Renkum, 02-07 2007
Beste allemaal,Afgelopen vrijdag kwam ik terug uit Israël. Het werd een enorm indringend en enerverend bezoek. Vandaar dit wat langere verslag... Masada De zon brandt hoog aan de hemel. Het is heet; rond de 40 graden. Het geel/bruin van het gesteente van de bergen overheerst. Ver beneden aan mijn voeten ligt de Dode Zee. Met een lengte van noord naar zuid van 67 km; van oost naar west zo'n 17 km. Het oppervlak ligt 417 meter onder de zeespiegel en is daarmee het laagste binnenzee ter wereld. In de heiige lucht zijn aan de overkant vaag de bergen van de kust van Jordanië te zien (Foto 00 hiernaast). Ik sta op een steile oprijzende rots in het gebergte aan de Israëlische kant van de Dode Zee: de rots van het fort van Masada (Foto 01 (van WikiPedia). We schrijven het jaar 73. Rome heeft Jeruzalem ingenomen. Het belangrijkste heiligdom van de Joden, de Tweede Tempel, in Jeruzalem is vernietigd. Voor de Romeinen moet het Jodendom van de kaart geveegd worden. Een groep van rond de 1000 rebellen onder leiding van Josephus Flavius vlucht en trekt de woestijn in, naar de Dode Zee en zoekt haar toevlucht hier in het fort van Masada, dat voorheen diende als paleis/winterverblijf/schuilplaats van Koning Foto 1 Herodes de Grote. Met grote verbazing zie ik hoe in de tijd van Herodes hier geleefd werd. Het paleis met zijn prachtige architectuur, de mozaïken, badhuizen, gigantische voorraadkamers; het ingenieuze systeem van watervoorziening. Vanuit deze vrijwel onneembare plek wilde de rebellengroep (de Sicarii) het jodendom bewaren en zich verdedigen tegen de bezetter. Jaren wisten ze stand te houden. Uiteindelijk werd een leger van 10.000 soldaten naar Masada gestuurd om het in te nemen. Nog eens rond de 10.000 krijgsgevangen joden moesten mee om het leger te bevoorraden met water en voedsel en het te ondersteunen bij het bouwen van de fortificaties. Er werd een plan beraamd voor de inname van de burcht. Een gigantische helling werd gemaakt onder de Westelijke toegangspoort van de burcht. Over de helling voerden ze materialen aan om bovenaan een belegeringstoren te bouwen. Hierop plaatsten ze een zware stormram waarmee de toegangspoort werd vernietigd. Toen bleek dat het voor de rebellen onmogelijk zou zijn om aan een nederlaag te ontkomen besloot de groep in zijn geheel zelfmoord te plegen. Josephus Flavius, toenmalig historicus en de commandant van de Joodse rebellen, beschreef in detail hoe het in zijn werk is gegaan. In geen geval wilde men in de handen van de Romeinen vallen om vervolgens als slaaf verder te leven. Op die manier werd Masada een symbool van volharding in de strijd voor de vrijheid van het Joodse volk. Tot op de dag van vandaag. Om de het gevoel voor de Israëlische identiteit te benadrukken ontvangen rekruten van het huidige Israelisch leger tijdens een ceremonie hier hun geweer en een bijbel uitgereikt. Commandotroepen krijgen in deze regio zware trainingen, die hier boven in de ruines van het oude fort afgesloten worden. We zijn nu 2000 jaar verder, en nog steeds vechten de Joden om hun identiteit, om erkenning, om hun land. Juist daardoor krijgt deze plek haar diepgang... De gids roept. We worden de cabine van de kabelbaan ingeleid, die ons comfortabel de 300 meter omlaag brengt en waar de airconditioned bus klaarstaat om ons naar het strand van de Dode Zee te brengen.
Dobberen in het zoute water. Een wonderlijk gevoel. Met de armen uitgestrekt, het hoofd naar boven; het lichaam ingesmeerd met de helende zwarte modder van de bodem van de zee. Met boven me de brandend hete zon en voor me de kale bergen van de Hurkanya vallei. (Foto 03)
Training bij sterilisatorfabrikant Tuttnauer Afgelopen zaterdag (23 Juni) kwam ik in Jeruzalem aan en kreeg een kamer toegewezen hier boven in de 21e verdieping van het Crowne Plaza Foto 3 Hotel met een grandioos uitzicht op het nieuwere deel van de stad. Van de Israëlische sterilisatorfabrikant Tuttnauer kreeg ik eerder dit jaar een uitnodiging om een cursus te verzorgen voor hun verkoopteam. Jaarlijks houdt Tuttnauer een salesbijeenkomst in hun hoofdproductiecentrum in Beit Shemesh, ten zuid westen van Jerusalem Foto 4 (Foto 04). Het team uit verschillende verkooppunten in de wereld worden bijgepraat over de nieuwe ontwikkelingen, strategiën voor de toekomst, de introductie van nieuwe apparatuur. Ook bijscholing vormt een onderdeel. In dat kader kwam de uitnodiging om voor deze groep een korte cursus te verzorgen. Een totaal andere doelgroep dan voorgaande keren, waarbij het vrijwel altijd ziekenhuispersoneel in ontwikkelingslanden was die aan de cursussen deelnam. Een grote uitdaging werd het om voor mensen van een gerenommeerd sterilisatorbedrijf, die eigenlijk al jaren in het vak zitten, iets te brengen dat interessant genoeg is. De cursus wordt gegeven in de Tzora Kibboets (Kibboets = "Samen", enkele kilometers van de fabriek van Tuttnauer. De Kibboets voorziet in haar bestaan met een gigantische boerderij met rond de 900 runderen; verder is er een grote wijngaard met een bottelarij, een eigen winkel en wijnproeverij. Een deel van het terrein is verhuurd aan onder andere een meubelfabriek en enkele andere bedrijven. Aan het einde van de eerste dag van onze cursus wordt de Kibboets door groot onheil getroffen: Het hele fabriekcomplex brandde dag tot de grond toe af...
die
Tuttnauer is een van de grootste fabrikanten van vooral tafelmodelsterilisatoren . Elke maand verlaten er rond de 1000 machines de fabriekshal! Voor sterilisatoren zijn dit gigantische aantallen. Er worden machines gemaakt van de meest uiteenlopende maten, vanaf 7.5-liter tot modellen met een kamer van huiskamergrootte . Vooral voor de Amerikaanse markt. Hoe kan het anders..
Na wat aftasten ontstaat een ontspannen sfeer. Niet in het minst door een wijnproeverij tussen de presentaties door, aangeboden door onze gastheer. Tijdens de cursus trekken vooral allerlei proefjes en demonstraties de aandacht. Er ontstaan verhitte discussies over validatie, oververhitte stoom en hoe aan de nieuwe normen te voldoen. Zelfs het deel over reinigen, waarover ik erg onzeker was, werd heel boeiend door de vele discussies. Al met al werden het geweldig fijne dagen waarvan ik ook hoop dat het voor de deelnemers een goede tijd werd!
Kennismaking met Israël Twee dagen kreeg ik aangeboden om kennis te maken met het land Israël. De eerste dag werd de trip naar de verzengende hitte van de Dode Zee en Masada. Met daarna, op donderdag, een bezoek aan het oude Jeruzalem. Als eerste stop de Olijfberg. Waar Jezus van Nazareth was om kracht te zoeken in gebed net voor zijn naderende kruisiging. Waar zijn leerlingen in slaap vielen, en waar hij uiteindelijk door soldaten van het Romeinse leger werd opgepakt om overgeleverd te worden aan de Pontius Pilatus, de toenmalige heerser in Jerusalem. Vanaf de Olijfberg hebben we een fantastisch uitzicht over de oude stad: de omringende stadsmuur met daarbinnen de ommuring van de Tempelberg met daarop de el Aqsa Moskee en de gouden Rotskoepel. Vanuit de Olijfberg verwachten de Joden dat de wederopstanding van de mensheid zal beginnen. De berg is één groot kerkhof. Voor veel geld hebben mensen hier een graf gekocht, om straks als eerste erbij te kunnen zijn. We trekken door de straten van het oude Joodse deel van de stad. Het ademt een sfeer van bijbelse tijden . We volgen een deel van de Kruisweg (Via Dolorosa) van Christus die pal langs de tempelmuur loopt en brengen een kort bezoek aan de Christus' Grafkerk op de Calvarieberg, de plaats van de kruisiging .We zijn in het hart van de oorsprong van het Christendom...
De Tempelberg; bidden bij de Klaagmuur Op de Tempelberg werd rond 1000 v. Chr. onder leiding van Koning Salomo de eerste Tempel gebouwd. Deze werd in 586 v. Chr. door de Babyloniers verwoest. In 516 v. Chr. slaagde Cyrus de Grote erin een bescheiden Tweede tempel te bouwen. Rond 19 v. Chr. werd deze door Herodus de Grote volledig gerenoveerd en uitgebreid . De tempel stond op een groot rechthoekig ommuurd terrein van de heuvel Moriah, die daartoe eerst vlak werd gemaakt. Op dit plateau verrees daarna de nieuwe tempel. Voor een groot deel zijn naast de westelijke muur nu Palestijnse woningen gebouwd, waardoor het grootste deel van de muur aan het oog onttrokken is. Een klein deel is nog zichtbaar: dit deel is bekend als de Klaagmuur. De muur is opgebouwd uit stenen met elk een gewicht van rond de 2.5 ton. Met grote precisie werden ze uitgehouwen en geplaatst, elke laag 2 cm ten opzichte van elkaar versprongen. Aan de rand afgewerkt met een typerend profiel van de Herodiaanse bouwstijl. In 70 n. Chr. werd de tempel door de Romeinen vernietigd. Sindsdien is er geen nieuwe tempel meer herbouwd. In de 7e eeuw werd door de door de moslimgemeenschap op de plek van de tempel de El Aqsa ("Meest verre" moskee gebouwd en ernaast de Rotskoepel De rotsplaat onder de koepel markeert de plek waar Abraham zijn zoon Isaac zou offeren aan God. Volgens de Islam zou dit de zoon Ishmael zijn. Ook zou hier op deze plek in de eerste Joodse tempel de Ark van het Verbond geplaatst zijn. Volgens Joodse verhalen zou vanuit deze steen de gehele aarde zijn geschapen. Door de Islam wordt gezegd dat op deze plek Mohammed samen met de engel Gabriël opsteeg voor een nacht-durende reis naar de hemel. De tempelmuur werd een plek van verdriet en verlangen voor de Joden. Waar met verlangen gebeden wordt om het herrijzen van een nieuwe tempel. De tempelberg vormt het centrum van zowel de Islam, het Jodendom en het Christendom en is daarmee door de geschiedenis heen de meest geladen plek ter wereld. De aanhoudende spanningen tussen Israël en de Palestijnen leidde in 2000 tot het begin van de bouw van de door velen controversie de scheidingsmuur die de grens vormt tussen Israël en de (Palestijnse) Westelijke Jordaan oever. Hij zal lopen over de grenslijn die aan het einde van de Israelisch-Arabische oorlog in 1948 werd vastgelegd. De scheiding zal rond de 703 km lang zijn. 58% van de muur is inmiddels gerealiseerd (Foto 17; bij de doorgang naar Bethlehem). De spanningen tussen Israëlis, de Islam, de Palestijnen en de Christelijke wereld zal alleen met grote wijsheid tot een goed einde gebracht kunnen worden. De religieuze gevoelens gaan voorbij de rede, voorbij de menselijke ratio. Ik was verbaasd dat ik als niet-Jood bij de Klaagmuur mocht komen: deze allerheiligste plek voor de Joden. Honderden gelovigen zijn op het plein; velen staan aan de muur. In gebed; het lichaam heenen-weerbuigend in de richting van de muur. Sommigen hun handen krampachtig vasthoudend aan de
spleten in de muur. De ogen gesloten. Samen met Joodse orthodoxe gelovigen de muur aanraken; bidden. In de ruimte onder de poort naast de muur wordt door een groep gelovigen de Torah (de Joodse leer/wetten) besproken. Even later komt een groepje mensen naar de muur, met een grote, met zilver versierde koker, met daarin een gebedsrol Het bleek een onderdeel van het Bar-Mitzvahritueel (Bar Mitzvah: iemand voor wie de geboden van toepassing zijn) van een 13 jarige jongen. Op die leeftijd wordt een jongen als voldoende volwassen beschouwd om zelf rekenschap af te leggen van zijn daden. Het is een van de belangrijkste momenten in het Joodse leven.
De Holocaust in 75 minuten: Bezoek aan Yad Vashem De bus brengt ons naar het museum dat werd ingericht ter herinnering aan de Holocaust. We krijgen een uur en een kwartier. Met indringende beelden, materialen, getuigenissen foto's wordt de opkomst van het antisemitisme weergegeven. Het ontstaan van de theorie dat het Joden met hun macht, geld en invloed de wereld in het onheil zou storten. Uiteindelijk moest het ras van de aardbodem verdwijnen. Alles werd aangewend om dit te verwezenlijken. Beelden van de opkomst van Hitler, de Kristallnacht, het om zich heen grijpende nationaal-socialisme en de doorvoering van de endlösung, die het probleem voor eens en voor altijd zou gaan oplossen. Het toenemende verzet, de alliantie tegen de Duitse expansiedrift, de uiteindelijke vernietiging van de Duitse oorlogsmachine en de vorming van de staat Israël. Voor de Joden die in die periode zijn gestorven is hier in Jeruzalem dit monument opgericht. Yad Vashem: "Monument van de namen" geopend in 1953 en geheel gerenoveerd in 2005. Aan elke vergaste, neergeschoten, opgehangen of anderszins gestorvene wil men hier een naam teruggeven. Niemand is voor niets heengegaan. Meer dan vier miljoen mensen van de rond zes miljoen die tijdens de Holocaust omkwamen, zijn inmiddels in het register van het museum opgenomen. En nog steeds worden nieuwe namen toegevoegd. Met een brok in mijn keel ben ik door het museum gelopen. Vijf kwartier zijn tekort om te bevatten wat zich heeft afgespeeld. Het doet onrecht aan het leed dat is geleden. Het is een plek om terug te gaan. Om te proberen te doorgronden hoe dit allemaal kon gebeuren. Het vormt een confrontatie met je diepste zelf. In het laatste deel van het museum is aan de binnenkant van een grote conus-vormige koepel de foto van duizenden mensen te zien. Mijn gedachten gaan terug naar de verhalen van mijn vader, de oorlogstijd, het leed, de spanningen, het ondoorgrondelijke van die bewogen periode uit onze recente geschiedenis. Tunnels langs de Westelijke Tempelmuur Ronit Neeman, de Joodse mevrouw die de cursus organiseerde, bood aan om donderdagavond, de avond voor vertrek naar huis, de onderaardse gangen bij de Westelijke, 488 meter lange muur van de tempelberg, te bezoeken. Haar vader Herbert en haar neef Graeme, die nu in Engeland woont, gaan ook mee. Ook voor hen is het de eerste keer. Zowel de vader als de neef hebben diepgaande kennis van het verleden van Israël, van de bijbelse geschiedenis, en al gauw raken we in een boeiend gesprek over de oorsprong van het Hebreeuws, de code die in die taal verscholen gaat, het belang van de taal als oorsprong van zowel het Grieks als Romeins en de problemen van het huidige Israël. Dat terwijl we onder de Palestijnse wijk lopen en de gigantische stenen van de muur aanschouwen (Foto 23); we over de stenen lopen waar Christus de handelaren bij de tempel wegstuurde en we praten over de ongerijmdheden van deze tijd, over de zorgen rondom de toenemende invloed van de Islam. We passeren het punt waar men als Jood het dichtste kan zijn bij het Heilige der Heiligen: de plaats van de rotsplaat van het offer van Abraham. Een deel van de get gangenstel bestaat uit waterkanalen die indertijd de tempelberg van water voorzag. Ik probeer de technische prestaties te bevatten die bij de bouw van de tempel geleverd zijn. Met groot enthousiasme vertellen zowel Herbert als Graeme. Diep onder het huidige loopniveau van de gang werd een paar maanden geleden een badhuis blootgelegd. Voordat mensen indertijd het tempelterrein mochten betreden moest men gereinigd worden. Elke centimeter die hier verder wordt onderzocht kan tot opzienbarende vondsten leiden.
Afscheid Bij het verlaten van de tunnels kolkt het in mijn hoofd met gedachten: de verbazing, het ontzag, de verbijstering over deze fascinerende plek. Met diepe gevoelens van dank dat ik dit mocht ervaren
neem ik afscheid van Ronit, Herbert en Graeme. Even later sta ik weer alleen in mijn kamer van het hotel. De koffer moet ingepakt. Samen met 3 Nederlandse Tuttnauer medewerkers en nog 2 andere mensen van een Nederlandse dealer van Tuttnauer rijden we naar het Ben Gurion vliegveld in Tel-Aviv. Bij aankomst in Nederland is het 15 graden; het is grijs en het regent... Jan Huijs, Renkum, 01-07-2007
