatste voortgangsrapportage werd 29 maart 2008 aan de raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling.
aangeboden.
4
Ook heel andere zaken hebben op de planvorming hun effect gehad, zoals de verplichte tolpoortjes
(met gevolgen voor het ontwerp van de OV-terminal en de centrumboulevard), de wijzigingen van de Monumentenwet als gevolg van het verdrag van Malta en het collegeprogramma “Utrecht voor elkaar”
(2006-2010) (o.a. eventuele vertramming, andere visie op mobiliteit en bereikbaarheid). 3
Afgelopen 2 jaar heeft vooral het denken over de opwarming van de aarde en de klimaatveranderingen die hier het gevolg van zijn, zijn invloed gekregen. En hoewel het hier onderwerpen betreft van
mondiale betekenis, hebben ook gemeenten de taak hier antwoorden op te geven (think global, act
local). Utrecht heeft zich uitgeroepen tot millenniumgemeente met o.a. als doel in 2030 een
energieneutrale gemeente te zijn. Duurzaamheid en een andere visie op mobiliteit (zie hoofdstuk 5.1.) hebben in het collegeprogramma een belangrijke plaats gekregen. Tenslotte noemen wij de economische ontwikkelingen waaronder de stijgende energieprijzen en de kredietcrisis.
Al deze processen en zaken beïnvloeden de ontwikkelingen in het Stationsgebied. Wij constateren dat de revitalisering van het Stationsgebied meer dan ooit een enorme kans biedt om een duurzaam en hoogwaardig milieu te realiseren voor bedrijvigheid, wonen, winkelen, cultuur en
recreatie. Ook de economische partners zijn zich hiervan bewust. Er is een groot vertrouwen om het gebied voor de toekomst geschikt te maken. Dat blijkt ook uit de vragen uit de markt om zich in dit gebied te vestigen. Terwijl de vastgoedmarkt op een groot aantal plaatsen in den lande pas op de
plaats maakt, zien we in het Stationsgebied het tegendeel gebeuren. De centrale ligging (railport van Nederland), de nadrukkelijke aanwezigheid van de dienstensector en de revitalisering van het gebied zelf, zijn hier de belangrijkste vestigingsvoorwaarden (zie ook hoofdstuk2.1). Utrecht heeft de snelst groeiende economie van alle West-Europese steden 4 .
Om de economische programma-effecten te herijken, is aan Bestuursinformatie opdracht verstrekt om de economische effectrapportage uit 2003 te actualiseren. Daarin worden de effecten van duurzaamheid meegenomen.
Het Stationsgebied kent geen logisch opvolgende fases (scheiding van beleidsvoorbereiding, -vorming en –uitvoering 5 ) De herontwikkeling is geen normaal beleidsproces, met van te voren gestelde doelen
die binnen een bepaalde tijd met bepaalde middelen worden gerealiseerd.
Het Stationsgebied is voor alles een dynamisch gebied, dat gedurende de gehele fase van
herontwikkeling (en ook daarna), te maken heeft en zal krijgen met dynamische processen die van invloed zijn op doelen en resultaten 6 Dit alles heeft effecten voor de realisering en maakt het nodig het ontwikkelingsproces nauwgezet te volgen en te blijven regisseren.
3
Uittreksel van dit programma, bijlage 2.
4
Onderzoek Ecorys augustus 2008
5
Peter John (1998) Analysing Public Policy
6
In de beleidstheorie wordt dit door Van de Graaf en Hoppe een “multi-organisationeel” beleidsproces genoemd.
5
1.3 Raadsbesluiten / amendementen periode Hieronder vermelden wij de amendementen, moties en toezeggingen die sinds de bestuursrapportage 2007 aan de orde zijn geweest.
Naar aanleiding van het raadsvoorstel Programmatische invulling Knoopkazerne (2007, nr. 231).
Amendement 2008, A1 (gemeenteraad 10 januari 2008): aan het raadsvoorstel Programmatische invulling Knoopkazerne toe te voegen na de zin onder besluit 3 7 : “binnen de grondexploitatie
Stationsgebied deze opbrengsten te oormerken voor investeringen in openbare ruimte en groen op in ieder geval de locaties Jaarbeursplein en Moreelse park.
Reactie: hier wordt bij de opstelling van de diverse inrichtingsplannen invulling aan gegeven. De
inrichtingsplannen worden te zijner tijd ter informatie aan de commissie Stad&Ruimte aangeboden.
Zicht op de Knoopkazerne vanaf de Croeselaan.
Motie Knoopkazerne voorbeeldproject CO₂ reductie (2008, M1) (gemeenteraad 10 januari 2008):
Vraagt het college samen met de Rijksgebouwendienst de herontwikkeling van de Knoopkazerne en de omgeving bij het Platform energietransitie Gebouwde Omgeving (PeGO) voor te dragen als
voorbeeldproject voor een integrale gebiedsontwikkeling en in overleg met het PeGO te streven naar een zo hoog mogelijke CO₂ reductie.
Reactie: de Rijksgebouwendienst stelt een concept intentieovereenkomst op, waarin de onderlinge afspraken worden vastgelegd. In dit kader zal de motie worden ingebracht.
Motie Levendige openbare ruimte rond Knoopkazerne (2008, M2) (gemeenteraad 10 januari 2008):
Verzoekt het college ervoor zorg te dragen dat de Rijksgebouwendienst de bouwplannen op de locatie Knoopkazerne uitwerkt volgens het inrichtingsvoorstel centrale ruimte model groen en model water zoals opgenomen in het werkboek Knoopkazerne van 26 juni 2007, opdat de leefbaarheid en
levendigheid van dit gebied wordt versterkt door een fraaie inrichting van de openbare ruimte, toevoeging van groen en publiekstoegankelijke functies op maaiveld.
Reactie: komt bij de uitwerking van de plannen ter informatie aan de commissie Stad&Ruimte.
7
De voorgestelde besluiten waren: 1. in te stemmen met de wens van de Rijksgebouwendienst om ter plaatse van
de Knoopkazerne een rijksverzamelkantoor te realiseren met een totaalvolume van 70.000 m² bvo; 2 de in de bilaterale ontwikkelovereenkomst met NS Vastgoed gereserveerde 25.000 m² bvo kantoren, binnen/ buiten Stationsgebied te gebruiken ten behoeve van de realisatie project Knoopkazerne en 3. de opbrengsten ten gevolge van dit rijksverzamelgebouw, zoals vastgelegd in de overeenkomsten Defensieterreinen, toe te voegen aan het saldo van de grondexploitatie Stationsgebied.
6
Motie Catharijneknoop (2008, M3) 8 (gemeenteraad 10 januari 2008): Vraagt het college:
•
het ontwerp voor de Catharijneknoop te optimaliseren door:
- de beleving van water en groen langs de gehele singel te continueren, ook voor het Muziekpaleis en de Catharijneknoop;
- meer transparantie in het definitieve ontwerp van de stadskamer, het middengebouw en het bruggebouw te brengen;
- aan beide zijden van de singel en de verkeersweg sociale veiligheid te garanderen door zoveel mogelijk functies in de plinten, zowel overdag als ’s avonds, met zoveel mogelijk (dag) lichtinval;
- het middengebouw als een rank beeldbepalend gebouw uit te werken en ten aanzien van de hoogte rekening te houden met de toekomstige functies in relatie tot de kwalitatieve stedenbouwkundige context;
•
het definitieve ontwerp voor de Catharijneknoop aan de raad te presenteren.
Reactie: het definitief ontwerp wordt, vergezeld van een 3D animatie, in november 2008 aan de raadscommissie Stad&Ruimte gepresenteerd.
Motie Activiteiten in de bouwput die Stationsgebied heet (gemeenteraad 29 mei 2008) Verzoekt het college:
- contact op te nemen met de initiatiefnemers van “passie voor de bouwput”;
- 100.000 EUR beschikbaar te stellen om activiteiten en evenementen in de bouwput van het Stationsgebied te faciliteren;
- de kosten te dekken uit het overschot in de nota reserves en voorzieningen.
Reactie: wordt uitgewerkt. Zie hoofdstuk 8.6.
1.4 Toezeggingen college in gemeenteraad en raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling
a. Voorleggen samenwerkingsovereenkomst tussen de partijen, de opgestelde statuten van de ontwikkelorganisatie en een basisexploitatie inclusief een second opinion. (raadscommissie 4 december 2007): is uitgevoerd. De gecombineerde raadscommissie heeft op 1 april 2008 het
investeringskrediet voor de bouw van het Muziekpaleis vrijgegeven, waarna de gedeeltelijke sloop van
het Muziekcentrum is gestart.
b. Plaatsing ijzeren perronkappen op de nieuwe Stationspleinen of Stationsstraat (gemeenteraad 10 januari 2008): wij bezien of kappen aldaar kunnen worden geplaatst. In ieder geval willen we proberen
om de kappen in het gebied te behouden.
c. Duurzaamheid wordt als effectindicator in de toekomstige nota opgenomen (raadscommissie 14 mei 2008): is opgenomen. Zie programmabegroting 2009, onderdeel Stationsgebied
d. Datum definitieve ontwerp voor de Catharijnesingel en de inrichtingskaders (raadscommissie 14 mei 2008): wordt in november 2008 voorgelegd (inclusief 3D-visualisatie) 9 .
e. Bomenvisie Stationsgebied (raadscommissie 14 mei 2008): concept bomenvisie is juli 2008 ter
informatie aangeboden aan de commissie. Onderzoek mogelijkheden groene daken volgt in december 2008.
f. Bevaarbaarheid Leidsche Rijn (raadscommissie 14 mei 2008): De bevaarbaarheid van de Leidsche Rijn
wordt uitgewerkt in de grondexploitatie Smakkelaarsveld, in combinatie met de bibliotheek.
8
Deze motie werd overgenomen bij de behandeling van de bilaterale ontwikkel/ projectovereenkomst Radboud
c.a./ koppen OV-terminal. 9
En conform toezegging college op 10 januari 2008.
7
1.5 Duurzaamheid In de programmabegroting staat dat komend jaar de mogelijkheden worden onderzocht om “duurzaamheid” toe te voegen aan de eerder vastgestelde doelstellingen van het nieuwe sleutelproject. Het gaat bij duurzaamheid meer dan de optelsom van verschillende maatregelen. In zijn meest
vergaande vorm vormt duurzaamheid een integraal pakket op het gebied van sociale structuur,
economie en gebouwde omgeving (inclusief bereikbaarheid). Het meest ideale model is te behalen bij de ontwikkeling van een nieuwe wijk (zoals Rijnenburg). En hoewel in de afgelopen jaren de
planvorming in het Stationsgebied (grotendeels) is afgerond, is er ook en misschien juist binnen dit bijzondere stedelijk gebied nog veel duurzaamheidswinst te behalen. (zie daarvoor ook 1.2.)
Die winstmogelijkheden worden thans door velen gezien. Wij ervaren dan ook veel bereidheid en inspanning van alle betrokkenen om alsnog duurzaamheidsdoelstellingen toe te voegen.
97% van het sloopafval van het Muziekcentrum Vredenburg wordt hergebruikt.
Inmiddels is het haalbaarheidonderzoek gestart. De opgave is duurzaamheid in zo breed mogelijke
betekenis toe te voegen aan het lopende ontwikkelingstraject. Voorbeeld hiervan is de toepassing van warmte-koude opslag in combinatie met de biowasmachine. In de oorspronkelijke plannen werd
uitgegaan van bodemsanering per geval. Bij brief van 22 januari 2008 informeerden wij de commissie Stedelijke Ontwikkeling over een nieuwe methode van integrale aanpak door toepassing van combinaties.
Ander voorbeeld is de toepassing van het systeem van ondergronds afval transport (OAT). In het
Masterplan Stationsgebied, dat contractueel zijn vertaling heeft gekregen in de bilaterale contracten, was hier nog geen rekening mee gehouden. Over OAT zijn dan ook in de contracten geen afspraken
gemaakt. Bij brief van 19 februari 2008 informeerden wij u over het initiatief OAT toe te passen in het Stationsgebied. Dat betekent dat de gesloten contracten moeten worden opengebroken (hetgeen wij niet wenselijk vinden) of dat met de private partners via aanvullende afspraken OAT te integreren is.
Het komt wat betreft OAT en voor veel andere onderwerpen op het gebied van duurzaamheid aan op het aantonen van bedrijfseconomische en maatschappelijke voordelen. Zie ook hoofdstuk 4.2 (Stadskantoor).
Verder besteden wij in het haalbaarheidsonderzoek duurzaamheid aandacht aan flora en fauna in het gebied. Wij hebben bij de vóór het zomerreces aangeboden bomenvisie, aangegeven aanvullend op de
bomenvisie een groenvisie op te stellen (december 2008). Ook de mogelijkheden van faunavriendelijke maatregelen (bijvoorbeeld nestkasten) worden in het haalbaarheidsonderzoek meegenomen. Wij
werken in het haalbaarheidsonderzoek samen met Senter Novem 10 en de provincie Utrecht (bureau Klimaat op Orde). 10
De Utrechtse vestiging van Senter Novem is gevestigd aan de Catharijnesingel 59
8
2. Programma 2.1 Algemene ontwikkelingen Hiervoor is onder 1.2 en 1.5 geconstateerd dat de revitalisering van het Stationsgebied meer dan ooit een kans biedt om een duurzaam en hoogwaardig milieu te realiseren voor bedrijvigheid, wonen,
winkelen, cultuur en recreatie. Landelijk staat de woningmarkt en de markt voor commercieel vastgoed onder druk. In het Utrechtse Stationsgebied is hiervan geen sprake. Het Stationsgebied wordt als een toplocatie beschouwd, waarvoor vanuit eindgebruikers en beleggers ook nu een grote vraag bestaat. Dit wordt onder meer bevestigd in de Vastgoedmonitor 2007. De centrale ligging (op landelijk,
regionaal en lokaal niveau), het hoge voorzieningenniveau en de beoogde revitalisering liggen aan dit
vertrouwen vanuit de markt ten grondslag. 2.2 Programmatabel
In tabel 1 is de huidige stand van de programmatabel weergegeven. De belangrijkste wijziging betreft het toevoegen van het kantoorprogramma op de locatie van de Knoopkazerne. 11 Tabel 1 Programmatabel Stationsgebied Functie
Eenheid
BERAP
BERAP
2008
2007
Verschil
wonen *
aantal
2.279
2.266
+ 13
kantoren
m2 b.v.o.
251.714
201.714
+ 50.000
retail
m2 v.v.o.
46.000**
45.000
+ 1.000
leisure
m b.v.o.
70.000
69.600
+ 400
cultuur
m2 b.v.o.
37.500
37.500
-
hotel
m2 b.v.o.
16.700
16.700
-
horeca
m2 b.v.o.
11.515
11.515
-
2
* waarvan max. 1.000 tot 2015 ** inclusief 1000 m² dienstverlening in plinten HC (bijv. uitzendbureau’s) In de volgende diagram is de verhouding tussen de verschillende programmaonderdelen weergegeven.
Programma fase 1 en fase 2 Actualisatie 2008 6%
3% 2%
11% 34%
7%
Wonen (*)
11
Kantoren
Retail**
37% Leisure
Cultuur
Hotel
Horeca
Raadsbesluit 10 januari 2008 over de programmatische invulling Knoopkazerne.
9
2.3 Gecontracteerd programma Programma vastgelegd in contracten marktpartijen Gemeente
NSV
RGD
OVT
HC BV
Jaarbeurs
Totaal
Nog te
gecontracteerd contracteren woningen (st.)
330
kantoren (m² bvo)
- 1.228
retail (m² vvo)
- 1.289
150.000 50.000 3.546
leisure (m² bvo)
165
302
797
1.482
- 1.284
10.000
207.488
44.226
38.986
6.014
36.729 24.169
cultuur (m² bvo)
45.831
14.567
hotel (m² bvo) horeca (m² bvo)
950
70.000
-
14.567
22.933
15.800
15.800
900
8.800
8.872
2.643
-878
De wijzigingen ten opzichte van de bestuursrapportage 2007, zijn het gevolg van de ondertekende bilaterale ontwikkel/ projectovereenkomst Radboud c.a. en koppen OV-terminal en de besluitvorming over de programmatische invulling Knoopkazerne
12
In onderstaande grafiek is de afzetprognose van het te realiseren vastgoed weergegeven. Hierbij is het jaar van oplevering als uitgangspunt genomen.
Gerealiseerd vastgoed Fase 1 Stationsgebied 120.000 100.000 KANTOREN
80.000 Volume
RETAIL 60.000
WONEN
40.000
LEISURE CULTUUR HOTEL
20.000
HORECA
0 2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
> 2015
-20.000 Jaar
2010: woon/ winkelgebouw De Vredenburg 2011: Kop Jaarbeurs (casino, megabioscoop en hotel) 2012: Stadskantoor en Knoopkazerne
2013: NH-Kwartier fase 1 en Mineurslaan Zuid
2014: Entreegebouw (is gefaseerd in zijn geheel gereed medio 2018) 2015: Renovatie Hoog Catharijne (Radboudkwartier) na 2015: NH Kwartier fase 2 en Gildenkwartier
12
Gebaseerd op de intentieovereenkomst defensiecomplexen d.d. 19 april 2007 en de bilaterale
ontwikkelovereenkomst met NS Vastgoed. Wordt nog uitgewerkt in aparte ontwikkelovereenkomst met Rijksgebouwendienst.
10
3. OV-terminal In de vorige bestuursrapportage Stationsgebied, schreven wij over de projectovereenkomst tussen ProRail en gemeente met daarin afspraken over de rollen en verantwoordelijkheden van partijen en werkwijze tijdens de realisatiefase van het deelproject OV-terminal. De gemeenschappelijke
uitvoeringsorganisatie van ProRail en de gemeente is inmiddels bijna een jaar operationeel en
functioneert goed. In de directie van de uitvoeringsorganisatie worden besluiten genomen over de totale scope van het project die bestaat uit een rijksdeel en een gemeentelijk/regionaal deel. Na de zekerstelling van de bijdragen van V&W en N.S. is gewerkt aan de voorbereiding van aanbesteding en uitvoering en aan de diverse vergunningenprocedures.
De artikel 19 procedure is in april 2008 ter visie gelegd en heeft in totaal 11 zienswijzen opgeleverd. Daar nemen wij in het najaar 2008 een besluit over.
ProRail heeft faseringsboeken opgesteld waarin de uit te voeren werkzaamheden stapsgewijs
gevisualiseerd worden. ProRail doet daarin het voorstel. Verschillende deelprojecten waaronder het fietsgebouw, de 1e fase van het busstation oost en de fietsenstalling onder de buurtsporen worden – ten opzichte van eerdere planningen - versneld gerealiseerd.
De OV-terminal is onderverdeeld in een groot aantal deelprojecten die gefaseerd aanbesteed en
gerealiseerd zullen worden. De eerste deelprojecten die vanaf het vierde kwartaal van 2008 door ProRail aanbesteed en gegund worden, zijn: -
sloop deel trambaan en verplaatsen eindhalte tram; 13
-
de technische ruimten, installaties en kabels- en leidingen;
-
de buurtsporen;
het ophogen van de perrons en het vernieuwen van de perronkappen; de uitbreiding van de stationshal aan de westzijde en de aanleg van de interwijkverbinding; de bouw van het fietsgebouw.
In de loop van 2009 zal er dus op verschillende plekken in de OV-terminal sprake zijn van sloop- en bouwwerkzaamheden.
Naast de algemene aanvraag bouwvergunning/ artikel 19 Wro procedure, komen er voor de verschillende deelprojecten van de OV-terminal afzonderlijke vergunningsaanvragen.
De uitwerking van de fasering zal ook de komende maanden worden voortgezet door ProRail. Begin 2009 zullen faseringsboeken gereed zijn voor de oostzijde, de westzijde van de OV-terminal en het
stationsgebouw zelf. Wanneer de besluitvorming over de vertramming daar aanleiding toe geeft zullen ook de consequenties van dit besluit in de planning en fasering van de OVT verwerkt worden. Twee belangrijke onderdelen uit de gemeentelijke scope binnen de OV-terminal in 2009 zijn de
uitwerking van de toeleidende HOV-routes tot voorlopige ontwerpen en het maken van afspraken met de winkeliers op de Stationstraverse en de Catharijnehof over de verwerving van hun winkels zodat deze tijdig gesloopt kunnen worden.
13
Zie ook hoofdstuk 5: Openbare Ruimte & Infrastructuur
11
3.1 Planning De meest recente planning 14 van de OV-terminal gaat uit van de onderstaande opleverdata van deelprojecten. 15
Deelproject
Gereed
Sloop tramtracé
November 2009
Sloop sporthal
December 2010
Fietsgebouw
Juni 2010
Perrons en perronkappen
April 2011
Fietsenstalling buurtsporen
Juni 2011
Busterminal West + HOV-banen
Augustus 2011
Stationsgebouw (traverse en terminal west)
Oktober 2011
Buurtsporen
April 2012
Busterminal Oost + HOV-banen
November 2013
Oplevering OV-terminal
November 2014
3.2 Rabobrug Hoewel de Rabobrug geen onderdeel uit maakt van het project OV-terminal, zijn er wel verschillende “interfaces”. De aanlandingen van de brug aan zowel de oostkant van het spoor (fietsgebouw) als de
westkant van het spoor (Knoopkazerne en fietsenstalling) worden in het komend jaar vormgegeven. De aanbesteding van het ontwerp van de Rabobrug gebeurt door de gemeente ( Stadsontwikkeling) en
start eind 2008. De uitvoering van dit deelproject wordt als ‘derdenwerk’ aan ProRail overgedragen. 3.3 Stationsplein Oost In de bilaterale ontwikkelovereenkomst met NS Vastgoed en in de bilaterale intentieovereenkomst met Corio/ Hoog Catharijne zijn afspraken gemaakt over de ontwikkeling van het Stationsplein Oost.
De uitwerking van de afspraken heeft geleid tot een nadere rolverdeling. Voor Corio is deze vastgelegd in de BOO/BPO Radboud c.a. en koppen OV-terminal.
De gemeente is de ontwikkelaar van het plein (de openbare ruimte). NS Poort treedt op als adviseur/ontwikkelaar van de gemeente (als 'fee-ontwikkelaar').
Corio is als beoogde belegger verantwoordelijk voor de realisering van de winkels op het Stationsplein oost. Het voorlopig ontwerp wordt in het najaar 2008 vastgesteld. 3.4 Stationsplein West De ontwikkeling van het verhoogde plein tussen de OV-terminal en het Jaarbeursplein heeft geleid tot een concept voorlopig ontwerp in juli 2008. Onder het plein komt een fietsenstalling van 5.000
fietsparkeerplaatsen. Het definitieve ontwerp is begin 2009 gereed. Net als bij het Stationsplein Oost, is de gemeente de ontwikkelaar. Er is sprake van een intensive samenwerking tussen NS Poort
(Stadskantoor), ProRail (OV-terminal), Jaarbeurs (Beaxtrixgebouw) en gemeente over de ontwerpkwaliteit. Er gelden hoge eisen in verband met afwatering, hoogteverschillen, verkeersstromen, materiaalkeuze etc.
14
Intern bij ProRail, versie 2.0 d.d. 7 april 2008
15
Deze planning van ProRail is verwerkt in de concept planning 3.01 van 2 juni 2008.
12
3.5 Busstations Als gevolg van de druk om zo snel mogelijk projecten in uitvoering te krijgen, verwachten wij problemen met het vinden van tijdelijke bushaltes. Door de ontwikkeling van NH-Kwartier, Bibliotheek, voorzetgebouw enz. wordt letterlijk alle ruimte uit het gebied gehaald.
Wij staan voor de keuze om of projecten uit te stellen, of voor een langere periode tijdelijke busstations te realiseren op grotere afstand van de treinen. 3.6 Integraal beheer Dit najaar nemen wij het initiatief voor vervolgafspraken met betrokken partijen over integraal beheer in en rond de OV-terminal. In het verleden zijn de gemeenschappelijke visie en uitgangspunten met betrekking tot dit onderwerp vastgelegd 16 . Deze intenties worden in concrete afspraken omgezet.
Die afspraken hebben ook betrekking op de exploitatie en het beheer van de 22.000 OV-gerelateerde
fietsenstallingen die in het kader van de OV-terminal gerealiseerd worden. Hiertoe zal een integrale businesscase fietsparkeren opgezet worden.
Definitief Ontwerp OV-terminal.
16
Intentieovereenkomst Beheer OVT, getekend 11 juli 2007 gemeente Utrecht, NS Stations BV, ProRail BV
13
4. Vastgoed In dit hoofdstuk gaan wij vooral in op de lopende gemeentelijke bouwprojecten en de overige
gemeentelijke gebiedsontwikkelingen. De te bereiken resultaten in 2008 zijn opgesomd in de programmabegroting. Kortheidshalve verwijzen wij daarnaar. 4.1 Getekende contracten (tussen september 2007 tot 1 juli 2008) De bilaterale ontwikkel-/projectovereenkomst Radboud c.a. en de koppen OV-terminal tussen Hoog
Catharijne BV en de gemeente werd op 10 januari 2008 in de gemeenteraad behandeld en voorzien van een positief advies.
De ondertekening vond op 31 januari 2008 plaats. Met de ondertekening van deze BOO/ BPO zijn de planontwikkelingen aan de oostkant van de OV-terminal, de verwerving door de gemeente van het eigendom van Corio aan de westzijde ( parkeergarage en reclamemast Jaarbeursplein en de Catharijnehof/sporthal) zeker gesteld. De overdracht heeft in maart 2008 plaatsgevonden.
Ondertekening BOO/BPO Radboud c.a. en koppen OV-terminal.
4.2 Bijzondere gemeentelijke projecten
Muziekpaleis
Nadat de gecombineerde raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling en Maatschappelijke Ontwikkeling op 1 april 2008 akkoord was gegaan met de vrijgave van het investeringskrediet voor de bouw van het Muziekpaleis, is gestart met de sloop. Deze verloopt voorspoedig en zal eind van dit jaar gereed zijn.
Ten aanzien van de procedures kunnen wij melden dat de commissie MER op 7 augustus 2008 een
positief toetsingsadvies heeft uitgebracht. De ter visielegging – ingevolge artikel 19 Wro - heeft van 11 juni tot 24 juli 2008 plaatsgevonden. Deze heeft geleid tot het indienen van 5 zienswijzen waar wij in oktober 2008 een standpunt over innemen.
De samenwerkingovereenkomst tussen Tivoli, SJU en de gemeente is in juli 2008 ondertekend. De stichting is 9 september 2008 opgericht. Wij zijn - in het kader van de bouwteamovereenkomst – in onderhandeling over de definitieve
aanbesteding. Eind december verwachten wij de raadscommissie Stad&Ruimte te kunnen informeren over de uiteindelijke gunning.
14
Start sloop Muziekcentrum Vredenburg.
Stadskantoor (NS Poort ontwikkelaar gebouw, gemeente gebruiker)
Bij brief van 26 mei 2008 informeerden wij de raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling over onze besluiten over:
- het voorlopig ontwerp casco Stadskantoor;
- het programma van eisen voor het inbouwpakket; - de overeenkomst betreffende realisatie en oplevering (ORO);
- de opstalakte voor het toekomstig gebruik van het Stadskantoor. De besluiten vormen in onderlinge samenhang het pakket voor de definitieve ontwerpen en de verdere ontwikkeling en het gebruik.
De brief werd 17 juni in de raadscommissie behandeld. De ORO is vervolgens op 30 juni ondertekend. Zoals wij in de brief hebben aangegeven, zijn de belangrijkste acties en mijlpalen op korte termijn de volgende:
- start artikel 19 procedure Wro; de aanvraag is ingediend vóór 1 juli 2008 en wordt behandeld in het kader van de oude Wet ruimtelijke ordening;
- definitief ontwerp casco; wij nemen hierover dit najaar een besluit;
- raadsvoorstel rendabel krediet; wij zullen u in november een voorstel voorleggen; - bilaterale projectovereenkomst; wij nemen hierover in december 2008 een besluit. Inmiddels wordt – in nauwe samenwerking met delen van het gemeentelijk personeel - het voorlopig
ontwerp voor het inbouwpakket ontwikkeld. In een vijftiental werkgroepen zijn vakexperts aan de slag met vraagstukken zoals digitalisering van archieven, uitrusting van een standaardwerkplek en het aanbesteden van servicecontracten voor het Stadskantoor. Qua afbakening zijn de deelvragen
geordend in de projectzuilen Hardware (het gebouw en inbouwpakket), Software (middelen en ICT) en Orgware (manier van werken). Het definitief ontwerp voor het inbouwpakket is eind 2008 klaar.
De gemeentelijke ambities ten aanzien van de nieuwe huisvesting krijgen de komende tijd vorm en inhoud.
- Wij hebben de doelstellingen van Agenda 22 overgenomen voor het stadskantoor. Vanuit de gedachte een gebouw te maken dat écht toegankelijk is voor een ieder, adviseert cliëntenbelang Utrecht hoe het gebouw geoptimaliseerd kan worden voor mensen met een beperking. Conform
toezegging in de raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling van 17 juni 2008 komen de specifieke aspecten van bereikbaarheid aan de orde bij het definitieve ontwerp van het inbouwpakket.
15
- Er loopt een onderzoek naar ondergronds afval transport voor o.a. het stadskantoor.
- Ook is er veel aandacht voor duurzaamheid. Er wordt een aanvraag voorbereid voor een CONCERTO
subsidie van de Europese Unie voor de ontwikkeling van een sustainable community van gebouwen en
huizen aan de westzijde van het station. Het stadskantoor is doorslaggevend voor het halen van de gezamenlijke ambitie voor het gebied. De gemeente is bereid om te investeren in innovatieve
oplossingen om het energieverbruik in het stadskantoor te reduceren en het energiebewustzijn van de organisatie te vergroten. Begin 2009 nemen wij besluiten over het definitieve inbouwpakket en starten wij met de voorbereiding van de bouw. Volgens planning wordt het Stadskantoor opgeleverd op 31 december 2011. Na de oplevering start de inhuizing die in 2012 voltooid is.
Voorlopig Ontwerp Stadskantoor.
Bibliotheek
Bij brief van 28 augustus 2007 informeerden wij de raadscommissie Stedelijke Ontwikkeling over de
locatiekeuze van de nieuw te bouwen centrale Bibliotheek (Smakkelaarsveld) en de vervolgstappen. Op 15 juli 2008 hebben wij ingestemd met het juryadvies om de opdracht voor de vastgoedontwikkelingen op te dragen aan architectenbureau Rapp+Rapp.
Na constatering van een fout in de totaal puntentelling is gebleken dat de opdracht aan bureau VMX
verstrekt diende te worden. Op grond hiervan is het besluit van 15 juli op 19 augustus gecorrigeerd. Besluitvorming over het haalbaarheidsonderzoek, de voorkeursvariant voor de herinrichting van het
Smakkelaarsveld, de voorkeursvariant voor een verbrede Leidsche Rijn en de investeringsanalyse vindt in september 2008 plaats. De raadscommissie Stad&Ruimte wordt daarna geïnformeerd.
16
4.3 Gemeentelijke gebiedsontwikkelingen
NH-Kwartier/Jaarbeursplein (inclusief nieuwe garage onder het Jaarbeursplein)
Het NH-kwartier is één van de weinige locaties waarvan de gemeente grotendeels grondeigenaar is. Het is een belangrijke verdienlocatie voor de gemeente. Er zijn bij de ontwikkeling van deze locatie
enkele complicerende factoren. Een deel is eigendom is van een private onderneming. Bovendien is sprake van een te realiseren ondergrondse openbare parkeergarage in combinatie met exclusief
parkeren voor kantoren en woningen. Daarnaast is sprake van realisatie van openbare ruimte op de parkeergarage en loopt de toekomstige Westpleintunnel onder en door het gebied. In 2007 is
onderzoek gedaan naar een mogelijke aanbesteding van (delen van) deze locatie. In afweging van de
besluiten over vertramming, is de oorspronkelijke planontwikkeling stilgelegd. Met de eigenaar ING
Real Estate van het Leeuwensteyn kantoor wordt – in verband met mogelijke vertramming - onderzocht in hoeverre herontwikkeling van deze locatie mogelijk is. Er hebben zich verschillende potentiële
eindgebruikers gemeld. Zodra er meer duidelijkheid is, zullen wij de planontwikkelingen verder ter hand nemen.
Jaarbeursplein.
17
5. Openbare Ruimte & Infrastructuur 5.1 Dynamische verkeersstructuur Zoals wij ook reeds onder 1.2. meldden, zijn er veel ontwikkelingen die de plannen beïnvloeden en
voor vertraging zorgen. Over twee majeure ontwikkelingen met grote impact op de verkeersstructuur en de stedenbouwkundige plannen, nemen wij dit jaar een besluit: het Actieplan Luchtkwaliteti Utrecht 2008 (september) en de vertramming (eind van het jaar). Beide besluiten hebben consequenties voor o.a. de OV-terminal, het NH-Kwartier inclusief Leeuwensteyn, de HOV toeleidende routes en de Westpleintunnel.
Bij het schrijven van deze bestuursrapportage waren de mobiliteitsvisie en de vertrammingsstudie nog in voorbereiding.
Zodra het Actieplan Luchtkwaliteit 2008 is vastgesteld, zal de uitwerking op het niveau van het Stationsgebied plaatsvinden (1e helft 2009): de verkeersstructuur Stationsgebied.
Over de vertrammingsstudie merken wij het volgende op.
Op 15 juli 2008 informeerden wij u over ons besluit de bestaande tramlijn door te trekken naar de
Uithof, met nog te bepalen keuze tussen twee varianten. Beide varianten hebben in meer of mindere mate gevolgen voor de plannen van het Stationsgebied (inhoudelijk en financieel). Bij het besluit willen wij in ieder geval ervoor zorgen dat voortgang van één van de varianten, de voortgang van de
planontwikkeling Stationsgebied niet verder vertraagt. Op basis van het vertrammingsbesluit, wordt een functioneel ontwerp opgesteld.
Tijdelijke eindhalte tramlijn
In de concept planning 3.01 gaat ProRail uit van het langer handhaven van de tramlijn aan de
oostzijde. De halte Moreelse Park wordt per eind 2008 opgeheven; de halte Centraal Station wordt tijdelijk als eindhalte ingericht. Vanaf medio 2010 starten veel werkzaamheden rondom/op het dan
resterende tramtracé aan de oostzijde. Dat betekent dat uiterlijk medio 2010 er een tijdelijke eindhalte aan de westzijde beschikbaar moet zijn. De exacte locatie van de tijdelijke eindhalte wordt eind 2008 vastgesteld. Ook hier ligt een relatie met het vertrammingsbesluit.
Westpleintunnel
In de bestuursrapportage 2007 is gemeld dat de tunnel op stedelijk niveau een bijdrage moet leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Al eerder hebben wij aangegeven uit te gaan van de gestrekte variant (de verlengde Westpleintunnel). Aan de tunnelmonden zijn voorzieningen nodig om er voor te zorgen dat ook daar aan de eisen voor luchtkwaliteit wordt voldaan.
Jaarbeursplein
Ook voor het Jaarbeursplein geldt dat het besluit over vertramming van invloed is op de planontwikkeling. In het Masterplan loopt het tramtracé over het Jaarbeursplein. Na definitieve besluitvorming over het tracé van de tram eind december, wordt de planontwikkeling van het Jaarbeursplein gestart. Het ontwerp van dit plein wordt in samenhang met de nieuwe
Jaarbeurspleingarage opgesteld. Wij nemen eind 2009/begin 2010 een besluit over het ontwerp. 5.2 Fiets Opvallende trend is de toename in het gebruik van de fiets. De toename is wellicht het gevolg van bereikbaarheidsproblemen met de auto en de stijgende brandstofprijzen. De fiets is een factor van belang in het herontwikkelingsproces van het Stationsgebied. Meer dan wij in de fase van de
totstandkoming van het Masterplan Stationsgebied hadden gedacht, is de fietser – met de voetganger – de voornaamste weggebruiker in het Stationsgebied. Iedere dag bewegen zich een groot aantal fietsers door het gebied. Het aantal geparkeerde fietsen neemt nog steeds toe. 18
Wij zijn heel tevreden met deze toename. Fietsen is meer opzichten gezond: voor de fietsers zelf en
ook voor de luchtkwaliteit. Het ruimtebeslag van een geparkeerde fiets is aanzienlijk kleiner dan van een auto. Het aantal geparkeerde fietsen in het Stationsgebied overtreft in veelvoud de hoeveelheid autoparkeerplaatsen.
De hoeveelheden geparkeerde fietsers in het Stationsgebied maakt het nodig beleid te ontwikkelen.
Het “deur tot deur” gedrag is vanwege de grote aantallen niet meer mogelijk. In de drukste gedeelten in het Stationsgebied en in de oude binnenstad zal er – net als bij de auto - een verbod op het
parkeren van fietsen moeten komen. Daar moeten wel gebouwde stallingsvoorzieningen tegenover staan. Er moeten dus middelen worden vrijgemaakt om in het centrum gebouwde fietsstallingen te realiseren. Zie ook 8.5.
Extra fietsklemmen en stallingen aan het Stationsplein en de Catharijnesingel.
5.3 Ondergrondse infrastructuur De afgelopen periode is de uitvoering van de boring en zinker op het Smakkelaarsveld voorbereid en gerealiseerd.
In 2009 zullen enkele tracédelen van de Catharijnesingel worden verlegd, vóóruitlopend op de definitieve verlegging van kabels en leidingen in 2010.
Met de NUON wordt een voorstel voorbereid om te komen tot verlegging van de hoofdleiding van de NUON bij de Westpleintunnel.
De mobiliteitsvisie en de vertrammingsstudie en de te nemen besluiten hierover, leveren uitstel en daarmee uitvoeringsproblemen op voor met name de verlegging van kabels en leidingen. Ook bestaat de kans dat indien er grote wijzigingen optreden in het programma, er zich dubbele kosten zullen voordoen. Bij grote wijzigingen is een integraal functioneel ontwerp van de openbare ruimte onontbeerlijk.
Verder zullen wij volgend jaar beleid maken inzake nutsvoorzieningen in de openbare ruimte. De
kwaliteit van de openbare ruimte wordt o.a. beïnvloed door allerlei kastjes etc. voor nutsvoorzieningen. In overleg met de nutsbedrijven studeren wij op mogelijkheden om zo veel mogelijk van deze voorzieningen weg te werken.
19
Gestuurde boring vanaf de Knipstraat onder de Catharijnebaan door naar de Bergstraat.
5.4 Archeologie en Monumenten Archeologie en Monumenten bestaan in het Stationsgebied uit drie onderdelen: 1)
Het reguliere archeologische onderzoek: Dit onderzoek vindt plaats in het kader van de Wet op de Archeologische Monumentenzorg (WAMZ), die in september 2007 in werking is getreden. Uitgangspunt van de nieuwe wetgeving is dat archeologische resten zoveel mogelijk in de bodem behouden blijven. Als behoud niet mogelijk is, wordt voorafgaand aan de
bouwwerkzaamheden archeologisch onderzoek verricht. Dit archeologische onderzoek kan variëren van bureaustudies tot grootschalige opgravingen. Er is inmiddels een inventarisatie van de bekende en verwachte archeologische waarden in het Stationsgebied uitgevoerd
(Bruning 2008). Ook is een onderzoeksagenda opgesteld met een selectie van thema’s die voor het Stationsgebied relevant zijn en die de kernpunten zullen zijn van het archeologische
onderzoek. Op basis van de inventarisatie en de onderzoeksagenda wordt beslist op welke locaties en in welke vorm het archeologische onderzoek wordt verricht. 2)
Maatregelen ter bescherming van het rijksmonument Stadsbuitengracht. Daartoe behoren de
restanten van kasteel Vredenburg, de stadsmuur, de stadspoorten en –torens, en de
kademuren van de Catharijnesingel. In deelgebieden Vredenburg en Catharijnesingel bevinden zich resten van de kasteel Vredenburg en de middeleeuwse stadsverdedigingswerken in de 3)
bodem.
Het betekenis geven van de archeologische resten en de monumenten (verbeelding van het verleden).
Separaat aan de besluitvorming over de bestuursrapportage, nemen wij besluiten over de inpassing van de archeologische resten en het betekenis geven hieraan. Wij zullen de raadscommissie daarover informeren. Zie ook 7.3.
20
Archeologische opgraving op het Vredenburg van resten van de middeleeuwse woonwijk De Teerling.
21
5.5 Aanbesteding Vredenburgknoop (zandbak in de Catharijnebaan) (zie ook 4.2. Muziekpaleis) Bij infrastructurele werken is het gebruikelijk eerst de in de ondergrond aanwezige kabels & leidingen om te leggen, dan vervolgens de bestaande infrastructuur (voor zover nodig) te slopen en tenslotte de nieuwe infrastructuur aan te leggen.
Deze volgorde was ook aanvankelijk aangehouden bij de realisering van de Vredenburgknoop en reconstructie van de Catharijnesingel.
De beschikbare werkruimte ter plaatse van de Vredenburgknoop is vanwege de veelheid van functies erg beperkt. Voor de aanleg van een beschermende damwand aan de westzijde van de bestaande verdiepte bakconstructie ten behoeve van kabels & leidingen is een werkruimte van 15 m breed
noodzakelijk. Die ruimte is er in de praktijk nauwelijks zonder andere functies en met name verkeer ernstig te belemmeren.
Door de uitvoeringsvolgorde te veranderen (omleidingen kabels & leidingen Smakkelaarsveld en Catharijnesingel; slopen bak en daarna tijdelijk vullen met zand en vervolgens continueren van alle
werkzaamheden) ontstaat over de volle breedte van de Catharijnebaan voldoende werkruimte voor alle bouwactiviteiten.
Deze alternatieve aanpak, met als werktitel “zandbak”, heeft inhoudelijke, procedurele en financiële voordelen. Bovendien ontstaan logistieke voordelen (aanpak is overzichtelijker, eenvoudiger en minder verknipt) en ontstaan er mogelijkheden voor een bomendepot en een tijdelijk stadsstrand.
Dit najaar worden in het kader van de voorbereiding van de 'zandbak' een aantal vergunningen aangevraagd (velvergunning, monumentenvergunning sloopvergunning). 5.6 Bouwlogistiek
Bufferen vrachtwagens
Om zoveel mogelijk stremmingen van vrachtverkeer op het wegennet te voorkomen, is onderzoek gedaan naar locaties waar vrachtwagens - indien noodzakelijk – tijdelijk kunnen parkeren of kunnen bufferen. Met name bij kleine bouwterreinen zonder buffercapaciteit moeten leveringen op afroep
kunnen plaats vinden. Geschikte locaties zijn o.a. een terrein bij Westraven en het kazerneterrein aan de Overste den Oudenlaan.
In de aanloop van de herontwikkeling (tot 2010) is er nog relatief weinig bouwverkeer en hoeft dit
parkeer/ buffersysteem nog niet te worden gefaciliteerd door een centrale bufferlocatie beschikbaar te stellen. De aannemer regelt dan zelf locaties om de vrachtwagens tijdelijk (buiten de stad) te parkeren. De gemeente controleert of de situatie op de rijbaan en parkeren buiten de bouwhekken beheersbaar blijft.
Vanaf 2010 tot in ieder geval 2013 komt het bouwproces in een versnelling terecht. Vanaf dat moment zal de gemeente het bouwlogistiek proces actief faciliteren door het beschikbaar stellen van één
centrale locatie als eerste leveradres van de bouwgoederen. Een van de onderzochte locaties wordt daarvoor ontwikkeld als bufferlocatie.
Parkeren bouwvakkers
Het is de verwachting dat veel bouwvakkers van heinde en verre zullen komen met eigen vervoer. Wij hebben de betrokken bouwbedrijven aangegeven parkeren van bouwverkeer in de openbare ruimte binnen de stad te willen voorkomen. De hoofdaannemer van het desbetreffende werk is
verantwoordelijk voor het vinden van een oplossing voor het parkeren elders. De gemeente faciliteert de bouwbedrijven met informatie over de mogelijkheden (P&R Westraven, Papendorp, Leidsche Rijn, busbufferlocatie GVU aan de Overste den Oudenlaan, Jaarbeursterreinen en parkeergarage Jaarbeursplein). Er komt extra toezicht op de naleving hiervan en zonodig handhaving.
22
6. Planning De indicatieve uitvoeringsplanning Stationsgebied Utrecht (verder: de APS-planning) is het resultaat van afstemming tussen de projecten van de private partners en de projecten van de gemeente.
De gemeente (Projectorganisatie Stationsgebied) is verantwoordelijk voor het beheer en de coördinatie van de APS-planning. Elke contractpartner is verantwoordelijk voor het ter beschikking stellen van de informatie.
Planning is één van de belangrijkste sturingsinstrumenten in het ontwikkelingsproces. De planning wordt met de private partners opgesteld en geaccordeerd in het Afstemmingsoverleg Programmering
Stationsgebied (het directeurenoverleg tussen Jaarbeurs, Corio, NS Poort, ProRail, Rabo en gemeente). De laatst vastgestelde planning dateert uit september 2007.
Onderstaande planning op hoofdlijnen betreft een tussentijdse bijstelling van de planning in juni 2008 (versie 3.01 2 juni 2008). Deze versie wordt vastgesteld in het APS van oktober 2008.
De planning van de projecten is in het algemeen één jaar (soms 2 jaar) vertraagd ten opzichte van de planning gepresenteerd in de Bestuursrapportage 2007. Voor de oorzaken, zie hoofdstuk 1.2. en
hoofdstuk 5.1. De planningsverwachting van de belangrijkste projecten is hieronder weergegeven. Planning is overigens een momentopname. Globale fasering uitvoering belangrijkste projecten grondexploitatie fase 1 Project
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Infra Westpleintunnel (voorbereiding & uitvoering) Vredenburgplein Croeselaan Catharijnesingel midden en knoop Jaarbeursplein Catharijnesingel zuid Nieuwe Stationsstraat Stationsplein West Stationsplein Oost Vastgoed OV-Terminal Kop Jaarbeursterrein (casino, hotel, bioscoop) Gebouw Vredenburg Noord Muziekpaleis Westflank noord Parkeergarage Catharijnesingel NH-blok (fase 1+ 2) Entréegebouw + voorzet + renovatie HC Oostflank noord Westflank zuid planning versie 2.07, september 2007 planning versie 3.01, 2 juni 2008 planning versie 3.01, 2 juni 2008
23
7. Financiën, risicomanagement en weerstandsvermogen 7.1 Financieel beeld Grondexploitatie Stationsgebied 2008 In de onderstaande tabel zijn de uitkomsten van de financiële analyse van de Actualisatie 2008 weergegeven en afgezet tegen het beeld van 2007. Financieel beeld Actualisatie 2007 en 2008 Actualisatie 2007 Actualisatie 2008 Kosten
Fase 1
Fase 1
Verschil
%
-/- 344,42
-/- 377,47
-/- 33,05
10%
330,30
368,98
38,68
15%
14,12
8,49
5,63
Opbrengsten* Optimalisatie taakstelling * inclusief gemeentelijke bijdrage van € 70 miljoen
Het algemene beeld is dat de kosten stijgen. Deze kostenstijging wordt ruimschoots gecompenseerd door hogere opbrengsten. Per saldo is daardoor de optimaliseringtaakstelling afgenomen. In de
komende periode dienen nog maatregelen te worden getroffen ter grootte van € 8,49 miljoen (2,2% van het totale investeringsniveau van de grondexploitatie) om bij het afsluiten van het project een sluitende grondexploitatie te kunnen presenteren.
De totale opbrengsten stijgen vanwege hogere grondopbrengsten voor de herontwikkeling van Radboudkwartier en de Koppen OV-terminal. Bovendien is de bijdrage van de Rijksgebouwendienst uit de herontwikkeling van de Knoopkazerne in de grondexploitatie verwerkt (Raadsbesluit 10 januari 2008).
De kostenstijging wordt veroorzaakt door onder andere bovenstaande contracten. Zie voor verdere toelichting paragraaf 7.2. Een sluitende grondexploitatie blijft het uitgangspunt. Wij blijven ons inspannen om
optimaliseringmogelijkheden te zoeken, waarbij we wel constateren dat de mogelijkheden daartoe steeds beperkter zijn nu de belangrijkste contracten (met uitzondering van de locatie NH-Kwartier) zijn ondertekend. In de voorjaarsnota 2009 zullen wij u informeren over de voortgang van het invullen van de optimaliseringtaakstelling.
In de eerdere hoofdstukken (1.2 en 5.1) gaven wij aan dat de start van een aantal grote projecten schuift als gevolg van een aantal ontwikkelingen. Zie verder 7.3.
Toekomstige plankaart Stationsgebied.
24
Het in dit hoofdstuk gepresenteerde financiële beeld beperkt zich tot fase 1 (het gebied ten zuiden de
Leidsche Rijn). Fase 2 (het gebied ten noorden van de Leidsche Rijn + Jaarbeursterrein noord) gaat naar verwachting 2015 in ontwikkeling en wordt tegen die tijd financieel en programmatisch onderbouwd. 7.2 Verschillenanalyse op hoofdlijnen In tabel 7.2. worden de belangrijkste verschillen aan zowel de kosten- als opbrengstenkant samengevat en vervolgens toegelicht. Belangrijkste verschillen: N
Infra
Recht NS uitrijkaarten parkeergarage Jaarbeurspleingarage
Vastgoed €
N
Plankosten (extra contractmanagement Corio en Knoopkazerne)
N
Amendement groener Stationsgebied
€
5.800.000-
N
Bouw- en woonrijpmaken plinten Hoog Catharijne
€
1.750.000-
N
Onrendabele top parkeergarage Catharijnesingel
N
Indexering kostenramingen van 2007 naar 2008 (2,5%)
€
3.200.000-
N
Uitbreiding Catharijnesingel fase 1 t/m brug Knipstraat
€
2.000.000-
N
Fietsenstalling Stationsplein West
€
11.900.000-
V
Opbrengsten tijdelijke exploitatie Jaarbeurspleingarage
€
3.750.000
V
Opbrengsten BOO Radboud Koppen OVT
€
11.300.000
€
2.000.000
V
Verwerving Jaarbeurspleingarage
V
100% bijdrage ProRail fietsenstalling Stationsplein West
V
Opbrengst Knoopkazerne
€
€
11.900.000
€
12.750.000-
Algemeen
2.000.000€
1.500.000-
€
1.500.000-
€
5.600.000
3.000.000-
€
7.800.000
€
19.850.000
N=nadeel V=voordeel
Bijstellingen met een nadeel (N)
Uitrijkaarten parkeergarage Jaarbeurspleingarage
Op basis van de drie-partijen-overeenkomst tussen Corio, NS en gemeente van 2 november 1966 claimt NS een recht op 60.000 parkeerbonnen (=uitrijkaarten voor 1 dag) in de Jaarbeurspleingarage. Met de aankoop van de Jaarbeurspleingarage door de gemeente is deze verplichting bij de gemeente
komen te liggen. Er vindt overleg plaats tussen de gemeente en NS Poort om afspraken te maken hoe partijen met deze verplichting in de toekomst omgaan. Uit recente gegevens is gebleken dat NS
jaarlijks circa 10.000 uitrijkaarten verstrekte. Deze zijn in de grondexploitatie gewaardeerd op circa € 2 miljoen.
Plankosten
Uit de contracten met de Rijksgebouwendienst (Knoopkazerne) en Corio (BOO/ BPO Radboud c.a. en Koppen OV-terminal) vloeien extra contractmanagementkosten voort. Het betreft onder andere juridische advisering en toetsing. Deze kosten zijn ingeschat op circa € 1,5 miljoen.
Amendement voor groener Stationsgebied
Conform raadsbesluit en het daarbij behorende amendement is in de grondexploitatie een budget
opgenomen van € 5,8 miljoen (opbrengst minus kosten contractuele verplichtingen). Nadeel wordt gecompenseerd door netto opbrengst van Rijksgebouwendienst. (zie voordelen)
Bouw- en woonrijpmaken plinten Hoog Catharijne
In de BOO/BPO Radboud c.a. en Koppen OV-terminal zijn afspraken gemaakt met Corio over de uitgifte van de plinten rondom Hoog Catharijne. Corio vult de plinten in met de functies retail inclusief
dienstverlening en leisure. Hiermee komen er meer activiteiten op maaiveld wat de leefbaarheid van het gebied ten goede komt. Alvorens tot uitgifte over te kunnen gaan, dient de gemeente de plinten bouwrijp op te leveren aan Corio. De kosten hiervan zijn geschat op € 1.75 miljoen.
25
Gevelplint van Hoog Catharijne aan het Stationsplein.
Onrendabele top parkeergarage onder de Catharijnesingel
In 2007 is door Corio en de gemeente de haalbaarheid onderzocht van een parkeergarage onder de Catharijnesingel. Hieruit kwam naar voren dat er een onrendabele top op de garage zit van circa € 9 miljoen. In de BOO/ BPO Vredenburg e.o. tussen Corio en de gemeente is opgenomen dat in het
vervolg traject gezocht gaat worden naar optimaliseringmogelijkheden om dit tekort te dekken. Hierbij loopt de gemeente risico van € 3 miljoen en Corio € 6 miljoen. Uit de laatste gegevens blijkt dat de garage niet goedkoper gebouwd of geëxploiteerd kan worden. Om die reden is € 3 miljoen in de grondexploitatie opgenomen en uit de risicoanalyse gehaald.
Indexering kostenramingen
Ieder jaar worden de kostenramingen in de grondexploitatie geïndexeerd met 2,5%. Dit is een langjarig gemiddelde dat wordt gehanteerd binnen alle grondexploitatieprojecten in de gemeente Utrecht. In de
risicoanalyse zijn marktontwikkelingen, waaronder stijgende grondstoffenprijzen, als risico opgevoerd.
Uitbreiding Catharijnesingel fase 1
Op basis van het voorlopig ontwerp van de Catharijnesingel, expeditie Muziekpaleis en de
Vredenburgknoop is de aanleg van de Catharijnesingel (fase 1) voorzien tot en met de brug Knipstraat. In 2007 lag de grens ter hoogte van de in- en uitrit van de parkeergarage onder de Catharijnesingel en
de inrit van de expeditietunnel Muziekpaleis.
Fietsenstalling Stationsplein West
Voor het project Stationsplein West is een administratieve technische wijziging doorgevoerd. Zowel de
kosten voor de aanleg van de fietsenstalling onder het plein als de 100% bijdrage van ProRail zijn nu in de grondexploitatie opgenomen. Voorheen was alleen de aanleg van het plein als kostenpost opgenomen.
Bijstellingen met een voordeel (V)
Opbrengsten tijdelijke exploitatie Jaarbeurspleingarage
Sinds maart 2008 is de parkeergarage op het Jaarbeursplein in eigendom van de gemeente Utrecht. De sloop van de garage is voorzien in 2010 waardoor de garage voorlopig nog geëxploiteerd kan worden.
26
De exploitatie is ondergebracht bij het parkeerbedrijf. Op basis van historische resultaten is jaarlijks een netto opbrengst van € 1,5 miljoen voorzien in de grondexploitatie.
Opbrengsten BOO / BPO Radboud c.a. en Koppen OV-terminal
In deze BOO/ BPO zijn afspraken gemaakt over de renovatie en uitbreiding van het huidige Hoog Catharijne. Aan de oostzijde van het spoor breidt Corio het winkelareaal uit met circa 35.000 m² vvo. Het resultaat van de BOO/ BPO is een grondopbrengst voor de gemeente van € 11 miljoen.
Verwerving Jaarbeurspleingarage en reclamemast
Het aankoopbedrag is lager dan oorspronkelijk was aangenomen.
Bijdrage Rijksgebouwendienst uitbreiding Knoopkazerne
De contractopbrengst als gevolg van het raadsbesluit op 10 januari 2008 zijn opgenomen in de grondexploitatie.
7.3 Aandachtspunten grondexploitatie
Organisatie en stafkosten
Onder 7.1 gaven wij aan dat een aantal projecten gaat schuiven als gevolg van verschillende
ontwikkelingen. Dat heeft gevolgen voor de regieorganisatie. In 2001 is bij het instellingsbesluit van de tijdelijke dienst "projectorganisatie Stationsgebied" ervan uitgegaan dat deze tijdelijke dienst vanaf
2008 in twee jaar zou worden afgebouwd. Het was de bedoeling de uitvoering in 2010 onder te
brengen bij de lijndiensten. Zoals eerder gesteld, (zie ook onder 1.2) dient er evenwel tenminste 5 jaar langer specifieke regie te worden gevoerd. Over de financiële consequenties hiervan, rapporteren wij bij de verantwoording 2008 / voorjaarsnota 2009.
Archeologie
Het totale budget voor archeologisch onderzoek en het conserveren, behouden en zichtbaar maken van archeologische restanten en vondsten bedraagt thans € 4,2 miljoen. In het najaar 2008 zullen wij hierover rapporteren.
Westpleintunnel: (zie ook hoofdstuk 5.2)
Vorig jaar hebben wij in de Bestuursrapportage gerapporteerd over de financiële problematiek over de
Westpleintunnel. Op dit moment worden uitgaande van de mobiliteitsvisie nieuwe varianten onderzocht die binnen de financiële kaders van de grondexploitatie passen. 7.4 Cashflow en rente In verband met het minimaliseren van de rente- en inflatie-effecten, sturen wij zo veel mogelijk op het realiseren van inkomsten voorafgaand aan het doen van uitgaven. De start van de uitvoering loopt om diverse redenen vertraging op (zie o.a. 1.2 en 5.1). Enerzijds betekent dit in financiële zin uitstel van
grote investeringen in het openbaar gebied maar anderzijds het later innen van vastgoedopbrengsten. In de grafiek zijn de cumulatieve netto cashflow en de daaruit volgende rentelasten uitgezet over de looptijd van het project. De groene lijn geeft het gepresenteerde beeld weer van 2007. Uit de meest
recente planning van de uitvoering van het project voorzien we een positiever verloop van de cashflow (blauwe lijn). In 2010 zal er nog steeds een negatieve cashflow ontstaan, maar fors minder negatief
dan voorzien in 2007. Daarnaast is er slechts sprake van één jaar een negatief cashflowresultaat. Dit
heeft een positief effect op de rentelasten.
27
Cashflow Stationsgebied fase 1
60.000.000 40.000.000
€
20.000.000 Boekwaarde
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
20.000.00040.000.000-
Jaar Rente
Contante w aarde reeks 2008
Contante w aarde reeks 2007
Verklaring grafiek: Boekwaarde: Gemeentelijke bijdrage minus plankosten POS 2008-2010: Gemeentelijke investeringen als conditionering, plankosten, verwerving Jaarbeurspleingarage 2010-2012: Opbrengsten Corio, 1e fase NH-Kwartier en NS Vastgoed 2012-2015: Bulkinvestering Westpleintunnel
7.5 Risicomanagement Het risicomanagement is met name gericht op het beheersen van de toprisico´s. Deze kunnen van grote invloed zijn op de voortgang van het project en hebben een grote financiële impact. Bij de Bestuursrapportage 2007 zijn de volgende zes toprisico’s geïdentificeerd. 1.
Bouwkavels worden niet tijdig bouwrijp opgeleverd (woon/winkelgebouw De Vredenburg,
2.
Optimalisatie parkeerplaatsen in ondergrondse parkeergarage Catharijnesingel wordt niet
3.
Kabels en leidingen moeten worden verlegd maar de toekomstige tracés zijn nog onduidelijk
4.
Aanbestedingen vallen hoger uit dan Grex-ramingen.
6.
Over het hoofd zien van de benodigde vergunningen of doorlooptijden niet goed ingeschat.
5.
Muziekpaleis etc.). gevonden.
of er is slechts beperkte ruimte beschikbaar.
Bereikbaarheid is onvoldoende gewaarborgd / Tijdelijke maatregelen voldoen niet.
In de nieuwe risicoanalyse (zie bijlage 4) is risico 2 als een knelpunt aangemerkt en derhalve als
kostenpost in de grondexploitatie verwerkt. Risico 3 behoort niet meer tot de toprisico’s omdat er meer duidelijkheid is over de toekomstige tracés van de kabels en leidingen.
Aan de lijst met toprisico’s is een nieuw risico toegevoegd, te weten het effect van het onderzoek naar vertramming. In het Stationsgebied heeft dit met name effect aan de westzijde: herziene planvorming
en vertraagde uitvoering. De gevolgschade (vertraging, onderzoek en aanleg) wordt doorberekend aan het Bestuur Regio Utrecht. Het niet vergoeden van de kosten is een risico.
Wij sturen door middel van het uitvoeren van beheersmaatregelen op het minimaliseren van de
financiële risico’s. De geïnventariseerde risico's Stationsgebied hebben een netto omvang van 38 miljoen euro. Bij het bepalen van het gemeentebrede weerstandsvermogen in de programmabegroting 2009 hebben wij met dit bedrag rekening gehouden.
Afgezet tegen het totale investeringsniveau van het project van circa € 377 miljoen bedraagt de
benodigde weerstandscapaciteit in percentages circa 10%. Dit is bij dergelijke complexe projecten een gebruikelijk kengetal.
28
8. Communicatie
Externe betrekkingen, communicatie, wijkmanagement 8.1 Evaluatie tijdelijke maatregelen Vredenburg ‘Maatregelen die langer dan drie jaar duren kun je niet tijdelijk noemen’, zo luidt een van de conclusies uit de Evaluatie tijdelijke maatregelen Vredenburg die deze zomer werd afgerond. Doel van de
evaluatie was om, voorafgaand aan de werkelijke bouw, mogelijke optimalisaties in kaart te brengen. De evaluatie bestond uit een kwalitatief en een kwantitatief onderzoek. In het kwalitatieve deel werden interviews gehouden op straat en gesprekken gevoerd met focusgroepen van deskundigen, bewoners, ondernemers en taxi- en buschauffeurs. Het kwantitatieve deel bestond uit online enquêtes, straatinterviews en verkeerstellingen.
Uit de evaluatie komen tal van aanbevelingen op het gebied van maatregelen ten behoeve van
voetgangers en fietsers, bewegwijzering, veiligheid, esthetiek en informatievoorziening. Sommige aanbevelingen zijn gemakkelijk over te nemen, bijvoorbeeld de aanbeveling voor een
bewustmakingscampagne gericht op (parkerende) fietsers, betere bewegwijzering en grootsere communicatie rond de schutting. Andere aanbevelingen vergen nader onderzoek, bijvoorbeeld als het gaat om maatregelen waarbij vervoerders, politie en brandweer een belangrijke stem hebben gehad,
zoals de fietsroutes aan de Rijnkade en Catharijnesingel en de oversteekmogelijkheden bij C&A. In het najaar van 2008 komt een totaalvoorstel voor de wijze waarop de uitkomsten van de evaluatie tot aanpassingen zullen leiden. 8.2 Onderwijs In vervolg op de afstudeermodule ‘Aanpak Stationsgebied Utrecht’ als onderdeel van de studie
Integrale Veiligheidskunde aan de Hogeschool Utrecht wordt bezien of het Stationsgebied in 2009/10 afstudeeronderdeel kan zijn bij de studie Bouwkunde.
Daarnaast wordt een speciaal marketingplan geschreven gericht op basisonderwijs en middelbaar onderwijs in de gemeente Utrecht. Steeds meer onderwijsinstellingen bezoeken het Infocentrum
Stationsgebied en koppelen zo’n bezoek aan speciale opdrachten. Voor deze doelgroep worden nu speciale pakketten ontwikkeld.
Het Stationsgebied participeert in een onderwijsproject van Aorta gericht op Utrechtse middelbare scholen met als speciaal item ‘stations van de toekomst’. 8.3 CU Campagne November 2007 ging de campagne CU2030 van start. Gemeente en partners willen met deze gezamenlijke aanpak de bouwput in communicatief opzicht overzichtelijk houden, bijvoorbeeld met
bebording volgens een eenduidig concept. Daarnaast moet de gezamenlijke aanpak de ambitie voor het nieuwe stationsgebied sterk neerzetten. De campagne krijgt in het najaar van 2008 een vervolg met de start van een gezamenlijk fonds van de partners, gericht op de kinderen van de stad.
29
8.4 Uitvoeringscommunicatie Om de Utrechters op de hoogte te houden van de werkzaamheden worden verschillende middelen en media ingezet. Bewonersbrieven, advertenties, flyers en de digitale nieuwsbrief zijn belangrijke informatiedragers.
Alle informatiedragers verwijzen naar de twee belangrijkste platforms waarop alle informatie over het
stationsgebied te vinden is: de website CU 2030.nl en het Infocentrum. Beide platforms zijn eind 2007 aangepast aan de nieuwe campagnestijl. In de eerste helft van 2008 bezochten 2000 bezoekers het
Infocentrum. De website werd in dezelfde periode bezocht door gemiddeld ruim 3000 bezoekers per maand. In het komend half jaar wordt een marketingplan voor beide platforms gemaakt om meer bezoekers te trekken.
De middelen worden aangevuld met contactmomenten met verschillende doelgroepen. De schouwen worden sinds 2007 zeswekelijks bezocht door met name bewoners en ondernemers. Sinds de komst van de bouwschutting werden 9 schouwen georganiseerd (5 in 2007, 4 in 2008). Uit de evaluatie
tijdelijke maatregelen Vredenburg komt naar voren dat het publiek de schouwen kent en positief waardeert. In 2008 en 2009 krijgen de schouwen dan ook een vervolg. Periodiek wordt bekeken of het format voor de schouwen aanpassing behoeft.
Naast de schouwen zijn er vaste contactmomenten met de ondernemers in het gebied (co-producties
met de Kamer van Koophandel), met vertegenwoordigers van de ambulante handel, met de wijkraad en met belangenorganisaties zoals de fietsersbond. RTV
Naarmate de bouwactiviteiten toenemen, zal ook de informatiebehoefte bij een groter publiek groeien. Samen met de private partners en RTV onderzoekt de gemeente in hoeverre het wenselijk en haalbaar
is in een kort wekelijks programma op stads-tv aandacht te besteden aan de uitvoering. Gedacht wordt aan een format met vaste onderdelen waarbij er niet alleen aandacht is voor overlast maar ook voor
techniek, archeologie, de beleving van de bewoners, ondernemers en gebruikers van het gebied en achtergrondverhalen van alle partners. Consultatie
Terwijl de uitvoering bezig is, gaat de planvorming door. In de verschillende planfasen worden de Utrechters betrokken bij de plannen. Zo was er in april een consultatieavond over het functioneel
ontwerp van het Smakkelaarsveld. Uit verschillende varianten, met veel groen dan wel meer water, kozen de bewoners ten faveure van het groene ontwerp. In 2008/2009 zullen bewoners wederom aan de ontwerptafel zitten, bijvoorbeeld over het definitieve ontwerp voor de Catharijnesingel, en de ontwerpen voor het Stationsplein West en de Nieuwe Stationsstraat.
8.5 Bewustmakingscampagne fietsers De overlast van wild geparkeerde fietsen is, met name op en rond het Vredenburgplein, een probleem. Te vaak staan fietsen hier gevaarlijk of hinderlijk geparkeerd, bijvoorbeeld doordat ze stegen,
woningen, nooduitgangen en de ingangen van winkels blokkeren. De gemeente heeft inmiddels meer fietsparkeerplaatsen teruggeplaatst dan er voor de bouw waren en blijft zoeken naar alternatieven.
Daarnaast wordt, conform de aanbevelingen uit de evaluatie tijdelijke maatregelen Vredenburg, gestart met een bewustwordingscampagne onder fietsers. Via advertenties, flyers, labels aan fietsen, acteurs en verkeersregelaars worden fietsers gewezen op de aanwezige fietsparkeerplaatsen rond het
Vredenburg. Met ingang van september kunnen wild geparkeerde fietsen op en rond het kruispunt C&A/Bijenkorf/Vredenburgplein worden verwijderd.
30
8.6 Bouwputtoerisme Op verschillende manieren wordt de Utrechter betrokken bij de bouw. Bijvoorbeeld door rondleidingen langs bijzondere plekken en momenten. Dat kan een plek uit het verleden zijn maar ook een sloopsituatie of een technisch hoogstandje. Enkele voorbeelden: -
Archeologie: najaar 2007 waren de Utrechters welkom op de bouwplaats aan het Vredenburg voor het bezichtigen van ‘De Teerling’. Ook in 2008 en 2009 worden waar mogelijk
archeologische vindplaatsen opengesteld voor publiek. Daarnaast wordt de archeologie in het gebied zichtbaar gemaakt. Een bijvoorbeeld hiervan is het zandkasteel in het Volksbuurtmuseum van het voormalige kasteel Vredenburg. -
Smakkelaarsveld: in het najaar van 2008 starten presentaties voor belangstellenden op het Smakkelaarsveld. Daar kunnen werkzaamheden aan de bekabeling bekeken worden in een diepe zinker. De aannemer geeft ter plaatse tekst en uitleg over de techniek van de werkzaamheden
-
Sloop Muziekcentrum Vredenburg: ook in de bouwput op het Vredenburg komen er mogelijkheden voor belangstellenden om een rondleiding te krijgen over het sloopterrein.
-
Dit najaar worden aan de website cu2030.nl webcams toegevoegd met zicht op de bouwputten Vredenburg en Smakkelaarsveld.
Passie voor de bouwput Verschillende partijen in de stad, waaronder de netwerkorganisatie Passie voor Utrecht, werken samen aan een levendige bouwput met activiteiten voor alle Utrechters. Inmiddels werd een werkbudget van
Euro 100.000 gereserveerd voor initiatieven in de bouwput (zie ook 1.3). Eind 2008 zal een prijsvraag
worden uitgeschreven onder alle Utrechters voor een programma op verschillende plekken in het
Stationsgebied. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om een kooklab of een expositie in de leegstaande sporthal Catharijne, een estafette in de parkeergarage Jaarbeursplein of paaseieren zoeken in de bouwput van het Vredenburg; alles is mogelijk. 8.7 Wijkmanagement Stationsgebied De opgave van het Stationsgebied heeft een forse impact op de bewoners, ondernemers en andere
gebruikers in en rond het gebied. De dienst Wijken levert een belangrijke bijdrage aan het management van alle voor de planontwikkeling en uitvoering relevante contacten. Het Stationsgebied ligt in / grenst
aan vier wijken: Binnenstad, West, Zuidwest en Noordwest. Voor de eerste drie zijn de planontwikkeling en uitvoering het ingrijpendst. Het wijkmanagement in het gedeelte binnenstad behoeft een
voortdurende intensieve aandacht gelet op de uitvoering aan het Vredenburg en het Smakkelaarsveld en omgeving. De OV-terminal komt daar de komende jaren nog bij. Aan de kant van de Jaarbeurs
vereisen bijvoorbeeld de sloop van de woningen en de herinrichting aan de Croeselaan de nodige inzet vanuit wijkmanagement. Een aparte opgave betreft ook de aansluiting van het Lombokplein (thans
Westplein) binnen het Stationsgebied op de Kop van Lombok in de wijk West. Er wordt bezien of de totale opgave van het Stationgebied een aparte benadering/inzet vereist op het gebied van wijkmanagement.
31
Bijlagen
cu2030.nl 32
Bijlage 1: Samenvatting bestuursrapportage Stationsgebied 2008 Algemeen
De planning ten opzichte van de ambities in het collegeprogramma “utrecht in uitvoering” (20002006), is door een aantal oorzaken (binnen en buiten de gemeente) fors gewijzigd.
Ondanks de economische en maatschappelijke veranderingen, biedt de revitalisering van het
Stationsgebied meer dan ooit een enorme kans om een duurzaam en hoogwaardig milieu te realiseren voor bedrijvigheid, wonen, winkelen, cultuur en recreatie. Ook de economische partners zijn zich
hiervan bewust. Er is een groot vertrouwen om het gebied voor de toekomst geschikt te maken. De economische effectrapportage uit 2003 wordt geactualiseerd.
Het Stationsgebied is voor alles een dynamisch gebied, dat gedurende de gehele fase van herontwikkeling (en ook daarna), te maken heeft en zal krijgen met dynamische processen die van invloed zijn op doelen en resultaten. Daarbij valt op dit moment te denken aan Europese regels
luchtkwaliteit, collegeprogramma “Utrecht voor elkaar”, mobiliteitsvisie en eventuele vertramming.
Dit alles heeft effecten voor de realisering en maakt het nodig het ontwikkelingsproces nauwgezet te volgen en te blijven regisseren. De projectorganisatie Stationsgebied kan minder snel (dan in 2002
werd verondersteld) worden afgebouwd. Wij verwachten dat deze in 2015 kan worden afgebouwd (in plaats van in 2010. Over de financiële consequenties hiervan, rapporteren wij bij de verantwoording 2008/ voorjaarsnota 2009.
Om de economische programma-effecten te herijken, is aan Bestuursinformatie opdracht verstrekt om de economische effectrapportage uit 2003 te actualiseren. Daarin worden de effecten van
duurzaamheid meegenomen. De opgave is duurzaamheid in zo breed mogelijke betekenis toe te voegen aan het lopende ontwikkelingstraject. Inmiddels is het haalbaarheidonderzoek gestart.
Programma
De belangrijkste wijziging in de programmatabel betreft het toevoegen van het kantoorprogramma op de locatie van de Knoopkazerne (raadsbesluit 10 januari 2008).
OV-terminal
De voorbereiding van de uitvoering vordert gestaag. In 2009 komen de eerste onderdelen in
uitvoering. Wanneer de besluitvorming over de vertramming daar aanleiding toe geeft, krijgt dit zijn vertaling in de planning en fasering van de OV-terminal. Uiterlijk medio 2010 moet er een tijdelijke
eindhalte aan de westzijde beschikbaar zijn. De exacte locatie van de definitieve en tijdelijke eindhalte wordt het najaar van 2008 vastgesteld. De aanlandingen van de brug aan zowel de oostkant van het
spoor (fietsgebouw) als de westkant van het spoor (Knoopkazerne en fietsenstalling) worden in het komend jaar vormgegeven. Het voorlopig ontwerp van Stationsplein oost wordt in het najaar 2008 vastgesteld. De intenties over integraal beheer in en rond de OV-terminal worden in concrete afspraken omgezet.
Ook komt er een integrale businesscase fietsparkeren.
Stadskantoor
De gemeentelijke ambities ten aanzien van de nieuwe huisvesting krijgen de komende tijd vorm en
inhoud (o.a. agenda 22, biowas, oat). De gemeente is bereid om te investeren in innovatieve
oplossingen om het energieverbruik in het stadskantoor te reduceren en het energiebewustzijn van de organisatie te vergroten.
Begin 2009 volgt besluitvorming over het definitieve inbouwpakket en start de voorbereiding bouw. Volgens planning wordt het Stadskantoor opgeleverd op 31 december 2011 met aansluitend de inhuizing die medio 2012 voltooid is.
1
Openbare ruimte&infra
Zodra de mobiliteitsvisie is vastgesteld, zal de uitwerking op het niveau van het Stationsgebied
plaatsvinden (1e helft 2009). Op basis van het vertrammingsbesluit, wordt een functioneel ontwerp van de HOV routes opgesteld.
Nadere besluitvorming over de Westpleintunnel is mogelijk op basis van de vast te stellen mobiliteitsvisie. Eind 2009/begin 2010 valt er een besluit over het ontwerp Jaarbeursplein.
In de drukste gedeelten in het Stationsgebied en in de oude binnenstad zal er – net als bij de auto een verbod op het parkeren van fietsen moeten komen. Daar moeten wel gebouwde voorzieningen tegenover staan. Er moeten dus middelen worden vrijgemaakt om in het centrum gebouwde fietsstallingen te realiseren.
Om werkruimte te creëren, wordt een gedeelte van de Catharijnebak tijdelijk volgestort met zand en komt er een bomendepot en een tijdelijk stadsstrand.
In het najaar van 2008 volgen besluiten over de inpassing van de archeologische resten op en rond het Vredenburg en het betekenis geven hieraan.
Planning
De planning van de projecten is in het algemeen één jaar (soms 2 jaar) vertraagd ten opzichte van de planning gepresenteerd in de Bestuursrapportage 2007. Het bijstellen van planningen is een voortdurende activiteit.
Financiën, risicomanagement en weerstandsvermogen
Het algemene beeld is dat de kosten stijgen. Deze kostenstijging wordt ruimschoots gecompenseerd door hogere opbrengsten. Per saldo is daardoor de optimaliserings taakstelling afgenomen. In de
komende periode dienen nog maatregelen te worden getroffen ter grootte van € 8,49 miljoen (2,2% van het totale investeringsniveau van de grondexploitatie) om bij het afsluiten van het project een sluitende grondexploitatie te kunnen presenteren.
Een sluitende grondexploitatie blijft het uitgangspunt. College blijft zich inspannen om optimaliseringmogelijkheden te zoeken, met de aantekening dat de mogelijkheden daartoe steeds beperkter zijn nu de belangrijkste contracten (met uitzondering van de locatie NH-Kwartier) zijn
ondertekend. In de voorjaarsnota 2009 wordt de raad geïnformeerd over de voortgang van het invullen van de optimaliseringtaakstelling.
Er zijn verschillende aandachtspunten bij de grondexploitatie: organisatie- en stafkosten, archeologie en Westpleintunnel.
Op dit moment worden - uitgaande van de mobiliteitsvisie - nieuwe varianten onderzocht die binnen de financiële kaders van de grondexploitatie passen.
Het risicomanagement is met name gericht op het beheersen van de toprisico´s. Deze kunnen van grote invloed zijn op de voortgang van het project en hebben een grote financiële impact.
Aan de toprisicolijst is een nieuw risico toegevoegd, te weten het effect van het onderzoek naar
vertramming. In het Stationsgebied heeft dit met name effect aan de westzijde: herziene planvorming en vertraagde uitvoering.
Communicatie
In het najaar van 2008 komt een totaalvoorstel voor de wijze waarop de uitkomsten van de evaluatie tijdelijke maatregelen Vredenburg tot aanpassingen zullen leiden.
Als onderdeel van de studie Integrale Veiligheidskunde aan de Hogeschool Utrecht wordt bezien of het Stationsgebied in 2009/10 afstudeeronderdeel kan zijn bij de studie Bouwkunde.
Er wordt een speciaal marketingplan geschreven gericht op basisonderwijs en middelbaar onderwijs in de gemeente Utrecht.
2
De campagne CU 2030 krijgt in het najaar van 2008 een vervolg met de start van een gezamenlijk fonds van de partners, gericht op de kinderen van de stad.
Samen met de private partners en RTV onderzoekt de gemeente in hoeverre het wenselijk en haalbaar is in een kort wekelijks programma op stads-tv aandacht te besteden aan de uitvoering. Met ingang van september kunnen wild geparkeerde fietsen op en rond het kruispunt C&A/Bijenkorf/Vredenburgplein worden verwijderd.
Op verschillende manieren wordt de Utrechter betrokken bij de bouw (bouwputtoerisme). Eind 2008 zal een prijsvraag worden uitgeschreven onder alle Utrechters voor een programma op verschillende plekken in het Stationsgebied (passie voor de bouwput).
3
Bijlage 2: Utrecht voor elkaar In het collegeprogramma “Utrecht voor elkaar” is voor het Stationsgebied het volgende opgenomen.
Hoofdlijn:
In het nieuwe collegeprogramma blijft de transformatie van het Stationsgebied van cruciale betekenis
voor de stad.
Programmapunten zijn:
12. Uitgangspunt voor de ontwikkeling van het Stationsgebied blijven visie A (waarvoor de bewoners hebben gekozen) en de in 2006 gesloten contracten met NS Vastgoed, Koninklijke Jaarbeurs en Còrio. De eerste fase van de aanpak van het Stationsgebied wordt in 2017 afgerond. Het saldo van de grondexploitatie komt uit op nul.
13. we maken de openbare ruimte in het stationsgebied aantrekkelijker door “groen”op het Smakkelaarsveld (binnen de gemaakte afspraken over gedeeltelijke bebouwing), een
aantrekkelijke entree naar het station en een goede inrichting van de ruimtes boven de Catharijnesingel. Een plan voor de entrees naar het station en de inrichting van de
Catharijnesingel is klaar voor juli 2007. De ontwikkeling Smakkelaarsveld is onderdeel van fase 2 van het Stationsgebied. Plan klaar in 2015.
14. Er komt een nieuwe centrale bibliotheek op een nog te bepalen plaats in het stationsgebied; hierbij zoeken we private partners. Een plan voor de locatie en investeringspartners is uiterlijk eind 2007 klaar.
Daarnaast zijn specifieke passages over het Stationsgebied in andere programma-onderdelen van het collegeprogramma opgenomen:
- Stimulering energiebesparing in ontwikkelingsgebieden, zoals het Stationsgebied.
- We onderzoeken nieuwe vormen om Utrecht op de kaart te zetten, zoals ‘bouwputtoerisme’ rond de verbouwing van het stationsgebied. Bouwputtoerisme komt aan de orde, wanneer de eerste fase van de bouw stationsgebied loopt en basisvoorwaarden (veiligheid, bereikbaarheid en dergelijke) zijn geregeld. Taxatie op dit moment: 2008.
- Er komt een nieuwe centrale bibliotheek op een nog te bepalen plaats in het stationsgebied, mits de financiering rondkomt; mogelijkheden voor publiekprivate financiering worden onderzocht. Een plan voor de locatie en investeringspartners is uiterlijk eind 2007 klaar. 1
1
Zie Utrecht voor elkaar, uitwerking collegeprogramma 2006-2010, hoofdstuk 3 Stedelijke ontwikkeling, blz. 11 en
12, 17, 20 en 33.
1
Bijlage 3:
Beheersmaatregel/actie
Risico-analyse
1
Invalshoek
- Vertraging van de uitvoering - Programma aanpassen (invloed op planning, financiën en politieke besluitvorming) - Gronden worden niet afgenomen door ontwikkelaars (latere afdracht in grex)
Vertragingen mbt procedures en dus uitvoering
Onbekendheid toekomstige capaciteitsbeslag (aantallen auto’s en geluidsbelasting). Knip Croeselaan is nog niet uitgewerkt
Geen passend ontwerp verkeersstructuur dat voldoet aan de regels voor lucht- en geluidskwaliteit
65 Infra & Openbaar Gebied
Onderzoek: nieuwe geluids- en luchtmetingen en capaciteitsberekeningen Blijven ontwerpen Reconstructie Graadt van Roggenweg (24 okt.plein)
Kopie van Berap 2008 Bijlage 3 Risicolijst-2
Stremmingen, grote vertragingen, of mogelijk uitstel van de uitvoering van bouwprojecten. Claims en hogere kosten
- kabel-/leidingbedrijven zijn nog niet zover vanwege onderhandelings- en besluitvormingsprocessen (a) - bodemsaneringen zijn noodzakelijk (mobiele verontreiniging) (b) - archeologisch onderzoek (onbekendheid ondergrond) (b) - seizoensgebonden vergunninge
Niet op tijd bouwrijp opleveren van kavels
59 Infra & Openbaar Gebied
5
5
4
4
5
Financieel
Ruimtelijk
Maatschappelijk
Juridisch
5
5
5
4
5
5
5
5
5
5
5
20
20
20
25
25
25
25
25
dOorzaak Gevolg Omvang score score
Organisatorisch
- Coördinator vergunningen; aansturen Juridisch vergunningmanagement - Communicatiestrategie: beinvloeden bezwaarhebbenden - planaanpassingen met het oog op milieueisen en bezwaren - Opstellen luchtkwaliteitsplan - Zorgvuldig processen en procedures doorlopen - Besluitvorming, ontwerpen, procedures - in beeld brengen (financiele) Politiek consequenties en uitvoering wijzigen - gevolgen voor kosten en doorlooptijd - apart administreren - rekening voor meerkosten naar BRU - Communicatiestrategie ontwikkelen - Overlast voor de stad door Maatschappelijk onbereikbaarheid (delen van het) gebied - Monitoren en bijsturingsplan - In kaart brengen noodzakelijke tijdelijke - ontevreden gebruikers gebied - imagoschade maatregelen - Onveilige situaties - Overleg met partijen - hogere kosten - Extra budget in grex reserveren - Prioriteiten stellen randvoorwaarden - goodwill acties (gratis ov op zaterdag)
Gevolgomschrijving
Voor alle projecten geldt: - zorgvuldig plannen en continu vinger aan de pols houden - werkgroepen olv JJ en convenant nutsbedrijven (ad a) - verkennend bodemonderzoek (ad b) - archeologisch onderzoek (T. Hazeberg) - uitvoeren flora en fauna onderzoek - Planwijzigingen Marktomstandigheden: de utiliteitsbouw Grondexploitatie buiten de financiele Aanbestedingsresultaten vallen hoger 102 Finance, - Gevolgen in beeld brengen en kaders (kosten stijgen harder dan de bevindt zich momenteel in hausse; Planning & uit dan de budgetramingen in de eventueel Aanpassen in de residuele opbrengsten) civiele werken idem dito grondexploitatie Legal grondwaarde berekeningen Vertragingen - faseren (afwegen startdatum bouwprojecten) 7 Vastgoed Archeologische resten in ondergrondse Er wordt geen vergunning verleend door - verlies aan parkeerplaatsen - slim ontwerpen (minimaliseren verlies parkeergarage Catharijnesingel dienen Monumentenzorg - Moeilijke bouwkundige inpassing aan parkeerplaatsen) onaangeroerd te blijven - onderhandelen met afdeling archeologie - bestuurlijk besluit vragen (oplossen buiten grex om) - Corio betrekken bij ontwerpproces Ontwikkelaars / aannemers claimen veel - Andere functies komen in het gedrang Duidelijke kaders (bouwreglement en 53 Bouwputma Overmatige onttrekking van openbare ruimte - Ongemak gebruikers openbaar gebied Referentiekader Bouwputmgt) nagement ruimte ten behoeve van meegeven aan ontwikkelaars/ - Extra tijdelijke maatregelen bouwplaatsinrichting aannemers en vastleggen in contracten Communicatieplan
58 Bouwputma Tijdelijke maatregelen zijn niet nagement toereikend.
- Onderschatting van problematiek e/o overschatting oplossing; - onoplosbaar
Nieuw college met nieuwe ideeën
College wil eerder vertramming van busbanen itt huidig ontwerp OVT
44 OVT
Oorzaakomschrijving
- Milieueisen (luchtkwaliteit/ geluid) - Bezwaren (oa. door beroepsbezwaarmakers) - Landelijke regelgeving is moeilijk toepasbaar
Eventomschrijving
Bruikbare / onherroepelijke 32 Finance, Planning & vergunningen worden niet of te laat afgegeven; publiekrechtelijke Legal procedures leiden tot vertraging
ID Cluster/Pro gramma
Longlist risico's POS
0
0
0
50.000
0
20.000
0
1.000.000
Minimum
50.000
200.000
3.000.000
3.000.000
2.500.000
1.500.000
0
1.000.000
Verwacht
3.000.000
500.000
12.000.000
6.000.000
10.000.000
3.000.000
100.000
2.000.000
Maximum
16-9-2008
50.000
200.000
5.000.000
2.000.000
2.500.000
500.000
0
1.000.000
Netto verwacht
Eventomschrijving
4
5
Organisatorisch
Organisatorisch
- Sturing op proces door projectverantwoordelijke: Jaap Deutekom - Slimme aanbesteding (tezamen met Muziekpaleis
-bereikbaarheidsplan op basis van verkeerscirculatieplan en nieuw verkeersmodel (VRU 2.0) eind 2007)
- Vertragingen - Hogere kosten - mogelijke claims Corio - imagoschade
- vertragingen - claims - imagoschade
Ontwerp Vredenburgknoop haalt APSplanning niet
60 Infra & Openbaar Gebied
APS-planning is niet up-to-date 42 Finance, Planning & Legal
Geen besluit kredietaanvraag 29 Finance, Planning & muziekpaleis tbv realisatie (gunning hoofdaannemer) Legal
-Partijen leveren geen accurate gegevens aan om eigen positie te beschermen - Positieve weergave van de proceduretijd van projecten
- te laat begonnen met planvorming, vergunningen en procedures - planning te positief ingeschat (geen rekening gehouden met bezwaartermijen) - besluitvorming parkeergarage (MTonderwerp) -Complexiteit van het gebied en tegengestelde belangen van allerlei verschillende gebruikers - Onvoldoende beschikbare infrastructuur Geen daadkrachtige fusie van MCV, SJU en Tivoli (randvoorwaarde Raad), vanwege tegengestelde belangen e.d.
Hogere financiele bijdrage in parkeergarage door gemeente
Optimalisatie parkeerplaatsen als gevolg Valt ruimtelijk niet in te passen van verlies parkeerplaatsen onder HOV knoop wordt niet gevonden.
Teruggrijpen op eerdere afspraken (informatie-protocol) informatieprocedure aanpassen Regelmatige update van de APS planning (addendum)
Kopie van Berap 2008 Bijlage 3 Risicolijst-2
-Verkeerde conclusies worden getrokken uit planning. - Verkeerde voorstelling van zaken - Schaduwplanningen worden opgesteld
Organisatorisch
- Niet tijdig bouwrijp kunnen maken van Fusie afdwingen en voortouw nemen in Politiek opzet exploitatie terrein gebouw Vredenburg Noord - (Dit leidt weer tot schadeclaim Corio) - Vertraging bouw en exploitatie Muziekpaleis
4
4
4
5
87 Vastgoed
Financieel tekort Vertraging
- Aanpassen uitvoering bodemsanering Financieel (goedkoper) - Nieuwe financieringsbronnen vinden (subsidies??) - Ook andere vormen accepteren: Mobiele sanering voorgesteld o.b.v de biowasmachine-methode Financieel Slim ontwerpen Tegenvaller accepteren 'profit sharing'is een kans
Financiering bodemsaneringen niet rond Raming saneringen gaat boven budget te krijgen uit Mobiele grondwaterverontreiniging is niet gedekt in de grondexploitatie Uitlekdepot is noodzakelijk waarmee geen rekening is gehouden in grex
63 Infra & Openbaar Gebied
5
4
- complexe inpassing in ondergrond - complexe fasering van projecten/stagnatie in uitvoering - kwetsbare structuur
- Complexiteit fasering en logistiek vanwege de afhankelijkheid van en samenhang met omliggende projecten, o.a.: OVT, voorzetgebouwen HC, Catharijnesingel, Vertramming - benodigd 23 meter voor k&L en totale breedte slechts 33
Inpassing en uitvoering trace kabels & leidingen in de nieuwe stationsstraat
90 Infra & Openbaar Gebied
5
4
- nieuwe vergunningencoördinator moet Organisatorisch worden aangesteld - planbegeleiders voor VG en IOR inschakelen (Bouwbeheer e/o IBU) - invoeren van vergunningenregistratie en bewakingssysteem Ruimtelijk - Goede probleemanalyse maken (planning en fasering in beeld van omliggende projecten) - Zonodig creatieve oplossingen, zoals k&l-tunnel, k&l "stapelen"
Planningsproblemen, vertragingen, claims
- Er zijn veel vergunningen benodigd; het overzicht raakt zoek - centraal managen van de vergunningen faalt
Over het hoofd zien van benodigde vergunningen of doorlooptijden niet goed ingeschat
4
4
4
5
5
4
5
4
Maatschappelijk
- Organiseren afstemoverleg - Planning verschillende projecten toetsen en knelpunten in kaart brengen - Communicatieplan opstellen en uitvoeren - verkeerscirculatieplan - plannersoverleg POS, LR en DSO
- Gebrekkige bereikbaarheid Stationsgebied (ook voor bouwverkeer) - Claims - Vertraging - Onvrede onder gebruikers van het stationsgebied
16
16
20
20
20
20
20
20
20
dOorzaak Gevolg Omvang score score
Invalshoek
Beheersmaatregel/actie
Gevolgomschrijving
71 Infra & Openbaar Gebied
101 Bouwputma Bereikbaarheid (stad en bouwplaats) is nagement onvoldoende gewaarborgd
2
Oorzaakomschrijving
56 Bouwputma Conflicten projecten Stationsgebied met - Gebrekkige afstemming met nagement andere projecten en studies in Utrecht bijvoorbeeld het project Bereikbaarheid Utrecht West - ontbreken van procedures met aanpalende projecten - ontwikkelsnelheden lopen uiteen
ID Cluster/Pro gramma
Longlist risico's POS
Minimum
0
0
0
0
0
0
0
0
0
10.000
0
500.000
500.000
3.000.000
500.000
1.000.000
250.000
250.000
Verwacht
50.000
500.000
1.000.000
1.000.000
4.000.000
2.000.000
8.000.000
1.000.000
1.000.000
Maximum
16-9-2008
10.000
0
500.000
500.000
1.000.000
500.000
1.000.000
250.000
250.000
Netto verwacht
Onduidelijkheid over traces voor kabels Grenzen vastgoed en inrichting en leidingen openbaar gebied staan nog niet vast
Besluit tot vertrammen van de HOV naar Vertrammingstudie in opdracht van de Uithof College
73 Infra & Openbaar Gebied
107 Vastgoed
3
38 OVT
61 Infra & Openbaar Gebied 95 Infra & Openbaar Gebied 13 Vastgoed
Nieuwe beheerovereenkomst semiopenbaar gebied voor HC op grond van afspraak BOO
Kopie van Berap 2008 Bijlage 3 Risicolijst-2
Vele grote projecten komen in dezelfde Geen projectrealisatie mogelijk binnen periode op de markt waardoor de kosten de gestelde kaders. kunnen stijgen en de aanbestedingsresultaten kunnen tegenvallen.
Inefficiënties, conflicterende situaties, vertragingen, claims, wanprestaties
Gebrekkige organisatie en communicatie
Budgetoverschrijding door een tegenvallend aanbestedingsresultaat.
Vertragingen, claims, dubbele kosten (aanleg van tijdelijke tracés)
- Urgentie en complexiteit uitvoering - Aanleg westpleintunnel nog onzeker
Onduidelijkheid over tracés kabels & leidingen en mogelijke extra verlegging ivm Westpleintunnel Onvoldoende afstemming tussen vastgoedprojecten en infraprojecten
- Organiseren interne afstemming binnen POS en met IBU - Eén projectmanager per deelgebied - Dekking via verevening binnen de projectscope. - Mogelijk aanpassen DO - Mogelijk aanpassen PvE / VO - Voor het GU-deel: dekking via de risicoreservering OVT.
Vertragingen, claims, dubbele kosten (aanleg van tijdelijke tracés)
Urgentie en complexiteit uitvoering
Onduidelijkheid over tracés kabels & leidingen rondom Catharijnesingel
3
3
3
Organisatorisch
Financieel
3
Ruimtelijk
Ruimtelijk
3
4
4
5
5
5
5
5
3
3
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
12
12
15
15
15
15
15
16
16
16
16
16
16
dOorzaak Gevolg Omvang score score
Juridisch
Maatschappelijk - Communiceren: o.a. Schouw Stationsgebied - Inspelen op wensen en eisen Financieel Goede kostenverdeling afspreken in beheerovereenkomst HC. De grondslag hiervoor is vastgelegd in de BOO Vredenburg Slimme aanbestedingsstrategie Financieel Vertramming en samenwerking KFN
Ruimtelijk - Vasthouden aan gedefinieerde gebieden - Creatieve goedkope oplossingen bedenken - Harde randvoorwaarden vanuit kabels en leidingen Gefinancierd door BRU Ruimtelijk
- Eén aanspreekpunt voor wederpartij en gedisciplineerd vasthouden aan escalatiemodel - Kwalitatief hoogwaardig onderhandelingsteam + input - Toets/controle op resultaten van onderhandelingen + nadere aanscherping te behalen resultaat - tijdig opleveren definitief ontwerp van Catharijnesingel - creatieve oplossingen verzinnen - tijdig opleveren definitief ontwerp van Westplein (trambaan)
Tekort in grondexploitatie
Impuls voor herontwikkeling KFNgebouw en kwaliteitsverbetering voor NH-kwartier - Vertraging - Imago - Kosten gerechtelijke procedures Financiele tegenvaller voor GU
- Kabels en leidingen worden onnodig verlegd of moeten meerdere keren verlegd worden - Extra kosten gemeente
Maatschappelijk
Ontwerpen moeten mogelijk aangepast - Lobby bij bestuur - Subsidie worden Financieel oplossen in grex
Maatschappelijk
Invalshoek
Politiek
Bouwputcommunicatie; goed nieuws brengen/ nieuws goed brengen
Beheersmaatregel/actie
Aanpassen planning en financiele Reeds gemaakte plannen moeten herzien/aangepast worden. Dit kost tijd middelen regelen en geld: - Aanpassen Rasterkaart Stationsgebied - Aanpassen Structuurplan
Reputatie van het stationsgebied in het geding
Gevolgomschrijving
In BIO en BOO zijn de grote lijnen Cumulatie van kleine risico’s leidt tot vastgelegd; in BPO’s moeten ook alle additionele kostenposten en vertraging details worden vastgelegd (bv. kabels en leidingen, bouwplaats, etc.)
Verwachte opbrengst in grondexploitatie Alleen fase 1 kan gerealiseerd worden wordt niet gerealiseerd (€ 27 miljoen) en fase 2 dus niet
Nieuwe beheerovereenkomst kost GU meer geld
Details in de onderhandelingen op 22 Finance, Planning & voorwaarden BPO’s Legal
12 Vastgoed
9 Vastgoed
110 Communic De invloed van belangengroepen atie
oppositie tegen de plannen van het Stationsgebied
Fietsparkeren wordt bestuurlijk niet geaccepteerd als stedelijk probleem
Fietsparkeren is probleem POS (2.000 pp)
75 Infra & Openbaar Gebied
109 Infra & Openbaar Gebied
Inrichtingsplannen openbaar gebied dienen aangepast te worden agv vertramming
Oorzaakomschrijving
- Publiek ondervindt last van bouw en tijdelijke maatregelen - Vertragingen door procedures - invloed van negatieve berichtgeving media Wens College en BRU tot vertramming HOV-baan richting de Uithof: Vertrammingsstudie
Eventomschrijving
46 Communic Maatschappelijk draagvlak voor de atie herontwikkeling brokkelt af
ID Cluster/Pro gramma
Longlist risico's POS
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
100.000
100.000
Minimum
200.000
250.000
1.000.000
1.000.000
1.000.000
2.000.000
0
250.000
0
0
0
0
250.000
Verwacht
500.000
500.000
2.500.000
2.500.000
5.000.000
10.000.000
3.000.000
1.000.000
0
1.000.000
5.000.000
500.000
500.000
Maximum
16-9-2008
200.000
500.000
1.000.000
1.000.000
1.000.000
2.000.000
0
250.000
0
0
0
0
250.000
Netto verwacht
Aansluiting van Stationsplein Oost en Stationsplein West op de stationshal
43 OVT
stedenbouw heeft weerstand tegen kiosken op het plein
de verdiencapaciteit van het noordgebouw valt mogelijk tegen
financiële mismatch met betrekking tot stationsplein vanwege discussie over (aantal) kiosken Sneltram wordt niet of niet tijdig verplaatst Gebrek aan afstemming en/of conflicten tussen deelprojecten tijdens uitvoering
88 Vastgoed
89 Vastgoed
4
105 Vastgoed
104 Vastgoed
55 Infra & Openbaar Gebied 64 Infra & Openbaar Gebied
geen duidelijkheid over toekomstig tracés trams Groot aantal partijen met wensen en eisen, maar onduidelijk wie de verantwoordelijkheid neemt - Vanwege de onzekerheid over de Onduidelijkheid over ontwerpen HOVaanleg van de westpleintunnel banen en verkeerstracés uit oogpunt (financieel en ontwerp) van techniek en besluitvorming - Vertrammingstudie Opbrengsten retail Stationsplein West à Vanuit stedenbouwkundige optiek is er geen ruimte, mede met het oog op 1,7 miljoen kunnen niet worden loopstromen gerealiseerd Ondergrondse inritten parkeergarages Stedenbouwkundige kwaliteit Kop Jaarbeurs en Jaarbeursplein. Kosten circa € 17, hiervan is € 7 mio gedekt door Amrath en Holland Casino
Onbekendheid bodem (archeologie, saneringen, kabels & leidingen) Tijdelijke tracés noodzakelijk voor kabels & leidingen - complexe bouw (trilling HOV-baan) - beperkte mogelijkheden voor programma - voorinvesteringen nodig vanwege dragende constructie - mogelijk tramtracé onder het gebouw
Budget grondexploitatie niet toereikend 85 Finance, Planning & voor bouwrijpmaken (zie ook 59, Rita Kuijsters) Legal
Vertraging in de ruimtelijke procedures. - Bijvoorbeeld bezwaren die worden ingediend - uitblijven overeenstemming met hulpdiensten over bereikbaarheid - aanvullende studies zijn noodzakelijk
78 OVT
Complexiteit, vele deelprojecten die gelijktijdig uitgevoerd worden. Onvoldoende afstemming.
Sneltram wordt niet tijdig omgezet naar stadstram PVE OV-Terminal houdt geen rekening met het omzetten naar een Stadstram
Bijvoorbeeld additionele maatschappelijke wensen en eisen.
Bereikbaarheidsrisico’s
94 Vastgoed
Gevolgomschrijving
Beheersmaatregel/actie
4
Politiek
Financiering zoeken
Financieel tekort
Kopie van Berap 2008 Bijlage 3 Risicolijst-2
Vastgoedprogramma elders in het stationsgebied realiseren
Minder opbrengsten voor het plein
Mogelijk tijdelijke aanleg noodzakelijk van toeleidende routes
- Vertragingen - claims
Bibliotheek wordt later opgeleverd
Ruimtelijk
Financieel
3
4
3
3
Organisatorisch
Ruimtelijk
4
Organisatorisch
3
Financieel
- 2 kiosken toestaan (in plaats van 4) - compensatie in de interwijkverbinding vinden stevig sturen op besluitvorming en planning - Aanstellen uitvoeringscoordinator - Organiseren uitvoeringsoverleg (geintegreerde planningen) - Besluit trace Westpleintunnel - Creatieve maatregelen (workshops)
Financieel
- programma optimaliseren - reserveren in grex
- hoge bouwkosten - gederfde rente - tegenvallende opbrengsten - mogelijk tekort grex
mogelijk tekort van ca. € 2 miljoen
3
Financieel
3
3
Maatschappelijk
stelposten toewijzen meevallers gebruiken
- Zorgvuldig afstemmen en organisatorische verankering in de GUO. - Bouwregisseur vanuit de POS - Strakkere sturing van POS op procedures - Coördinator procedures - Coördinator veiligheid - Communicatie
3
- Beinvloeding besluitvorming stadstram Ruimtelijk - Stedenbouwkundig plan NH Kwartier aanpassen - actie zetten op OVT
tekort grondexploitatie
Vertraging in de uitvoering, inclusief mogelijke kostenconsequenties.
Vertraging in de uitvoering, inclusief mogelijke kostenconsequenties en/of schadeclaims.
Kwaliteit Jaarbeursplein blijft belangrijk achter
4
Organisatorisch
3
4
3
4
3
4
4
3
4
4
4
3
4
4
4
3
3
4
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
dOorzaak Gevolg Omvang score score
Ruimtelijk
Organisatorisch
Invalshoek
Juridisch
Expliciete en volledige bestuurlijke Vertraging ontstaat voor de OVT inclusief mogelijke kostenconsequenties besluitvorming hierover organiseren inclusief de financiële consequenties. en/of claims. De ontwerpfasen van de stationspleinen bijbestellingen mislopen / kansen missen Contracteringsplan stationspleinen loopt sterk achter bij ontwikkelingen OVT van voordelige oplossingen opstellen en synchroniseren met contracten OVT - Per project lobbyen voor geld bij Partners zijn terughoudend in het actief POS/Gemeente staat er alleen voor, partners draait dus ook op voor de kosten en bijdragen en meewerken aan - Bouwputcommunicatie vastleggen in kiest om die reden voor suboptimale bouwputcommunicatie contracten (BPO’s) oplossingen Interne toetsingsprocedure artikel 19 Zaken worden toegestaan die nadelige implementeren van de ontwikkelde nog niet geimplenteerd. effecten hebben voor andere projecten toetsprocedure
Oorzaakomschrijving
76 OVT
Onzorgvuldige toetsing artikel 1954 Finance, Planning & aanvragen Legal Sneltram over Jaarbeursplein 97 Infra & Openbaar Gebied
48 Communic Ondersteuning van het atie Bouwputcommunicatieplan door partners (jaarlijks vast te stellen)
Toevoegingen of wijzigingen op de scope tijdens het project.
Eventomschrijving
39 OVT
ID Cluster/Pro gramma
Longlist risico's POS
Minimum
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
250.000
50.000
0
1.000.000
0
100.000
100.000
0
100.000
100.000
25.000
200.000
Verwacht
10.000.000
1.700.000
2.000.000
500.000
250.000
2.000.000
2.000.000
0
500.000
500.000
150.000
500.000
500.000
50.000
500.000
Maximum
16-9-2008
0
0
0
250.000
50.000
0
1.000.000
0
100.000
100.000
0
100.000
100.000
25.000
200.000
Netto verwacht
112 OVT
5
Geen tijdige start bouw Stadskantoor 27 Finance, Planning & Legal 34 Vastgoed Geen inwerkingtreden BOO Jaarbeurs tgv opschortende voorwaarden
21
19
11
4
116
113
Contractueel vastgelegd programma komt niet overeen met gerealiseerd programma
Eventomschrijving
In artikel 19 wordt meer ruimte gegund dan feitelijk ingevuld door de marktpartijen
Oorzaakomschrijving
- Geen afdracht in grex
Geen opbrengsten GREX (25.000 + 23.000 m2)
- Overschrijding max kantoorvolume - Minder kantoorprogramma op eigen grond GU - Forse tegenvaller grex
Niet bereiken van overeenstemming ter zake: - 2 van de 3 te sluiten TPO’s - inhoud notariële akte omslag en conversie Vanwege: bovenmatige eisen Jaarbeurs en casino, hotel en bios hebben effect op activiteiten Jaarbeurs (milieuvergunning)
- Resultaatgericht onderhandelen en escalatiekanalen benutten - kantoor m2 elders realiseren (ca 20.000 m2 - is een kans)
Kopie van Berap 2008 Bijlage 3 Risicolijst-2
-geen ontwikkeling op de Kop Jaarbeurs en daardoor geen afdracht aan de grex -exploitanten wijken uit naar andere locaties -Stedenbouwkundige kwaliteit niet conform Masterplan - Geen herontwikkeling van het Noordterrein
5
2
Financieel
Juridisch
2
2
Onderhandelen, niet toestaan uitbreiden Financieel programma RGD; uitgangspunt grondtransacties (abc-levering) Juridisch
2
Financieel
- Landsadvocaat weer betrekken bij juridische constructie - Uitgangspunt grondtransacties (ABC levering) - Medewerking opschorten aan BPO stadskantoor totdat titel van afdrachten is vastgelegd sturen op voortgang
2
Financieel
- Ontwerp optimaliseren binnen de regelgeving - duidelijke programmakader s formuleren voor UN-studio -Gebruik van ruimte in BRU-afspraken -Raad ervan overtuigen dat behoudt Rabo geen afbreuk doet aan visie A
4
Organisatorisch
- Probleem terugleggen bij probleemeigenaar - Meer capaciteit in geld en tijd
Minder programma en minder grondopbrengsten
3
Ruimtelijk
Opstarten werkgroep fasering met ProRail
- hinder - imagoschade - extra kosten - Extra kosten - Tijd/vertraging
4
Ruimtelijk
- Opstarten werkgroep expeditie oplossing olv IMO
3
5
2
5
5
5
5
3
4
3
4
10
10
10
10
10
10
12
12
12
12
dOorzaak Gevolg Omvang score score
Overbelasting busbaan en hinder OV door expeditieverkeer
Invalshoek
in het conserverend bestemmingsplan Financieel correcties doorvoeren voor het programma (oude WRO). In contracten vastleggen dat ongebruikt volume terugvallen naar gemeente
Beheersmaatregel/actie
Missen van kansen (financieel en stedenbouwkundig)
Gevolgomschrijving
BPO’s tussen GU en NSV niet of te laat Latere afdracht in grex (minder tot stand renteopbrengsten)
De benodigde wijziging van de expeditie Vastgesteld DO voldoet niet aan eisen oplossing onder het stationsplein oost is GU Geen draagvlak en dekking voor een niet meer mogelijk beter oplossing OVT Slechte tijdelijke verkeersoplossing - complexiteit oostzijde station - geen overeenstemming over invulling fasering Complexe problemen die moeilijk POS POS moet stedelijke problemen oplosbaar zijn oplossen die buiten de scope van de POS vallen oa. Fietsparkeren, fietsroutes Vastgoed Ontwerp Entréegebouw moet aangepast Milieuwetgeving en kwaliteitseisen leefbaarheid en veiligheid worden ter hoogte van de tunneloversteek / ontwerp UN-Studio Catharijneknoop wijkt af van Corio Vastgoed Tegenvallende vastgoedontwikkelingen - Rabo houdt Gildenkwartier aan als na 2010 kantoor - Onduidelijkheid over huidig programma Rabobank en effect daarvan op Stationsgebied - economische dip wanneer gronden worden uitgegeven Onverschuldigde betaling; geen titel Vastgoed Geen samenwerkingsovereenkomst voor afdracht RGD aan GU voor tussen NS Poort, GU en RGD programma (domeinen) / geen bestuurlijke goedkeuring van de afspraken Nietige bepaling afdrachten door NSV Geen titel voor afdracht Finance, Planning & aan gemeente (nietige overeenkomst?) (onverschuldigde betaling) Legal
108 Vastgoed
ID Cluster/Pro gramma
Longlist risico's POS
Minimum
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
125.000
0
0
6.000.000
500.000
250.000
100.000
Verwacht
8.000.000
500.000
10.000.000
9.000.000
17.500.000
2.500.000
500.000
500.000
0
5.000.000
Maximum
16-9-2008
0
125.000
0
0
8.000.000
1.000.000
250.000
100.000
0
0
Netto verwacht
Beperkte keuzeruimte voor inrichting Ontwerp achterstand inrichting openbaar openbaar gebied en ondergrondse infra gebied en ondergrondse infra ten opzichte van vastgoed a.g.v. bewuste MT keuze
66 Infra & Openbaar Gebied
6
106 Vastgoed
103 Vastgoed
Kan ten koste gaan van commercieel vastgoed en dus geld. - Geen rechtstreekse contracten met marktpartijen meer mogelijk - misschien noodzakelijk aanpassen huidige BOO contracten
Geen geschikte locatie binnen stationsgebied Roanne Arrest (Europees Hof van Justitie)
Stationsplein West wordt duurder dan begroot (Basisvariant staat in grex, er zijn echter aanvullende wensen: bereikbaarheid hulpdiensten en vastgoedvrij op het plein)
- aansluitingen op KFN-gebouw en Tekort Grondexploitatie Beatrixgebouw zijn onvoldoende begroot - oorspronkelijke gebaseerd op sober en doelmatige kwaliteit (basis variant) ipv hoogwaardige kwaliteit
- Kwaliteit terugschroeven - alternatieve financiering zoeken - Met KFN en Jaarbeurs duidelijke afspraken maken
Slim ontwerpen in relatie met Fietsgebouw - risicoanalyse op huidige BOO's - Benutten kennis Bureau Aanbestedingen - aanbestedingsplicht meenemen in nieuwe contractsonderhandelingen - beperkt eisen stellen hetgeen publiek rechtelijk is toegestaan Afstemming tussen HOV, NUTSbedrijven, POS en bibliotheek
Financieel
3
3
3
Ruimtelijk
3
Maatschappelijk Juridisch
3
Ruimtelijk
Organisatorisch
3
Ruimtelijk
- Timing (fasering projecten)
- Versnelling in planontwikkeling voor openbaar gebied door gebruik referentiekader/kwaliteitskaart (door IBU) - bouwvergunningen toetsen op IORaspecten (door bouwbeheer) - afstemming voorafgaand aan bouwvergunning goed plannen: planningsinstrument VG en Structuur helder en transparant maken
3
Maatschappelijk
Beleid en uitvoering aanscherpen
3
3
2
Organisatorisch - wekelijks MT-overleg - Afstemming organiseren door Jaap en Bert toe te voegen aan programmaoverleg vastgoed (Oost respectievelijk West) Financieel - Procesafspraak in BOO Radboud/Koppen OVT opnemen - Verevening - gemeente pakt regie hiervan in handen - dekking via risicoreservering OVT
3
3
3
3
3
3
3
3
3
5
5
9
9
9
9
9
9
9
9
9
10
10
dOorzaak Gevolg Omvang score score 2
Invalshoek
- Verwerving croeselaan (desnoods Politiek onteigening door GU) - Druk op alternatieve planvorming bij de Jaarbeurs - harde datum opnemen in Addendum I van de BOO
Beheersmaatregel/actie
Kopie van Berap 2008 Bijlage 3 Risicolijst-2
Complex en daardoor duur bouwen
foutkans
- Hanteren van aannames die later onjuist blijken - Keuzen worden opgedrongen - Kwaliteit sluit niet aan - Aanslag op plankosten vanwege noodzakelijke inhaalsslag
Kwaliteit, leefbaarheid en veiligheid nemen af - Kwaliteitsverlies - Vertragingen - Aanbesteding valt tegen (hogere kosten)
Budgetoverschrijding ten laste van gemeente
Inefficiënties, conflicterende situaties, vertragingen, claims, wanprestaties
vanwege ontruimen patatboulevard
Beperkte ruimte in combinatie met Complexe bouwkundige inpassing diverse modaliteiten onder de te bouwen benodigde functies bibliotheek (tram-bus, parkeergarage, kabels en leidingen en entree bieb)
complexe onderhandelingen: relatie Corio één-op-eén doorgelegd naar NS Poort (ontwikkelende partij) 92 Vastgoed 200 studentenwoningen kunnen niet gebouwd worden (opdracht Raad) Aanbestedingsplicht 98 Finance, Planning & vastgoedontwikkelingen Legal
Leefklimaat in het Stationsgebied verslechtert Capaciteitstekort van gekwalificeerd technisch personeel (IBU, Tauw, Oranjewoud etc)
50 Communic atie 96 Infra & Openbaar Gebied
91 Vastgoed
verwerving commercie (Corio) en huurvrij maken stationstraverse vallen duurder uit dan begroot
40 OVT
- Geen medewerking van betrokken partijen. - Tijdsdruk heeft suboptimale fianciële afspraken tot gevolg. - Corio krijgt blanco cheque voor huurvrij maken (op kosten van GU) Afnemende aandacht gemeente (vertrek Eelko van de Boogaard) Project Stationsgebied wordt gerealiseerd in een periode van hoogconjunctuur waarin veel projecten in Nederland worden gestart
Onvoldoende afstemming tussen vastgoedprojecten en infraprojecten
62 Infra & Openbaar Gebied
- Noordterrein komt niet vrij voor herontwikkeling - Geen inkomsten uit Noordterrein, dus geen dekking voor fase 2 Stationsgebied
- Ruimtelijk en financieel is het voor de Jaarbeurs niet haalbaar zich te concentreren op het Zuidterrein (90.000 bvbo) - Benodigde vergunningen worden niet verleend - Jaarbeurs heeft geen prikkel om omklap voortvarend te realiseren Gebrekkige organisatie en communicatie
De omklap van Jaarbeursactiviteiten van het noordterrein naar zuidterrein wordt niet gerealiseerd (in 2012, doch uiterlijk 2015)
36 Vastgoed
Gevolgomschrijving
Oorzaakomschrijving
Eventomschrijving
ID Cluster/Pro gramma
Longlist risico's POS
Minimum
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
500.000
200.000
0
0
0
0
0
100.000
200.000
250.000
Verwacht
1.000.000
500.000
100.000
1.000.000
0
500.000
500.000
200.000
1.000.000
500.000
6.000.000
Maximum
16-9-2008
500.000
500.000
100.000
0
0
0
0
100.000
200.000
500.000
0
Netto verwacht
Key players Stationsgebied vertrekken
47 POS
Gebrekkige afstemming tussen BOO koppen OVT en POK
Omarmen van stedenbouwkundig plan voor Jaarbeursterrein Noord dat onvoldoende financiele middelen genereert (living city = leisure)
Gevolgomschrijving
Geen inzicht in stand van zaken financien project OV-T - Meevaller voor grex
- Gemis bevlogenheid - Achtergronden van de plannen vervagen - Goede contacten met partners moeten weer opgebouwd worden - Weinig spontane bezoeken waardoor het bereik onder geïnteresseerden niet optimaal is - Kosten staan niet in verhouding met het gebruik - uitvoeringsplanning wordt niet gehaald; - plannen worden later gerealiseerd
GU kan verplichtingen niet nakomen, zoals sloop sporthal en oplossen exploitatie - nadelig resultaat voor gemeente - gedwongen voorinvesteringen door gemeente
- Organisatie niet adequaat ingericht voor huidige rol POS (behalen van beoogde resultaten dmv contracten) - Ontbreken van duidelijk toetskader (toetsprotocol) Keuze voor stedenbouwkundige kwaliteit Minder middelen voor fase 2 boven financien
Verschillende snelheden contracteren (POK gaat sneller dan BOO)
Vertraging als gevolg van interne Kosten voor tijdelijke maatregelen, planvorming gemeente, procedures ed. claims, imagoschade
Instemming door Brandweer
-Gebrek aan capaciteit
onderschatting verwervingstraject
Fysieke ingang van ICS ligt verstopt en mogelijkheden voor expliciete wegbewijzering e.d. worden tegengewerkt
Nieuwe uitdaging, carriere etc.
Vertraging kost geld - DO staat ter discussie Slechte oplossing fietsparkeren - aanlanding Rabobrug moet geintegreerd worden - onduidelijkheid over woningprogramma
Oorzaakomschrijving
7
Ruimtelijk
- via andere media (internet, advertenties, e.d.) communiceren
Financieel
alternatief programma voor finlesstrook ontwikkelen (flexibiliteit in de vlek) Vast agendapunt in directieoverleg
Politiek
- Ontwikkelen volgen en er op anticiperen
Maatschappelijk
Financieel
0
1
1
2
1
1
Organisatorisch
- integrale projectsturing - Ontwikkelen toetsprotocol - Melden afwijkingen van BOOafspraken op basis van toetsprotocol - Discussie in MT (bewust besluit) - zoeken naar alternatieve financiering van fase 2 - Fase 2 deels niet uitvoeren - Brief met strekking kennis genomen van plan edoch hieraan vallen geen rechten te ontlenen Planschade risico-inventarisatie
1
Organisatorisch
Inspanningsverplichting opnemen in POK
2
4
2
Technisch
Financieel
2
4
2
3
0
3
4
2
5
5
5
3
3
2
4
2
4
3
0
3
4
4
5
5
5
6
6
8
8
8
8
9
dOorzaak Gevolg Omvang score score
- Zorgvuldig afstemmen en rapporteren Politiek van deelprojecten binnen de GUO. - Hoge prioritering binnen de organisatie. - Strakke aansturing projecten uit de scope GU door de POS
Plan ontwikkelen
- Druk opvoeren op ProRail
Juridisch
Organisatorisch
Lerende organisatie en deskundige medewerkers
Verwervingsplan POS
Organisatorisch
Invalshoek
- Integraal ontwerp - Heldere standvastige communicatie over het ontwerp.
Beheersmaatregel/actie
Kopie van Berap 2008 Bijlage 3 Risicolijst-2
Planschade/nadeelcompensatie Ontwerpen hebben negatieve gevolgen Extra kosten grex 33 Finance, voor direct omwonenden en bedrijven Planning & Legal 117 Communic Impact politieke machtsverschuiving op Verkiezingen - Ontbreken draagvlak atie het project Stationsgebied - Wijziging van plannen - Bestaande lobbynetwerken verliezen waarde Gu moet finlesstrook weer verwerven Woningprogramma finlesstrook niet - niet realiseren Westpleintunnel 25 Finance, - milieuwetgeving inzake bouwen bij Planning & mogelijk sporen Legal 79 OVT Verevening financiële tegenvallers in de gemeentelijke scope kunnen mogelijk gecompenseerd worden met financiële meevallers in de scope GUO
86 Vastgoed
Onvoldoende organisatorische 23 Finance, Planning & afstemming Legal
10 Vastgoed
Benodigde eigendommen zijn niet tijdig 99 Finance, Planning & in het bezit van de gemeente Legal 114 OVT Financiele projectbeheersing OV-T niet (goed) geregeld 5 Vastgoed Voorzetgebouw Catharijnesingel kan gerealiseerd worden 77 OVT Gemeentelijke deelprojecten (scope GU) worden te laat gerealiseerd (bijvoorbeeld de toeleidende verkeersroutes).
49 Communic Onvindbaarheid Infocentrum atie Stationsgebied
Realisatie fietsgebouw zuidoost loopt vertraging op
Eventomschrijving
115 OVT
ID Cluster/Pro gramma
Longlist risico's POS
Minimum
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
50.000
0
250.000
500.000
100.000
0
0
0
10.000
Verwacht
0
1.000.000
0
100.000
0
500.000
1.000.000
500.000
1.000.000
50.000
500.000
20.000
0
100.000
Maximum
16-9-2008
0
0
0
50.000
0
1.000.000
500.000
100.000
0
0
0
10.000
0
0
Netto verwacht
8
Bijbestellingen
Wensenlijst
81 OVT
Eventomschrijving
80 OVT
ID Cluster/Pro gramma
Oorzaakomschrijving
Kopie van Berap 2008 Bijlage 3 Risicolijst-2
0
0
0
0
0
dOorzaak Gevolg Omvang score score
Extra kwaliteit doordat uitgespaard geld Vast agendapunt in directieoverleg wordt geinvesteerd en niet aan Rijk terugbetaald. Bijvoorbeeld extra stijgpunt busperron west naar de stationshal, afwerking busbuffer en onderkant stationstraverse, extra stijgpunten beide stationspleinen
Invalshoek 0
Beheersmaatregel/actie
Bereiken van synergie in de uitvoering Vast agendapunt in directieoverleg en kostenbesparingen in aanpalende projecten ten gunste van de grex. Bijv. Stationsplein West (incl fietsenstallingen), Stationsplein Oost, fiets-voetgangersspoorbrug, bebouwing fietsgebouw met studentenwoningen
Gevolgomschrijving
Longlist risico's POS
Minimum
0
0
Verwacht
0
0
Maximum
0
0
16-9-2008
0
0
Netto verwacht
Bijlage 4: Programmabegroting 2009, onderdeel Stationsgebied
Algemene doelstelling Stationsgebied Samen met de partners het plangebied ontwikkelen tot een vernieuwd centrumgebied.
Wat willen we bereiken?
Wat gaan we daarvoor doen?
1 Een economisch optimaal benut
1.1 Vergroten van de werkgelegenheid en
Stationsgebied.
benutten van de economische potentie
Kosten
18.775
voor de stad als geheel. 2 Een aantrekkelijk en intensief
2.1 Verbeteren van de leefbaarheid en de
gebruikt Stationsgebied.
veiligheid in het Stationsgebied.
3 Een goed bereikbaar Stationsgebied.
3.1 Verbeteren van de bereikbaarheid van het Stationsgebied.
Bedragen zijn in duizenden euro's.
38.647
781
1.1 Projectorganisatie Stationsgebied 1.1.1 Wat willen we bereiken? Algemene doelstelling Samen met de partners het plangebied ontwikkelen tot een vernieuwd centrumgebied met intensief ruimtegebruik, hoogwaardige openbare ruimte, kantoren, woningen, detailhandel en leasurefuncties, evenals een hoogwaardige OVterminal door uitbreiding en opwaardering van de transfercapaciteit en de daar aanwezige infrastructuur voor trein, tram en hoogwaardig openbaar vervoer (HOV). Deze missie is vastgelegd in de uitvoeringsovereenkomst met het Rijk van 2 juli 2004. In het Collegeprogramma 2006-2010 ’Utrecht voor elkaar‘ (hoofdstuk 3, 12 e.v.) is aanvullend aan deze doelstelling het volgende opgenomen: Uitgangspunt voor de ontwikkeling van het Stationsgebied blijven visie A (waarvoor de bewoners in 2002 hebben gekozen) en de in 2006 gesloten contracten met NS Vastgoed, Koninklijke Jaarbeurs en Corio (de beheerder van Hoog Catharijne). Wij maken de openbare ruimte in het Stationsgebied aantrekkelijker door ’groen‘ op het Smakkelaarsveld (binnen de gemaakte afspraken over gedeeltelijke bebouwing van het Smakkelaarsveld), een aantrekkelijke entree naar het station en een goede inrichting van de ruimte boven de Catharijnesingel. Er komt een nieuwe centrale bibliotheek op een nog nader te bepalen plaats in het Stationsgebied. Hierbij zoeken we private partners. De stedenbouwkundige principes van het (geactualiseerd) masterplan zijn: herstellen, verbinden en betekenis geven. Daaraan voegen wij het principe van duurzaamheid toe. De doelstellingen van fase 1 realiseren we in de periode tot 2015. De onderstaande effecten en streefwaardes en looptijden zijn gebaseerd op inzichten uit 2003. Wij laten de ingevoerde gegevens actualiseren. Zo mogelijk kunnen wij de resultaten hiervan presenteren bij de begrotingsbehandeling. Effectdoelstelling 1 Een economisch optimaal benut Stationsgebied. Door de uitbreiding van vierkante meters winkels, voorzieningen en kantoren wordt werkgelegenheid toegevoegd. Daarnaast neemt, door de uitbreiding van het vastgoed en de kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte, de waarde van het vastgoed toe. De afzetmogelijkheden voor de marktpartijen zijn door de combinatie van bovenstaande factoren zeer gunstig. Als gevolg hiervan nemen de jaarlijkse inkomsten voor de gemeente toe door een stijging van de netto ozb-opbrengsten per jaar als gevolg van de toegenomen waarde van het totale vastgoed in het vernieuwde Stationsgebied. Effectdoelstelling 2 Een aantrekkelijk en intensief gebruikt Stationsgebied. De leefbaarheid is sterk verbeterd door sociaal veilige en aantrekkelijke routes voor langzaam en snelverkeer (stadscorridor, de interwijkverbinding), een kwalitatief hoogwaardig ingericht openbaar gebied met aantrekkelijke pleinen en parken (onder andere Jaarbeursplein, Vredenburgplein, Smakkelaarsveld en Moreelsepark), toegevoegd groen en water (onder andere herstel singels en Leidsche Vaart), de toegevoegde woningen in het gebied en heldere afspraken over beheer.
2/6
Effectdoelstelling 3 Een goed bereikbaar Stationsgebied. De nieuwe OV-terminal zorgt voor optimale transfermogelijkheden tussen de verschillende vormen van vervoer: trein, bus, tram, fiets en auto. De bereikbaarheid voor het openbaar vervoer verbetert door:
• de uitbreiding van de stationshal in combinatie met onder meer de vernieuwde en verlengde tram- en busperrons aan zowel de oostzijde als de westzijde van het station; • de aanleg van de toeleidende HOV-routes; • de bouw van 22.000 ov-gerelateerde fietsenstallingen.
Ook de bereikbaarheid van de overige modaliteiten (fiets, voetganger, auto) zijn toegesneden op de herontwikkelingen in het totale stationsgebied. Streefwaarde Effectindicatoren 1.a
2004
2007
0
0
Toename aantal banen in het Stationsgebied met
2015 2.220 fte* 144 miljoen
1.b
Toename netto contante waarde in het Stationsgebied met
0
0
euro*
1.c
Toename ozb-opbrengsten per jaar met
0
0
2 miljoen euro**
2.a
Toename waardering openbaar gebied, schoon en heel
6
0
7
2.b
Toename beleving gevoel van veiligheid
6
0
7
2.c
Aantal ov-reizigers
0
55 miljoen
100 miljoen1
* Bron: economische effectrapportage Bestuursinformatie/Ecorys 2003 ** Bron: analyse Bestuursinformatie bij Masterplan 2003. Relevante omgevingsfactoren Er is een aantal belangrijke omgevingsfactoren: de ambities en randvoorwaarden van het Rijk (de ministeries VROM en VenW);
• • de commerciële belangen van private partners, waaronder Corio, Jaarbeurs, NS en Rabobank; • de nog altijd toenemende vervoersstromen in het gebied; • de veelheid van partijen en belangen die zich in dit gebied manifesteren; • de ingewikkelde eigendomsrelaties. Deze omgevingsfactoren bepalen in belangrijke mate de haalbaarheid en het tempo van de geplande ontwikkelingen. De activiteiten van vijf stichtingen zorgen voor permanente juridische procedures.
1.1.2 Wat gaan we ervoor doen? In de programmatabel van het Stationsgebied staan de streefwaarden. Die tabel actualiseren we elk jaar bij de bestuursrapportage Stationsgebied. In 2009 gaan de coördinerende, voorbereidende, randvoorwaardelijke werkzaamheden en conditionering van projecten door. Het gaat daarbij om: werkzaamheden op publiekrechtelijk vlak (procedures en vergunningen);
• • het opstellen en sluiten van project- en ontwikkelovereenkomsten met de private partijen en het toetsen op nakoming ervan; • het ontwerpen en voorbereiden van projecten die door de gemeente uitgevoerd worden (vooral infrastructuur en openbare ruimte).
Daarnaast komen het Muziekpaleis, de OV-terminal en hotel/woningen aan de kop van het Jaarbeursterrein in uitvoering.
1
Is de verwachte prognose ProRail; in verband met vaste terminologie in het begrotingsformat, hanteren we de
term ’streefwaarde’.
3/6
Werkgelegenheid en economische potentie Prestatiedoelstelling 1.1 Vergroten van de werkgelegenheid en benutten van de economische potentie voor de stad als geheel. Prestaties lange termijn In 2015 willen we de volgende streefwaarden gerealiseerd hebben: Toename aantal woningen met 2.266
• • Toename m² kantoren (inclusief raadsbesluit 10-01-2008 betreffende Knoopkazerne) met 251.714 m² bvo • Toename m² winkels 45.000 m² vvo • Toename m² leisure met 69.600 m² vvo • Toename m² cultuur met 37.500 m² bvo • Toename m² hotel met 16.700 m² bvo • Toename m² horeca met 11.515 m² bvo Prestaties korte termijn (2009) De uitvoering van de volgende projecten is of wordt gestart in 2009: Muziekpaleis, inclusief expeditietunnel en Catharijnebak.
• • Woon-winkelgebouw ‘De Vredenburg’. • Kop Jaarbeurs; Parkeergarage (waarop aansluitend Megabioscoop en casino (Holland Casino) worden gerealiseerd).
Planontwikkeling: Bibliotheek op het Smakkelaarsveld.
• • Selectie ontwikkelaar/eindgebruiker eerste fase NH-kwartier. • Ondergrondse parkeergarage Jaarbeursplein. • Knooplocatie (RGD) in combinatie met Westflank-Zuid (kantoren; NS Poort). • Westflank-Noord (woningen en kantoren; NS Poort). • Bebouwing Stationsstraat-Noord.
Planologische procedures Voor de volgende projecten lopen artikel 19 WRO en planologische procedures conform nieuwe Wro (initiatief van de private partners): Megabioscoop, Holland Casino, Parkeergarage (allen Kop Jaarbeurs).
• • Hotel annex woningen (Kop Jaarbeurs). • OV-terminal. • Muziekpaleis/expeditietunnel. • Gebouw Vredenburg-Noord. • Stadskantoor. • Entreegebouw/parkeergarage.
Het verloop en de voortgang van de procedures zijn onder meer afhankelijk van de ontwikkelingen luchtkwaliteit. Overeenkomsten In het Stationsgebied worden diverse gronden en panden verworven. Minnelijke verwerving is het uitgangspunt. Voor de vastgoedprojecten die private ontwikkelaars realiseren, worden intentie-, ontwikkel- en projectovereenkomsten gesloten. Voor projecten op gemeentegrond, sluiten we uitgifteovereenkomsten. Voor de eerste twee hieronder genoemde ontwikkelovereenkomsten moeten we als eerste stap (in 2008) intentieovereenkomsten sluiten. Afhankelijk van de uitkomst van die trajecten en besluitvorming wat dat betreft kunnen we vervolgens in 2009 ontwikkelovereenkomsten sluiten. bilaterale ontwikkel-/projectovereenkomst bebouwing Stationsstraat-Noord;
• • ontwikkelovereenkomst NH-kwartier (eerste fase); • ontwikkelovereenkomst bibliotheek en woningen.
Bilaterale Project Overeenkomsten (BPO) en uitgifteovereenkomsten en notariële akten: Uitgifteovereenkomst Entreegebouw annex parkeergarage Catharijnesingel.
• • BPO Poortgebouw.
4/6
Leefbaarheid en veiligheid Prestatiedoelstelling 2.1 Verbeteren leefbaarheid en veiligheid in het Stationsgebied. Prestaties lange termijn In onderstaand overzicht staan de belangrijkste projecten die aan het einde van de looptijd zijn gerealiseerd en een grote bijdrage leveren aan het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid in het Stationsgebied: Westpleintunnel;
• • herstel Catharijnesingel en Leidsche Vaart; • openbare pleinen en parken (Jaarbeursplein, Stationspleinen, Vredenburgplein, Smakkelaarsveld en Moreelsepark); • Stadscorridor; • overige voorzieningen (onder andere groen, water, bruggen, fietsroutes). Prestaties korte termijn (2009): Deelgebied Vredenburg en omgeving:
•
• DO Vredenburg-Noord als onderdeel van DO Catharijnesingel. • Integratie VO Vredenburgplein in DO Catharijnesingel. • Deelgebied Catharijnesingel en omgeving: • DO Catharijnesingel (inclusief VO/DO Moreelsepark, DO Vredenburg-Noord, VO Paardenveld, Weerdsingel). • Conditionering Catharijnesingel (sloop bakken, verleggen kabels en leidingen). • Uitvoeringsgereed ontwerp Vredenburgknoop in bouwteamverband. • Deelgebied Smakkelaarsveld en omgeving.: • VO Smakkelaarsveld in samenhang met ontwerpproces Stadsbibliotheek. • VO/DO HOV toeleidende routes. • Afronden realisatie Tijdelijk Fietsgebouw. • VO’s/DO’s tunnels (Daalse Tunnel, Leidsche Veertunnel, Van Sijpesteijntunnel). • Deelgebied Nieuwe Stationsstraat en omgeving: • Opstellen/afronden VO/DO Nieuwe Stationsstraat. • Opstellen/afronden VO/DO HOV-toeleidende routes. • Deelgebied Croeselaan/Jaarbeursplein: • Afronden Voorlopig Ontwerp. • Besluitvorming Definitief Ontwerp. • Tijdelijke inrichting ter plekke van nieuwbouw Rabobank. • Openbare Ruimte Stadskantoor: • Opstellen Definitief Ontwerp. • Westpleintunnel/Daalsetunnel: • Besluitvorming Functioneel Ontwerp. • Start Voorlopig Ontwerp. • Start conditionering. • Overige mijlpalen (vooral die gelegen op kritieke tijdpad): • Implementatie aanpak archeologie en monumenten. • Implementatie aanpak sanering waaronder biowasmachine. • Implementatie aanpak vergroening (raadsmotie). • Integratie plannen openbare ruimte met plannen vastgoedpartijen. • Structurele aanpak procedures en vergunningen. • Tour de France (Grand Depart 2010). • Implementatie aanpak tijdelijke situatie. 2
Voortgang van deze werkzaamheden wordt mede beïnvloed door de besluitvorming bij private partijen en gemeente. Behalve werken in deelgebieden, vindt in het programma Infrastructuur en Openbare Ruimte een aantal gebiedsdekkende activiteiten plaats: biowasmachine, warmte-koudeopslag en duurzaamheid.
2
VO= voorlopig ontwerp; DO= definitief ontwerp. 5/6
Bereikbaarheid Prestatiedoelstelling 3.1 Verbeteren van de bereikbaarheid van het Stationsgebied. Prestaties lange termijn Behalve de realisering van de OV-terminal (Rijk) betreft het hier gemeentelijke projecten: HOV-banen;
• • Toeleidende routes van bus en tram naar OV-terminal. Prestaties korte termijn (2009): OV-terminal:
•
• onherroepelijke vrijstelling artikel 19 wet RO; • bouwvergunning; • conditionering; • start bouw; • bestuurlijke vaststelling van het bereikbaarheidsplan. • Gemeente: • definitieve ontwerpen en artikel 19-procedures voor de toeleidende routes OV-terminal; • start bouw knoop HOV-viaduct Vredenburg en technische voorbereiding en procedures andere onderdelen Vredenburgknoop.
Duurzaamheid Prestatiedoelstelling 4.1 Een zo duurzaam mogelijk Stationsgebied, vanuit lucht-, water- en bodemkwaliteit en gebruik van openbare ruimte. Komend jaar onderzoeken wij de mogelijkheden van het toevoegen van de doelstelling ’duurzaamheid‘ aan de eerdere vastgestelde doeleinden van het nieuwe sleutelproject. Aangezien er gemeentelijke kaders zijn (masterplan met deelproducties, structuurplan enzovoort) en voor het merendeel van het gebied ondertekende contracten met de private partners, betekent duurzaamheid een aanvulling ten opzichte van de NSP-doelstellingen. Prestaties lange termijn Een zo duurzaam mogelijk Stationsgebied, vanuit lucht- en water en bodemkwaliteit en gebruik van openbare ruimte. Prestaties korte termijn (2009): Uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek, waaruit moet blijken of er voldoende middelen vrij te maken te zijn om de doelstellingen van duurzaamheid in de vastgestelde plannen te realiseren. Prestatie-indicatoren 1.1.a
Bilaterale ontwikkelovereenkomsten (bestuurlijke
1.1.b
Bilaterale projectovereenkomst (bestuurlijke
goedkeuring)
Realisatie 2007
Begroting 2009
Begroting 2012
0
1-3
0
goedkeuring)
0
1
0
1.1.c
Uitgifteovereenkomsten
0
1
0
2.1.a
Op te leveren VO/DO
5
12
0
2.1.b
Conditionering
0
1
0
3.1.a
Op te leveren VO/DO
2
1
0
3.1.b
Conditionering
0
1
0
6/6
In het Stationsgebied van Utrecht wordt hard gewerkt aan de toekomst van onze stad. Verschillende partners werken samen in een megaproject van vele jaren. Jaren waarin het Stationsgebied ingrijpend zal veranderen. De ambities zijn groot. Het gebied biedt straks een betere mix tussen werken, wonen en recreëren. Het nieuwe Stationsgebied en de historische binnenstad zullen weer één levendig geheel gaan vormen.
Website
Infocentrum
Op cu2030.nl vindt u alle actuele
Hoe ziet het Stationsgebied er straks uit?
informatie over de plannen, inclusief foto’s,
Welke sfeer en uitstraling krijgt de stad?
tekeningen en impressies van het
Hoe zit het met de bereikbaarheid? Waar
toekomstige Stationsgebied. Hoe ziet het
komen woningen, winkels en kantoren?
nieuwe station eruit? Hoe verloopt de
Loop eens binnen bij het infocentrum
transformatie van Muziekcentrum
(Gildenkwartier 193). Daar ziet u de
Vredenburg tot Muziekpaleis? Surf naar de
toekomst van het Stationsgebied met
site voor actuele info.
eigen ogen. We organiseren ook ontvangsten voor groepen.
Adres Infocentrum Adres
Gildenkwartier 193 (ingang naast Media Markt)
Telefoon 030 - 286 96 50 E-mail
[email protected]
Open
maandag - vrijdag van 13.00 - 18.00 uur zaterdag van 13.00 - 17.00 uur.
cu2030.nl
