125
3.7.3.
Bestaande ruimtelijke context
Het druk bereden recreatieve fietspad op de Ijzerenweg snijdt de citadel letterlijk doormidden (zie foto 7.6.). De oude spoorwegbedding is een kleine 10m breed en in het midden werd in 1993 een betonnen fietspad van circa 3m breedte aangelegd. Waar eens het hart van de citadel lag zijn de taluds begroeid met flinke houtkanten. Van de voormalige aarden structuren van de citadel is hier weinig of niets herkenbaar.
Foto 7.6.: Ijzerenweg en zicht op het noordelijk deel van de citadel
Van het noordelijke deel van de citadel zijn er enkel nog zachte glooiingen in het landschap aanwezig (zie foto 7.6.). De verdedigingsstructuren zijn niet meer herkenbaar. Aan de kant van de Koepoort wordt de citadel gebruikt als paardenweide en aan de Stationsstraat als park bij het SintElisabethrustoord. Tussen deze 2 percelen in, op het hoogste punt, is er een boomgaard. Tegen de kant van de school is er nog een bosaanplanting (die behoort tot het park, maar die niet toegankelijk is) en een talud met houtkant (zie ook foto 6.9., p. 107).
Foto 7.7.: Luchtopname van het plangebied
Dienst R.O. Stad Zoutleeuw
Masterplan Centrum
126
Langs de Koepoortstraat is er nog een kleine kapel gesitueerd ter ere van Sint-Rochus (zie foto 7.13, p.128)
Gemeentelijke composteerweide
Ijzerenweg, fiestpad
Fruitboomgaard
Waterlopen en grachtjes
Parktuin
Weide
Braakliggend weiland
Sint-Leonardus instituut
RVT Sint-Elisabethdal
Ijzerenweg
Koepoortstraat
P
Stationsstraat
P
Houtkant, haagkant
Akkerland
Bos
RDZoutleeuw, voetbalterrein
Sporthal De Wallen
Woning
Spontane natuurlijke begroeiing ijzerwegbedding
Foto 7.8.: Schematische weergave bestaande toestand
Het rusthuis en voormalig klooster Sint-Elisabethdal is ondertussen uitgegroeid tot een heuse campus. Het gebouw telt 4 bouwlagen aan de achterkant met zadeldak (oorspronkelijk was dit een plat dak, zie foto 7.21., p. 131). De Stationsstraat is hier hoger gelegen zodat hier slechts 3 bouwlagen zichtbaar zijn (zie foto 7.9., p. 127). Op het diepste punt, ter hoogte van de dienstweg tussen de gebouwen en het achterliggende park werd de oorspronkelijk gracht rond de citadel overwelfd en gebruikt als afvalwaterriolering. Ter hoogte van de Bethaniastraat wordt dit water in de Bethaniagracht geloosd, met alle gevolgen van dien (zie ook deelgebied 3.2. Bethaniasite, p.45)
Dienst R.O. Stad Zoutleeuw
Masterplan Centrum
127
Foto 7.9.: Rusthuis Sint-Elisabethdal aan de Stationstraat
Foto 7.10.: Jan van Heelustraat/Koepoorstraat, richting Helen
Het zuidelijke deel van de citadel is nog het best bewaard. In eerste instantie is er hier de Koepoort/Jan van Heelustraat. Een kasseiweg van 3m breedte, die qua tracé over de eeuwen haast niet veranderd is (zie foto 7.10.). Op dit deel van de weg zijn enkel aangelanden toegelaten, om het wegdek niet verder te beschadigen. Vooral het gedeelte van de weg voorbij de Passtraat is in slechte staat. Aan de kant van de Koepoortstraat is de citadel in gebruik als weide voor melkvee/paarden. De structuren van de voormalige Citadel zijn hier nog duidelijk te herkennen in de nog aanwezige reliëfverschillen. In de grachten staat weliswaar geen water meer, maar de ligging van de contrescarp en het kroonwerk zijn zonder problemen herkenbaar (zie foto 7.11.). De rand van het kroonwerk wordt geaccentueerd door een meidoornen haag. In het verleden werd er door de vroegere eigenaar puin gestort in de 2de gracht, dit werd nooit volledig opgeruimd.
Contrescarp
2
de
gracht
Koepoortstraat
Kroonwerk met haagkant
de
Foto 7.11.: Citadel gezien van in de 2 gracht
Aan de westzijde van de Koepoortstraat zijn vindt men voornamelijk weiden omzoomd met houtkanten en grachtjes. Op de hoek met de Ijzerenweg ligt de voormalige ‘vuilhoop’ van Zoutleeuw. Nu is dit de gemeentelijke composteringsweide voor bermmaaisel. Dit perceel is gedurende de jaren dan ook een 3 à 4-tal meter opgehoogd t.o.v. het oorspronkelijke maaiveld. Van de Sint-Sulpitiuskerk en andere voormalige gebouwen zijn geen zichtbare overblijfsels meer aanwezig. Tijdens de aanleg van de spoorweg zouden de laatste zichtbare restanten van de gebouwen verdwenen zijn. Onder de grond (ter hoogte van het park van het rusthuis) zouden nog wel een aantal gemetste gangen aanwezig zijn (zie foto 7.12., p.128). Deze werden tijdens W.O.II nog als schuilplaats gebruikt.
Dienst R.O. Stad Zoutleeuw
Masterplan Centrum
128
Aan de Stationsstraat is de citadel bebouwd en werden de oude structuren weggenivelleerd. Woning 42 is een herenhuis dat wat verder van de weg is ingeplant met een achterliggende parktuin/bosje (zie foto 7.15.). Woning 44 wordt momenteel uitgebaat als een Bed & Breakfast (‘Hof ter Wallen’), dit alles binnen de bestaande bebouwing van een voormalige kleine vierkantshoeve (zie foto 7.16.). Tussen beide woningen in loopt een onverhard servitude wegje op de rand van een talud naar, het kroonwerk, het hart van de voormalige citadel. Aan de overkant van de weg (westzijde) zijn er voornamelijk weiden en heeft men een open zicht tot in Booienhoven. Wat verder langs de weg richting Dormaal is er een cluster van een 3-tal woningen met stallingen.
Foto 7.12.: Gangen anno 1980
Foto 7.13.: Kapel van Sint-Rochus
Foto 7.14.: Zoutleeuwse Steenweg
De provincieweg (Stationsstraat/Zoutleeuwse Steenweg) richting Dormaal vormt een zeer mooie dreef met zilverplatanen langs weerszijden van de weg (zie foto 7.14). Aan de kant van sporthal ‘De Wallen’ (oostzijde van de weg) is er een losliggend, betonnen, 2-richtings fietspad.
Foto 7.15.: Stationsstraat nr.42
Foto 7.16.: Stationsstraat nr.44 ‘Hof ter Wallen’
Naast woning 44 staat de voormalige sporthal ‘De Wallen’ (zie foto 7.17., p.129). Sinds de scholen van Zoutleeuw voordelig gebruik kunnen maken van de gemeentelijke sporthal ‘De Passant’ wordt de oude sporthal zo goed als niet meer gebruikt. Ondanks vrij recente onderhoudswerken aan de centrale verwarming en de dakbedekking, i.o. van de scholengroep KORZO, staat het gebouw grotendeels leeg. Ook aan de buitenkant van het gebouw is het verval en gebrek aan onderhoud merkbaar. Enkel de kantine wordt nog gebruikt door de voetbalclub.
Dienst R.O. Stad Zoutleeuw
Masterplan Centrum
129
Het hoofdvoetbalveld, met bijhorende kleedkamers en tribunes, van voetbalclub ‘RD Zoutleeuw’ is gesitueerd achter de sporthal en snijdt een stuk uit de citadel. De gronden zijn hier ook zeer nat. Links van de sporthal en aan de weg ligt een 2de speelveld.
Foto 7.17.: Sporthal De wallen en RD Zoutleeuw
3.7.4.
Juridische context
Gewestplan (zie kaart 7.18.) Het plangebied is overwegend gelegen in landschappelijk waardevol agrarisch gebied. Het fietspad op de voormalige Ijzerenweg ligt in parkgebied, de sporthal ‘De Wallen’ en het hoofdvoetbalveld met tribune/bijgebouwen in een zone voor gemeenschapsvoorzieningen. De woningen tussen sporthal ‘De Wallen’ en de Ijzerenweg liggen nog in woongebied.
Kaart 7.18.: Gewestplan (KadVec als onderlegger)
Beschermingsbesluiten (zie kaart 7.19., p.130) Het grootste gedeelte van het projectgebied is gelegen binnen een beschermd dorpsgezicht, M.B. van 12/01/1987 : ‘de zogenaamde “Bolwerken” of citadel van Zoutleeuw (om reden van historische en archeologisch waarde), de Koepoortstraat en de Jan van Heelustraat’ (om reden van de kunsthistorische waarde).
Dienst R.O. Stad Zoutleeuw
Masterplan Centrum
130
Kaart 7.19.: Contour beschermingsbesluit (KadVec als onderlegger)
BPA’s en RUP’s:
Geen van toepassing op het plangebied
Overstromingsgebied: Niet van toepassing Ruilverkaveling (zie kaart 7.20.) Het gebied grenst aan Ruilverkaveling ‘Melkwezer’ (M.B. d.d. 18/01/1983 en latere aanvullingen),. Voor deze werken, waarbij ook de Ijzerenweg gedeeltelijk werd aangelegd, werd een vergunning afgeleverd op 11/02/1993 (Arohm nr. 002/TW/40040/92). Later dat jaar heeft ook Interleuven een aanvraag tot het bekomen van een stedenbouwkundige vergunning ingediend en bekomen (Arohm nr. 002/TW/40048/93), voor het deel van de Ijzerenweg dat buiten de ruilverkaveling was gelegen. Hierbij werd vastgesteld dat het stuk tussen de Koepoortstraat en de Stationsstraat in geen van beide dossiers voorkomt!
Kaart 7.20.: Contour ruilverkaveling (KadVec als onderlegger)
Dienst R.O. Stad Zoutleeuw
Masterplan Centrum
131
Relevante Stedenbouwkundige vergunningen Met de bouw van sporthal ‘De Wallen’ werd, in opdracht van het Sint-Tarsiciuscollege, aangevangen in 1976 (Arohm nr. 349/AB/57/76, intern Z/1976/436). Het hoofdvoetbalterrein was al op de site aanwezig (van voor ’62). Aan de zuidelijke gevel van de sporthal waren eveneens een 3-tal leslokalen voorzien, maar deze werden uiteindelijk niet gebouwd. Er volgden aanpassingswerken in 1999-2000 (Arohm nr. 349/AB/109306/99, intern 1405/Z/1999). Bij het hoofdvoetbalveld werden in 2001 nieuwe kleedkamers en tribunes gebouwd (Arohm nr. 349/AB/103531/01, intern 1488/Z/2000). Het 2de speelveld (ten zuiden van de sporthal) ligt zonevreemd en is niet vergund. Eind mei heeft het stadsbestuur een stedenbouwkundig attest aangevraagd om de sporthal te mogen inrichten als loods voor de dienst openbare werken. Deze bestemmingswijziging is vrijgesteld van stedenbouwkundige vergunning op zich, toch wordt volgende opmerking geformuleerd (Arohm nr. 349/SA/110506/06MCBS): ‘Uit stedenbouwkundig/planologisch oogpunt dient echter opgemerkt dat het inbrengen van de voorziene functie ter hoogte van de “toegang” naar het historisch stadscentrum en in de nabijheid van een beschermd gebied, niet aanvaardbaar is en afbreuk doet aan het waardevolle karakter van de omgeving: het stapelen van allerhande materiaal is er onverantwoord. Bijgevolg zullen de andere voorgestelde vergunningsplichtige werken dan ook geweigerd worden.’
Foto 7.21.: Rusthuis Sint-Elisabethdal, achterkant
Het rusthuis/klooster Sint-Elisabethdal werd gebouwd in 1977-78 (Arohm nr. 349/AB/3033/77, intern 34/Z/1977). Hierbij werd het toen reeds bestaande herenhuis/klooster afgebroken. De werken werden voltooid in 1982. In 1990 werd dan een eerste uitbreiding/verbouwing aangevraagd (Arohm nr. 349/AB/5524/90, intern 731/Z/1990). In 1999 volgde een nog aanzienlijkere uitbreiding voor het inrichten van o.a. serviceflats (Arohm nr. 349/AB/121731/99, intern 1444/Z/1999), waarbij voorafgaandelijk de woningen Stationsstraat 40 en 38 dienden te worden gesloopt (Arohm nr. 349/AB/108791/99, intern 1402/Z/1999) en het fietspad op de Ijzerenweg evenals de afvalwatercollector gedeeltelijk moesten worden verplaatst. Deze werken werden voltooid in de loop van 2006. Atlas der Buurtwegen - Rooilijnplan De enige weg die hier voorkomt is de Koepoortstraat, die nagenoeg niet gewijzigd werd. De Stationsstraat dateert van later (na 1870) en is een provincieweg. Hier is wel een goedgekeurd rooilijnplan (KB van 20/01/1970) van toepassing: rooilijn op 7m uit de as van de weg en een bouwvrije strook van 6m. Atlas der Waterlopen (zie kaart 7.22., p. 132) Binnen het gebied komen geen geklassificeerde waterlopen voor. Van het noorden naar het westen vormt de Bethaniagracht (3de cat., nr. 4.101) de natuurlijke afbakening en van oost naar zuid is dit de Pottebeek (ook 3de cat., nr.4.102), die in de Dormaalbeek vloeit (1ste cat., nr. 4.100).
Dienst R.O. Stad Zoutleeuw
Masterplan Centrum
132
N
Kaart 7.22.: Uit de Atlas der Waterlopen, Overzicht van de grachten en waterlopen rond en in de omgeving van de citadel
Dienst R.O. Stad Zoutleeuw
Masterplan Centrum
