Best practices Preventie van voetbalgeweld

Best practices Preventie van voetbalgeweld

Een uitgave van de Federale overheidsdienst Binnenlandse Zaken, Algemene Directie Veiligheids- en Preventiebeleid. Het gaat om een samenwerking tussen de Voetbalcel en de Directie Lokale Integrale Veiligheid.

1

Deel 1: Fancoaching / Supportersprojecten – inhoudsopgave Voorwoord

1

HOOFDSTUK 1: INLEIDING FANCOACHING / SUPPORTERSPROJECTEN

3

HOODSTUK 2: RAAD VAN EUROPA - FANCOACHING

7

• • • • •

7 8 9 11

Overzicht Definitie en kenmerken van fancoaching Fancoachingmethodes Relatie tussen fancoaching en politie Fancoaching in een internationale context 12

HOOFDSTUK 3: BELGIË

13

• Overzicht • Fancoaching Luik: - Werkzaamheden - Begeleiding bij uitwedstrijden 16 - Relatie met de verschillende partners • Fancoaching Charleroi: - Actiedomeinen - Samenwerking met andere partners 21 • City – Fancoaching Lier

13

HOOFDSTUK 4: NEDERLAND

25

14 18 19 23

INLEIDING • • • •

Overzicht Sociaal preventief supportersbeleid Hoe ziet een supportersproject eruit De organisatie van een supportersproject 30 • De uitwerking van het jongerenwerk Spoor 1: Het jeugdplan Spoor 2: Fancoaching PROJECTEN • Overzicht • Cambuur Leeuwarden ‘Helden rond de velden’ • Vitesse Arnhem Supportersproject 42

25 26 27 32 32 35 38 39

2

• ADO Den Haag ‘Held’ • FC Groningen Supportersproject • Top Oss Supportersproject 47 • Go Ahead Eagles ‘Trap! in de goede richting’

44 45 48

3

inhoudsopgave, Vervolg

HOOFDSTUK 5: DUITSLAND

49

• Overzicht • Sociale fancoaching 50 • Voorbeelden van sociale fancoaching

49

HOOFDSTUK 6: ZWEDEN

54

• Overzicht • Stockholm supportersproject

54 55

51

4

Voorwoord

Geachte mevrouw/ heer de Burgemeester, Geachte Voorzitter en Veiligheidsverantwoordelijke, Geachte Preventiewerker,

Information Mapping

Dit handboek werd opgesteld met de Information Mapping methode en dit om de leesbaarheid en de toegankelijkheid te vergroten.

Voetbal, een feest!

In het verleden werd er heel wat wet- en regelgeving ingevoerd om het voetbalgeweld te tackelen. Dat heeft zijn vruchten afgeworpen, maar heeft tegelijkertijd niet altijd bijgedragen tot ‘voetbal, een feest!’, het soort evenement waar men graag zijn kinderen mee naartoe neemt. Omdat ‘voetbal, een feest!’ meer dan ooit aan de orde is en het verminderd inzetten van politiemiddelen een beleidsprioriteit is, legt dit handboek de nadruk op preventieve maatregelen, zijnde maatregelen die het voetbalgeweld aldus kunnen voorkomen.

‘Beste praktijken: Preventie van voetbalgeweld’

In het kader van een geïntegreerde aanpak van voetbalgeweld, waarbij zowel plaats is voor repressie als preventie, betreft dit een eerste deel van het handboek ‘Beste praktijken: Preventie van voetbalgeweld’. In dit eerste deel van het handboek worden voorbeelden opgenomen van preventieve supportersprojecten, ook wel fancoaching genoemd. De projecten die hier beschreven worden zijn voorbeelden van Belgische projecten en ‘best practices’ uit andere Europese landen. Evaluaties van de bestaande projecten, onder andere in Nederland, hebben aangetoond dat dergelijke langlopende projecten kunnen bijdragen tot ‘voetbal, een feest!’ waarbij het mogelijk moet zijn een wedstrijd bij te wonen in een familiale sfeer via een positieve supportersbeleving. In een tweede deel van dit handboek, dat later zal verspreid worden, zal onder andere verder ingegaan worden op het Engelse model ‘Football in the Community’. De clubs zullen daarbij gevraagd worden hun sociale rol in de maatschappij op te nemen en/of verder uit te breiden.

5

Voorwoord, Vervolg

Aanbeveling Raad van Europa

Dit handboek ‘Beste praktijken: Preventie van voetbalgeweld’ is gebaseerd op een aanbeveling van de Raad van Europa1 inzake de preventie van voetbalgeweld. De Raad van Europa pleit voor de invoering in alle Europese landen van een preventiemodel voetbal. Daarbij stelt de Raad volgende acties voorop: • Het nemen van sociale en educatieve maatregelen om het onthaal van de supporters te verbeteren door middel van: - fancoachingprojecten en fanembassies; - de clubs aan te sporen om een betere relatie op te bouwen met hun supporters en de supportersclubs meer inspraak te geven in het management en het alledaagse leven van de club; - de clubs kenbaar maken dat ze een sociale rol in de (plaatselijke) gemeenschap kunnen spelen. • Het opstellen van een supporterscharter waarin de verplichtingen van de club naar de supporters toe en omgekeerd kunnen opgenomen worden.

BestemMelingen

Het handboek wordt overgemaakt aan alle burgemeesters met een voetbalclub (uit eerste, tweede en derde klasse) in hun stad/gemeente, plaatselijke preventiewerkers, de betreffende voetbalclubs zelf en de betreffende supportersfederaties. Ook elkeen die geïnteresseerd is in de preventie van voetbalgeweld, kan een exemplaar verkrijgen. Met dit handboek wordt een nieuwe aanzet gegeven tot een gewijzigd veiligheidsconcept, met ruimte voor preventie. Het moment van uitgave van dit eerste deel van het handboek is niet toevallig gekozen. Nieuwe veiligheids- en preventiecontracten kunnen afgesloten worden voor de jaren 2007 – 2010 en preventieve projecten met voetbalsupporters kunnen daarin opgenomen worden. Anderzijds kunnen ook de voetbalclubs investeren in de preventie van voetbalgeweld. Dat het in samenspraak met de stad of gemeente opstarten van dergelijke projecten een absolute meerwaarde kunnen bieden voor alle betrokken partijen, wordt in dit eerste deel van het handboek immers duidelijk geïllustreerd.

De Minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael

1 Rec (2003) 1 “on the role of social and educational measures in the prevention of violence in sport and the handbook on the prevention of violence in sport”

6

HOOFDSTUK 1: INLEIDING FANCOACHING/SUPPORTERSPROJECTEN. Ontstaan

Na het Heizeldrama dat plaats had op 29 mei 1985 zijn een aantal strenge veiligheidsmaatregelen doorgevoerd. De politie werd gemobiliseerd om de supporters te observeren en anderzijds de veiligheid in en rond de stadions te verzekeren. De stadions werden op hun veiligheid gecontroleerd en bij de clubs werd aangedrongen te investeren in veiligheid, onder andere door het inzetten van stewards en het plaatsen van camera’s. Op hetzelfde moment werden sociaal preventieve projecten voor harde kern supporters, beter bekend als fancoaching, ontwikkeld in clubs zoals Antwerp FC, Standard Luik, Charleroi en Gent. Coördinatie en overleg tussen de verschillende partners werden sleutelwoorden. Ook het uitwisselen van ‘beste praktijken’ met onze buurlanden maakte deel uit van deze nieuwe visie. Vooral van onze het Verenigd Koninkrijk werd heel wat opgestoken, alsook van Nederland en Duitsland.

Anno 2005

Veiligheidsmaatregelen zoals infrastructuurcontroles, camera’s en stewards worden tot op heden uitgebreid. Spotters en bewijsteams werden in het leven geroepen. Er wordt gewerkt aan een gewijzigd politioneel concept waar de nadruk niet meer ligt op terreinbezetting, maar op onthaal, gastheerschap, communicatie, pro-actief en preventief interveniëren en risicogelieerde politie-inzet. Het preventieve luik, door middel van fancoaching of supportersprojecten, werd door de jaren heen afgebouwd. Op de dag van vandaag blijven er slechts drie over. Enkel in Luik, Charleroi en Lier wordt er nog structureel met supporters gewerkt. In Sint-Truiden, Brugge en Oostende wordt sporadisch preventief met voetbalsupporters gewerkt. Het zoeken naar een evenwicht tussen preventie en repressie wordt dan ook een uitdaging naar de toekomst toe.

Rol van de Algemene Directie Veiligheids en preventiebeleid

De Algemene Directie Veiligheid en Preventiebeleid (FOD Binnenlandse Zaken) vormt het overkoepelend orgaan voor de fancoaches/preventiewerkers die reeds rond voetbal werken of in de toekomst willen werken. De fancoaches/preventiewerkers kunnen op volgende steun rekenen: • ondersteuning bieden aan beginnende projecten; • het aanmaken van legitimatiekaarten die hen vrije toegang bieden in de stadions voor het uitoefenen van hun beroepswerkzaamheden; • bij nieuwe wetgeving een vorming aanbieden zodat zij op hun beurt de supporters kunnen inlichten; • hen laten participeren in bijeenkomsten op nationaal niveau. Dit kan ook kaderen in het doorgeven van de nodige informatie aan de supporters; • lokale projecten in het kader van ‘best practices’ helpen te verspreiden

7

onder andere voetbalclubs.

8

Inleiding, Vervolg

Het supporters- De in het verleden genomen strikte veiligheidsmaatregelen zijn de project en de klantvriendelijkheid en de sfeer rond het bezoeken van wedstrijden niet steeds ten goede gekomen. Onderzoek gevoerd in Nederland heeft club aangetoond dat bezoekers van voetbalwedstrijden aan deze aspecten grote waarde hechten. Meer nog, het creëren van een positieve sfeer, een vriendelijke en persoonlijke benadering van de stadionbezoeker en een veiligheidsbeleid dat minder dominant is, blijken essentiële factoren te zijn voor het versterken van het positieve imago van de onderzochte clubs. Voetbalclubs zijn immers geen eilanden in de maatschappij. ‘Gastheerschap’ en ‘positieve sfeerbeleving’ zijn dus de sleutelwoorden waarvan vertrokken moet worden. Gegarandeerd haalt men met de uitvoering van deze sleutelwoorden meer bezoekersaantallen, hetgeen het imago van de clubs enkel ten goede komt. Voor het merendeel van de clubs is het van belang de commerciële acties en strategieën ook te richten op een nieuw en kwalitatief sterk publieksbeleid. Die uitbreiding van het marktsegment – door het vergroten van het bereik van de club, het investeren in toekomstige publieksgroepen (jeugd) en het verhogen van de betrokkenheid van het publiek door middel van een pro-actief beleid – kan van cruciaal belang zijn om ook in de toekomst op het (inter)nationale toneel mee te spelen.

De supporters aanspreekbaar en zichtbaar maken

Het opzetten van een supportersproject kadert in dergelijke positieve supportersbeleving. Zowat alle projecten die in dit eerste deel van het handboek opgenomen zijn werken enerzijds met de jeugd en leren die jeugdige supporters waarden aan zoals fairplay en respect voor de tegenstander en wensen anderzijds pro-actief samen te werken met de club. Een garantie dat er nooit meer iets mis zal gaan, is er niet. Voetbal is niet geïsoleerd van de samenleving: het staat er wel middenin en vormt daarvan voor grote groepen mensen een belangrijk onderdeel. Problemen in de samenleving zullen dan ook altijd bij het voetbalgebeuren terug te zien zijn. Omdat het gaat om vele duizenden voetballiefhebbers die zich verbonden voelen met hun club en een heel seizoen lang op de tribune te vinden zijn, zijn supporters minder anoniem en makkelijker aanspreekbaar op hun liefde voor de club. Dat maakt het mogelijk om problemen te voorkomen.

9

Inleiding, Vervolg

Het supportersproject en de stad / gemeente

Een voetbalclub binnen de stads- of gemeentegrenzen kan die stad of gemeente in positieve, maar ook in negatieve zin, onder de aandacht brengen. Het voetbal heeft immers een promotionele waarde, soms tot ver over de landsgrenzen bij het spelen van internationale wedstrijden. Veel burgemeesters en schepenen komen naar het voetbal voor de sfeer maar ook om in een ongedwongen omgeving contact te houden met het bedrijfsleven dat zich onder andere in de business-seats heeft geïnstalleerd, alsook met de supporters in de tribunes. Het voetbal is ook goed voor een aanbod van sportieve ontspanning voor duizenden mensen en stimulering van actieve sportbeoefening. Maar het stadion en de club bieden ook nog een ander belangrijk voordeel. Waar kan men immers het best moeilijk bereikbare (groepen) jongeren aantreffen? Het voetbal kan, door een actief beleid van de gemeente en door een meewerkende opstelling van de club, een meerwaarde zijn voor het bestaande of te ontwikkelen beleid ten aanzien van (problematische) jongeren en criminaliteitspreventie. Het gaat niet alleen om jongeren die zich in het stadion bevinden maar ook om groepen jongeren die los zijn opgebouwd uit medescholieren, jongeren uit buurten of gegroepeerd op basis van etniciteit en die rond het voetbal op zoek zijn naar actie en de sensatie van (dreigend) geweld. Wat betreft de (etnische) jongeren uit lokale buurten die de omgeving van het stadion als actieterrein gebruiken, hier spreekt men tot nader order niet van supportersgeweld, maar dit toont wel aan dat de omgeving van het stadion een vindplaats kan zijn voor lokale preventiewerkers.

Verbreding vindplaats

Bovendien kan een club waaraan een supportersproject is verbonden dat beschikt over een goed uitgevoerd jeugdplan dat tevens preventieve activiteiten op basisscholen organiseert, zorgen voor een preventieve aanpak voor grote groepen jeugdige (toekomstige) supporters. Met de activiteiten van de aan een project verbonden preventiewerker vindt dus een verbreding plaats naar andere vindplaatsen. Bovendien komt de samenwerking met bestaand buurt- en jongerenwerk, met de politie, de reclassering en sportprojecten de uitstraling van de gemeente én de club ten goede en wordt de effectiviteit van het werken met moeilijk bereikbare groepen vergroot.

10

Inleiding, Vervolg

Financiering projecten vanuit de overheid

De Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken biedt de mogelijkheid om preventieprojecten met voetbalsupporters financieel te ondersteunen. Dit kan door de projecten in te schrijven in de veiligheids-en preventiecontracten die door de steden en gemeenten kunnen aangevraagd worden. Opdat een project in aanmerking zou genomen worden binnen deze contracten, dient eerst een accurate diagnose van het probleem gesteld te worden. Op basis van deze diagnose dient vervolgens een voorstel opgemaakt te worden met daarin concrete doelstellingen. Zowel voor de probleemdiagnose als voor de opmaak van het voorstel kan er beroep gedaan worden op het Vast Secretariaat voor het Preventiebeleid voor verdere ondersteuning. Contactpersoon: Algemene Directie Veiligheids- en Preventiebeleid Ivo Hooghe Waterloolaan 76 1000 Brussel Tel: 02/557.35.46 Fax: 02/557.35.88 [email protected]

11

HOOFDSTUK 2: RAAD VAN EUROPA - FANCOACHING Overzicht

Inleiding

Het handboek van de Raad van Europa2 aangaande de preventie van geweld bij sportwedstrijden en wat betreft het luik fancoaching bij voetbalwedstrijden, uitgewerkt in 2002, is van de hand van Manuel Comeron, Coördinator Fancoaching Luik en assistent aan de Universiteit van Luik. Het deel fancoaching in het handboek van de Raad van Europa heeft dan ook een sterk Belgische inslag. Naast België hebben ook Nederland, Duitsland en in beperkte mate ook Zweden projecten die onder de noemer fancoaching vallen, al zullen we verder zien dat fancoaching niet overal op dezelfde manier ingevuld wordt.

Onderwerpen

In dit deel: • Definitie en kenmerken van fancoaching • Fancoachingmethodes • Relatie tussen fancoaching en politie • Fancoaching in een internationale context

2

‘Manuel sur la prévention de la violence dans le sport’(T-RV (2002) 21) in het kader van de ‘Convention européenne sur la violence et les débordements de spectateurs lors de manifestations sportives et notamment de matches de football (T-RV)’

12

Definitie en kenmerken van fancoaching

Achtergrond en Hooliganisme verandert steeds van aard en verschilt per regio. Daarom definitie hebben verschillende landen maatschappelijke werkers gevraagd om speciaal op supporters gerichte pedagogische activiteiten op touw te zetten. Die sociale begeleiding van supporters wordt fancoaching genoemd.

Fancoaching in Fancoaching maakt deel uit van een operationeel preventiebeleid, een breder “proactieve socio-preventie” genoemd. Dit is een beleid op middellange en kader lange termijn en is gebaseerd op continu intensief werken met supporters. Het is een aanvulling op: • passieve veiligheidsmaatregelen die te maken hebben met infrastructuur of toezicht; • politiële acties om evenementen te beheren. De tussenkomst van een fancoach in het voetbalgebeuren kadert in een breder preventieprogramma of een programma voor stadsveiligheid dat op stadsniveau wordt uitgevoerd.

Toepassingsgebied

De fancoachingactiviteiten worden op een gevoelig domein uitgevoerd en er gaan complexe psychosociale problemen mee gepaard. Daarom wordt fancoaching daar toegepast waar de doelgroep zich bevindt, met name te midden van de supporters.

Doelstellingen

De belangrijkste doelstellingen van fancoaching zijn: • jongeren uit de criminaliteit van het voetbalgeweld houden; • een positieve supporterscultuur bevorderen; • positieve omstandigheden voor de bezoekende supporters creëren.

Basisprincipe

Bekwame professionals die (pro-)actief op het terrein inhoudelijke kwalitatieve sociale en educatieve activiteiten voor groepen jonge supporters organiseren. Dit is het basisprincipe van fancoaching. Die activiteiten bereiken hun volledige effect indien zij: • geïntegreerd zijn in de plaatselijke omgeving, en • zich op het niveau van een voetbalclub of een stad afspelen. Het is heel belangrijk de projecten te laten evolueren door steeds nieuwe personen (waaronder vrijwilligers) in te zetten en die te vormen, om zo te voorkomen dat de activiteiten routinematig worden uitgevoerd. De supporterswereld is namelijk aan verandering onderhevig en dus dienen fancoachingprojecten per definitie ook te evolueren.

13

Verantwoorde- Wat betreft de verantwoordelijkheden en de financiering, hebben de lijkheden en overheden een rol te vervullen, met de directe steun van de voetbalclubs financiering en lokale overheden voor de organisatorische aspecten en de uitvoering.

Fancoachingmethodes

Fancoaches

Fancoaches die werkzaam zijn in België, Nederland en Duitsland, zijn deskundigen die: • gespecialiseerd zijn in sociaal of pedagogisch werk; • de supporterscultuur door een door kennen. Fancoaches werken meestal met een arbeidsovereenkomst.

Fancoaching zeven dagen per week

Fancoaching vindt zeven dagen per week plaats, maar de activiteiten zijn afhankelijk van de tijdstippen waarop ze worden georganiseerd:

Tijdstip De dag van de wedstrijd zelf De rest van de week

Educatieve activiteiten

Activiteit Communicatie met supporters en organisatoren • Educatieve activiteiten • Sociale ondersteuning • Straathoekwerk

De educatieve activiteiten bieden een waardevolle gelegenheid om op een gerichte manier te werken met jonge supporters buiten de bijzondere context van de voetbalwedstrijden en de daarbij behorende opwinding. Het hoofddoel van de educatieve activiteiten is: de positieve middelen en het potentieel van de jonge supporters benutten en ontwikkelen en hen de mogelijkheid bieden zichzelf door middel van actie te uiten. De nadruk ligt hier vooral bij het actief betrokken en verantwoordelijk leren te zijn. Als onderdeel van een educatief project, kunnen zowel klassieke als meer avontuurlijke sportactiviteiten worden georganiseerd, elk met hun specifieke doelstellingen: Klassieke sportactiviteiten Voorbeelden

(mini) voetbal

Avontuurlijke sportactiviteiten Rafting, klimmen…

14

Doelstellingen

Jonge supporters kansen Jonge supporters kansen bieden om: bieden om: • hun betrokkenheid en • zich op een positieve verantwoordelijkheidsgemanier te bewijzen: voel te vergroten sportuitdagingen in open lucht aangaan in plaats • verveling te voorkomen van geweld te gebruiken • actief bezig te zijn • hun energie kwijt te raken Hier wordt enigszins • aan hun behoefte aan structuur in gebracht door opwinding te voldoen hen de mogelijkheid te • regels te leren bieden deel te nemen aan respecteren. amateurwedstrijden.

Fancoachingmethodes, Vervolg

Sociale ondersteuning

De link met voetbal kan een mogelijkheid bieden om sociaal werk te verrichten dat gericht is op bevolkingsgroepen met bepaalde moeilijkheden. Fancoaching kan dus hulp verlenen aan individuele personen met sociale problemen die niet geholpen worden door de gebruikelijke instellingen. Wanneer de sociale omstandigheden van supporters worden verbeterd, wordt daarmee een stap voorwaarts gezet naar hun onafhankelijkheid, ook als individu.

Straathoekwerk

Permanent contact met de supporters is belangrijk en vormt de fundering van het opvoedkundige werk dat gedaan moet worden. Dergelijk contact kan worden onderhouden door middel van straathoekwerk. Straathoekwerk kan op de volgende plaatsen verricht worden: • in woonbuurten of op plaatsen die door de fans bezocht worden, zoals bars, om tussen de voetbalwedstrijden en de activiteiten door in contact te blijven en zo een vertrouwensband te ontwikkelen; • in een centrum voor supporters, een educatieve infrastructuur die gedurende de week open is, waar spelletjes en ander educatief materiaal voorhanden is en waar supporters in een ongedwongen sfeer bijeen kunnen komen in een educatieve context. Dit type infrastructuur biedt een permanente interface tussen fancoaching en supporters.

Communicatie met supporters en organisatoren

Het voornaamste doel van fancoaching op de dag van de wedstrijd is te zorgen voor een open communicatiemiddel tussen de supporters en de organisatoren. Als diensten van fancoaching worden verricht door personen die erkend worden door de overheid en geaccepteerd door de supporters, kunnen die beschouwd worden als een schakel tussen de organisatoren en de supporters. Dankzij hun bijzondere positie in het hart van de evenementen en het constant in gesprek blijven met de supporters, kunnen zij vaak de ‘lont uit het kruitvat halen’ bij conflicten

15

en op die manier incidenten helpen voorkomen. Hierbij wordt een situationele aanpak gebruikt en gaat fancoaching gepaard met mobiliteit omdat de supporters zowel bij thuis- als bij uitwedstrijden begeleid worden.

Relatie tussen fancoaching en politie

Positieve samenwerking

Fancoaching die plaatsvindt in een context van geïntegreerde preventie is doeltreffend gebleken. Daarentegen kan een ongecoördineerde aanpak contraproductief werken. Positieve samenwerking tussen de politie en fancoaches is van primordiaal belang voor een preventiebeleid op lange termijn. Hoewel de methodes verschillen, zijn de doelstellingen gelijk: het voorkomen en terugdringen van voetbalgerelateerd geweld.

InformatieUitwisseling

Fancoaches en politie dienen elkaars rol en standpunten te begrijpen en elkaars bijdrage te waarderen, in het bijzonder wat betreft het bezweren van conflicten op de dag van de wedstrijd. Fancoaches kunnen fungeren als belangrijke communicatiekanalen tussen de politie, clubs en supportersgroepen. Bij succesvolle projecten hebben de politie en fancoaches een officieel mechanisme opgezet om elkaar van advies te dienen en informatie uit te wisselen. Dit wordt gecoördineerd door de lokale overheid. Hoewel een systematische bijdrage van de politie aan het beheren van het fancoachingproject van groot belang is, vinden sommige landen het niet aan te raden om de politie te integreren in de fancoachingstructuur.

16

Fancoaching in een internationale context

Internationale verschillen

Europese landen geven niet altijd dezelfde invulling aan wat zij onder fancoaching verstaan: • Niet alle Europese landen maken gebruik van de term “fancoaching”; • Niet alle fancoachingprojecten beperken zich tot de risicosupporters en de supporters die hier aansluiting bij zoeken. Sommige projecten richten zich tot alle supporters; • De landen gebruiken verschillende actiemethodes, voornamelijk omdat supporters nu eenmaal van elkaar verschillen, maar ook omdat voetbalgeweld van geval tot geval verschilt.

Fancoaching aangepast aan de lokale noden

Nu voetbal en ook het voetbalgeweld een internationale dimensie hebben aangenomen, zullen andere landen de fancoachingmethode ook beginnen invoeren in functie van hun lokale noden. Elk land, elke streek, elke stad en elke club heeft zijn eigen specifieke kenmerken. De activiteiten moeten dan ook worden aangepast aan de bijzondere lokale eigenschappen, met name wat betreft de institutionalisering en dialoog tussen fancoaches, de club, de lokale overheid en de politie. Fancoaching is dan ook een flexibel concept, aangepast aan elke situatie op het terrein en afhankelijk van de lokale noden en nationale cultuur.

Internationale samenwerking via nationaal

Internationale relaties tussen de fancoachingprogramma’s dienen zich te richten op het uitwisselen van specifieke ervaring om zodoende de praktijken van elk land te versterken en te verrijken.

17

platform Lokale fancoachingactiviteiten kunnen onderling verbonden worden via een nationaal platform. Elk land zou alzo een contactpersoon voor fancoaching kunnen aanduiden om de informatie te kunnen centraliseren en de verspreiding ervan op lokaal niveau en naar de contactpersonen in andere landen te vergemakkelijken. Dit zou van betekenis kunnen zijn wanneer clubs in internationale competities uitkomen. Die contactpersonen zouden van tijd tot tijd bijeen kunnen komen in een daartoe geschikt forum om de ontwikkelingen te analyseren en om ervaringen uit te wisselen.

Supportersbegeleiders

Fancoaching is een concept dat primair gericht is op supporters van een bepaalde club. Elke internationale fancoachingstructuur voor supporters van nationale ploegen zou zich meer moeten richten op het concept waarbij “begeleiders” worden ingezet, een flexibeler concept dat de mogelijkheid biedt om zich te richten op alle supporters. De “supporterbegeleiders” kunnen uit een fancoachingstructuur afkomstig zijn, maar niet noodzakelijkerwijs.

HOOFDSTUK 3: BELGIË Overzicht Inleiding

Wat België betreft worden drie projecten (steden) voorgesteld die een fancoachingproject hebben. Wat Luik en Charleroi betreft, gaat het om voltijdse projecten, wat Lier betreft gaat het om een preventiewerker die het voetbalstadion tevens als vindplaats heeft en de supporters als een groot deel van de doelgroep. Deze drie projecten zijn ingebed in het plaatselijke veiligheids- en preventiecontract. Daarnaast hebben ook SintTruiden en Brugge een preventiewerker die sporadisch projecten opzet met voetbalsupporters. Indien andere steden en/of gemeenten een voltijds of een halftijds fancoachingproject willen opstarten kunnen zij zich voor bijkomende informatie ook richten tot de reeds bestaande projecten. De coördinatoren van de fancoaches/preventiewerkers staan steeds vermeld.

Onderwerpen

In dit deel:

• Fancoaching • Fancoaching • Fancoaching • Fancoaching • Fancoaching

Luik - Werkzaamheden Luik - Begeleiding bij uitwedstrijden Luik – Relatie met de verschillende partners Charleroi - actiedomeinen Charleroi - samenwerking met andere partners

18

• City – Fancoaching Lier

Fancoaching Luik - Werkzaamheden

Samenstelling

De dienst fancoaching is samengesteld uit het hoofd van het project fancoaching, een secretaris en 4 fancoaches. Het project is ingebed in het kader van het veiligheids-en preventiecontract van de stad Luik.

Educatieve activiteiten

De fancoaches organiseren volgende educatieve activiteiten: • Zaalvoetbalploeg Er is een zaalvoetbalploeg opgericht die nu al 11 jaar meedraait. De doelstellingen hiervan zijn de supporters: - fairplay bij te brengen; - stimuleren om aan sport te doen; - regels laten respecteren; - stimuleren om de ploeg autonoom te laten draaien zowel wat omkadering als administratie betreft. • Zaalvoetbaltornooi Elk jaar is er rond nieuwjaar een zaalvoetbaltornooi waaraan een 12-tal ploegen deelnemen. Dit geeft de fancoaches de gelegenheid om de supporters te ontmoeten in een andere context. • Tornooi Mini-foot

19

In 2005 werd reeds voor de vijfde keer een Mini-foot tornooi gespeeld “le challenge des clubs de supporters du Standard “. Dit tornooi groepeert een veel grotere doelgroep dan de eerste twee activiteiten. Hier nemen met name 32 ploegen aan deel, alsook vertegenwoordigingen van alle supportersclubs. In dit kader is niet enkel de harde kern een prioriteit. • Avonturensporten Onder andere bergbeklimmen heeft de bedoeling om de relatie met de supporters verder uit te diepen, waardoor men achteraf de fancoaches ook makkelijker weet te vinden in verband met hun problemen. Het financiële kader voor dergelijke avonturensporten wordt voor 1/3 gedragen door de dienst fancoaching, voor 1/3 door de doelgroep en voor 1/3 door middel van sponsors. • Culturele activiteiten - De supporters krijgen de kans om naar tentoonstellingen te gaan of naar de bioscoop. - De supporters hebben een eigen CD gemaakt met rapmuziek, waarin ze zich onder andere uitgesproken hebben tegen racisme. - Foot-art: de supporters hebben anno 2005 geparticipeerd aan de verfraaiing van het stadion in het kader van het project foot-art opgezet door de VZW “Etre rouge”.

20

Fancoaching Luik - Werkzaamheden,Vervolg

Sociale begeleiding

• Door de supporters werd een lokaal gebouwd (fanhome genoemd) in het kader van een opleiding verstrekt door het FOREM3 in samenwerking met de Stad Luik, het Waalse gewest en het toenmalige Ministerie van Binnenlandse Zaken. De supporters vinden elkaar hier naar aanleiding van thuiswedstrijden. Hier kan men ook werkaanbiedingen raadplegen. Tijdens de week is er onthaal en een permanentie voorzien. • In 2004 kregen de fancoaches 190 aanvragen over problemen inzake wonen, werk, administratieve zaken en stadionverboden. Ofwel worden deze mensen door de fancoaches zelf geholpen ofwel worden ze doorverwezen naar gespecialiseerde diensten. Dit kunnen zijn: het OCMW, de vakbonden, een pro-deo advocaat, centra in het kader van een schuldherziening...

Projecten

• Tribune jeune: Het is de bedoeling om in het stadion een ruimte te creëren voor jongeren tussen 8 en 14 jaar. Het project is gericht op het overbrengen van algemene waarden en fairplay aan de supporters. De jongeren krijgen alzo de kans om hun passie voor voetbal te ontwikkelen, en dit in samenhang met het aanleren van waarden zoals verdraagzaamheid en respect ten opzichte van anderen. Tevens wordt er aangeleerd dat geweld, verbaal of fysiek, nooit zinvol is. • Opendeurdag: Elke jaar is er een opendeurdag op de club waar de fancoaches actief aan deelnemen door het verstrekken van preventieve informatie zoals een beknopte versie van de voetbalwet. De fancoaches hebben een meer toegankelijke versie van de voetbalwet opgesteld met daarin de belangrijkste overtredingen.

• Supportersgids: Het fancoachteam werkt anno 2005 aan het opstellen

van een supportersgids voor alle supportersclubs met daarin alle nuttige informatie aangaande de voetbalwet, de wet- en regelgeving inzake racisme en xenofobie, de rol en de taken van de stewards, de rol en de taken van de fancoaches…

Informatiedoorstroming

3

Via de officiële website van de club en de lokale en de nationale pers wordt informatie verspreid aan de doelgroep over wat mag en niet mag op wedstrijden op verplaatsing, wegbeschrijvingen naar andere stadions, of er al dan niet een combiregeling van toepassing is voor bepaalde wedstrijden,… In de toekomst zal deze informatie ook verspreid worden naar de supportersclubs (ook de Nederlandstalige).

FOREM is de Waalse tegenhanger van de VDAB.

21

Fancoaching Luik – Begeleiding bij uitwedstrijden

Wedstrijdverloop fancoaches

Voor de wedstrijd nemen de fancoaches systematisch contact op met de veiligheidsverantwoordelijke van de te bezoeken club, de lokale ordediensten (spotters) en met de hoofdsteward. De bedoeling is om hun aanwezigheid te melden en zich te informeren over bepaalde maatregelen genomen door de club of de ordedienst. Tijdens de wedstrijd informeren de fancoaches zich bij de stewards over de toestand en de sfeer in het stadion. Zo wordt de informatiedoorstroming naar de supporters toe vergemakkelijkt. Na de wedstrijd is er een debriefingsfase waarin opnieuw contact wordt opgenomen met de betrokken actoren om de samenwerking tijdens de wedstrijd te evalueren. Hierover wordt een rapport opgesteld.

De supporters De fancoaches informeren het doelpubliek van de verkregen informatie op informeren een objectieve en neutrale manier over bijvoorbeeld de toepassing van de voetbalwet, het reglement van inwendige orde in het stadion...

Participerende observatie

Via participerende observatie hebben de fancoaches op elk moment een goed overzicht van de doelgroep en haar structuur en kunnen zij alzo eventuele onregelmatigheden voorkomen. Het is hierbij belangrijk om binnen de groep de verschillende tendensen en subgroepen te kennen. Tevens moet men binnen het stadion steeds een goed zicht hebben op de infrastructuur en de omgeving.

Via dialoog De fancoach moet zich in eerste instantie de vraag stellen of een tussenkomen interventie al dan niet gerechtvaardigd is. Indien hij van oordeel is dat een interventie gerechtvaardigd is, komt hij in geen geval fysiek tussen, maar via dialoog. De tussenkomst van de fancoach moet precies en adequaat zijn. Hij moet steeds de opportuniteit van zijn tussenkomst evalueren.

Geweld voorkomen

Voorkomen blijft evenwel belangrijker dan genezen. In sommige gevallen kan de aanwezigheid van de fancoaches geweld voorkomen door het proces van sociale controle uitgevoerd door de fancoaches.

22

Fancoaching Luik – Begeleiding bij uitwedstrijden, Vervolg

Bemiddeling

De fancoaches bemiddelen aldus tussen de supporter(sgroep) en de club en/of de ordediensten.

23

Fancoaching Luik – Relatie met de verschillende partners

Relatie met de lokale politie

Er heerst een goede verstandhouding tussen de politie, in het bijzonder de spotters, en de fancoaches. Om de werking met de supporters niet in het gedrang te brengen zijn er grenzen aan de samenwerking tussen de politie en de fancoaches. Zo zal er nooit informatie worden doorgegeven over individuele gevallen. Regelmatig vindt er overleg plaats tussen de fancoaches en de lokale politie.

Relatie met de club

In 2001 werd een vzw “famille des Rouches” opgericht waarin de supporters, de fancoaches en de club vertegenwoordigd zijn. Indien er een bepaalde wending plaatsgrijpt binnen de club die voor de supporters van belang is, wordt er door de fancoaches een extra vergadering belegd tussen de supporters en de club. Tussen de supportersclubs en de club is er een supporterscharter afgesloten. Hierin engageren de supporters zich tot een positieve houding in het stadion. Belangrijk is dat ook de supportersclub van de harde kern dit charter heeft ondertekend en wel omdat dit charter onder andere bijwijlen voordelen biedt bij de verdeling van de tickets voor belangrijke matchen op verplaatsing. De fancoaches traden hier op als coördinatoren.

Relatie met de De fancoach moet bereid zijn om te luisteren naar de supporters. Dit is supporters een basisvoorwaarde om een vertrouwensrelatie op te bouwen en om zo het gedrag van de gewelddadige supporters beter te begrijpen. Deze lange termijn relatie is dan ook gebaseerd op wederzijds respect en via deze weg wordt getracht om een antwoord te bieden op de problemen die de grondslag vormen voor het gewelddadig gedrag tijdens de wedstrijden.

Coördinaten

Fan home/ Maison des supporters: Rue de la Centrale, 13 4000 Sclessin Telefoon: 04/233.04.61 Administratie: Telefoon: 04/230.58.06 Fax: 04/232.13.54 e-mail: [email protected]

24

Website: http://www.liege.be/fancoaching/ http://www.standardliege.be

Fancoaching Charleroi – Actiedomeinen

Binnen het veiligheids- en preventiecontract

Het fancoachingproject werd opgericht in 1993 binnen het veiligheids- en preventiecontract van de stad Charleroi, waarin het tot heden nog steeds functioneert. Binnen dit project zijn drie mensen werkzaam: een universitair (tevens maatschappelijk werker) en twee maatschappelijk werkers.

Actiedomeinen Het fancoachingproject is actief op volgende domeinen: • Sociaal groepswerk (educatief); • Straathoekwerk; • Individueel sociaal werk; • Sociaal gemeenschapswerk; • Dag van de wedstrijd.

Sociaal groepswerk (educatief)

Tien seizoenen geleden werden 2 voetbalteams opgericht, die ook vandaag nog actief zijn. De supporters zelf zorgen voor de organisatie en het beheer van de teams, hierbij gesteund door de fancoaches. Voor de financiering worden allerlei activiteiten opgezet. De activiteiten binnen en rondom deze teams zorgen voor een zekere responsabilisering bij de supporters en het respecteren van waarden en regels zoals fairplay. Voor sommigen kan het ook een uitweg bieden uit de harde kern. Eveneens wordt via het spelen van voetbal in een officiële competitie de toeschouwer (de hooligan) zelf deelnemer. Op die wijze stapt de supporter uit het anonieme en in het zichtbare en verkrijgt zo een positieve sociale identiteit in de voetbalwereld en zijn supporters. Daarnaast worden er sporadisch groepsactiviteiten georganiseerd zoals paintball, het organiseren van sportdagen, festiviteiten,…

Straathoekwerk

De jongeren die zich in en rondom het stadion ophouden worden opgezocht, met als doel het opbouwen van een duurzame relatie met die jongeren, gebaseerd op vertrouwen. Daarnaast ontmoeten de fancoaches de supporters bij deze laatsten thuis, in café’s, in het stadion, op het bureau van de fancoaches,…

Individueel

Indien nodig zorgen de fancoaches ook voor doorverwijzing naar andere

25

sociaal werk

instanties, die meer gespecialiseerd zijn in de betreffende problematieken. Zo werkt het fancoachingteam samen met een dienst binnen de stad Charleroi die mensen plaatst in het kader van alternatieve sancties. Het kan hier werkzaamheden betreffen binnen de club, zoals stadiononderhoud en het leveren van technische diensten.

Fancoaching Charleroi - Actiedomeinen, Vervolg

Sociaal gemeenschapswerk

Het fancoachingproject heeft in 2003 aan 1000 buurtbewoners rond het stadion een folder verspreid, met daarin contactpersonen bij de club, de politie en het fancoachteam, een wedstrijdkalender, de aankondiging van bepaalde veiligheidsmaatregelen, mobiliteitsplannen,… Op die manier werden de buurtbewoners voor de eerste keer concreet geïnformeerd over de club en wat er zich op wedstrijddagen afspeelt. Het fancoachingproject stelt elke wedstrijd 16 plaatsen ter beschikking voor jongeren uit de wijk, geplaatste jongeren, kansarmen, scholen, sportclubs,…

De dag van de wedstrijd

Bij elke thuis- en uitwedstrijd zijn steeds minstens 2 fancoaches aanwezig. De fancoaches, zowel als andere betrokkenen (politie, club) treden op als tussenpersoon voor de risicosupporters. De overdracht van informatie gebeurt zowel in opwaartse richting (van supporters naar hogere instanties) als in neerwaartse richting (van de hogere instanties naar de supporters). Deze taak van tussenpersoon wordt zowel voor (wegbeschrijvingen, tickets), tijdens als na de wedstrijd (bij fouillering, tussenkomst bij incidenten) vervuld. In het seizoen 2004 – 2005 werden alzo 9 incidenten vermeden. Op verplaatsing wordt contact opgenomen met de lokale politie om informatie zoals het aantal meereizende supporters, voorziene tifo-acties… mee te delen. Ook hier betreft het enkel algemene informatie. Het fancoachteam beheert en organiseert daarnaast de risicoverplaatsingen en/ of de combibussen van de harde kern door de huur van de bussen op zich te nemen. Op die wijze kunnen de fancoaches zelf de route, de reisuren, de opening van de busdeuren, de maximum capaciteit van de bus, de controle over het gebruik van alcohol,…bepalen. Speciale aandacht zal in de nabije toekomst ook uitgaan naar de bestrijding van racisme en extreem-rechts en de strijd tegen het druggebruik.

26

Fancoaching Charleroi – Samenwerking met andere partners

L’Amicale des supporters

De fancoaches werken mee aan een goede relatie tussen de club en de supporters. In Charleroi heeft men de verschillende supportersclubs (26) verenigd binnen één organisatie, “l’Amicale des supporters”, waarvan het fancoachingteam het secretariaat verzorgt. De club engageert zich om aanwezig te zijn op bijeenkomsten van l’Amicale en de voorzitter van de voetbalclub is zelf minstens twee maal per jaar aanwezig op een bijeenkomst. Ook de lokale politie wordt door de fancoaches uitgenodigd om alle vergaderingen van l’Amicale bij te wonen. De politie neemt het woord om vragen van de supporters over veiligheid te beantwoorden. Tijdens de eerste vergadering van l’Amicale van elk seizoen gaat de lokale politie dieper in op een specifiek thema, na overleg met de fancoaches. Thema’s kunnen zijn: regelgeving rond Bengaals vuur, tifo-acties, de perimeter,…

Supporterscharter

Tussen de betrokken partijen is een supporterscharter/ veiligheidscharter afgesloten. Hierin engageren club en supporters zich tot: • het openstellen van een tribune als sfeervak waarin positieve supporteracties kunnen plaatsvinden; • het financieel steunen van l’Amicale indien problemen uitblijven; • het stimuleren van voorverkoop; • een goed onthaal verzorgen voor de supporters; • de geluidsoverlast voor de buren beperken; • het aansporen van de supporters om zich te verenigen en zich verantwoordelijk te gedragen. Wie dat niet doet, wordt uit het sfeervak gebannen.

Relatie fancoaching lokale politie

Er heerst een goede verhouding tussen het fancoachingteam en de lokale politie van Charleroi sinds daar een voetbalcel werd opgericht (2003). Samenwerking en informatie-uitwisseling is mogelijk, maar binnen

27

Charleroi

bepaalde grenzen. Zo zullen fancoaches enkel algemene informatie doorgeven. Indien men informatie over individuele gevallen zou doorgeven, zou dit de werking van de fancoaches bijzonder moeilijk maken, aangezien op die manier de vertrouwensband tussen fancoach en supporter verstoord wordt. Het doorgeven van individuele informatie is bovendien ook helemaal geen doelstelling van een fancoachingproject. De politie erkent de meerwaarde die het fancoachingproject levert aan de problematiek en respecteert dan ook de beperkingen in de samenwerking. De fancoaches nemen ook deel aan alle vergaderingen betreffende veiligheid en aan de lokale adviesraden die tijdens het seizoen gehouden worden. Eveneens interessant om te vermelden is dat voor aanvang van elk nieuw seizoen een vergadering wordt belegd tussen de lokale politie en vertegenwoordigers van de harde kern in een café, teneinde elkaars doelstellingen te bespreken.

28

Fancoaching Charleroi – Samenwerking met andere partners, Vervolg

Website

De rubriek veiligheid op de website (www.sporting-charleroi.be) wordt beheerd door het fancoachingteam in samenwerking met de club en de lokale politie. Het doel is informatie te verstrekken aan enerzijds de lokale supporters en de omwonenden en anderzijds de bezoekende supporters. De informatie die zich op de veiligheidspagina van de website van de club bevindt, is beschikbaar in twee talen. Het betreft hier: ƒ het reglement van inwendige orde; ƒ het veiligheidscharter; ƒ verplichtingen in het kader van de voetbalwet; ƒ mobiliteit op de dag van de wedstrijd + parkings; ƒ verplichtingen bij de aankoop van een ticket; ƒ de verplichtingen van supportersclubs bij het organiseren van verplaatsingen; ƒ verboden plaatsen voor bezoekers; ƒ regels rond de verkoop van drank.

Varia

Daarnaast worden fancoaches:

nog

een

aantal

zaken

georganiseerd

door

de

-

Le Zèbre d’or: verkiezing van de beste speler door de supporters;

-

Le Journal Rayures: een krant die 4 maal per jaar verschijnt en 400 abonnees heeft. Het wordt verdeeld tijdens wedstrijden en het zijn de supportersclubs die de inhoud bepalen. De krant wordt uitgegeven door het fancoachingteam.

Onderzoek en publicatie

Elk jaar maakt het fancoachingteam een balans op van het seizoen met statistieken, een studie van de evolutie van het hooliganisme en verklaringen op basis van observaties op het terrein die betrekking hebben op de algemene organisatie van wedstrijden, de ordediensten, de stewards, de supporters, de infrastructuur van de stadions, de harde kernen, het opkomen van het Ultra-fenomeen, enz.

Toekomst

Het fancoachingproject zal zich in de toekomst sterker richten op de problemen gerelateerd aan het opkomen van de Ultra’s.

Coördinaten

Thierry Deckx 177, Chaussée de Nivelles 6041 Charleroi Tel: 071/86.88.29 Fax : 071/86.88.11 GSM : 0475/356.381

29

E-mail : [email protected]

City en Fancoaching Lier

Historiek

Het project werd opgestart op 16 september 1994 met de indienstneming van een parttime fancoach. Later (1995) werd de taak van fancoach uitgebreid met citycoaching en werd het een fulltime opdracht.

Doelgroep

De doelgroep van het project situeert zich binnen twee grote pijlers: - risicosupporters van K. Lierse SK; - sociaal achtergestelden / kansarmen. De preventiewerker richt zich tot de mensen of groepen die zich in een kwetsbare positie bevinden of er in dreigen terecht te komen, de restgroepen. Hiermee wordt bedoeld, doelgroepen die geen aansluiting vinden bij traditionele diensten, zoals bv een jeugddienst, ocmw,…

Stadionwerk

Straathoekwerk

Het voetbalstadion geldt als vindplaats. De preventiewerker volgt aldus de wedstrijden van K. Lierse S.K., zowel de thuis– als uitwedstrijden. In het voetbalstadion kunnen de meeste contacten gelegd worden aangezien het grootste deel van de risicosupporters daar aanwezig is. De preventiewerker observeert de supporters en kan deze wijzen op consequenties van bepaalde gedragingen. Zo wordt een vorm van sociale controle gecreëerd ten aanzien van de jongeren. Bij rellen worden de supporters die er niet aan deelnemen positief beoordeeld, bv. door er op dat moment een praatje mee te slaan.

-

-

-

Actieve benadering: er wordt vooral gewerkt in het milieu van de jongeren zelf. De doelgroep wordt opgezocht bijvoorbeeld op café of op straat. Hier worden contacten aangegaan en uitgebouwd met de doelgroepsleden. Een open houding is daarbij belangrijk. Bij deze actieve benadering is het grote verschil met andere maatschappelijke instellingen dat er niet vertrokken wordt van op een bureau of dienst. De straathoekwerker (preventiewerker) gaat de straat op en past zich aan het milieu van de doelgroep aan. Het gaat hier aldus om een laagdrempelige aanpak. Integrale benadering: De situatie van de doelgroepsleden vraagt een integrale aanpak. Hierbij wordt de jongere als totale persoon benaderd. Er is oog voor de totale leefsituatie van de doelgroepsleden. Er wordt aldus gewerkt op het ritme van de leden. Positieve benadering: Een respectvolle houding t.o.v. de doelgroep is fundamenteel. Ze worden aanvaard in al hun aspecten: taal, houding, waarden en normen, eventueel druggebruik. De aanvaarding houdt echter geen goedkeuring in. Een positieve houding houdt vooral in dat er wordt ingegaan op de sterke kanten en de positieve eigenschappen van de doelgroepsleden.

30

-

Het straathoekwerk wordt samengevat vooral uitgevoerd in cafés waar jongeren regelmatig hun vrije tijd doorbrengen. Voor de preventiewerker is dat het moment om op te vangen wat er bij de doelgroep leeft. De preventiewerker is een vertrouwenspersoon waarbij jongeren ook met problemen kunnen aankloppen. Zo kunnen er individuele afspraken gemaakt worden of er kan ter plekke naar een oplossing gezocht worden.

31

City en Fancoaching Lier, Vervolg

Individuele hulpverlening

In aansluiting op het straathoekwerk vormt de individuele hulpverlening een zeer belangrijk deel van de fan / city-coaching werking. Hier kan de preventiewerker zijn doelstellingen ook het meest duidelijk verwezenlijken. Door de individuele hulpverlening tracht de preventiewerker aan de leden andere perspectieven te bieden.

Activiteiten

De activiteiten zijn laagdrempelig van aard. Dit houdt in dat de plaats waar ze doorgaan zeer goed bereikbaar is en dat de prijs zo laag mogelijk blijft. Bedoeling is dat deze activiteiten een middel vormen voor de preventiewerker om in contact te komen met de doelgroep. Eens de contactfase doorlopen is, is de individuele hulpverlening prioritair. Vooral sportieve activiteiten zoals een voetbaltornooi of voetbalwedstrijden onderling doen het goed. Tevens worden er ook sociale ontmoetingsmomenten in Lier georganiseerd door iedere donderdagavond te koken samen met de leden.

Brugfunctie

De preventiewerker tracht een spreekbuis te vormen voor de leden en voor de maatschappelijke instellingen om zo de wederzijdse onbekendheid, het wantrouwen en de vijandigheid weg te werken. Diensten waarmee wordt samengewerkt en waarnaar wordt doorverwezen zijn: PMS, JAC (jongeren advies centrum), CAW (centrum algemeen welzijnswerk), CGGZ (centrum geestelijke gezondheidszorg), OCMW, vakbonden, stadsdiensten, woonwijzer, juridisch advies, vzw. voor begeleid wonen en budgettering voor jongeren, PAAZ (psychiatrische afdelingen algemeen ziekenhuis), Psychiatrische instellingen (rond drugverslaving, vooral alcohol en medicatie), crisisopvangcentra, VDAB, Drughulpverlening (Sleutel, ADIC,…), K. Lierse S.K, …

Coördinaten

Kurt Vereycken Fan en citycoaching stad Lier Grote Markt 57 2500 Lier gsm: 0477/225 182 tel: 03/ 8000 451 [email protected]

32

HOOFDSTUK 4: NEDERLAND.

Overzicht Supportersprojecten

In Nederland spreekt men eerder over supportersprojecten in plaats van fancoachingprojecten. Nederlands projecten bestaan uit een gelijkwaardige samenwerking tussen de lokale overheid, de betreffende club, het plaatselijke jeugdwerk en de lokale politie. Vaak worden ook de supportersverenigingen ingeschakeld. Het project maakt op die manier deel uit van het gemeentelijke jeugdbeleid waarbij de betrokkenen een convenant afsluiten. Bovendien wordt er aansluiting gezocht met andere lokale en nationale beleidsprojecten inzake criminaliteitspreventie en het stimuleren van participatie. De verschillende projecten participeren daarnaast in een nationaal netwerk waar ervaringen uitgewisseld worden en adviezen ten aanzien van het nationaal beleid worden gegeven. Op nationaal vlak is er daarnaast zowel organisatorische en financiële steun door zowel de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond als het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Last, but not least: de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond verbindt aan het behalen van een licentie het opstarten van een sociaal-preventief supportersbeleid.

Onderwerpen

In dit deel: • Sociaal preventief supportersbeleid • Hoe ziet een supportersproject eruit • De organisatie van een supportersproject • De uitwerking van het jongerenwerk Spoor 1: Het jeugdplan Spoor 2: Fancoaching

33

Sociaal preventief supportersbeleid Uitgangspunt

Nederlandse sociaal preventieve projecten vertrekken vanuit de idee dat de oplossing van samenlevingsproblemen die zich vertalen in het voetbal alleen kan bereikt worden als partijen binnen en buiten het voetbal met elkaar samenwerken. De (lokale) overheid ondersteunt de club bij het uitvoeren van een eigen beleid gericht op (jeugdige) supporters en de club gebruikt haar aantrekkingskracht op jongeren om ook buiten het voetbal (in buurten en op scholen) met jongeren aan de slag te gaan. Dit Nederlands uitgangspunt inzake de sociaal preventieve aanpak krijgt gestalte binnen de verschillende supportersprojecten.

Wat vooraf ging

Eind jaren tachtig zijn in zes (middel)grote steden sociaal-preventieve supportersprojecten gestart die gericht waren op de harde kern en in mindere mate op de meelopers. In 1997 zijn deze projecten geëvalueerd door KPMG4. De belangrijkste conclusie was dat de sociaal-preventieve aanpak positieve effecten heeft, waarbij vooral de grotere aanspreekbaarheid van de doelgroep op negatieve gedragingen eruit springt.

Katalysator

Wie herinnert zich niet de veldslag tussen aanhangers van Feyenoord en Ajax in 1997 op een weiland nabij Beverwijk alwaar een supporter de dood vond? Deze veldslag werkte tegelijkertijd als katalysator voor het opzetten van talloze supportersprojecten in (andere) steden en gemeenten die een profclub huisvestten.

Nationaal project

In 1998 startte vervolgens het nationale project ‘Sociaal-preventief supportersbeleid’ met een looptijd van drie jaar. Het doel was om in alle steden met clubs lokale projecten op gang te brengen, waarbij de clubs, het jeugdwerk, de gemeente en de politie gezamenlijk activiteiten ontwikkelen gericht op sociale preventie.

Ondersteuning

•

• •

Heden 4

Bij de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond werd een projectorganisatie ingesteld die de clubs en de gemeenten organisatorisch en deels financieel ondersteunt bij het opzetten van lokale projecten. Een eenmalige stimuleringsbijdrage voor een sociaal-preventief project kan eveneens aangevraagd worden bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het LIS (Landelijk Informatiepunt Supportersprojecten) geldt tot 2006 als het nationale expertise- en informatiecentrum voor clubs in het betaald voetbal.

Op dit moment zijn er 29 clubs in meer of mindere mate bezig met

Een adviesorganisatie die wereldwijd actief is.

34

sociaal-preventieve projecten.

35

Hoe ziet een supportersproject eruit Wat

Een supportersproject is een samenwerking tussen direct betrokken partijen, met name de club, de politie, de gemeente, het jongerenwerk en vaak ook de supportersvereniging. Het begint met het inventariseren van wat er door de verschillende partijen al gedaan wordt om voetbalvandalisme en –geweld te voorkomen. Van daaruit leveren alle betrokken partijen vanuit hun eigen taken en werkwijze een op elkaar afgestemde bijdrage aan het behalen van de vooropgestelde doelstellingen. De inzet van jongerenwerkers in het kader van een supportersproject moet niet opgevat worden als een specifiek aan de problematiek van voetbalvandalisme en –geweld verbonden activiteit, maar moet geplaatst worden in de integrale aanpak van de jongerenproblematiek en als onderdeel van het gemeentelijke jeugdbeleid.

Doelstellingen

1. Versterking van de binding van voetballiefhebbers en supporters met de club door het voeren van een goed publieksbeleid, onder andere door een klantvriendelijke tegemoettreding van – en het opbouwen van contacten met – supporters. 2. Het voorkomen of terugdringen van vandalisme, geweld en intolerantie bij voetbalsupporters, vooral bij de jeugd. 3. Het gebruiken van de aantrekkingskracht van voetbal en het aanzien van de club voor activiteiten gericht op jongeren in buurten en scholen met als doel het aanbrengen van respect voor waarden en normen en het voorkomen van criminaliteit en intolerantie.

Extra aandacht Groepen die extra aandacht dienen te krijgen zijn: 1. Die groepen supporters (ongeacht hun leeftijd) die risicogedrag vertonen of waarvan er signalen zijn dat er op korte termijn risicogedrag kan ontstaan. 2. De jeugd en jongeren van 10 tot 25 jaar in de gemeente waarin de club gehuisvest is. Specifiek: die jongeren of groepen jongeren die risicogedrag vertonen of waarvan signalen zijn dat er op korte termijn risico-gedrag kan ontstaan.

36

Hoe ziet een supportersproject eruit, Vervolg

Voorwaarden tot samenwerking

De samenwerking tussen de in werkwijze en cultuur verschillende partijen kent de volgende voorwaarden: -

-

-

Afstemming

Het jongerenwerk moet aansluiting vinden bij het supportersbeleid van de club. Om dit te bereiken zal er voor het jongerenwerk ook ‘iets te halen’ moeten zijn bij het voetbal. Er moet ruimte zijn om binnen een supportersproject te werken met jongeren die in de buurten tot de moeilijk bereikbare groepen behoren. De samenwerking met de club zal van dien aard moeten zijn dat de aantrekkingskracht van de club doorwerkt naar het jongerenwerk verbonden aan het project. Er moet sprake zijn van een integrale aanpak. De partijen die samenwerken in een supportersproject (club, supportersvereniging, jongerenwerk en politie) doen dit op basis van gelijkwaardigheid en met behoud van de eigen identiteit en werkwijze. Zij zullen met elkaar een inspanningsverplichting overeen moeten komen, waarbij elk der actoren zich optimaal inzet om te komen tot vermindering van voetbalvandalisme en –geweld. Er dient een optimale afstemming te zijn tussen de betrokken partijen. Samenwerking met behoud van de eigen identiteit en werkwijze vereist extra zorg waar het gaat om een goede afstemming. Dit vraagt om een boven de partijen staande procesbewaking, met mogelijkheden tot coördinatie, regievoering en aansturing.

Voor overleg, afstemming en uitwisseling van informatie en ervaring op nationaal niveau met de andere projecten moet capaciteit en tijd binnen de projecten voorhanden zijn. Er moet aansluiting tot stand gebracht worden met de aanpak in het kader van het Grote Steden beleid, met de lokale projecten criminaliteitspreventie, met sportstimuleringsprojecten, met de reclassering, met het buurtwerk, met het lokale beleid gericht op allochtone jongeren en andere relevante beleidsprioriteiten. Hiertoe dient een op dit gebied deskundige en een over het geschikte netwerk beschikkende organisatie bij het opzetten van nieuwe projecten de koppelingen met bovengenoemde terreinen tot stand te brengen.

37

Hoe ziet een supportersproject eruit, Vervolg

Samenvatting

Supportersprojecten moeten dus: - in de kern gevormd worden door de direct betrokken partijen: de voetbalclub, de supportersvereniging, de politie en het jongerenwerk. - gebaseerd zijn op de daadwerkelijke participatie van de betrokken partijen waar het gaat om sociale preventie voetbalvandalisme en –geweld. De partners in een lokaal project hebben elk hun eigen (autonome) taken en verantwoordelijkheden. Deze worden – voorzover zij betrekking hebben op het supportersbeleid – in de vorm van een inspanningsverplichting vastgelegd in een convenant. - goed aangestuurd worden door een bij de uitvoering betrokken projectcoördinator die tevens zorg draagt voor het opzetten en onderhouden van een lokaal en bovenlokaal netwerk. - participeren in een nationaal netwerk van sociaal preventieve projecten ten behoeve van nationale afstemming, ervaringsuitwisseling en initiëren/adviseren ten aanzien van het nationale beleid.

Doorlichting

Uit de doorlichting van de bestaande projecten blijkt dat aan de gestelde voorwaarden nog het best voldaan wordt bij die projecten waar de projectwerker in dienst is van een jongerenwerkinstelling, terwijl hij/zij bij de club in een positie is waarin hij/zij daadwerkelijk invloed heeft op het publieksbeleid. Daarnaast werkt de projectwerker liefst binnen een project waarin ook politie en supportersvereniging samenwerken zodat hij/zij ook participeert in de begeleiding van supporters en in de aanpak en het vervoersbeleid rondom wedstrijden. Daarnaast blijken die projecten die aansluiting hebben met een breed veld van welzijnsinstellingen, buurtwerk, HALT5 en diverse stedelijke projecten meer succesvol te zijn dan de projecten bij wie de netwerkverbinding met de samenleving nog hapert. Bij het tot stand brengen van dit netwerk naar de samenleving is de bereidheid om daaraan mee te werken vanuit de betrokken instellingen een voorwaarde.

Verplichting De Koninklijke Nederlandse Voetbalbond heeft alle clubs, op straffe van m.b.t het mogelijk verlies van hun licentie, verplicht een behalen van de zogenaamde supporterscoördinator aan te stellen en een sociaallicentie preventief supportersbeleid te voeren. Jaarlijks moeten clubs verslag doen 5

Halt is een initiatief van het Ministerie van Justitie in Nederland, de gemeenten en de politie. Halt levert een bijdrage aan de preventie en bestrijding van jeugdcriminaliteit. Uitgangspunt voor de werkwijze van Halt is dat het tolereren van ongewenst en strafbaar gedrag eigenlijk een beloning is. Door niet op te treden, lijkt het of dit gedrag geaccepteerd wordt en kan het zich herhalen of verergeren. Met de Halt-afdoening en de Stop-reactie wil Halt daarom kinderen en jongeren een duidelijk signaal geven dat strafbaar gedrag niet wordt geaccepteerd. Halt is daarnaast actief op verschillende gebieden die jeugdcriminaliteit helpen voorkomen zoals advisering, voorlichting en andere preventieactiviteiten.

38

over hun supportersbeleid en over hun supporterscoördinator.

39

De organisatie van een supportersproject

Uitvoerend niveau

= De projectgroep. Hierin zitten: - de politiefunctionaris die in de uitvoering belast is met de begeleiding bij voetbalwedstrijden. - de verantwoordelijke voor de supporters van de club; - de veiligheidsverantwoordelijke binnen de club; - de reis- en activiteitencoördinator van de supportersvereniging; - de ‘fancoach’ van het jongerenwerk; - de projectcoördinator (verantwoordelijke vanuit de stad of gemeente of bijvoorbeeld een verantwoordelijke binnen de welzijnswerking). De projectgroep komt ten minste 1 maal per 6 weken bij elkaar. Deze projectgroep vormt het eigenlijke project en is verantwoordelijk voor het beleid en de uitvoering. Dit vereist optimale samenwerking die is vastgelegd in een convenant. Het project wordt aangestuurd, ondersteund, gestroomlijnd en naar buiten vertegenwoordigd door een boven de partijen staande functionaris: de projectcoach.

Bestuurlijk niveau

= De stuurgroep of begeleidingscommissie. Hierin zitten: - de lokale driehoek: de burgemeester, de korpschef en het Openbaar ministerie; - de voorzitter of de manager van de club; - de leidinggevende functionaris van het plaatselijke jongerenwerk; - de voorzitter van de supportersvereniging; - de projectcoördinator. Deze stuurgroep komt ten minste 2 maal per jaar bij elkaar. Taak van deze stuurgroep is de afstemming op bestuurlijk niveau en vertaling van de ontwikkelingen in de uitvoering naar lokaal (bestuurlijk) beleid. Deze stuurgroep heeft geen leidinggevende rol/beslissingsbevoegdheid ten aanzien van het project. Top-down beleid wordt in de uitvoering vertaald via de eigen organisatie en komt zo terug in de projectgroep.

40

De organisatie van een supportersproject, Vervolg

Bovenlokaal

De Koninklijke Nederlandse Voetbalbond De Koninklijke Nederlandse Voetbalbond is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van een publieksbeleid en sociaal preventief beleid binnen de regionale overleggroepen, waarin per regio de clubs participeren. LOS De fancoaches dienen een eigen werkoverleg te organiseren. Het LOS (Landelijk Overleg Supporterscoördinatoren) is het nationale overleg van de professionele werkers (fancoaches of supporterscoördinatoren) van projecten preventie voetbalvandalisme, kortweg supportersprojecten. Het LOS geeft regelmatig een nieuwsbrief uit en beheert samen met Euro Support en collega’s in Duitsland, Engeland en Italië een Engelstalige website (http://www.footballsupporters.info/fsi-nl.htm). Directeuren welzijnsinstellingen De directeuren van de welzijnsinstellingen waaraan de fancoaches verbonden zijn, organiseren een regelmatig overleg met als doel te praten over onderwerpen als subsidieperikelen, methodieken en ontwikkelingen in het jongerenwerk. Landelijk afstemmingsoverleg Ten minste 2 maal per jaar komt een afstemmingsoverleg (nationale werkgroep sociaal preventieve projecten) bijeen, waarin de KNVB, het LOS, het CIV6, de nationale federatie van supportersverenigingen, vertegenwoordigers van de Ministeries van Binnenlandse Zaken, Welzijn en Sport en Justitie en de Vereniging van steden en gemeenten zitting hebben.

Conclusie

Een goed supportersproject is verankerd in de voetbalorganisatie en geïnspireerd door het jongerenwerk. Het staat gelijke invloeden van beiden toe en wordt ondersteund door zowel de club als door een stedelijke jongerenwerkinstelling. Extra aandacht zal vanuit het project moeten gaan naar de versterking van de supportersvereniging door de professionals van het project.

6

Zusterorganisatie van het Belgische IVV (Cel Integrale Voetbalveiligheid binnen de Federale politie).

41

De uitwerking van het jongerenwerk SPOOR 1: HET JEUGDPLAN

Uitgangspunten

-

-

-

Doelgroepen

Voetbal oefent een grote aantrekkingskracht uit op de jeugd. Clubs kunnen veel meer dan nu het geval is gebruik maken van deze aantrekkingskracht om actief het publieksbereik te vergroten. De belangrijke plaats die voetbal inneemt bij een groot deel van de jeugd brengt voor de club een maatschappelijke verantwoordelijkheid ten opzichte van die jeugd met zich mee. De aantrekkingskracht van voetbal en de uitstraling van club en spelers kunnen benut worden ter versterking van normen en waarden bij de jeugd. De betrokkenheid van de jeugd bij de club wordt versterkt door hen een actieve rol te geven, door hen te laten participeren in onderdelen van de organisatie van de club en in activiteiten rondom wedstrijden. De jeugd heeft experimenteerruimte nodig, ze wil grenzen verkennen. Dat hoort bij het proces dat leidt tot het vinden van een goede plek in de samenleving. Het in een vroeg stadium stellen van grenzen, dus al bij “wat hoort en niet hoort” in plaats van bij “wat verboden is en niet verboden”, geeft de jeugd een duidelijk kader waarin ze nog grenzen kunnen verkennen zonder dat zij daarmee direct over de streep van wetsovertreding gaan. Anderzijds moet ruimte gegeven worden aan positief experimenteergedrag door de jeugd verantwoordelijkheid te geven voor activiteiten rondom de club en voor de eigen groep.

De jeugd ontwikkelt zich snel. Wat voor een jongen van 11 jaar nog leuk is, is voor een jongen van 13 jaar te kinderachtig. Een nog scherpere grens ligt op 16 jaar waarop jongeren met een brommer mogen rijden of mogen uitgaan. De belevingswereld van de jeugd is per periode van 3 jaar verschillend en een goed jeugdplan houdt hier rekening mee. De doelgroep wordt dan ook in aanpak en opzet van activiteiten onderverdeeld in 3 leeftijdscategorieën: van 10 t/m 12 jaar, van 13 t/m 15 jaar en van 16 t/m 18 jaar.

42

De uitwerking van het jongerenwerk, Vervolg Categorie 1: 10 t/m 12 jaar: a) Scholenproject. Fase Wat Wie Hoe

Beschrijving Spelregels, waarden en normen. Speler, ondersteund door projectwerker. Speler vertelt over eigen ervaringen (eigen jeugd en bij het voetbal) ten aanzien van pesten, intolerantie, discriminatie, het belang van spelregels. Projectwerker legt in gesprek/discussie met de klas verband tussen de ervaringen van de speler en de ervaringen van de kinderen. Hij ‘vertaalt’ ervaringen naar spelregels in het dagelijkse leven en naar waarden en normen. Duur 1 dag per klas/groep. Vervolg De klas mag gratis een wedstrijd bezoeken en de leerlingen worden daarbij ontvangen door de speler(s). Alle kinderen krijgen na afloop een aandenken en een uitnodiging om lid te worden van de junior-fanclub. Taak- De projectwerker is verantwoordelijk voor de opzet en de verdeling uitvoering. De club ondersteunt hem daarbij inhoudelijk en facilitair.

b) De Junior-fanclub. Fase Wat Wie Hoe

Beschrijving Kinderen uit de stad of regio actief betrekken bij de club. De club in samenwerking met de projectwerker. Alle 10 t/m 12 jarigen van de omliggende basisscholen worden benaderd met een uitnodiging om lid te worden van de junior-fanclub (zie boven). Het lidmaatschap van de juniorfanclub geeft, naast het verkrijgen van ‘hebbedingetjes’, de mogelijkheid om mee te mogen doen met diverse activiteiten van de junior-fanclub, bijvoorbeeld tijdens de rust van wedstrijden. Het kan gaan om het op het veld verwelkomen van de spelers, een ontmoeting met de favoriete speler, een rondleiding door het stadion, sportevenementen, juniordagen, uitstapjes…

De junior-fanclub organiseert ouderavonden om ouders kennis te laten maken met de club en de activiteiten van de juniorfanclub en tevens om met de ouders te praten over waarden en normen, de vertaling daarvan in de regels van de club en wat dat betekent voor het gedrag van hun kind in het stadion. Het lidmaatschap van de junior-fanclub geeft recht op een plaats op de (gezins)tribune tegen gereduceerde prijs. Vervolg Op hun 13de verjaardag krijgen de leden van de junior-fanclub een uitnodiging om lid te worden van de ‘fancompany’.

43

Taak- Het opzet en de uitvoering van de junior-fanclub is een taak verdeling voor de club, die kan worden uitgevoerd in nauwe samenwerking met de supportersfederatie (of vereniging). Voor de uitvoering is het aan te bevelen om een speciale jeugdwerker binnen het project aan te nemen.

44

De uitwerking van het jongerenwerk, Vervolg

Categorie 2: 13 t/m 15 jaar. Fancompany Fase Wat Wie Hoe

Beschrijving Een activiteitenclub voor jeugdige supporters, gekoppeld aan een eigen jeugdvak in het stadion. De supportersfederatie (of vereniging), ondersteund door de projectwerker (liefst een jeugdwerker). Leden van de junior-fanclub en jeugdige supporters worden uitgenodigd om zich aan te melden bij de fancompany. Dit is geen vereniging waar de leden vooral deelnemer zijn bij activiteiten, maar een club gericht op het werken aan sfeerverbetering in het stadion rondom wedstrijden en aan aansprekende activiteiten buiten de wedstrijden om. Leden zijn meer producent dan consument. Ze maken als het ware deel uit van een bedrijf of ‘company’. Leden van de ‘fancompany’ kunnen dan ook ‘bedrijfsopleidingen’ (company-training) krijgen. Alle leden kunnen een basistraining krijgen bedoeld om ze kennis te laten maken met de club en wat er allemaal komt kijken bij de organisatie van de club. Daarnaast worden er trainingen georganiseerd gericht op het werken aan de diverse produkten en diensten van de ‘fancompany’: bijvoorbeeld dienstverlening aan de club, sfeerverbetering in het stadion en het eigen vak, sportactiviteiten, evenementen (bv. de jaarlijkse jeugddag), de ‘company fanzine’, de eigen homepage op internet, het opzetten van een fietsenstalling…

De leden van de ‘fancompany’ krijgen een eigen jeugdvak, dat zij (binnen de richtlijnen van de club) zelf inrichten en van sfeerelementen voorzien. In het jeugdvak zijn vaste stewards die de jeugd niet alleen wijzen op wat niet mag, maar ook op wat hoort. Taak- De ‘fancompany’ geeft veel verantwoordelijkheid aan de verdeling jeugdige supporters zelf. Dit proces moet vakkundig begeleid worden door de projectwerker. De club zorgt voor een eigen jeugdvak en speciale jeugdstewards.

45

De uitwerking van het jongerenwerk, Vervolg Categorie 3: 16 t/m 18 jaar. Fan-organizers Fase Wat

Beschrijving Bovenbouw van de ‘fancompany’ voor jeugdige supporters van 16 t/m 18 jaar. Wie De supportersvereniging of federatie (indien mogelijk), ondersteund door de projectwerker. Hoe Een activiteitenclub voor deze groep van 16 t/m 18 jaar. Voor hen geen apart jeugdvak. Andersoortige – op de leeftijd toegesneden – trainingen en activiteiten. Bijvoorbeeld: het organiseren van reizen naar uitwedstrijden, bedenken en uitvoeren van sfeerverhogende activiteiten in het stadion, uitwisselingen met groepen uit het buitenland, outdoor/challenge activiteiten, opzetten home-page, organisatie sportactiviteiten, assisteren bij activiteiten van de junior-club, promotieactiviteiten op middelbare scholen enzovoort. Taak- Lid zijn van de fan-organizers brengt veel verantwoordelijkheid verdeling voor deze supporters mee. De zelfwerkzaamheid van de supporters vergt een vakkundige begeleiding van de projectwerker. De club geeft inhoudelijke en facilitaire ondersteuning.

SPOOR 2: FANCOACHING De Fancoach7

Belangrijkste taken

Voor het werken met de groep supporters van 18 jaar en ouder, waaronder ook de risico-supporters, wordt een zogenaamde fancoach aangesteld vanuit het jongerenwerk, die werkt ten dienste van het project. De taak van fancoach vereist professionele werkers, die als jongerenwerker, als sportleraar of andersoortige ervaring hebben met het omgaan met moeilijke jongeren.

• • •

Contact leggen met de doelgroep; Deze contacten gebruiken om supporters aan te spreken op hun gedrag; Voorkomen dat nieuwe groepen risicosupporters ontstaan of dat nieuwe groepen zich aansluiten bij de bestaande risicosupporters.

Omdat in toenemende mate clubs geconfronteerd worden met zich buiten het stadion misdragende groepen jongeren, die geen supporter zijn van de club en niet of slechts sporadisch wedstrijden bezoeken, heeft de fancoach ook tot taak deze jongeren aanspreekbaar te maken voor het 7 Men gebruikt niet altijd het woord fancoach. In sommige clubs komt de fancoach overeen met een supporterscoördinator.

46

bestaande jongerenwerk, de politie of buurtpreventiewerkers.

47

De uitwerking van het jongerenwerk, Vervolg

Werkwijze

De fancoach, die werkt onder het motto ‘kennen en gekend worden’ is de 'spin in het web'. Hij onderhoudt contacten met de doelgroep, met de club, met de politie en met de supportersvereniging. Hij organiseert samen met de doelgroep activiteiten en doet dit in samenspraak met de club en de politie. Waar nodig ondersteunt de club de activiteiten en wordt door de politie advies of 'rugdekking' gegeven. De fancoach ondersteunt de supportersvereniging bij jeugdactiviteiten en activiteiten waaraan ook door risicosupporters wordt deelgenomen en helpt de supportersvereniging bij het verkrijgen van een ingewerkt kader voor jeugdactiviteiten. Hij zit in het overleg met de club en de politie in de voorbereiding van wedstrijden en brengt de nodige informatie in. Hij is actief op die plekken waar de doelgroep zich buiten het voetbal ophoudt (in buurten of op scholen) en werkt samen met buurtpreventieprojecten, jongerenwerk en sportverenigingen. De fancoach is kortom de verbindings- en communicatieman voor de betrokken partijen binnen en buiten het voetbal.

Coaching

Voor veel jongeren geldt dat zij niet in staat zijn optimaal gebruik te maken van de maatschappelijke mogelijkheden en van het voorzieningenaanbod. Oorzaken kunnen zijn: Gebrek aan sociale vaardigheden, weinig zelfvertrouwen, gebrek aan (zelf)discipline, onaangepast of crimineel gedrag, overmatig alcohol- of drugsgebruik, psychische- of gezondheidsproblemen, problematische thuissituatie, etc. Gevolg hiervan kan zijn dat deze jongeren zich aansluiten bij een groep jongeren, die zich met eigen normen en waarden enerzijds profileert in, en anderzijds afzondert van de sociale omgeving. Zo’n groep wordt als maatschappelijk probleem ervaren en is door een steeds verdergaande stigmatisering moeilijk aanspreekbaar of bereikbaar voor leerkrachten, opvoeders en jongerenwerkers. Een dergelijke groep dient als groep betrokken te worden bij voor hen aansprekende activiteiten. Individuen uit de groep dienen gestimuleerd en begeleid te worden in hun pogingen een plaats te verwerven in de samenleving. Een vertrouwenspersoon, met wie ze over de dagelijkse successen en mislukkingen kunnen praten en die hen coacht bij het optimaal gebruik maken van eigen mogelijkheden en voor hen aanwezige voorzieningen, kan een brug vormen tussen de behoefte van de jongere en de mogelijkheden die de samenleving hem wenst te bieden. Coaching is een methode waarbij het gaat om het leveren van maatwerk. Coaching biedt de mogelijkheid tot intensieve begeleiding op meerdere leefgebieden en stelt de jongere in staat om beter zijn eigen sterke kanten en de positieve mogelijkheden die de samenleving hem biedt, aan

48

elkaar te koppelen. Hierbij wordt o.a. gebruik gemaakt van zogenaamde voortrajecten en van paralleltrajecten.

49

De uitwerking van het jongerenwerk, Vervolg

Voortrajecten

Voortrajecten zijn erop gericht de jongere meer vertrouwen in eigen kunnen te geven en hem te motiveren om een traject (school, werk, relatie) af te maken. Voortrajecten zijn voor de coach een middel om basisvaardigheden bij de jongere aan te brengen, nodig om zich met meer plezier en beter gemotiveerd in het maatschappelijk verkeer te bewegen. Dit gebeurt door niet de problemen maar de sterke en positieve kanten en vaardigheden van de jongere te benadrukken en hem te stimuleren deze optimaal te gebruiken. Hierdoor wordt de dynamiek die het leven van jongeren kenmerkt niet afgebroken, maar juist versterkt omdat juist de aanwezige dynamiek nodig is om een traject af te maken. De negatieve dynamiek, die zich uit in bijvoorbeeld geweld of criminaliteit, kan omgezet worden in een positieve dynamiek.

Paralleltrajecten

Om te voorkomen dat een jongere vroegtijdig zijn opleiding onderbreekt of als ondersteuning van bijvoorbeeld een arbeidstraject, is het voor een aantal jongeren noodzakelijk paralleltrajecten te ontwikkelen. Het kan gaan om trajecten gericht op verandering van het vrijetijdsbestedingspatroon van de jongere. Daar waar, al dan niet meegetrokken door een vriendengroep, de jongere zichzelf in zijn vrije tijd in de problemen werkt door bijvoorbeeld overmatig alcohol- of druggebruik, vandalisme of crimineel gedrag en daardoor weer problemen krijgt op school, wordt door de coach een paralleltraject opgezet. Ook kan het gaan om een paralleltraject dat dient als aanvulling op het onderwijs of als oriëntatie of voorbereiding op de arbeidsmarkt. Paralleltrajecten zijn individueel of richten zich op de klas, waarbij samengewerkt wordt met de school en met andere betrokken instanties, zoals de club, andere sportverenigingen, Halt, jongerenwerk/buurtwerk, ondernemingen, arbeidsbureau, etc.

50

HOOFDSTUK 4: NEDERLAND, Vervolg Overzicht Projecten

Hieronder worden een aantal Nederlandse supportersprojecten weergegeven. Daarbij is geen enkel project hetzelfde en gaat het ene project verder dan het andere. Naargelang de mogelijkheden en de plaatselijke behoeften worden de projecten ingevuld. Bij alle projecten ligt wel één van de doelstellingen in het positief betrekken van de jeugd alvorens zij hun heil zoeken in geweld.

Onderwerpen

In dit • • • • • •

deel: Cambuur Leeuwarden ‘Helden rond de velden’ Vitesse Arnhem Supportersproject ADO Den Haag ‘Held’ FC Groningen Supportersproject Top Oss Supportersproject Go Ahead Eagles ‘Trap! in de goede richting’

51

Cambuur Leeuwarden – ‘Helden rond de velden’ Soort project

Sociaal preventief supportersproject.

Partners

Voetbalclub Leeuwarden, Gemeente Leeuwarden, de plaatselijke politie, de supporters en Het buro: trajectbegeleiding voor probleemjongeren.

Doelstellingen

* Het creëren van een band tussen de supporters en de club; * Het terugdringen van criminaliteit rond het voetbal; * Het realiseren van een prettige en veilige sfeer in en rond het stadion; * Het voorkomen van recidive bij jongeren die een stadionverbod hebben gehad.

Inhoud

Omdat een repressieve aanpak van voetbalgeweld en -criminaliteit alleen niet voldoende blijkt te zijn, is Cambuur Leeuwarden gestart met een integraal preventieproject dat (potentiële) risicosupporters bewust maakt van de gevolgen van voetbalcriminaliteit (vandalisme, bedreigingen, spreekkoren etc). Binnen het project wordt tegelijkertijd ingezet op drie met elkaar samenhangende sporen: 1. Versterking van het jeugdbeleid van Cambuur Leeuwarden, met name het versterken van de aantrekkingskracht en uitstraling van de club en de spelers om de waarden en normen van de jeugd te versterken; 2. Kennen en gekend worden (o.a. de buddy-mentoraanpak) met als doel om supporters met een stadionverbod onder individuele begeleiding weer te laten terugkeren in het stadion; 3. Realisering van een vriendelijke en veilige sfeer rondom de voetbalwedstrijden (o.a. via de oprichting van een nieuwe, aanvullende supportersclub, bestaande uit diverse supporters die zelf ooit een stadionverbod hebben gehad). Het project heeft de volgende belangrijke kenmerken: ƒ het is gericht op het voorkomen van criminaliteit; ƒ de oplossing voor het probleem wordt in de 'eigen kring' gezocht (toegelicht met een schematisch overzicht van diverse bij het project betrokken instellingen); ƒ met het project zijn concrete positieve resultaten geboekt (in die zin dat het voetbalgeweld in en rond het stadion aantoonbaar is teruggedrongen); ƒ het project is elders toepasbaar (te weten op andere gemeenten met een club, zowel in binnen- als buitenland); ƒ de leefbaarheid van de (woon)omgeving is door de genomen maatregelen niet aangetast;

52

ƒ het project bevat voldoende originele elementen (vanwege de geheel eigen aanpak).

53

Cambuur Leeuwarden, Vervolg

Werking

Spil in dit project is de fancoach (een voormalige voetbalster), die fungeert als intermediair tussen (potentiële) risicosupporters en de binnen het project samenwerkende organisaties (de club Cambuur-Leeuwarden, de Politie Midden-Friesland, de Gemeente Leeuwarden en de Stichting Het buro, gespecialiseerd in de intensieve trajectbegeleiding van probleemjongeren). De vrouwelijke fancoach is bij alle thuis- en uitwedstrijden van Cambuur aanwezig en begeeft zich bewust tussen de risicosupporters. Zij legt contact met de supporters, spreekt hen aan op hun gedrag, houdt in de gaten of nieuwe supportersgroepen ontstaan en zich eventueel aansluiten bij de risicosupporters. Zo steekt zij ook veel tijd in de jongste categorie van supporters. De jonge garde praat met spelers over onderwerpen zoals pesten en racisme. De fancoach staat in nauw contact met de stewards, de politie en Het buro. De supporters zelf denken mee over het houden van thema-avonden en het organiseren van activiteiten rond wedstrijden. Zo worden confettikanonnen gebruikt in plaats van vuurwerk. Het project kent ook een “buddy-mentor-aanpak”. Deze aanpak behelst het onder individuele begeleiding weer laten terugkeren van supporters met een binnen afzienbare tijd aflopend stadionverbod. Deze krijgen een uitnodiging van Het buro namens Cambuur, om te komen praten over mogelijke vervroegde terugkeer in het stadion, onder strikte voorwaarden en desgewenst met extra begeleiding in een traject richting werk, scholing of hulpverlening. Deze vervroegde terugkeer gaat gepaard met een contract waarin de supporter vastlegt geen drank of drugs te zullen gebruiken. Na afloop leggen ze de kortste weg naar huis af in de hoop zo snel mogelijk toegang te krijgen tot het vak met de fanatieke aanhang van de Friese voetbalclub. In het begin gingen de projectleiders zelf naar de supporters toe, na een tijdje was het andersom. Als ze een stadionverbod krijgen, komen ze vragen of ze mee mogen doen met het project. Voorts organiseert de fancoach activiteiten voor de supportersclub en leidt zij preventieprojecten met leerlingen van de plaatselijke basisscholen. De leerlingen gaan na afloop van het bekijken van een video over grensoverschrijdend gedrag in een speciale Vandalismebus naar het stadion van Cambuur voor een gesprek met enkele spelers over waarden en normen, grensoverschrijdend gedrag en voetbalvandalisme. Deze speciaal ontworpen Vandalismebus laat zien waar het slopen van voertuigen toe leidt en wat de kosten daarvan zijn. Ook is de klas nog een keer te gast op de kidstribune voor een wedstrijd van het eerste elftal.

54

Cambuur Leeuwarden, Vervolg

Resultaat

Het project is succesvol te noemen. Tussen maart 2000 en april 2002 zijn 14 jongeren begeleid in de “buddy-mentor-aanpak”: bij geen van hen heeft recidive plaatsgevonden. De Koninklijke Nederlandse Voetbalbond heeft sinds het jaar 2000 geen boete meer opgelegd en het aantal stadionverboden daalt gestaag. Cambuur Leeuwarden is van probleemclub geëvolueerd naar een club die geldt als Europees voorbeeld van goed supportersgedrag. Het project heeft in 2002 de Hein Roethofprijs gewonnen (De Hein Roethofprijs wordt uitgereikt aan het preventieproject dat op de meest effectieve, constructieve en innovatieve manier gericht is op het tegengaan van criminaliteit en wordt uitgereikt door het Ministerie van Justitie in Nederland). De jury toonde zich onder de indruk van het project, waarmee Leeuwarden - via een combinatie van preventie en repressie - op voorbeeldige wijze een uiterst actueel probleem als voetbalvandalisme weet te beteugelen.

Toekomst

De stad heeft even overwogen om een bezuiniging door te voeren, maar heeft dan toch beslist het project te blijven bekostigen. Voetbalvandalisme werd beoordeeld als een continu proces dat moet blijven bewaakt worden.

Projecleiders

Drs. A. Saris en C. Greben Voor verdere informatie: 0031-058-2885747

55

Vitesse Arnhem - Supportersproject Ontstaan

Aan het begin van het seizoen 1988 – 1989 kreeg een preventiewerker rond randgroepjongeren de vraag iets te doen voor Vitesse. Want met het promoveren naar de eredivisie stelde de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond eisen aan de begeleiding van de Arnhemse supporters, die niet als lieverdjes bekend stonden. Het project begon met 1 vrijwilliger.

Doelstellingen

* Minder supportersgeweld, minder vandalisme; * Preventie en hulpverlening; * Voeling met de club.

Doelgroep

Een paar honderd risicosupporters. De helft van hen heeft een stadionverbod variërend tussen drie maanden en drie jaar.

Inhoud

In 2004 werkten acht vrijwilligers, twee supporterscoördinatoren en een algemeen coördinator rond dit project, allen tevens supporter van Vitesse Arnhem om de drempel zo laag mogelijk te houden. De vrijwilligers zijn er voor de supporters, de coördinatoren begeleiden de vrijwilligers en houden zich ook bezig met de supporters. De coördinatoren zijn in dienst van een jeugdwelzijnsorganisatie. Er wordt gestreefd naar het vergroten van de binding en betrokkenheid tussen de supporters en de club. De wedstrijden van Vitesse staan centraal in het project. De vrijwilligers en de coördinatoren gaan mee naar thuis- en uitwedstrijden. De moeilijkste supporters nemen plaats in de bus met de coördinatoren. Tijdens de wedstrijd staan vrijwilligers en coördinatoren tussen de risicosupporters. Na afloop houden ze de supporters in de gaten als de aanhangers van de tegenstander uitgezwaaid worden. Er wordt trapsgewijs gewerkt: gaat er iets mis, dan schieten de stewards in actie, lukt dat niet dan probeert het supportersproject die relletjes in de kiem probeert te smoren. Het project is het laatste station alvorens de politie wordt ingezet. De inzet van de politie wordt op die manier meestal voorkomen. Het project draait ook rond activiteiten in buurtcentra waar zich tieners ophouden die in de toekomst mogelijk in het stadion te vinden zijn. Het project maakt deze tieners bekend met het fenomeen betaald voetbal. Er wordt gesproken over waarden en normen en over voetbalvandalisme. Met deze tieners werd onder andere een spandoekenwedstrijd georganiseerd ter ondersteuning van de club, gevolgd door een rondleiding in het stadion en een bezoek aan een wedstrijd. Op deze wijze tracht het project in een vroeg stadium een positieve mentaliteitsverandering bij te brengen ten aanzien van de beleving van voetbal.

56

Vitesse Arnhem, Vervolg

Inhoud, vervolg Verder doen de coördinatoren ook aan hulpverlening. Samen met de supporter zoeken ze een opleiding, werk, helpen ze de supporter met afkicken, doen ze aan schuldbemiddeling… Een stadionverbod kan zo gezien worden als een stok achter de deur. Supporters kunnen hun stadionverbod verkorten als ze zich houden aan een aantal regels, waaronder een meldingsplicht bij de jeugdwelzijnsorganisatie Rijnside waarvan de coördinatoren deel uitmaken. Er wordt op die manier nauw samengewerkt met de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond. Een vrijwilliger heeft tenslotte een voorbeeldfunctie, hij drinkt bijvoorbeeld twee of drie biertjes en stopt dan. Het is een stimulans naar anderen toe om ook na een paar biertjes te stoppen.

Internationaal

Voorafgaand aan de Uefa-cup wedstrijd Vitesse – Werder Bremen (najaar 2002) speelden fans van beide clubs een onderling duel. De organisatie was in handen van het supportersproject dat zorgde voor de omkadering. Tijdens de rust wordt er samen thee gedronken. De wedstrijd is voor het grootste deel vlekkeloos verlopen.

Financiering

Het project wordt deels gefinancierd door Vitesse en deels door de gemeente Arnhem.

Uittreksel uit de website: www.vitesse.org 01- november-2003:

ZILVEREN

VITESSENAREN

Voor de competitiewedstrijd Vitesse-Volendam werd een tweetal supportersbegeleiders van Rijnside tot Zilveren Vitessenaar benoemd.

Voorafgaand aan het duel werden Henk Bijsterbosch en John van Maanen door algemeen directeur Theo Mommers op het veld in het zonnetje gezet. Door Rijnside zelf werden de beide heren al per limousine naar Gelredome gebracht. Door Vitesse werden ze voor hun verdiensten voor de club tot Zilveren Vitessenaar benoemd. Zowel Henk als John zijn al 12,5 jaar werkzaam bij Rijnside, de supportersbegeleiding van Vitesse.

57

ADO Den Haag – ‘Held’ (1996 – ) Betrokken organisaties

Gemeente Den Haag, Stichting Welzijn Escamp, profclub ADO Den Haag, een adviesbureau voor marketing, sportverenigingen, basisonderwijs, wijkorganisaties.

Doelstelling

Het preventief tegengaan van negatief supportersgedrag, het activeren en motiveren van jeugd om onder andere zich positief in te zetten voor ADO Den Haag en verbetering van het imago van ADO Den Haag.

Doelgroep

Jeugdigen en voetbalsupporters.

Inhoud

De Stichting Welzijn Escamp, profclub ADO Den Haag en een adviesbureau voor marketing en communicatie hebben in 1996 het initiatief genomen tot het project ‘De held’. Het project is een sportief supportersproject en probeert een ‘nieuwe held’ neer te zetten. Doel van het project is het verminderen van racisme, discriminatie, vandalisme en pesten onder kinderen op basisscholen en sportverenigingen zodat ze weer respect voor elkaar krijgen. Medewerkers van de Stichting Welzijn Escamps bezoeken samen met jeugdige profvoetballers scholen voor het geven van een gastles die ruim twee uur duurt. In deze gastles wordt met behulp van een videoband kleine (pesten, schelden) en grote pesterijen (racisme, discriminatie) aan de orde gesteld. Naar aanleiding van de video wordt er gediscussieerd. De kinderen mogen gratis een thuiswedstrijd bezoeken en de deelnemende scholen kunnen twee keer per jaar naar een open dag van de club. Een aantal jongeren komen in aanmerking om de stewardopleiding te volgen. Kinderen zijn voor clubs de klanten van de toekomst. Je kunt ze al op jonge leeftijd wijzen op de gevolgen van hun gedrag.

Resultaat

Na het succes van dit project in Den Haag werd er een nationale stichting De Held opgericht die wordt gefinancierd door onder andere het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond. Het project werd uitgebreid naar Utrecht , Breda, Venlo, Zwolle en Zuid-Limburg.

Toekomst

De stad heeft even overwogen om een bezuiniging door te voeren, maar heeft dan toch beslist het project te blijven bekostigen. Voetbalvandalisme werd beoordeeld als een continu proces dat moet blijven bewaakt worden.

58

FC Groningen – Supportersproject Type project

Het betreft een supportersproject dat vorm kreeg in de zomer van 2002, concreet werd in februari 2003 en waarvan het startschot werd gegeven door de burgemeester in april 2003. Dit project is een geesteskind van een ex-hooligan, nu raadslid. Er wordt samen gewerkt met de club en de politie.

Doelstelling

Het project bestaat uit maatregelen om het geweld en de criminaliteit bij (potentiële) harde-kernsupporters te verminderen en de sfeer en veiligheid rondom de wedstrijden te verbeteren. De achterliggende gedachte was supporters met een stadionverbod bij het stadion weg houden.

Inhoud

Om het geweld en de criminaliteit te verminderen en de sfeer en veiligheid te verbeteren is de inzet van ex-hooligans bij deze maatregelen onmisbaar. Zij overleggen met de huidige harde supporterskern en treden sussend op bij dreigende ongeregeldheden. Zij worden door de huidige kern gezien als een soort oudere broers. Twee coördinatoren bemiddelen tussen de politie, de club, de supporters en de vrijwilligers uit de oude harde kern. Zo is er een heel andere verstandhouding met de supporters ontstaan. Dat contact leidt ertoe dat de politie de supporters op een betere manier kan benaderen. Het project kent een tweeledige opzet: * voorkomen van supportersgeweld door de harde kern. Voormalige hooligans moeten de relatie met deze supporters verbeteren en zorgen voor minder agressief groepsgedrag; * verkleinen van de risico’s voor verstoring van de openbare orde. Dit moet worden bereikt door activiteiten te organiseren voor supporters met een stadionverbod op ruime afstand van het stadion. De supporterscoördinatoren en – begeleiders nemen deze activiteiten voor hun rekening. Supporters met een stadionverbod krijgen dus een meldingsplicht. De begeleiders gaan met de jongens die stadionverboden hebben een contract aan. Zonodig worden ze ook geholpen met scholing of met het zoeken naar werk. Zo wordt steeds aan een vertrouwensband gebouwd. De begeleiders zijn tijdens de wedstrijd in het stadion of –bij uitwedstrijden- in de bussen aanwezig en bezoeken het café waar diegenen met een stadionverbod zich moeten melden. Onder het genot van een biertje kijken ze dan op de televisie naar voetbalwedstrijden of leggen ze een kaartje. Goed gedrag wordt eerst beloond met stadionbezoek onder begeleiding en later met kwijtschelding. “Het ons

59

kent ons gevoel is belangrijk. Zo kan het groepsgedrag beinvloed worden. Als de leiders zich gedragen omdat ze de begeleiders kennen, doen anderen dat ook”. Als er gehoord wordt dat jongens opgepakt gaan worden, waarschuwen ze deze supporters. De begeleiders dragen een jasje voor herkenbaarheid, maar geven pertinent geen tips. “De begeleiders zijn geen ordedienst”.

60

FC Groningen, Vervolg Werking

Het contact met de doelgroep heeft in de ogen van zowel projectmedewerkers als de politie en de club door het project een positieve impuls gekregen. Het kostte aanvankelijk enige moeite de harde kern voor het project te winnen. Maar met name vanwege de te verdienen strafvermindering werkten steeds meer hooligans met een stadionverbod mee. De deelnemers aan de meldingsplicht zijn na verloop van tijd dan ook uitgesproken positief. Wat vooral telt is de kans om een stadionverbod te kunnen bekorten. Omdat het bijwonen van wedstrijden hun leven in sportief én sociaal opzicht verrijkt, zijn ze tot het nodige bereid om het stadion weer in te mogen. Zij waarderen de aanpak van projectmedewerkers en verwachten ook gunstige effecten van het project.

Andere partijen De politie heeft twee agenten beschikbaar gesteld die fungeren als veredelde wijkagenten. Een aparte stuurgroep met vertegenwoordigers van politie, gemeente, welzijnswerk, een afgevaardigde van FC Groningen en een supporter, beslist wat er rond elke afzonderlijke wedstrijd moet gebeuren.

Resultaat

In de eerste maanden van het project zijn er nog aanloopmoeilijkheden geweest op het vlak van communicatie en acceptatie. Het project is goed beginnen te lopen in de laatste maanden van 2003. Een eerste grondige evaluatie door Intraval (Bureau voor onderzoek en advies) in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen, laat veelbelovende resultaten zien in de vorm van een dalende politie-inzet en een afname van het aantal stadionverboden en aanhoudingen en dat op het moment dat het nationale aantal aanhoudingen en stadionverboden steeg. Door de verandering van het supportersgedrag, de afnemende aanwezigheid van politie, maar ook door de sportieve prestaties van de club, is de sfeer in en rondom het stadion volgens sleutelinformanten sterk verbeterd.

Financiering

De gemeente Groningen draagt 150.000 euro bij, FC Groningen betaalt 10.000 euro. Volgens sommige raadsleden zou deze verhouding omgekeerd moeten liggen.

Toekomst

Om het supportersproject Groningen ook in de toekomst geolied te laten verlopen, dient aan een aantal aspecten extra aandacht te worden besteed. Zo dient er bijvoorbeeld gewerkt te worden aan de organisatorische inbedding van het project, de taakomschrijving van de supporterscoördinatoren en –begeleiders en dienen er duidelijke afspraken te worden gemaakt over de afloop van de stadionverboden.

61

Overdracht

De opzet van het project leent zich voor toepassing bij andere clubs met een voornamelijk regionaal gebonden aanhang.

Top Oss –Supportersproject Auteurs

Op initiatief van de gemeente Oss werd een plan van aanpak geschreven om de harde kern van TOP-supporters in kaart te brengen. Er wordt samengewerkt met de club, de politie, de reclassering en het bureau Jeugdzorg.

Doelstelling

3 * * *

Inhoud

Een van de onderdelen is direct contact zoeken met de aanhangers van Top Oss. Er werd een supporterscoördinator aangesteld, een geschoolde jongerenwerker. Deze gaat naar alle thuis- en uitwedstrijden en ook doordeweeks heeft hij contact met de supporters . In dit project bestaat het hoofddoel van het supportersplan erin zich te richten op de maatschappelijke positie van de voetbalsupporter. Heeft hij een huis, heeft hij werk, is zijn persoonlijke situatie stabiel?

doelen: het handhaven van de openbare orde; het tegengaan en voorkomen van voetbalvandalisme; het activeren van supporters om een rol in de maatschappij te vervullen.

De supporterscoördinator probeert de supporters in het gareel te houden, maar als er iets mis gaat moeten andere instanties inspringen. De supporterscoördinator staat de supporters ook bij wanneer ze voor de rechtbank dienen te verschijnen. Hij kan de rechtbank bijvoorbeeld vragen om een taakstraf op te leggen, met de belofte dat ze bij goed gedrag weer naar het stadion mogen.

Werking

De jongerenwerker werd de eerste zeven maanden uitgespuwd. Hij werd gezien als een spion van de gemeente en de politie. Langzaamaan won hij evenwel het vertrouwen van de supporters.

Resultaat

De preventieve aanpak heeft effect. Werden er in het seizoen 1999 – 2000 nog 1.800 politie-uren besteed aan duels van Top Oss, in het seizoen 2003 – 2004 zijn er dat 800. In vijf jaar tijd daalde de hoeveelheid boetes voor de club voor supportersgeweld met 50 procent en zijn er op 400 fanatieke Top-aanhangers maximaal twee in plaats van twintig agenten nodig.

Financieel

De gemeente Oss participeert voor 75 procent in het 50.000 euro kostende project, de club Top Oss stond garant voor de overige 25 procent.

62

Go Ahead Eagles – Trap! in de goede richting Auteurs

Go Ahead Eagles, politie Ijsselland en stichting De Kij (Kerninstelling Integraal Jongerenwerk).

Doelstelling

Jongeren confronteren met aan de ene kant enthousiasme, sfeer en samenhorigheid en aan de ander kant geweld, agressie en strijd. De voetbalsport is met name van belang om jongeren een houding, waarden en normen mee te geven waarmee zij ook op andere terreinen uit de voeten kunnen en opdat zij niet de hooligans van de toekomst worden.

Inhoud

Het vizier wordt gericht op de supporters van de toekomst: kinderen uit de twee laatste jaren van het basisonderwijs onder het moto ‘Voorkomen is beter dan genezen’. De voetbalsport is immers een activiteit waarvan de jongeren veel kunnen leren. Waarden en normen waarmee ze ook op andere terreinen uit de voeten kunnen: respect tonen voor elkaar, samenwerken in een team, leren omgaan met regels,... Aan de kinderen wordt getoond dat de maatschappij roept om een hardere aanpak en de jongeren worden aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid. Wekelijks komen groepen kinderen naar het stadion. Zij ontmoeten een profvoetballer van de club, een politieagent, een steward en een jongerenwerker van de stichting De Kij. Daarbij wordt gesproken over onderwerpen zoals discriminatie, spreekkoren en pesten.

Resultaat

Veel kinderen hebben de neiging om het geweld rond het voetbal op te blazen. Zij zien vooral veel geweld op de televisie. Na het bezoek aan het stadion zouden zij er anders tegenaan kijken. Alvast vanuit de scholen is er een enorme belangstelling voor dit project.

Website

http://www.gaejeugdproject.nl/start.asp

63

HOOFDSTUK 5: DUITSLAND Overzicht KOSfanprojekte

In Duitsland worden de fancoachprojecten geadviseerd en opgevolgd door het coördinatiecentrum KOS (Koordinationsstelle Fanprojekte). KOS is verantwoordelijk voor de ondersteuning van bestaande initiatieven en het ontwikkelen van nieuwe initiatieven, het monitoren van de fancoachprojecten en het voorzien van opleidingen voor de mensen die binnen de projecten werken. In 2004 overkoepelde KOS 31 projecten (Frankfurt, Berlijn, Hamburg/St. Pauli, Bremen, Hannover, Karlsruhe, Dresden, Dortmund, Nürnberg, Magdeburg, Bochum, Jena, Leipzig, Düsseldorf, Bielefeld, Darmstadt, Saarbrücken, Essen, Duisburg, Keulen, Mainz, Munchen, Gelsenkirchen, Wolfsburg, Aue, Leverkusen, Lübeck, Zwickau, Offenbach, PotsdamBabelsberg, Cottbus). KOS wordt bemand door 5 werknemers aan wie de coördinatie en verbetering van de nationale en internationale fancoaching wordt toevertrouwd. KOS wordt erkend als een dienst van experten in de preventie van geweld en racisme binnen het voetbalgebeuren. http://www.kos-fanprojekte.de

Onderwerpen

In dit deel: • Sociale fancoaching • Voorbeelden van sociale fancoaching

64

Sociale fancoaching Basis

De basis van een succesvol sociaal fancoachproject is een algemene positieve benadering van de specifieke vorm die de supporterscultuur aanneemt. De belangrijkste klemtoon wordt hoofdzakelijk gelegd op het stimuleren van zelfregulering binnen de supporters en het motiveren van de supporters tot het opnemen van de eigen verantwoordelijkheid.

Werking

Hierbij is het belangrijk dat de fancoaches toegang vinden tot de supporters/jongeren, hen bij te staan in hun dagelijks leven en proberen om de supporterswereld te begrijpen. Enkel zo kan wederzijds vertrouwen opgebouwd worden, hetgeen de fancoach toelaat om tussen te komen binnen bepaalde groepsdynamieken en ze te beïnvloeden en om de jongeren een sociaal aanvaardbaar gedrag voor te spiegelen. Door bijstand te verlenen in het dagelijkse leven tracht men te voorkomen dat jongeren zichzelf en anderen in gevaar brengen omwille van hun gedrag.

Domeinen

De belangrijkste domeinen waarop fancoaches actief zijn, zijn: • fans en fanclubs stabiliseren door ze te begeleiden en deel uit te maken van hun groep; • het bevorderen en versterken van individueel initiatief en verantwoordelijkheid bij de fans; • niet-commerciële vrijetijdsbesteding aanbieden; • individueel advies aanbieden; • bijstand geven in moeilijke situaties en noodsituaties.

Informatie doorstroming

Een tweede klemtoon wordt gelegd op het werken met instellingen en het onderhouden van public relations. Vooral het voorzien van correcte informatie is belangrijk, hetgeen wederzijds begrip kan bevorderen en bemiddelingen vergemakkelijken. De informatie is gericht aan professionele clubs, sportclubs, de politie, de media, autoriteiten, onderwijsinstellingen, etc. Het betreft hier hoofdzakelijk volgende activiteiten: • bemiddelen in moeilijke conflicten en ernstige individuele gevallen; • bemiddeling in een algemene context; • de voorwaarden creëren voor een goed onthaal van de supporters

65

op sportmanifestaties zowel op nationaal als internationaal niveau.

Doel

De doelstelling van sociaal werk met supporters is het aanbieden van bijstand en advies in de veronderstelling dat fans die problemen hebben ook vaker zelf problemen veroorzaken. Daarom tracht men om de verborgen creatieve en sociale vaardigheden van de jonge fans te ontwikkelen zodat er een grotere kans bestaat dat ze voor een positieve of constructieve oplossing kiezen wanneer ze geconfronteerd worden met moeilijke situaties. Dit kan bereikt worden door verschillende vormen van sociale begeleiding, sportief opvoedend werk of culturele activiteiten. Hierna worden enkele interessante voorbeelden opgesomd.

Voorbeelden van sociale fancoaching 1. Sociale begeleiding

• Straathoekwerk: enerzijds het begeleiden van jongeren gedurende het voetbalweekend en anderzijds de plaatsen opzoeken waar ze elkaar gedurende de week in het dagelijkse leven ontmoeten. Doel: een duurzame relatie ontwikkelen die de straathoekwerker toelaat om tussen te komen en geweld te voorkomen in bepaalde situaties. • Crisisinterventie: ondersteuning bieden en bemiddelen in moeilijke conflicten en noodsituaties (veranderende geweldsituaties, tijdens arrestaties, bij gewonden,…). • Individuele begeleiding: individueel advies voorzien en ondersteuning bieden bij moeilijke persoonlijke omstandigheden (schulden, drugproblemen, familiale problemen,…). • Sociaal groepswerk: ondersteuning en advies voorzien aan groepen van jongeren om hen te helpen hun positieve talenten te ontwikkelen (bv. een solidariteitsgevoel ontwikkelen, het motiveren tot het opnemen van persoonlijke verantwoordelijkheid binnen de groep...).

• Vrijetijdsbesteding aanbieden: ontmoetingsplaatsen voor fans voorzien, culturele en groepsgerelateerde projecten ontwikkelen (video’s, fan magazines, tifo-acties,…).

2. Sportgerelateerd jongerenwerk

Aangezien sport de aandacht trekt van velen is het de bedoeling van sociale fancoaching om sportgerelateerde activiteiten voor supporters te organiseren en hun actieve betrokkenheid in het voetbal als cultureel systeem te ondersteunen en te intensifiëren. Het is belangrijk om via sportieve activiteiten de supporters te integreren binnen een context waar strikte regels en gezag een meer belangrijke plaats innemen dan dat in hun dagelijkse leven het geval is. Via sportieve activiteiten is het ook mogelijk om bruggen te slaan tussen verschillende partijen (supporters, politie, spelers, media,…). Zo kan het wederzijds respect gestimuleerd worden en vooroordelen verminderd.

66

Voorbeelden van sociale fancoaching, Vervolg

Voorbeelden van sportgerelateerd jongerenwerk

° Fan Finals in Berlijn Supportersgroepen (een 60-tal) over heel Duitsland ontmoeten elkaar op een voetbaltoernooi. Het doel is om traditionele rivaliteiten en spanningen weg te werken. ° Under 16/ Under 18 trips Het betreft hier het organiseren van verplaatsingen naar andere clubs met jongeren. Op deze verplaatsingen zijn het gebruik van alcohol en sigaretten verboden en wordt een ontmoeting geregeld met jonge supporters van het andere team. Deze verplaatsingen worden georganiseerd om een alternatief te bieden aan de traditionele verplaatsing, die vaak gepaard gaan met alcohol- en sigarettenmisbruik. Daarnaast brengt de ontmoeting met de andere jongeren het traditionele vijandbeeld in een ander perspectief, hetgeen op lange termijn een positieve verandering in het gedrag van supportergroepen kan teweegbrengen. ° Voetbalwedstrijd gevangenissen.

met

potentieel

gewelddadige

jongeren

in

De zware jongens onder de supporters die reeds in de gevangenis hebben gezeten worden vaak ten zeerste gerespecteerd door jongeren die eigenlijk verwachten om er vroeg of laat ook te belanden zonder dat ze een goed idee hebben over het gevangenisleven. Om de mystiek rondom gevangenissen weg te nemen worden toernooien georganiseerd binnen de gevangenissen, zodat de jongeren kennis kunnen maken met het dagelijks leven binnen de gevangenismuren en dit blijkt vaak toch niet zo aantrekkelijk te zijn voor de jongeren, hetgeen een positieve gedragsverandering bij deze jongeren kan teweegbrengen. ° Voetbalwedstrijden tussen supporters en politie. Supporters en politie ontmoeten elkaar meestal in eerder vijandige omstandigheden. Een sportwedstrijd, eventueel gevolgd door een bespreking, kan de spanningen tussen beide kampen aanzienlijk verbeteren en ervoor zorgen dat beiden op een meer normale wijze met elkaar kunnen omgaan.

67

Voorbeelden van sociale fancoaching, Vervolg

3. Verbeteren relatie club supporter

Een bijeenkomst van supporters en spelers in een leuke sfeer tijdens een bepaald evenement kan communicatiebarrières doorbreken tussen supporters en spelers/clubs en kan een prettige ervaring zijn voor beide partijen. Het is aan te bevelen dat spelers regelmatig de supporters opzoeken, vooral na uitmatchen. Goede faciliteiten in de stadions bieden ook goede mogelijkheden voor de supporters om bv. geblesseerde of nietgeselecteerde spelers te ontmoeten. Een goede relatie tussen spelers, clubs en supporters kan ook bekomen worden door het opnemen van een peterschap van bv. scholen door een speler. Op die wijze ontstaat er een positieve identificatie van de jongeren met de club. Ook commercieel levert het de club voordeel op, gezien er nieuwe “klanten” bereikt worden. Tenslotte is het belangrijk om een permanente uitwisseling van informatie te voorzien tussen de clubs, de spelers en de supporters, waarbij het belangrijk is dat de clubs de supporters proberen te begrijpen. Het voorzien van degelijke informatie over specifieke problemen en verzuchtingen creëert een wederzijds begrip en zorgt ervoor dat elke groep zich positief gaat identificeren met de andere.

4. Aanpak van racisme, xenofobie, discriminatie en intolerant gedrag

De strijd tegen racisme en discriminatie moet gevoerd worden door de supportersgemeenschap en zeker ook de clubs, gezien de clubs meestal multicultureler zijn dan hun supporters. Enerzijds moeten de spelers zichzelf de vraag stellen hoe ze moeten reageren op racistische gedragingen van de supporters. Anderzijds moeten de supporters een positieve aanmoedigingscultuur ontwikkelen. De minimum vereisten voor een degelijke aanpak van dit probleem zijn: • verbod op de verkoop van discriminerende supportersartikelen en merchandising; • aankondiging via de luidsprekers tegen discriminerende gezangen en symbolen; • steun geven aan anti-discriminatie activiteiten van supportersgroepen; • actieve steun van de clubs voor diegenen die slachtoffer zijn geworden van discriminerend gedrag; • de gekende daders (streng) aanpakken; • indien nodig wedstrijden stopzetten.

68

HOOFDSTUK 6: ZWEDEN

Overzicht Het Zweedse project is ontwikkeld voor grote steden en is ontstaan als preventief project inzake kleine delicten. Het voetbalstadion was dus eerder een vindplaats waar de kleine delinquenten samen hun hobby beoefenden. Interessant aan dit project is dat het geen extra kost heeft teweeggebracht binnen de jeugdwelzijnsinstellingen maar dat reeds opererende jeugdwelzijnswerkers hun tijd zo ingedeeld hebben dat er nog tijd overbleef voor de aanpak van bepaalde voetbalsupporters.

Onderwerp

Stockholm - Supportersproject.

69

Stockholm – Supportersproject

Betrokken organisaties

Jeugdwerkers vanuit de stadswijken, de lokale autoriteiten, de politie en de sportclubs. Zij zitten regelmatig samen om informatie uit te wisselen. Ook de scholen en de ouders kunnen betrokken partner zijn.

Aanleiding

Eind jaren negentig werd een project opgezet om te voorkomen dat een aantal jongeren dat regelmatig voetbalwedstrijden bezocht, hun criminele activiteiten zou uitbreiden. Omdat naast het plegen van kleine delicten voetbal het enige wezenlijke ingrediënt in hun bestaan vormde, hoopten de jongerenwerkers via deze sport tot een beter contact met hen te komen.

Doel

Via sportevenementen risicojongeren opsporen om vervolgens in hun eigen woonomgeving te werken aan het oplossen van hun problemen. De sport is aldus de vindplaats van jongeren die dreigen af te glijden naar de criminaliteit.

Inhoud

In het begin was het de bedoeling dat de jongerenwerkers en de risicojongeren dichter bij elkaar zouden komen door vaker met elkaar op te trekken. Zo werd er samen gekeken naar wedstrijden en werd er gepraat over onderwerpen als sport, geweld en druggebruik. Na een paar maanden kregen enkele jongeren de mogelijkheid om als steward bij één van de drie grote clubs van Stockholm te werken. Toen werd ook een gezamenlijk doel geformuleerd: een voetbaltrip naar Italië. Een jaar later werd dit doel gerealiseerd. In 2003 dan heeft het Supportersproject de vorm aangenomen van een samenwerkingsverband van jongerenwerkers in zo’n twintig wijken met de lokale autoriteiten van Stockholm. De projectmanager(s) voorziet de jongerenwerkers van aanvullende relevante informatie. In ruil creëren de jongerenwerkers (uit elke wijk één of twee), die de sportvelden afgaan, extra‘vrije tijd’ binnen hun normale werkomstandigheden om dit werk te doen. De projectwerkers zijn in ieder geval aanwezig tijdens de wedstrijden van de voetbalclubs van Stockholm. Ze leggen niet alleen contact met jonge supporters, maar zorgen er ook voor dat deze tijdens wedstrijden niet over de schreef gaan of laveloos langs de kant van de weg strompelen. Op die manier spelen factoren als anonimiteit geen rol meer, maar worden die jonge supporters juist heel visueel. Die “dubbele” aanwezigheid (in het sportstadion en in de lokale buurten) geeft de mogelijkheid om over te gaan tot observatie en het focussen op de jongeren om met hen te werken op langere termijn. De inspanningen van de jongerenwerkers om crimineel gedrag van jongeren te voorkomen is thans meer op de langere termijn gericht. Een belangrijk element in het Supportersproject is dat getracht wordt de

70

energie die de jongeren steken in de sport, op een positieve manier om te buigen, bijvoorbeeld door zich te richten op werk, een opleiding, goede huisvesting of de verbetering van de sociale vaardigheden. Jongeren kunnen al binnen de club ‘aan het werk’ gezet worden zodat zij daar leren verantwoordelijk om te gaan met mensen en materiaal, bijvoorbeeld via de stewardwerking.

71

Stockholm - Supportersproject, Vervolg

Werking

Door de intensieve samenwerking tussen de diverse instanties is een nagenoeg compleet beeld ontstaan van de probleemjongeren, die daardoor beter geholpen kunnen worden om een betere toekomst op te bouwen.

Resultaat

Dit supportersproject heeft er in belangrijke mate toe bijgedragen dat geweld, vandalisme en verstoringen van de openbare orde in een vroeg stadium in de kiem gesmoord worden. Dankzij het project zijn de jongeren nu beter zichtbaar voor de hulpverlening, ze zijn met andere woorden uit de anonimiteit gehaald. Bovendien is de samenwerking tussen de lokale organisaties sterk verbeterd. De Italië-groep is twee jaar na afloop van het intensieve contact met de jongerenwerkers onderwerp van studie geweest. De jongeren bleken, op één mogelijke uitzondering na, een probleemloos leven te leiden als twintiger, zonder negatieve contacten met de politie.

Overdraagbaar

Dit project is ontworpen voor grote steden en is dus minder toepasbaar in kleine gemeenten.

Kostprijs

Dit project is zo goed als kosteloos aangezien de jongerenwerkers reeds te werk gesteld zijn en enkel gedurende wedstrijddagen hun werk herlokaliseren.

72