Beleidsnota Alcoholmatiging gemeente Nunspeet 2010-2013
Gemeente Nunspeet Februari 2010
-2-
Inhoudsopgave Bladzijde Hoofdstuk 1
Inleiding .................................................................................................................. 3
1.1 Context alcoholmatigingsbeleid ......................................................................................... 3 1.2 Rol en verantwoordelijkheid gemeente ............................................................................. 3 1.3 Leeswijzer .......................................................................................................................... 4 Hoofdstuk 2
Probleemanalyse.................................................................................................... 5
2.1 Schadelijk alcoholgebruik .................................................................................................. 5 2.2 Risico’s van schadelijk alcoholgebruik .............................................................................. 5 2.3 Landelijke problematiek ..................................................................................................... 5 2.4 Problematiek gemeente Nunspeet .................................................................................... 5 2.5 Ervaringen en bestaand beleid .......................................................................................... 6 2.6 Doelstellingen alcoholmatigingsbeleid............................................................................... 7 Hoofdstuk 3
Strategisch alcoholmatigingsbeleid gemeente Nunspeet ..................................... 8
3.1 Een lange adem................................................................................................................. 8 3.2 Vier pijlers van effectief alcoholmatigingsbeleid ................................................................ 8 Hoofdstuk 4
Interventies pijler 1 – Publiek draagvlak............................................................... 10
Hoofdstuk 5
Interventies pijler 2 – Regelgeving ....................................................................... 12
Hoofdstuk 6
Interventies pijler 3 – Handhaving ........................................................................ 13
Hoofdstuk 7
Interventies pijler 4 – Vroegsignalering ................................................................ 14
Hoofdstuk 8
Financiën .............................................................................................................. 15
Hoofdstuk 9
Tot slot.................................................................................................................. 16
-3-
Hoofdstuk 1
Inleiding
1.1 Context alcoholmatigingsbeleid Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) stelt elke vier jaar de landelijke prioriteiten vast voor het beleid op de gebieden volksgezondheid, welzijn en sport. In oktober 2006 bracht het ministerie van VWS in dit kader de preventienota ‘Kiezen voor gezond leven’ uit. Deze nota zet de lijnen uit voor het preventiebeleid in de periode 2007-2010. De vijf speerpunten die het ministerie van VWS hierin heeft gesteld zijn roken, diabetes, overgewicht, depressie en schadelijk alcoholgebruik. De aangegeven prioriteiten vloeien onder andere voort uit de gegevens over de gezondheid van de Nederlandse bevolking, onderzocht door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Op grond van de Wet Publieke Gezondheid moeten gemeenten ook elke vier jaar een nota gezondheidsbeleid opstellen. De gemeente Nunspeet heeft samen met de gemeenten Oldebroek, Elburg, Harderwijk, Ermelo en Putten uit de Regio Noord-Veluwe de regionale beleidsnota ‘Kiezen voor gezond leven op de Noord-Veluwe’ opgesteld. In deze nota is gekozen het gemeentelijk gezondheidsbeleid aan te laten sluiten bij de landelijke speerpunten. In de gemeente Nunspeet is drugs als speerpunt toegevoegd. Na instemming door de regiogemeenten om aan te sluiten bij de landelijke speerpunten is in 2007 een proces van interactieve beleidsvorming en burgerparticipatie gestart met als doel om professionele organisaties, lokale belangenorganisaties en burgers te betrekken bij het formuleren van het gezondheidsbeleid. De zes regiogemeenten hebben bij dit proces gebruik gemaakt van een ondersteuningstraject van SGBO (onderzoek- en adviesbureau voor bestuurs- en organisatievraagstukken). Hieruit is op het gebied van schadelijk alcoholgebruik in 2009 in regionaal verband een activiteitenplan geschreven met een basispakket (uit te voeren door alle zes gemeenten) en een aanvullend pakket aan mogelijke interventies (lokale keuze). STAP (Nederlands instituut voor alcoholbeleid), heeft de gemeente in 2009 advies gegeven over de te kiezen interventies en andere effectieve interventies. De beleidsnota alcoholmatiging 2010-2013 die u nu in handen hebt, is hier de lokale uitwerking van. Deze gemeentelijke beleidsnota geeft gehoor aan de bezorgdheid van de Nunspeetse gemeenteraad over het schadelijk alcoholgebruik in de eigen gemeente.
1.2 Rol en verantwoordelijkheid gemeente Alcoholproblemen manifesteren zich vooral op lokaal niveau, zoals ongelukken, openbare dronkenschap, overlast, criminaliteit, (huiselijk) geweld en verslavingsproblemen. Overmatig drinken is in Nederland een van de belangrijkste factoren die de gezondheid bedreigen. De gemeente staat het dichtst bij de burgers die daar last van hebben en is daarom het best in staat om maatregelen te nemen die bij passen bij de lokale problematiek. Van gemeenten wordt op basis van de Wet Publieke Gezondheid een gezondheidsbeleid verwacht. Gemeenten moeten zich bij het gezondheidsbeleid baseren op het landelijke beleid. Verder heeft de gemeente binnen de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) een taak zich te richten op alcoholmatiging. Gemeenten moeten zorgen voor preventie van verslavingsproblemen, inclusief activiteiten in het kader van bestrijding van overlast door verslaving. Het terugdringen van schadelijk alcoholgebruik is dus een wettelijke verplichting voor de gemeente. Een gemeentelijk alcoholmatigingsbeleid dient naast de gezondheidsbelangen ook de openbare orde en de veiligheid van burgers. Wil het effectief zijn, dan moet het een integraal karakter hebben; er zijn verschillende en uiteenlopende belangen mee gediend, er zijn verschillende gemeentelijke afdelingen bij betrokken en de uitvoering van het vastgestelde beleid is de verantwoordelijkheid van het hele college van burgemeester en wethouders. Effectief gemeentelijk alcoholmatigingsbeleid kan veel opleveren, maar vraagt een lange adem. Een alcoholmatigingsbeleid waarmee men resultaten wil bereiken, vraagt om doortastende politieke keuzes die door de meerderheid van de raad gedragen wordt, ook tijdens de uitvoering. Daarvoor is daadkracht vereist en adequate regievoering door de gemeente.
-4-
1.3 Leeswijzer De beleidsnota Alcoholmatiging 2010-2013 bestaat uit negen hoofdstukken: - In hoofdstuk 1 hebt u de context van het alcoholmatigingsbeleid, de rol en de verantwoordelijkheid van de gemeente gelezen. - In hoofdstuk 2 wordt geschetst wat de problemen zijn van schadelijk alcoholgebruik. - Vervolgens leest u in hoofdstuk 3 hoe gekomen is tot een zo effectief mogelijk alcoholmatigingsbeleid. - Dit effectieve alcoholmatigingsbeleid is gebaseerd op een mix van interventies gebaseerd op vier ‘beleidspijlers’: publiek draagvlak, regelgeving, handhaving en vroegsignalering. Aan elke pijler is een hoofdstuk gewijd; de hoofdstukken 4 tot en met 7. - Hoofdstuk 8 behandelt de financiën. - Hoofdstuk 9 gaat in op de wijze waarop de doelstellingen na afloop van de nota worden gemeten.
-5-
Hoofdstuk 2
Probleemanalyse
Voordat er wordt overgegaan tot de problemen die landelijk, maar juist ook in de gemeente Nunspeet spelen op het gebied van schadelijk alcoholgebruik wordt eerst stilgestaan wat schadelijk alcoholgebruik precies is en wat hiervan de risico’s zijn.
2.1 Schadelijk alcoholgebruik Onder schadelijk alcoholgebruik verstaan wij drinken met schade tot gevolg of met een verhoogd risico op schade tot gevolg. Er is echter geen niveau of drinkpatroon aan te wijzen, behalve niet drinken, dat risico’s van alcoholgebruik volledig uitsluit. Een geringe hoeveelheid alcohol kan in bepaalde situaties al schadelijk zijn. Bijvoorbeeld voor jongeren, in geval van drinken tijdens de zwangerschap of in bepaalde (verkeers)situaties.
2.2 Risico’s van schadelijk alcoholgebruik Schadelijk alcoholgebruik kent vele risico’s, zowel op het gebied van gezondheid als op het gebied van veiligheid. De Wereld Gezondheidsorganisatie geeft aan dat zestig verschillende ziekten het gevolg kunnen zijn van overmatig alcoholgebruik of alcoholgerelateerde ongevallen. Bijvoorbeeld verschillende vormen van kanker, hart- en vaatziekten en de beschadiging van hersenen en zenuwen. Hoe meer er gedronken wordt, hoe groter de kans op alcoholgerelateerde gezondheidsschade. Jongeren lopen hierop extra risico, omdat het lichaam van jongeren nog niet is volgroeid. Hersenonderzoek laat bijvoorbeeld zien dat alcoholgebruik op jonge leeftijd van invloed kan zijn op de hersenfuncties, zowel op korte als lange termijn. Zo kan het consequenties hebben voor het leervermogen van kinderen. Op het gebied van veiligheid kan (schadelijk) alcoholgebruik leiden tot bijvoorbeeld verkeersslachtoffers, (uitgaans)geweld en mishandeling.
2.3 Landelijke problematiek Het alcoholgebruik van de Nederlandse bevolking is stabiel op een hoog niveau. Nederland is een van de landen met het hoogste consumptieniveau van alcohol ter wereld. Alcohol is hét genotmiddel dat door jongeren het meest wordt gebruikt. Van alle Europese jongeren drinken Nederlandse jongeren het vaakst alcohol en staan zij in de top drie van de hoeveelheid alcohol die per gelegenheid wordt geconsumeerd. Het alcoholgebruik per hoofd van de bevolking van 15 jaar en ouder is in Nederland juist iets lager dan gemiddeld in Europa.
2.4 Problematiek gemeente Nunspeet Een effectief gemeentelijk alcoholmatigingsbeleid vereist een goede analyse van de lokale alcoholproblematiek. De meest recente cijfers over het alcoholgebruik in de gemeente Nunspeet 1 worden gevonden in het E-MOVO-onderzoek 2007 en de volwassenenmonitor 2008 van de GGD. Deze onderzoeken verschijnen eens in de vier jaar. Het E-MOVO onderzoekt de gezondheid, het welzijn en de leefstijl onder leerlingen van de tweede en de vierde klas van het voortgezet onderwijs. In 2008 is voor het eerst de volwassenenmonitor gehouden met resultaten voor de gemeente Nunspeet. Hierin is de groep 19- tot 65-jarigen onderzocht. In beide onderzoeken is een apart gedeelte gewijd aan alcoholgebruik. Voor beide onderzoeken geldt dat de resultaten specifiek voor de gemeente Nunspeet worden beschreven. Achtereenvolgens worden hieronder de uitkomsten met betrekking tot het alcoholgebruik weergegeven van de jeugd en de volwassenen in de gemeente Nunspeet. Uit deze gegevens zien wij waar in de gemeente Nunspeet problemen liggen met betrekking tot alcoholgebruik. Op basis van deze gegevens halen we doelstellingen voor het alcoholmatigingsbeleid. 1
Elektronische MOnitor en VOorlichting
-6-
Tabel 1 – Uitkomsten E-MOVO-onderzoek 2007 Jongeren uit de klassen 2 en 4 van het voortgezet onderwijs Heeft ooit alcohol gedronken Heeft in de afgelopen maand alcohol gedronken Drinkt door de week alcohol Drinkt in het weekend alcohol Drinkt minimaal vijf glazen op een doordeweekse dag Drinkt minimaal vijf glazen op een weekenddag Minimaal een keer bingedrinken in de afgelopen maand Is ooit dronken of aangeschoten geweest In de afgelopen maand dronken of aangeschoten geweest Als je alcohol drinkt, waar? Thuis Als je alcohol drinkt, waar? Bij anderen thuis Als je alcohol drinkt, waar? Op een schoolfeest Als je alcohol drinkt, waar? In een hok, keet of schuur Als je alcohol drinkt, waar? In een discotheek, café, bar, snackbar of terras Als je alcohol drinkt, waar? In een sportkantine of bij een vereniging Als je alcohol drinkt, waar? Op straat, in een park of ergens anders buiten Ouders vinden het goed als hun kind alcohol drinkt (volgens kind) Drinkt wel eens alcohol voor het uitgaan Waar ingedronken? Thuis Waar ingedronken? Keet, hok of schuur Waar ingedronken? Bij vrienden thuis Waar ingedronken? Op straat/hangplek
2
3
Nunspeet % 59 48 17 50 2 14 30 28 12 41 25 10 8 38
Regio % 65 51 13 54 1 21 35 39 19 41 31 12 10 52
Landelijk % 79 51
5 5
5 8
28 12 5 4 8 4
32 25 11 7 18 7
38
Nunspeet % 78 17 10
Regio % 85 11 12
Landelijk % 88 10 13
13
16
13 26
16 31
4
3 36 22
Tabel 2 – Uitkomsten volwassenenmonitor 2008 Volwassenen: 19- tot 65-jarigen Drinkt alcohol Heeft nooit alcohol gedronken Drinkt overmatig (>21 glazen per week voor mannen of >14 glazen per week voor vrouwen) Drinkt op een gemiddelde dag meer dan vijf glazen alcohol voor mannen en meer dan drie glazen alcohol voor vrouwen Drinkt meer dan vijf dagen in de week Voldoet niet aan alle drie criteria voor verantwoord alcoholgebruik
2.5 Ervaringen en bestaand beleid De afgelopen jaren is er in de gemeente al flink ingezet op alcoholmatiging, met name op de preventiekant. Vanaf het schooljaar 2004-2005 wordt jaarlijks het project GEDRAG aangeboden aan alle scholen in de gemeente Nunspeet. Hierin heeft de verslavingspreventie een duidelijke rol. Verder zijn er regels opgenomen in de Algemene Plaatselijke Verordening en bestaat er een horecaconvenant. Vanuit de horeca komt de boodschap dat jongeren in de sportkantines de nodige consumpties gebruiken. De horeca geeft aan geconfronteerd te worden met de nadelige gevolgen hiervan. Verder zijn er geen geluiden gehoord van problematiek rond hokken/keten/schuren.
2
Voor beide onderzoeken geldt: Regio Gelre-IJssel. De landelijke cijfers zijn op een andere manier gemeten dan de lokale en regionale cijfers. Hiermee dient rekening te worden gehouden bij de interpretatie van de cijfers. 4 Lege vakken: geen cijfers beschikbaar.
3
-7-
2.6 Doelstellingen alcoholmatigingsbeleid Het streven is dat het schadelijk alcoholgebruik in 2015 (jeugd) en 2016 (volwassenen) is gedaald ten opzichte van 2007 (jeugd) en 2008 (volwassenen). Er is bewust voor gekozen om over een wat langere periode te kijken naar resultaten, omdat uit onderzoeken blijkt dat resultaten meestal niet direct zichtbaar zijn, maar pas na enkele jaren. Het vergt een lange adem. Tijdens de looptijd van deze nota verschijnen echter de onderzoeken van de GGD over de jeugd (over 2011) en volwassenen (over 2012). Uiteraard worden ook deze onderzoeken zorgvuldig bekeken. Waar nodig wordt het beleid zoals omschreven in deze nota aangescherpt/bijgesteld. Vanuit het inzicht dat alcoholmatiging een lange adem vergt is het zeer aan te bevelen om na 2013 met een vervolgplan te komen. De belangrijkste doelgroep van dit alcoholmatigingsbeleid is de jeugd tot 23 jaar en hun omgeving, zoals ouders/opvoeders en docenten. Maar ook personen van organisaties waarmee jongeren in hun vrije tijd mee in aanraking komen, zoals sportverenigingen, uitgaansgelegenheden en jeugd- en jongerenwerkers.
DOELSTELLING Het bevorderen van alcoholmatiging waardoor negatieve effecten van alcoholgebruik worden verminderd.
Concrete doelstellingen voor jongeren - Het percentage jongeren dat alcohol drinkt (zowel thuis, bij anderen thuis, op een schoolfeest, in een hok/keet/schuur, in de horeca, een sportkantine of op straat) is afgenomen van 48 tot maximaal 35. - Het percentage jongeren dat minimaal vijf glazen alcohol drinkt op een weekenddag is afgenomen van 14 tot maximaal 10. - Het percentage jongeren dat bingedrinkt, is afgenomen van 30 tot maximaal 20. - Het percentage jongeren dat regelmatig dronken is, is afgenomen van 12 tot maximaal 8. - Het percentage jongeren dat indrinkt voor het uitgaan (thuis, in een keet/hok/schuur, bij vrienden thuis of op straat) is afgenomen van 12 naar maximaal 8. - De alcoholreclame waaraan jongeren worden blootgesteld in een publieke ruimte is aantoonbaar beperkt. Concrete doelstellingen voor volwassenen - Het percentage volwassenen dat het goed vindt dat hun kind onder de 16 alcohol drinkt, is afgenomen van 28 naar maximaal 20. - Het percentage volwassenen dat overmatig drinkt, is afgenomen van 10 naar maximaal 7. - Het percentage volwassenen dat op een dag gemiddeld meer dan vijf glazen alcohol (voor mannen) en meer dan drie glazen alcohol (voor vrouwen) drinkt, is afgenomen van 13 naar maximaal 10. - Het percentage volwassenen dat meer dan vijf dagen in de week drinkt, is afgenomen van 13 naar maximaal 10. - Het percentage volwassenen dat niet voldoet aan de norm voor verantwoord alcoholgebruik is afgenomen van 26 naar maximaal 20. De concrete doelstellingen zijn zo veel mogelijk SMART geformuleerd. Dat wil zeggen specifiek (afgestemd op de aanwezige problemen), meetbaar (resultaten moeten inzichtelijk worden gemaakt), acceptabel (er is een maatschappelijk draagvlak vereist), realistisch (uitvoerbaar) en tijdgebonden (het moet duidelijk zijn wanneer resultaten bereikt moeten zijn). Het is goed te bedenken dat deze SMART-formule een ideale situatie weergeeft. Immers lang niet altijd zijn de doeleinden meetbaar en tijdgebonden.
-8-
Hoofdstuk 3
Strategisch alcoholmatigingsbeleid gemeente Nunspeet
Een effectief alcoholmatigingsbeleid levert gezondheidswinst, veiligheidswinst en economische winst op. Het kenmerkt zich door een samenhangend geheel van maatregelen en interventies op het terrein van volksgezondheid en veiligheid. Deze nota is uitgegaan van een integrale benadering vanuit de beleidsdisciplines volksgezondheid, veiligheid, sport, jeugd en onderwijs.
3.1 Een lange adem Duurzaamheid is een belangrijke voorwaarde voor een effectief alcoholmatigingsbeleid. Vandaar dat deze nota niet één maar vier jaren bestrijkt. Het is gewenst de interventies eventueel met aanpassingen ook na 2013 voort te zetten. Een strategisch alcoholmatigingsbeleid omvat verschillende interventies die gedurende een langere tijd worden uitgevoerd. Er zijn veel factoren die alcoholgebruik beïnvloeden. Daaronder vallen tradities en normen die zo sterk zijn ingebed in de lokale cultuur dat verandering op dit gebied pas op langere termijn te verwachten is.
3.2 Vier pijlers van effectief alcoholmatigingsbeleid
Effectief lokaal alcoholmatigingsbeleid Een effectief lokaal alcoholmatigingsbeleid kent vier pijlers: 1. Publiek draagvlak 2. Regelgeving 3. Handhaving 4. Vroegsignalering
Het inzetten van alle vier de beleidspijlers geeft de meeste kans op resultaat. Een mix van interventies is het meest effectief. Voorwaarde voor een evenwichtig gemeentelijk basispakket is ook dat alle pijlers vertegenwoordigd zijn. 1. Publiek draagvlak Deze beleidspijler heeft als doel om in de gemeente op een strategische manier steun te verkrijgen en te behouden voor de visie achter het beleid, voor de doelen van het beleid en voor de beleidsmaatregelen die genomen (gaan) worden. Een belangrijke factor daarbij is de omgeving van de drinker, die door tal van sociale, culturele en religieuze aspecten gestalte krijgt in bepaalde normen. Kernbegrippen binnen deze pijler zijn bewustwording en communicatie. 2. Regelgeving Uit evaluatiestudies is bekend dat een effectief alcoholmatigingsbeleid gebaseerd is op een samenhangende mix van adequate regels en daaruit voortvloeiende duidelijke afspraken met die partijen die de regels moeten naleven. Het instrument regelgeving is vooral inzetbaar om de beschikbaarheid van alcohol voor bepaalde doelgroepen te beperken. 3. Handhaving Uit onderzoek blijkt dat regelgeving meer effect heeft als deze wordt gehandhaafd. De gemeente heeft een aantal specifieke handhavingsbevoegdheden met betrekking tot alcohol. Doel van deze pijler is om die in het lokale alcoholmatigingsbeleid een duidelijke plaats te geven.
-9-
4. Vroegsignalering Door vroegsignalering kunnen alcoholproblemen al in het eerste stadium worden ontdekt. Hierdoor zijn het beperken van ernstige alcoholschade en de kans op herstel op lange termijn het grootst. De schadebeperking kan betrekking hebben op de drinker zelf, maar ook op de omgeving van de drinker, zoals het gezin of het ongeboren kind. Het in een vroeg stadium aanbieden van hulp aan een persoon met alcoholproblemen heeft maximaal effect tegen de laagste kosten. Het alcoholmatigingsbeleid van de gemeente Nunspeet bestaat uit een mix van interventies op deze vier gebieden. Ook zijn de interventies op de totale omgeving van de jongeren gericht, omdat alcoholgebruik onderdeel is van het dagelijks leven, zowel bij schoolfeesten, sport, uitgaan en thuis. In de volgende vier hoofdstukken wordt per hoofdstuk een beleidspijler behandeld. Hierin staan de uit te voeren interventies genoemd, de doelgroep, de uitvoerder, het tijdpad en de financiën; een actieplan. In het eerste kwartaal van 2010 verschijnt er vanuit het rijk een notitie over hokken en keten. Deze notitie wordt afgewacht.
- 10 -
Hoofdstuk 4
Interventies pijler 1 – Publiek draagvlak
Het creëren van draagvlak voor de doelen van het gewenste alcoholmatigingsbeleid is een belangrijke voorwaarde voor een succesvol beleid. Het gaat er niet slechts om brede steun en begrip voor het beleid te verkrijgen, maar ook om te bevorderen dat burgers het beleid naleven. De pijler publiek draagvlak bestaat uit drie doelen: 1. Het vergroten van kennis over de ernst van de risico’s; bewustwording daarvan bij het algemene publiek of bij specifieke doelgroepen. 2. De inhoud van de beleidsmaatregelen en de normen bekend maken die aan het gewenste beleid ten grondslag liggen. 3. De resultaten van het gevoerde beleid bekend maken aan het publiek. In de praktijk blijkt dat veel gemeenten het eerste doel vaak goed hebben uitgewerkt binnen het beleid, maar dat de doelen 2 en 3 minder aandacht krijgen in de uitvoering. De gemeente Nunspeet wil op alle drie de doelen acties ondernemen. Hierbij is belangrijk dat over het algemeen geldt: hoe vaker en consequenter dezelfde norm gecommuniceerd wordt, des te groter is de kans dat dit ook effect sorteert bij de doelgroep.
Interventie
Doelgroep
Uitvoering
Tijdpad
Financiën
Minimaal twee keer per jaar communicatie via lokale media over (1) gevaren van alcohol, (2) inhoud lokaal alcoholmatigingsbeleid en (3) over de resultaten van het beleid Jaarlijks aanbieden preventieprogramma alcohol aan alle scholen (basisonderwijs en voortgezet onderwijs) in de gemeente Nunspeet; project GEDRAG
Burgers gemeente Nunspeet
Lokale media, gemeente Nunspeet
Twee keer per jaar; vanaf 2010
€ 500,-- per jaar (voor 4 jaren = € 2.000,--)
Leerlingen groep 8; klassen 1, 2 en hun ouders
Tactus Verslavingszorg, Stichting Voorkom! en/of Jeugd- en jongerenwerk
Jaarlijks kunnen alle scholen zich in september/oktober hiervoor opgeven
Uitvoerders van de preventieprogramma’s (project GEDRAG) in de klas en op ouderavonden ook laten ingaan op (1) specifieke lokale cijfers op het gebied van alcohol en (2) inhoud lokale alcoholbeleid In gesprek met scholen voortgezet onderwijs om te komen tot een preventieplan
Leerlingen groep 8; klassen 1, 2 en hun ouders
Tactus Verslavingszorg, Stichting Voorkom! en/of Jeugd- en jongerenwerk
Vanaf tweede kwartaal 2010
Geen meerkosten. Kosten binnen project GEDRAG uit jeugdbeleid en via provinciale gelden Geen meerkosten. Kosten binnen project GEDRAG uit jeugdbeleid en via provinciale gelden
Leerlingen en personeel voortgezet onderwijs
Tactus Verslavingszorg
Eerste kwartaal 2010
Jaarlijks preventieve gezondheidsonderzoeken laten uitvoeren door de GGD waarin voorlichting wordt gegeven over alcohol
Leerlingen groep 7 en hun ouders, leerlingen klas 2
GGD
Jaarlijks
Geen meerkosten. Kosten via provinciale gelden Reguliere gelden GGD
- 11 -
Ondersteunen van kerken bij preventiewerk
Ambtsdragers, ouders en jeugd uit kerken
Stichting Voorkom!
Vanaf 2010
Ondersteunen van initiatieven van jongeren die bijdragen aan aandacht voor of aanpak van bepaalde alcoholproblemen
Jongeren gemeente Nunspeet
Jongeren gemeente Nunspeet
In 2011: Werving jongeren door de drie jeugd- en jongerenwerkorganisaties en/of scholen
Traject opzetten en uitvoeren in samenwerking met sportverenigingen met specifieke invulling voor de relatie sport(vereniging) en alcohol
Sportverenigingen en sporters
Gemeente Nunspeet, sportverenigingen en Tactus Verslavingszorg
Vanaf eerste halfjaar 2010
Bekendheid geven aan de gratis online cursus ‘Instructie Verantwoord Alcohol schenken’ Jaarlijks aanbieden van de cursus ‘Barcode’ aan maximaal 25 horecapersoneelsleden Verkennen van de mogelijkheden om scholieren te (laten) werven en te (laten) inzetten als mysteryshoppers bij de controle van alcoholverkoop bij horeca, supermarkten en sportkantines. Resultaten publiceren via de media, tot 2013 jaarlijks herhalen In de organisatie van gemeentelijke gelegenheden alcoholmatiging als vast agendapunt meenemen
Barvrijwilligers
Tactus Verslavingszorg
Vanaf eerste halfjaar 2010
Horecapersoneel
Tactus Verslavingszorg
Horeca, supermarkten en sportkantines
Jongeren tot 16/18 jaar
Jaarlijks aanbieden van de cursus aan in totaal maximaal 25 horecapersoneelsleden 1x per jaar vanaf 2010 tot en met 2013
Bezoekers gemeentelijke gelegenheden, gemeente Nunspeet
Gemeente Nunspeet
Vanaf tweede kwartaal 2010
€ 1.437,50,-per jaar (voor 4 jaren = € 5.750,--) € 1250,-eenmalig voor ondersteuning bij uitvoering van initiatief Dit wordt bekostigd vanuit gelden vanuit centrumgemeente Zwolle: beschikbaar is € 4.837,53 voor 2010 vanuit Zwolle Geen kosten
€ 450,-- (4 jaren € 1.800,--)
€ 400,-- per jaar (4 jaren € 1.600,--)
p.m.
Projectstructuur Goede organisatie en coördinatie zijn van essentieel belang om het alcoholmatigingsbeleid uit te gaan voeren. Een belangrijke voorwaarde voor een goede projectstructuur is dat de gemeente eventuele werkgroepen aanstuurt. De uitvoering van de pijler publiek draagvlak wordt bewaakt binnen de bestaande werkgroep verslavingspreventie. De deelnemers hierin zijn Straathoekwerk Nunspeet, Jeugd- en jongerenwerk van Landstede Welzijn en SPCJ Radix, Stichting Voorkom!, Tactus Verslavingszorg, de GGD, bureau HALT, de politie, de ambtenaar openbare orde en veiligheid en de ambtenaar volksgezondheid van de gemeente Nunspeet. De ambtenaar volksgezondheid zorgt voor de coördinatie. Communicatie is hier een belangrijk instrument. Er wordt gewerkt aan draagvlak en bewustwording. De kerndoelen van de deze werkgroep op dit gebied staan beschreven aan het begin van hoofdstuk 4.
- 12 -
Hoofdstuk 5
Interventies pijler 2 – Regelgeving
Regels stellen, naleven en handhaven blijken van grote invloed te zijn op het alcoholgebruik. De kracht van goede regelgeving zit niet zozeer in het stellen van een regel als wel in de naleving en de handhaving ervan. Interventie
Doelgroep
Evaluatie lokaal horecaconvenant
(Bezoekers) horeca
Evaluatie districtelijk horecaconvenant: uniforme horecatijden in het district nastreven Geen alcoholreclame op materialen die in eigendom zijn van de gemeente Nunspeet Herzien Drank- en Horecaverordening: inzet aanscherping maatregelen Onderzoeken van de mogelijkheden om striktere regels op te stellen voor (paracommerciële) horeca
Burgers district Noordwest Veluwe
Uitvoering Gemeente Nunspeet en horeca Gemeenten
Tijdpad
Financiën
2010
Ambtelijke uren
2010/2011
Ambtelijke uren
Burgers gemeente Nunspeet
Gemeente Nunspeet
Vanaf 2010
p.m.
Horeca
Gemeente Nunspeet
2011
Ambtelijke uren
(Bezoekers) (paracommerciële) horeca
Gemeente Nunspeet
Vanaf 2010
Ambtelijke uren
Om de interventies van deze pijler goed te coördineren, vindt er regelmatig overleg plaats tussen de ambtenaar openbare orde en veiligheid en de ambtenaar volksgezondheid. Verder wordt er goed gecommuniceerd en teruggekoppeld richting de horeca in de overleggen die al structureel met de horeca plaatsvinden. De coördinatie ligt bij de ambtenaar openbare orde en veiligheid.
- 13 -
Hoofdstuk 6
Interventies pijler 3 – Handhaving
Het handhaven van alcoholregels behoort tot de meest effectieve preventiemaatregelen die de gemeente kan nemen. Temeer als deze gepaard gaan met extra ‘handhavingcommunicatie’. Het effect van handhaving kan toenemen door communicatie als extra instrument in te zetten. Het werkingsprincipe is gebaseerd op het vergroten van de subjectieve pakkans. Hoe hoog schat iemand die de regels overtreedt de kans in dat hij bij een controle gepakt wordt? Het zichtbaar aanwezig zijn van controleurs is een van de vormen van handhavingcommunicatie. De verwachting is dat vanaf 2011 bij een wijziging van de Drank- en Horecawet (DHW) de controle op deze wet overgaat van de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA) naar gemeenten. Inzet van ten minste één fulltime (fte) buitengewoon opsporingsambtenaar (boa) lijkt dan noodzakelijk om effectief te kunnen handhaven. Als deze bevoegdheid overgaat naar de gemeenten, wordt dit opgenomen in het handhavingsuitvoeringsprogramma. Inzet van minimaal één fte boa ligt dan voor de hand. In dit stuk wordt het belang van de pijler handhaving benadrukt. Regelgeving zonder handhaving zegt bijvoorbeeld weinig. Met name op deze pijler moet dus veel worden ingezet. Interventie
Doelgroep
Verzoek naar VWA om extra controle bij hotspots (plekken waar veel jongeren alcohol kopen) op de DHW Extra controle op naleving DHW. Per hotspot minimaal vier controles per jaar. Sanctie bij overtreding Uitvoeren project ‘Boete- of kanskaart’
(Paracommerciële) horeca en supermarkten
VWA (gemeente Nunspeet doet verzoek)
Uitvoering
Eerste halfjaar 2010
Tijdpad
Binnen regulier budget VWA
Financiën
(Paracommerciële) horeca en supermarkten
Buitengewoon opsporingsambtenaar gemeente Nunspeet
Valt binnen de minimaal één fte extra boa die moet worden ingezet
Jongeren van 12 tot en met 17 jaar en hun ouders
HALT Gelderland
Vanaf 2011 (of wanneer deze bevoegdheid overgaat naar de gemeente) Doorlopend
Controle bij grootschalige evenementen (art. 35 van de DHW) Communicatie over handhavingacties en communicatie over de uitkomsten hiervan via lokale media (voor en na controles naleving DHW)
Bezoekers evenement
Politie en boa
Doorlopend
Burgers gemeente Nunspeet, horeca en supermarkten
Lokale media, gemeente Nunspeet
Vanaf 2010 voor en na afloop van de controles naleving DHW
Geen meerkosten. Kosten binnen de post volksgezondheid. p.m.
€ 500,-- per jaar (4 jaren is € 2.000,--)
De ambtenaar openbare orde en veiligheid houdt contacten met de doelgroepen en uitvoerders en zorgt voor de coördinatie.
- 14 -
Hoofdstuk 7
Interventies pijler 4 – Vroegsignalering
Het ontdekken van alcoholproblemen in een vroeg stadium biedt de meeste kans op herstel en voorkomt veel ernstiger alcoholschade. Hoe eerder er hulp geboden wordt, hoe groter het effect en hoe lager de kosten. Dit wordt ‘vroegsignalering’ genoemd. Interventie Onderzoeken naar de mogelijkheden om vroegsignalering van alcoholproblematiek als gemeente Nunspeet op te pakken en uitvoeren geschikte interventies o.a. via het Centrum voor Jeugd en Gezin en het NOG Veiligerhuis Traject met jeugd- en jongerenwerkers over signalering Minimaal twee keer per jaar communicatie via lokale media: bekend maken van internethulp (zelfhulp) voor probleemdrinkers
Doelgroep
Uitvoering
Tijdpad
Financiën
Burgers die een verhoogd risico lopen op alcoholproblematiek en burgers die deze problematiek al hebben
Gemeente Nunspeet
Vanaf 2010
€ 500,-- per jaar (4 jaren is € 2.000,--)
Jeugd- en jongerenwerkers
Tactus Verslavingszorg
Vanaf 2010
Burgers met lichte alcoholproblematiek
Burgers zelf via internet, gemeente Nunspeet
Twee keer per jaar vanaf in 2010
€ 400,-- per jaar (4 jaren is € 1.600,--) € 500,-- per jaar (4 jaren is € 2.000,--)
In de werkgroep verslavingspreventie wordt deze pijler verder opgepakt. De coördinatie ligt bij de ambtenaar volksgezondheid.
- 15 -
Hoofdstuk 8
Financiën
In onderstaand schema staan alle kosten voor het Alcoholmatigingsbeleid gemeente Nunspeet 2010-2013 op een rij (gelden betaald uit jeugdbeleid, volksgezondheid en provinciale gelden niet meegerekend): uitgesplitst per jaar en pijler. Financiën per pijler Publiek draagvlak Regelgeving
2010
Handhaving
€ 2.787,50 Ambtelijke uren € 500,--
Vroegsignalering Totaal 4 pijlers
€ 1.400,-€ 4.687,50
2011
2012
€ 4.037,50 Ambtelijke uren € 500,-- en kosten ten minste één fte boa € 1.400,-€ 5.937,50 en kosten van ten minste één fte boa
€ 2.787,50 Ambtelijke uren € 500,-- en kosten ten minste één fte boa € 1.400,-€ 4.687,50 en kosten van ten minste één fte boa
2013 € 2.787,50 Ambtelijke uren € 500,-- en kosten ten minste één fte boa € 1.400,-€ 4.687,50 en kosten van ten minste één fte boa
Totaal € 12.400,-Ambtelijke uren € 2.000,-- en kosten ten minste één fte boa € 5.600,-€ 20.000,-en kosten van ten minste één fte boa
Er is € 20.000,-- beschikbaar specifiek voor het alcoholmatigingsbeleid. Deze gelden worden ingezet voor de jaren 2010 tot en met 2013. Als vanaf 2011 (of eventueel later) de bevoegdheid van controle op de DHW overgaat van de VWA naar gemeenten is inzet van minimaal één fte boa noodzakelijk om goed uitvoering te kunnen geven aan de handhaving.
- 16 -
Hoofdstuk 9
Tot slot
In de afzonderlijke hoofdstukken waar is ingegaan op de interventies staat duidelijk beschreven waar de coördinatie ligt. Jaarlijks wordt een voortgangsrapportage gemaakt. Verder brengt de GGD in 2011 (jeugd), in 2012 (volwassenen), in 2015 (jeugd) en 2016 (volwassenen) hun onderzoeken uit. Op basis van deze onderzoeken wordt bezien of de concrete doelstellingen van het alcoholmatigingsbeleid zijn behaald en of deze naar aanleiding van ervaringen, de onderzoeken van 2011 en 2012 moeten worden aangepast. Ook zal de GGD in 2010 onderzoek doen naar 65+ers. Het is zeer aan te bevelen het alcoholmatigingsbeleid als specifiek beleid structureel op te nemen in het gemeentelijk beleid, omdat duurzaamheid erg van belang is in het zien van resultaten op de lange termijn. Op basis van de resultaten kunnen er uiteraard aanpassingen worden gedaan in het bestaande alcoholmatigingsbeleid waarvan wordt verwacht dat dit leidt tot (nog) betere resultaten.
