RAPPORT VAN BEVINDINGEN DEFINITIEF FINANCIEEL CONTINUÏTEITSTOEZICHT bij de Landstede Groep
Plaats Bestuursnummer Datum onderzoek Datum vaststelling Onze Referentie
: : : : :
Utrecht 40810 2013 3 maart 2014 4216557
Inhoud 1
Inleiding 5
2
Bevindingen 7
3
Toezichtarrangement financiële continuïteit 9
Bijlage 1
Zienswijze van het bestuur 10
Pagina 3 van 10
1
Inleiding In 2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs (hierna inspectie) het financieel risicoprofiel van De Landstede Groep verhoogd en is daarbij een geïntensiveerd toezichtarrangement ingesteld. In november 2013 heeft de inspectie een onderzoek naar de recente ontwikkelingen en financiële positie van De Landstede Groep uitgevoerd. In het kader van de Wet op het onderwijstoezicht worden toezichtarrangementen openbaar gemaakt. De rapportage van de onderzoeken is als concept eerst aan de betrokken onderwijsinstelling ter hoor en wederhoor aangeboden. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: • Een financiële analyse van de jaarrekening 2012 en bij het bestuur ter aanvulling of verduidelijking opgevraagde financiële gegevens; • een gesprek met de bestuurder en de controller op 11 november 2013. • afstemmen van het rapport van bevindingen met de bestuurders. De financiële analyse is gebaseerd op onder meer de volgende documenten: • de financiële positie 2012 van de Landstede Groep op basis van de jaarrekening 2012, die door de externe accountant is voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring; • de financiële ontwikkelingen 2013 van de Landstede Groep op basis van – niet door een accountant beoordeelde – tussentijdse interne financiële rapportages tot en met september 2013 en deelnemersaantallen van oktober 2013; • de – niet door een accountant beoordeelde – liquiditeitsbegroting 2013 en 2014 van de Landstede Groep, versie september 2013. Tijdens het onderzoek beoordeelden wij de financiële positie van het bestuur, met als leidende vraag of de financiële continuïteit van het onderwijs binnen afzienbare termijn in het geding is. Toezichtkader en afbakening onderzoek De inspectie is bij haar onderzoek uitgegaan van het Toezichtkader BVE 2012 inclusief de aanpassingen toegelicht in de sectorale nieuwsbrieven en tevens vermeld op www.onderwijsinspectie.nl. Het onderzoek is niet te kwalificeren als een accountantsonderzoek. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de financiële positie. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. In de bijlage is de zienswijze van het bestuur opgenomen.
Pagina 5 van 10
2
Bevindingen 2.1 Financiële positie 2012 Landstede Groep In onderstaande tabel wordt in drie kengetallen de financiële ontwikkeling in de periode 2010 tot en met 2012 van de Landstede Groep afgezet tegen de signaleringsgrenzen. De signaleringsgrenzen hanteert de inspectie om mogelijke risico’s voor de financiële continuïteit te detecteren. De kengetallen zijn ontleend aan de – door de instellingsaccountant gecontroleerde - jaarrekeningen van de Landstede Groep.
Kengetal solvabiliteit 2 liquiditeit rentabiliteit
2010 0,32 0,68 -0,4
2011 0,25 0,34 -4,0
2012 0,26 0,26 -3,4
Signaleringsgrens 0,30 *1 0,50 0
*1 In 2013 heeft de Minister van OCW aan de Tweede Kamer gemeld dat de signaleringsgrens voor de solvabiliteit van 0,2 naar 0,3 is verhoogd.
De financiële ontwikkelingen van de Landstede Groep zijn drie opeenvolgende jaren negatief. De verliezen van € 6,7 mln. (– 4%) over 2011 en € 5,9 mln. (- 3,4 %) over 2012 zijn fors. Deze verliezen betreffen met name het bekostigde mbo en de private activiteiten van de Landstede Groep; en in beperkte mate een van de drie bekostigde vo instellingen. De solvabiliteit 2 van de Landstede Groep valt vanaf 2011 met waarden van 0,25 respectievelijk 0,26 onder de benedengrens voor signalering. Daarbij is die solvabiliteit nog aanzienlijk positief beïnvloed door de gekozen waarderingsgrondslagen van de Landstede Groep voor enerzijds het vastgoed en anderzijds een deel van de leningen. De gedaalde liquiditeit van de Landstede Groep is in 2011 en 2012 eveneens onder de signaleringsgrens geraakt. De liquiditeitspositie van met name het mbo en een van de vo instellingen is in 2012 kritisch gebleken. De inspectie vindt het van belang dat het bestuur zich richt een gezonde financiële positie van elk onderdeel van de Landstede Groep.
2.2 Overige bevindingen De Landstede Groep is in 2009 gevormd en betreft een bestuurlijke fusie van een aantal zelfstandige rechtspersonen met onder ieder van deze rechtspersonen een of meerdere rechtspersonen. De zelfstandige rechtspersonen betreffen: • Stichting Landstede (mbo, bevoegd gezag 40810); • Stichting Ichtus (vo, bevoegd gezag 41429); • Stichting Agnieten / De Boog (vo, bevoegd gezag 41158); • Stichting CVMBO Harderwijk (vo, bevoegd gezag 41430); en • Stichting Landstede Beheer en Deelnemingen (private activiteiten).
Pagina 7 van 10
Per 1 juli 2013 is het Vechtdalcollege (vo, bevoegd gezag 40722.) aan de Landstede Groep toegevoegd. De cijfers van deze school zijn nog niet in deze rapportage betrokken. De activiteiten van de rechtspersonen van de Landstede Groep variëren van bekostigd voortgezet onderwijs, bekostigd middelbaar beroepsonderwijs, privaat onderwijs en overige private activiteiten. In totaal omvat De Landstede Groep meer dan 30 rechtspersonen, waaronder besloten vennootschappen, stichtingen en een commanditaire vennootschap. Het onderwijsverzorgingsgebied van de Landstede Groep omvat grote delen van Overijssel, Gelderland, Flevoland en het zuidwestelijk deel van Drenthe en wordt op meer dan 30 werklocaties verricht. De gekozen structuur van de organisatie, de omvang, variëteit en diversiteit van de activiteiten en wettelijke werkgebieden (voortgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs, kinderopvang, welzijn, en overige private werkgebieden) en grote geografische spreiding van werklocaties maakt dat de Landstede Groep een complexe organisatie is die zeer hoge eisen stelt aan het bestuurlijk vermogen en verantwoordingen. De inspectie vindt het van belang dat het bestuur zich bezint op de grenzen van een organisatorisch zinvolle en stuurbare omvang.
Pagina 8 van 10
3
Toezichtarrangement financiële continuïteit Aangepast financieel continuïteitstoezicht De bevindingen in hoofdstuk 2 wijzen uit dat de financiële continuïteit van het bestuur in het geding is. De inspectie handhaaft dan ook het arrangement aangepast financieel continuïteitstoezicht (voorheen ook geïntensiveerd financieel toezicht genoemd) voor de Landstede Groep. Dit besluit is gebaseerd op de door de instelling zelf verzamelde en verstrekte informatie en de toelichtingen daarop. De inspectie heeft de aannemelijkheid van de informatie beoordeeld, maar heeft hierop geen controlewerkzaamheden verricht. Ook heeft de inspectie de volledigheid en/of de juistheid van de gegevens in de (financiële) administratie van de instelling niet onderzocht. Afspraken Het bestuur informeert ons direct over belangrijke wijzigingen in zijn financiële positie en zendt ons de volgende informatie zo spoedig mogelijk: • Verbeterplan gericht op het zo spoedig mogelijk herstellen van de financiële minimumwaarden voor rentabiliteit, liquiditeit en solvabiliteit, uitgewerkt in • Een begroting 2014 en meerjarenbegroting 2015-2017; • Investeringsplannen 2014 tot en met 2017 • Liquiditeitsbegroting 2014 en 2015; • Managementrapportages tot en met november 2013.
Pagina 9 van 10
Bijlage 1 Zienswijze van het bestuur
Landstede groep is een grote onderwijsorganisatie die aantrekkelijk onderwijs verzorgt. Wij geloven dat onze deelnemers beter leren in, aan en van de praktijk. Landstede is om die reden verbonden aan initiatieven in de samenleving en het bedrijfsleven. Landstede is daarmee een netwerkorganisatie waarin leerlingen, studenten en medewerkers waardevol kunnen leren, leven en werken. Deze organisatiekeuze vraagt zoals u stelt om een goede scheiding van activiteiten en transparante verantwoording. In 2013 zijn daarom binnen Landstede een aantal belangrijke inrichtingswijzigingen doorgevoerd die inmiddels hebben geleid tot verbetering in de sturing en verantwoording. Landstede groep kende de afgelopen jaren een sterke deelnemersgroei die door de t-2 bekostiging in het MBO heeft geleid tot aanmerkelijke voorfinanciering. Om deze deelnemers goed onderwijs te bieden, is bovendien geïnvesteerd in gebouwen en inventaris. Het College van Bestuur erkent dat daardoor de financiële kerncijfers in 2011 en 2012 onder de maat zijn en heeft inmiddels beleid ingesteld de kerncijfers te herstellen. Nu de deelnemersgroei is afgevlakt, is daarvoor ook ruimte. De voorlopige jaarcijfers over 2013 laten zien dat dit beleid op stichtingsniveau en groepsniveau leidt tot kerncijfers boven de geldende signaalwaarden. In meerjarenperspectief blijven solvabiliteit, liquiditeit en rentabiliteit boven de geldende signaleringswaarde. Het College van Bestuur heeft de verwachting dat het aangepast financieel toezicht na de oplevering van de jaarrekening 2013 door de inspectie zal worden heroverwogen.
