Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid vzw

Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid vzw Haachtsesteenweg 1405 - B-1130 Brussel Telefoon 02/244.15.11 - Telefax 02/216.43.42 E-mail : [email protected] - Internet : www.bivv.be

Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid vzw Hoorzitting van de Kamercommissie voor de Infrastructuur, het Verkeer en de Overheidsbedrijven Woensdag 22 juni 2011 – 14:15

Stellingname met betrekking tot wetsvoorstel Doc 53 1004: rechtsaf door rood voor fietsers Krachtlijnen van het wetsvoorstel: Er worden twee onderborden ingevoerd, bestemd om bij driekleurige verkeerslichten te plaatsen: M11 = fietsers mogen rechtsaf door rood of door oranjegeel; M12 = fietsers mogen rechtdoor rijden door rood of door oranjegeel. *** Er wordt geen algemene toelating gegeven aan fietsers om het rode licht te passeren; er wordt van uitgegaan dat hiervoor steeds toelating moet gegeven worden. Dit vraagt dus om een gevalsspecifieke beslissing van de wegbeheerder. Kruispuntspecifiek beslissen en in samenhang met de wegfunctie (stratencategorisering) is van belang om de vormgeving af te stemmen op de functie. Fietsers toelating geven om rechtdoor te rijden, door de rood- of oranjefase, is naar onze mening niet verantwoord. Niet alleen ontstaan er conflictmogelijkheden met verschillende verkeersstromen, daarenboven verwachten de bestuurders die door het groen licht rijden zich totaal niet aan dwarsend verkeer. Volgens artikel 61.3.2 moet een groen licht trouwens samengaan met een rood of oranjegeel licht voor het dwarsend verkeer. Hoe wordt de onderlinge voorrang tussen elkaar ontmoetende weggebruikers geregeld ?

1

BIVV


Deze maatregel komt voor zover wij weten niet voor in andere Europese landen. Fietsers toelating geven om rechts af te slaan, door de rood- of oranjefase, bestaat in verschillende Europese landen. Bij het rechtsafslaan van de fietser door het rode licht, is er maar een bijkomende conflictmogelijkheid, namelijk met het van links komend verkeer dat door het groene licht gereden is. Deze bijkomende conflictmogelijkheid kan in principe goed ingeschat worden door de fietser, zodat mag aangenomen worden dat het ongevallenrisico zeer beperkt blijft. Toelating geven om door een rood licht te rijden, behoort echter niet tot de verkeersgedragstradities in ons land, die daarenboven het rode verkeerslicht als een absolute stop- en wachtverplichting opvatten. Er mag dan ook aangenomen worden dat een dergelijke maatregel bij vele weggebruikers schokkend zal overkomen (“de fietsers mogen alles”, “het rode licht hoef je tegenwoordig niet meer te respecteren”, …). Als de maatregel sympathiek zal onthaald worden door vele fietsers, dan zal hij bij vele andere weggebruikers niet op een draagvlak kunnen rekenen.

Utrecht, 1998 Naar onze mening is het niet nodig om ongenoegen te veroorzaken en om stevig ingeburgerde regels te ondergraven, omdat de verkeerstechniek

2

BIVV


alternatieven biedt om het fietsverkeer vlotter en toch veilig te laten doorstromen op kruispunten. Door een fietspad rechts van de driekleurige verkeerslichten te leiden, al of niet gecombineerd met verkeerslichten voor fietsers. Met pijlvormige verkeerslichten – die voor alle bestuurders gelden – kan een fijnere verkeerslichtenregeling uitgewerkt worden. Hiermee kan conflictvrij geregeld worden, dit staat dan tegenover het aanvaarden van een bijkomend conflict. De ontwikkelingen op het vlak van ITS laten toe om verkeerslichten steeds intelligenter te maken. Er moet gestreefd worden naar een optimaal gebruik van deze mogelijkheden. En, heel eenvoudig, een fietser die naar rechts wil afslaan kan het rode licht ontwijken door af te stappen en in de rechts gelegen straat terug op te stappen en verder te rijden. Besluit: Principieel is het best om geen uitzondering toe te staan op de harde stopverplichting die voortvloeit uit een rood licht. Men mag aannemen dat “rechtsaf door rood vrij voor fietsers” geen verkeersveiligheidsproblemen zal opleveren. Wel riskeert een dergelijke maatregel het respect voor het rode licht te ondergraven. En velen zullen de maatregel beschouwen als een te verregaande permissiviteit tegenover de fietsers. Het BIVV biedt aan om na te onderzoeken hoe fietsers bij verkeerslichten vlotter en toch veilig kunnen doorrijden zonder het rode licht te negeren.

Stellingname met betrekking tot wetsvoorstel Doc 53 1403: de Fietsstraat in de Wegcode Krachtlijnen van het wetsvoorstel: In de algemene gedragsregels wordt het concept “fietsstraat” ingevoerd: - Fietsers mogen de volledige breedte van de openbare weg gebruiken; - Gemotoriseerde bestuurders moeten de doorgang vrijlaten voor fietsers, hen voorrang verlenen en er zo nodig voor stoppen;

3

BIVV


-

Gemotoriseerde bestuurders mogen de fietsers niet in gevaar brengen en niet hinderen; - Gemotoriseerde bestuurders moeten dubbel voorzichtig zijn t.a.v. fietsers; zij mogen de fietsers niet inhalen. Er wordt een specifiek verkeersbord ingevoerd. *** Inleidende stellingname Het concept “fietsstraat” duikt geregeld op in de discussies over het fietsbeleid. In België werd dit concept nooit alsdusdanig toegepast, het werd ook nooit geregeld in de verkeersreglementering. Maar er bestaan wel regelingen die in dezelfde richting gaan. Waar gaat het in essentie om ? -

-

-

-

4

Het gaat om een bebouwde en bewoonde straat die ingeschakeld wordt in een fietsroute. Daartoe moet ze zo fietsvriendelijk mogelijk gemaakt worden zonder dat het gemotoriseerd verkeer verboden wordt. In deze straat wil het verkeersbeleid de klemtoon leggen op de veiligheid en het comfort van het intense fietsverkeer, terwijl dit fietsverkeer gemengd blijft verlopen met het autoverkeer op de rijbaan. Hierbij wordt het gebruik van de rijbaan door fietsers belangrijker gesteld dan het gebruik van de rijbaan door gemotoriseerde voertuigen (dit gaat om een verkeersbeleidskeuze, het kan ook resulteren in juridische voorrang). Het gaat om bewoonde straten waarin de bewoners, hun bezoekers, hun dienstverleners, … hun woning met de auto bereikbaar willen houden. In deze straat moeten bijgevolg auto’s kunnen rijden en eventueel ook parkeren. De straat kan niet volledig aan fietsers en voetgangers toegewezen worden. Deze straten zijn steeds als erftoegangswegen te categoriseren, het autoverkeer heeft toegang tot de aanliggende functies, er hoeft geen doorgaand verkeer te komen (tenzij dit met de dienstverlening voor de bewoners te maken heeft). Deze straten dienen weinig gemotoriseerd verkeer af te wikkelen.

BIVV


Hierbij dient de wegbeheerder een aantal logische ondersteunende maatregelen te treffen (of een selectie hieruit): -

laag snelheidsregime : 30 km/u – zone 30 in principe een klassieke opdeling tussen rijbaan en trottoir optimaal befietsbare rijbaan (verharding, zichtbaarheid, plaats op de rijbaan, beschikbare breedte …) strikte organisatie van het parkeren op de openbare weg het verkeerscirculatieschema voor de hele buurt en de richtingsbewegwijzering, ondersteunen dat er in de fietsstraat alleen plaatselijk autoverkeer gewenst is openbaar vervoer vermijdt fietsstraten indien mogelijk (niet a priori verbieden) integratie in een fietsroutenetwerk (utilitair en/of toeristisch); een geïsoleerde fietsstraat heeft alleen zin als ze een functie bevat die grote hoeveelheden fietsers aantrekt of genereert (bv. een school) maatregelen om te vermijden dat het intense fietsverkeer de veiligheid en het comfort van de voetgangers in het gedrang zou brengen zin en onzin van snelheidsremmende maatregelen, oversteekvoorzieningen en dergelijke meer, dienen bestudeerd te worden.

Naar inhoud kan een vorm van “fietsstraat” reeds met de bestaande reglementering tot stand gebracht worden. Er wordt dan gebruik gemaakt van: - C3 - Verboden toegang, in beide richtingen, voor ieder bestuurder, - met onderbord : uitgezonderd plaatselijk verkeer (voor het fietserverkeer hoeft geen uitzondering toegevoegd te worden) - hierbij kan fietsstraat – vélo-rue als informatie op de bebording toegevoegd worden Zie 2.47 in de Wegcode. De opschriften "uitgezonderd plaatselijk verkeer" of "plaatselijke bediening" duiden op een openbare weg die slechts toegankelijk is voor de voertuigen van de bewoners van die straat en van hun bezoekers, de voertuigen voor levering inbegrepen; ook voertuigen voor onderhoud en toezicht, wanneer de aard van hun opdracht dit rechtvaardigt, de prioritaire voertuigen bedoeld in artikel 37 en fietsers en ruiters, hebben er zonder uitzondering toegang.

5

BIVV


Of “fietsstraat” een juridisch statuut moet krijgen of dat het concept als een toepassingsvorm van het bestaande instrumentarium aan de wegbeheerders aanbevolen wordt, is een politieke keuze. Commentaar bij het wetsvoorstel 53 1403/001 Bij de toelichting De toelichting omvat terecht de stelling dat in een fietsstraat de positie van de auto ondergeschikt gemaakt wordt aan de positie van de fiets. De bekommernis om een eenvormige toepassing van de fietsstraat te krijgen over gans het land is zeker terecht, zowel een opname van het concept in de reglementering als de verspreiding van goed uitgewerkte aanbevelingen, kunnen daartoe bijdragen; beide samen, natuurlijk ook. In Duitsland is de “Fahrradstrasse” in het verkeersreglement opgenomen (verkeersbord 244); het gaat daarbij om een zonale toepassing van het fietspadbord, waaraan drie gedragsregels gekoppeld worden: - medegebruik door andere categorieën kan, maar moet expliciet toegelaten worden; - iedereen moet met matige snelheid rijden; - fietsers mogen naast elkaar fietsen.

6

BIVV


In Nederland heeft de fietsstraat geen juridische status, het concept is niet opgenomen in het Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens. Men gebruikt voor de afbakening vaak het bord G11 (verplicht fietspad) met daaronder de ruimere categorieën die toegestaan worden.

Bij de artikels van het wetsvoorstel In het Frans verkiezen we “vélo-rue” (of “rue cyclable”) boven “rue cycliste”. Als gesteld wordt dat fietsers de volledige breedte van de openbare weg mogen gebruiken, dan heeft men waarschijnlijk de volledige breedte van de rijbaan bedoeld. Het kan niet de bedoeling zijn om fietsers toe te laten op het trottoir. In analogie met artikel 9.3.2. uit de Wegcode, kan gesteld worden dat fietsers in een fietsstraat de ganse breedte van de rijbaan mogen gebruiken voor zover deze slechts opengesteld is in hun rijrichting, en op

7

BIVV


de helft van de breedte langs de rechterzijde indien de rijbaan opengesteld is in beide rijrichtingen. Ook kan toegevoegd worden: - dat fietsers naast elkaar mogen rijden (dus eventueel met meer dan 2); - dat de gereden snelheden nooit hoger mogen liggen dan 30 km/u. Na de gedragsregels voor auto’s mag ook als gedragsregel voor fietsers toegevoegd worden, dat fietsers het verkeer niet nodeloos mogen belemmeren. Dit is in analogie met de formulering rond het gedrag van voetgangers in erven in artikel 22bis van de Wegcode. Het voorgestelde nieuwe bord staat niet vermeld in de conventies van Wenen (1968) en Genève (1971). Het blauw is ook niet dat blauw dat gewoonlijk gebruikt wordt. De gebruikte symboliek wordt waargenomen als erg sprekend. Het BIVV beveelt aan om eerder een verkeersbord te creëren in de reeks van “weg voorbehouden aan …” (F99-reeks). En bij de symbolen van een fietser en een auto kan ook toegevoegd : “30” als snelheidsbeperking en “fietsstraat” of “vélo-rue” als bijkomende informatie. Het zijn de symbolen die de juridische duidelijkheid moeten leveren.

Voorstel voor verdere aanpak Het BIVV steunt de optie om de fietsstraat in de verkeersreglementering op te nemen. Er wordt aanbevolen om een bord toe te voegen aan de F99-reeks, waarbij de symbolen “fietser” en “auto” evenals “30” gebruikt worden. Het woord “fietsstraat/vélo-rue” wordt er informatief aan toegevoegd. Meestal zullen bromfietsers en motorrijders ook toegelaten worden tot een fietsstraat; in dit geval worden ook hun symbolen op het verkeersbord aangebracht. De wegbeheerder krijgt ook het best de mogelijkheid om het toegelaten gemotoriseerde verkeer te beperken tot het plaatselijke verkeer, zoals strikt gedefinieerd in artikel 2.47 van de Wegcode.

8

BIVV


Als gedragsregels worden aanbevolen: - fietsers mogen in een fietsstraat de ganse breedte van de rijbaan gebruiken voor zover deze slechts opengesteld is in zijn rijrichting en de helft van de breedte langs de rechterzijde indien de rijbaan opengesteld is in beide rijrichtingen; - fietsers mogen naast elkaar rijden; - fietsers mogen het verkeer niet nodeloos belemmeren; - autobestuurders hebben toegang tot fietsstraten; - autobestuurders mogen fietsers niet inhalen; - niemand mag sneller rijden dan 30 km/u. Het BIVV biedt aan om een klein vademecum voor fietsstraten op te stellen waarin de nieuwe reglementering toegelicht wordt evenals alle nuttige aanbevelingen voor de wegbeheerders.

9

BIVV

Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid vzw

Recommend Documents