Behandelsuggesties voor pragmatische stoornissen Kwaliteitskring Tilburg
Samengesteld door leden van de logopedische kwaliteitskring Tilburg V. Degen, C. v. Elderen, V. van Gogh-Schoenmakers, J. Kooter. Illustratie: B. van Dorst.
1
Behandelsuggesties voor pragmatische stoornissen Kwaliteitskring Tilburg
1.Communicatieve functies; 1.1.Verzoek tot uitleg; Vragen om een verklaring waardoor iets duidelijk wordt o o o o o o o o o o o o o o o
Het kind boodschappen laten doen, waarbij het om iets moet vragen. Het kind moet een spel uitleggen. DGM van Marion Blank Aan ouders laten uitleggen wat ze gedaan hebben tijdens de les. Rara wat ben ik? Clown games Social behaviour CC Spel Gefühle Magnetics gezichten. Klei het maar. Dubbeldam Atelier topologie 1 en 2 babbelspel Top taalgebruik pragmatiek
1.2. Verzoek tot verduidelijking; o o
o o o o o o o o o o o o o
Vragen om een nadere verklaring.
De therapeut doet een goocheltruc voor en geeft het kind een korte omschrijving ervan. Het kind wordt gestimuleerd door te vragen om de goocheltruc te kunnen imiteren Een bouwtekening van iets laten zien, met de opdracht dit na te bouwen. Na een korte blik wordt de tekening weg gehaald en het k. wordt gestimuleerd om te vragen hoe het moet komen tot dit bouwwerk Rara wat ben ik? Waar ben je? Jumbo Wie wat waar? Goliath Storyboards CC Social behaviour CC Spel Gefühle What's wrong kaarten Dubbeldam Atelier topologie 1 en 2 babbelspel Top pragmatiek
1.3. Beschrijven van gevoelens; Verwoorden van emoties en gevoelens. o o o o o o o
Kaarten met emoties Boekjes Max, met dubbele afloop Boekjes over gevoelens (op thema in de bibliotheek) Voeldoosjes Spel Gefühle Malle magnetische gezichten (boek) In voor- en tegenspoed (wellicht niet voor de jongste kinderen)
2
Behandelsuggesties voor pragmatische stoornissen Kwaliteitskring Tilburg o o o o o o o o o o o o o o o
Diverse globi reeksen Prentenboeken. De mooiste vis, max en de toverstenen Een doos vol gevoelens Een huis vol gevoelens en axen Emotiedobbelstenen Top pragmatiek Story boards CC Verhalendoos Super Eva. Shubi sent images Expressie kwartet S.A.N. Sxpressie denkspel S.A.N. Gedachten en gevoelens K2-publisher Twinfit idea
1.4.Suggestie geven; Aandragen van ideeën waardoor een oplossing gevonden wordt. o o o o o o o o
Rollenspel waarin een probleem geschetst wordt (ondersteund met plaatjes) Logische reeksen, en dan? Wat zou jij doen? LDA Problem solving CC Krimihaus K2-publisher Top pragmatiek, wat zou jij doen?
1.5. Informatie geven; Geven van nieuwe inlichtingen om een beeld van iets te krijgen. o o o o o o o o o
Het k. moet beschrijven wat het door de viewmaster ziet Spel 'waar ben ik' Boekje/vertelplaat omschrijven Het kind moet uitleggen welke situatie het voor zich heeft gemaakt, zodat de therapeut het na kan maken Spelletje uit laten leggen. Samen knutselen, wat het kind al eerder met iemand anders al gedaan heeft, zodat het kind het jou moet uitleggen. Top pragmatiek, ik zie, ik zie
1.6. Instructie geven; Geven van opdrachten die opgevolgd moeten worden. o o o o o o
De th. Heeft het materiaal voor zich waarvan het kind op een plaat een volgorde voor zich ziet. Het kind moet de therapeut instrueren hoe alles neergezet moet worden Elkaar opdrachten geven Babbelspel Top pragmatiek dubbelspel
3
Behandelsuggesties voor pragmatische stoornissen Kwaliteitskring Tilburg
1.7. Vragen om informatie; Vragen om inlichtingen om bepaalde zaken uit te sluiten en een helder beeld te krijgen. o De th. Kijkt in een schatkist en stimuleert het kind om te vragen naar de inhoud. o Idem als boven, maar nu luistert de th. Naar geluiden met een koptelefoon op o Rara wat ben ik? o Wie wat waar? o Waar ben je? o Top pragmatiek, vragen en vertelplaten o o
1.8. Vragen om actie; Verzoek tot het uitvoeren van een handeling. o o o o o o o
Th. Speelt winkeltje. Of je gaat een activiteit (bv. Koken) doen en zorgt ervoor dat het kind om een handeling van de th. moet vragen. DGM kan hiervoor gebruikt worden Samen kleien om tot een afgesproken resultaat te komen DGM Kind laten tekenen op jouw informatie. Bv. Teken een rondje, teken nu er een vierkant in etc. Spelen met gelddoos
1.9. Praten over wat anderen doen; Praten over de bezigheden van anderen. o o o o o o o o o o o o o o
Social Behaviours van Color Cards Problem solving van Color Cards Actiekaarten van Color Cards Logische reeksen: globi Oplossingen vinden visodidac Gebruik van reklamefilmpjes Werkwoorden CC Een huis vol gevoelens Een doos vol gevoelens en axen VisoDidac fantasieverhalen Shubi Sent images Top verhalen en vertelplaten
1.10. Vragen naar wens; Vragen naar de wens van een ander. o o o o o o o
Rollenspel waarin restaurant gespeeld wordt met menukaart Spelen met theeservies Boodschappen doen Ipv van wat zou jij doen? Wat zou jij willen? Top: wat zou je doen?
4
Behandelsuggesties voor pragmatische stoornissen Kwaliteitskring Tilburg
1.11. Verklaring geven; De gevolgen van iets duidelijk maken. o o o o o o o o o o
Transparant+ voegwoord omdat Oorzaak-gevolg in logische reeksen, zoals Globi, papa mol, en dan? Tijdens spel met wereldmaterialen laten spelen en verklaren door vragen te stellen, zinnen af te laten maken. (speltherapie) Cc expressieve verbs CC social behouviour Een huis vol gevoelens en axen Een doos vol gevoelens Top pragmatiek dubbelspel/instructie en logisch denken
1.12. Onderhandelen; Proberen het met elkaar eens te worden. o o o o
Tijdens spelletjes of spelen kies je allebei hetzelfde en laat je het kind onderhandelen Top pragmatiek diverse onderdelen
5
Behandelsuggesties voor pragmatische stoornissen Kwaliteitskring Tilburg
2.Conversatievaardigheden 2.1. Herhaling bij onduidelijkheid; Iets opnieuw zeggen of verduidelijken. o o o o o o
diverse spelletjes die uitgelegd kunnen worden Knutselactiviteiten. Hoe heb je dat gemaakt? Ik snap er geen bal van Top pragmatiek
2.2. Gericht roepen om aandacht; Expliciet roepen van één persoon van wie men aandacht wil. o Transparant werkblad 8 (kom je aan tafel?) o Kikker en een heel bijzonder dag van Max Velthuijs o leer samen spelen met Tim en Flapoor o o
2.3. Reden geven m.b.t. waardeoordeel; Motiveren van een mening over iets. o o o o o o o o o o o
Een mand speelgoed, iets kiezen en die keuze motiveren Kaart/sticker uitzoeken en motiveren Table topics, kids to go versie. Bv. Welk dier zou je willen zijn en waarom LDA things that go together Curriculum Schoolrijpheid deel 4, onderdeel 5 (gesprekken voeren), oefening 4 (mening en argumenten onder woorden brengen) VisoDidac fantasieverhalen visoDidac oplossingen vinden VisoDidac Geweld Top pragmatiek
2.4. Betekenis voorafgaande zinnen; Hetgeen verteld wordt, heeft een logisch verband met voorafgaande zinnen. o Logische reeksen o Een boekje lezen en navertellen o Een verhaal afmaken. Bijvoorbeeld Robert en Titi, Tekst en illustraties Sabine de Greef, Holland, 2000, ISBN 90 251 0844x o Een verhaal verzinnen door om de beurt een regel te bedenken o Top verhalen vertellen o o
2.5. Rekening houden met voorkennis van de luisteraar; Wanneer iets ter sprake wordt gebracht wat bij de luisteraar niet bekend is, wordt een toelichting gegeven. o Je speelt met playmobil een bezoek aan de dierentuin na. Als het poppetje naar huis gaat vertelt hij daar wat hij heeft meegemaakt in de dierentuin
6
Behandelsuggesties voor pragmatische stoornissen Kwaliteitskring Tilburg o o o o o
Transparant: Blad 53 (speeltuin), 54 (waar ben je geweest?), 77 (bos) en 100 (circus) Transparant + 2i (bos), 6h (sportdag) en 14i (wegwerkzaamheden) Top pragmatiek: diverse onderdelen
2.6. Praten buiten het hier-en-nu; Praten over iets dat niet in de situatie aanwezig is. o o o o o
Met iets spelen waarna je erover praat als het opgeborgen is Praten adhv foto’s van een situatie die het kind beleefd heeft Vragen hoe iets of iemand eruit ziet
2.7. Beurtwisseling; Om de beurt reageren (verbaal). o o o o o o o o
Kwartet Spel wie is het Spel waar ben ik Spel wat ben ik Atelier Topologie Dubbeldam
2.8. Openen van contact; Groeten of zich voorstellen waardoor een gesprek wordt begonnen. o Rollenspel waarin het kind de deur opent en de therapeut een beroep speelt o o
2.9. Beëindigen van contact; Groeten of afscheid nemen waardoor een gesprek wordt beëindigt. o Rollenspel o Poppenkast o Poppenspel o o
7
Behandelsuggesties voor pragmatische stoornissen Kwaliteitskring Tilburg
3. Verhaalopbouw 3.1. Orientatie van persoon; Aangeven over welke hoofdfiguur het verhaal gaat. o o o o o o o o o o o o o o
Mijn vriendje Dorus, Schubi Vertel het maar, Schubi Papa Moll, Schubi En dan…, Schubi (deel 1 en 2) Globi, Raconte Fotoatelier logische reeksen, Baert (deel 1 en 2) Diverse color card materialen VisoDidac fantasieverhalen visoDidac oplossingen vinden visoDidac geweld shubi sent images Top verhalen vertellen
3.2. Orientatie van plaats; Aangeven waar het verhaal zich afspeelt. o o o o o o o o o o o o
Mijn vriendje Dorus, Schubi Vertel het maar, Schubi Papa Moll, Schubi En dan…, Schubi (deel 1 en 2) Globi, Raconte Fotoatelier logische reeksen, Baert (deel 1 en 2) VisoDidac fantasieverhalen visoDidac oplossingen vinden visoDidac geweld Top verhalen vertellen
3.3. Oriëntatie van tijd; Aangeven op welk tijdstip de gebeurtenis plaatsvindt. o o o o o o o o o o o
Mijn vriendje Dorus, Schubi Vertel het maar, Schubi Papa Moll, Schubi En dan…, Schubi (deel 1 en 2) Globi, Raconte Fotoatelier logische reeksen, Baert (deel 1 en 2) VisoDidac fantasieverhalen visoDidac oplossingen vinden visoDidac geweld
8
Behandelsuggesties voor pragmatische stoornissen Kwaliteitskring Tilburg
3.4. Structuur; Aangeven van de opbouw of de lijn van het verhaal, waardoor het geheel logisch en duidelijk wordt. o Colour Cards eenvoudige reeksen o DGM Marion Blanken o Logische reeks o Oorzaak en gevolg o Top o o
3.5. Kern; Aangeven wat het belangrijkte deel van het verhaal is. o o o o o o o
o o o o o o o o
Diverse plaatmaterialen Mijn vriendje Dorus, Schubi Vertel het maar, Schubi Papa Moll, Schubi En dan…, Schubi (deel 1 en 2) Globi, Raconte Fotoatelier logische reeksen, Baert (deel 1 en 2) Mondjesmaat oef ….(verhaaltjes die je samen moet voegen) VisoDidac fantasieverhalen visoDidac oplossingen vinden visoDidac geweld shubi sent images Top
3.6. Eindresultaat; Vertellen van de afloop van het verhaal. o o o o o o o o o
Viso Didac Oplossingen vinden, Prolog K2 Therapie in spelvorm, onder woorden laten brengen hoe het verhaal afloopt Boekjes van Max Verhaal met plaatjes waarbij 2 mogelijkheden zijn voor het einde Verhalen van naspelen. VisoDidac fantasieverhalen visoDidac geweld
3.7. Afronding; Aangeven dat het verhaal ten einde is. o o o o o o o o
Globi, Raconte Kort verhaal, boekje, visualiseren. Benoemen dat het verhaal ten einde is VisoDidac fantasieverhalen visoDidac oplossingen vinden visoDidac geweld Top
9
Behandelsuggesties voor pragmatische stoornissen Kwaliteitskring Tilburg
3.8. Causaal verband; Aangeven van een oorzakelijk verband tussen twee aspecten. o o o o o o o o o o
Twinfit Causa, Prolog K2 Maxi-Viso-Didac, Prolog K2 Find a link, ColorCards VisoDidac fantasieverhalen visoDidac oplossingen vinden visoDidac geweld programma zo snap ik het twinfit Idea prolog K2
3.9. Referentie; Verwijzen naar een ander woord uit de context. o o o o o
Transparant (persoonlijke voornaamwoorden) Syntaxspel Top
3.10. Conjunctie; Verbinden van zinnen door middel van een voegwoord. o o o o o
Transparant Mondjesmaat, voegwoorden Programma Zo snap ik het
10