BEHEERPLAN SPELEN

BEHEERPLAN SPELEN 2010-2013

Gemeente Pijnacker-Nootdorp Afdeling Beheer Openbare Ruimte L.A.M. Heeringa - Wijsman November 2009

- Beheerplan Spelen 2010-2013 -

2

Inhoudsopgave 1 Inleiding..........................................................................................................................................5 1.1 Aanleiding en doel..............................................................................................................................................5 1.2 Leefbaarheidsmonitor........................................................................................................................................5 1.4 Uitvoeringsplan Spelen 2009-2012 ..................................................................................................................6 1.5 Samenvatting .......................................................................................................................................................6 1.6 Leeswijzer ............................................................................................................................................................7 2 Beleidsvisie .....................................................................................................................................9 2.1 Inleiding ...............................................................................................................................................................9 2.2 Het belang van buiten spelen ...........................................................................................................................9 2.3 Formele speelruimte...........................................................................................................................................9 2.3.1 Spreiding ................................................................................................................................................. 10 2.3.2 Inrichtingseisen en beleving........................................................................................................................ 11 2.4 Informele speelruimte..................................................................................................................................... 12 2.5 Natuurlijk spelen.............................................................................................................................................. 13 2.6 Valdempende ondergronden ......................................................................................................................... 14 2.7 Duurzaamheid.................................................................................................................................................. 16 3 Beheervisie.................................................................................................................................... 19 3.1 Uitgangspunten beheer................................................................................................................................... 19 3.1.1 Onderhoud van speelvoorzieningen........................................................................................................... 19 3.1.2 Veiligheids- en plaatsingseisen speelvoorzieningen..................................................................................... 19 3.1.3 Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid ............................................................................................ 19 3.2 Uitvoering beheer en onderhoud.................................................................................................................. 20 3.2.1 Speelbeheersysteem.................................................................................................................................... 20 3.2.2 Inspecties.................................................................................................................................................. 21 3.2.3 Reparatie................................................................................................................................................. 21 3.2.4 Vervanging.............................................................................................................................................. 21 3.3 Renovatie .......................................................................................................................................................... 22 3.4 Benchmark........................................................................................................................................................ 22 4 Financieel .....................................................................................................................................23 4.1 Inleiding ............................................................................................................................................................ 23 4.2 Kosten dagelijks beheer en onderhoud en areaaluitbreiding.................................................................... 23 4.3 Voorziening Renovatie speelplekken ........................................................................................................... 24 4.4 Uitvoeringsplan Spelen 2009-2012 ............................................................................................................... 24 4.5 Conclusie........................................................................................................................................................... 25 5 Communicatie ..............................................................................................................................26 5.1 Bewonersparticipatie....................................................................................................................................... 26 5.2 Communicatietraject ....................................................................................................................................... 26 5.2.1 Reactiemodel ............................................................................................................................................ 26 5.2.2 Inventarisatiemodel................................................................................................................................... 27 5.3 Conclusie........................................................................................................................................................... 28 6 Aanbevelingen ..............................................................................................................................29 6.1 Beleid................................................................................................................................................................. 29 6.2 Beheer................................................................................................................................................................ 29 6.3 Communicatie.................................................................................................................................................. 29 6.4 Financiën........................................................................................................................................................... 30


3


4

1 Inleiding 1.1 Aanleiding en doel De basis voor dit Beheerplan Spelen 2010-2013 wordt gevormd door het Beheerplan Spelen 2005 en het Uitvoeringsplan Spelen 2009-2012. In deze nota worden de kaders aangegeven waarbinnen de aanleg, renovatie en het onderhoud van speelplekken in de gemeente Pijnacker-Nootdorp in de komende vier jaar dient plaats te vinden. Die kaders omvatten richtlijnen voor de spreiding en het ruimtebeslag van speelplekken, het inrichten van formele en informele speelruimte, het beheer en onderhoud en tot slot renovaties van speelplekken. 1.2 Leefbaarheidsmonitor In april 2009 heeft de gemeente Pijnacker-Nootdorp een Lemon-meting laten uitvoeren. In deze meting werd de bewoner gevraagd naar hun oordeel over verschillende leefbaarheidaspecten in hun wijk. Verdeeld over 17 wijken zijn 3.600 mensen verzocht om de vragenlijst in te vullen. Er zijn 1.597 vragenlijsten retour gezonden, een respons van 44%. De bewoners van de gemeente Pijnacker-Nootdorp waarderen de speelvoorzieningen in hun wijk gemiddeld met een 5,8. Ondanks dat dit iets lager is dan het landelijk gemiddelde van 2008 (namelijk een 6,1), is de waardering van openbare speelvoorzieningen ten opzichte van 2007 wel in positieve zin veranderd. In onderstaande tabel is de waardering voor het spelen per wijk te vinden. Alle wijken laten een significante afwijking zien ten opzichte van het gemiddelde voor de gemeente in totaal; negen wijken scoren lager en zeven wijken scoren hoger. Pijnacker-Oost (buitengebied) krijgt van haar bewoners het laagste cijfer en scoort met een 3,4 ruim onvoldoende. Deze wijk is echter, net als andere buitengebieden (Oude Leede/Zuidpolder, Pijnacker Noordpolder en Buitengebied Nootdorp), niet representatief. Dit gezien het feit dat in het buitengebied voornamelijk land- en tuinbouw te vinden is, het weinig bewoners heeft en er nauwelijks sprake is van openbare ruimte. Speelplekken zijn hier dan ook niet of nauwelijks aanwezig. Hiernaast zijn er echter nog zes wijken die van de bewoners een onvoldoende krijgen voor de speelvoorzieningen. Met betrekking tot de speelvoorzieningen krijgt Klapwijk van haar bewoners het hoogste cijfer, gevolgd door de wijken Achter het Raadhuis en ‘s- Gravenhout.

Wijk Pijnacker-Centrum/Dorp Pijnacker-Noord Koningshof Klapwijk Tolhek Oude Leede/Zuidpolder Pijnacker Noordpolder Pijnacker-Oost

2003 5.6 5.8 6.7 6.7 5.7 6.2 -

2005 5.9 6.2 6.8 7.0 5.4 5.5 -

Tabel 1. Resultaten Lemon. 2007 2009 Wijk 5.7 5.2 Nootdorp-Centrum/West 5.8 5.6 Vrouwtjeslant/Nieuweveen 6.4 6.7 Achter het Raadhuis 7.0 6.9 ’s-Gravenhout 5.2 6.0 De Venen 5.5 5.4 Buitengebied Nootdorp 4.9 3.9 Oud Delfgauw 3.3 3.4 Emerald Totaal Landelijk 2008

2003 5.4 6.6 6.5 5.3 5.4 6.0 5.9 -

2005 5.8 6.5 6.9 4.0 5.4 5.2 6.2 5.9 -

2007 5.2 6.8 6.8 5.0 5.2 4.8 5.1 6.3 5.7 -

2009 4.9 6.2 6.8 6.8 5.0 5.1 5.6 6.6 5.8 6.1

1.3 Nota Jeugdbeleid, deelnota Vrije tijd en Veiligheid Door de afdeling Beleid, taakveld Maatschappelijk Beleid is de Nota Jeugdbeleid opgesteld. Een onderdeel hiervan is de deelnota Vrije tijd en Veiligheid. Deze is in maart 2008 in de Raad behandeld. De gegevens die uit de gehouden jongerenenquête en het jongerendebat naar voren zijn gekomen vormden voor deze deelnota belangrijke input.


5

De meeste verzoeken, voor welke leeftijdscategorie dan ook, hebben betrekking op het aantal speelplekken. Men wil meer speelplekken, waarbij uitdagender toestellen en voldoende banken voor ouders of begeleiders geplaatst zijn. Een ander punt in de deelnota Vrije tijd en Veiligheid is de veiligheid van speeltoestellen en de speelplekken. Het besluit Veiligheid Attractie en Speeltoestellen 1998 (kortweg het Attractiebesluit) bevat wettelijke normen voor de inrichting, beheer en onderhoud van speelplekken en speeltoestellen. De gemeente laat deze normen regelmatig controleren. Los van de veiligheid van de speeltoestellen, komt er in de deelnota Vrije tijd en Veiligheid ook naar voren dat de speelplekken veilig bereikbaar moeten zijn en dat afscherming ten aanzien van watergangen en wegen gewenst is. Dit laatste vooral voor de leeftijdscategorie van 0 tot 6 jaar. 1.4 Uitvoeringsplan Spelen 2009-2012 In februari 2008 is het Uitvoeringsplan Spelen 2009-2012 afgerond. De basis voor dit plan is het Beheerplan Spelen uit maart 2005. De inhoud van het beheerplan is voornamelijk gericht op het dagelijks beheer en onderhoud en het in stand houden van de verschillende speelplekken. Tevens zijn hierin een aantal beleidsuitgangspunten genoemd ten aanzien van de gewenste spreiding van speelplekken. Daarnaast is in het beheerplan aangegeven dat er een uitvoeringsplan opgesteld moest worden, waarin de knelpunten in beeld gebracht worden. In het Uitvoeringsplan Spelen 2009-2012 worden de beleidsuitgangspunten zoals genoemd in het Beheerplan Spelen 2005 getoetst aan de praktijk. Het gaat hier om het bereik voor de verschillende leeftijdscategorieën en de veiligheid. Hieruit zijn aanbevelingen gekomen om bijvoorbeeld een nieuwe speelplek aan te leggen of een bestaande speelplek uit te breiden. Bij gebrek aan ruimte voor een volwaardige speelplek worden speelaanleidingen, zoals bijvoorbeeld een knikkerputje, voorgesteld. Overleg met bewoners, in samenwerking met de wijkmanagers, is een belangrijk item. Het Uitvoeringsplan Spelen 2009-2012 start in 2010 als gevolg van de discussie over de heroverweging van de investeringen. 1.5 Samenvatting De belangrijkste punten die in dit Beheerplan Spelen 2010-2013 naar voren komen, worden hieronder kort geformuleerd: De doelstellingen voor het beheerplan zijn het creëren van voldoende, bereikbare, veilige en gedifferentieerde speelruimte aan alle kinderen van 0-18 jaar, die de mogelijkheid bieden om zich te ontwikkelen op motorisch, sociaal-emotioneel, cognitief, creatief en zintuiglijk gebied en het dusdanig situeren van grotere speelterreinen dat deze de potentie hebben om uit te groeien tot een sociaal hart van de buurt of wijk. Voor de spreiding van speelterreinen worden de normen zoals deze zijn aangegeven in tabel 2 gehanteerd ( zie paragraaf 2.3.1). Voor de inrichting van formele speelruimte worden de normen zoals deze zijn aangegeven in tabel 3: Richtlijnen voor de inrichting formele speelruimte (zie paragraaf 2.3.2) vastgesteld. Het beleid zal de komende jaren meer gericht worden op natuurlijk spelen. Een goede speelplek is meer dan een verzameling toestellen alleen. Groen speelt een belangrijke rol op een speelplek. Gebruik van natuurlijke elementen en hoogteverschillen op een speelplek zijn gewenst. Het beheer en onderhoud van speelvoorzieningen vindt plaats op een zodanige wijze dat een duurzame instandhouding van de kwaliteit en de veiligheid gewaarborgd blijft. Het beheer en onderhoud vindt plaats op basis van de normen en regels zoals deze zijn vastgelegd in de Europese regelgeving en het Attractiebesluit. Het dagelijkse beheer en onderhoud is gericht op de instandhouding van de huidige voorzieningen met inachtneming van de normen uit het Attractiebesluit. Jaarlijks worden via een vaste cyclus veiligheids-, functionele- en visuele inspecties gehouden, respectievelijk 1 keer, 2 keer en dagelijks.


6

Op basis van de verschillende factoren, vervanging, kosten en de uitgangspunten voor de jaarlijks uit te voeren inspecties, bedragen de kosten voor de uitvoering van het jaarlijkse beheer en onderhoud bedragen in 2009: € 175.277,-. De voorziening ‘renovatie speelplekken’ zoals deze nu is vastgelegd is niet toereikend. Deze voorziening zal structureel verhoogd moeten worden. Op jaarbasis is zo’n € 44.000,- extra nodig om de renovatie van de speelplekken te realiseren. Dit komt neer op een totaal van € 92.000,= per jaar. Burgerparticipatie is een wenselijk proces dat soms veel tijd kan vergen. Om dit traject te makkelijker te maken, is een communicatieprotocol spelen opgesteld (zie hoofdstuk 5). Dit communicatieprotocol geeft twee modellen weer: het reactiemodel en het inventarisatiemodel.

1.6 Leeswijzer De beleidsuitgangspunten zijn in hoofdstuk 2 beschreven. Aan de beleidsuitgangspunten wordt een beheervisie gekoppeld. Deze visie is terug te vinden in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 is berekend welke financiële middelen op jaarbasis noodzakelijk zijn voor het dagelijks beheer en onderhoud. Ook de voorziening Renovatie Speelplekken, waaruit de renovaties betaald worden, komt hier aan bod. De communicatie naar bewoners is een belangrijk aspect vooral bij renovaties, in hoofdstuk 5 wordt dit onderwerp uitvoering behandeld. De aanbevelingen vormen het laatste hoofdstuk.


7


8

2 Beleidsvisie 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt de visie van de gemeente weergegeven met betrekking tot spelen en speelruimte. Aangegeven wordt wat het belang is van buitenspelen voor kinderen en jongeren, hoe zij spelen en hoe de inrichting van de openbare ruimte en speelplekken hier op in kan springen. Ook wordt ingegaan op de invloed van goed gesitueerde, ingerichte en onderhouden speelruimte op de leefbaarheid in een wijk. 2.2 Het belang van buiten spelen Spelen is uitermate belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Het buitenspelen biedt kinderen de mogelijkheid allerlei vaardigheden te leren. Ze kunnen rennen, klimmen, voetballen, maar ook spelen met zand, klei, stenen, takken, water en met elkaar. Op die manier ontwikkelen ze zich op motorisch, sociaalemotioneel, cognitief, creatief en zintuiglijk gebied. De motorische ontwikkeling is de duidelijkste ontwikkeling. Door te bewegen oefenen ze hun motoriek. Kinderen zijn daarbij geneigd om steeds nieuwe dingen te proberen, bij voorkeur in oplopende moeilijkheidsgraad. Ze kijken daarbij naar elkaar, maar worden ook door de directe omgeving daartoe uitgedaagd. De sociaal-emotionele ontwikkeling vindt plaats door het samen spelen. Kinderen spreken regels af, houden rekening met elkaar, overleggen en onderhandelen. Hierdoor leren ze sociale vaardigheden, krijgen ze zelfvertrouwen en leren hun eigen spel te bedenken en vorm te geven. In die zin is er ook sprake van een stuk creativiteit en ontwikkeling van de fantasie. Voor zowel de ontwikkeling van de creativiteit als de zintuiglijke competentie is ook het spelen met diverse materialen van groot belang. Kinderen leren de verschillende eigenschappen, kleuren en structuren van materialen kennen en proberen uit wat ze er allemaal mee kunnen doen en wat ze ervan kunnen maken. Naast het directe belang van buitenspelen voor de ontwikkeling van kinderen, bevordert dit spelen ook de leefbaarheid van een wijk en de sociale integratie. Zeker jonge kinderen spelen immers veelal onder toezicht van hun ouders, waardoor ook zij met elkaar in contact komen. Speelplekken worden daarmee ook ontmoetingsplekken, waardoor dit de sociale cohesie in een wijk bevordert. 2.3 Formele speelruimte Bij de inrichting van de openbare ruimte wordt over het algemeen prioriteit gegeven aan een mooi beeld, vervolgens aan voldoende wegen, parkeerruimte en groen en tenslotte aan speelplekken. Dit heeft tot gevolg dat speelplekken nogal eens in verloren hoekjes terechtkomen en daardoor niet goed functioneren. Op deze plekken is bijvoorbeeld minder sociale controle aanwezig, waardoor kinderen zich er minder veilig voelen of hun ouders niet willen dat ze hier spelen. Ook kunnen drukke wegen eromheen barrières vormen voor kinderen om de speelplek te bereiken. De situering van speelplekken op een veilige, goed toegankelijke, centrale en zichtbare plek is dan ook uitermate belangrijk voor het goed functioneren van een speelplek.


9

Foto 1: Boven de minder goed functionerende speelplekken. Onder de goed functionerende speelplekken.

2.3.1 Spreiding De grootte van het gebied waarin de kinderen spelen is afhankelijk van hun leeftijd en de aanwezigheid van (on)mogelijke barrières (drukke straten of water). Er zijn landelijke richtlijnen opgesteld voor de spreiding van formele speelruimte voor de verschillende leeftijdscategorieën en de bijbehorende hoeveelheid ruimte die daarvoor moet worden gereserveerd. Het doel is een dusdanige spreiding te realiseren dat er voor elk kind in de leeftijd van 0 tot 18 jaar in principe een basisvoorziening binnen zijn of haar bereik aanwezig is. De bijbehorende tekeningen met daarop de spreiding per kern van de gemeente zijn opgenomen in het Uitvoeringsplan Spelen 2009-2012. In tabel 2 volgt een korte beschrijving van de richtlijnen voor de spreiding van de speelplekken.

Leeftijdscategorie 0-6 jaar 6-12 jaar 12 jaar en ouder Themapark (8 jaar en ouder)

Tabel 2. Richtlijnen spreiding speelplekken. Afstand woning Minimale oppervlakte Max. 100 meter (zonder barrières) Max. 400 meter Max. 1000 meter Centraal per kern

80 m² 150 m² 500 m² 800 m²

Totale netto oppervlakte voor spelen per hectare 100-500 m² 500-2000 m² 1000-3000 m²

Hoewel hierboven duidelijk is weergegeven hoe de verschillende leeftijdscategorieën bepaald zijn met de oppervlaktegegevens, past hier wel de opmerking dat deze gegevens in de praktijk soms anders ervaren worden. Elk kind is namelijk anders: de één is sneller zelfstandig dan de ander, de één houdt van uitdagender speelplekken dan de ander. Ook het onderscheid tussen jongens en meisjes is in bovenstaand


10

tabel niet gemaakt. De bovengenoemde leeftijdscategorieën zijn richtlijnen. Een speelplek voor 0 tot 6 jaar betekent niet dat een kind van bijvoorbeeld 8 jaar niet op de speelplek mag of kan spelen. Daarnaast bestaan er veel speeltoestellen welke niet precies voldoen aan deze leeftijdscategorieën, en een uitloop hebben naar de volgende leeftijdscategorie.

2.3.2 Inrichtingseisen en beleving De inrichting van speelplekken bepaalt de vormen van spelen die mogelijk zijn. Hoe meer mogelijkheden er zijn, hoe leuker kinderen het vinden en hoe langer ze plezier beleven aan een speelplek. Dit gebeurt deels door het plaatsen van verschillende soorten speeltoestellen, maar ook door een gevarieerde vormgeving van het groen van een speelplek. Daarnaast is het ook wenselijk om speelplekken (waar mogelijk) voor meerdere leeftijdscategorieën geschikt te maken, zodat kleine kinderen ook met wat grotere kinderen kunnen spelen en de speelplekken aantrekkelijk zijn voor gezinnen. Het komt er in de praktijk op neer dat zulke plekken voor 0 tot 12 jarigen bedoeld zijn. Grotere speelplekken kunnen zeer divers ingericht worden en daarmee uitnodigen tot allerlei vormen van spelen. In de praktijk zijn er (vooral in oudere wijken) veelal kleinere speelplekken, waarin nu eenmaal niet alles mogelijk is. Het is dan belangrijk ervoor te zorgen dat de aanwezige speelplekken dusdanig gevarieerd worden ingericht, zodat op wijkniveau alle vormen van spelen mogelijk zijn. Kinderen in de leeftijdscategorieën 6-12 jaar en 12 jaar en ouder beoefenen graag balsporten, waarbij met name het voetballen populair is. Veel jongeren vanaf 12 jaar hebben daarbij een voorkeur voor kunstgras voetbalterreinen, de wat professionelere voorzieningen. Naast het gewone voetbal, is er ook een grote groep jongeren die graag ‘straatvoetbalt’. Voetbalkooien en pannaveldjes zijn hier uitermate geschikt voor. Ook basketbal is een populaire sport onder deze leeftijdscategorie. Basketbalpalen kunnen prima gecombineerd worden met verharde voetbalterreinen. Per kern is het wenselijk om minimaal één terrein aan te leggen met een sportthema.

Foto 2: Voetbalkooi in Nootdorp.

Voor gehandicapten gelden andere inrichtingseisen voor een speelplek. Allereerst moet de speelplek goed begaanbaar zijn met zo min mogelijk obstakels. Ook kunnen op een speelplek speciale speeltoestellen voor gehandicapten geplaatst worden, zoals een vogelnestschommel. Hierdoor kunnen gehandicapten kinderen spelen met de ‘gewone’ kinderen, wat ook weer de sociale cohesie van de wijk bevordert. Alle speelplekken in de gemeente zijn per definitie verboden voor honden. Op elke speelplek staat dan ook een speciaal ‘verboden voor honden’ paaltje.


11

De richtlijnen voor de inrichting van formele speelplekken staan weergegeven in tabel 3. Tabel 3 Richtlijnen voor de inrichting formele speelplekken

Leeftijdscategorie / type speelplekken Algemeen, speelplek met speeltoestellen

Aandachtspunten inrichting Objecten/speeltoestellen nodigen uit tot meervoudige betekenisgeving. Oplopende moeilijkheidsgraad. Tegenstellingen en afwisseling in kleurgebruik, vorm en materiaal. Grotere terreinen voor meerdere leeftijdscategorieën indelen, waarbij elke leeftijdscategorie zijn eigen gedeelte heeft. Zitgelegenheid (muurtje, bankjes) en afvalbakken aanbrengen. Speelplek divers inrichten, maar ook ten opzichte van elkaar op wijkniveau, zodat zoveel mogelijk vormen van spelen mogelijk zijn. Het groen dusdanig aanleggen dat dit tevens een speelfunctie krijgt. De speeltoestellen en verdere inrichting voldoen aan de eisen van het Attractiebesluit. Afbakening aanbrengen tussen speelplek en aanwezige gevaren in de omgeving (b.v. weg, water met steile wal), bij voorkeur met groen.

Aanvullend, speelplek 0 tot 6 jaar Aanvullend, speelplek 6 tot 12 jaar Aanvullend, sport/speelplek 12 jaar en ouder

Plaatsen van bordjes ‘verboden voor honden’. Kleinere, besloten ruimtes creëren binnen het speelplek. Valondergrond afstemmen op het speeltoestel en omvang van de speelplek. Open ruimte voor balsporten, met name voetballen, aanbrengen. Meer avontuurlijke speelmogelijkheden zijn favoriet, evenals grotere toestellen die meerdere speelmogelijkheden bieden. Ruimte voor sporten creëren in de vorm van: verharde of kunstgras trapvelden; voetbalkooien; pannavelden; tafeltennistafels; basketbalvelden. Een buffer aanbrengen tussen trapveld en woningen in de vorm van hekwerk of voldoende ruimte er tussen laten. Direct om een trapveld heen geen water aanleggen of hier een (hoog) hek voor plaatsen. Rekening houden met de criteria voor ontmoetingsplekken: op voldoende afstand van woningen; voldoende in het zicht en er is sprake van een redelijke tot goede vorm van natuurlijke sociale controle; voor de politie goed zichtbaar;

2.4 Informele speelruimte Kinderen beschouwen de volledige openbare ruimte als speelruimte. Alles wat daarin staat kan aanleiding zijn om mee te spelen. Door het steeds voller bebouwen van de openbare ruimte en een enorm toegenomen verkeersdruk worden de mogelijkheden om op straat te spelen beperkt.


12

Er zijn best wat veilige en kleinschalige mogelijkheden om de openbare ruimte bespeelbaar te maken, zonder dat dit ten koste gaat van bijvoorbeeld parkeerruimte. Een voorbeeld is het creëren van een brede stoep aan één kant van de straat zonder parkeerplaatsen en een smalle aan de andere, met parkeerplaatsen. In een brede stoep kunnen diverse spelaanleidingen, zoals een knikkerputje of hinkeltegels worden aangelegd. Bij meer ruimte is een klein toestel zelfs mogelijk (zie foto 3). Wel dient er aandacht te zijn voor de veiligheid van kinderen door het aanleggen van verkeersremmende maatregelen. Al eerder is gesteld dat differentiatie, ruimte en veiligheid de basis vormen voor de bespeelbaarheid van de openbare ruimte. Gepleit wordt om, als een randvoorwaarde bij het ontwerpen van nieuwbouwwijken, op te nemen dat er aandacht is voor informele speelruimte. Foto 3: Spelaanleidingen.

2.5 Natuurlijk spelen Een goede speelplek is meer dan een verzameling toestellen alleen. De omgeving en het groen spelen een grote rol op de speelplek. Natuurlijke speelplekken zijn nu een hot item. In veel gemeenten is er tegenwoordig (al of niet onder toezicht) eentje te vinden. Een voorbeeld hiervan is de speelplek Hammenpoort aan de Rotterdamseweg in Delft. Hier is echter veel ruimte voor nodig en enige inrichtingseisen. Ook zijn er semi-natuurlijke speelplekken. Dit is een combinatie van speeltoestellen en speelgroen. Dit vergt minder ruimte dan een natuurlijke speelplek en kan goed toegepast worden in woonwijken. Voorbeelden hiervan zijn de speelplekken aan de Meent en Gors (wijk Tolhek).

Foto 4: Semi-natuurlijke speelplek aan de Gors.


13

Foto 5: Semi-natuurlijke speelplek aan de Meent.

Inrichtingsmogelijkheden Er zijn vele manieren om een speelplek een natuurlijke karakter te geven. Hieronder worden een aantal inrichtingsmogelijkheden beschreven: Wilgenknottenbosjes (hutten bouwen) Verstopgroen (haag en klimop); huisje van klimop of andere klimmer, buizen en tunnels van wilgentenen, wigwams van wilgenstaken, groene prieeltjes en omgevallen hout (liggende klimboom). Bestaand groen aanpassen aan het werkelijke gebruik (olifantenpaden handhaven, door spel uitgeholde struiken of hagen speelgereed maken). Plekken waar je een tent of hut kan bouwen. Veiligheid en certificatie Bij het inrichten van een speelvoorziening met natuurlijk materialen worden de zelfde normen gehanteerd als op een speelplek met alleen toestellen. Er zal rekening gehouden moeten worden met de vrije valruimte, valondergronden, mogelijke beknellinggevaren etc. Certificatie is slechts nodig als tevens fabriektoestellen worden gebruikt. 2.6 Valdempende ondergronden Bodemmaterialen moeten voldoende valdemping bieden en geschikt zijn voor de valhoogte van het desbetreffende speeltoestel. Het gaat hierbij om de maximale hoogte die een spelend kind op het toestel kan bereiken. In tabel 4 staan de mogelijkheden weergegeven.


14

Tabel 4: valondergrond met de daarbij behorende valhoogte.

Maximale valhoogte

Materiaal

Laagdikte

Tot 60 cm *

Verharding of harde aarde

n.v.t.

Tot 100 cm

Gras of losse aarde

n.v.t.

Tot 200 cm

Boomschors of zand

Minimaal 20 cm + 10 cm

Tot 300 cm

Boomschors of zand

Minimaal 30 cm + 10 cm

Tot 300 cm

Rubbertegel of gietrubber

Diverse diktes

Tot 300 cm

Kunstgras

Diverse diktes

* Dit geldt niet voor draaiende toestellen, hierbij moet altijd een valdempende ondergrond toegepast worden.

In het Attractiebesluit dat in 1998 van kracht werd staan niet alleen veiligheidseisen ten aanzien van speeltoestellen. Ook veiligheidseisen ten aanzien van de valondergronden zijn hierin uitvoerig beschreven. Bij het toepassen van de verschillende valdempende materialen, is de omgeving van de speelplek leidend. Aanbevolen wordt om bij speelplekken in een groene omgeving vooral zand en schors toe te passen. Rubbertegels en gietrubber passen goed in een stedelijke omgeving. De grootte van de valdempende ondergrond is bij deze wel van belang, gezien de kosten en de uitstraling. Hieronder worden de verschillende vormen van valondergronden en de voor- en nadelen daarvan beschreven. Ook is een richtlijn van de aanlegkosten aangegeven. Gras Gras als valdempende ondergrond kan toegepast worden bij speeltoestellen tot een valhoogte van 100 centimeter. Gras heeft een natuurlijke uitstraling en nodigt ook uit voor ander spelen dan alleen op de aanwezige toestellen. Een nadeel van gras is dat het kwetsbaarder is dan de andere valondergronden, het snel kaallopen is hier aan de orde. Gras kan op twee manieren aangelegd worden: inzaaien of graszoden. Graszoden hebben de voorkeur, aangezien de speelplek daardoor sneller bruikbaar is. Door de hogere kosten (€11,- per m²) wordt echter vaak gekozen voor inzaaien. De kosten voor inzaaien bedragen € 0,80 per m². Kunstgras Kunstgras past goed in een natuurlijke omgeving. Tot voor kort kon een gebruiker zich aan kunststof lelijk schaven en branden. Inmiddels is de kwaliteit en duurzaamheid van het materiaal zo verbetert dat kunstgras ook goed als valondergrond kan worden toegepast. Al deze productontwikkeling maakt kunstgras wel een vrij dure oplossing. Kunstgras heeft onderhoud nodig. Om mosvorming te voorkomen moet organisch vuil regelmatig worden verwijderd en er dient regelmatig zand gestrooid te worden. De kosten voor kunstgras bedragen € 100,- per m². Om op een trapveld de kosten in toom te houden, worden alleen de doelgebieden in kunstgras uitgevoerd. Rubbertegels De rubbertegel is een veel toegepaste valondergrond in verharding. Rubbertegels blijven op langere termijn hun valdempende werking behouden. Een nadeel van rubbertegels is de onkruidgroei tussen de naden (zie foto 6), waardoor de speelplek een vervallen uitstraling krijgt. Ook spreekt de kille en fantasieloze uitstraling niet voor het gebruik van de rubbertegels. De kosten per m² bedragen € 75,-.

Foto 6: Een nadeel van rubbertegels is de onkruidgroei tussen de naden. - Beheerplan Spelen 2010-2013 -

15

Gietrubber Als duurzaam en onderhoudsvriendelijk alternatief voor rubbertegels wordt in de openbare ruimte in toenemende mate gietrubber gebruikt. In felle en contrasterende kleuren wordt een kunststof valondergrond gestort (zie foto 7). De onderlaag is elastisch en schokdempend en is enigszins verend. Problemen ontstaan wel bij verplaatsing of renovatie van op gietrubber geplaatste toestellen, aangezien het moeilijk is om de ontstane gaten mooi te dichten. Dit geldt eveneens bij schade aan gietrubber. De kosten voor gietrubber bedragen € 125,- per m².

Foto 7: Gietrubbervloer

Boomschors Natuurlijk materiaal als boomschors (Franse zeeden) oogt goed op een speelplek in een natuurlijke omgeving. De duurzaamheid van het materiaal is echter beperkt. Schors verpulvert en moet, wil het zijn valdemping behouden, regelmatig worden afgegraven en aangevuld. Het herhaaldelijk losmaken van het materiaal met een riek vertraagd de verpulvering, maar voorkomt het niet. Het nadeel is dat schors wat uitgelopen kan worden. Een ander vaak gehoorde klacht is dat kinderen er snel vies van worden. De lage aanlegkosten zijn weer een voordeel voor dit materiaal. De kosten voor boomschors Foto ?:voor Gietrubbervloer. een laagdikte van 30 centimeter bedraagt € 27,- per m². Zand Voor klimtoestellen, glijbanen, schommels en dergelijke is zand ideaal. Voordelen van zand zijn de natuurlijke uitstraling en de extra speelwaarde. Zand kan problemen veroorzaken bij toestellen met een laag draaipunt (bijvoorbeeld een carrousel). Het zand werkt als schuurpapier en kan dus extra slijtage in de lagers veroorzaken. Enig onderhoud aan het zand is wel noodzakelijk, aangezien katten hun behoeften erin doen. Daarom moet zand meerdere malen per jaar gereinigd worden. De kosten voor zand voor een laagdikte van 30 centimeter bedraagt € 12,- per m². 2.7 Duurzaamheid Het woord “duurzaam” heeft meerdere toepassingen met betrekking op speeltoestellen. Allereerst wordt gestreefd om de productie van 100 % FSC gekeurd hardhout op een duurzame manier te vervaardigen om het milieu zo min mogelijk te belasten. De duurzaamheidgraad van het gebruikte FSC hout bedraagt bij voorkeur klasse 1/2, dit betekent een levensduur van 15 tot 25 jaar. Een langere levensduur betekent een duurzamer product. Het toestel hoeft daardoor niet snel vervangen te worden, waardoor er ook minder geïnvesteerd hoeft te worden. Een nadeel hiervan is dat de speelplek lange tijd dezelfde inrichting heeft. Duurzaamheid is ook het aanschaffen van speeltoestellen van metaal of kunststof, omdat deze een langere levensduur hebben dan houten speeltoestellen. Duurzame speeltoestellen zijn iets hoger in aanschafkosten, maar betaald zich terug in lagere onderhoudskosten en langere levensduur.


16

In renovatiewijken worden speelplekken opnieuw ingericht. De speeltoestellen die vrij komen en voldoen aan de veiligheids- en functionele eisen kunnen hergebruikt worden of bijvoorbeeld op een tijdelijke speelplek neergezet worden. Hergebruik is dus zeker mogelijk maar niet altijd. Het is een goed uitgangspunt maar er zitten wel wat "haken en ogen" aan;

Wanneer speeltoestellen elders worden gebruikt moeten deze direct van de oude plek naar de nieuwe worden verplaatst. Ervaring leert dat speeltoestellen die tijdelijk in depot worden geplaatst er niet op vooruit gaan, (onder)delen raken weg of beschadigen. Hoe jonger een speeltoestel hoe beter/makkelijker het te verplaatsen is.

Speeltoestellen die 10 jaar in gebruik zijn, zijn meestal 'versleten' en zien er niet meer fris uit. Bewoners willen niet afgescheept worden met oude toestellen. Het plaatsen als extra speeltoestel op een bestaand speelterrein wordt eerder geaccepteerd. Er een nieuwe speelterrein mee inrichten levert problemen; "We worden afgescheept met oude speeltoestellen"..!.

Speeltoestellen die lang op een plek staan zijn vaak ook niet meer goed te demonteren, vooral bij de grote toestellen. Bouten zijn verroest, onderdelen zijn niet meer verkrijgbaar. Kunststof en/of metalen toestellen zijn makkelijker te verplaatsen dan houten speeltoestellen.

Een speeltoestel wat nog wel goed te gebruiken is moet net op een andere plaats zijn in te passen. Meestal wordt er naar een ander type toestel gevraagd.

Speeltoestellen moeten natuurlijk nog voldoen aan de eisen uit het Attractiebesluit. Dit is in principe geen probleem omdat de speeltoestellen hier nu ook aan moeten voldoen.

Het ministerie van VROM heeft een aantal eisen opgesteld ten behoeve van het gebruik van conserveringsproducten; Het toepassen van oplosmiddelarme conserveringssystemen. In conserveringsproducten mogen geen lood- of chromaathoudende pigmenten zijn verwerkt.


17


18

3 Beheervisie 3.1 Uitgangspunten beheer Om op een efficiënte manier de speelplekken te beheren, is het van belang voortdurend de vraag te stellen “wat wil ik”, “wat heb ik” en ”hoe wil ik het realiseren”. Het beheerplan geeft antwoord op de vraag “wat heb ik?” en “wat wil ik?”. Dit laatste vormde de basis voor hoofdstuk 2 Beleidsvisie. Of de doelstelling van het beleid gehaald wordt hangt af van de wijze waarop beheerd wordt en de financiële middelen die daarvoor beschikbaar zijn. De doelstelling van het beheer is als volgt te formuleren: Het op een zodanig efficiënte manier beheren en onderhouden, dat door een duurzame instandhouding de kwaliteit en de veiligheid van de speelvoorzieningen en de speeltoestellen gewaarborgd blijft. Speelplekken liggen geïntegreerd in het groen of in de verharding van een straat of plein. De kosten van het onderhoud van het groen zijn reeds in het Beheerplan Openbaar Groen verwerkt; in de begroting worden de kosten verantwoord op de activiteit “onderhoud openbaar groen” (GB 620020). Indien de speeltoestellen in een niet omsloten open verharde ruimte staan, worden de kosten van het onderhoud van de verhardingen in de begroting verantwoord op de activiteit “onderhoud wegen” (GB 607020). In dit Beheerplan Spelen 2010-2013 worden uitsluitend de kosten in beschouwing genomen die te maken hebben met het beheer van de speelvoorzieningen en de bijbehorende valondergronden. Ook de kosten van de overige verhardingen en hekwerken rondom afgesloten speelplekken zijn in dit beheerplan meegenomen. Bij het beheer van de speeltoestellen en de valondergronden vormen de eisen, zoals die zijn gesteld in het Attractiebesluit, het uitgangspunt. De kosten worden in de begroting verantwoord op de activiteit “onderhoud speelplaatsen” (GB 620510). Om te komen tot een goed beheer en onderhoud dient eerst een beheerbeleid te worden geformuleerd. Dit komt in de volgende subparagrafen aan bod.

3.1.1 Onderhoud van speelvoorzieningen Onderhoud is niet alleen belangrijk voor de bespeelbaarheid en de veiligheid, maar ook vanuit economisch oogpunt. Geen of onvoldoende aandacht voor beheer en onderhoud betekent een te snelle achteruitgang en versnelde vervanging. Daarnaast hebben verwaarloosde speelvoorzieningen een negatief effect op de kwaliteit van de leefomgeving en nodigen snel uit tot vandalisme. Een goede en regelmatige inspectie volgens Europese normen en het Attractiebesluit is een minimale vereiste.

3.1.2 Veiligheids- en plaatsingseisen speelvoorzieningen Sinds de invoering van het Attractiebesluit moeten alle speeltoestellen voldoen aan veiligheidseisen die zijn geformuleerd in normen. Centraal daarbij staan de toestelspecifieke eisen die minimumeisen stellen aan de vormgeving en constructie. Elk nieuw toestel moet voorzien zijn van een typegoedkeuring van een erkende keuringsinstantie die de toestellen test volgens de Europese normen. Elk speeltoestel moet tevens voorzien zijn van een technisch constructiedossier en een gebruiksaanwijzing. Voor de plaatsing gelden de eisen dat rondom een speeltoestel voldoende vrije (val)ruimte moet zijn en dat bij bepaalde hoogtes een valdempende ondergrond moet worden toegepast. De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) voorheen de Keuringsdienst voor Waren is de instantie die belast is met het toezicht op de naleving van het Attractiebesluit. Het VWA is bevoegd tot het doen van controles en mag onveilige speelplaatsen sluiten en onveilige speeltoestellen buiten gebruik verklaren.

3.1.3 Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid De gemeente is als eigenaar en beheerder van de openbare ruimte verantwoordelijk voor de kwaliteit en veiligheid van haar eigen speelvoorzieningen en kan bij ongevallen aansprakelijk gesteld worden voor de door particulieren geplaatste speeltoestellen in de openbare ruimte. In veel gevallen is het voor de burger niet of onvoldoende duidelijk wie verantwoordelijk is voor de kwaliteit en veiligheid van de speelvoorzieningen bij scholen, woningstichtingen, peuterspeelzalen, enz. Hoewel er geen wettelijke


19

verplichting is om ook speelplekken van derden te inspecteren worden deze speelplekken tijdens gemeentelijke inspecties wel meegenomen. Scholen, verenigingen en andere maatschappelijke organisaties worden periodiek op de hoogte gesteld van de resultaten van deze inspecties. Bij gevaarlijke situaties wordt direct contact opgenomen met de beheerder. Naast een goed beheersysteem en logboek zijn de volgende aspecten van belang om te komen tot een verantwoord beheer: Speeltoestellen met een typegoedkeuring Door alleen speeltoestellen met een zogenaamde ‘typegoedkeuring’ wordt de veiligheid en betrouwbaarheid van de toestellen gewaarborgd. Betrouwbare installateurs Speeltoestellen worden alleen geplaatst door een betrouwbare installateur volgens de voorschriften van de leverancier. Verantwoord beheer en onderhoud Het uitvoeren van goed en verantwoord beheer en onderhoud (inclusief het accuraat administreren hiervan in het beheersysteem) is een heel belangrijk hulpmiddel om, voor zover mogelijk, ongevallen met schade of letstel te voorkomen. Afdekken van die dingen die niet zijn te voorkomen Het is vanzelfsprekend dat niet alles is te voorkomen, daarom is het belangrijk dit af te dekken met een goede verzekering. De financiële risico’s die samenhangen met het beheer van speeltoestellen zijn soms zeer groot. Ook al is iedereen van goede wil, toch kan het gebeuren dat er een ongeval plaats vindt. De risico’s zijn afgedekt via de algemene aansprakelijkheidsverzekering. 3.2 Uitvoering beheer en onderhoud Het huidige beheer en onderhoud van de speelplekken en de speeltoestellen zijn gericht op het duurzaam in stand houden van de bestaande speelvoorzieningen. De wettelijke richtlijnen, zoals deze zijn vastgelegd in het Attractiebesluit, bepalen in grote mate de normen voor het beheer. Zo heeft de beheerder de plicht om een gedegen beheersysteem op te zetten, waarin voldoende aandacht is voor inspecties, onderhoud en administratie. Concreet betekent dit dat de gemeente Pijnacker-Nootdorp ervoor zorgt dat er jaarlijks onderhoudsinspecties worden uitgevoerd. Op basis hiervan worden gebreken vastgesteld en wordt (preventief) onderhoud op speelplekken en aan speeltoestellen uitgevoerd. Eén van de verplichtingen voor de beheerder is het aanleggen van een logboek met daarin de basisgegevens van de speeltoestellen. In het logboek dienen ook de uitgevoerde onderhoudswerkzaamheden te worden genoteerd. Het logboek maakt integraal onderdeel uit van het speelbeheersysteem.

3.2.1 Speelbeheersysteem Het systeem bevat diverse gegevens over de speelplekken en speeltoestellen. Inspectiegegevens worden hierin verwerkt. Het logboek is een geïntegreerd onderdeel van het beheersysteem en levert gegevens over de individuele speeltoestellen. Volgens het Attractiebesluit moeten minimaal de volgende gegevens in het logboek zijn opgenomen: gegevens eigenaar en of beheerder; beschrijving van het toestel; leverancier of fabrikant; bouwjaar; technische gegevens; gegevens installateur; uitgevoerde keuringen; uitgevoerde inspecties; opgetreden ongevallen;


20

uitgevoerd onderhoud; uitgevoerde reparaties.

Het logboek is een hulpmiddel om de veiligheid van het toestel te waarborgen. De Voedsel en Waren Autoriteit controleert o.a. via het logboek of beheerders hun verplichtingen volgens het Attractiebesluit nakomen.

3.2.2 Inspecties Een van de belangrijkste aspecten bij speelvoorzieningen is het onderhoud hiervan. Zowel uit oogpunt van de wettelijke plicht (Attractiebesluit), de gemeentelijke zorg voor veiligheid en ter uitvoering van het algemene streven van de gemeente naar “schoon en heel” is intensief onderhoud noodzakelijk. De gemeente geeft hieraan gestalte door jaarlijkse inspecties van alle speelplekken, het uitvoeren van noodzakelijke reparaties en een na-controle hierop. Voorts vindt dagelijks onderhoud of ander ingrijpen plaats op basis van bevindingen via het Meldpunt Wijkbeheer en medewerkers van het wijkteam. De inspecties zijn vooral ter controle van de situatie bij de speelvoorzieningen zelf. Van elk speeltoestel dient een inspectierapport te worden opgesteld welke wordt toegevoegd aan het logboek. Er zijn drie soorten inspecties te onderscheiden naar intensiteit en werkwijze. Deze worden in de volgende tabel weergegeven. Tabel 5 : Overzicht inspecties

Veiligheidsinspectie Frequentie Eenmaal per jaar Uitvoering Onafhankelijk, gespecialiseerd bedrijf met gekwalificeerd personeel Doel Controle van de technische norm en de onderhoudstatus van het speeltoestel. Daarnaast wordt de vrije valruimte en de daarin aanwezige (veiligheids)ondergrond gecontroleerd. Registratie Speelbeheersysteem Functionele inspectie Frequentie Tweemaal per jaar (eenmaal in combinatie met de veiligheidsinspectie) Uitvoering Onafhankelijk, gespecialiseerd bedrijf met gekwalificeerd personeel Doel Intensieve controle van de onderhoudstatus van het speeltoestel. Tevens wordt de aanwezige (veiligheids)ondergrond gecontroleerd op slijtage Registratie Speelbeheersysteem Visuele inspectie Frequentie Dagelijks / wekelijks Uitvoering Bewoners en medewerkers van de gemeente Doel Het signaleren van zichtbare gebreken, gevaarlijke situaties, vandalisme of vervuiling, om zo snel mogelijk in te grijpen en erger te voorkomen. Registratie Meldpunt Wijkbeheer

3.2.3 Reparatie Ondanks de inspecties is het mogelijk dat er toch gebreken aan speeltoestellen ontstaan die door bewoners via de centrale telefoonlijn of via Meldpunt Wijkbeheer worden gemeld. Deze gebreken worden zo spoedig mogelijk hersteld, waarbij gestreefd wordt naar een maximale periode van 5 werkdagen. Indien herstel binnen deze periode niet mogelijk is (bijvoorbeeld omdat er materiaal moet worden besteld), wordt de melder geïnformeerd over de termijn van afhandeling en indien nodig. Mocht een toestel door gebreken niet meer aan de veiligheidseisen voldoen, wordt een noodreparatie uitgevoerd. Als een toestel niet gerepareerd kan worden, wordt het oude toestel voor een verglijkbaar nieuw toestel vervangen.

3.2.4 Vervanging Het huidige beheer is gericht op instandhouding door onderhoud en vervanging. Vervanging van speeltoestellen vindt plaats wanneer onderhoud economisch of technisch niet meer verantwoord is.


21

Speeltoestellen worden in principe door een vergelijkbaar speeltoestel (voor dezelfde doelgroep en met de dezelfde speelwaarde) vervangen. De inrichting van het speelplek wordt in beginsel niet gewijzigd, waardoor communicatie naar bewoners niet noodzakelijk wordt geacht. Naar aanleiding van bewonerscontacten kan het wel voorkomen dat overgegaan wordt tot het plaatsen van een ander type speeltoestel en zijn beperkte aanpassingen aan speelplek mogelijk, mits dit financieel haalbaar is. 3.3 Renovatie In de Gemeente Pijnacker-Nootdorp wordt jaarlijks een aantal rioolvervangingsprojecten opgestart. Voorbeelden hiervan zijn de wijken Vrouwtjeslant in Nootdorp en Koningshof in Pijnacker. Aan deze rioolvervanging is aansluitend een herinrichting gekoppeld. De speelplekken worden kritisch bekeken op leeftijdscategorie, bestaande speeltoestellen en wensen van bewoners (indien bekend). De nieuwe inrichting van de speelplekken wordt gecommuniceerd met bewoners. Over de verschillende manieren van communiceren wordt in hoofdstuk 5 op ingegaan. 3.4 Benchmark Om een indruk te krijgen van het aantal speelterreinen en speeltoestellen per inwoner en per woning is een vergelijking gemaakt met andere min of meer vergelijkbare gemeenten. De cijfers die zijn vergeleken hebben als peildatum 1-1-2009. Ofschoon uit de vergelijking wel iets kan worden afgeleid, is het niet eenvoudig om hieruit eenduidige conclusies te trekken. De gegevens leveren alleen informatie over aantallen en niet over de werkelijke speelwaarde of over de plaatselijke context. Tabel 6 : Benchmark

Pijnacker-Nootdorp

speelinwoners toestellen 606 47.677

Aantal speeltoestellen per 100 inwoner 1,38

Vlaardingen Enkhuizen Brielle Voorschoten

921 203 230 271

1,31 1,14 1,45 1,18

Gegevens begin 2009

70.443 17.804 15.762 22.861


22

4 Financieel 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt aangegeven welke middelen beschikbaar zijn en welke middelen nodig zijn voor een goed beheer, onderhoud en renovatie van speeltoestellen en speelplekken. 4.2 Kosten dagelijks beheer en onderhoud en areaaluitbreiding De speelterreinen verkeren momenteel in een redelijke tot goede staat van onderhoud. Tevens zijn als gevolg van de bouw van VINEX-locaties, de laatste vijf jaar relatief veel nieuwe speelplekken aangelegd. Als gevolg hiervan zal het accent in de komende jaren (tot ca. 2013) liggen op onderhoud en het beter afstemmen op de sociaal maatschappelijke behoefte; het inspelen op nieuwe trends en het verplaatsen van speeltoestellen. De jaarlijkse beheer en onderhoudskosten worden bepaald door: Type speeltoestel, een toestel met bewegende delen is aan grotere slijtage onderhevig dan een star toestel; Materiaalsoort, hout (gemiddeld 10-12 jaar) gaat minder lang mee dan beton (minimaal 20 jaar) of metaal/kunststof (15-20 jaar); De intensiteit van het gebruik, speeltoestellen die in een bepaalde buurt erg populair zijn slijten veel harder dan andere toestellen. De intensiteit van het onderhoud, goed onderhoud kan de levensduur van een speeltoestel aanzienlijk verlengen. De kwaliteit van het aangeschafte product. De gemiddelde leeftijd van een speeltoestel; in Pijnacker-Nootdorp bedraagt dit ca. 6 jaar. Bij de bepaling van de jaarlijkse kosten voor het beheer en onderhoud wordt uitgegaan van de volgende feiten en cijfers (zie tabel 7).

Tabel 7 : Feiten en cijfers speelplekken (bron: GB speelbeheer, augustus 2009) Omschrijving

Aantal

Aantal speelplekken

159

Aantal speeltoestellen

606

Gemiddelde aantal speeltoestellen per speelplek

3,5

Gemiddelde technische levensduur

13 jaar

Gemiddelde leeftijd speeltoestel

6 jaar

Jaarlijkse onderhoudskosten Op basis van de hiervoor genoemde (gemiddelde) factoren, vervanging, kosten en de uitgangspunten voor de jaarlijks uit te voeren inspecties, bedragen de kosten voor de uitvoering van het jaarlijkse beheer en onderhoud in totaal € 175.277,- in 2009. Deze kosten zijn als volgt opgebouwd (zie tabel 8):


23

Tabel 8: Kosten jaarlijks beheer en onderhoud. Omschrijving Algemeen onderhoud Onderhoudscontracten Onderhoudsbestekken Aankoop/onderhoud materiaal Adviezen/onderzoeken derden Totaal begroting

Bedrag 2009 (€)

Bedrag 2010 (€)

Bedrag 2011 (€)

Bedrag 2012 (€)

Bedrag 2013 (€)

61.870 5.000 25.000

44.445 0 54.575

47.452 0 58.267

49.577 0 60.877

49.577 0 60.877

67.415

72.661

77.578

81.052

81.052

15.992

17.236

18.403

19.226

19.226

175.277

188.917

201.700

210.732

210.732

4.3 Voorziening Renovatie speelplekken De voorziening ‘renovatie speelplekken’ (gb 799525) is bedoeld voor renovaties zoals beschreven in paragraaf 3.3 van het vorige hoofdstuk. Jaarlijks wordt hier circa € 48.000,- op bijgeschreven. Hieruit worden onder andere de renovaties van speelplekken in de wijken Koningshof en Vrouwtjeslant gefinancierd. De wijk Achter het Raadhuis worden ook meegenomen in de planning. In onderstaand tabel is berekent dat per jaar € 92.000,- nodig is voor de renovatie van de betreffende speelplekken. Dat betekent een tekort van € 44.000 per jaar voor de realisatie van de onderstaande speelplekken (zie tabel 9). Locatie Zaan Seringenlaan Eikendreef

Tabel 9: Planning voorziening renovatie Spelen. Project 2010 2011 Koningshof 4 € 26.000 Vrouwtjeslant 2 € 26.000 Vrouwtjeslant 2 € 40.000

Regge Kamperfoeliehof Tomatenlaan

Koningshof 4 Vrouwtjeslant 2 Oud-Delfgauw

Peizerdiep School Sytwinde Sytwinde

Koningshof 5 Vrouwtjeslant 3 Vrouwtjeslant 3

Bergse Maas Nederrijn Achter het Raadhuis

Koningshof 6 Koningshof 6

2012

2013

€ 26.000 € 26.000 € 40.000 € 26.000 € 40.000 € 26.000

€ 92.000

€ 92.000

€ 92.000

€ 26.000 € 40.000 € 26.000 € 92.000

4.4 Uitvoeringsplan Spelen 2009-2012 In het Uitvoeringsplan Spelen is aan de hand van verschillende calculaties en ervaringscijfers per leeftijdscategorie een bedrag geraamd, welke als basis kan dienen voor het berekenen van het benodigde budget om de genoemde problemen op te lossen. In bijlage 4 is de onderbouwing van deze bedragen opgenomen. Voor een nieuwe speelplek voor de leeftijdscategorieën 0 tot 6 jaar en 6 tot 12 jaar wordt respectievelijk gerekend met € 26.000,= en € 40.000,=. Voor de jeugd van 12 jaar en ouder kan gerekend worden met een bedrag wat nodig is voor de aanleg van een voetbalkooi (à € 65.000,=) of een skate-voorziening (à € 120.000,=). Omdat nu nog niet te bepalen valt welke inrichting gekozen gaat worden, is in het Uitvoeringsplan Spelen gerekend met de dure variant. De spelaanleidingen kosten circa € 2.500,=. Voor het uitbreiden van speelplekken voor 0 tot 6 jarigen en het opwaarderen van speelplekken in nieuwbouwwijken wordt gerekend met € 15.000,=.


24

Deze bedragen bevatten de speeltoestellen en kleine aanpassingen aan de omgeving. Voordat dit uitgevoerd kan worden, dient een ontwerp met een bijbehorende raming en werkomschrijving te worden opgesteld. Gezien de benodigde projectleiding en communicatie wordt hier 10% van het subtotaal voor gerekend. Ook dit is in onderstaande tabel aangegeven. Tabel 10. Schematische weergave uitbreidingen, knelpunten, restgebieden met basisbedragen. Spelen

Projectleiding, communicatie Straatmeubilair Verhogen speelwaarde

Categorie Uitbreiding Nieuw 0-6 jaar 7 (x € 15.000,=) 8 (x € 26.000,=) 6-12 jaar 0 0 12 jaar en ouder 0 2 (x € 120.000,=) 10% van subtotalen Spelen (€ 695.550,=)

Spelaanleidingen 54 (x € 2.500,=) 3 (x € 2.500,=) 0

17 (10% van 165 speelplekken) x € 3.800,= 3 (x € 15.000,=) Totaal

Subtotaal € 448.000,= € 7.500,= € 240.000,= € 69.550,= € 64.600,= € 45.000,= € 874.650,=

Bovengenoemd bedrag van € 874.650,= is voor de komende vier jaar (2009-2012) nodig om de gesignaleerde knelpunten op te lossen. Om dit uitvoeringsplan te realiseren is naast de bestaande storting in de voorziening ‘renovatie speelplekken’, de komende vier jaar jaarlijks een investering van € 173.500,= noodzakelijk. Deze wordt aan de hand van de gestelde prioriteiten (onder andere bepaald door de wijkmanagers) besteed. 4.5 Conclusie Uit bovenstaande paragraven blijkt dat structureel een aanvullende storting in de voorziening Renovatie Speelplaatsen nodig is van € 44.000. In de meerjarenbegroting 2010-2013 is in de exploitatiebudgetten voor onderhoud van speelplaatsen rekening gehouden met grootschaliger onderhoud als gevolg van eerder genoemde achterstallige renovaties. Bij invoering van het beheerplan spelen kan de benodigde € 44.000 gevonden worden door het onderhoudsbudget speelplaatsen structureel met hetzelfde bedrag te verlagen (620510).


25

5 Communicatie 5.1 Bewonersparticipatie Bewonersparticipatie is een belangrijk item in de gemeente Pijnacker-Nootdorp. Het uiteindelijke doel is om de bewoners een stukje medeverantwoordelijkheid en een signaalfunctie te geven. Dit is mogelijk in de ontwerpfase, maar ook in de beheerfase. Wanneer het om de inrichting van speelplekken gaat, willen vaak veel bewoners meedenken. Dit is ook een goede kans om de betrokkenheid van bewoners ten aanzien van hun eigen wijk te vergroten en een kans voor de gemeente om op een wijkgerichte manier te werken. Kinderen betrekken bij de inrichting van een speelplek is belangrijk. De kinderen zijn de gebruiker van een speelplek niet de ouders. Met name de wijkmanager en de vakafdeling spelen hierin een grote rol en treden in contact met de betrokkenen over de eventuele wensen en klachten. Dit geldt zowel voor de wijkrenovaties als voor de op zich zelf staande projecten. Tevens is het wenselijk om met de jeugd van 12 jaar en ouder via de verschillende welzijnsinstanties te communiceren. 5.2 Communicatietraject Burgerparticipatie is een proces dat veel tijd kan vergen. Om dit traject makkelijker te maken, is een communicatieprotocol spelen opgesteld. Dit communicatieprotocol geeft aan welke communicatiemiddelen het best gebruikt kunnen worden. Het protocol bestaat uit twee modellen: het reactiemodel en het inventarisatiemodel. Deze modellen zijn een leidraad, waar nodig kunnen deze gevolgd worden.

5.2.1 Reactiemodel Het reactiemodel is geschikt voor projecten waar ruimte aanwezig is voor de inbreng van belanghebbenden. Bijvoorbeeld wanneer een speelplek gerenoveerd gaat worden en hiervoor al een voorlopig ontwerp is ontwikkeld. De bewoners mogen hun reactie geven en kunnen eventueel nog aanvullingen geven op het plan. De volgende stappen moeten doorlopen worden om het proces zo goed mogelijk te laten verlopen (zie ook afbeelding 1): Stap 1 Aankondiging participatieproces Via het huis-aan-huis weekblad ‘de Telstar’, de website, de eventuele wijkvereniging of een huis-aan-huis (nieuws)brief moeten de belanghebbenden op de hoogte worden gesteld van het participatieproces dat zij samen aan kunnen gaan. Hierin wordt beschreven om welke plannen het gaat en binnen welke (beleids) kaders dit gebeurt. De bewoners moeten geprikkeld worden om deel te nemen aan het participatietraject. Stap 2 Voorlopig ontwerp Het voorlopig ontwerp dat de gemeente (eventueel samen met (externe) deskundigen) heeft gemaakt, wordt gepresenteerd aan de bewoners. Dit kan bijvoorbeeld via een inloopavond of middag. Als men een inloopmiddag houdt, is de kans groter dat er ook kinderen aanwezig zullen zijn. Bewoners krijgen de gelegenheid om open aanmerkingen op het ontwerp te geven. Het moet duidelijk zijn waar de bewoners over mee kunnen praten en wat vervolgens met die open aanmerkingen gedaan wordt. Uitnodigingen voor deze bijeenkomst kunnen ook via een (nieuws)brief, de website en in ‘de Telstar’ worden verspreid. Stap 3 Aanpassing plan en terugkoppeling Op basis van de door een inloopavond verkregen open aanmerkingen wordt het voorlopig ontwerp aangepast. Wat met de open aanmerkingen is gedaan moet aan de bewoners kenbaar gemaakt worden. Dit kan door middel van een nota van beantwoording welke huis-aan-huis in het projectgebied verspreid wordt.


26

Stap 4 Definitief ontwerp en afsluiting Bij een kleinschalig en eenvoudig project kan gekozen worden voor een bewonersbrief waar het definitief ontwerp als bijlage is toegevoegd. Bij hoge uitzondering kan gekozen worden voor een inloopavond of middag. Dit is afhankelijk van het verloop van de voorgaande stappen.

Stap 1 Aankondiging participatieproces

Bewoners op de hoogte stellen van de plannen. Voorlopig ontwerp presenteren inloopavond of middag.

Stap 2 Voorlopig ontwerp

d.m.v.

Stap 3 Aanpassing plan en terugkoppeling

Op- en aanmerkingen terugkoppelen aan bewoners en verwerken in ontwerp.

Stap 4 Definitief ontwerp en afsluiting

Ter kennisgeving het definitief ontwerp versturen aan de bewoners.

Afbeelding 1: Schema van het reactiemodel.

5.2.2 Inventarisatiemodel Het inventarisatiemodel is het meest geschikt voor situaties waarbij de gemeente wil weten wat de bewoner (volwassenen en kinderen) graag zou willen zien in het ontwerp. De gemeente inventariseert dus letterlijk de visies van de bewoners met betrekking tot hun directe woonomgeving. De volgende stappen moeten doorlopen worden om het proces zo goed mogelijk te laten verlopen (zie ook afbeelding 2): Stap 1 Aankondiging participatieproces Via de gemeentepagina in het weekblad ‘de Telstar’, de website, of een huis-aan-huis nieuwsbrief worden de belanghebbenden op de hoogte gesteld van het participatieproces dat zij samen met de gemeente aan kunnen gaan. Hierin wordt beschreven om welke plannen het gaat en binnen welke (beleids) kaders dit gebeurt. Tevens wordt men geprikkeld om deel te nemen aan het participatietraject. Stap 2 Enquête Voordat iets op papier gezet wordt, worden meningen en wensen van de betrokkenen met betrekking tot het plan geïnventariseerd. Aanbevolen wordt om een enquête door een deskundig bureau op te laten stellen, zodat de vraagstelling duidelijk en objectief is en de antwoorden bruikbaar zijn voor het vervolg van het proces. In de enquête is de wens van het kind erg belangrijk, dus niet de wensen van de ouder(s). Ook kan een kindermiddag georganiseerd worden om de wensen van de kinderen nog beter te inventariseren. Stap 3 Terugkoppeling De (enquête)resultaten worden teruggekoppeld naar de bewoners, dit gebeurt via een huis-aan-huis (nieuws)brief. Zo kunnen alle bewoners de resultaten van de enquête lezen. Stap 4 Planvorming Op basis van de ideeën kan een voorlopig ontwerp gemaakt worden. Dit ontwerp wordt door de gemeente en eventueel een (extern) bureau opgesteld. In deze fase vindt weinig tot geen communicatie met de bewoners plaats.


27

Stap 5 Voorlopig ontwerp Het voorlopige ontwerp wordt teruggekoppeld aan de bewoners. Dit gebeurt door middel van een huisaan-huisbrief waar het voorlopig ontwerp aan de bijlagen is toegevoegd. Ook wordt een reactieformulier meegestuurd, waarop de bewoners hun open aanmerkingen op kwijt kunnen. Stap 6 Aanpassing plan en terugkoppeling De gemeente stelt aan de hand van de op- of aanmerkingen van de bewoners het definitieve ontwerp op. Wat met de open aanmerkingen uit de vorige fase is gedaan moet aan de bewoners kenbaar gemaakt worden. Deze terugkoppeling loopt via een nota van beantwoording, die huis-aan-huis verspreidt wordt. Stap 7 Definitief ontwerp en afsluiting Het definitieve ontwerp wordt gepresenteerd aan de bewoners via een huis-aan-huisbrief. Bewoners kunnen geen op- of aanmerkingen geven op het definitief ontwerp, deze is door het college vastgesteld.

Stap 1 Aankondiging participatieproces

Bewoners op de hoogte stellen van de plannen.

Stap 2 Enquête

Inventariseren wensen van bewoners. De mening van kinderen is hierbij erg belangrijk.

Stap 3 Terugkoppeling

(Enquête)resultaten worden teruggekoppeld aan alle bewoners.

Opstellen van een voorlopig ontwerp.

Stap 4 Planvorming

Stap 5 Voorlopig ontwerp

Voorlopig ontwerp wordt teruggekoppeld aan de bewoners, die hierop hun open aanmerkingen kwijt kunnen.

Stap 6 Aanpassing plan en terugkoppeling

Op- en aanmerkingen terugkoppelen aan bewoners en verwerken in ontwerp.

Stap7 Definitief ontwerp en afsluiting

Ter kennisgeving het definitief ontwerp versturen aan de bewoners.

Afbeelding 2: Schema van het inventarisatiemodel.

5.3 Conclusie Niet bij alle projecten is het gewenst om de burgers vanaf het begin af aan te betrekken in de planvorming. Bij herininrichtingsprojecten, zoals Koningshof en Vrouwtjeslant, is het reactiemodel een goede leidraad om te gebruiken. Bij kleinschalige project is vaak een snelle uitvoering gewenst. Doordat de bewoners alleen kunnen reageren op de voorlopige ontwerpen, kost het proces minder tijd. Omdat het hier gaat om een minder ingrijpende verandering accepteren bewoners ook eerder dat ze minder invloed hebben op de plannen. Bij Wijkgericht Werken in Delfgauw is het inventarisatiemodel een goede leidraad. Omdat er bij een groot project veel belangen spelen, is (door middel van een enquête) bekeken wat de bewoners belangrijk vinden in hun wijk. Het draagvlak is hierdoor vergroot en als bewoners mogen mee denken over de plannen, voelen ze zich verantwoordelijk voor het eindresultaat.


28

6 Aanbevelingen 6.1 Beleid Het is belangrijk om ruimte te creëren voor voldoende, bereikbare en veilige speelplekken voor kinderen van 0 tot 18 jaar. De normen die hiervoor opgesteld zijn, moeten gehanteerd worden. Dit geldt zowel voor de toestellen als voor (verkeers)veilige oversteekplaatsen. Daarnaast zal sociale controle een rol blijven spelen. Dit kan worden gerealiseerd door bankjes te plaatsen en de speelplek open te laten, zodat er goed zicht op bestaat. Het beleid zal de komende jaren meer gericht zijn op natuurlijk spelen. Een goede speelplek is meer dan een verzameling toestellen alleen. Groen speelt een belangrijke rol op een speelplek. Gebruik van natuurlijke elementen en hoogte verschillen op een speelplek zijn gewenst. Deze combinatie sluit goed aan bij het imago van de gemeente. In de richtlijnen voor speelplekken wordt aangeven dat een speelplek bedoeld is voor de leeftijdscategorie 0-6 jaar of 6-12 jaar. Deze grenzen zijn uiteraard niet zo strikt, maar zijn meer ter indicatie. Het is dan ook gewenst om bij de verschillende soorten speelplekken ervoor te zorgen dat een uitloop mogelijk is. Er is niet altijd genoeg ruimte om een speelplek aan te leggen. Om dit probleem op te lossen kunnen spelaanleidingen ervoor zorgen dat kinderen zich toch kunnen vermaken. Dit kan bijvoorbeeld door natuurlijke materialen en/of verschillend materiaal gebruik in de bestrating. De valondergronden dienen aan te sluiten bij de omgeving.. In een natuurlijke omgeving is een valondergrond van gras, schors, zand of kunstgras toepasbaar. In een verharde omgeving wordt gekozen voor rubber of gietrubber als ondergrond. 6.2 Beheer Het beheer en onderhoud van speelvoorzieningen vindt plaats op een zodanige wijze dat een duurzame instandhouding van de kwaliteit en de veiligheid gewaarborgd blijft. Het beheer en onderhoud vindt plaats op basis van de normen en regels zoals deze zijn vastgesteld in de Europose regelgeving en het Attractiebesluit. Het dagelijks beheer is gericht op de instandhouding van de huidige voorzieningen met inachtneming van de normen uit het attractiebesluit. Jaarlijks worden via de vaste cyclus hoofd-, functionele-, en visuele inspecties gehouden. Er moet rekening worden gehouden met gewenste extra voorzieningen per leeftijdscategorie per wijk. Ruig speelterrein kan gecreëerd worden door te zorgen dat er minder gemaaid wordt. Takken en een klimboom bieden een spannende en interessante plek die ruimte geeft aan vele vormen van fantasiespel en het stimuleert ook de creativiteit van het kind. 6.3 Communicatie Bij de voorbereiding van nieuwbouwprojecten worden uiteraard de eisen ten aanzien van de spreiding van de speelplekken voor de verschillende leeftijdscategorieën meegegeven. Vanuit het project worden voorstellen voor de invulling van de speelplekken gedaan. Deze voorstellen zijn op de eerder genoemde eisen te toetsen, maar de beleving en de avontuurlijkheid blijken lastig stuurbaar. De ervaring leert dat de nieuwe bewoners graag hadden willen meedenken over de invulling van de speelplek en dat de invulling vanuit het project vaak niet voldoet aan de wensen van de kinderen en bewoners. Om deze belanghebbenden in dit proces te betrekken, is het noodzakelijk om in een vroeg stadium van het nieuwbouwproject de verschillende locaties voor de speelplekken aan te wijzen en hiervoor een budget vrij te maken. Na verkoop van de woningen kunnen de toekomstige bewoners benaderd worden voor inspraak. Hierdoor wordt ontevredenheid over de invulling van de speelplekken grotendeels voorkomen en komen de beheerafdelingen later niet voor grote uitgaven te staan om een speelplek op te waarderen.


29

Daar waar mogelijk hebben de drie wijkmanagers van de gemeente Pijnacker-Nootdorp samen met de vakafdeling de taak om het gesprek aan te gaan met de diverse bewonersverenigingen en/of bewoners. Hieruit moeten klachten, prioriteiten, wensen en mogelijkheden naar voren komen. Daarna kan bijvoorbeeld een ontwerp voor een speelplek gemaakt worden, op basis van het vooraf vastgesteld budget. Op deze manier raakt de burger betrokken bij zijn of haar woonomgeving en is de gemeente op een wijkgerichte en klantgerichte manier aan het werk. 6.4 Financiën In hoofdstuk 4 is gebleken dat structureel een aanvullende storting in de voorziening Renovatie Speelplaatsen nodig is van € 44.000. In de meerjarenbegroting 2010-2013 is in de exploitatiebudgetten voor onderhoud van speelplaatsen rekening gehouden met grootschaliger onderhoud als gevolg van eerder genoemde achterstallige renovaties. Bij invoering van het beheerplan spelen kan de benodigde € 44.000 gevonden worden door het onderhoudsbudget speelplaatsen structureel met hetzelfde bedrag te verlagen (620510).


30

BEHEERPLAN SPELEN

Recommend Documents