Bericht uit Europa, uitdagingen voor begeleid werken

INHOUD • Bericht uit Europa, uitdagingen voor begeleid werken • Interview met Monica Wilson, voorzitter van de EUSE • Projecten NIZW • Externe projecten • Arbeidsintegratietraject in de horeca: interview met Floor Schut • Kort • Cursus • Agenda

Bericht uit Europa, uitdagingen voor begeleid werken Begeleid werken of supported employment heeft inmiddels zijn kracht bewezen en intrede gedaan in een groot aantal landen van Europa en ook daarbuiten. Afgelopen juni werd de 7e conferentie van de European Union of Supported Employment (EUSE) in het Palau de Congressos de Barcelona gehouden. De Spaanse organisatoren, van de Spaanse organisatie voor begeleid werken (AESE), hadden gekozen voor de titel

Colofon Nummer 6, oktober 2005 Deze nieuwsbrief is een uitgave van het NIZW / Werk en Handicap. Aan bod komen actuele ontwikkelingen rond arbeidsintegratie van jonggehandicapten en chronisch zieken, vooral uit de uitvoeringspraktijk in de zorg en het (speciaal) onderwijs. Kernthema’s zijn het vergroten van de mogelijkheden voor passend werk en het (verder) professionaliseren van arbeidsmatige dagbesteding, arbeidstoeleiding en begeleid werken. De nieuwsbrief wil zowel professionals uit het werkveld als beleidsmakers informeren over projecten, initiatieven en instrumenten die hieraan een bijdrage kunnen leveren. © Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn / NIZW Contactpersonen/redactie: Anneke Mulder, [email protected] Mariëlle Cuijpers, [email protected]

Supported employment, naturally the right choice!. Meer dan 650 deelnemers uit meer dan 30 landen waren aanwezig, waaronder veel mensen uit de nieuwe EU-lidstaten en ook uit een aantal niet-Europese landen. John O´Brien en Pat Rogan, mensen van het eerste uur uit de Verenigde Staten, hielden inspirerende keynote presentaties en er werden meer dan 70 papers over tal van onderwerpen gepresenteerd. Tussendoor was voldoende ruimte voor ontmoetingen en het bekijken van posterpresentaties. Iedereen erkent dat sinds de introductie van begeleid werken in Europa, begin jaren negentig van de vorige eeuw, veel is bereikt. In tal van landen zijn organisaties begonnen met de uitvoering van begeleid werken en hebben mensen met beperkingen regulier werk bemachtigd. In enkele landen is begeleid werken vastgelegd in wetgeving en is er in structurele financiering voorzien. De uitdaging is nu om de in gang gezette ontwikkelingen te continueren en verbeteren. Het ide-

NIZW / Werk en Handicap Postbus 19152 3501 DD Utrecht (030) 230 65 90 [email protected] www.nizw.nl/werkenhandicap

aal van écht werk en échte inclusie voor alle mensen met beperkingen is immers nog lang niet bereikt. De deelnemers aan het congres werden enthousiast door inspirerende voorbeelden, vernieuwende methodes en verrassende inzichten. Daarnaast werden ze eraan herinnerd dat er nog veel werk te doen is. Het streven naar regulier werk in plaats van beschut werk

ISSN 1572-8331

moet worden vastgehouden, anders wordt geen

www.euse.org. Voor meer informatie over de EUSE

echte inclusie bereikt. Bovendien moet de mogelijk-

zie ook het interview met Monica Wilson, de voorzit-

heid van begeleid werken in alle Europese landen een

ter van de EUSE, op deze pagina.

normale zaak worden. In landen waar begeleid werken al bekend is, moet op beleidsmatig niveau het

Op de site www.euseconference.org staan enkele

(financiële) voordeel van begeleid werken bewezen

handouts van presentaties. NIZW / Werk en Handicap

worden. Het ontbreekt nu in bijna alle landen aan

heeft voor geïnteresseerden een informatieset

betrouwbare gegevens over resultaten van begeleid

beschikbaar met een groot aantal papers die op het

werken. Dat is een gemis als men op politiek niveau

congres zijn gepresenteerd. Deze informatie geeft

nut en noodzaak van begeleid werken wil bepleiten.

tevens een overzicht van waar welke organisaties zich

Jobcoaches kunnen de kansen op werk voor mensen

in de verschillende Europese landen mee bezighou-

met beperkingen vergroten door de visie van bege-

den en kan helpen bij het zoeken van partners voor

leid werken ook te delen met mensen die er (nog)

ESF- of Equal-projecten. De papers zijn gerubriceerd

niet in geloven en door verbindingen aan te gaan

onder verschillende thema’s, zoals ‘Supported employ-

met werkgevers en vakbonden.

ment voor verschillende doelgroepen’, ‘Werkgevers

De visie op begeleid werken werd nog eens duidelijk

en supported employment’, ‘Wetenschappelijk onder-

neergezet. Begeleid werken is niet een doel, maar

zoek’. Een greep uit de papers:

een middel. Het uiteindelijke doel is sociale inclusie

• Beating the odds: people with severe and profound

en sociale rechtvaardigheid voor mensen met beperkingen. De visie op begeleid werken heeft zich ook

disabilities as a resource in the development of supported employment;

verder ontwikkeld. Begeleid werken gaat niet alleen

• Training professionals in supported employment;

over het verkrijgen en behouden van de baan, maar

• Unseen disabilities – emotional distress among

tevens over carrièreontwikkeling. Dit betekent dat

participants of a supported employment program in

een zekere mate van begeleiding nodig blijft om de

Norway.

loopbaanontwikkeling van de werknemer met beper-

Belangstellenden kunnen een informatieset aanvra-

kingen te ondersteunen.

gen via [email protected] of bellen naar (030) 230 65 90.



In 2007 zal de 8e EUSE-conferentie gehouden worden in Belfast, Noord-Ierland. Voor meer informatie zie

Interview met Monica Wilson, voorzitter van de EUSE Bij de opening van de 7e conferentie van de

heid te interviewen over wat de EUSE doet, haar

European Union of Supported Employment (EUSE)

eigen ambities en motivatie en het nut van nationale

kwam de voorzitter van de EUSE, Monica Wilson, aan

organisaties.

het woord. Ze hield een gloedvol betoog over wat er de afgelopen jaren is bereikt in Europa op het gebied

Wat is volgens u het belang van begeleid werken?

van begeleid werken en over het werk dat nog

´Het belang van begeleid werken is dat daarmee

gedaan moet worden. Ze benadrukt dat het moet

erkend wordt dat mensen met meervoudige en/of sig-

(blijven) gaan over echt, regulier betaald werk voor

nificante beperkingen recht hebben op werk binnen

mensen met beperkingen en spoort aan tot het bewij-

hun gemeenschap en op deelname aan het locale

zen van de voordelen van begeleid werken. ´We gelo-

maatschappelijk leven. Het verschaft mensen met

ven er wel in, maar zijn te weinig bezig om te bewij-

beperkingen een waardig arbeidsperspectief en biedt

zen dat het ook echt werkt.´ Om begeleid werken

hun de mogelijkheid om op een zinvolle en participe-

ook in de toekomst levend te houden stimuleert

rende wijze een bijdrage te leveren aan de maat-

Wilson om te blijven vernieuwen en uit te wisselen,

schappij.´

de visie te blijven delen, te luisteren naar de mensen herkennen (´See the enemy!´). Want de vijand, dat

Wanneer en vanuit welke motieven is de EUSE ontstaan?

zijn we zelf, volgens Wilson. We denken al snel dat

´De EUSE is opgericht door initiatiefnemers uit

we het allemaal weten, maar de persoon met de

Ierland, Portugal, Spanje, Duitsland, Engeland en

beperking moet centraal staan in het proces!

Nederland die een netwerk wilden opzetten om het

Reden genoeg dus om deze inspirerende persoonlijk-

nieuwe concept van begeleid werken binnen Europa

die al betaald werk hebben gevonden en de vijand te

2 • Werk en Handicap • Nummer 6

Monica Wilson is president-directeur van Disability Action, een niet-gouvernementele organisatie die zich inzet voor gelijke rechten voor mensen met beperkingen door het ondersteunen van participatie, beïnvloeden van overheidsbeleid en het veranderen van de houding ten opzichte van samenwerking met mensen met beperkingen. Haar primaire expertise is het ontwikkelen en begeleiden van projecten gericht op sociale inclusie en het afstemmen en stimuleren van nieuwe en innovatieve programma´s. Vanaf 2003 is zij voorzitter van de EUSE.

de rechten van mensen met een beperking las ik veel over het nieuwe participatiemodel van begeleid werken en ik begon het in Noord-Ierland te promoten. Mijn persoonlijke motivatie is mijn geloof in de rechkracht bij te zetten. Vanuit die eerste gesprekken is in

ten van mensen met een beperking.´

1993 de EUSE in het leven geroepen en volgens Nederlandse wet- en regelgeving geregistreerd als

Wat is uw ambitie als voorzitter van de EUSE?

NGO (niet-overheidsinstelling) en in datzelfde jaar is

´Mijn ambitie is om permanente financiering voor de

in Rotterdam de eerste Europese conferentie gehou-

EUSE te verwerven en te bereiken dat in alle landen

den.´

van Europa nationale verenigingen opgericht worden.´

Wat zijn de doelstellingen en taken van de EUSE? is zonder betaald personeel zijn de doelstellingen

Wat is er al veranderd op het gebied van begeleid werken in Europa sinds de oprichting van de EUSE?

ongecompliceerd. Ze omvatten:

´Het model heeft in de meeste Europese landen

• Het faciliteren van de ontwikkeling van begeleid

erkenning gekregen. Bepaalde Europese landen heb-

´Aangezien de EUSE louter een vrijwilligersorganisatie

werken door heel Europa; • Het bieden van een platform om te kunnen netwer-

ben wetgeving, gericht op begeleid-werkenmethodes en er zijn betere verbindingen gelegd met netwerken

ken met andere verenigingen en organisaties op

van mensen met een handicap en ouderverenigingen.

Europees en mondiaal niveau;

We hebben samengewerkt met de World Association

• Het organiseren van een tweejaarlijkse Europese conferentie; • Het faciliteren van informatie-uitwisseling via mai-

for Supported Employment (WASE) en de International Labour Organisation om begeleid werken in ontwikkelingslanden te bevorderen.´

lings, nieuwsbrieven, e-mail en de website; • Het beïnvloeden van Europees sociaal en economisch beleid; • Organisaties helpen en stimuleren om eigen nationale verenigingen op te richten; • Campagne- en lobbyactiviteiten uitvoeren ten behoeve van het recht van mensen met een beperking op beroepsopleiding en werk; • Onderzoek, ontwikkeling en promotie van best practices, training van personeel, kwaliteitsstandaarden, self-advocacy, uitbreiding van deskundigheid en wetgeving; • Dienstverlening aan de leden en ondersteuning van de landelijke verenigingen.´

Voor welke uitdagingen ziet de EUSE zich geplaatst? • ´Zorg dragen voor continuïteit in aanpak in een breed scala van Europese culturen; • Zorgen dat het accent wel echt op begeleid werken ligt, en niet op begeleide scholing; • “Beating the benefits trap” (het mechanisme dat wanneer je gaat werken er allerlei subsidies wegvallen en je dus minder geld overhoudt dan wanneer je niet zou werken, red.); • De houding van werkgevers veranderen; • Bevordering van de potentiële bijdrage van mensen met significante (ernstig meervoudige) beperkingen; • Het erbij betrekken van andere sociale achterstands-

Hoe bent u zelf betrokken geraakt bij de EUSE? Wat is uw persoonlijke motivatie?

groepen.´

jaren tachtig, begin jaren negentig verantwoordelijk

Hoe kijkt u aan tegen de situatie van begeleid werken in Nederland?

voor al ons beroepsonderwijs en onze werkgelegen-

‘Nederland heeft het tienjarig bestaan van zijn natio-

heidsprogramma´s. Als uitgesproken voorstander van

nale vereniging gevierd en heeft een verandering in

´Ik werk voor een NGO in Noord-Ierland en was eind

Oktober 2005 • 3

prioriteiten doorgemaakt. We zijn blij dat jullie door die overgangsfase heen zijn en kijken uit naar een versterkte Nederlandse vereniging die het voortouw gaat nemen bij de ontwikkeling van de EUSE.’

Nederlandse Vereniging voor Support (NVS) Eind 2004 is de NVS opgericht om het belang van support en

Waarom is het belangrijk dat er in Nederland een overkoepelende organisatie lid is van de EUSE?

supported employment te

´Gewoonweg omdat de oprichtingsakte en de statu-

dacht te vragen voor nieuwe

ten van de EUSE vereisen dat landelijke verenigingen

ontwikkelingen, zowel vanuit

het desbetreffende land vertegenwoordigen op

het perspectief van de cliënten als vanuit de orga-

Europees niveau.´

nisaties. Met de oprichting van deze vereniging

promoten en blijvend aan-

wil het bestuur samen met haar leden deze ont-

Wat is het meest recente aansprekende voorbeeld van begeleid werken waarover u hebt gehoord?

wikkelingen ter hand nemen en als vereniging

´Een project in mijn eigen land in een deel van Belfast

support en supported employment. Daarom is de

dat door het conflict aldaar is verwoest en dat niet

NVS lid geworden van de EUSE en de WASE. De

alleen mensen met significante beperkingen in een

NVS houdt zich met name bezig met het uitdra-

echt begeleid-werkentraject heeft geplaatst (geen

gen van het gedachtegoed van support en wil een

opleidingstraject) maar dat ook heeft becijferd hoe-

forum zijn waarin men ideeën kan opdoen en

veel het bespaart als deze mensen geen of minder

methodieken en instrumenten kan uitwisselen.

beroep doen op de zorgsector.

Voor meer informatie over lidmaatschap en acti-

Niet alleen de boodschap prediken, maar ook in de

viteiten kunt u terecht op de website

praktijk brengen en een kosten/batenanalyse maken!´

www.nvsupport.nl, e-mail [email protected] of bij

aansluiten bij de wereldwijde organisaties rond

de secretaris (Ad Wiese), telefoon (0187) 89 88 99.

Welke boodschap zou u de Nederlandse jobcoaches willen meegeven?

geen genoegen met tweederangs oplossingen. Heb

´Wees betrokken bij de mensen voor wie je het doet,

plezier in je werk en vergeet niet dat het de mens

geloof in hun capaciteiten en hun recht op participa-

met beperkingen is die de antwoorden heeft, niet jij.´

tie en als je hun belangenbehartiger bent, neem dan



Projecten NIZW Arbeidsparticipatie van mensen met nietaangeboren hersenletsel (NAH)

ten, en beleidsaanbevelingen. Daarnaast komt er een handzaam overzicht voor mensen in het veld om in

Het project is inmiddels zijn laatste fase ingegaan. In

korte tijd na te gaan op welke regeling men een

drie verschillende werkgroepen wordt hard gewerkt

beroep kan doen voor financiering van een traject.

aan de ontwikkeling van een aantal producten. Zo

Eind november presenteren de werkgroepen de ont-

wordt er door de eerste werkgroep een quickscan

wikkelde producten aan elkaar. Na de laatste aanvul-

gemaakt, waarmee binnen een regio een overzicht

lingen en verbeteringen zullen de producten eind

verkregen wordt van de organisaties met de benodig-

2005 in de vorm van prototypen gereed zijn.

de deskundigheid voor een sluitende aanpak bij de

Meer informatie: e-mail [email protected]

arbeidstoeleiding van jongeren met NAH. Daarbij

of telefoon (030) 230 65 90 (Anneke Mulder).

worden ook de randvoorwaarden beschreven voor samenwerking met deze organisaties in een netwerk. De tweede werkgroep houdt zich bezig met de

Kenniscentrum Jongeren met een arbeidshandicap en werk

beschrijving van de fasen waaruit een traject naar

In nummer 4 van onze nieuwsbrief hebt u al kunnen

werk kan bestaan en de hulpmiddelen die daarbij

lezen over de plannen voor een Kenniscentrum

kunnen worden ingezet. Dit product, een korte hand-

Jongeren met een arbeidshandicap en werk. Het doel

leiding, wordt met name ontwikkeld voor (arbeids)-

van dit landelijk kenniscentrum is om bestaande ken-

trajectbegeleiders en jobcoaches. De derde werk-

nis en informatie te verzamelen, te ontsluiten en toe-

groep richt zich op de financiële aspecten van de

gankelijk te maken voor zowel jongeren, werkgevers

trajecten naar werk voor mensen met NAH. Dit resul-

als professionals. De ontwikkeling van het kenniscen-

teert in een overzicht van de belangrijkste knelpun-

trum is opgesplitst in een aantal fasen. De ‘marktver-

4 • Werk en Handicap • Nummer 6

kenning’, de eerste fase in de ontwikkeling van het

dezelfde producten en service als elders, maar ze wor-

kenniscentrum en uitgevoerd in nauwe samenwer-

den nu gerund door een deel van het voormalige per-

king met TNO en Rea College Nederland, is inmiddels

soneel, aangevuld met medewerkers met een verstan-

afgerond. Het verslag hiervan is bijna gereed en zal in

delijke beperking en een aantal ondersteunende

oktober op onze website worden geplaatst. In het

begeleiders. De buurtsuper speciaal is daarmee een

najaar vindt er een bijeenkomst plaats met de partij-

feit. Wat ze speciaal maakt is het personeel en het

en die tijdens de marktverkenning zijn geïnterviewd.

feit dat ze op een gezonde financiële basis functione-

In deze bijeenkomst staat de terugkoppeling van de

ren in kleine kernen, iets wat ter plekke niet meer

bevindingen en bespreking van de ruwe ideeën voor

mogelijk leek. De buurtwinkel blijkt belangrijk te zijn

het vervolg centraal. Mede op basis daarvan gaat het

voor de leefbaarheid van het dorp, kan zorgen voor

kenniscentrum de zogenoemde ontwerpfase in die

het behoud van andere winkels en levert een belang-

moet uitmonden in een bedrijfsplan. Dit plan moet

rijke bijdrage aan de werkgelegenheid, ook voor

rond de jaarwisseling beschikbaar zijn. Op basis van

mensen met beperkingen.

dit plan kan dan in 2006 de inrichting en ontwikke-

NIZW / Werk en Handicap heeft een informatiekrant

ling ter hand worden genomen. Voor 2006 en 2007 is

over deze winkels samengesteld waarin ook de

de ontwikkeling van het centrum financieel zeker

samenwerking met Spar en Prisma Food en de finan-

gesteld. Vragen en ideeën met betrekking tot het

ciële aspecten aan bod komen. Verder is er aandacht

kenniscentrum kunt u mailen naar:

voor de bezorgservice die deze winkels voor een

[email protected].

brede groep van klanten geschikt maakt. De krant komt rond 1 november uit en wordt dan ook op onze

Buurtsupers

website geplaatst (www.nizw.nl/werkenhandicap).

Buurtsupers komen de laatste jaren vooral negatief in

Het is een gezamenlijke uitgave van NIZW, Talant,

het nieuws, namelijk doordat ze verdwijnen. Oudere

Spar en Prisma Food. Met deze krant willen we ook

winkeliers houden het voor gezien en kunnen geen

interesse wekken bij andere zorginstellingen voor het

opvolgers vinden. De leefbaarheid, zowel in oude wij-

starten van dergelijke supermarkten. Spar en Prisma

ken in grote steden, als in dorpen op het platteland

Food willen nieuwe initiatieven graag ondersteunen.

staat daarmee onder druk. In 2003 en 2004 gebeurde

Het NIZW bundelt de ervaringen, faciliteert uitwisse-

er echter iets opmerkelijks. Geheel tegen de trend in

ling tussen de projecten en wil de betekenis van deze

had zorgaanbieder Talant in Friesland het lef om te

projecten uitdragen, zowel voor de leefbaarheid in

investeren in een aantal ‘zieltogende’ buurtsupers.

wijken, als voor de werkgelegenheid. Instellingen die

Talant werkt hiervoor nauw samen met levensmidde-

geïnteresseerd zijn om met Spar en Prisma Food de

lenleveranciers Prisma Food Retail en Spar.

mogelijkheden voor een buurtsuper te verkennen,

Samenwerking tussen het reguliere bedrijfsleven en

kunnen contact opnemen met Leon Bosch of Bertho

een zorginstelling is op deze manier nog nooit ver-

Smit, telefoon (030) 230 65 90 of mailen naar

toond in Nederland. Het zijn gewone winkels met

[email protected].



Externe projecten KunstWerk(t)

Er wordt gebruikgemaakt van de werkvorm ‘mee-

KunstWerk(t) is een Equal-project waarin professione-

werktheater’. Een groep van verstandelijk gehandi-

le kunstenaars met diverse doelgroepen samenwer-

capte acteurs wordt getraind om de deelnemers op

ken om de competenties van cliënten te vergroten om

de werkplek te trainen. Beoogde opbrengst:

een plek op de arbeidsmarkt te veroveren. Er zullen

1. inventarisatie van de situaties en vaardigheden die

vier pilots starten: met jongeren met gedragsproblemen, met migrantenvrouwen, met gedetineerden en

getraind gaan worden; 2. het trainen van een (bestaande) groep verstandelijk

met mensen met een verstandelijke beperking. De

gehandicapte acteurs in het spelen en laten mee-

looptijd is van najaar 2005 tot voorjaar 2007.

spelen van herkenbare situaties in persoonlijke

In de pilot met mensen met een verstandelijke beperking zal Kunstenaars & CO samenwerken met

dienstverlening (café, theetuin, hotel enzovoort); 3. het trainen van mensen met een verstandelijke

Stichting Philadelphia, de kunstenaar Septimia

handicap in hun werksituatie door de acteurs;

Kuhlmann (Stichting Accu) en NIZW / Werk en

4. meten en valideren van de gebruikte werkvorm.

Handicap.

Beschrijving van de methode zodat die op meer locaties uitgevoerd kan worden.

Oktober 2005 • 5

De resultaten worden vastgelegd in een rapport dat

Het onderzoek heeft een tweeledig doel:

landelijk wordt verspreid. NIZW / Werk en Handicap is

1. toerusten van mensen met een handicap zelf;

lid van de stuurgroep en werkt samen met

2. verandering bewerkstelligen in attitude van onder-

Philadelphia aan het ontwikkelen en beschrijven van

steuners, waaronder werkgevers.

de methodiek. Voor informatie: Philadelphia, Dirk

In eerste instantie heeft men zich gericht op litera-

Stoevenbelt, telefoon (06) 22 20 31 88 of e-mail

tuuronderzoek en expertmeetings in vier salons: ‘reïn-

[email protected].

tegratie en behoud van werk’; ‘individueel disability management’; ‘ervaringskennis en beslissingsonder-

Halen, Brengen en Vermengen (HBV)

steuning bij sociale zekerheid’; ‘kennis delen’ in rela-

Halen, Brengen en Vermengen

tie tot ervaringsdeskundigheid. De opbrengsten,

is een Equal-project waarbij

literatuuronderzoek met analyse en uitkomsten van

Stichting Amarant, Stichting

de salons, zijn gepubliceerd in het boek Ervarings-

Omij en de Pameijerkeerkring samenwerken met

deskundigheid werkt! dat te koop is via

NIZW / Werk en Handicap, organisatorisch onder-

www.kantel.nl. Bij het boek hoort de dvd In eigen

steund door Centrum Loopbaanrealisatie, om de

regie, waarin onder andere aan de hand van een

methode Individueel Placement and Support (IPS) en

groot aantal cliëntenportretten de volgende zaken

de werkwijze Partners with Industries (PWI) te imple-

aan de orde komen: het belang van werk, solliciteren,

menteren in de verstandelijk-gehandicaptensector.

begeleid leren, disabilitymanagement, ervaringswerk,

Beide manieren van werken zijn ontwikkeld en

reïntegratietrajecten en bedrijfscultuur.

onderzocht in de Verenigde Staten, IPS is ontwikkeld

In tweede instantie gaat de Versiegroep zich bezig-

voor de GGZ-doelgroep, waarbij cliënten worden toe-

houden met de ontwikkeling van instrumenten om

geleid naar regulier werk. In het Equal-project wordt

ervaringsdeskundigen te ondersteunen. De looptijd is

naast het implementeren van de methode en aanpak

van najaar 2005 tot eind 2006. Meer informatie over

in twee pilots, ook een vertaalslag gemaakt naar de

dit project is verkrijgbaar bij Yolan Koster, telefoon

Nederlandse situatie en de doelgroep van de pilots,

(06) 53 49 33 25 of e-mail [email protected].

mensen met een verstandelijke beperking. Afgelopen twee jaar is de IPS-methode onder andere in vier

LIESA

pilots geïmplementeerd in de geestelijke gezond-

LIESA staat voor Landelijk Informatie- en Steunpunt

heidszorg (informatie via het Trimbos-instituut). Deze

Arbeidstoeleiding en is opgezet voor het voortgezet

ervaringen worden meegenomen in het onderzoek

speciaal onderwijs en voor iedereen die betrokken is

van het project Halen, Brengen en Vermengen.

bij de voorbereiding op deelname aan het arbeidspro-

Beoogde opbrengst is om met behulp van de IPS-

ces van jongeren die door hun beperkingen geen

methode en PWI-aanpak een verbetering in te voeren

reguliere beroepsopleiding kunnen volgen.

voor de begeleiding van mensen met een verstande-

Ter ondersteuning inventariseert LIESA aanwezige

lijke beperking, zodat hun kansen en aansluiting op

kennis en ervaringen en stimuleert de uitwisseling

de arbeidsmarkt vergroot worden en in het bijzonder

van kennis en ervaring op de volgende wijze:

een pro-actieve rol en grotere mate van betrokken-

• de website www.liesa.nl

heid van het bedrijfsleven te initiëren. De looptijd van

In nauwe samenwerking met het onderwijsveld ver-

het project is van najaar 2005 tot voorjaar 2007. Aan

zamelt LIESA praktijkrelevante kennis, good practi-

het eind van het project zal de uitkomst van het

ces, methodieken en ervaringen en stelt deze

onderzoek verwerkt worden in een publieksvriende-

beschikbaar in de kennisbank van de website.

lijke publicatie. NIZW / Werk en Handicap is lid van de

Tevens is er informatie te vinden over nieuwe ont-

stuurgroep en twee werkgroepen. NIZW doet de

wikkelingen, projecten en wet- en regelgeving over

monitoring en stelt de inhoudelijke eindpublicatie samen. Nadere informatie over dit project kunt u

arbeidsvoorbereiding en arbeidstoeleiding. • De begeleiding van netwerken waarin medewerkers

inwinnen bij Jeffrey Koeman telefoon (010) 455 13 67

uit het speciaal onderwijs, ervaringen uitwisselen en

of e-mail [email protected].

beleid uitwerken over arbeidsvoorbereiding en arbeidstoeleiding.

Programma Inzet ErvaringsDeskundigheid (PIED) van de Versiegroep

• Een jaarlijkse conferentie over arbeidsvoorbereiding en arbeidstoeleiding.

De Versiegroep, die bestaat uit deskundigen van Kantel Konsult en het Instituut voor Gebruikers-

LIESA is op initiatief van het speciaal onderwijs (clus-

participatie en Beleid (IGPB), voert in opdracht van de

ter 1 t/m 4) en met middelen vanuit OC&W door KPC

commissie het Werkend Perspectief (CWP) een onder-

Groep in het leven geroepen.

zoek uit naar ervaringsdeskundigheid en ervaringskennis op het gebied van (re)integratie.

6 • Werk en Handicap • Nummer 6



Arbeidsintegratietraject in de horeca Interview met Floor Schut

Floor Schut is 23 jaar en gaat binnenkort begeleid wonen in de buurt van Zutphen. Toen ze nog op de ZMLK-school De Lans in Brummen zat, heeft ze verschillende stages gelopen. Ze begon in de keuken van de school en in de kleuterklas als assistent. Vervolgens is zij buiten de school stage gaan lopen in een peuterspeelzaal en tot slot bij ´t Volkshuis, een koffiehuis en hotel in het centrum van Zutphen. Deze laatste stage beviel haar zo goed dat zij daar na haar schooltijd is gestart met een arbeidsintegratietraject. Inmiddels is Floor vanaf september dit jaar begonnen met haar werk in de personeelskantine van het Daltoncollege in Zutphen, waarbij ze nog steeds wordt begeleid door een coach vanuit ‘t Volkshuis.

Waarom heb je voor de horeca gekozen?

´t Volkshuis

´Het was mijn laatste stage van school, daarna moest

‘t Volkshuis is een hotel en alcoholvrij koffiehuis in

je van school af. De collega´s hier waren aardig en er

het centrum van Zutphen. Het koffiehuis is in 1898

waren leuke klanten in ‘t Volkshuis, hoewel er ook

opgericht door de Bond tegen alcoholmisbruik.

wel vervelende klanten tussen zitten. Maar je moet

Vanaf 1988 is ´t Volkshuis naast een horecagele-

natuurlijk wel vriendelijk blijven.´

genheid ook een leer-werkplek voor mensen met een (verstandelijke) arbeidshandicap. In dit kader

Door wie word je begeleid?

biedt ´t Volkshuis drie verschillende diensten aan:

´Ik werd altijd begeleid door Pim. Hij was kok in ‘t

dagbesteding, arbeidsintegratietrajecten en com-

Volkshuis en ook coach. Maar omdat hij ergens

petentietrajecten van een aantal maanden. Onder

anders is gaan werken word ik nu door Nelie gecoa-

andere zorginstellingen, begeleid-werkenorganisa-

ched. Nelie werkt in de bediening. Om de twee

ties, gemeenten en reïntegratiebedrijven kopen

weken spreken we elkaar en kijken we hoe het met

deze diensten in. Alle deelnemers worden bege-

mijn leerdoelen gaat. Nu heb ik bijvoorbeeld het leer-

leid door een coach volgens de Betekenis-

doel: zelf uitrekenen hoeveel geld klanten terugkrij-

gestuurde Interactiemethode (BIAM).

gen. Mijn collega´s laten het me nu eerst zelf uitreke-

Inmiddels heeft ´t Volkshuis zijn doelgroep uitge-

nen en pas daarna helpen ze me.´

breid. Men richt zich niet meer alleen op mensen met een verstandelijke beperking, maar ook op

Wat heb je tot nu toe allemaal geleerd?

mensen met een psychiatrische achtergrond, lang-

´Ik heb geleerd met één hand drinken in te schenken,

durig werklozen en ex-verslaafden.

tosti´s te maken, vuile afwas van de tafels te halen,

Voor meer informatie kunt u contact opnemen

flink te zijn tegen klanten en nog veel meer. Ik heb

met Jos van Keeken, bedrijfsleider van ´t Volkshuis,

eerst een jaar in de keuken gewerkt, daarna heb ik

telefoon (0575) 51 35 80 of kijken op www.volks-

een tijd achter de bar gestaan. Maar dat vond ik niet

huis.nl. Jos van Keeken is tevens mede-oprichter

meer zo leuk en toen heb ik gevraagd of ik niet in de

van het adviesbureau ´Let us work´

bediening kon werken en dat kon. Dit vind ik ook het

([email protected].). Dit bureau adviseert en

leukste.´

begeleidt organisaties uit de zorgsector bij het opzetten van sociale ondernemingen of bij het

Wat vind je het moeilijkste?

maken van de omslag van een vanuit de zorg

´Een toerist die geen Nederlands spreekt. Dan haal ik

gesubsidieerde onderneming naar een winst-

er snel een collega bij.´

gevende onderneming.

Hoe ben je nu bij de kantine van het Daltoncollege terechtgekomen?

Ze hadden daar iemand nodig in de personeels-

´Via Jos (bedrijfsleider van ´t Volkshuis, red.). Hij heeft

om te kijken hoe het gaat.´

gesprekken gevoerd met iemand van die school.

Oktober 2005 • 7

kantine. Nu werk ik er eerst ongeveer twee maanden

Wat voor werk doe je daar?

lukken. Voorlopig werk ik met een pgb, waardoor ik

´Ik verkoop daar broodjes, zet de broodjes klaar en

begeleiding kan krijgen.´

maak de tafels schoon. Dit doe ik van acht uur tot

Hoe zie jij je toekomst op het gebied van werk?

half twee ´s middags.´

´Ik wil graag in de horeca blijven werken, het liefst

Krijg je ook een salaris?

betaald en anders vrijwillig. Alleen niet langer dan tot

´Ik werk nu met een pgb en heb een Wajong-uitke-

acht uur ´s avonds, want als het later wordt dan vind

ring. Betaald werk lijkt me wel leuk, want dan ver-

ik het niet meer leuk.´



dien je zelf je geld, maar ik weet niet of dat wel zal

Kort

stad kunnen talentvolle Wajongeren ontmoeten,

De Geus geeft meer ruimte voor scholing bij reïntegratie

veel meer. Deze banenmarkt is onderdeel van het

ervaringen uitwisselen met andere werkgevers en nog projecet Very Able. Meer informatie op www.veryable.nl of telefoon (030) 291 37 15 (Niek Fransen of

Vanaf 1 juli 2005 krijgen reïntegratiebedrijven meer ruimte om scholing in te zetten om WW’ers, WAO’ers en Wajongers die zonder extra opleiding zeer moeilijk aan het werk komen weer aan de slag te helpen. Het betreft hier een proef, waarvoor de komende

Anke Laterveer).

Landelijke werkconferentie NAH en Arbeid

drie jaar (2005-2008) 28 miljoen euro wordt uitgetrok-

Op 17 november 2005 vindt er een landelijke werk-

ken. Om dit goed te beoordelen en te begeleiden zijn

conferentie plaats over het thema NAH (niet-aange-

het scholingsprotocol (i.s.m. de Landelijke

boren hersenletsel) en arbeid. Doel van de conferen-

Cliëntenraad (LCR), de brancheorganisatie voor reïn-

tie is het delen van kennis: hoe kunnen de condities

tegratiebedrijven Borea en de erkende Rea- scholings-

voor mensen met NAH verbeterd worden zodat

instituten (Rea-college) en het Ankermodel (Analyse

(re)integratie en arbeid succesvol verlopen? Voor

van Kansen En Risico’s) ontwikkeld. Meer informatie

meer informatie zie onder andere de website van het

hierover kunt u vinden op de website van het ministe-

Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Hersenletsel,

rie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid:

www.nkah.nl (op de homepage, onder actueel).

www.szw.nl/actueel.



Verder kunt u voor inhoudelijke informatie terecht bij Erik Houben, e-mail [email protected] en voor aanmelding bij Antori Doornbos, e-mail [email protected], telefoon (073) 612 43 25.

Cursus

Onderwijs en Handicap Markt

Trainingsaanbod voor jobcoaches

Op vrijdag 2 en zaterdag 3 december 2005 vindt de

• Slagvaardig acquireren, een tweedaagse cursus op

eerste Onderwijs en Handicap Markt plaats in de

7 en 8 november om effectief en slagvaardig wer-

Jaarbeurs Utrecht. Bezoekers kunnen meer te weten

vingsgesprekken te kunnen voeren

komen over voorzieningen, wet- en regelgeving,

Kijk voor meer informatie op www.nizw.nl/cursus, onder het kopje ‘gehandicapten’.

financiering, stages en toeleiding naar arbeid. Tevens 

vinden er tal van workshops, expertmeetings en lezingen plaats. Toegang tot de markt is gratis. Voor meer

Agenda Very Able: Hét event voor Wajong-talent en slimme ondernemers Op vrijdag 21 oktober 2005 vindt er een banenmarkt voor Wajongeren plaats. Hier kunnen mbo+ Wajongeren (18-30) jaar zichzelf presenteren aan werkgevers, workshops volgen en informatie verzamelen over bijvoorbeeld solliciteren. Werkgevers uit de rand-

8 • Werk en Handicap • Nummer 6

informatie: [email protected] of telefoon (030) 275 33 00 (Leonard Roubos, projectleider).