Bericht uit de coöperaties

Voorwoord In 1972 publiceerde de Club van Rome het rapport “De grenzen van de groei”. Daarin constateert de groep ondernemers en wetenschappers dat de permanente drang naar economische groei leidt tot roofbouw en verwoesting van het milieu die spoedig onomkeerbaar zullen zijn. Ze wijzen op de dringende noodzaak wereldwijd alternatieven te ontwikkelen. De overtuiging dat een ander denken en doen noodzakelijk is, werd veertig jaar geleden maar door een kleine minderheid gedeeld. De mensen die in 1973 Longo maï begonnen, hoorden tot deze minderheid. Toen en nu laat Longo maï zien dat andere wegen mogelijk zijn. Alleen solidaire en ecologische werk- en levensvormen bieden levensvatbare perspectieven voor toekomstige generaties. In 2011 gebeurde er heel wat in de coöperaties van Longo maï. Veel kleine en enkele grote projecten werden gerealiseerd. In de coöperatie Mas de Granier in de Crau, Zuid-Frankrijk, renoveerden we de inmaakkeuken die eveneens door boeren en tuinders uit de omgeving wordt gebruikt om hun overtollig fruit en groente te verwerken. In het Centraal Massief redden we het aan de coöperatie Treynas aangrenzende stuk bos “La Grangette” voor kaalslag. Met de campagne “Toekomst zaaien - diversiteit oogsten” konden we de machtsdromen en monopolieposities van de grote zaaigoedconcerns publiek maken. Dit verslag geeft een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen in 2011 in en rond onze coöperaties. Bij deze een hartelijke dank aan alle mensen die ons ondersteund hebben. Zonder deze solidariteit hadden we vele dingen niet kunnen realiseren. We hopen van harte dat onze gemeenschappelijke inzet nog lang zal duren! René Lehnherr Stichting Pro Longo maï Amsterdam, Juni 2012 1

Bericht uit de coöperaties De Longo maï-coöperaties zijn gebaseerd op landbouw, veeteelt, handwerk en de verwerking van grondproducten. Tussen de coöperaties bestaat een sterke band en onderling is er veel uitwisseling, maar elke coöperatie bestuurt zichzelf en beheert een eigen kas. Longo maï kent geen loonstructuur voor de mensen. Rond tweehonderd volwassenen van verschillende afkomst leven nu in de coöperaties. In 2011 was het opvallend dat in alle coöperaties veel meer jonge mensen bij ons langskwamen dan in het voorgaande jaar. De financiële en economische crisis geeft ook ons te denken in welke vorm we de jongere generatie, die op zoek is naar meer perspectief in het leven, kunnen ondersteunen. Het is voor ons belangrijk dat de coöperaties open blijven voor iedereen. Een verblijf op een coöperatie is gebonden aan wederzijdse sympathie. Nog steeds vragen we geen financiële bijdrage aan de bezoekers, om uit te sluiten dat alleen “koopkrachtige” jon-

geren gebruik kunnen maken van deze oriënteringsmogelijkheid. Het afgelopen jaar is wel gebleken dat op enkele coöperaties de capaciteit van de huisvesting voor bezoekers te klein was voor het aantal aanmeldingen. Vooral in de coöperatie Limans moesten in de winter meerdere aanvragen uit plaatsgebrek naar later worden verschoven of werden de mensen doorverwezen naar andere coöperaties. Zo vergt ook na bijna veertig jaar Longo maï de verbetering van de woonstructuur nog steeds onze aandacht, naast de opbouw en instandhouding van de productiestructuren. Veel tijd en energie steken we ook in het politieke en sociale engagement, zowel in de directe omgeving van de coöperaties als grensoverschrijdend en in samenwerking met andere groepen en organisaties.

2

Hof Ulenkrug

Mecklenburg-Vorpommern, Duitsland Op de Ulenkrug, in het uiterste noordoosten van Duitsland, vormen tien zoogkoeien, vijftig ooien, vijf varkens, twee trekpaarden, kippen, eenden en ganzen, een grote moestuin en acht hectare akkerland de basis voor de zelfverzorgende economie van de coöperatie. Overschotten worden verkocht of geruild in de streek en aan een vriendenkring in Berlijn. 2011 was een moeilijk jaar voor de landbouw. De grote droogte in het voorjaar en

de extreme neerslag in de zomer lieten de aardappels en de peulvruchten voor een deel verrotten. Enkele graansoorten kiemden op de halm en verloren daardoor aan bakkwaliteit. Akkers en een gedeelte van de moestuin stonden wekenlang onder water, het was onmogelijk droog hooi binnen te halen. Gelukkig was de herfst relatief droog en daardoor konden enkele oogsten toch nog worden gered. 3

Bouwwerkzaamheden

bouwwerkzaamheden voor de schuur en de kas stond de integratie en opleiding van jonge mensen uit Frankrijk, Zwitserland en Duitsland centraal.

De renovatie van de bovenbouw en het dak van de hooischuur stond dit jaar centraal. In januari werd tijdens het houthakkerskamp het bouwhout gekapt dat in april tot balken en planken werd gezaagd. In juni werd het oude dak met teerpapier en asbestplaten afgedekt, balken werden vervangen, nieuwe planken en golfplaten gelegd. Ook de houten zijwanden van de bovenbouw werden vernieuwd. Binnen werd een insteekverdieping gebouwd voor de opslag van materiaal. Een brandveilige tussenmuur uit baksteen was het sluitstuk van deze verbouwing, die tot oktober duurde. In 2011 werd ook een kleine kas gebouwd voor de teelt van jonge planten. Deze kas van 18 m2 ligt aan de zuidzijde van het nieuwe gebouw waarin de verwarmingsinstallatie op hout en zonne-energie staat en de (nog niet afgemaakte) slacht- en vleesverwerkingsruimte. Zowel tijdens het houthakkerskamp als tijdens de

Vrij zaaigoed

Het verbouwen van oude en lokale graansoorten heeft geleid tot de oprichting van een netwerk voor de gentechniekvrije instandhouding van een grote collectie tarwesoorten uit de genenbank. Op de boerderij worden jaarlijks tussen de honderd en honderdvijftig oude soorten in de kijktuin gezaaid. Het streven naar het recht op vrij toegankelijk zaaigoed uit zich ter plaatse in het organiseren van zadenruilbeurzen. Tijdens de zadenruilbeurs op de Ulenkrug in maart 2011 sprak de Braziliaanse hoogleraar en auteur Antonio Inacio Andriolli over de gevolgen van de gentechniek in de Braziliaanse landbouw. Na zijn betoog discussieerden de ongeveer vijftig gasten nog een avond lang. Hof Ulenkrug was ook een van de pijlers in de organisatie van de interna4

tionale zaaigoed-actiedagen op 17 en 18 april in Brussel (zie blz. 23).

extremisme heeft prioriteit. Het “Aktionsbündnis 8. Mai” waaraan de mensen van de Ulenkrug meedoen, organiseert protesten tegen de nazimarsen en het toenemende rechts-extremistische geweld. De solidariteitsacties met asielzoekers, die in deze streek in kleine dorpen centraal worden opgevangen en onder onmogelijke omstandigheden leven, vormen eveneens een bestanddeel van de activiteiten buitenhuis.

Solidariteit

In het voorjaar was Hof Ulenkrug een van de tussenstations van de Anti-Atoomtreck, een karavaan van fietsen, tractoren en enkele auto’s, waarmee - naar aanleiding van een transport van radioactief afval naar Lubmin - geprotesteerd werd tegen de atoomindustrie. Ook de inzet tegen het rechts-

Elk jaar eind mei komt Roman uit Frankrijk naar de Ulenkrug en leidt de cursus schapen scheren. De cursusdeelnemers komen ook uit andere Europese landen. 5

Limans

Alpes de Haute Provence, Frankrijk De boerderijen Le Pigeonnier, Grange neuve en het gebouw St. Hippolyte vormen sinds 1973 de oudste en grootste coöperatie van Longo maï. Dankzij de omvang van het complex kunnen hier veel bezoekers langere tijd verblijven en meedoen aan de diverse activiteiten. Die spelen zich af in de grote tuin en in de boomgaarden, bij de schapen, de geiten, de varkens en het pluimvee, bij de imkerij, de kruidenteelt en het verzamelen van wilde kruiden, bij de graanteelt en bij het broodbakken, bij de verwerking van vleesproducten, bij het houthakken en de talrijke bouwwerkzaamheden, in het vakantiedorp Les Magnans en bij de vrije radio Zinzine.

aangekomen jongeren toe en dat leidde tot een enorme uitbreiding in de productie en het gebruik van natuurlijke geneeskrachtige kruiden en middelen. Twee medewerksters begonnen in 2011 in Parijs en Aix-en-Provence met een deeltijdopleiding in plantengeneeskunde en natuurgeneeskunde. Tegelijkertijd leerden enkele jongeren in de coöperatie de eerste beginselen van de productie van zalven, oliën, tincturen en kruidentheeën. Ook de dieren worden nu vaak behandeld met natuurlijke middelen. Het systematische gebruik van antibiotica door de dierenartsen wekt bij ons geen vertrouwen meer. De imkerij levert de waardevolle propolis, die in veel gevallen een antibioticumkuur kan vervangen.

Lavendel en propolis

Vanaf het begin van de coöperatie in Limans verzamelden we wilde kruiden in de Provençaalse heuvels, zowel voor eigen gebruik als voor de verkoop. De laatste jaren nam de belangstelling onder nieuw

Bouwwerkzaamheden

In 2011 kreeg de bouw van woonruimte de hoogste prioriteit. De gemeente Limans gaf een bouwvergunning voor 450 m2 woonruimte op het 6

Graanoogst in de Provence. Op de achtergrond St. Hippolyte, waar de molen en de bakkerij zijn gevestigd.

terras boven Grange neuve. Een eerste huisje is in 2011 afgebouwd, het tweede is in de laatste bouwfase en voor het derde grote huis - voor een tiental mensen - zijn de bouwplannen gereed. Het is niet altijd eenvoudig de individuele en collectieve behoeften op elkaar af te stemmen en zo waren er veel discussies nodig om het met elkaar eens te worden over de prioriteiten en dimensies van deze huizenbouw. De huizen zijn en worden allemaal gebouwd met de natuurlijke bouwstoffen hout, stro en leem. In de timmerwerkplaats worden ramen, deuren, bedden en

kasten in elkaar gezet. Ook op St. Hippolyte werd in 2011 gebouwd aan een uitbreiding en verbetering van de bestaande woonruimte. Afhankelijk van de aanwezige mankracht werken we aan dit complex uit massief kalksteen, dat in 1973 nog een ruïne was. Op St. Hippolyte staat ook de broodbakkerij, die er in 2011 een nieuwe maalruimte met meelkamer bij kreeg. Tussen St. Hippolyte en Grange neuve staat de nieuwe schuur voor de opslag en de reiniging van zaaigoed. In het afgelopen jaar werd hier nog de bouw van enkele noodzakelijke installaties afgerond. 7

Zinzine in het vakantiedorp Les Magnans een bijeenkomst met workshops en debatten over alternatieve media in de verschillende landen.

Een andere groep maakte in de zomer 2011 een begin met de uitbreiding van het textielatelier op de Pigeonnier. Het fundament voor een nieuwe ruimte werd gegoten en het hout voor de bouwconstructie werd voorbereid.

Les Magnans

Het gehucht ligt in de buurt van het stadje Forcalquier, op zo’n vijftien km afstand van de coöperatie. In 2011 vonden er een cursus beeldende kunst, twee muziek- en zangcursussen en een congres van hoveniersstudenten uit Versailles plaats. Ook een groep gehandicapten uit Marseille en een ondernemingsraad uit NoordFrankrijk vonden hier de nodige rust. De huizen boden ook ruimte aan samenkomsten en vergaderingen over gezondheid, geweldloze communicatie, zaaigoedvragen en ecologie. Natuurlijk waren ook de “gewone” vakantiegangers van de partij. Dit jaar werd de beheersgroep van het vakantiedorp voor het eerst met een extra kookploeg ondersteund, voornamelijk bij speciale gelegenheden zoals bruiloften en verjaardagen en cursussen en bijeenkomsten waarbij volpension wordt gewenst.

30 jaar Radio Zinzine

Radio Zinzine is de vrije zender die sinds 1981 door Longo maï-medewerkers in de lucht wordt gehouden. De zender is met zijn vele culturele en politieke programma’s niet meer weg te denken uit het regionale culturele leven. De radio wordt gewaardeerd om zijn kritische toon, zijn veelzijdigheid, de internationale bijdragen en het ontbreken van reclame. De dertigste verjaardag bood gelegenheid met een mobiele studio door de dorpen en de kleine steden in de omgeving te trekken en over de verschillende gebeurtenissen direct ter plaatse te berichten. Een tentoonstelling met foto’s over de geschiedenis van de radio en met brieven van de luisteraars completeerde de tournee. In augustus 2011 organiseerde Radio 8

Mas de Granier Crau, Frankrijk De Mas de Granier ligt ten oosten van Arles in de gemeente St. Martin de Crau. Het grootste deel van de 27 ha zijn irrigeerbare natuurweiden die in 2011 drie keer een goede hooioogst opleverden. Tijdens de winter graasden de schapen uit Treynas op de hooiweiden. Nevenactiviteiten zijn de olijfbomen, het pluimvee en de bijen; de belangrijkste sector is de biologische groenteteelt.

Drie hectare tuin, gedeeltelijk met plastic tunnels bezet, leverden in 2011 genoeg groente op voor een vaste klantenkring van 180 personen. De rest werd op de regionale markten afgezet of verwerkt in de inmaakkeuken. In november 2011 werd de coöperatie getroffen door een overstroming. Een gedeelte van de late oogsten en jonge culturen ging daardoor verloren.

In de schaduw van de platanen op de Mas de Granier kan iedereen meedoen bij het schoonmaken van de basilicum voor de productie van pesto. 9

De inmaakkeuken

en het gebruik van de meeste apparaten gemakkelijk te leren. De keuken voldoet aan de regels van de EU en stond al in 2011 dertig andere boeren en tuinders ter beschikking, die hun verse overschotten er zelf verwerkten onder toezicht van de medewerkers van de Mas. De coöperatie stelt de machines en de ruimte ter beschikking tegen een kleine vergoeding. Beginners worden begeleid. De opleiding bestaat uit een praktische handleiding voor de bediening van de apparaten, uitleg over de organisatie van de verschillende arbeidshandelingen

Het zwaartepunt in 2011 lag bij de renovatie van de inmaakkeuken op de Mas. Al in het tweede jaar van het bestaan van de coöperatie was de toenmalige inmaakkeuken gebouwd om minder goed houdbare groente te conserveren. In de loop van de tijd kwam daar fruit bij van de andere coöperaties en van biologische producenten uit de buurt. De nu gerenoveerde inmaakkeuken is in de verre omgeving de enige installatie waar ook kleine hoeveelheden kunnen worden verwerkt. De technologie is overzichtelijk

Tomatensaus inmaken in de gerenoveerde inmaakkeuken 10

initiatieven en andere acties, vooral in de strijd tegen de industriële landbouw en de uitbuiting van immigranten.

en hulp bij het samenstellen van recepten. Hierna kan de betreffende persoon onafhankelijk werken. Alleen bij het sterilisatieproces met de autoclaaf komt er weer hulp uit de coöperatie. Deze gevoelige machine vraagt een vakbekwaamheid die alleen in een officiële cursus kan worden verworven. Enkele boeren hebben intussen ook deze cursus gevolgd om zelfstandig te kunnen werken.

De Rhône, rivier van kerncentrales Aan geen enkele andere rivier ter wereld staan zo veel kerncentrales als aan de Rhône, die vlak langs de Mas de Granier stroomt. Na de ramp in Fukushima ontstonden overal in Frankrijk acties en initiatieven. Samen met de groep “Avignon mon Amour” organiseerde de coöperatie een driedaags antiatoomcamp midden in Avignon. Centraal stond de uitwisseling met de lokale bevolking. De keuze was bewust gevallen op een buurt in Avignon waar de mensen nauwelijks iets weten over de gevaren van kernenergie. Een groot deel van de groente voor de volkskeuken in het camp had “Avignon mon Amour” op de Mas de Granier geteeld. In de dagen en weken voor het camp had de bioscoop Utopia in Arles op initiatief van Longo maï een reeks films laten zien over uraniummijnen, kernwapens en de opslag van kernafval.

Tegen slavernij

Sinds een jaar of twintig werken in het departement Bouches du Rhône duizenden rechtenloze en slecht betaalde seizoenarbeiders in de groente- en fruitteelt. Samen met sociaal geëngageerde groepen richtten mensen van de Mas de Granier een vereniging op voor de verdediging van de rechten van buitenlandse werknemers in de Provençaalse landbouw. Onacceptabele toestanden worden publiek gemaakt en de landarbeiders worden ondersteund in de strijd voor hun rechten. De Mas was ook in 2011 een trefpunt voor talrijke culturele 11

Spinnerij van Chantemerle Hautes Alpes, Frankrijk

In 2011 werd in de spinnerij de wol verwerkt van elfduizend schapen uit de streek. De breiwol, sokken, truien, hemden, stoffen, dekens en talrijke andere creaties worden verkocht in de winkel van de spinnerij, op regionale markten en op onze jaarlijkse markttournee in Zwitserland. Het fabriekje ligt op 1360 m boven de zeespiegel en is daarmee de hoogstgelegen spinnerij van Europa. De energie voor de machines en de verwarming van de gebouwen wordt door een turbine opgewekt die aangedreven wordt

door het riviertje La Guisane. Dit jaar werden de eerste voorbereidingen getroffen om deze oude turbine, die te veel stroomverlies veroorzaakt, te vervangen. Een grote renovatie van het watertoevoerkanaal en de elektrische installaties is nodig om de stroomopwekking efficiënt te maken. Ook andere kleinere bouwwerkzaamheden vonden plaats, zowel in de fabriek als in de aangrenzende woonruimte. De basisgroep in de spinnerij is klein, maar de productie wordt op peil gehouden door de regelmatige inzet van groepen mensen uit andere coöperaties. De spinnerij is in de zomer het steunpunt voor onze schaapherders op de alp.

De schaapherders

De traditionele trektocht met de schapen, de “transhumance”, tussen het zomerstation in de Hautes Alpes en de winterbasis in de Provence, vond ook in 2011 plaats. De schaapskudde en de herders legden binnen een paar weken

Oude en jonge schaapherders bij het klauwen snijden. 12

jaren een nieuwe dynamiek ontstaan. Veel jonge mensen voelen zich aangetrokken tot de schapen, het scheren en de verwerking van vlees en wol. De overdracht van de eerste generatie Longo maïschaapherders aan de jongere herders is een goed voorbeeld van de wisseling van generatie die zich op dit moment op meerdere gebieden in onze coöperaties voltrekt. Daarbij is de grens tussen overdracht en samenwerking en tussen bemoeienis en terugtrekken niet altijd gemakkelijk te trekken.

een afstand van tweehonderd kilometer te voet af. De aanwezigheid van wolven in de Alpen is de laatste jaren thema geworden en leidde tot een aantal maatregelen. Door een nauwe samenwerking in 2011 met het natuurreservaat Les Ecrins konden de wolven beter worden gelokaliseerd. Ook het feit dat de schapen nu permanent bewaakt moeten worden door herders en honden, bracht een verandering met zich mee. In de groep schaapherders van Longo maï is de laatste

La Cabrery Luberon, Frankrijk afgelopen jaar ook steeds meer schapen rond van het ras Rouges de Rousillon. Dit schapenras komt uit deze streek en is bijna uitgestorven. Tijdens de arbeidsintensieve druivensnoei en druivenpluk krijgt de groep ondersteuning van mensen uit andere coöperaties en uit de vriendenkring van Longo maï.

De Cabrery omvat nu 10 ha druivenstokken en 16 ha akkerland. In de loop der tijd is het bedrijf veelzijdiger geworden. De kleine groep mensen die hier permanent woont, verbouwde in 2011 graan, veevoer, zonnebloemen en peulvruchten. De veeteelt breidde zich uit. Behalve de koeien en het pluimvee lopen er sinds 13

Netwerk

Op deze dagen werden niet alleen regionale producten verkocht, maar werden ook informatiebijeenkomsten en debatten georganiseerd over de situatie waarin de kleinschalige landbouw verkeert. Daarbij kwam in het bijzonder het probleem aan bod dat jonge boeren moeilijk aan land kunnen komen. Deze dagen vonden grote weerklank bij de talrijke bezoekers.

De coöperaties Cabrery en Limans speelden beide een belangrijke rol bij de oprichting van de vereniging Païsalp. Deze regionale vereniging van kleine boeren en tuinders heeft inmiddels veertig leden. In 2011 werd een jonge boer als voorzitter gekozen en trokken de oudere leden zich een beetje terug om plaats te maken voor nieuwe ideeën. In de streek hielden meerdere bedrijven dit jaar een open dag.

Uitbreiding van de veeteelt op het wijngoed Cabrery 14

Treynas Ardèche, Frankrijk om geheel te worden gekapt. Het bos zal in de toekomst een voorbeeld worden voor ecologisch bosbeheer, waaraan opleidingen verbonden zullen zijn voor houtvesters, houthakkers en houtlossers met inzet van trekpaarden. Afgelopen jaar vonden er al meerdere stages plaats in het houtlossen met paarden, geleid door een professionele houtlosser. Op de coöperatie is een zagerij en een timmerwerkplaats gevestigd. De werkplaatsen zijn groot genoeg voor de bouw van dakstoelen en ook opdrachten voor meubelbouw worden aangenomen.

De veeteelt en de land- en tuinbouw op deze boerderij op het plateau van het Centraal Massief is gericht op de zelfverzorging van de groep. De zaadteelt neemt een belangrijke plaats in en er bestaat een nauwe samen­ werking met de vereniging Kokopelli, die zich in Frankrijk inzet voor een vrij gebruik van zaaigoed en tegen de geplande beperkingen in de nieuwe zaaigoedwetgeving. Er worden regelmatig zadenruilbeurzen georganiseerd en opleidingen in zadenteelt aangeboden. In deze coöperatie wordt de grondbewerking voornamelijk met trekpaarden gedaan. Die worden ook bij de houtvesterij ingezet.

Uitwisseling

In 2011 zette de groep van Treynas zich met extra kracht in voor een dorpsproject in de streek Veracruz in Mexico. Dit dorp wil de lokale houtsector ontwikkelen, van een verantwoord bosbeheer tot het vervaardigen van meubels. Na een eerste stage ter plaatse over de houtkap, geleid door

Bosbouw en hout

Bosbouw en houtverwerking zijn belangrijke activiteiten op de coöperatie. Eind 2011 kon het aangrenzende stuk bos “La Grangette” van 60 ha worden gekocht. Het domein liep groot gevaar te worden opgekocht 15

November 2011: cursus houtlossen met paarden in Treynas met Spaanse, Mexicaanse en Franse deelnemers.

öperatie Limans deel uit van het netwerk voor alternatieve bosbouw RAF in Frankrijk. In het kader van dit netwerk vonden ook in 2011 meerdere bijeenkomsten plaats en werden cursussen georganiseerd voor jonge houthakkers.

een houtvester uit Treynas, kwamen twee Mexicanen naar de coöperatie om te leren hoe paarden worden ingezet in de bosbouw. Een vergelijkbare uitwisseling vindt plaats met een dorp in Navarra, Spanje. Treynas maakt net als de co-

Hof Stopar Karinthie, Oostenrijk De boerderij ligt in de gemeente Eisenkappel / Železna Kapla, aan de grens met Slovenië in de Karawanken. Op het bedrijf met 17 ha bergweiden en bos worden schapen, varkens, konijnen

en bijen gehouden. De kleine moestuin dient uitsluitend de zelfverzorging, maar de vele kruiden en het overtollige fruit worden net als het vlees en de schaapsvachten verwerkt. De vleeswaren, jams, 16

Cultuur sprak Božidar Jakšić, emeritus-hoogleraar sociologie in Belgrado, over het belang van de Longo maï-activiteiten voor de landen van de Balkan tijdens de oorlog. “Ze verrijkten met hun enthousiasme, hun werk en hun ideeën van solidariteit en vrijheid niet alleen Eisenkappel, maar ook de Balkan waar haat en leed de mensen verscheurden. Wij, de bewoners van het voormalige Joegoslavië, hebben speciale redenen ze vandaag te bedanken. De Hof Stopar lag van alle Longo maï-coöperaties geografisch het dichtste bij en we vonden er een warm thuis. Voor ons was ze een voorbeeld van vrijgevigheid, solidariteit en vriendschap. Onder hun dak hebben jonge mensen uit Kroatië, Bosnië-Herzegovina en Servië vriendschap gesloten in plaats van elkaar te haten. Om de oorlogspropaganda het hoofd te bieden, hebben ze het alternatieve informatienetwerk AIM opgericht.”

gedroogde vruchten, kruidentheeën, zeep, zalfjes, oliën, vesten en mutsen worden vooral in samenwerking met de vereniging “Coppla Kaša” verkocht. Dit samenwerkingsverband omvat een vijftigtal kleinschalige producenten uit de streek rond Eisenkappel, houdt een winkel in het dorp en organiseert boerenmarkten. Een belangrijk initiatief dat ook in 2011 veel belangstelling opriep, is de grensoverschrijdende wandelroute door de Karawanken via boerderijen met overnachtingsmogelijkheden in Slovenië en Karinthië. In Karinthië is de strijd over de plaatsnamenborden eindelijk voorbij. In 164 dorpen en steden werden nieuwe tweetalige borden neergezet en onze gemeente kan nu blij zijn met het bord Bad Eisenkappel / Železna Kapla.

Prijsuitreiking

In december 2011 ontving de Longo maï-groep in Karinthië de Vinzenz-Rizzi-Prijs voor zijn bijzondere inzet voor interculturele samenwerking. Bij de prijsuitreiking door de Sloveense Federatie voor 17

Le Montois

Jura, Zwitserland Le Montois is actief in de regionale producentenvereniging “Saveurs de Saison” en in het organisatiecomité van de biologische jaarmarkt in Saignelégier. In 2010 werd in de Jura een comité opgericht tegen de bouw van een enorme ethanolfabriek in Delémont, die op basis van Braziliaanse rietsuiker zogenaamde bio-benzine had moeten produceren. Een volle tank van dit soort benzine komt overeen met de hoeveelheid graan die een persoon gedurende een jaar nodig heeft. In februari 2011 werd bekendgemaakt dat het bedrijf Green Bio Energy zich terugtrekt uit dit 100 miljoen euro kostende project in Delémont. Mensen uit de Montois zijn eveneens betrokken bij het Platform voor duurzame landbouw dat in Zwitserland is opgericht rondom de acties in de supermarkten tegen de intensieve groente- en fruitsector in Zuid-Spanje. Ook de langjarige inzet voor rechtenloze immigranten in Zwitserland vergde tijd en kracht.

Op deze boerderij van 11 ha wordt vooral tuinbouw en fruitteelt bedreven. Ook schapen, pluimvee, kalveren en bijen leven op dit kleinschalige bedrijf. Kruiden en bloemen worden verwerkt tot cosmetische producten. De kleine winkel op de boerderij biedt het hele scala producten uit alle Longo maï-coöperaties aan. Een kleine groep jonge mensen toonde in 2011 belangstelling om de ouder wordende groep in Le Montois in de toekomst te ondersteunen. Sindsdien zijn ze bij toerbeurt aanwezig om mee te werken zowel in de landbouw als bij de talrijke solidariteitsacties en maatschappelijke activiteiten.

Regionaal engagement

Een medewerker van Le Montois zit in de gemeenteraad van het dorp Undervelier en is verantwoordelijk voor het onderwijs. In deze functie moest hij het in 2011 voor de tweede keer opnemen tegen de kantonnale raad die de dorpsschool wil wegbezuinigen. 18

Zeleniy Hay

Transkarpatië, Oekraïne Sinds het begin van de jaren negentig is Longo maï betrokken bij ontwikkelingen in Transkarpatië. In het dorp Nisjné Selitsjé werd op ons initiatief een kaasmakerij gebouwd, het culturele centrum heropend, een

biologische rioolwaterzuivering aangelegd, een sanitaire eenheid met droogtoiletten in de school gebouwd en een waterbron geboord. Op talrijke gebieden bracht de brede samenwerking in het dorp een duurzame verbete-

Hulp van rondtrekkende gezellen van het Duitse gilde Axt und Kelle bij de bouw van een tweede woonhuis op Zeleniy Hay 19

ring van de levensomstandigheden voor alle bewoners. In 2006 kon de Longo maïgroep ter plaatse zelf beginnen met de opbouw van een kleinschalig landbouwbedrijf, op een braakliggend stuk grond buiten het dorp. Varkens, koeien, pluimvee en geiten zorgen met de moestuin voor de zelfverzorging.

steenhouwers namen deel. Ze bouwden een grote overdekte broodbakoven, een bushaltehuisje, afdaken aan het woonhuis, drie leemkachels die het hele huis warm zullen houden, vensterbanken en deuren en een droogkast op zonne-energie voor fruit, kruiden en paddestoelen.

Uitbreiding

Naast al deze bouwwerkzaamheden was er ook nog plaats voor culturele activiteiten. Het culturele centrum bood weer talrijke cursussen voor jongeren aan, die voor een deel door twee Oekraïense medewerksters van Zeleniy Hay worden geleid. In mei 2011 organiseerden ze hier voor de vijfde keer een internationaal jeugdtheaterfestival, dat een groot succes werd. Het centrum wordt ook gebruikt door de muziekgroep Hudaki, die hier regelmatig oefent. Hudaki ontstond op initiatief van een klarinettist uit Longo maï en speelt talrijke traditionele liederen en melodieën uit de streek. De groep was ook in 2011 weer op tournee in West-Europa.

Cultuur

In 2011 werden op de boerderij de bouwwerkzaamheden aan een slacht- en vleesverwerkingsruimte voltooid. Ook een koelcel kon worden aangesloten. Met deze installatie kunnen de mensen van Zeleniy Hay samen met andere dorpsbewoners het vlees van hun dieren verwerken. Een kleine groep mensen deed vooral in de coöperatie in Oostenrijk de vakbekwaamheid op voor de productie van salami. Afgelopen zomer ondersteunde de rondtrekkende gezellen van het Duitse gilde Axt und Kelle de bouw van het tweede Longo maï huis op Zeleniy Hay. Meer dan dertig handwerkers, waaronder timmermannen, schrijnwerkers en 20

Finca Sonador Costa Rica

Door de bouw van een eigen koffiedrogerij en –reiniging kon de directe export naar Europa via Fair-Trade structuren worden ontwikkeld. Stabiele prijzen kenmerken sindsdien deze bedrijfstak. De economie van de Finca wordt daarnaast ondersteund door een milieu- en sociaalvriendelijk toerisme, taalcursussen, begeleiding van excursies en dans- en muziekonderwijs. In 2011 was te merken dat de economische crisis, die ook Costa Rica bereikte, op de Finca goed kon worden opgevangen.

Naar aanleiding van de burgeroorlog in Nicaragua in 1978 startte Longo maï een solidariteitsactie met als doel land ter beschikking te stellen aan vluchtelingen, als basis voor zelfvoorziening. Tegenwoordig leven meer dan vierhonderd mensen op de Finca: voormalige vluchtelingen uit Nicaragua en El Salvador, voormalige landloze Costaricaanse boeren en “Indigenas”. Elke familie heeft volgens de grondregels van het project een stukje land om in de eigen behoeften te voorzien. Er wordt ook koffie, cacao en rietsuiker voor de verkoop verbouwd. De helft van de 800 ha van de Finca bestaat uit tropisch regenwoud dat onder natuurbescherming staat. Door de koop van het aangrenzende domein El Mayo, enkele jaren geleden, kregen enkele families die te weinig land hadden, de mogelijkheid uit te breiden. Nu groeien op de akkers van El Mayo onder andere maïs, bonen en maniok.

Straatkinderen

Eind jaren zeventig, toen we met de Finca begonnen, zag men nergens straatkinderen. Dertig jaar later behoren ze in de steden van Costa Rica tot de treurige realiteit. Vanuit de Finca werd in de dichtstbijzijnde stad San Isidro een opvangcentrum gerealiseerd voor straatkinderen en minderja21

viteiten vonden regelmatig plaats. Vermeldenswaard is ook de circusschool die nu al tien jaar werkt met kinderen uit de armste buurten. Afgelopen zomer ging het circus op tournee door Duitsland, Frankrijk en Zwitserland. Tijdens deze reis konden ze met Europese leeftijdsgenoten trainen in gemeenschappelijke workshops, vriendschappen sluiten en voor een internationaal publiek optreden.

rige arbeiders. In het begin bestond het centrum uit niet meer dan een kantine en een noodonderkomen. Nu is het project gegroeid en is het doel de kinderen en jongeren van de straat te halen en ervoor te zorgen dat ze een opleiding kunnen volgen. Ook in 2011 werden nieuwe cursussen en workshops georganiseerd, zowel in ambachtelijke als in agrarische vakken. Ook sportieve acti-

Optreden van het circus FantazzTicco in Heidelberg 22

Toekomst zaaien – diversiteit oogsten De multinationale zaaigoedconcerns proberen achter gesloten deuren en met een forse lobby de wetgeving in Europa te beïnvloeden ten gunste van zichzelf en de “groene” gentechniek, om zo een winstgevende monopoliepositie te bemachtigen. Dit kon publiek worden gemaakt dankzij de gemeenschappelijke inspanningen van actievoerders, milieuorganisaties en zaaigoednetwerken. In alle coöperaties teelt Longo maï eigen zaaigoed van oude gewasrassen. Daarom zet zij zich al sinds jaren in voor dit thema. Met de campagne en de petitie “Toekomst zaaien - diversiteit oogsten” konden duizenden EU-burgers worden bereikt. In 2011 lag het zwaartepunt van de campagne op het recht van voedselsoevereiniteit voor alle mensen. Op 17 april organiseerden we met vele vrijwilligers in Brussel een internationale zadenruilbeurs. Ongeveer dertig zaaigoedverenigingen en talrijke tuinders brachten hun zaden van groenten, bloemen, granen en

kruiden mee. De honderden bezoekers waren zeer verrast over het feit dat ze gratis of tegen een vrijwillige vergoeding zaden voor hun tuin of hun balkonbak konden meenemen. Alleen al op de stand van Longo maï met zaaigoed uit alle coöperaties werden meer dan duizend zaadzakjes weggegeven of geruild. Zadenruilbeurzen grijpen terug op een eeuwenoude traditie van ruilen en cadeau geven. Zo worden de gewasrassen verspreid en groeit de diversiteit van cultuurgewassen. Voor de aansluitende conferentie over de invloed van Europese zaaigoedwetten op de rest van de wereld, hadden we mensen uit India en Turkije uitgenodigd. Ze deden uitvoerig verslag van de invloed van de wetgeving op de internationale handelsverdragen, de invoer van moderne industriële soorten, de druk op de boeren, het verdwijnen van lokale gewasrassen en de toenemende armoede. Na een demonstratie door de Brusselse binnenstad overhandigden 23

de zadenruilbeurzen. Krachtig protest van de vereniging Arche Noah met steun van het internationale netwerk had tot gevolg dat er een uitzondering werd gemaakt voor kleine bedrijven. Het Poolse parlement wilde het verbod op gebruik van gentechnisch gemanipuleerd zaaigoed afzwakken. Ook hier werd de wet, na verontwaardigde reacties uit binnen- en buitenland, niet door de president ondertekend. Voor de Franse vereniging voor zaadteelt Kokopelli, waar-

we de volgende dag de 58.000 handtekeningen uit 20 landen aan drie europarlementariërs. Ze werden gevraagd ervoor te zorgen, dat de Europese voorstellen voor een zaaigoedwetgeving worden gecontroleerd door het comité voor mensenrechten van het EU-parlement.

Eerste successen

In Oostenrijk was de Europese richtlijn over de oude gewasrassen in december 2010 van kracht geworden. Dat betekende het einde voor de vele kleine zaaigoedtelers en voor

Berlijn, januari 2011: Deelname aan de grote demonstratie tegen de industriële landbouw. 24

Hooggerechtshof in Straatburg te brengen. Deze rechtbank moet nu beslissen of de Europese richtlijnen en de Franse toepassing ervan ingaan tegen een hoger recht zoals het recht op voeding.

mee Longo maï samenwerkt, was de internationale steun eveneens belangrijk. Kokopelli is veroordeeld wegens het onrechtmatig in omloop brengen van zaaigoed. Het lukte de vereniging de zaak voor het

Solidariteit zonder grenzen Longo maï heeft nooit gestreefd naar een teruggetrokken leven in een eigen wereldje. Sinds de oprichting van de eerste coöperatie in 1973 waren de mensen betrokken bij de problemen van vluchtelingen en migranten. Dat uitte zich onder andere in de Actie Vrijplaatsen voor Chileense vluchtelingen in 1973/’74. Met de oprichting van het Europese comité voor de verdediging van vluchtelingen en migranten CEDRI in 1982 schiep Longo maï een structuur die een brede samenwerking met andere organisaties en instanties mogelijk maakte. Tegenwoordig zet het CEDRI zich vooral in Zwitserland actief in voor de rechten van de zogenaamde Sans papiers, de geïllegaliseerde mensen. Na de val van de muur richtte

Longo maï het Europese Burgerforum EBF op. Het EBF is een platform voor informatie en contacten tussen Oost-, West- en Zuid-Europa. De coördinatie van CEDRI en EBF werd ook in 2011 gegarandeerd door vrijwilligers uit voornamelijk de Longo maï-coöperaties. Een groep in Zuid-Frankrijk zorgt voor de redactie van het maandblad Archipel, dat in het Duits en het Frans verschijnt, en coördineert de campagnes in Zuid-Europa. Public relations en fundraising liggen vooral in handen van vrijwilligers in Zwitserland.

Andalusië

Sinds de pogroms tegen Noordafrikaanse landarbeiders in 2000 in het stadje El Ejido bij Almeria werken 25

aangesteld of ontvingen een schadeloosstelling. Ook het verbod op lidmaatschap van een vakbond werd opgeheven.

Longo maï en het EBF samen met de kleine landarbeidervakbond SOC. Samen bouwen we structuren en netwerken op die de zelfhulp voor en door de migranten steunen en bevorderen. Ook in 2011 stond deze solidariteit met de uitgebuite landarbeiders in de groente- en aardbeienteelt van Andalusië centraal. De cursussen voor vakbondswerk, sinds jaren financieel ondersteund door het EBF, vinden plaats in de lokalen van de SOC. In 2011 werd om steun gevraagd in de strijd tegen het plotselinge ontslag van Marokkaanse werkneemsters in de firma Bio Sol Portocarrero. De vrouwen werkten in dit bedrijf van handel in biologische groente voor een minimaal loon en met onbetaalde overuren. Sinds jaren kopen de grote ketens in Zwitserland hier hun biologische groente. Door de publiciteit kwamen ze in de klem te zitten. In samenwerking met de vereniging Bio Suisse, eiste ook de supermarktketen COOP een uitleg van zijn leveranciers en stopte tijdelijk met de inkoop. Intussen werden alle vrouwen weer

Een netwerk… rond de Middellandse Zee

Vanuit de solidariteitsacties in Andalusië ontstond het idee een netwerk op te richten over voeding en landbouw rond de Middellandse Zee. Een eerste bijeenkomst vond plaats in november 2010 in Limans. Medewerkers van boeren- en landarbeidervakbonden en meerdere belangengroepen uit Frankrijk, Spanje, Marokko en Turkije waren aanwezig. Enkele prioriteiten werden vastgelegd, zoals het streven naar het behoud en de ontwikkeling van kleinschalige landbouw en de verdediging van de rechten van landarbeiders in de industriële landbouw. Kort daarop volgde de politieke opstand in de Arabische wereld. De aandacht voor duurzame ontwikkeling in landelijke gebieden verdween een beetje op de achtergrond. Ook de mogelijkheid te reizen en de geplande bijeenkomsten te houden viel in 2011 in het 26

.… voor Falea

water. In 2012 hervatte het netwerk de activiteiten.

Het dorp Falea in Mali verzet zich tegen haar vernietiging door een uraniummijn. Longo maï kent enkele initiatiefnemers van deze verzetsbeweging van vroeger. Ze waren in de jaren negentig medewerkers van Radio Kayira, een vrije radiozender in Bamako. Radio Kayira werd met hulp van Radio Zinzine, 25 jaar geleden opgezet. De wetgeving in Mali bepaalt dat het mogelijk is bij ingrepen in de natuur een referendum te houden op gemeentelijk niveau. De bevolking moet, na zorgvuldig te zijn geïnformeerd over alle gevolgen van de uraniumwinning, ja of nee kunnen zeggen tegen de geplande mijn. Het dorp heeft zonder hulp van buitenaf niet de geringste kans te winnen van een multinationaal kernenergieconcern. Talrijke instituties zoals de stad en het kanton van Genève, de afdeling milieu en gezondheid van de stad Zürich of de IPPNW (internationale artsen tegen kernoorlog)-afdelingen in Zwitserland en Duitsland ondersteunen intussen het

… in Oost-Europa

Door de contacten met jonge mensen in Transkarpatië ontstond een nauwe samenwerking tussen Longo maï, EBF en het comité voor medische hulp CAMZ. De medewerksters van CAMZ begeleiden onder de moeilijkste omstandigheden vluchtelingen die aan de grens met de EU in de Oekraïne worden tegengehouden en daar in gevangenissen of opvangkampen belanden. In 2011 probeerde de groep bekendheid te geven aan deze problematiek. Meerdere seminars over asielrecht en mensenrechten vonden plaats aan de universiteit van Oujgorod. De CAMZ kon in 2011 het aanbod aan medische hulp aan vluchtelingen vergroten. De documentatie over het toenemende aantal uitzettingen aan de Hongaarse en Slowaakse grens werd voortgezet. Door een overeenkomst tussen de Oekraïne en de EU kan elke vluchteling die via de Oekraïne in de EU is gekomen, in de Oekraïne worden teruggestuurd. 27

lijkse leven van de mensen vinden hun weg door de ether. In Zwitserland kon een vertegenwoordiger uit Falea in mei 2011 meedoen aan de grote demonstratie “Mensenstroom tegen atoom” met twintigduizend deelnemers. De tentoonstelling over Falea die ook op het Sociale Forum in Dakar te zien was, werd in 2011 in een veertigtal Europese steden getoond. Meerdere studiereizen met vertegenwoordigers van het dorp naar Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Nederland lieten het solidariteitsnetwerk in 2011 groeien.

dorp. Een groep Europarlementariërs bezocht Falea in maart 2011. Afgelopen jaar werd ook een studie gemaakt over de dreigende gevolgen van deze uraniummijn. In het dorp werd een openbare telefoon- en internetaansluiting via de satelliet geïnstalleerd. In juli kon een lokale radiozender met uitzendingen beginnen. Via de radio wordt in de vier lokale talen informatie gegeven over uranium, de mijnbouwwetgeving, milieu, gezondheid en democratische rechten. Ook programma’s over het dage-

Tentoonstelling over Falea tijdens het Sociale Forum in Dakar, februari 2011 28