Vuurtoren Wacht
Beste Docent(e), Het Houten Huis komt binnenkort met de voorstelling Vuurtoren Wacht bij u op school of in een nabij gelegen speellokaal. Wie zijn wij? Wellicht is Het Houten Huis voor u een nieuwe naam. We zijn een beeldend- muzikale jeugdtheatergroep die zich vanaf 2013 heeft mogen vestigen in Groningen en hier voorstellingen maakt voor jong en oud. We maken fantasierijke voorstellingen vol visuele poëzie, fysieke humor en sprekende livemuziek. We oriënteren ons op de drie noordelijke provincies naast onze landelijke activiteiten. Onze wens is meer contact met de verschillende scholen in het noorden. We zouden graag de plannen en het beleid op elkaar afstemmen. Eerste theaterervaring We zijn blij om met Vuurtoren Wacht voor de jongste leerlingen te spelen. Misschien is dit de eerste keer dat ze met theater in contact komen. De ervaring en het beleven staan voorop en dat in een veilige en bekende omgeving van het speellokaal. Onze voorstelling is voor het grootste gedeelte non-verbaal (dit is vaak bij ons het geval) waardoor het visuele aspect en de muziek belangrijke factoren zijn. In onze lesbrief gaan we niet verder in op hoe je je gedraagt in het theater of bij een voorstelling. Bereidt u ze hierop voor? Educatiemateriaal We willen u vragen om een les te besteden aan vuurtorens om ze hier kennis mee te laten maken. Dan volgt een les waarin de verschillende seizoenen aanbod komen naar aanleiding van een spelopdracht. In deze leeftijdsgroep staan voor ons waarnemen en verbeelden centraal. Dit verbeelden hoeft nog niet op een podium met publiek. Ze beleven eerst zelf hoe het is om te verbeelden en dit vorm te geven. Het tonen aan derden komt in een later stadium. We sluiten de voorbereiding af met een filmpje waarin de actrice uit de voorstelling met een paar simpele bewegingen de seizoenen verbeeldt. We vragen u dit ‘bewegingsrijm’ met de leerlingen te oefenen. Na afloop verwerken ze de voorstelling door middel van het maken van flessenpost. We wensen jullie heel veel plezier met de voorbereiding en met de voorstelling zelf. Mochten er nog inhoudelijke vragen zijn dan kunt u altijd mailen naar
[email protected] voor coördinatie en verkoop
[email protected]. We hopen u en de leerlingen nog vaak te zien de komende jaren. Hartelijke groeten, Inez de Bruijn (theatermaakster, educatief medewerkster) Rosmarijn Kok (educatief medewerkster, verkoop regio)
tekst Inez de Bruijn • vormgeving Claudi Kessels • beelden Het Houten Huis • met dank aan Ben Visser
Vuurtoren Wacht
Lesbrief Vuurtoren Wacht In het kort iets over de inhoud van de voorstelling: In Vuurtoren Wacht blijft Vuurtorenvrouw alleen achter als Matroos uit varen gaat. Ze mist Matroos. De seizoenen trekken voorbij en met de zon, de bladeren en de sneeuw komen ook de postbode, de vliegenier en de trekganzen langs. Kunnen zij de leegte vullen die Matroos heeft achter gelaten?
Opdracht 1 Wat is een vuurtoren? U kunt plaatjes downloaden om op het digibord te laten zien: www.hethoutenhuis.org/downloads onder beelden vuurtorens. Heeft u geen digibord, print dan de plaatjes uit en laat ze rond gaan. Doel: begrip van en beeld bij een vuurtoren, zodat de leerlingen het verhaal beter tot zich kunnen laten komen.
1
Stel vragen aan de leerlingen; Wat is dit voor een toren? Heeft iemand zo’n toren wel eens gezien? Waar staat hij? Wat doet hij daar? Waarom is hij zo hoog? Waarom brandt er licht bovenin?
Een vuurtoren staat bij de zee, bij havens of duinen, op de rotsen of daarbij in de buurt. De toren staat er om schepen te waarschuwen dat er een gevaarlijk punt is, zoals rotsen. Maar ook om te laten zien dat de schepen in de buurt van een haven komen. De toren is heel hoog en bovenin brandt licht. Zo zien de schippers en matrozen ook in de nacht waar ze zijn of als het stormt op zee. Vroeger brandde er in de vuurtorens echt vuur. Maar in de torens die nu bij de zee staan, zitten grote lampen die rond draaien.
2
Opdracht 2 De seizoenen trekken voorbij Vertel de leerlingen dat binnenkort een voorstelling op school komt die Vuurtoren Wacht heet. In de voorstelling blijft Vuurtorenvrouw alleen achter. Ze wacht tot Matroos terugkomt. Alle seizoenen komen voorbij. Spel opdracht Doel: De leerlingen kunnen zich een situatie verbeelden en hiervanuit bewegen. Het is eerste kennismaking met zelf scènes spelen maar dan wel in de groep. Ze krijgen begrip van en gevoel bij de vier seizoenen. t ip
Zorg ervoor dat in u in een speellokaal bent of dat er voldoende bewegingsruimte is in het lokaal. U leest onderstaande tekst voor en tegelijkertijd spelen de leerlingen de situatie. We hebben de improvisatie uitgeschreven waarin de vier verschillende seizoenen aan bod komen met bijpassende activiteiten en veranderingen in de natuur. De leerlingen stellen zich de situatie voor en komen in actie wanneer u de gebeurtenis beschrijft. U zult uw tempo moeten vertragen en af en toe pauzes moeten inlassen om de leerlingen de gelegenheid te geven het gesproken woord om te kunnen zetten in beweging. Alle leerlingen voeren op hetzelfde moment de handelingen uit en beleven zo alleen en toch samen het verhaal. De beschrijvende delen zijn belangrijk om in het verhaal te komen. Geeft u ze hier de tijd voor. Met uw stem kunt u dynamiek aanbrengen. Zo lang u niet naar de volgende gebeurtenis gaat, zullen de leerlingen doorgaan met waar ze mee bezig zijn. U kunt de acties of de rustmomenten langer of korter maken. Hier kunt u zelf meer details aan toevoegen. (Bijvoorbeeld: u kunt het zwemmen verder uitwerken. Dat ze ook onder water gaan en wat ze daar allemaal zien) Ziet u deze tekst dan ook als een handvat. U kunt uw eigen versie maken en zo wellicht beter ingaan op wat de leerlingen doen en hier sturing aan geven. De kernwoorden waar u naartoe kunt werken hebben we een kleur gegeven.
t ip
Door zelf niet op een stoel te blijven zitten maar licht mee te bewegen en rond te lopen blijft u dynamiek in de groep houden. Startpunt: de leerlingen zoeken allemaal een plekje op de vloer en gaan liggen met hun ogen dicht.
3
Je ligt lekker te slapen. Op een zacht bedje van mos. Het is warm. Je bent een beetje wakker aan het worden, maar het liefst slaap je nog even door. Je ligt zo lekker. Je voelt de zachte bodem waarop je ligt en je buik gaat langzaam heen en weer van het ademen. Dan valt een zonnestraal op je gezicht. Je vindt het licht te fel en wilt eigenlijk doorslapen. Je probeert de zon uit je gezicht te houden. Dan hoor je heel dichtbij een vogeltje zingen. Het is een mooi lied. Je wordt er vrolijk van. Rustig rek je je uit. Je armen moeten eerst wakker worden en dan je benen. Je zucht eens diep. Wat een verse lucht adem je in! Wat ruikt het lekker fris buiten. Nieuwsgierig ga je zitten en kijkt eens om je heen. Iedereen is al wakker. Het is dag. Je ziet de lucht die blauw is, de bomen die zachtjes wuiven in de wind. Ze hebben frisse groene blaadjes en bij sommige bomen zie je zelfs bloesem. Kleine witte en roze bloempjes. Er vliegen vogels voorbij. Ze vliegen allemaal dezelfde kant op. Wat zou daar in de verte zijn? Je staat op en loopt de vogels achterna. Je blijft de vogels volgen; daar achter de struiken is iets... Je kijkt door de struiken en ziet koeien in de wei rennen. Dit heb je nog nooit gezien! Ze springen; eerst de twee voorpoten en dan de achterpoten. Het is zo’n vrolijk gezicht. Je hebt zin om mee te doen. Met een stap ben je in het weiland en daar spring je al mee. Als een koe die de lente verwelkomt. Om je heen zie je allemaal vrolijke koeien. Ook de lammetjes dartelen mee. Jullie spelen samen. Wat een gekke dans is dit. Eerst de voorpoten en dan de achterpoten. Je wordt moe van al dat spelen. Je gaat maar weer gewoon op twee benen staan en hijgt eens rustig uit. Je kijkt naar je kleren die vol modder zitten. Je handen die groen zijn van het gras. Van je hoofd druppelt het zweet. Het is ook zo warm! De zon staat hoog aan de hemel. Zou het zomer zijn? Je hele lichaam zweet nu. Oh wat heb je een dorst en was er maar ergens schaduw. In de verte zie je iets glinsteren. Is dat een waterplas? Langzaam loop je erheen. Bij elke stap voel je de warmte en je wordt er zo moe van. De zon brandt op je hoofd, maar je blijft rustig doorlopen. Eindelijk bereik je het water. Je gaat op je knieën zitten en stopt je handen in het koele water. Je drinkt zoveel van het water dat je buik wel op een waterballonnetje lijkt. Je wast je gezicht. Maar je wilt meer dan een beetje nat worden; je wilt zwemmen! Plons! daar ga je, een duik in het frisse water. Je spartelt met je benen en armen. Je kunt heel goed zwemmen en je zwemt de hele plas door.
4
Je gaat het water weer uit en gaat tegen een boom zitten rusten. Je voelt je hart kloppen in je borst. Je haren druppelen nog wat na. Ineens valt er iets hards op je hoofd. Au! Waar kwam dat vandaan? Kwam dat nou uit de lucht vallen? Naast je ligt een glanzend rode appel. Je probeert de pijn van je hoofd wat te verzachten door er wat overheen te wrijven, maar je blijft ook nieuwsgierig kijken naar de ronde vrucht naast je. Wat ziet hij er lekker uit. Eigenlijk heb je wel honger. Je pakt de appel op en neemt een grote hap. Met smaak eet je de hele appel op. Je loopt eens om de boom heen. Bovenin hangen nog veel meer appels. Je gaat op je tenen staan en strekt je armen, je kunt net bij een appeltje. Op je tenen kun je ook bij een grote tak en dan schud je zo hard je kunt. Het regent appels om je heen. Alle appels ga je verzamelen. Je stopt de appels in je broekzak en je t-shirt. Raapt alle appels op. Nog eentje meer. Je wilt ze meenemen naar je huisje om er lekker appeltaart van te maken en appelmoes. Je loopt met je armen vol appels terug naar huis. Dat is niet makkelijk. Het begint ook te waaien en blaadjes komen van de bomen. Het lijkt wel herfst. De wind wordt sterker en het is moeilijk lopen met alle gevallen blaadjes op de grond en jijzelf zo vol beladen. Nu begint het ook nog te sneeuwen. Nee het is winter, je weet het zeker. Witte vlokken op je handen, op je hoofd, op je benen en je voeten. De lucht is helemaal wit geworden. Gelukkig daar zie je je bedje al, dat bedje van mos onder het afdakje. Je loopt de laatste meters door de sneeuw. Het kraakt onder je voeten. Het kraken van de verse sneeuw. Je legt de appeltjes naast je bed. Je handen zijn koud geworden. Je probeert ze warm te blazen. Ook je benen probeer je warm te maken, je oren, je voeten. Het wordt donker om je heen en je kruipt in je bedje. Daar begin je te gloeien; je wordt warm. Wat lig je lekker. Je begint te gapen en langzaam vallen je ogen dicht.
5
Opdracht 3 Bewegingsrijm Doel: De leerlingen ervaren hoe het is om van tekst naar beweging te gaan. Hun motoriek en non-verbale kant wordt aangesproken. Ze zetten hun oren alvast open voor de voorstelling waarin ook de muziek het gevoel, de situatie en de sfeer aangeeft. Door de herhaling beklijft de tijdsindeling van de seizoenen. We hebben een filmpje (van ruim twee minuten) opgenomen waarin Vuurtorenvrouw op muziek uit de voorstelling de seizoenen verbeeldt. We vragen u dit met de leerlingen samen te bekijken: www.hethoutenhuis.org/downloads het filmpje heet “bewegingsrijm 4 seizoenen” Het is fijn als u de paar bewegingen al kent. Oefent u nu samen met de leerlingen deze bewegingsrijm. Dit kunt u aan de hand van het filmpje doen en met de geluidsbestanden. Deze bestanden vindt u ook bij de downloads op onze website. Er is een bestand met alleen de muziek (muziek “4 seizoenen”) en een bestand (muziek en stem “4 seizoenen”) met onderstaande tekst:
Het is lente De ganzen vliegen over
Dan is het zomer de zon staat hoog
Met de vallende bladeren komt de herfst
De ganzen vliegen weer over en dan wordt het winter.
6
Na afloop van de voorstelling Opdracht 1 Nabespreken Doel: Verwerking. Een eerste stap in het verwoorden van wat ze gezien en beleefd hebben. Daarnaast het thema betrekken naar zichzelf. Om de voorstelling na te bespreken laat u de leerlingen eerst zelf met verhaal komen. Wat hebben ze gezien? U zult waarschijnlijk de spannende momenten, de grappige of enkele handelingen terugkrijgen. Vraagt u dieper door op verhaallijn, personages en muziek. voorbeelden zijn: Wie kwamen er allemaal in voor? Hoe voelde Vuurtorenvrouw zich? Voelde ze zich de hele tijd hetzelfde of veranderde dit? Wat vonden jullie van de muziek op verschillende momenten? Zagen jullie waar allemaal muziek op werd gemaakt? Herinneren jullie je nog het moment dat Vuurtorenvrouw een brief ging schrijven aan Matroos en dat het niet helemaal lukte. Wat schreef ze uiteindelijk toch in de brief? Waarom was het op het einde zo’n feest? Wanneer jullie de thema’s missen, wachten of verlangen tegenkomen, is dat een mooie aanleiding deze thema’s te betrekken op de leerlingen zelf. Mis jij wel eens iemand? En duurt het wachten dan ook zo lang? Hoe voelt missen? Waar in je lichaam voel je dat?
7
Opdracht 2 Flessenpost Doel: Het omzetten van het thema in een vorm. t ip
Zorg dat er voldoende lege waterflesjes of limonadeflesjes aanwezig zijn. Bespreek met de leerlingen hoe de Vuurtorenvrouw weer vrolijk werd toen ze post ontving van Matroos. Matroos vertelde iets over zichzelf (hoe hij door de storm overboord sloeg en onderwater kwam) en gaf haar ook iets mee in de flessenpost (de parel die hij onderwater had opgedoken). De leerlingen gaan nu zelf flessenpost maken voor iemand die ze missen. Net als matroos vertellen ze iets over zichzelf en geven iets mee. Opbouw voor de leerlingen om de fles te vullen; 1 Voor wie maak je de flessenpost? 2 Vuurtorenvrouw is rood en Matroos is blauw. Welke kleur past bij jou? Knip uit een gekleurd vouwblaadje een lange rechthoek. Plak deze op de buitenkant van de fles. Nu ziet iedereen dat de fles van jou afkomstig is. 3 Maak een tekening voor die persoon over jezelf. Bijvoorbeeld dat je een voorstelling hebt gezien, dat het winter is, dat je je verheugt op iets of met wie je allemaal in een huis woont. Rol de tekening op, doe er een plakband of lintje om en doe hem in de fles. 4 Je weet niet precies wanneer de persoon jouw fles krijgt, dus is het leuk iets van het seizoen in het flesje te stoppen. Kun je iets uit de natuur in je flesje stoppen? Denk aan een dennentakje of kiezelstenen, besjes of een veertje. Kijk buiten om je heen en kies iets uit. Natte sneeuw is niet zo’n goed idee, want dan wordt alles vies.. 5 Stop iets moois van jezelf in de fles. Iets wat jij mooi vindt en waarvan je zeker weet dat de persoon die je mist het ook mooi zal vinden. (dit laatste kunt u als opdracht mee naar huis geven). De flessenpost is nu klaar. De leerlingen nemen de fles mee naar huis en vragen hun ouders om voor postbode te spelen. Dit waren de opdrachten bij Vuurtoren Wacht. We horen heel graag wat u van de voorstelling vond, hoe de kinderen het hebben ervaren en hoe ze reageerden op het lesmateriaal. Zou u het evaluatieformulier na afloop willen invullen? Zo kunnen we opmerkingen en wensen meenemen voor onze volgende voorstelling in een speellokaal en hiermee een eerste stap zetten in het afstemmen op elkaar, op onderwijs en theater. Hartelijke groeten namens Het Houten Huis.
8
