UITVOERINGSNOTITIE ‘Meedoen geeft perspectief’ Nadere uitwerking instrumenten/beleidsregels ISD Noordenkwartier
INHOUDSOPGAVE
Pagina
1. Inleiding
3
2. Beleidsregels m.b.t. Doelgroepen
4
3. Beleidsregels m.b.t. het opleggen van de arbeidsverplichting
7
4. Beleidsregels m.b.t. instrumenten/voorzieningen
12
5. Activeringspremies en overige voorzieningen
16
2
INLEIDING Deze notitie geeft een uitwerking van de nota ‘meedoen geeft perspectief’ voor het jaar 2012. In de nota zijn de hoofdlijnen van het re-integratiebeleid van de ISD uiteengezet. Om het beleid tot uitvoering te brengen is een nadere toespitsing noodzakelijk, zodat ook de klantmanagers van de ISD handvatten hebben om het beleid tot uitvoering te brengen. Samen met deze uitvoeringsnotitie is de reintegratieverordening ISD bijgesteld. De re-integratieverordening legt op hoofdlijnen de ondersteuning vast die de gemeenten bieden aan werkzoekenden. In de re-integratieverordening wordt een nadere uitwerking in beleidsregels aangekondigd. De beleidsregels zijn in deze notitie verwoord. Deze uitvoeringsnotitie kent de volgende opbouw: ➢ In hoofdstuk 2 gaan we in op de doelgroepen. ➢ In hoofdstuk 3 volgt een nadere uitwerking van het opleggen van de arbeidsverplichting. ➢ In hoofdstuk 4 staan uitvoeringsregels rondom de diverse instrumenten. ➢ In hoofdstuk 5 staan de activeringspremies en overige voorzieningen.
3
2.
BELEIDSREGELS M.B.T. DOELGROEPEN
De belanghebbende kan aanspraak maken op voorzieningen. Het bestuur bepaalt echter of, en zo ja welke voorziening wordt aangeboden. Dit wordt aan de belanghebbende bij besluit medegedeeld en er wordt een gemotiveerde afweging gemaakt of de voorziening al dan niet wordt aangeboden. Het bestuur betrekt bij zijn oordeel onder meer de mogelijkheden tot arbeidsinschakeling van de belanghebbende, de beschikbaarheid van de voorziening en de financiële middelen hiervoor en de mogelijke alternatieven. Uitgangspunt is ‘werk boven uitkering’. Dit geldt ook voor de groep die met een toenemende afstand tot de arbeidsmarkt staan. Feitelijk kan het neerkomen op ‘participatie boven uitkering’. Jongeren tot 27 jaar Per 1 januari 2012 is de Wet investeren in jongeren (WIJ) ingetrokken en zijn er specifieke bepalingen voor jongeren opgenomen in de WWB (2012). Eén van die bepalingen is de zogenaamde zoektijd voor jongeren tot 27 jaar van 4 weken. Bij melding kan de jongeren niet terstond een uitkering aanvragen, maar moet hij eerst zelf naar werk en/of opleiding gaan zoeken. Na vier weken kan dan, mocht er geen werk of opleiding gevonden zijn, door de jongere alsnog een bijstandsuitkering worden aangevraagd (NB wel wordt getoetst aan de huishoudtoets/gezinsnorm). Mocht er inderdaad recht op uitkering blijken te zijn, dan gaat deze in met ingang van de oorspronkelijke meldingsdatum. Bij de aanvraag dient te worden beoordeeld of de jongere de zoektijd adequaat heeft ingevuld. Om deze beoordeling te kunnen doen, hebben we de volgende richtlijnen opgesteld en in de vorm van een individuele werkmap voor de jongere vastgelegd: De jongere dient elke maandagmorgen bij de inloopbijeenkomst werk aanwezig te zijn en actief naar vacatures te zoeken c.q. met de aanwezige intercedenten van uitzendbureaus in gesprek te gaan (de werkcoach tekent de hiervoor ontwikkelde werkmap af). Gedurende de periode van 4 weken dient de jongere, indien deze niet over een startkwalificatie beschikt en jonger is dan 23 jaar, een gesprek aan te gaan met een medewerker van het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt voortijdig schoolverlaters (RMC). De medewerker RMC ondertekent de hiertoe opgestelde verklaring in de werkmap van de jongere. De jongere dient zich bij meerdere uitzendbureaus in te schrijven. De jongere dient een overzicht bij te houden van alle verrichtte sollicitatieactiviteiten en de resultaten daarvan (overzicht/formulier aanwezig in de werkmap). In verband met de invoering van de zogenaamde huishoudinkomenstoets per 1 januari 2012 zal naar verwachting de instroom van met name jongeren in de bijstand afnemen. Aan deze groep jongeren, behorende tot de groep niet-uitkeringsgerechtigden (NUGers), kunnen ook de beschikbare reintegratievoorzieningen worden aangeboden. De ISD biedt vanuit het jongerenloket in Roden de sluitende aanpak rondom jongeren. Het aanbod aan de jongere draagt een verplichtend karakter. De ISD biedt de jongere een Plan van Aanpak aan zoals bedoeld in artikel 44a van de WWB (zie ook hoofdstuk 3 van deze notitie). Personen met een relatief korte(re) afstand tot de arbeidsmarkt Voor degenen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt blijft ‘werk boven inkomen’ onverkort staan. De ISD biedt ondersteuning in de vorm van Work First en directe bemiddeling via de accountmanagers werkgeversbenadering en controleert op sollicitatieactiviteiten. Ook kunnen werkstages en gerichte scholing geboden worden of een baan met loonkostensubsidie. Alles gericht op een zo kort mogelijk verblijf in de uitkering en snelle werkaanvaarding. 4
De ISD biedt personen met een korte(re) afstand tot de arbeidsmarkt, zo mogelijk vanaf datum melding voor de uitkering, de voorziening op basis van het Work First principe. Daaropvolgend kan een kort een re-integratietraject ingezet worden. Personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt Voor personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt vindt een zorgvuldige inschatting van mogelijkheden plaats, waarbij de arbeidsverplichtingen, indien noodzakelijk, nader geconcretiseerd kunnen worden. Bijvoorbeeld door het aantal uren aan te geven waarvoor werk gezocht moet worden. De instrumenten die de ISD inzet voor personen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt zijn: banen met loonkostensubsidies, scholing, sociale activering, vrijwilligerswerk, jobcoach. De ISD vat de instrumenten samen onder de noemer ‘participatie first’. De ISD biedt personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, een re-integratietraject dat past bij de mogelijkheden van de uitkeringsgerechtigde. Alleenstaande ouders met kinderen Voor de groep alleenstaande ouders met kinderen is een zorgvuldige individuele afweging van de mogelijkheden van belang waarin wordt gekeken naar een optimale combinatie tussen de zorg voor de kinderen (beschikbaarheid kinderopvang), de belastbaarheid van de ouder en de arbeidsverplichting. Om de afstand tot de arbeidsmarkt niet toe te laten nemen kan ook scholing ingezet worden. De ISD maakt een zorgvuldige individuele afweging rondom de arbeidsverplichtingen voor alleenstaande ouders met kinderen. Dit met toepassing van het bepaalde in artikel 9a van de WWB: “Ontheffing plicht tot arbeidsinschakeling alleenstaande ouders”. Arbeidsgehandicapten (waaronder mensen met een WSW-indicatie) Een arbeidsgehandicapte is een persoon waarvoor op grond van onder andere een arbeidsgeschiktheidstoets is vastgesteld dat deze door ziekte of gebrek belemmeringen ondervindt met het verrichten van betaalde arbeid. Ook voor deze groep maakt de ISD een zorgvuldige individuele afweging met betrekking tot het opleggen van de arbeidsverplichtingen, waarbij diagnostische instrumenten, zoals een arbeidsgeschiktheidstoets worden ingezet om de afweging te kunnen maken. De tot deze doelgroep behorende klanten worden gestimuleerd om deel te nemen aan activeringstrajecten wanneer er geen mogelijkheden tot het verrichten van arbeid zijn. Zijn de mogelijkheden wel aanwezig dan wordt een aan de omstandigheden aangepast re-integratietraject ingezet. De ISD maakt een zorgvuldige individuele afweging rondom de arbeidsverplichtingen voor arbeidsgehandicapten. Inburgeraars Voor inburgeraars geldt een apart regime. Naast re-integratie of maatschappelijke participatie moeten inburgeraars ook het inburgeringsexamen halen. De ISD heeft voor deze groep separaat dienstverlening ingekocht waarin in combinatie gewerkt wordt aan het behalen van het inburgeringsexamen en aan re-integratie of maatschappelijke participatie. Hiervoor is een contract afgesloten met re-integratiebedrijf Cvites te Emmen. De expertise voor het begeleiden van inburgeraars is ook belegd bij een beperkt aantal klantmanagers binnen de ISD. De ISD heeft voor inburgeraars aparte voorzieningen beschikbaar waarin gelijktijdig aan het behalen van het inburgeringsexamen en re-integratie wordt gewerkt.
5
Personen > 50 jaar Bij het in dienst nemen van personen van 50 jaar en ouder (vanuit een uitkeringssituatie) is er de mogelijkheid voor de werkgever aanspraak te maken op een premiekorting. De korting kan aangevraagd worden bij de belastingdienst d.m.v. een doelgroepverklaring van de uitkerende instantie. Personen > 57,5 jaar Voor personen boven de 57,5 jaar is de arbeidsverplichting afhankelijk van de mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Ook bij een aantrekkende arbeidsmarkt blijven de mogelijkheden beperkt. Bij het opleggen van de arbeidsverplichting maakt de ISD een zorgvuldige individuele afweging. Aan deze groep wordt ook de mogelijkheid van deelname aan activeringstrajecten geboden. De ISD maakt een zorgvuldige individuele afweging rondom de arbeidsverplichtingen voor personen > 57,5 jaar. NUGers en mensen met een ANW uitkering NUGers zijn niet uitkeringsgerechtigde werkzoekenden. ANWers zijn mensen met een uitkering op grond van de Algemene Nabestaandenwet. Gemeenten kunnen aan deze doelgroepen voorzieningen bieden, wanneer zij een grotere afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Kenmerkend voor deze doelgroep is dat er geen verplichtingen opgelegd kunnen worden, zoals deze uit de WWB voortvloeien voor uitkeringsgerechtigden. Met de invoering van de WWB 2012 is een heroverweging op het begrip NUGers op zijn plaats. Voorheen ging het in de praktijk met name om herintredende vrouwen, met een verdienende partner. Met het oog op de inkomsten van die partner was er een plafond van 130% van de gehuwdennorm; pas indien de inkomsten lager waren dan dat plafond, kon men als NUGer gebruik maken van dienstverlening van de ISD op het gebied van re-integratie naar werk. Met de huishoudtoets is een aantal mensen nu niet meer uitkeringsgerechtigd. Te denken valt dan met name aan: thuiswonende jongeren, van wie de ouders een hoger inkomen hebben dan de gezinsnorm, en personen met één of meer inwonende meerderjarige verdienende kinderen, van wie het gezamenlijk inkomen hoger is dan de gezinsnorm. Voor deze groep is het, indien de zelfredzaamheid met betrekking tot het verkrijgen van een plek op de arbeidsmarkt niet toereikend is, van groot belang om ondersteuning te bieden richting werk. Immers, de bovengenoemde woonsituaties kunnen op enig moment veranderen, waardoor de belanghebbende dan alsnog (weer) aanspraak moet maken op een bijstandsuitkering. Het is zaak om deze bijstandsbehoeftigheid zoveel mogelijk te voorkomen. Inzet van instrumenten middelen kan laagdrempelig en low-budget zijn; te denken valt aan: bezoek van de inloopbijeenkomsten werk op de maandagmorgen; meedraaien in workshops (bv opstellen brief en CV, netwerken, etc), die we ook al voor bijstandsgerechtigden verzorgen; gebruikmaken van de dienstverlening van de jobhunter (“meeliften”). Omdat er geen uitkeringsrelatie is, kunnen we één en ander niet verplicht stellen voor de NUGer; de kunst is om de (kwetsbare) NUGer te verleiden om gebruik te maken van deze dienstverlening. De ISD biedt ondersteuning aan NUGers en ANWers met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt.
6
3.
BELEIDSREGELS M.B.T. HET OPLEGGEN VAN DE ARBEIDSVERPLICHTING
‘Werk boven inkomen’ is het centrale uitgangspunt van de WWB. Inkomensondersteuning is het sluitstuk wanneer werk niet mogelijk blijkt te zijn. Klanten moeten zich dus breed beschikbaar stellen voor werk, wanneer nodig biedt de ISD ondersteuning bij het verwerven van werk. In beginsel moet iedereen die een WWB-uitkering ontvangt zich richten op het weer in eigen levensonderhoud kunnen voorzien.De arbeidsverplichting uit de WWB is de kern van het ‘contract’ wat de ISD met de uitkeringsgerechtigde heeft. Want tegenover de verplichting van de ISD om voorzieningen tot reintegratie te bieden, staat de verplichting van de klant om zich in te spannen om werk te aanvaarden. Een van de stappen bij het toekennen van de uitkering is dan ook het vaststellen van de arbeidsverplichting. Gezien de vele nuanceringen die er mogelijk zijn rondom de arbeidsverplichting gaan we onderstaand in op de manier waarop de ISD omgaat met het opleggen van de arbeidsverplichting. De arbeidsverplichting Uit artikel 9 van de WWB zijn zeven arbeidsverplichtingen af te leiden: 1) Naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid verkrijgen. 2) Als werkzoekende ingeschreven (blijven) staan bij het UWV Werkbedrijf. 3) Naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid aanvaarden. 4) Gebruik maken van voorzieningen gericht op arbeidsinschakeling. 5) Meewerken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot (voorzieningen die zijn gericht op) arbeidsinschakeling. 6) Jongeren tot 27 jaar zijn verplicht mee te werken aan het opstellen, uitvoeren en evalueren van een plan van aanpak als bedoeld in artikel 44a WWB. 7) Naar vermogen opgedragen onbeloonde activiteiten te verrichten die worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid en die niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt. Daarnaast kunnen aanvullende verplichtingen die ‘strekken tot arbeidsinschakeling’ opgelegd worden op grond van artikel 55 van de WWB. Het artikel noemt als voorbeeld het ondergaan van een medische behandeling. Ad 1) Naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid verkrijgen Deze verplichting houdt in dat de klant aantoonbare inspanningen verricht om werk te vinden. Het gaat dan bijvoorbeeld om ingeschreven staan bij uitzendbureaus, netwerkgesprekken voeren en sollicitatiebrieven versturen. Ook gaat het om het oplossen van zaken die het aanvaarden van werk belemmeren, zoals het regelen van kinderopvang of opvoedingsondersteuning of schuldhulpverlening. De ketenpartners kunnen de klant hierbij behulpzaam zijn. Deze verplichting wordt afgestemd op de vastgestelde beperkingen op grond van medische, zorg of persoonlijke omstandigheden van de klant (zie 3.1.1., 3.1.2., 3.3.3) Ad 2) Als werkzoekende ingeschreven (blijven) staan bij het UWV Werkbedrijf De verplichting houdt in dat de klant zich inschrijft en ingeschreven blijft staan bij het UWV Werkbedrijf. Ad 3) Naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid aanvaarden De WWB gaat uit van het begrip ‘algemeen geaccepteerde arbeid’: arbeid die maatschappelijk aanvaard is. Het opleidingsniveau, eerder opgedane werkervaring, werkloosheidsduur, voorkeuren van de cliënt, hoogte van het loon, aard van het werk, de duur en omvang van het contract en/of reistijden doen in principe niet ter zake. Er zijn nuanceringen op het begrip algemeen geaccepteerde arbeid.
7
De ISD neemt als uitgangspunt dat we streven naar duurzame uitstroom. Bij het aanvaarden van arbeid moet het perspectief zijn dat de arbeid gedurende meerdere maanden verricht kan worden en leidt naar uitkeringsonafhankelijkheid. Met betrekking tot reistijden wordt een reistijd tot maximaal drie uur per dag redelijk gevonden 1 . De ISD houdt rekening met medische beperkingen; De ISD houdt rekening met ernstige gewetensbezwaren. Van ernstige gewetensbezwaren is sprake wanneer het uitvoeren van bepaald werk een onvermijdelijk conflict oplevert met de geloofs- of levensovertuiging van de persoon.
De ISD verstaat ook onder algemeen geaccepteerde arbeid ‘arbeid in de SW organisatie’ voor personen die in het bezit zijn van een SW indicatie wanneer degene met de indicatie via de SW organisatie wenst te werken. Deze verplichting wordt afgestemd op de vastgestelde beperkingen op grond van medische, zorg of persoonlijke omstandigheden van de klant. Ad 4) Gebruik maken van voorzieningen gericht op arbeidsinschakeling Klanten zijn verplicht gebruik te maken van een voorziening waarvan de klantmanager heeft vastgesteld dat deze de klant het beste ondersteunt bij het vinden van werk. De afspraken worden vastgelegd in een trajectplan/plan van aanpak dat door de klantmanager of een re-integratiebedrijf is opgesteld. Dit betekent ook dat de klant moet meewerken aan oproepen, opdrachten, trainingen, opleidingen en/of trajecten die de ISD zelf of re-integratiebedrijven aanbiedt. Hoe de voorzieningen zijn opgebouwd staat in deze nota. Ad 5)
Meewerken aan onderzoek naar de mogelijkheden tot (voorzieningen die gericht zijn op) arbeidsinschakeling Om vast te stellen wat iemands mogelijkheden zijn kan ter verdere diagnosestelling (bijv. medisch, psychisch, leervermogen, taalbeheersing) nader onderzoek nodig zijn. Klanten zijn verplicht om mee te werken aan zo’n onderzoek, dit betekent o.a. het ingaan op oproepen en meewerken aan het onderzoek zelf. Ad 6) Jongeren tot 27 jaar zijn verplicht mee te werken aan het opstellen, uitvoeren en evalueren van een plan van aanpak als bedoeld in artikel 44a WWB Binnen het plan van aanpak worden alle afspraken vastgelegd die met de belanghebbende zijn gemaakt over het zoeken naar werk, de verplichtingen die gelden en de nadere omschrijving van de eventueel te verlenen ondersteuning. Het plan van aanpak wordt, op grond van artikel 44 lid 4 als bijlage opgenomen bij een besluit tot toekenning van algemene bijstand bij alleenstaanden en alleenstaande ouders en meerderjarige gezinsleden, jonger dan 27 jaar. Ad 7)
Het naar vermogen verrichten van onbeloonde activiteiten die worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid en die niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt. Vanaf 1 januari 2012 bestaat de mogelijkheid om personen met een uitkering op grond van de WWB, IOAW en IOAZ, te verplichten om naar vermogen door het bestuur opgedragen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden te verrichten, die worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid en die niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt. Het verrichten van een activiteit zal in een afzonderlijk besluit aan de uitkeringsgerechtigde worden opgelegd. 3.1
Het ontheffen of concretiseren van de arbeidsverplichting
Het vaststellen van de arbeidsplicht is één van de zaken die bij aanvang van de uitkering plaatsvindt en zo nodig wordt geactualiseerd. De participatieplicht is geïntroduceerd. Feitelijke is dit een nadere concretisering van de arbeidsverplichting. 1
Deze reistijd is afgestemd op hetgeen door het UWV wordt gehanteerd na meer dan 6 maanden werkloosheid. 8
Wanneer er beperkingen zijn vastgesteld waarmee rekening gehouden moet worden bij re-integratie kan de klantmanager de arbeidsverplichtingen concretiseren of de klant ontheffen. Individuele tijdelijke ontheffing om dringende reden In de WWB kunnen klanten alleen om dringende redenen individueel en tijdelijk ontheven worden van één of meer van de arbeidsverplichtingen. Bij het concretiseren zijn de arbeidsverplichtingen van kracht met een beperking voor het aantal uur of het soort werk waarvoor de verplichtingen gelden. Bij een ontheffing zijn de arbeidsverplichtingen niet meer van toepassing – waarbij altijd de verplichting om mee te werken aan onderzoek naar mogelijkheden voor arbeidsinschakeling blijft staan. De verplichtingen kunnen alleen tijdelijk en individueel opgeheven worden. Wanneer er sprake is van een belemmering die binnen zes maanden oplosbaar is, krijgt de klant geen ontheffing. Aan de arbeidsverplichting wordt invulling gegeven door aandacht te besteden aan het oplossen van de belemmering of het regelen van randvoorwaarden. In sommige gevallen hoeft er geen actie ondernomen te worden, zoals bij zwangerschap – wanneer voor een periode van 16 weken sprake is van ‘verlof’. Gronden om te ontheffen of te concretiseren zijn: 1. medische beperkingen. 2. beperkingen i.v.m. zorg of gezin. 3. persoonlijke omstandigheden. 3.1.1
Medische beperkingen
Wanneer klanten aantoonbare medische beperkingen (fysiek en/of psychisch) hebben kan dit leiden tot een concretisering of ontheffing van de arbeidsverplichting. Om vast te stellen of de klachten de arbeidsinschakeling belemmeren schakelt de ISD deskundigen in (arbeidsmedisch onderzoek), tenzij uit andere stukken blijkt dat er belemmeringen zijn. Het oordeel kan drieërlei zijn: volledig arbeidsgeschikt, arbeidsgeschikt met beperkingen of volledig arbeidsongeschikt. Wanneer sprake is van permanente en volledige arbeidsongeschiktheid (m.a.w. een situatie waarin niets meer kan veranderen) wordt de klant volledig ontheven van alle verplichtingen voor de duur van twee jaar met uitzondering van de verplichting om ermee te werken aan onderzoek. Na afloop van de twee jaar, kan de ontheffing opnieuw verleend worden, zonder dat er opnieuw onderzoeken noodzakelijk zijn. Voor personen die arbeidsgeschikt zijn met beperkingen worden de arbeidsverplichtingen geconcretiseerd. De nadruk bij het invullen van de verplichting komt te liggen op de mogelijkheden die personen hebben. Bij het concretiseren van de arbeidsplicht kan in de beschikking het aantal uren dat iemand werk moet aanvaarden benoemd worden. De duur van de ontheffing is maximaal voor een periode van twee jaar. In individuele gevallen kan hiervan worden afgeweken. 3.1.2.
Beperkingen i.v.m. zorg of gezin
Klanten kunnen te maken hebben met zorgtaken, eventueel in combinatie met andere beperkende omstandigheden in het gezin. De beoordeling of de combinatie zodanig is dat er sprake moet zijn van ontheffing of nadere invulling is altijd individueel.
9
Het uitgangspunt is dat de klant zelf aantoont dat de beperkingen zodanig zijn dat er geen ruimte is voor werk. Mocht de klant er niet toe in staat zijn, dan kan de klantmanager een huisbezoek afleggen of met toestemming van de klant contact opnemen met hulpverlenende instanties. Wanneer door de inzet van kinderopvang, opvoedingsondersteuning, medische of psychische zorg de problemen die zich voordoen binnen zes maanden leiden tot oplossing of vermindering dan is ontheffing van de verplichtingen niet nodig. Verder wordt van de klant verwacht dat hij meewerkt aan het invullen van de randvoorwaarden waaronder werkaanvaarding wel plaats zou kunnen vinden. Bij het aanbod wat de ISD doet, wordt ingespeeld op de combinatie van zorg en werk, met een nadere invulling van aantal uren waarvoor iemand beschikbaar is voor meedoen aan trajecten/werk – dit wordt in de beschikking geregeld. Van belang is dat voordat tot het besluit tot ontheffen wordt overgegaan ook de inzet van voorzieningen, als eerste stap, wordt bekeken als oplossingsrichting. Beschikbaarheid kinderopvang Ouders zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het regelen van kinderopvang. Als de klant zowel in het eigen netwerk als in het professionele circuit geen opvang kan regelen wordt geen formele ontheffing verleend wanneer de kinderopvang binnen zes maanden oplosbaar is. Belastbaarheid ouder Wanneer er sprake is van verminderde belastbaarheid van de ouder(s) vanwege medische, psychische of sociale problemen is dit niet persé reden om te ontheffen. Als kinderopvang, opvoedingsondersteuning, medische of psychische zorg verlichting kan brengen en geregeld kan worden binnen zes maanden is er geen reden tot ontheffing. Belasting ouder Wanneer een ouder de zorg heeft over een kind met een ziekte, gedragsstoornissen of opvoedingsproblemen kan dit een aanzienlijke belasting zijn. Als de problemen in een termijn van zes maanden niet of onvoldoende verminderen door inzet van kinderopvang, opvoedings-ondersteuning, medische of psychische zorg kan het aanleiding zijn om te ontheffen. Mantelzorg Mantelzorg is vrijwillige zorg aan een inwonende bloed/aanverwant persoon die te maken heeft met ernstige fysieke, psychische of verstandelijke beperkingen. Wanneer de zorg niet door anderen overgenomen kan worden, wordt beoordeeld of de klant nog voor een aantal uur beschikbaar is voor de arbeidsmarkt. In dat geval vindt geen ontheffing plaats, maar wordt de arbeidsverplichting nader ingevuld door het aantal uren aan te geven waarvoor iemand beschikbaar is. Bij deelname aan re-integratie wordt de mantelzorg verplichting ook verdisconteerd. 3.1.3
Beperkingen i.v.m. persoonlijke omstandigheden
Het komt voor dat bij klanten meerdere belemmeringen die elk op zich geen aanleiding geven tot een ontheffing, wel in combinatie een ontheffing opleveren. Bijv. de combinatie: arbeidsgeschikt met beperkingen, ernstige sociale problemen, ernstige taalproblemen en ernstige beperkingen aan de sociale vaardigheden. Een combinatie van twee tot drie beperkingen is reden om de klant te ontheffen. De afweging die gemaakt moet worden is of een activeringstraject perspectief gaat bieden om de belemmeringen weg te nemen.
10
>57,5 De arbeidsmarktsituatie voor personen van 57,5 en ouder is, zeker gezien de huidige economische situatie, niet gunstig. Sinds de invoering van de WWB is voor deze groep de situatie op de arbeidsmarkt bepalend geweest voor de afweging om wel /geen verplichtingen op te leggen. Bij het aflopen van de verleende ontheffing, zal indien er geen arbeidsmogelijkheden zijn, de participatieplicht geïndiceerd worden.
11
4.
BELEIDSREGELS M.B.T. INSTRUMENTEN/ VOORZIENINGEN
Hieronder staan instrumenten die bijdragen aan het verwerven en het behouden van regulier werk. Diagnose De ISD zet diagnostische instrumenten in om beter te kunnen bepalen wat de mogelijkheden van klanten zijn. Een diagnose kan een specifieke vorm van onderzoek betreffen: zoals een belastbaarheidonderzoek, een arbeidsgeschiktheidsonderzoek of een onderzoek naar de leerbaarheid van een persoon. Een diagnose kan ook tot stand komen doordat een uitkeringsgerechtigde over een periode deelneemt aan een re-integratietraject wat als doel heeft beter zicht te krijgen op de mogelijkheden van de klant. Work First Het instrument Work First bestaat uit het bieden van een activeringsplaats voor een periode van zes tot twaalf weken. Onderdeel van het Work First traject is sollicitatieondersteuning. De trajecten worden uitgevoerd met behoud van uitkering. De Work First periode is een opmaat voor een vervolgtraject, bijvoorbeeld het verrichten van een proefplaatsing/werkstage. Directe bemiddeling (door accountmanager werk) Bij directe bemiddeling worden WWB uitkeringsgerechtigden en personen op een arbeidsovereenkomst voorgedragen bij werkgevers met vacatures. De accountmanagers werkgeversbenadering spelen een sleutelrol in het organiseren van het contactennetwerk met werkgevers en het achterhalen van vacatures. Een klant op een bemiddelingstraject besteedt een aantal uren per week aan het zoeken van werk. Participatie Voor alle vormen van participatie geldt dat deze uitsluitend ingezet kunnen worden als onderdeel van een re-integratietraject. Proefplaatsing Een proefplaatsing vindt plaats met behoud van uitkering, bij een werkgever voor maximaal drie maanden. Het doel van een proefplaatsing is een nadere kennismaking tussen de klant en werkgever, waaropvolgend een arbeidsovereenkomst met de betreffende werkgever wordt aangegaan, waardoor uitkeringsonafhankelijkheid ontstaat. De werkgever kan loonkostensubsidie ontvangen. Werkstage Een werkstage betreft het werken met behoud van uitkering voor een periode van maximaal zes maanden. Bij een werkstage sluit de werkgever een stageovereenkomst met betrokkene. Aansluitend aan de werkstage kan een loonkostensubsidie verstrekt worden. Het doel van een werkstage is om werkervaring en arbeidsritme op te doen. De werkstage kent een brede doelgroep. De werkstage kan bijvoorbeeld ingezet worden voor aanvang van de uitkering – wanneer de aanvraag wordt gedaan. Ook kunnen personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in aanmerking komen voor een werkstage om kennis te maken met een werkveld. Jobcoaching Naast de instrumenten die leiden tot het verkrijgen van arbeid zetten we ook in op jobcoaching. Dit instrument is gericht op het behouden van arbeid. Veel belanghebbenden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt beschikken vaak over te weinig of slecht ontwikkelde medewerkersvaardigheden. Ook worstelen zij vaak met de combinatie tussen werk en (soms gecompliceerde) privésituatie. De jobcoaching richt zich op de ontwikkeling van deze medewerkersvaardigheden en het vergroten van 12
oplossend vermogen van de belanghebbende. Daarnaast ondersteunt de jobcoach ook de werkgever in de omgang met dergelijke medewerkers. Loonkostensubsidie De ISD biedt aan werkgevers loonkostensubsidies, wanneer een werkgever een arbeidsovereenkomst met de uitkeringsgerechtigde aangaat. De ISD kan differentiëren in de hoogte van de loonkostensubsidie door rekening te houden met de competenties van werknemers en gevraagde competenties bij werkgevers. De maximale loonkostensubsidie bedraagt 100% van het minimumloon. Jaarlijks vindt bijstelling van de bedragen plaats aan de hand van de jaarlijkse indexering van het minimum(jeugd)loon Voorwaarden loonkostensubsidie Een arbeidsovereenkomst van minimaal zes maanden. Een arbeidsduur van minimaal twintig uur per week. Duur loonkostensubsidie maximaal twaalf maanden. Hoogte loonkostensubsidie De hoogte van de loonkostensubsidie wordt bepaald door een mix van afwegingen. De kaders zijn: 1) non profit of profit sector a. de maximum te verstrekken loonkostensubsidie bedraagt 100% van het minimumloon. Dit maximum wordt uitsluitend verstrekt in de non-profit sector; b. Voor de profit sector hanteren we 50% van de loonkosten, tot een maximum van 65% van het op werknemer van toepassing zijnde wettelijk minimumloon. 2) de match 3) de beschikbare financiële middelen in het W-deel Verstrekken loonkostensubsidie De loonkostensubsidie wordt voor aanvang van de arbeidsovereenkomst aangevraagd. Stapelen van voorzieningen een proefplaatsing kan opgevolgd worden door loonkostensubsidie. Uitstroomsubsidie De ISD biedt aan werkgevers, die medewerking verlenen en extra inspanningen leveren om de uitstroom van de klant te bevorderen, een uitstroomsubsidie. Deze subsidie kan worden verstrekt als een werknemer aansluitend aan de periode van gesubsidieerde arbeid reguliere en ongesubsidieerde arbeid heeft aanvaard bij dezelfde of een andere werkgever. Doelstelling is dat ook in deze trajectfase het accent blijft gericht op het verwerven van duurzame arbeid en dat alle partijen worden geprikkeld om deze doelstelling te bereiken. Onder duurzaam werk wordt verstaan: een arbeidsovereenkomst van minstens één jaar, waarmee een inkomen wordt verworven dat hoger is dan de voor hem geldende bijstandsnorm. De subsidie wordt verstrekt zes maanden na beëindiging gesubsidieerde arbeid mits de betrokken werknemer dan niet werkloos is. Hoogte uitstroomsubsidie De hoogte van de uitstroomsubsidie is vastgesteld op 50% van het bedrag dat op jaarbasis voor de betrokken werknemer aan loonkostensubsidie is verstrekt. Verstrekken uitstroomsubsidie De uitstroomsubsidie wordt verstrekt aan de werkgever die voor betrokken werknemer de loonkostensubsidie heeft ontvangen. 13
Scholing Als onderdeel van een traject kan scholing ingezet worden wanneer de klant over voldoende leercapaciteit beschikt en wanneer de klant niet beschikt over een startkwalificatie waardoor duurzame uitstroom wordt gehinderd. Scholing kan ook als re-integratieactiviteit worden ingezet als de klant al over een startkwalificatie beschikt. Onder scholing verstaan we alle opleidingen, cursussen en trainingen die noodzakelijk zijn voor het wegnemen van belemmeringen om duurzame uitstroom naar werk te realiseren. De scholing kan een tijdelijk onderdeel van een traject zijn. In zijn algemeenheid komt scholing, als onderdeel van een re-integratietraject naar werk, voor vergoeding in aanmerking. De noodzakelijkheid van scholing wordt altijd individueel beoordeeld. Eenzelfde vorm van scholing kan voor de ene klant wel en voor de andere klant niet als noodzakelijk worden beoordeeld. Bij de beoordeling van noodzakelijkheid is de arbeidsmarktrelevantie een belangrijk criterium – Daarnaast spelen, in samenhang met de arbeidsmarktrelevantie, de volgende een rol: 1) de individuele mogelijkheden; 2) de belastbaarheid; 3) de afstand tot de arbeidsmarkt; 4) de arbeidskansen van de klant. Het volgen van scholing leidt niet tot ontheffing van de arbeidsverplichting. Het volgen van scholing is niet vrijblijvend. Bij verwijtbare uitval kunnen maatregelen ingezet worden. Maatschappelijke participatie Maatschappelijke participatietrajecten worden aangeboden aan personen met volledige of geconcretiseerde arbeidsverplichtingen. Bij maatschappelijke participatietrajecten met behoud van uitkering is het mogelijk om aan de deelnemers een premie te verstrekken. Vrijwilligerswerk Het verrichten van vrijwilligerswerk of tegenprestatie kan een positief effect hebben op het welbevinden en de arbeidskansen van betrokkene. Het verrichten van deze werkzaamheden kan tot stand komen op initiatief van de klant of op initiatief van de klantmanager. Wanneer het verrichten van deze werkzaamheden op initiatief van de klant tot stand komt moet eveneens toestemming gevraagd worden aan de klantmanager, zodat afspraken vastgelegd kunnen worden in een trajectplan/actieplan. Vanzelfsprekend mag het vrijwilligerswerk of de tegenprestatie de beschikbaarheid van klanten voor betaalde arbeid of andere re-integratieverplichtingen niet in de weg staan. De vraag of aan deze voorwaarde is voldaan is afhankelijk van de soort en de duur van de werkzaamheden en de mate waarin de klant reëel beschikbaar is voor de arbeidsmarkt. Voor klanten met een volledige ontheffing van de arbeidsverplichting of geconcretiseerde arbeidsverplichtingen met als trajectadvies participatie of zorg zal er in de regel geen bezwaar zijn tegen het verrichten van vrijwilligerswerk of een tegenprestatie. Het verrichten van vrijwilligerswerk of een tegenprestatie is op zich geen reden om iemand van de arbeidsverplichting te ontheffen. Bij de werkzaamheden kan onderscheid gemaakt worden tussen werkzaamheden als onderdeel van een traject naar arbeid en werkzaamheden als invulling van dagbesteding. Dit onderscheid is van belang omdat de hoogte van de forfaitaire vergoeding die verstrekt kan worden verschillend is. Sociale activering Onder sociale activering wordt een breed scala aan voorzieningen verstaan die als voortraject op trajecten die rechtstreeks gericht zijn op arbeidsinschakeling ingezet worden. Sociale activering richt zich op personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, waarbij in de vorm van een voortraject 14
gewerkt wordt aan het oplossen van belemmeringen of het verhogen van de maatschappelijke participatie van klanten waardoor arbeidsinschakeling tot de mogelijkheden gaat behoren. Wanneer gedurende het sociale activeringstraject sprake is van het verrichten van vrijwilligerswerk kan, wanneer aan de voorwaarden wordt voldaan, de vergoeding vrijwilligerswerk verstrekt worden. De duur van een sociale activeringstraject bedraagt maximaal twaalf maanden. Deze periode kan éénmaal worden verlengd met twaalf maanden. Wanneer arbeidsinschakeling ook op de langere termijn niet mogelijk blijkt, na afronding van het activeringstraject, kan een meer structurele voorziening gewenst zijn om de maatschappelijke participatie in stand te houden. Vanuit de AWBZ gefinancierde dagbesteding kan dan een alternatief blijken. Zorg Zorgtrajecten kunnen tweeërlei zijn: met ontheffing van de arbeidsverplichtingen en met geconcretiseerde arbeidsverplichtingen. Bij zorgtrajecten is de essentie dat er in de persoonlijke levenssfeer veel belemmeringen liggen die om aandacht vragen. Desondanks wenst de ISD ook dan aandacht te besteden aan dagbestedingsmogelijkheden. Bij geconcretiseerde arbeidsverplichtingen zal het gaan om afspraken met de ISD om één tot vier dagdelen per week op enigerlei wijze te participeren. Bij zorgtrajecten met dagbesteding moet onderzocht worden of welke onderdelen ook gefinancierd kunnen worden uit AWBZ middelen.
15
5.
ACTIVERINGSPREMIES EN OVERIGE VOORZIENINGEN
De ISD is van mening dat premies thuishoren in het re-integratiebeleid, immers de inspanningen om uitkeringsonafhankelijk te worden mogen beloond worden. Op grond van artikel 31, vijfde lid WWB kunnen onderstaande premies, inkomensvrijlating en kostenvergoedingen vrijwilligerswerk niet worden verstrekt aan personen die jonger zijn dan 27 jaar. In de verordening staat dat in drie gevallen de activeringspremie kan worden verstrekt: a. het aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid (werkaanvaardingspremie, stimuleringspremie); b. het verrichten van maatschappelijk nuttige activiteiten (premie vrijwilligerswerk); c. het met goed gevolg beëindigen van een voorziening (maatwerk); Werkaanvaardingspremie (na zes maanden uitstroom) De werkaanvaardingspremie wordt verstrekt bij het verrichten van regulier werk aan klanten die tenminste twaalf maanden onafgebroken van de uitkering van de ISD gebruik gemaakt hebben en in de vierentwintig maanden voorafgaand aan de verstrekking niet eerder een werkaanvaardingspremie hebben ontvangen. Ook personen die als zelfstandige in staat zijn om gedurende zes maanden volledig in hun eigen levensonderhoud te voorzien komen in aanmerking voor een werkaanvaardingspremie. Niet in aanmerking komen personen die in de twaalf maanden voorafgaand aan werkaanvaarding sancties opgelegd hebben gekregen vanwege het in onvoldoende mate meewerken aan de diverse arbeidsverplichtingen of de inlichtingenplicht. De hoogte van de werkaanvaardingspremie bedraagt: € 1.500,00. Het verstrekken van de werkaanvaardingspremie vindt plaats zes maanden na beëindiging van de uitkering. In de beëindigingsbeschikking wordt de klant gewezen op de werkaanvaardingspremie en de aanvraagprocedure. De procedure voor de aanvraag is: vijf maanden na beëindiging vanwege het aanvaarden van arbeid kan de klant een aanvraagformulier opvragen bij ISD en het formulier samen met zes loonstroken opsturen. Stimuleringspremie De stimuleringspremie wordt verstrekt aan personen die arbeid in dienstbetrekking verrichten of als zelfstandige ten dele in hun eigen bestaan kunnen voorzien. Hij wordt verstrekt aan personen die tenminste twaalf maanden onafgebroken van de uitkering gebruik hebben gemaakt, voorafgaand aan het aanvaarden van arbeid. Het recht op een stimuleringspremie bestaat ook als de klant de werkzaamheden reeds voor aanvang van het recht op uitkering verrichtte. In dit laatste geval geldt wel een ‘wachttijd’ van zes maanden. De eerste zes maanden na de datum waarop het recht op uitkering is ontstaan, bestaat er dus geen recht op een stimuleringspremie. De stimuleringspremie wordt uitsluitend verstrekt aan personen, die op grond van beperkingen geheel of gedeeltelijk zijn ontheven van de arbeidsverplichting waardoor een aanvullende bijstandsuitkering noodzakelijk blijft om het inkomen aan te vullen. Voor andere personen die deeltijd aan de slag gaan is de vrijlating inkomsten van toepassing. De stimuleringspremie bedraagt 15% van de netto maandelijkse inkomsten uit arbeid tot een maximum van € 100,00 per maand per huishouden voor een periode van zes maanden. De periode van de stimuleringspremie kan telkens met zes maanden verlengd worden zolang belanghebbende gedeeltelijk ontheven is van de arbeidsverplichting. De stimuleringspremie wordt niet verstrekt wanneer de klant bij aanvaarding van de dienstbetrekking recht heeft op vrijlating inkomsten .
16
Premie vrijwilligerswerk Aan de klant die onbetaald maatschappelijk nuttige activiteiten verricht, kan een premie vrijwilligerswerk worden verstrekt, wanneer het verrichten van de activiteiten het verkrijgen van betaalde arbeid niet bemoeilijkt en er afspraken zijn vastgelegd in het trajectplan/actieplan m.b.t. het verrichten van vrijwilligerswerk (m.a.w. er is vooraf toestemming verleend). Aan de verstrekking van de premie is als voorwaarde verbonden dat de klant tenminste vierentwintig maanden gebruik heeft gemaakt van een uitkering, of is ontheven van de arbeidsverplichting en desondanks vrijwilligerswerk verricht. Een andere voorwaarde is dat het vrijwilligerswerk gedurende een aaneengesloten periode wordt verricht van minimaal zes maanden. Het aantal uren per week bedraagt minimaal acht uur. De premie bedraagt € 200,00 per jaar. Vrijlating inkomsten (maximaal zes maanden) Op grond van artikel 31 lid 2 sub n van de WWB en op basis van artikel 13 van de Reintegratieverordening kan de klant in aanmerking komen voor inkomstenvrijlating wanneer hij in deeltijd werkt en niet meer verdient dan de bijstandsnorm. De WWB inkomensvrijlating wordt toegekend aan klanten die aan de volgende voorwaarden voldoen: 1) de klant aanvaardt een deeltijdbaan waarmee de uitkering op grond van de WWB niet wordt beëindigd; 2) de klant heeft in de uitkeringsperiode niet eerder een inkomstenvrijlating gehad; 3) de klant heeft minimaal zes maanden voorafgaand aan het aanvaarden van deeltijdwerk een uitkering op grond van de WWB ontvangen; De vrijlating kan worden toegepast wanneer werkaanvaarding een bijdrage levert aan arbeidsinschakeling. Uitgangspunt is dat het aanvaarden van deeltijdwerk altijd bijdraagt aan arbeidsinschakeling, dus in alle gevallen toegekend kan worden, ook als de klant het deeltijdwerk al had ten tijde van instroom in de WWB. In dat laatste geval geldt dus wel een ‘wachttijd’ van zes maanden bijstandsafhankelijkheid. De eerste zes maanden na de datum waarop het recht op uitkering is ontstaan, bestaat er dus geen recht op vrijlating van inkomsten. Deze vrijlating kan maximaal voor een periode van zes (aaneengesloten) maanden toegepast worden en bedraagt maximaal 25% van de inkomsten tot een maximum van € 192,00 per maand (norm januari 2012). Tevens kunnen, op grond van artikel 31 lid 2 sub r van de WWB, alleenstaande ouders of een alleenstaande ouder met één of meer meerderjarige kinderen voor een vrijlating in aanmerking komen. Deze WWB inkomensvrijlating wordt toegekend wanneer: 1) de klant de volledige zorg voor een tot zijn/haar last komend kind tot 12 jaar heeft, en 2) de periode van zes aaneengesloten maanden als bedoeld in artikel 31 lid 2 onder n is verstreken, en 3) dit volgens het bestuur bijdraagt aan zijn/haar arbeidsinschakeling. Deze vrijlating kan gedurende een aaneengesloten periode van maximaal 30 maanden worden toegepast en bedraagt 12,5% van de inkomsten tot een maximum van € 120,00 per maand (norm januari 2012). Ook bij het toepassen van de inkomstenvrijlating mag er geen sprake zijn geweest van maatregelwaardig gedrag van de klant in de twaalf maanden voorafgaand aan de vrijlating.
17
Toekenning en uitbetaling premies Alle premies worden uitsluitend verstrekt wanneer de klant geen maatregelwaardig gedrag heeft vertoond in de twaalf maanden voorafgaand aan het ontstaan van het recht. De premies worden ambtshalve toegekend, behalve de werkaanvaardingspremie. Voor de premie vrijwilligerswerk wordt een verklaring opgevraagd bij de organisatie waarbij vrijwilligerswerk wordt verricht. Het totale bedrag aan premies op jaarbasis is gemaximeerd op het bedrag genoemd in art. 31, 2 e lid, onderdeel j, WWB. Het tijdstip waarop de premies worden uitbetaald, wordt in een aparte werkinstructie beschreven. Overige vergoedingen In het kader van re-integratie is een breed scala aan vergoedingen mogelijk, zolang er sprake is van een rechtstreeks verband tussen de kosten en de mogelijkheden tot re-integratie van de klant. Het gaat om kosten waarvoor geen voorliggende voorziening beschikbaar is en die aantoonbaar en noodzakelijk zijn en die in redelijkheid niet door de klant gemaakt kunnen worden. Voorbeelden van mogelijke vergoedingen zijn: reiskostenvergoeding of een bijdrage voor een vervoersmiddel, aanschaf van werkkleding (representatieve kleding voor een sollicitatiegesprek of vanuit de beroepssoort vereiste kleding), een bezoek aan de kapper etc. De reiskosten die een klant maakt in verband met deelname aan een re-integratietraject en/of inburgeringtraject komen in aanmerking voor een vergoeding indien de reisafstand meer is dan vijf kilometer. Wel dienen eerst, indien van toepassing, de mogelijkheden bij de werkgever te worden benut. Met de vergoeding sluit de ISD aan bij de geldende bedragen van de belastingsdienst en de tarieven openbaar vervoer.
18
