14‐12‐2015
Beschermingsbewind, schuldhulpverlening en bijzondere bijstand Een toekomst visie Mr. Ellen Penders Drs. Vivian den Hartogh
Wat er vooraf ging • Situatie burgers ‘verslechterd’ • (explosieve) toename van mensen in beschermingsbewind • (explosieve) stijging bijzondere bijstand kosten voor gemeenten • Onderzoek naar de aantallen (2014), bevestigende de stijging maar lieten vooral de blinde vlekken zien • Wetwijziging curatele, beschermingsbewind en mentorschap • Onderzoek naar de doelgroepen (2015), geeft meer kleur aan de doelgroep, maar wederom blinde vlekken
1
14‐12‐2015
Enkele cijfers… • 1 op de 5 huishoudens heeft (problematische) schulden (17,4 – 18,8%) • Hiervan heeft 15,7 % van de huishoudens risicovolle schulden, zonder schuldhulpverlening. • Grotere kans op problematische schulden bij alleenstaanden, lage inkomen en mensen in een huurwoningen. Ook laag opgeleide gezinnen met kinderen, niet‐westerse allochtonen lopen groter risico. • Schulden ontstaan door combinatie van factoren. • Schuldhulpverlening wordt gezien als een na laatste redmiddel… • Preventie en vroegsignalering helpt!
• Nibud: afgelopen 3 jaar heeft 25 procent van de huishoudens 15 tot 30 procent minder te besteden • De helft komt moeilijk rond en is grip op financiën kwijt. • NVVK: in 2009 53.200 aanmeldingen in 2014 92.000 aanmeldingen • Gemiddelde schuld 38.500 • In 2011 32.250 EUR
• Gemiddeld 14 crediteuren • 1 op de 3 is bekend bij andere hulpverlenende instanties
2
14‐12‐2015
Impact van schulden • Werk en uitkering • Gemiddeld ziekteverzuim ligt 6 dagen per jaar hoger • Door onder meer stress en concentratieproblemen gemiddeld 20 procent verlies van arbeidsproductiviteit • Langduriger afhankelijkheid van een uitkering
• Psychisch en fysiek welbevinden • Toename angsten en rusteloosheid • In extreme situaties relatie met suïcide (+30% sinds 2008) • Groep met schulden vaker overgewicht, rugproblemen en andere fysieke problemen
Wat laten de onderzoeken zien? Kwantitatief onderzoek: • Aantal mensen in beschermingsbewind is sterk gestegen • Bij aanvraag speelt in 66% schulden een rol, in 41% van die gevallen wordt bijzondere bijstand aangevraagd. • Gemiddelde uitgaven bijzondere bijstand steeg van 11% naar 22% in die periode. • Voornamelijk alleenstaanden met minimum inkomen
3
14‐12‐2015
Kwalitatief onderzoek: • Voornamelijk mannen (69%), toename versus 2010 (56%) • Grootste groep 26 – 65 jaar (71%), toename jongeren (16%) • Vooral alleenstaanden (51%) of alleenstaanden met kinderen (20%) • Inkomen: uitkering (35%), arbeidsongeschiktheid (37%) inkomen uit arbeid (17%). • Problematische schulden (60%), verstandelijke beperking (44%), psychische problemen (30%), verkwisting (24%)
• Combi schulden en: • Psychische problemen (18%) • Verkwisting (14%) • Verstandelijke beperking (19%)
• Vaak zijn allerlei oorzaken ten grondslag van problematische schulden • Bijzondere bijstand in 59% van alle dossiers • In 83% van de dossiers, nog niet bij shv in beeld • Zelfredzaamheid onder de loep; veranderbaar – 23% en onveranderbaar 77%. 7‐14% kan zelf financiën beheren
4
14‐12‐2015
Huidige stand • Project ‘samen verder’ – zoeken naar gezamenlijke basis om de problemen aan te pakken en tot samenwerking te komen. • Ondertussen….. creatieve oplossingen; zoeken naar samenwerking of juist verstoorde samenwerking en ‘noodoplossingen’. • Ontwikkeling platform voor gemeenten en bewindvoerders (Oost‐ Brabant) • Aanscherping kwaliteit bewindvoerders • Motie Heerma en Schouten
• Samen Verder heeft als eindproduct een samenwerkingsconvenant dat lokaal ingekleurd kan worden. • In 2016 pilots, die landelijk uitgerold gaan worden. • Belangrijkste punten tot nu toe: • Roep om vereniging • Vereenvoudiging van procedures • Vergaande samenwerking; samen beoordelen en rol pakken in in‐ en uitstroom • Vertrouwen • Betere communicatie .
5
14‐12‐2015
Toekomstvisie Wat nu te doen? Wat werkt wel?
Scenario 1 Niets doen Instroom stijgt dus kosten blijven stijgen Doelgroep komt bij gemeente niet in beeld Samenwerking komt niet van de grond Probleem blijft in stand en verergert, strijd blijft
6
14‐12‐2015
Scenario 2 Samen optrekken Overleg over uitstroom gemeente en bewindvoerders, op termijn instroom Werkafspraken – kwaliteit en vertrouwen Wie doet wat om financiële zelfredzaamheid te bevorderen? Geven en nemen Bekostiging
Tot slot.. Nu is het moment! Sla de handen ineen voor een andere bekostigingssystematiek. Hoe dan?
7
14‐12‐2015
Dank voor uw aandacht! Vragen, creatieve ideeën of opmerkingen… altijd welkom! Vivian den Hartogh
[email protected]
8
