Besturing Hoogheemraadschap van Delfland Michiel van Haersma Buma Anke Boomsma 22 september 2008 Informatieve VV
Algemene inleiding Belangrijkste ontwikkelingen:
•
Nieuwe Waterschapswet: – Waterzuiveringsbeheer: zuiveringsheffing – Watersysteembeheer: watersysteemheffing
•
Ontwikkelingen in de regio: – Toename verharding, verandering klimaat, daling bodem, strengere (Europese) regelgeving
• •
Bedrijfsvoering intensiveren Van buiten naar binnen
Waterzuiveringsbeheer • • • • •
Nieuwe AWZI HNP en persleidingen noodzakelijk Geen dividend NWB of subsidies en hoge realisatiekosten Kapitaalslasten nu exploitatie in Tevens nieuwe kostentoedeling vastgesteld Voorkom dat je geld moet lenen zonder dat er kosten/inkomsten aan gerelateerd zijn
• •
De tariefontwikkelingen Er is een vereveningsreserve; wat betekent de omvang daarvan voor de tariefontwikkeling
Watersysteembeheer •
Verharding, klimaatweersverandering, bodemdaling en regelgeving maken ingrijpende verbeterprogramma’s noodzakelijk: ABCDelfland, Kadeverbeteringsprogramma, KRW
•
Eeuwenoud beheerorganisatie wordt jonge investeringsonderneming
•
Kapitaalslasten gerealiseerde verbetermaatregelen nu exploitatie in
• • •
Nieuwe kostentoedeling Noodzaakt tot tariefsaanpassingen Komende jaren: - van realiseren en intensiveren naar keuzen maken en kansen benutten - jaarlijks investeringsvolume maximeren (95 mln euro)
Doorontwikkeling organisatie • •
In college gesproken over doorontwikkeling organisatie Belangrijkste aandachtspunten daarbij: - P&C, financiële strategie en financieel beleid - Nieuwe wettelijke taken - Strategische beleidsondersteuning - Bestuursondersteuning - Processturing planvorming t/m realisatie - Van buiten naar binnen denken
Onderwerpen •
Organisatie – Bevindingen – Besturing – Doorontwikkeling
•
Financieel – Begroting – Meerjarenraming – Tarieven
•
Communicatie – Waterschapswet – Kostentoedeling – Opbrengstenstijging
Koffie
Onderwerpen
•Organisatie –Bevindingen – Besturing – Doorontwikkeling •
Financieel – Begroting – Meerjarenraming – Tarieven
•
Communicatie – Waterschapswet – Kostentoedeling – Opbrengstenstijging
Een gezamenlijke bril voor Bestuur en Management • • • •
Willen (visie en missie) Hebben (instrumenten) Kunnen (competenties) Zijn (cultuur)
•
Vertaalslag vanuit visie en missie naar:
•
-
sturing thema’s/targets BSC instrumenten (PIOFAH) competenties (MD-traject/PVE) cultuur steun ontwikkeling
Verdeling van bevoegd heden en verantwoordelijkheden: besturingsmodel
Individuen Burgers
Groepen
Visie
Markten
Gebruikers
Allianties
Cultuur Instrumenten Maatschappij
Competenties Samenleving
Individuen Burgers Gebruikers
Groepen Markten Allianties
Bevindingen: inspirerend Maatschappij
•
Visie: Professioneel WBP, doorontwikkeling, naam Delfland bekend, toekomstgericht
•
Instrumenten: veel, procesbeschrijvingen, inkoop en aanbestedingsbeleid, accountmanagement, projectmatig werken
•
Competenties: Veel kennis en expertise, omgeving voor kennisdeling
•
Cultuur: Sterk betrokken, informeel, kernwaarden, laag ziekteverzuim (1e-2e-3ekw: 5%-4%-3%)
Individuen Burgers Gebruikers
Samenleving
Groepen Markten Allianties
Bevindingen: te ontwikkelen Maatschappij
•
Visie: Prioriteren, koers vasthouden, bedrijfsvoering, leiderschap, samenhang
•
Instrumenten: personeelsbeheer: sturing op geld i.p.v. op formatie, GIDS, standaarden voor besluitvormingsstukken, kennismanagment
•
Competenties: Vacature vervulling door externen verminderen, versterken risico en scenario denken, accountability
•
Cultuur: Ja, mits i.p.v. Nee tenzij; win-win denken, eenheid in opvattingen ‘regels van het spel’, van buiten naar binnen
Samenleving
Liquiditeit Delfland •
Jaren 90: zuiveringsinstallaties en transportleidingen voorzien
•
Vooruitlopend: tarieven verontreinigingsheffing verhoogd
•
Vereveningsreserve: dekt kostenstijging onvoldoende
•
Watersysteem: nog niet geanticipeerd op omvangrijke tariefsverhogingen
•
Exploitatietekorten leiden tot hogere rentekosten
MJB 2008-2012: Exploitatie en reserve
2008
MJB 2008-2012: Exploitatie en reserve
2012
Huidig financieel beleid •
Activeringsbeleid: maximale activering, kosten zoveel mogelijk (bedrijfseconomisch) naar de toekomst
•
Afschrijvingstermijnen: lang t.o.v. andere waterschappen
•
Start afschrijven: jaar na ingebruikneming, kosten naar toekomst
•
Baggeren: m.i.v. 2008 geactiveerd, voorkomen schommelringen
•
Investeringen: rente- en personele lasten geactiveerd
Nieuw: Waterschapswet! Huidig financieel beleid: externe toets Kenmerken solide financieel beleid Algemeen aanvaarde grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Deugdelijke onderbouwing materiële begrotingsposten Goede verwerking strategisch beleid en macro-economische ontwikkelingen Laatste jaar meerjarenbegroting structureel sluitend Laatste jaar meerjarenbegroting voldoende weerstandsvermogen (in relatie tot risicoprofiel) Heldere uitgangspunten financieringsfunctie eigen vermogen Adequate interne toets op toepassing voorgaande uitgangspunten
Onderwerpen
•Organisatie – Bevindingen
–Besturing – Doorontwikkeling •
Financieel – Begroting – Meerjarenraming – Tarieven
•
Communicatie – Waterschapswet – Kostentoedeling – Opbrengstenstijging
Delfland
. / / / / . /
Scores quick scan: noodzaak koerswijziging rood is urgent, geel midden, wit is laag! Omgevingsbeeld Ambitie Strategie organisatie ontwikkeling Strategie Business ontwikkeling
VISIE
Groepen Individuen
CULTUUR
Leiderschap
Kern competenties INSTRUMENTEN
COMPETENTIES
H R M proces Primaire processen Persoonlijke competenties Ondersteunende processen Ontwikkeling Management control Samenleving Kwaliteitsmanagement Communicatie
Waarden Vertrouwen Betrokkenheid 17
Aanscherping 1 en 2 juli •
Competentie ontwikkeling: bij voorrang nodig, in het verlengde daarvan: leiderschap
• •
Van buiten naar binnen denken inbedden Communicatie beleid: in ontwikkeling (extern), ook intern nog aandacht (informeren)
•
Visie: Naar buiten bekend, over de organisatie niet: “geen gedeelde visie op hoe de organisatie wordt gerund en verbeterd (bedrijfsprocessen)”
•
Rust en ruimte: Energie om boven dagelijkse dingen uit te komen onvoldoende
Koersbijstelling is nodig • •
Nieuwe en zware uitdagingen in het waterbeheer Rek is uit de organisatie: werkdruk en produceren gaan ten koste van groei en verdieping van kennis en kunde
• •
Financiële sturing is slecht Hanteren instrumenten moet versterkt en verbeterd worden
•
Positie Directie behoeft versterking
Ontwikkelingslijnen regie op sturing •
Besturingsmodel en –instrumentarium – Model vaststellen (strategie organisatie ontwikkeling, managementcontrol, ondersteunende processen) – Implementatieplan
•
Management development programma – Leiderschap, Persoonlijke competenties, Ontwikkeling binnen de organisatie – P&O
• • •
Doorontwikkeling van de organisatie Managementdagen => programma Interne communicatie
Definitie besturingsmodel Het samenstel van:
• • •
Afspraken Regels Instrumenten
dat in SAMENHANG de
• •
uitvoering van het beleid en het bereiken van de doelstellingen
van een organisatie mogelijk maakt
Organisatiedoelen • •
Bereiken “Operational Excellence” Naar een vraaggestuurde organisatie met beide benen in de samenleving
• •
Organisatie groeit als mensen kunnen groeien Verzakelijking, professionaliteit en resultaatgerichtheid als bouwstenen
•
Van “buiten naar binnen”
Doel ontwikkeling besturingsmodel • • • • •
Verzakelijking van werkverhoudingen Meetbaar maken van prestaties Betere sturing en greep op realisatie Ontwikkeling potentieel medewerkers Belonen van inzet en ontwikkeling
Gaat dat morgen gebeuren?
• • •
Geleidelijke weg Leertraject Geleidelijke invulling => implementatieplan
Doel van beoogde besturing We maken onderscheid :
•
Besturen: keuzen, prioriteiten, hoofdlijnen => concernsturing => strategisch
•
Managen: planmatig uitvoeren, inzet mensen en middelen binnen kaders => organisatie- en sectorsturing => tactisch
•
Aansturen: dirigeren dagelijkse werkzaamheden en aanspreken van medewerkers => individueel => operationeel
Structuur van de sturing: concern, organisatie en sector Besluitvormend
Concernsturing
H
H
Besluitvormend
BMO S T T T T Organisatiesturing
S T T T T
S T T T
H DG D S T T T T T
H
H D&H
S T T T
S T T T T
VV
Advies S T T T T BesluitVormend In sector
Principes prestatiemanagement • • • • •
Beleid wordt centraal vastgesteld op concernniveau Decentraal gebeurt wat decentraal kan – Integrale verantwoordelijkheid dicht bij feitelijke werkzaamheden Integraal waar het kan, samen is de regel Transparant voor en in dialoog met de omgeving Begroting is begroting
Wat is nodig voor besturing: •
Rollen van bestuur, bestuurders en organisatie duidelijk
•
Portefeuille verdeling eenduidig en werkbaar
•
Doelen en prioriteiten van HHD bepaald
•
Bijdragen van sectoren, teams en individuele medewerkers aan die doelen benoemd
•
Mogelijkheden van sectoren, teams en individuen om die bijdrage te leveren in kaart
Huidige portefeuilleverdeling Gebiedsgerichte indeling V&H: Michiel
Oostland Johan
Kerntaken / kerndoelen
Waterbeheersing Johan Waterkering Koos Waterkwaliteit Tineke Afvalwaterzuivering Tom
Financiën Aad
Westland Koos
MD/ WWG Tineke
Haagland Aad
Wat is nodig voor besturing (vervolg) •
Heldere afspraken ten aanzien van meetbare resultaten: prestatiesturing
•
Een vaste manier voor het vastleggen van afspraken
•
Een kader voor afleggen van verantwoording op alle niveaus binnen HHD
•
Informatie voorziening op orde
•
Een cultuur van aanspreken, verantwoording willen afleggen en samenwerken
Afspraken D&H en SD (“Contract”) 1. 2. 3. 4. 5.
Versterken (financiële) functie Begroting 2010 op orde (2009 tussenjaar) Ingevoerde waterschapswet 2009 Inzicht in risico’s en voortgang 2009 Geaccordeerd WBP 2010 – 2015 in overeenstemming met P&C cyclus en gestelde prioriteiten
6. 7.
Besturingsmodel in 2009 doorgevoerd Dienstverlening naar hoger niveau (speerpunten 2009: te formuleren)
8. 9.
Inrichting ondersteuning directie per 2009 Evaluatie van de organisatie doorontwikkeling eind 2009
Onderwerpen
•Organisatie – Bevindingen – Besturing
–Doorontwikkeling •
Financieel – Begroting – Meerjarenraming – Tarieven
•
Communicatie – Waterschapswet – Kostentoedeling – Opbrengstenstijging
Individuen Burgers Gebruikers
Groepen Markten Allianties
Koers, bezieling en inzet Waar je ook heen gaat, ga met heel je hart!
•
Maatschappij
Korte en ML termijn inspanningen in elkaars verlengde zetten
• • • •
Professionalisering op vele fronten Bedrijfsvoering in de zon (been bijtrekken) Rust en samenhang in de organisatie brengen Kiezen en standvastig uitvoeren in het licht van WBP 2010-2015
Samenleving
Speerpunten doorontwikkeling Versterking van:
• • • •
Financiële sturing Bedrijfsvoering en middelenfunctie Bestuurs- en directieondersteuning Sturing op samenhang tussen sectoren in het primaire proces
•
Kwaliteit (vaste managers, MD, funct./beoord.syst.) en kwantiteit (mn bedrijfsvoering, sturen op budget)
Financiële sturing Analyse strategisch financieel beleid Deloitte:
•
Nieuwe planning & control cyclus, geënt op nieuwe wetgeving:
• • • •
– –
Versterking centrale P&C organisatie: 7,2 fte extra Positionering concern controller
–
Ontwikkeling functie bedrijfskundigen
Relatie opdrachtgevers en –nemers Voor- en najaarsnota vervallen => man. rapportages Tijdige ontwikkeling meerjarenraming 2010 – 2015 Risico analyse en kwalitatieve verbetering op analyse van stukken
Bedrijfsvoering en middelen • •
Werving vast aangestelde teamleiders Formatie uitbreiding: – Functioneel applicatiebeheer (1 fte) – Ondersteunende medewerkers (2,2 fte) – Formatie DIV (voor 3 jaar, 2 fte)
•
Informatiseringplan – – – –
Beter benutting instrumenten Gegevensbeheer in samenhang Kennismanagement E-vaardigheden
Bestuurs- en directieondersteuning •
Calamiteitenzorg naar B&C – Uitbreiding 1,4 fte
• • • • •
“griffier” functie voor VV en commissies Strategische beleidsadvisering (2 fte, 1 extra) Vaste medewerkers communicatie op projecten Ondersteuning evenementen (1 fte) Teamleiders binnen B&C – 1 teamleider directiesecretaris
Samenhang sectoren primaire proces •
B&O: Opheffen team WKI Focus naar monitoring maatregelen en effecten i.p.v. nieuwe plannen
• •
ZB:
Per 1 juni 2008 gereorganiseerd
V&H: Nadere analyse toetsende taken i.s.m. B&O en loketfunctie
• •
PIB:
Herijking organisatiestructuur per 1-1-2009
OWB: Vervolg project OWB op koers
Vervolg doorontwikkeling • •
Per 1/1/2010 WBP4 gereed, inclusief formatieanalyse Nieuwe ontwikkelingen (zoveel mogelijk) binnen bestaand personeelsbudget
• • • • •
Impl. besturingsmodel, GIDS leidende P&C instrument Management development ingevuld VV sturing op personeelsbudget en niet op formatie Verbetering in projecten Jong Delfland en OR constructieve, creatieve en initiatiefrijke gesprekspartners.
•
Geen twijfels over door de VV gekozen sectormodel
Samenvatting m.b.t. formatie • • •
Nog éénmalig in formatie, voortaan in geld Uitbreiding 19 fte, vnl t.b.v. bedrijfsvoering Formatieonderzoek (n.a.v. toezegging VV juli 2007) gelijk oplopend met doorontwikkeling i.r.t. WBP4 2010-2015
•
Zoveel mogelijk budgetneutraal
Onderwerpen •
Organisatie – Bevindingen – Besturing – Doorontwikkeling
•Financieel – Begroting – Meerjarenraming – Tarieven •
Communicatie – Waterschapswet – Kostentoedeling – Opbrengstenstijging
Eerst koffie
Onderwerpen •
Organisatie – Bevindingen – Besturing – Doorontwikkeling
•Financieel
Eerst koffie
– Begroting – Meerjarenraming – Tarieven •
Communicatie – Waterschapswet – Kostentoedeling – Opbrengstenstijging
Waar komen we vandaan Watersysteemtaak
Exploitatie MEuro
Zuiveringstaak 350 300 250 200
Totale kosten Jaarresultaat
Investeringen 2005-2007 (M€)
150 100 50
Jaar
Zelfstandig
2005
72
0 -50
2006
70
280
2007
74
95
20 05 20 06 20 07 20 08 20 09 20 10 20 11 20 12 20 13 20 14 20 15 20 16 20 17 20 18
Overig
-100
Besluitvorming vereveningsreserve nav vragen commissie Waterbeheer november 2007
•
1995: afzonderlijke reserve opnemen voor waterkwaliteitstaak ter dekking exploitatietekorten na gereedkomen AHR
•
1996: voorstel reserves tussen 5 en 15%; voor AWZI HP uitzondering tot enkele jaren na gereedkoming > 15%
•
1998: komende jaren extra forse tariefsstijging
Besluitvorming vereveningsreserve nav vragen commissie Waterbeheer november 2007 Verhoging zuiveringstarieven in %
Vereveningsreserve
10,00 8,00 6,00
2,00 0,00 1995
1996
80 70 60 50 40 30 20 10 0
140,0 120,0 100,0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1997 1998 1999 2000 80,0 Jaar 60,0 Tariefsontwikkeling Zuiveringsheffing 40,0 20,0 0,0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 O m v a n g in M E u ro
4,00
Tarief Euro / ve
Tariefsverhoging %
12,00
Jaar 1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001 2002
Jaar
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Besluitvorming vereveningsreserve nav vragen commissie Waterbeheer november 2007
•
1995: afzonderlijke reserve opnemen voor waterkwaliteitstaak ter dekking exploitatietekorten na gereedkomen AHR
•
1996: voorstel reserves tussen 5 en 15%; voor AWZI HP uitzondering tot enkele jaren na gereedkoming > 15%
• • •
1998: komende jaren extra forse tariefsstijging 2003: reserves niet verder laten groeien Inmiddels blijkt onvoldoende vulling door oa: Rente, onbekendheid fee in beginjaren, indexen
Initiatieven verbetering kwaliteit meerjarenbegroting 2009-2013 • • • • • •
Meerjarenbegroting: alles wat we weten (transparantie) Inzicht geven kwaliteit ramingen en gevoeligheden Zoveel mogelijk kwantificeren Inzicht kostenontwikkeling t/m 2018 (WBP4 inzicht) Streven structureel evenwicht baten en lasten 2013 Saldireserves vooralsnog 5 - 15% totale lasten per taak, in ieder geval niet negatief
•
Risicoprofiel 2010-2014 uitwerken, nieuwe notitie reserves en voorzieningen
Varianten meerjarenbegroting 2009-2013 •
Maximumvariant: alle beleidsvoornemens waarover ‘afspraken’ zijn gemaakt in 2010-2015 realiseren (investeringsniveau € 135 miljoen per jaar).
•
Minimumvariant: alle beleidsvoornemens realiseren die de organisatie in zijn huidige omvang aankan (investeringsniveau € 95 miljoen per jaar).
•
Keuzes maken ten aanzien van programma’s, maatregelen (en projecten).
•
Investeringsplafonds onderbouwd vastleggen.
Bijdrage aan wateropgaven: groot
Ja, mits
Ja, doen
Kansen in omgeving: klein
TO
IT TE I R IO InvesteringsR volume P E 95 miljoen per jaar AM N E
Nee, niet doen
Nee tenzij
Bijdrage aan wateropgaven: klein
Kansen in omgeving: groot
Investeringen 2010 - 2015 (prijspeil 2008) 100 90
miljoen €
80
keuzes
70 60
basispakket
50 40
jaarlijks terugkerend
30 20 10 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Ontwikkelingen financieel
•
Waterschapswet: – Verschuiving van waterkwaliteitstaak naar watersysteem – Invloed van kostentoedelingssystematiek
•
50 M€ kostenstijging 2008 – 2009: – – – –
•
Fee Delfluent (31 M€) Kapitaalslasten zuiveringsbeheer (12,5 M€) Kapitaalslasten watersysteem (2,5 M€) Personeelskosten (4 M€)
Delflandse Kust: 0 M€
Zuiveringsheffing 140
10 5
120
0
100
-5 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 -10
Vereveningsreserve M€
80 60
-15
40
-20
Jaarresultaat M€
-25
20 0
-30
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
-35
12
120
10
100
8
80 6
60 4
40
Stijging opbrengst €/jaar
2
Tarief €/jaar
20 0
0
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Watersysteemheffing Saldireserve in M€
Jaarresultaat in M€
10
40 30
5
20
0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
-5
10 0
-10
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Stijging opbrengst in %
Jaar
Jaar
10 8 6 4
Stijging opbrengst in %
2 0 2008
2009 2010
2011 2012
2013 Jaar
2014 2015
2016 2017
2018
Expolitatie in M€ Watersysteemtaak Zuiveringstaak
350
Totale kosten
300
Jaarresultaat
250 200 150 100 50 0
-50 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 -100
Afschrijvingen en rente tov totaal 400
K osten in M€
300 Totale kosten
200
Watersysteemtaak Zuiveringstaak
100
0 2008
2009
2010
2011
2012
2013
Jaar
2014
2015
2016
2017
2018
Kaders financiële sturing (1) Programmasturing WBP
•
Inzicht in kwaliteit investerings- en exploitatieramingen (gevoeligheid)
• • • •
Heldere opdeling naar programma’s en maatregelen Investeringsplafonds / programma en per maatregel Financieel kader voor schuiven tussen maatregelen Minimaal driemaal per jaar inzicht in restantkredieten (krediet, werkelijke kosten, aangegane verplichtingen en actuele raming totale kosten per krediet)
Kaders financiële sturing (2) Programmasturing WBP
•
Aanscherpen verantwoordelijkheden opdrachtgever en opdrachtnemer (integrale verantwoordelijkheid)
• •
Aanscherpen verantwoordelijkheden concern control Bijzondere aandacht voor programmaoverstijgende projecten
•
Verbetering inzicht afhankelijkheid van derden (RWS, provincie, gemeenten en private partijen)
Onderwerpen •
Organisatie – Bevindingen – Besturing – Doorontwikkeling
•
Financieel – Begroting – Meerjarenraming – Tarieven
•Communicatie – Waterschapswet – Kostentoedeling – Opbrengstenstijging
Ontwikkeling tarieven 2008-2013 2008
2009
2010
2011
2012
2013
8,5%
8,5%
8,5%
8,5%
8,5%
43,96
91,14
98,89
107,29
116,41
126,31
Watersysteembeheer Stijging opbrengst Tarief ingezetenen per huishouden Tarief gebouwd/€2.500 econ. waarde
0,49
0,43
0,46
0,49
0,52
0,55
Tarief ongebouwd per ha.
74,11
137,51
148,4
161,01
174,7
189,55
Tarief natuur per ha.
74,11
2,87
3,11
3,38
3,67
3,98
10%
10%
10%
10%
10%
70,18
65,06
70,99
78,46
86,04
94,44
Zuiveringsbeheer Stijging opbrengst Tarief woningen en bedrijven per v.e.
Voorbeelden betalingen 2008-2013 % stijging
Voorbeelden te betalen bedragen 2008-2013 (in euro's)
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2009
Alleenwonend, geen eigenaar
114,14
156,2
169,88
185,75
202,45
220,75
37%
Meer personen, geen eigenaar
254,5
286,32
311,86
342,67
374,53
409,63
13%
Alleenwonend, woning WOZ-waarde €250.000
163,14
199,2
215,88
234,75
254,45
275,75
22%
Meer personen, woning WOZ-waarde €250.000
303,5
329,32
357,86
391,67
426,53
464,63
9%
Bedrijfspand, WOZ-waarde €5mln, 100 ve
7998
7366
8019
8826
9644
10544
-8%
Veeteeltbedrijf, 25 ha
1852,75
3437,75
3710
4025,25
4367,5 4738,75
86%
Openbare landweg, 25 ha
1852,75
6875,5
7420
8050,5
8735
9477,5
271%
Natuurterrein, 25 ha
1852,75
71,75
77,75
84,5
91,75
99,5
-96%
Centrale boodschap •
Nieuwe Waterschapswet: zuiveringsheffing en watersysteemheffing
• •
Tevens nieuwe kostentoedeling Ontwikkelingen regio: Toename verharding, verandering klimaat, daling bodem, strengere regelgeving
•
Nieuwe zuivering, leidingenstelsel, maatregelen ABC, kades, KRW etc: jonge investeringsonderneming
• • •
Tariefsontwikkelingen, vereveningsreserve Doorontwikkeling organisatie Praktische voorbeelden
Planning •
22 sept
: Informatieve VV Vanuit zorgvuldigheid tot 30 september vertrouwelijk
•
30 sept
: Persconferentie/gesprekken Dijkgraaf woordvoerder
• • •
Begin okt
: Bijeenkomst lijsttrekkers: financiën
Medio okt : MJR/begroting openbaar en ter inzage 20 nov
: VV
Samen …
