tiwos
Hart voor Tilburg
’10
ja arve rslag
www.tiwos.nl
’10
Jaarverslag Tiwos
1
Hart voor Tilburg
Inhoudsopgave >
Inleiding
4
>1
Hart voor Tilburg: ons werk!
5
>2
Tiwos als maatschappelijk ondernemer
7
2.2 Maatschappelijk rendement en waardering maatschappelijke bijdrage
9
2.3 Sponsoring en giften
9
2.4 Governance
9
>3
>4
>5
>6
2
2.1 Wat spraken we voor 2010 af?
8
De klant centraal
17
3.2 Slaagkansen bieden tegen een redelijke prijs
19
3.3 Verhuur
20
3.4 Verkoop
20
3.5 Optimale dienstverlening aan onze klanten
20
3.6 In contact blijven met onze huurders
20
Leefbare buurten
23
4.2 Leefbaarheidsprojecten
25
4.3 Sociaal beheer
26
4.4 Buurtplannen
26
4.5 Tiwos als sociale makelaar
27
4.6 Sociaal en actief incassobeleid
27
3.1 Wat spraken we voor 2010 af?
4.1 Wat spraken we voor 2010 af?
Vastgoedbeheer
5.1 Wat spraken we voor 2010 af?
18
24
29
30
5.2 Ontwikkeling van de voorraad
31
5.3 Het vernieuwen en verversen van ons bezit
32
5.4 Met het oog op duurzaamheid
37
De organisatie
39
6.2 Professionalisering en ontwikkeling van de organisatie
40
6.3 Arbeidsomstandigheden
43
6.1 Wat spraken we voor 2010 af?
40
Jaarverslag Tiwos
>7
>8
>9
Financiën
7.1 Financiële situatie algemeen
45
46
7.2 Wat spraken we voor 2010 af?
47
7.3 Jaarresultaat 2010 ten opzichte van de begroting 2010
47
7.4 Ontwikkeling bedrijfswaarde 2010
47
7.5 Ontwikkeling financiële kengetallen 2010-2015
47
7.6 Treasury
49
7.7 Vennootschapsbelasting
50
7.8 Risicobeheersing en controlesystemen
50
7.9 Nevenstructuur
51
7.10 Deelnemingen
52
Samenwerking
55
8.2 Zorg en welzijn
56
8.3 Samenwerking met corporaties en de gemeente
56
8.4 Belanghoudersparticipatie
58
8.1 Wat spraken we voor 2010 af?
Verslag van de Ondernemingsraad
>10 Verslag Raad van Toezicht 10.1 Algemeen
56
59 61
62
10.2 Samenstelling Raad van Toezicht
62
10.3 Honorering Raad van Toezicht
62
10.4 Integriteit
62
10.5 Verslag van de werkzaamheden van de Raad van Toezicht in 2010
64
10.6 Zelfevaluatie Raad van Toezicht
64
10.7 Jaarverslag 2010
64
10.8 De Toekomst
65
>
Kengetallen en feiten
66
>
Bijlage Tabellen bij volkshuisvestingsverslag 2010
69
>
1. Verhuur
69
2. Leefbaarheid
73
3. Vastgoed
74
4. Organisatie
78
Jaarrekening 2010
’10
79
3
Hart voor Tilburg
Inleiding Het jaarverslag 2010 laat zien dat er veel aan het veranderen is in de volkshuisvesting. Vele van die veranderingen zijn - onder het kabinet Rutten/Verhagen en als gevolg van de economische depressie - ingezet in 2010. In hoofdstuk 10, in het verslag van de Raad van Toezicht, (ook dit jaar weer zelf door de voorzitter geschreven!) zijn deze veranderingen goed weergegeven. Met name de verkoop van nieuwbouwappartementen is zeer moeilijk geworden. Gelukkig hebben wij geen onverkochte nieuwbouw of rentedragende bouwterreinen. Onze financiële positie is om die reden niet risicovol. Toch merken we een afname van de nieuwbouwprojecten en nieuwe ontwikkelingen. Wat wel volop doorloopt is de herstructurering van onze – vooral vooroorlogse – wijken. De derde en laatste fase van Trouwlaan/Uitvindersbuurt is van start gegaan. In Groeseind zijn we begonnen met de eerste fase. De verkoop loopt hier dusdanig dat we echt konden gaan bouwen. Het financiële resultaat is minder dan begroot en de afwijkingen van de begroting zijn in de plussen en minnen behoorlijk. De prognosekracht van onze begroting was anders dan voorgaande jaren – vooral de laatste maanden – te gering. Hieruit valt af te leiden dat we inderdaad in onzekere tijden verkeren. Anders dan bijvoorbeeld bij zorginstellingen zijn de bij ons noodzakelijke bezuinigingen vaak niet of moeilijk te zien. De kern van onze bedrijfsvoering, het verhuren en onderhouden van huizen en onze inspanningen op het gebied van leefbaarheid, komt niet onder zware druk te staan. Bezuinigen is vaker ‘iets niet (meer) doen’ bijvoorbeeld minder nieuwbouwprojecten. Primair richten we ons op ons bestaande bezit. Investeringen daarin krijgen de hoogste prioriteit. We koesteren onze voorraad: veel goede en goedkope woningen in de stad. Die moeten we bewaren, die moeten verduurzaamd worden. In 2010 was het weer prima werken bij Tiwos. De sfeer is goed en er is sprake van veel collegialiteit. Het ziekteverzuim is historisch laag. 2010 was ook het jaar dat mijn mededirecteur/bestuurder Rob Suurmeijer na 13 jaar Tiwos heeft verlaten. Het is fijn te kunnen schrijven dat wij altijd zeer goed hebben samengewerkt en -met al onze verschillen van dien- zeer aanvullend waren. Er was synergie. Ik volg Rob in zijn vroegpensioen per 1 april 2011. Ik heb 25 jaar bij Tiwos mogen werken en ben trots op wat we met z’n allen in die jaren hebben neergezet: een solide, sociale maatschappelijke onderneming met Hart voor Tilburg een oog en zorg voor onze bewoners. Vanaf de privatisering in 1988 hebben we ruim 2600 woningen gebouwd waarvan ruim 1700 huurwoningen. Ons bezit is toekomstproof: goed onderhouden, en goed van kwaliteit. De Raad van Toezicht heeft René Scherpenisse benoemd tot onze opvolger. In alle vertrouwen dragen wij onze verantwoordelijkheden aan hem over. Tiwos zal dé sociale woonstichting in Tilburg blijven. Ik wens hem alle succes en evenveel arbeidsvreugde en -satisfactie als ik gekend heb.
Otto van der Meulen maart 2011
4
>Inhoudsopgave
Jaarverslag Tiwos
’10
Hart voor Tilburg: de context van ons werk
5
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave
1 Hart voor Tilburg: ons werk! Met de afronding van 2010 en de voorbereidingen voor 2011 komt het laatste jaar van ons beleidsplan Hart voor Tilburg in
Onze doelgroep
Wij richten ons op een doelgroep met lagere inkomens, op
zicht. In 2011 werken we onder andere aan de ontwikkeling
starters en op mensen met behoefte aan extra zorg en aan-
van een nieuw beleidsplan. Voor Hart voor Tilburg spraken
dacht. Maar we zijn er ook gewoon voor mensen die bewust
we in 2007 met onze belanghouders over onze taakopvat-
voor een huurwoning kiezen en niet (of nog niet) willen ko-
ting, onze belangrijkste opdrachten en de grenzen van ons
pen.
werkgebied. De opmerkingen en ideeën van onze belanghouders resulteerden in een typisch Tiwos beleidsplan met 13 strategische opdrachten. Dit jaarverslag houdt dezelfde inde-
Onze hoofddoelen ˘˘
In het beleidsplan Hart voor Tilburg is alles terug te leiden
ling aan. Elk hoofdstuk begint met de strategische opdracht.
tot twee hoofddoelen. Alle andere doelen zijn daarvan
Een korte weergave van de stand van zaken rondom de afge-
afgeleid.
sproken doelen geeft de achtergrond aan waarin de inspan-
˘˘
ningen en resultaten in 2010 behaald zijn.
Onze missie: Wonen naar wens, ruimte om te leven Voor Tiwos zijn kwalitief goede woningen geen doel op zich
maar een middel. Wij vatten onze taak een stuk ruimer op en zijn ervan overtuigd dat ‘prettig wonen’ slechts één van de
Wij bieden kansen en mogelijkheden voor onze doelgroepen.
˘˘
Wij dragen substantieel bij aan de leefbaarheid en de ontwikkeling van onze buurten én de bewoners daarvan.
Van meerjarenbeleid naar dagelijks werk
We hebben een planning & controlcyclus ontwikkeld die
bouwstenen is om prettig te leven. Mensen hebben ruimte
duidelijk laat zien of we onze ambities ook echt waarmaken.
nodig om te leven én om zich te ontwikkelen. Een zinvolle
De strategische opdrachten en doelstellingen uit Hart voor
dagbesteding draagt bij aan welzijn en welbevinden. Dat
Tilburg worden elk jaar door onze wijkteams vertaald naar de
betekent dat er aandacht moet zijn voor werk, inkomen,
buurtplannen. Hierin staan de concrete maatregelen en pro-
onderwijs en zorg. Onze missie geeft dat duidelijk aan:
jecten in de wijken. De consequenties van deze buurtplannen
Wonen naar wens, ruimte om te leven
komen terug in de afdelingsplannen en werken door naar het jaarlijkse Tiwos-activiteitenplan en de begroting. Driemaal
˘˘
Met bijzondere aandacht voor hen die dat nodig hebben
per jaar maken wij via trimesterrapportages de balans op en
˘˘
Partner in samenwerking
sturen we zonodig bij. Daarnaast geven we via dit jaarverslag
˘˘
Actief, creatief en betrokken
zo helder en transparant mogelijk weer wat we van onze
˘˘
Financieel sociaal en solide
plannen voor 2010 hebben waargemaakt. We gaan daarbij uiteraard ook in op de voornemens die we niet hebben waargemaakt.
6
Jaarverslag Tiwos
’10
Midden in de maatschappij
7
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave
2 Tiwos als maatschappelijk ondernemer
Maatschappelijk ondernemen betekent voor ons dat wij in contact zijn met onze belanghouders, dat
we samenwerken met partners en dat we alert zijn op ontwikkelingen en daar vroegtijdig op inspelen. Daarnaast willen wij duidelijk en transparant zijn over de inzet van onze middelen en de daarmee bereikte resultaten.
2.1 Wat spraken we voor 2010 af? Strategische opdracht We nemen onze verantwoordelijkheid als maatschappelijk ondernemer in wat we doen, in wat we laten zien en in hoe wij ons verantwoorden. We zullen de huisvestingsbehoefte voor bijzondere doelgroepen in 2010 actief invullen en in gesprek blijven om eventuele wijzigingen in behoefte tijdig en goed in beeld te krijgen. We hebben minimaal 5 initiatieven van actieve bewonersgroepen ondersteund, die bijdragen aan de leefbaarheid en maatschappelijke ontwikkeling van de buurt. We hebben minimaal 4 personen de gelegenheid gegeven om bij Tiwos werkervaring te kunnen opdoen in de vorm van een stage. Onze aannemers en partners hebben 8 stageplaatsen of werkervaringsplaatsen voor bewoners uit onze wijken gerealiseerd.
In 2010 heeft Tiwos ruimte beschikbaar gesteld of (onrendabel) verhuurd aan Traverse, Moedercentrum De Parel, de Twern, de politie, kunstpodium T, De Wever, Gemeente Tilburg, St. Beheer Begeleid Wonen, St. Huisvesting Remigranten en een centrum voor buitenlandse vrouwen.
We ondersteunden ruim 30 initiatieven, waaronder Project Baksteen, een kunstproject waarbij afscheid werd genomen van woningen in herstructureringswijk Groeseind, een lunch voor kinderen van het Zuiderkwartier om het schooljaar af te sluiten en de samenwerking met de brede school te verbeteren, en diverse straatfeesten, buurtbarbecues en kinderactiviteiten georganiseerd door bewonersgroepen.
Tiwos begeleidde in 2010 5 stagiairs. Bij Post & Archief en de huishoudelijke dienst zijn daarnaast doorlopend 3 medewerkers gedetacheerd via de Diamantgroep.
x
Onze bijdrage aan het bemiddelen van bewoners naar werk is tot 2010 zeer beperkt gebleven. We bezinnen ons momenteel op een toekomstige rol hierin.
In 2009 hebben 638 huurders deelgenomen aan de servicemonitor. Er waren 4.000 huurders aangeschreven, een respons van 16%.
Het maatschappelijk rendement wordt expliciet en meetbaar opgenomen in de verantwoording van ons jaarverslag.
Paragraaf 2.2 geeft een indruk van de maatschappelijke investeringen die we in 2010 hebben gedaan en het rendement hiervan.
We voldoen aan de normen van de governance code. Voorzover wij daar niet voor kiezen, lichten we dat duidelijk toe.
De bepalingen in de governance code worden onderschreven. Daar waar dit niet het geval is wordt dit uiteengezet met het ‘pas toe of leg uit’ principe. Deze informatie is te vinden op onze website en in paragraaf 2.4 van dit verslag.
De kwaliteit en transparantie van de Tiwosjaarverslagen behoort tot de top 25.
Tiwos werd in 2010 met het jaarverslag over 2009 genomineerd voor de themaprijs ‘Verantwoorden over duurzaamheid’. We werden dit jaar niet genomineerd voor de algemene jaarverslagprijs.
We voeren doorlopend klanttevredenheidsonderzoeken uit via de servicemonitor.
gehaald, x niet gehaald, nog niet afgerond, maar wel gestart in 2010
8
Jaarverslag Tiwos
’10
2.2 Maatschappelijk rendement en waardering maatschappelijke bijdrage
In 2010 hebben we een totaalbedrag van ongeveer € 15.000
We zetten maatschappelijk kapitaal in om onze ambities
financiële bijdrage aan 'Op mijn stoep' een project waarbij 60
waar te maken en zijn daarbij bereid om, indien nodig,
jongeren op bezoek gaan bij 60 ouderen in diverse zorgcentra
onrendabel te investeren. We vinden het belangrijk helder en
om daarna in 3 ontmoetingen met deze ouderen terug te
transparant duidelijk te maken wat onze maatschappelijke
gaan naar de wijken waar de ouderen hun verleden hebben
inzet is, welke doelstellingen we proberen te behalen én
doorgebracht. Naast de eenmalige sponsorverzoeken
welke middelen en instrumenten we daarvoor gebruiken.
continueerden we ook de steun aan Stichting Leergeld, het
We betrekken onze belanghouders bij het maken van keuzes
donateurschap van Stichting Vincentius en de sponsoring van
rondom maatschappelijk investeren. Daarnaast is maat-
het Ariënsfonds, CAST, Spint, Contour, Pater Poels, Milieucafé
schappelijk rendement een belangrijk criterium binnen het
en Stichting Straat.
uitgegeven aan sponsoring. We leverden onder andere een
afwegingskader voor (beleids)beslissingen. In tabel 1 maatschappelijk rendement worden de maatschappelijke
Met Hulpactie Tiwos ondersteunen we kleinschalige
investeringen en rendementen uit 2010 geconcretiseerd en
projecten in ontwikkelingslanden. In 2010 is € 15.600 is
toegelicht.
overgemaakt aan Stichting Broeder Gerard voor noodhulp na de verwoestende aardbeving in Haïti. Dit bedrag is gebruikt
De totale maatschappelijke investering van Tiwos in 2010 is
voor de opvang van slachtoffers, reparatie aan eigen
circa € 6.104.000. Deze investering bestaat uit € 2.464.000
gebouwen en de bouw van een school.
aan directe maatschappelijke investeringen en € 3.640.000 huurderving (ten opzichte van de gemiddelde corporatie in Nederland met een huur van 72% van de maximale huur-
2.4 Governance
De Raad van Toezicht en het Bestuur van Tiwos vinden goed
prijs). Ten opzichte van een commercieel verhuurder (die zich
ondernemingsbestuur van groot belang. Daarom wordt
wat betreft huurstelling zal richten op 100% van de maxi-
regelmatig stilgestaan bij dit onderwerp. De hoofdlijnen van
male huurprijs) is de huurderving € 18.025.000, en zijn de
de afspraken rondom de governancestructuur bij Tiwos zijn
totale maatschappelijke investeringen circa € 20.489.000.
neergelegd in een aantal documenten. Te weten de statuten,
De € 122.000 korting gegeven in KoopGarant (die is meege-
het besturingsmodel, het huishoudelijk reglement van de
nomen in de berekening van de directe maatschappelijke
Raad van Toezicht, het directiestatuut, het reglement audit
investeringen) levert in de toekomst mogelijk nog gedeelte-
commissie, het reglement remuneratiecommissie, het
lijk rendement op voor Tiwos, aangezien Tiwos meedeelt in
treasury statuut, de afspraken rondom risicomanagement, de
de waarde-ontwikkelling van de woningen (dus zowel
integriteitscode en de klokkenluidersregeling. Wijzigingen in
positief als negatief).
de governance structuur worden ter goedkeuring aan de Raad van Toezicht voorgelegd. Voor een uitgebreidere
Daarnaast heeft Tiwos in 2010 circa € 6.549.000 onrendabel
beschrijving verwijzen we naar de website van Tiwos (www.
geïnvesteerd in nieuwbouw van 10 woonzorgeenheden, en
tiwos.nl). Daar is ook een aantal documenten te downloaden.
groot onderhoud aan 95 woningen. Voor nieuwbouw bedraagt het onrendabele deel van de investering 11%, voor
Als lid van Aedes onderschrijft Tiwos de Aedes-, en bijbeho-
groot onderhoud is dit 61%.
rende governance code, maar wel met een eigen lijn. In 2010
2.3 Sponsoring en giften
hebben we opnieuw alle eisen en criteria die in genoemde codes zijn opgenomen bekeken en beoordeeld in hoeverre wij
We zien voor Tiwos een actieve rol weggelegd om de
daaraan voldoen, of wij daar aan willen voldoen en van welke
leefbaarheid en het welzijn in onze buurten goed te houden
criteria wij bewust zullen afwijken. Bij 8 eisen is geconclu-
en te verbeteren. Dit doen we naast de leefbaarheidprojecten
deerd dat wij niet conform de standaard zullen handelen,
die in hoofdstuk 4 besproken worden, onder andere door
omdat wij dit, bewust, anders hebben opgelost. Voor een
sponsoring en donaties. Ons sponsorbeleid heeft als primair
compleet overzicht van de analyse, de openstaande acties en
doel kansen en mogelijkheden te bieden aan onze doelgroe-
de criteria waarvan wij afwijken, verwijzen we naar het
pen, de onderlinge betrokkenheid en verbondenheid van
speciaal daartoe ingerichte deel op onze website www.tiwos.
bewoners in buurten te bevorderen en bijdragen aan
nl. We volstaan hier met de vermelding dat wij afwijken op
maatschappelijke ontwikkeling en leefbaarheid voor onze
de onderstaande onderwerpen.
doelgroepen. De sponsorinitiatieven moeten een raakvlak hebben met onze missie, doelgroep of strategische opgaven.
9
Hart voor Tilburg
˘˘
II.1.2 aan RvT ter goedkeuring voorleggen van e. beëindiging arbeidsovereenkomst aanmerkelijk aantal werknemers en f. ingrijpende wijziging arbeidsomstandigheden
˘˘
˘˘
˘˘
˘˘
˘˘
˘˘
onze definitie van integriteit nieuw leven in te blazen. Op
voegdheid van bestuur/directie met informatieplicht aan
basis van een risico-inventarisatie (vanuit risico-manage-
RvT vooraf.
ment) en de nulmeting van het Centraal Fonds Volkshuisves-
II.2.1 benoeming bestuurder maximaal 4 jaar; dit kan
ting hebben we onze code uitgebreid en hier en daar wat
problemen opleveren bij werving kwalitatief goede be-
scherper geformuleerd, tot een manifest dat houvast en een
stuurder en ‘prijsopdrijvend’ werken.
kader biedt. Om met elkaar in gesprek te blijven over het
III 2.2 onafhankelijkheidscriteria leden RvT; g. RvT ziet
thema is er in 2010 een themamiddag georganiseerd voor het
geen reden om huurders van Tiwos hiervan uit te sluiten
personeel met een zaaldiscussie. Ook heeft onze externe
en h. over de relatie met aan Tiwos gerelateerde instel-
vertrouwenspersoon integriteit zich aan de medewerkers
lingen. Uitgebreide informatie over de holdingstructuur
voorgesteld. Voor de integriteitscode en instrumenten en
is te vinden in het jaarverslag.
maatregelen verwijzen wij naar www.tiwos.nl. U vindt hier
De onderwerpen van artikel III.6.5 (delegatie lid van RvT)
onder andere onze klokkenluidersregeling, de regeling in
en III 6.6 (waarneming bestuurstaken door lid RvT) heeft
geval van belangenverstrengeling en de gegevens van onze
Tiwos in statuten geregeld.
vertrouwenspersoon.
IV2.4 aanvullende opdrachtverstrekking aan externe accountant door bestuur hoeft niet goedgekeurd te wor-
In 2010 heeft zich één situatie voorgedaan waarbij de
den door RvT, wordt gezien als verantwoordelijkheid
vertrouwenspersoon integriteit is ingeschakeld. Conform de
bestuur.
integriteitscode is een onderzoek ingesteld. De resultaten
IV 3.1 Het werkplan van de interne accountant wordt
daarvan waren begin 2011 bekend. Inmiddels heeft het
gezien als verantwoordelijkheid bestuur.
bestuur passende maatregelen getroffen.
V.2.3 RvT hoeft niet voltallig aanwezig te zijn op vergadeV.2.4 m.b.t. het plaatsen van verslagen van bijeenkomsten met belanghebbenden op internet achten wij het informeren van belanghebbenden voldoende.
10
Voor 2010 spraken we af onze integriteitscode te herzien en
bij ingrijpend aantal werknemers. De RvT ziet dit als be-
ringen belanghebbenden. ˘˘
Doorlopende en hernieuwde aandacht voor integriteit
Jaarverslag Tiwos Tabel 1
’10
Overzicht maatschappelijke investeringen en het rendement in 2010
Maatschappelijke investering
Doel maatschappelijke investering
Kosten maatschappelijke investering (input)
Gerealiseerde resultaat van maatschappelijke investering (output)
Wij bieden onze doelgroepen slaagkansen tegen redelijke prijzen Maatschappelijke investering via niet-gerealiseerde huurinkomsten in de sociale woningvoorraad (na correctie voor toename huurtoeslag)
Het bieden van betaalbare woonruimte voor de primaire en secundaire doelgroep door: ˘˘ 75% van ons bezit bereikbaar te houden voor huishoudens die recht hebben op huurtoeslag met een huur onder de aftoppingsgrens van de huurtoeslag1 en; ˘˘ Per eind 2014 minimaal 6.7952 woningen onder de liberaliseringsgrens aan te bieden, waarvan 5.549 onder de eerste aftoppingsgrens.
Niet-gerealiseerde huurinkomsten komen voort uit het feit dat Tiwos een maatschappelijke verhuurder is, en geen commerciële verhuurder die voor zijn bezit een marktconforme huur vraagt. Als marktconforme huur hanteren wij de maximale huur op basis van de WWS-punten. De niet-gerealiseerde inkomsten van € 18.025.000 zijn opgebouwd uit: ˘˘ Het verschil tussen werkelijke huur en streefhuur (met onze streefhuur voldoen we ruim aan onze maatschappelijke taak, die o.a. geborgd is in lokale prestatie- afspraken): € 3.640.000 ˘˘ Het verschil tussen streefhuur en maximale huur (oftewel het verschil tussen de strategie van Tiwos en de strategie van een commercieel verhuurder): € 14.385.000
In 2010 is 93,8% van de woningen van Tiwos goedkoop of bereikbaar, waarmee de afspraken die in het Convenant Wonen 2010-2015 zijn vastgelegd, ruimschoots worden gehaald. Om de gestelde doelstellingen ten aanzien van het bieden van betaalbare woonruimte voor de primaire en secundaire doelgroep te kunnen realiseren maar tegelijkertijd voldoende investeringsmiddelen te behouden, heeft Tiwos in 2010 besloten om de streefhuur te verhogen tot gemiddeld 83% van de maximaal redelijke huur. Hiermee willen wij versneld toegroeien naar het landelijk gemiddelde van 72%. Tiwos zit hier met een gemiddelde huidige huur van 65,2% van de maximale huur overigens ruim onder.
De maatschappelijke huurbijdrage via niet-gerealiseerde huurinkomsten van sociale huurwoningen is € 3.640.000. Verhuur maatschappelijk vastgoed en zorgvastgoed
Het bieden van huisvesting aan organisaties met een maatschappelijke doelstelling en aan zorgorganisaties.
De onrendabele verhuur aan zorgorganisaties is door het specifieke karakter van het vastgoed niet precies te becijferen, maar bedraagt ongeveer € 150.000.
In 2010 heeft Tiwos vhe`s beschikbaar gesteld of onrendabel verhuurd aan Moedercentrum De Parel, Stichting Voedselbank, de Twern, de politie, kunstpodium T, De Wever, Gemeente Tilburg, St. Beheer Begeleid Wonen, St. Huisvesting Remigranten en een centrum voor buitenlandse vrouwen. Traverse huurt 3 panden met in totaal 155 vhe’s ten behoeve van maatschappelijke opvang. Het exploitatieresultaat hiervan wordt in een fonds gestort ten behoeve van toekomstige onderhoudslasten. Daarnaast verhuurt Tiwos bijna 300 verhuureenheden aan de zorgorganisaties Thuishoven, Amarant, De Wever, Zwijssenstichting, ASVZ en Prisma.
Sociale koopconstructie 1: korting van 10% op de taxatiewaarde bij verkoop woning aan de zittende huurder
Het bieden van betaalbare woonruimte voor onze doelgroep, specifiek voor starters.
De kosten van het geven van 10% korting aan zittende huurders bedragen € 85.000.
Tiwos heeft in 20109 47 woningen verkocht uit bestaand bezit, waarvan ongeveer 80% onder de € 175.000 (definitie starterswoning gemeente). Daarvan zijn 4 woningen verkocht aan de zittende huurder. Daarnaast hebben we nog een kamerpand en standplaats verkocht aan de zittende huurder/ instantie.
Sociale koopconstructie 2: KoopGarant
Het bieden van betaalbare woonruimte voor onze doelgroep, specifiek voor starters.
Er is in 2010 voor € 1.197.000 korting verstrekt via de constructie koopgarant. In ruil voor de gemiddelde korting van 21% deelt Tiwos voor 34,5% (positief danwel negatief) in de waarde-ontwikkeling mee. De financieringslast van de gegeven korting van de verkochte koopgarant woningen in 2009 bedraagt in totaal tot 2009 circa € 387.000.
In 2010 zijn 35 woningen verkocht onder koopgarant en 2 woningen teruggekocht uit koopgarant waarvan 1 weer meteen is verkocht in koopgarant. Het gaat om 30 nieuwbouw woningen (De vier gewesten), 2 woningen zijn teruggekocht in 2008 en pas verkocht in 2009 en 2 huurwoningen in het Rijghpark zijn verkocht onder koopgarant. Per 31-12-2009 heeft Tiwos in het totaal 65 woningen in Koopgarant (waarvan 1 woning op de balans staat).
Afspraak zoals die is opgenomen in Hart voor Tilburg (meerjarenbeleidsplan 2007-2011) Vertaling naar het Tiwos-aandeel van de afspraken op stadsniveau per 31-12-2014 zoals die zijn opgenomen in het Convenant Wonen 2010-2015: minimaal 27.800 woningen onder de liberaliseringsgrens, waarvan 21.000 woningen onder de eerste aftoppingsgrens
1
2
11
Hart voor Tilburg
Maatschappelijke investering
Doel maatschappelijke investering
Kosten maatschappelijke investering (input)
Gerealiseerde resultaat van maatschappelijke investering (output)
We nemen onze verantwoordelijkheid op het gebied van duurzaamheid Investeringen in duurzaamheid en energiebesparing
Het bevorderen van energiebesparing ten behoeve van milieu en huurder.
Deze zijn verwerkt in projectkosten.
In 2010 is de duurzaamheidsstrategie vastgesteld. Het uitgangspunt is efficiënt en effectief. Bij grootonderhoud -projecten worden standaard energiebesparende maatregelen uitgevoerd en dakisolatie en HR++ glas bij dak c/q kozijnvervanging zijn in het standaard onderhoudsbeleid opgenomen. Daarnaast is vastgesteld dat in 2011 een energiepilotproject voor zo’n 124 woningen wordt uitgevoerd. In 2011 wordt het beleid verder uitgewerkt aan de hand van onze ervaringen.
Hout met duurzaam keurmerk opgenomen in bestek
Door het gebruik van duurzame materialen het milieu minder te belasten.
Deze zijn verwerkt in projectkosten.
Gebruik van verantwoord gekapt hout draagt bij aan een duurzamere wereld.
We bieden de klant keuzemogelijkheden Onrendabele (deel van de) investeringen in Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW), Verrijkt Wonen3 en domotica/ opplussen.
Het aanbieden van woonproducten die het kwaliteitsniveau in de woning vergroten en het wonen prettiger en veiliger maken.
€ 571.000 (PKVW € 500.000 en Verrijkt Wonen € 71.000).
Aanpassingen in het kader van PKVW worden meegenomen binnen planmatig onderhoud. Er zijn bij 424 woningen verbeteringen aangebracht. De certificaten volgen in 2011. 132 bewoners hebben gebruik gemaakt van Verrijkt Wonen, waarbij bij sommigen meerdere aanpassingen zijn uitgevoerd.
We vernieuwen en verversen onze voorraad en zorgen voor voldoende variatie in ons woningbezit Onrendabele investeringen in nieuwbouw (incl. investeringen in monumentale gebouwen)
Het bieden van betaalbare woonruimte voor de primaire en secundaire doelgroep.
-
In 2010 heeft Tiwos geen nieuwbouw huurwoningen opgeleverd.
Onrendabele investeringen in nieuwbouw zorg- en maatschappelijk vastgoed
Het aanbieden van woonruimte/bedrijfsruimte aan doelgroepen met een extra zorgbehoefte.
Circa € 103.000. Dit komt overeen met circa 11% van het investeringsbedrag.
In 2010 heeft Tiwos 10 woonzorgeenheden (Stationstraat 45 ) opgeleverd). De onrendabele investering bedraagt gemiddeld € 10.300 per vhe.
Onrendabele investeringen groot onderhoud
Het bieden van een kwalitatief goede woning tegen een betaalbare prijs.
Circa € 6.446.000. Dit komt overeen met circa 61% van het investeringsbedrag.
In 2010 heeft Tiwos 95 vhe`s (Loblaan 19 vhe’s en Jeruzalem 76 vhe’s) groot onderhoud gegeven, vooral eengezinswoningen. Deze woningen zijn wat betreft huurprijs gericht op de primaire doelgroep. De onrendabele investering bedraagt gemiddeld € 67.900 per woning.
Verrijkt Wonen is een pakket van producten op het gebied van
3
wonen en zorg waarmee huurders langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Tiwos biedt dit gratis aan.
12
Jaarverslag Tiwos
Maatschappelijke investering
Doel maatschappelijke investering
Kosten maatschappelijke investering (input)
’10
Gerealiseerde resultaat van maatschappelijke investering (output)
We komen en blijven in contact met onze huurders, zowel individueel als collectief Ondersteunen Huurders Belangen Organisatie (HBO)
Democratisering huurders en het bevorderen belangenvertegenwoordiging.
€ 29.000
Tiwos heeft onder andere de adviseur van het Woonbond Kennis Adviescentrum, de HBO-bijeenkomsten en PR middelen van de HBO bekostigd.
Producten/dienstverlening individuele huurders
Het voordelig aanbieden van diensten op het brede terrein van wonen en deelname aan de samenleving.
€ 50.000
Al onze huurders hebben in 2010 van Tiwos een kortingspas ontvangen. Deze pas kan bij verschillende bedrijven gebruikt worden. Huurders en bedrijven blijven enthousiast. Vanaf 2010 krijgen onze nieuwe huurders een set van twee spaarlampen cadeau. In 2010 zijn 23 huurders beloond omdat ze al vijftig jaar aaneengesloten een woning van Tiwos huren en zich als goed huurder hebben gedragen. Aan ieder van hen is drie maanden van het netto- huurbedrag overgemaakt.
Collectieve zorgverzekering
Door bemiddeling van Tiwos biedt zorgverzekeraar VGZ aan Tiwos-huurders 6 tot 10% korting op de verzekeringspremies.
Besparing huurders: € 39.000 - € 86.000
In 2010 hebben 614 van onze huurders gebruik gemaakt van de collectieve ziektekostenverzekering die wij samen met Meeus aanbieden. Het gaat in totaal om 429 polissen met een korting tussen de € 90 en € 200 op jaarbasis op de premies voor de zorgverzekering.
Servicemonitor (huurderstevredenheidsenquêtes)
Door middel van het continu meten van onze klanttevredenheid willen wij onze dienstverlening optimaliseren.
-
In 2010 heeft 30% van onze klanten de mogelijkheid gehad om hun tevredenheid kenbaar te maken. De gemiddelde tevredenheid is 88% (in 2009 86%). We gebruiken de uitkomsten om verbetertrajecten in te zetten: ˘˘ Herhalingstrainingen om de deskundigheid van onze callcentermedewerkers te verhogen zodat klanten minder vaak doorverbonden hoeven worden. ˘˘ Herhalingstrainingen klantgericht corresponderen om onze schriftelijke communicatie te verbeteren. ˘˘ De communicatie bij groot onderhoudsprojecten.
13
Hart voor Tilburg
Maatschappelijke investering
Doel maatschappelijke investering
Kosten maatschappelijke investering (input)
Gerealiseerde resultaat van maatschappelijke investering (output)
We werken aan leefbare buurten en dragen actief bij aan verbetering van die leefbaarheid Zorghuis
Het oplossen van individuele probleem- en overlastsituaties.
Vanaf 2009, na opgaan van Symfonie in zorghuis zijn er voor Tiwos geen kosten meer verbonden aan dit initiatief.
In 2006 is op initiatief van stichting Symfonie Bemoeizorg Tilburg opgezet. Dit is in de loop van 2008 opgegaan in het Zorghuis, een initiatief van de gemeente Tilburg. Het voormalig bestuur van symfonie vormt een adviesraad voor het Zorghuis.
Sponsoring en giften
Ondersteuning van (bij voorkeur) lokale initiatieven die ten goede komen aan de leefbaarheid in de wijken en/of onze primaire doelgroep.
€ 15.000
In 2010 heeft Tiwos 14 initiatieven ondersteund en daarmee een bijdrage kunnen leveren aan de leefbaarheid en het welzijn van onze doelgroep.
Ariënsfonds
Het bieden van financiële ondersteuning aan mensen die alleen komen te staan en het op eigen kracht niet redden. Daarnaast richt het fonds zich op ondersteuning van initiatieven die onderlinge betrokkenheid in een buurt bevorderen of een bijdrage leveren aan de oplossing van (individuele) woonproblematiek.
€ 10.000
Het Ariënsfonds is afhankelijk van giften. Tiwos heeft zich garant gesteld voor een jaarlijkse maximale bijdrage van € 15.000.
Voorschieten huurtoeslag
Het voorkomen dat huurders in financiële problemen komen doordat de huurtoeslag niet op tijd wordt uitgekeerd (preventieve werking ten aanzien van ontstaan huurschuld).
-
Tiwos heeft in 2010 naar schatting voor ongeveer 100 huurders de overbrugging verzorgd tussen het moment van huren en het moment van huurtoeslag ontvangen. Het gemiddelde bedrag is niet bekend. Dit bedrag wordt na een aantal maanden terugbetaald.
Schuldhulpverlening
Het voorkomen dat huurders in financiële problemen komen door het ontstaan van huurschuld en het voorkomen van huisuitzettingen.
€ 16.000
Tiwos heeft een overeenkomst met het bureau schuldhulpverlening van de gemeente Tilburg. Tiwos betaalt de consulent die schuldhulpverlening van Tiwos huurders begeleid. Gedurende de begeleiding door schuldhulpverlening of bij een sanering vindt in principe geen ontruiming plaats. In 2010 heeft Tiwos 33 huurovereenkomsten ontbonden, waarvan 27 vanwege huurachterstand , 4 vanwege overlast en 2 vanwege hennep. Ten opzichte van 2009 heeft de daling ondanks de verslechterde economische situatie. waarin veel van onze huurder verkeren doorgezet, zowel in aantal als in totale achterstand. Dit komt vooral door een strak incassobeleid en omdat in samenwerking met ons team leefbaarheid in een zo vroeg mogelijk stadium van achterstand middels een huisbezoek samen met de klant naar oplossing op maat wordt gezocht. Deze aanpak wordt ook door onze huurders gewaardeerd.
Inzet personeel ten behoeve van leefbaarheid en investeringen in leefbaarheid en activiteiten/ondersteunen lokale initiatieven
Het bevorderen van de leefbaarheid in de buurten van Tiwos.
€ 1.293.000 waarvan € 1.060.000,- aan personeelskosten (circa 17% van de formatie) en € 233.000 aan Sociaal Beheer. Dit betekent dat Tiwos per woning € 179 heeft uitgegeven aan leefbaarheid (o.b.v 7.209 woningen in exploitatie).
Leefbaarheidonderzoek (Lemon en de veiliheidsmonitor van de gemeente) toont aan dat de helft van onze 30 buurten t.a.v. 2004 en 2007 vooruit is gegaan. 2 buurten zijn achteruitgegaan, terwijl de erst stabiel is gebleven. Zeker in de herstructureringswijken laat onze aanpak positieve effecten zien, alhoewel de Tiwosbuurten overwegend onder het Tilburgse gemiddelde blijven scoren. De effectiviteit van preventieve inzet is moeilijk in cijfers te meten, maar wordt door klanten en stakeholders over het algemeen sterk gewaardeerd.
14
Jaarverslag Tiwos
’10
Maatschappelijke investering
Doel maatschappelijke investering
Kosten maatschappelijke investering (input)
Gerealiseerde resultaat van maatschappelijke investering (output)
Maatschappelijke OntwikkelingsMaatschappij (MOM)
Het leveren van een substantiële bijdrage aan de ontwikkeling van een duurzaam woonen leefklimaat op wijkniveau; een wijksamenleving waarin bewoners zich kunnen ontplooien en waarin ze kunnen blijven wonen, ook indien zich een behoefte aan begeleiding, ondersteuning of zorg voordoet.
€ 33.000
Was het startjaar 2009 het jaar om de MOM op de kaart te zetten, in 2010 is focus aangebracht op de doelen van de Tilburgse wijkimpuls ‘werk, armoede en startkwalificatie’. Rollen zijn: aanjagen, versterken en verbinden. Projecten die concreet opgepakt zijn zijn: MOM@work, het Bodde-huis (leerwerktraject/dagbesteding voor jongeren met een verstandelijke beperking), de voorbereiding voor het werkpunt (wijkgerichte plek in de Kruidenbuurt voor bewoners om de eerste stappen op de participatieladder te zetten) en het verkrijgen van inzicht in de mens achter de werkloosheidscijfers. Daarnaast is veel aandacht besteed aan het verbinden van werkers in de wijk en het naar een hoger plan tillen van de projectgroepen in Kruidenbuurt en Groenewoud door het werken aan wijkimpulsplannen.
2e kansbeleid (doorontwikkeling interventie)
Het voorkomen van huisuitzetting van huurders waarvoor inmiddels een huisontruimingsvonnis is verkregen (na uitgebreide preventieve inzet van de corporaties en in veel gevallen maatschappelijke organisaties).
€ 20.000
Tiwos heeft sinds 1997 een samenwerkingsovereenkomst met WonenBreburg, TBV Wonen, de gemeente en de stichting voor maatschappelijke opvang Traverse voor het bieden van een tweede kans met ondersteunende woonbegeleiding aan huurders met een problematische woonsituatie. In 2010 is interventie doorontwikkeld en aangescherpt tot het 2e kansbeleid. Dit wordt in 2011 geïmplementeerd.
Tilburg Akkoord
Het Tilburg Akkoord is een convenant tussen TBV Wonen, WonenBreburg, Tiwos en de Gemeente Tilburg. Deze partijen investeren 10 jaar lang extra in maatschappelijke initiatieven in de 5 Tilburgse impulswijken. Hierbij staan thema´s centraal die bewoners zelf hebben genoemd: werk, inkomen en onderwijs.
-
Het Tilburg Akkoord is getekend op 6 februari 2009. In totaal zijn tot nu toe 19 aanvragen ingediend, en 7 aanvragen goedgekeurd. De projecten lopen te kort om ze inhoudelijk te kunnen beoordelen. De goedgekeurde aanvragen sluiten goed aan bij de drie impulsdoelstellingen, maar de participerende partijen plaatsen kanttekeningen bij de duurzame bijdrage van projecten, de onderlinge samenhang en de borging in regulier werk. Op de bereikte resultaten wordt in 2011 nadrukkelijk gemonitord. Daarnaast wordt door de afstemming van projecten in wijkimpuls-plannen focus aangebracht.
Skaeve Huse
Voorkomen dat personen, die vanwege een met een sterk afwijkend woongedrag (extreme overlast) op straat terecht komen.
€ 7.000
Na een lange voorbereiding (o.a. door juridische procedures) is in najaar 2009 het project Skaeve Huse gebouwd. Op 22 december 2009 is dit officieel geopend. Inmiddels wonen er 9 personen (dit is de max. capaciteit).
15
Hart voor Tilburg
Maatschappelijke investering
Doel maatschappelijke investering
Kosten maatschappelijke investering (input)
Gerealiseerde resultaat van maatschappelijke investering (output)
We nemen onze verantwoordelijkheid als maatschappelijk ondernemer Stageplekken creëren
Het aanbieden van (meeloop) stageplaatsen vanuit de betrokkenheid bij de samenleving en armoedeproblematiek in het bijzonder.
€ 3.000 aan stagevergoeding. Daarnaast steekt Tiwos tijd en energie in de begeleiding van stagiairs, om ze een breed beeld te geven van het werken bij een corporatie.
Tiwos heeft in 2010 5 stageplekken gecreëerd.
Tiwos participeert in 100% bouw
Tiwos participeert in 100% bouw & SchildersCool en creëert daardoor werkervaringsplaatsen voor Tilburgse jongeren
Er is door Tiwos veel tijd en energie gestoken om deze projecten tot stand te laten komen. De meerkosten wat betreft de uitvoering ten opzichte van het werk laten uitvoeren door een aannemer zijn niet goed inzichtelijk te maken.
In 2010 heeft Tiwos leerlingen van 100% bouw ingezet in een mutatiewoning; onder begeleiding van vakmensen van Alphons Coolen hebben de leerlingen het werk uitgevoerd. Daarnaast is met SchildersCool en Maas Schilderwerken een leerlingenproject “binnenschilderwerk portieken” voorbereid; de uitvoering van dit project is in januari 2011 gestart.
Maatschappelijk werkgeverschap
Een aantal medewerkers van de Diamantgroep werkt op detacheringsbasis bij Tiwos. Hiermee helpen wij mensen aan het werk die mogelijk op de arbeidsmarkt moeite hebben met het vinden van een baan.
Aan detacheringkosten betaalden we in 2010 € 62.000. Omdat deze medewerkers ook gewoon “arbeid” verrichten zijn dit natuurlijk niet alleen kosten. Er staat arbeid tegenover.
Er zijn 3 medewerkers van de diamantgroep aan het werk bij Tiwos.
Tiwos Hulpactie
Het ondersteunen van kleinschalige projecten in ontwikkelingslanden.
€ 16.000,-
Tiwos heeft ook in 2010 het initiatief ondersteund van broeder Gerard. Dit initiatief biedt onderdak en ondersteuning aan straatmeisjes in Haïti. Dit is eens te meer nodig door de aardbeving, waardoor het project zwaar getroffen is.
Deelname aan Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg (SOM)
Het behoud en herstel van (vervallen) cultuurhistorische en monumentale panden in Tilburg.
-
Ten behoeve van de SOM is in 2007 in totaal € 800.000 beschikbaar gesteld. In 2010 zijn verschillende panden aangekocht. Deze panden worden opgeknapt zodat ze weer bewoond kunnen worden.
Deelname aan de beursvloer Tilburg
Stichting voor vrijwilligerswerk Contour organiseert jaarlijks een beursvloer, waarbij vrijwilligersorganisaties met een vraag in contact worden gebracht met professionele organisaties.
-
Op de beursvloer 2010 heeft Tiwos 3 matches tot stand gebracht met vrijwilligersorganisaties. De matches betroffen hergebruik van afgeschreven computerapparatuur.
Bestuursondersteuning en onderwijs
Vanuit de professionele expertise van medewerkers leveren wij ook een (bestuurlijke) bijdrage aan maatschappelijke organisaties en onderwijs
-
Managers van Tiwos hebben in 2010 bestuurlijke ondersteuning gegeven aan Hall of Fame, de MBO opleiding Studio T en Stichting Leergeld. Daarnaast hebben medewerkers gastcolleges gegeven bij onder andere Studio T en de HBO-opleiding sociale psychologie van Fontys.
16
Jaarverslag Tiwos
’10
"ja, mits" in plaats van "nee, tenzij"
17
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave
3 De klant centraal
Tiwos handelt vanuit de wens en behoefte van de klant. We denken hierbij in oplossingen in plaats van problemen. En als we niet geheel aan de behoefte van de klant tegemoet kunnen komen, proberen we daar duidelijk over te zijn. We vergroten slaagkansen door redelijke prijzen voor onze
woningen te blijven vragen. Maar ook door variatie te bieden in woningen, buurten en prijsklas-
sen. Daarnaast onderzoeken we specifieke woonbehoeften van mensen met een extra zorgvraag.
3.1 Wat spraken we voor 2010 af? Strategische opdracht We bieden onze doelgroepen redelijke slaagkansen tegen redelijke prijzen Per 2008 is 50% van het verkoopaanbod uit bestaand bezit bereikbaar voor tweeverdienende starters met een prijs tot € 175.000, - k.k. Eind 2010 hebben wij minimaal 6.395 woningen met een huur onder 2e aftoppingsgrens. Eind 2010 hebben wij minimaal 5.116 woningen onder de 1e aftoppingsgrens.
we hebben in 2010 103 vhe’s verkocht (waarvan 70 woningen aan particulieren). De woningen hebben een gemiddelde verkoopprijs van € 148.000, -. Slechts 2 woningen waren duurder dan € 175.000, -.
Met eind 2010 6.754 woningen onder de 2e aftoppingsgrens zitten we hier ruim boven.
88% van onze huurders geeft aan tevreden te zijn over onze dienstverlening. Dat is een stijging van 2% t.o.v. 2009.
Gezien de crisis hebben we dit voor 2010 bijgesteld naar 50 woningen. We hebben 70 woningen uit bestaand bezit verkocht aan particulieren in 2010. Zie de tabel 3 op pagina 31 voor meer informatie.
Met 6.159 woningen eind 2010 zitten we hier ruim boven.
Strategische opdracht We optimaliseren de dienstverlening aan de klant Het percentage klanten dat tevreden is over de kwaliteit van dienstverlening is minimaal 85%.
Strategische opdracht We bieden de klant keuzemogelijkheden Verkoop van 60 woningen uit bestaand bezit tegen een betaalbare prijs (tot € 175.000, - k.k.).
Strategische opdracht We komen en blijven in contact met onze huurders zowel individueel als collectief Ongeveer 1200 klanten hebben via de servicemonitor hun mening kunnen geven over de dienstverlening van Tiwos.
30% (2.200) van onze huurders heeft de servicemonitor ontvangen. 38% (845) van de benaderde huurders heeft er aan deelgenomen.
gehaald, x niet gehaald, nog niet afgerond, maar wel gestart in 2009
18
Jaarverslag Tiwos
’10
3.2 Slaagkansen bieden tegen een redelijke prijs
deze groep valt 29,5% in de huurcategorie goedkoop (een
In ons beleidsplan Hart voor Tilburg hanteren we drie doel-
rekenhuur tot en met € 357,37). De gemiddelde huur van de
groepen: de primaire doelgroep met een inkomen tot
sociale voorraad tot € 647,53 per einde 2010 bedroeg € 406.
€ 29.350, de secundaire doelgroep met een inkomen tussen
In het Convenant Wonen2 is met betrekking tot de kernvoor-
€ 29.125 en € 48.750 en de tertiaire doelgroep met een inko-
raad3 afgesproken dat de corporaties gezamenlijk eind 2014
men hoger dan € 48.750 (prijspeil 2010).
ca. 21.000 woningen beschikbaar hebben met een huurprijs die gelijk of lager is dan de 1e aftoppingsgrens van de huur-
We vinden het belangrijk om de primaire (en secundaire)
toeslag (€511,50). Wij nemen onze verantwoordelijkheid en
doelgroep slaagkansen te bieden tegen redelijke prijzen. We
garanderen daarin ons aandeel van 5.654 woningen.
hanteren dan ook al jarenlang een gematigd huurprijsbeleid. In 2010 was de werkelijke huur gemiddeld 65,8% van de
Huurverhoging
maximale huur. Daarmee vraagt Tiwos per jaar ruim € 17,9
De maximale huurverhoging per 1 juli 2010 is door VROM
miljoen minder huur (exclusief het eventuele effect van huur-
vastgesteld op 1,2%. De gemiddelde huurverhoging voor
toeslag op de te betalen huur) dan wat volgens het WWS-
Tiwos-woningen komt per 1 juli uit op 1,14% en dat komt
systeem1 als maximaal redelijk voor ons totaalbezit wordt
overeen met een gemiddelde huurverhoging van € 4,60 per
beschouwd. We zoeken de balans tussen een voor onze doel-
maand.
groepen betaalbaar prijsniveau en de vanuit continuïteitsoverwegingen benodigde middelen. De komende jaren zullen
Huurcommissie
we naar het landelijk gemiddelde toegroeien (in 2010 was dat
De huurcommissie behandelt onder andere bezwaarschrif-
73% van de maximaal redelijke huur).
ten van huurders tegen de huurverhoging. In 2010 zijn er 4 bezwaarschriften tegen huurverhoging ingediend. Eén zaak
In 2010 was 93,8% van onze woningen bereikbaar. Dit wil
was niet ontvankelijk, in twee gevallen is de huurder in het
zeggen dat deze een huur hebben tot en met € 548,18. Van
gelijk gesteld, in één geval is het bezwaar ingetrokken.
Tabel 2 Verschuiving tussen goedkope, bereikbare, middeldure en dure voorraad Categorie
Voorraad per 31-122010
% van de totale voorraad
Voorraad per 31-122009
% van de totale voorraad
Goedkoop < € 357,37
2.125
29,5
2.487
33,4
Bereikbaar ≤ € 511,50 1 en 2 persoonshuishouden (2e aftoppingsgrens huurtoeslag)
4.034
56,0
4.119
55,3
Bereikbaar ≤ € 548,18 > 3 persoonshuishouden (2e aftoppingsgrens huurtoeslag)
595
8,3
428
5,8
Subtotaal sociale huur
6.754
93,8
7.034
94,5
Middelduur ≤ € 647,53
277
3,7
250
3,4
Duur > € 647,53 (geliberaliseerd)
178
2,5
158
2,1
Totaal
7.209
100
7.442
100
Het WWS is een wettelijk vastgelegd systeem om de kwaliteit van een woning uit te drukken in punten. Met dat puntenaantal kan de maximale kale huurprijs vastgesteld worden.
Tilburg en het Stedelijke Bewonersoverleg Tilburg het Convenant Wonen 2010-2014 afgesloten.
1
Begin 2010 hebben de Tilburgse woningcorporaties, de gemeente
2
Kernvoorraad bestaat uit die woningen met huren onder 1e en 2e aftoppingsgrenzen voor de huurtoeslag.
3
19
Hart voor Tilburg
3.3 Verhuur
zit verkocht. Dit is inclusief 13 woningen uit groot onderhouds-
Op 31 december 2010 stonden er 42.233 woningzoekenden
22 maycretes (aan de gemeente Tilburg) en 2 parkeerplaatsen
ingeschreven bij Woning in Zicht4, waarvan 19 urgent wo-
verkocht. In totaal is de koopopbrengst € 12.124K (gemiddeld
ningzoekenden. De gemiddelde registratieduur bedraagt 55
voor de 70 vhe’s: € 131K).
Inschrijvingen
project Jeruzalem. Tevens zijn er een kamerpand van 6 vhe’s,
maanden. 31 december 2010 stonden er 130 woningzoekenden geregistreerd met extra inschrijfduur. Het totaal aantal
De door de overheid verstrekte koopsubsidie, maakte kopen
door Tiwos toegewezen woningen (exclusief tijdelijke ver-
voor starters makkelijker. Helaas is die regeling half april be-
huur) was 764.
ëindigd. In 2010 konden kopers nog wel aanspraak maken op een gemeenteregeling: ‘starterslening’, waarvan ook een be-
De aanbiedingsgraad5 voor Tiwos-woningen in 2010 is ten opzichte van 2009 gedaald van 2,5 naar 2%. Deze daling kan voor een deel verklaard worden door een andere definitie bij groepsaanbiedingen. De mutatiegraad6 voor Tiwos-wo-
hoorlijk aandeel van onze kopers gebruik heeft gemaakt.
3.5 Optimale dienstverlening aan onze klanten Verruiming openingstijden
ningen is gedaald van 12,3% in 2009 naar 10,8% in 2010. De
In 2010 zijn de openingstijden verruimd. Ook op maandagmid-
geschoonde mutatiegraad7 is gedaald van 7,7% in 2009 naar
dag zijn we nu open voor bezoekers. Aangezien maandag vaak
7% in 2010. De gemiddelde wachttijd voor Tiwos-woningen
de drukst bezochte dag van de week is (ook telefonisch) komt
uitgesplitst naar de verschillende verhuurmodellen bedroeg
dit de dienstverlening aan de klant ten goede.
in 2010 70 maanden voor gewoon aanbod, 28 maanden voor coöptatie en 26 maanden voor bemiddeling.
Doorontwikkeling woonruimteverdeling
Woongerelateerde diensten Ook in 2010 hebben we onze bewoners weer diverse woongerelateerde diensten aangeboden zoals een set spaarlampen
Omdat het bestaande aanbodmodel onvoldoende aansloot
voor nieuwe huurders en een Tiwos-kortingspas. Deze kan
op de diversiteit in klantgroepen en producten die de corpo-
bij verschillende bedrijven gebruikt worden voor diverse kor-
raties aanbieden, is medio 2010 besloten het aanbodmodel
tingsacties. 614 huurders maakten gebruik van de korting op
van Woning in Zicht door te ontwikkelen tot een combinatie-
de ziektekostenverzekering die we voor hen afspraken (429
model. Oplossingen voor spoedzoekers (waaronder starters
polissen).
op de woningmarkt) en het project Maatwerk in Wonen (woonruimteverdeling ‘op maat’ gericht op woningzoeken-
We willen bewoners zoveel mogelijk bij mutaties betrekken.
den met een woonzorgvraag) worden hierin opgenomen. In
Door vertrekkende huurders te belonen met 50 euro als ze de
het tweede deel van 2010 is in samenwerking met medewer-
huur 6 weken voor vertrek opzeggen kunnen we eerder op
kers van de corporaties in Tilburg en Woning in Zicht hard
zoek naar een nieuwe huurder. Hierdoor kan eventuele over-
gewerkt aan het vernieuwen van (beleids)regels, de auto-
dracht gemakkelijker afgestemd worden en kan de nieuwe
matisering en de website. Dit gebeurde in nauw overleg met
huurder meebeslissen over vernieuwingen. In 2010 hebben 118
de gemeente Tilburg en de huurdersbelangenverenigingen,
huurders hun huur vroegtijdig opgezegd. In 2011 wordt het ef-
Begin 2011 gaat het nieuwe systeem live.
fect hiervan op de keuzemogelijkheden van de klant gemeten.
3.4 Verkoop
3.6 In contact blijven met onze huurders
eengezinswoningen, dus 73) huurwoningen uit bestaand be-
In de samenwerkingsovereenkomst tussen Tiwos en de Huur-
In 2010 zijn 70 (waarvan 6 samengevoegde duplexen tot 3
Overleg met onze huurders
ders Belangen Organisatie (HBO) is onder andere opgenomen 4
Woningzoekenden schrijven zich sinds 2008 in bij het gezamenlijke woonruimteverdeelsysteem Woning in Zicht en niet meer bij de afzonderlijke corporaties. Hierdoor zijn alleen nog de gezamenlijke gegevens van de deelnemende corporaties beschikbaar.
5
Dit is het aantal keren dat een woning aangeboden wordt aan een woningzoekende, voordat de woning ook daadwerkelijk geaccepteerd wordt. 6 Dit is de mutatiegraad voor het bezit excl. kamers, garages, parkeerplaatsen en standplaatsen. 7
20
Opgeschoond voor verkoop, sloop, ombouw en excl. kamers, garages, parkeerplaatsen en standplaatsen.
dat: ˘˘
Tiwos de HBO als gesprekspartner erkent voor alle onderwerpen van beheer en beleid die voor huurders van belang zijn;
˘˘
Tiwos activiteiten van de HBO ondersteunt in financiële en materiële zin;
˘˘
de HBO overlegt met en advies uitbrengt aan Tiwos over wijzigingen in beleid en beheer;
˘˘
de HBO het recht heeft 2 leden van de Raad van Toezicht voor te dragen;
Jaarverslag Tiwos
˘˘
’10
Tiwos de HBO moet informeren over onder andere sloop-,
van Tiwos. De klanttevredenheid over de algemene dienst-
toewijzings- en huurbeleid.
verlening in 2010 is 88% (in 2009 was dat 86%).
Met het bestuur van de HBO is afgesproken dat we jaarlijks
We gebruiken de uitkomsten van de enquêtes om verbeter-
een aantal vaste agendapunten bespreken en een aantal
trajecten in te zetten.
onderwerpen bepalen die nadere aandacht krijgen. De vaste
Zo hebben we in 2010 veel aandacht besteed aan:
onderwerpen voor de 5 vergaderingen met de directie zijn
˘˘
Herhalingstrainingen om de deskundigheid van onze
de jaarlijkse huurverhoging, het jaarverslag van Tiwos en de
callcentermedewerkers te verhogen zodat klanten min-
HBO, de uitgangspunten voor het opstellen van de begroting
der vaak doorverbonden hoeven te worden.
en de begroting zelf. Daarnaast is er maandelijks overleg tus-
˘˘
Herhalingstrainingen klantgericht corresponderen om
sen het dagelijks bestuur van de HBO en de manager beleid
onze schriftelijke communicatie te onderhouden en te
& communicatie om te bepalen welke actuele onderwerpen
verbeteren.
relevant zijn om te bespreken in het bestuur of tijdens Platformbijeenkomsten. Het platform bestaat uit 2 vertegen-
˘˘
De communicatie bij groot-onderhoudsprojecten.
woordigers per buurt die als klankbord van het HBO-bestuur
Loyaliteit
functioneren. De besproken thema’s op de platformbijeen-
In 2010 zijn 23 huurders beloond omdat ze al vijftig jaar aan-
komsten in 2010 waren de door het HBO-bestuur besproken
eengesloten een woning van Tiwos huren en zich als goed
onderwerpen en behaalde resultaten, het functioneren van
huurder hebben gedragen. Aan ieder van hen is een bedrag
de HBO, de stand van zaken en voortgang van de voorne-
van drie maanden nettohuur overgemaakt.
mens uit het beleidsplan Hart voor Tilburg, en de ontwikkelingen in de politiek en de effecten daarvan op woningcorpo-
Klachtenafhandeling
raties. De HBO krijgt de gelegenheid om via de Tiwos-website
In 2010 hebben we 9.749 reparatieverzoeken binnengekregen
en Tiwos-wijkkranten de achterban op de hoogte te stellen
en 10.154 contacten in ons klantvolgsysteem geregistreerd. In
van haar activiteiten.
totaal gaat het dan om 19.903 geregistreerde klantcontacten. Bij zoveel klantcontacten gaat er wel eens iets mis tussen
Naast overleg met de HBO hebben we in 2010 diverse be-
Tiwos en haar huurders. In 2010 hebben we 59 klachten over
wonersbijeenkomsten georganiseerd. De inhoud van deze
onze dienstverlening binnengekregen, dit is 0,29% van het
bijeenkomsten varieerde van het aanbieden van zorg aan
aantal geregistreerde klantcontacten. Het grootste aantal
huis voor Turkse ouderen tot uitleg over problemen met de
klachten komt binnen naar aanleiding van een reparatiever-
warmte-koude opslag installatie en de aanpassing van de
zoek (37).
huurgewenningsregeling uit de omgangscode herstructure-
We hebben bij Tiwos de afspraak dat we binnen drie werkda-
ring. Over het algemeen was de opkomst bij deze bijeenkom-
gen contact opnemen met de klant en de klacht -waar moge-
sten hoog. Verder is er geregeld overleg met bewonerscom-
lijk- binnen tien werkdagen afhandelen. In 2010 zijn 38 van de
missies, bewonerscomités en klankbordgroepen. Hierbij gaan
59 klachten binnen tien werkdagen afgehandeld.
we steeds meer de diepte in door naast de noodzakelijke overleggen over o.a. groot onderhouds- en herstructurerings-
Stedelijke Klachten- en Adviescommissie
projecten ook in gesprek te gaan over de leefbaarheid in het
Meestal komt Tiwos samen met haar huurders tot oplossing
algemeen.
van een klacht; deze klacht kan over onze dienstverlening, beleid of verschil van mening gaan. Soms lukt het niet de
Tiwos heeft een groep van ruim 100 actieve huurders die we
klacht samen met Tiwos op te lossen en dan kan de huurder
jaarlijks bedanken in de vorm van een ‘actieve huurdersdag’.
de onafhankelijke Stedelijke Klachten- en Adviescommissie
Waren deze dagen voorheen veelal recreatief van opzet, in
inschakelen.
2010 zijn we gestart met een meer inhoudelijke invulling.
In 2010 zijn 10 klachten door onze huurders voorgelegd aan
Vanaf 2011 organiseren we zowel een bedankactiviteit als een
de klachtencommissie. Vier van de klachten waren onge-
inhoudelijke bijeenkomst voor actieve huurders.
grond, twee klachten zijn niet door de klachtencommissie in
Klanttevredenheid
behandeling genomen, twee klachten waren niet ontvankelijk en twee klachten waren deels gegrond, deels ongegrond
Ook in 2010 kreeg 30% (2.200) van onze klanten de mogelijk-
en deels niet ontvankelijk. Deze twee klachten worden voor-
heid om via de servicemonitor, het klanttevredenheidsonder-
gelegd aan de toetsingscommissie; deze commissie bemid-
zoek van Tiwos, hun mening te geven over de dienstverlening
delt bij vraagstukken rondom herstructurering.
21
Hart voor Tilburg
Beklagcommissie woonruimteverdeling Sinds de invoering van het nieuwe woonruimteverdeelsysteem schrijven woningzoekenden zich niet meer bij één woningcorporatie in. Alles wordt centraal geregistreerd. Voor alle corporaties samen zijn er in 2010 in totaal 104 klachten terecht gekomen bij de beklagcommissie. Hiervan waren elf klachten gegrond en van twee klachten is de behandeling nog niet afgerond. Van de elf gegronde klachten gaan er drie over afwijzing urgentie, vier over afwijzing extra inschrijfduur, drie over het vervallen van een inschrijving en één valt onder de categorie overig.
22
Jaarverslag Tiwos
’10
Buurten in balans
23
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave
4 Leefbare buurten
Tiwos voelt zich mede verantwoordelijk voor een prettige leefbare buurt. Wij koesteren het goede, be-
strijden achteruitgang en dragen actief bij aan verbetering. Buurten in balans noemen we dat. We zijn er van overtuigd dat de leefbaarheid sterk verbetert als bewoners zicht hebben op werk, inkomen of
een opleiding. Wij willen dan ook, samen met onze partners, bewoners kansen en mogelijkheden bie-
den om elkaar te ontmoeten, om te werken of zich te ontwikkelen. Daarnaast dagen wij bewoners uit om zélf bij te dragen aan een prettige woonomgeving.
4.1 Wat spraken we voor 2010 af? Strategische opdracht We werken aan toekomstbestendige en leefbare buurten We hebben een dekkend netwerk van buurtbeheerders en huismeesters en iedere wijk heeft een aanspreekpunt voor leefbaarheidszaken.
Elke bewoner heeft een aanspreekpunt voor leefbaarheid, op individueel niveau is dit de leefbaarheidsconsulent of de huismeester/buurtbeheerder van de betreffende wijk. Op collectief niveau is dit de wijkconsulent.
Leefbaarheid is een centraal onderwerp in al onze herstructurerings- en nieuwbouwplannen. Wij houden zichtbaar rekening met de gewenste variatie in woontypen, eigendomsvormen, huurcategorieën en onze doelgroepen.
Bij de grootschalige herstructurering in Groeseind – Hoefstraat zijn diverse partijen betrokken. Waar nodig worden huurderszaken besproken in buurtregie en algemene (wijk)zaken worden besproken in verschillende overleggen met sociale partners. Om laagdrempelig en zichtbaar te zijn voor bewoners zijn er op diverse locaties infohuizen geopend om bewoners te informeren over de (sociale gevolgen van) grootonderhoudprojecten of herstructurering. De nieuwbouwplannen voorzien in variatie qua type woning, straten en eigendomsverhoudingen.
De huurachterstand in 2010 is van 1,60% naar 1,21% gedaald. Dat is een daling van 30% ten opzichte van 2007.
In 2008 is het aantal huurders met huurachterstand/ betalingsproblemen gedaald met 10% ten opzichte van 2007. Voor de jaren 2009 en 2010 zetten wij in op een daling van nog eens 5%. Dankzij bemiddeling van Tiwos gaan per 2009 jaarlijks minimaal 25 bewoners aan het werk of starten met een opleiding. in 2010 wordt het derde leefbaarheidsonderzoek uitgevoerd
Uiterlijk eind 2008 is er duidelijkheid over bruikbare instrumenten om de instroom, doorstroom en uitstroom in een buurt te beïnvloeden
x
Onze bijdrage aan het bemiddelen van bewoners naar werk is tot 2010 zeer beperkt gebleven. We bezinnen ons momenteel op een toekomstige rol hierin.
In september 2010 is het derde Lemon-onderzoek uitgezet in Tilburg. 43.301 Tilburgse huishoudens hebben een enquête ontvangen. 39% van hen heeft de enquête ingevuld en teruggestuurd. De resultaten worden begin 2011 bekend gemaakt.
In 2010 heeft een stagiair onderzoek gedaan naar deze instrumenten. De resultaten hiervan worden begin 2011 bekend.
gehaald, x niet gehaald, nog niet afgerond, maar wel gestart in 2009
24
Jaarverslag Tiwos
4.2 Leefbaarheidsprojecten ˘˘
Kruidenbuurt in balans
’10
die bewoners zelf hebben genoemd: het versterken van de positie van wijkbewoners op het gebied van werk, inkomen
Om de leefbaarheid in de Kruidenbuurt te verbeteren hebben
en onderwijs. Als (meetbaar) uitgangspunt wordt genomen
de Tilburgse corporaties en de gemeente, in overleg met het
dat de wijken op deze thema’s toegroeien naar het Tilburgse
Stedelijk Bewonersoverleg Tilburg, afgesproken dat er voor-
gemiddelde.
waarden gesteld worden om in aanmerking te komen voor
Eind 2010 zijn er in totaal 19 aanvragen ingediend, 7 hiervan
een huurwoning in dit gebied. De regeling is in september
zijn goedgekeurd. 4 van de goedgekeurde aanvragen heb-
2008 ingegaan. Er wordt geselecteerd op inkomen uit werk,
ben betrekking op het impulsdoel ‘ieder huishouden een
AOW of andere inkomsten, waarbij geldt dat dit inkomen
kostwinner’. Toeleiden naar betaalde arbeid en activering zijn
hoger moet zijn dan 115% van de geldende bijstandsnorm. Er
belangrijke doelen die worden nagestreefd. 2 projecten heb-
wordt aan kandidaat-huurders gevraagd mee te werken aan
ben betrekking op het impulsdoel ‘behalen van een diploma’
een antecedentenonderzoek. Hierna geeft de politie een po-
en 1 project heeft betrekking op het derde impulsdoel: ‘ieder
sitief of negatief advies aan de betreffende corporatie. Tiwos
huishouden boven de armoedegrens’.
krijgt verder niet te horen wat de overwegingen van het onderzoek zijn. Als de corporatie een positief advies krijgt, vindt
De goedgekeurde aanvragen sluiten goed aan bij de drie
woningtoewijzing plaats. Als het advies negatief is gaan we
impulsdoelstellingen, maar de deelnemende partijen vragen
samen met de woningzoekende op zoek naar een geschikte
zich wel af of de lopende projecten duurzaam bijdragen aan
woning in een andere buurt. Tegelijkertijd bieden we actief
het bereiken van deze doelstellingen. Dit wordt veroorzaakt
begeleiding aan, bijvoorbeeld werk- of zorgbemiddeling.
door: ˘˘
˘˘
Het past bij de huidige insteek van het Tilburg Akkoord
Skaeve Huse
als “proeftuin”.
Tiwos participeert in Skaeve Huse, een project dat is opgezet om notoire overlastveroorzakers te huisvesten. Hierbij geldt
De gebrekkige onderlinge samenhang tussen projecten.
˘˘
dat alle mogelijke vormen van begeleiding en ondersteu-
De korte looptijd van projecten, en de verwachte moeizame borging in regulier werk.
ning al uitgeput of geweigerd zijn en opname in bestaande voorziening niet tot de mogelijkheid behoort. Eind 2010 telde
Het Tilburg Akkoord, en de reeds gehonoreerde projecten,
Skaeve Huse 8 bewoners, waarvan 2 huurders van Tiwos.
lopen nog te kort om inhoudelijk te kunnen beoordelen of ze succesvol zijn en bijdragen aan de gestelde doelen. Op de
˘˘
Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij (MOM)
bereikte resultaten wordt in 2011 nadrukkelijk gemonitord.
In 2010 heeft de MOM zich gericht op de doelen van de
Daarnaast wordt door de borging van projecten in wijkim-
Tilburgse wijkimpuls ‘werk, armoede en startkwalificatie’.
pulsplannen, zoals die voor de 5 impulswijken opgesteld
Rollen zijn: aanjagen, versterken en verbinden. Projecten die
zijn of in ontwikkeling zijn, beoogd om projecten meer af te
concreet opgepakt zijn, zijn: MOM@work, het Bodde-huis
stemmen op elkaar en op de behoefte uit de wijken zelf.
(leerwerktraject/dagbesteding voor jongeren met een verstandelijke beperking), de voorbereiding voor het werkpunt
˘˘
(wijkgerichte plek in de Kruidenbuurt voor bewoners om
In 2005 is het Hennepconvenant gesloten tussen de Tilburgse
de eerste stappen op de participatieladder te zetten) en het
woningcorporaties, de gemeente, de regiopolitie, het Open-
verkrijgen van inzicht in de mens achter de werkloosheidscij-
baar Ministerie Breda, Essent en Traverse, waarin een unifor-
fers. Daarnaast is veel aandacht besteed aan het verbinden
me werkwijze is afgesproken bij de constatering van bedrijfs-
van werkers in de wijk en het naar een hoger plan tillen van
matige hennepteelt. De partijen uit het convenant werken
de projectgroepen in Kruidenbuurt en Groenewoud door het
nauw samen bij het naleven van de gemaakte afspraken. In
werken aan wijkimpulsplannen.
2010 kwamen 65 meldingen over hennepoverlast binnen. Dit
Hennepconvenant
heeft geleid tot ontmantelingen van 12 hennepkwekerijen en ˘˘
Tilburg Akkoord
1 hennepknipperij. Daarnaast is er 1 officiële waarschuwing
Het Tilburg Akkoord is een convenant tussen TBV Wonen,
gegeven voor buitenwiet. Bij de ontmantelingen hebben 6
WonenBreburg, Tiwos en de Gemeente Tilburg. Tiwos voert
huurders vrijwillig de huur opgezegd en zijn er 6 procedures
het secretariaat van het Tilburg Akkoord. Deze partijen in-
tot ontruiming opgestart waarvan er 1 huurder in aanmer-
vesteren 10 jaar lang extra in maatschappelijke initiatieven
king is gekomen voor het tweede kansbeleid en 1 huurder een
in de 5 Tilburgse impulswijken. Hierbij staan doelen centraal
officiële waarschuwing heeft gekregen.
25
Hart voor Tilburg
„Er is meer rust in de Kruidenbuurt. De overlast is minder. De
Unieke ingreep is opsteker voor de Kruidenbuurt
balans in de wijk is verbeterd waardoor er een betere sfeer in de straten hangt.” De conclusie is gebaseerd op gesprekken met bewoners en kan nog niet onderbouwd worden met cijfers. Wel maken politiecijfers duidelijk dat het aantal wo-
Brabants Dagblad | zaterdag 3 april
ninginbraken, straatroven en mishandelingen het afgelopen jaar is afgenomen in de hele Kruidenbuurt. Het aantal bedreigingen en auto-inbraken zit echter in de lift. „Cijfers zeggen
De leefbaarheid in de Kruidenbuurt is zichtbaar verbeterd
ook niet zo veel over de effectiviteit van het project. Er lopen
nadat de wijk een jaar geleden ‘op slot’ is gegaan voor
veel projecten en initiatieven. Je kunt het één niet zomaar
werklozen en criminele huurders. Dat is de conclusie van de
koppelen aan het ander”, licht een politiewoordvoerder toe.
woningcorporaties Tiwos, WonenBreburg en TBVWonen,
„ De politie staat achter dit project. Maar het is ook een
uitvoerders van het project ‘Balans in de Kruidenbuurt’ (voor-
zware en heel bijzondere maatregel. Je moet dit tijdelijk doen
heen: ‘Kruidenbuurt op slot’). Het is de eerste keer in de Til-
en je kunt dit zeker niet in elke wijk uitvoeren.”
burgse geschiedenis dat bepaalde groepen niet meer welkom
Welke wijken de ‘dupe’ worden van het project, is nog niet
zijn in een wijk.
onderzocht. Roger de Leeuwe, woonconsulent bij Breburg: „We weten niet welke wijken de afgewezen huurders op-
Het noordwestelijke deel van de Kruidenbuurt (ruim twee-
vangen. De woningcorporaties verwerken die gegevens op
honderd woningen) is nu een jaar ‘op slot’.
verschillende manieren, waardoor we ze niet kunnen uitwis-
Er zijn zestig nieuwe mensen komen wonen, dertien huurders
selen. We gaan dat snel veranderen.”
zijn afgewezen omdat zij werkloos waren of niet door het an-
Het project is eind volgend jaar afgelopen. „Of we doorgaan
tecedentenonderzoek kwamen. Zij ‘kregen’ elders in Tilburg
hangt af van de eindconclusie. Het kan zijn dat het zo’n suc-
een huis. „ Onze eerste conclusie is dat de aanpak werkt”,
ces is, dat we in andere Tilburgse wijken ook gaan starten”,
stelt vestigingsdirecteur Aline Zwierstra van WonenBreburg.
stelt Zwierstra.
4.3 Sociaal beheer
kennis te maken en de nieuwkomer wegwijs te maken in
Onder de noemer sociaal beheer voert Tiwos diverse activi-
de wijk. Een buurtbeheerder van Tiwos gaat altijd mee
teiten uit die erop gericht zijn de leefbaarheid in de buurten
naar dit bezoek. Door het succes van dit project wordt het
en wijken op peil te houden en/of te verbeteren. Dit kunnen
uitgebreid naar meerdere buurten in de wijk West.
activiteiten zijn die gericht zijn op de uitstraling van het bezit,
˘˘
WK-actie
maar ook activiteiten die het prettig wonen in de buurten be-
˘˘
Tiwos zette de WK-gekte, waarbij huizen oranje kleurden,
vorderen. In 2010 is 17% van de Tiwos-medewerkers dagelijks
om in iets positiefs voor de hele straat. De straat die geza-
bezig met sociaal beheer. Het gaat om huismeesters/buurt-
menlijk de mooiste en creatiefste versieringen had en
beheerders, leefbaarheidsconsulenten en wijkconsulenten.
hierbij het best samenwerkte won een activiteitenbon ter waarde van € 750,-.
Enkele voorbeelden van activiteiten die Tiwos in 2010 heeft ondersteund ter bevordering van de leefbaarheid: ˘˘
Kinderen fleuren bergingen Drijfjachtpad op
ciaal beheer. Hieronder valt naast bovengenoemde sociale
Omdat de ruiten van de bergingen aan het Drijfjachtpad
wijkactiviteiten ook het uitvoeren van Politiekeurmerk Veilig
regelmatig ingegooid werden, heeft Tiwos houten pane-
Wonen, het belonen van trouwe huurders en het eindejaars-
len tegen de ramen bevestigd. Om de panelen op te fleu-
geschenk.
ren is aan jongeren in de wijk gevraagd de panelen op te fleuren. ˘˘
In totaal heeft Tiwos in 2010 € 1.141 K* uitgegeven aan so-
Buurtgidsen Wandelbos Buurtbewoners gaan bij nieuwe bewoners op bezoek om
4.4 Buurtplannen
In 2009 zijn de buurtplannen voor het eerst volgens de nieuwe systematiek opgesteld. Hierbij zijn per buurt toekomst* K = € 1.000,-
26
Jaarverslag Tiwos
visies opgesteld met een tijdspanne van 15 jaar. De inzet is gericht op de komende 5 jaar. In 2010 is deze werkwijze ver-
’10
4.6 Sociaal en actief incassobeleid
Het incassobeleid van Tiwos is streng en rechtvaardig met
der verfijnd, en is een start gemaakt met de implementatie
oog voor de sociaal maatschappelijke situatie van bewoners.
van het strategisch voorraad beleid (SVB). Het buurtplan 2010
Door de goede samenwerking met Bureau Schuldhulpverle-
bevat de volgende onderdelen:
ning proberen we, onder andere door een versnelde intake, zoveel mogelijk te voorkomen dat mensen bij een deurwaar-
˘˘
het beeld van de buurt nu (‘look and feel’);
˘˘
De sterke en zwakke punten en de kansen en bedreigin-
˘˘
˘˘
˘˘
der terechtkomen.
gen van de buurt op het vlak van klant/doelgroep, leef-
De afdelingen huurincasso en leefbaarheid werken nauw
baarheid, vastgoed en samenwerken;
samen om huurachterstanden tijdig te signaleren. Huurders
Een toekomstvisie met een bereik van 5 jaar (of de buurt
met een oplopende huurachterstand worden thuis bezocht
in 2015);
door onze leefbaarheidsconsulenten. Dat doen we enerzijds
Een visuele weergave van het bezit in de buurt in relatie
om te voorkomen dat de achterstanden te veel oplopen, an-
tot de toekomstvisie;
derzijds om te achterhalen of er naast financiële nog andere
Een maatregelenoverzicht (voor sociale en technische
(sociale) problemen spelen die aandacht behoeven.
maatregelen); ˘˘
De kengetallen van de complexen in de buurt, in clusters
De samenwerking met Bureau Schuldhulpverlening is erg
weergegeven.
goed te noemen. Maandelijks vindt er overleg plaats waarbij de case load steeds geheel wordt doorgenomen en waar
De basis voor het buurtplan nieuwe stijl is hiermee gelegd.
nodig direct afspraken worden gemaakt. Dit is in een tijd van
Begin 2011 worden de buurtplannen verder geoptimaliseerd
economische crisis nodig en dat blijkt ook uit het feit dat de
en geactualiseerd (en ingebed binnen de reguliere planning
hulpvraag bij Bureau Schuldhulpverlening in 2010 met onge-
& control jaarcyclus). Daarnaast worden de buurtplannen
veer 15% is toegenomen. In 2011 wordt een verdere stijging
verder geconcretiseerd.
van de hulpvraag verwacht.
4.5 Tiwos als sociale makelaar
Ondanks de economische crisis is het totaal aan huurach-
Tiwos zet zich proactief in om leefbaarheidproblemen aan te
terstand flink gedaald. De totale huurachterstand is in 2010
pakken. We werken hierbij veel samen met organisaties als
uitgekomen op 1,21% (1,60% in 2009).
het Zorghuis, Traverse, politie, GGZ, de Twern en via buurtbemiddeling. Het aantal meldingen van sociale problemen
In 2010 zijn er in totaal 33 overeenkomsten ontbonden. In 27
stijgt de laatste jaren fors (van 2.101 in 2009 naar 2.523 in
gevallen was er sprake van een huurachterstand, in 4 geval-
2010), ten opzichte van 2008 (1.398 meldingen) is het zelfs
len overlast en in 2 gevallen was er sprake van hennep.
bijna een verdubbeling. Deze verdubbeling is deels te verklaren door de betere zichtbaarheid van de buurtbeheerders in de wijk. Zij zijn makkelijker te benaderen voor bewoners, waardoor bewoners ook eerder met meldingen komen. Ook pakken de buurtbeheerders vanuit hun toenemende professie meer signalen op. Daarnaast is het te verklaren doordat meldingen veel beter geregistreerd worden dan een paar jaar geleden. In hoeverre het andere oorzaken heeft gaan we de komende jaren onderzoeken. Hoewel de toename negatief lijkt, is het positief dat de buurtbeheerders en leefbaarheidsconsulenten vaker de straat op gaan en veel meer achter de voordeur komen waardoor er ook meer meldingen worden opgepakt. De toename van vervuiling/vernieling is grotendeels te verklaren vanuit het herstructureringsgebied GroeseindHoefstraat.
27
Hart voor Tilburg
28
Jaarverslag Tiwos
’10
Bouwen aan de buurt, bouwen voor de buurt
29
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave
5 Vastgoedbeheer
We willen een gevarieerd woningaanbod zodat er voor ieder wat wils is. Mensen hebben recht op goed
wonen ongeacht hun levensfase of eventuele financiële of lichamelijke bijzonderheden. Tiwos heeft een relatief oud bezit. We vernieuwen daarom onze voorraad waar nodig en houden de kwaliteit van het bestaande bezit in stand of verbeteren dit. We nemen bij alle bouw- en onderhoudsactiviteiten onze
verantwoordelijkheid als het gaat om duurzaamheid. De omgeving en het milieu krijgen de aandacht die zij verdienen.
5.1 Wat spraken we voor 2010 af? Strategische opdracht We vernieuwen en verversen onze voorraad en zorgen voor voldoende variatie in ons woningbezit We bouwen in totaal minimaal 244 huurwoningen in de periode van 2007 tot en met 2011.
In 2010 hebben we geen huurwoningen opgeleverd. Wel hebben we 32 nieuwbouwwoningen van Laurentius in beheer genomen. Met de productie van voorgaande jaren (282 woningen in totaal) zitten we 29% boven het meerjarenplan.
We leveren in totaal minimaal 135 koopwoningen op in de periode van 2007 tot en met 2011.
x
In 2010 hebben we geen koopwoningen opgeleverd. Met de productie van voorgaande jaren (185 woningen in totaal) zitten we 37% boven het meerjarenplan.
We leveren in totaal minimaal 259 woonzorg-eenheden op in de periode van 2007 tot en met 2011.
In 2010 hebben we 10 woonzorg-eenheden opgeleverd. Met de productie van voorgaande jaren (111 eenheden) is dit 43% van het meerjarenplan. Doordat project Zonnehof (met 126 eenheden) is overgenomen door collega corporatie TBV Wonen blijft de volkshuisvestelijke opdracht in Tilburg wel gewaarborgd.
Strategische opdracht De kwaliteit van ons bestaande bezit houden we in stand en verbeteren we In de periode van 2007 tot en met 2011 worden 1600 woningen gerenoveerd of verbeterd in het kader van onderhoud. We hebben conform de onderhoudsbegroting onderhoud uitgevoerd. In de periode van 2007 tot en met 2011 krijgen 1500 woningen het certificaat Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW).
x
x
In 2010 zijn 95 woningen opgeleverd na groot onderhoud. Dat is met de opgeleverde aantallen vanaf 2007 54% van het meerjarenplan. Nog niet (geheel) uitgevoerd is onderhoud portiekflats de Reit als gevolg van het MT-besluit tot nader onderzoek in de wijk; dit onderhoud wordt in 2011 uitgevoerd. Alle overige projecten op de onderhoudsbegroting zijn al wel uitgevoerd. In 2010 hebben we 424 woningen op PKVW -niveau gebracht bij planmatig- en grootonderhoud. Met de aantallen van voorgaande jaren zitten we op 1084 woningen, 72% van het meerjarenplan. Het certificaat is nog niet voor alle woningen aangevraagd.
Strategische opdracht We nemen onze verantwoordelijkheid op het gebied van duurzaamheid Bij alle bouw- en onderhoudsactiviteiten krijgen de omgeving en het milieu de aandacht die zij verdienen. Eind 2008 is het duurzaamheidsbeleid opgesteld.
Alle ketels die geplaatst worden zijn HR-ketels, bij alle projecten waar dak of glas vervangen wordt, is goed geïsoleerd materiaal teruggeplaatst. Daarnaast ontwikkelen we in Berkengaarde 22 energieneutrale woningen. Begin 2010 is binnen het energieconvenant een routekaart CO2 neutraal vastgesteld die dient als input voor het Tiwos-beleid. Het energiebeleid is op hoofdlijnen uitgewerkt. De energetische potentie van het Tiwos bezit is in beeld gebracht. Hieruit is een pilot geselecteerd voor 2011. In 2011 wordt de rest van het duurzaamheidsbeleid verder vormgegeven.
gehaald, x niet gehaald, nog niet afgerond, maar wel gestart in 2009 of uitgevoerd door derden
30
’10
Jaarverslag Tiwos
5.2 Ontwikkeling van de voorraad
in het herstructureringsgebied Groeseind-Hoefstraat). De
Per 31 december 2010 heeft Tiwos 8.265 verhuureenheden in
nieuwbouw, verkoop, sloop en verbouwingen resulteren voor
exploitatie (8.527 in 2009), waarvan 8.045 verhuureenheden
2010 in een totale afname van het bezit in eigendom met 229
in eigendom en 220 eenheden in beheer.
verhuureenheden.
In 2010 hebben we 32 nieuwe beheerwoningen in exploitatie
Leegstandskosten
genomen en 10 woon-zorgeenheden opgeleverd, 103 ver-
De totale leegstandskosten van Tiwos bedragen eind decem-
huureenheden verkocht en 123 verhuureenheden gesloopt
ber 2010 € 199K en zijn daarmee € 368K lager dan de begrote
(met name ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwbouw
€ 567K. De verhuur- en technisch leegstand van de sociale
Tabel 3 Ontwikkeling in de voorraad Type verhuureenheden
2010
2009
Mutaties in voorraad 2010
Eengezinswoning
4.861
5.051
-105
-88
+1
Appartementen met lift
897
897
Appartementen zonder lift
1.041
1.048
-6
-1
Duplexwoningen
221
241
-10
-6
-4
-20
HAT-/studenteneenheden
189
205
-6
-10
-16
Subtotaal woningvoorraad
7.209
7.442
-121
-101
1
0
-12
-233
Verzorgingstehuis met aan-/ inleunwoningen
58
58
0
Woonzorgcomplexen
342
332
+10
10
Woonwagens en standplaatsen
64
64
0
Garages en parkeerplaatsen
346
352
-2
-2
-2
-6
Bedrijfsruimtes
26
26
0
Aantal vhe’s in eigendom
8.045
8.274
-123
-103
1
10
-14
-229
Beheerpanden:
Laurentius Wonen Breda:
Woningen
140
108
+32
32
Woonzorgcomplexen
15
15
Beheer Gemeente Tilburg:
Woningen
6
6
0
Bedrijfsfuncties / garages
49
49
0
Aantal vhe’s in beheer
220
188
0
0
0
32
0
32
Aantal vhe’s in exploitatie (excl. koopgarant)
8.265
8.462
-123
-103
1
42
-14
-197
Koopgarant
68
65
+3
3
Aantal vhe’s in exploitatie (incl. koopgarant)
8.333
8.527
-123
-103
45
-14
-194
sloop
verkoop
aankoop
nieuwbouw
Herbestemmen
Totale mutatie
+2
-190
0 -7
0
1
31
Hart voor Tilburg
woningvoorraad bedraagt € 164K en blijft daarmee € 316K
groot onderhoud. Bij deze projecten volgt Tiwos de afspraken
binnen de begroting. Het grote verschil is te verklaren door-
zoals ze gemaakt zijn in het Convenant Wonen en de om-
dat er door de crisis minder mutaties waren en er dus ook aan
gangscode herstructurering. Bewoners krijgen de gelegen-
minder woningen onderhoud gepleegd werd voor nieuwe
heid om te participeren.
verhuur. Daarnaast waren er geen moeilijk verhuurbare wo-
Tiwos bouwt in het sociale en dure huursegment en in het
ningen vanuit projecten en worden er sneller groepsbezich-
goedkope en dure koopsegment. Het totaaloverzicht van alle
tigingen ingezet. Het aantal dagen technische leegstand is
projecten die zijn opgeleverd, in uitvoering of in voorberei-
nog verder afgenomen en is nu gemiddeld 13 dagen. Dit komt
ding zijn, is te zien in tabel 11 t/m 14 in de bijlagen.
door een verbetering van het proces en doordat we minder grote mutaties hebben gehad. Hierdoor is de aannemer ge-
Herstructurering
middeld minder lang in onze woningen bij mutatie aan het
˘˘
werk. Ook het aantal dagen verhuurleegstand is verder gedaald naar 11 dagen.
Derde fase Trouwlaan/Uitvindersbuurt en Zeeheldenbuurt (Zeeheldenbuurt Midden)
Eind 2010 is het bestemmingsplan door de gemeenteraad goedgekeurd en is de bouwvergunning voor 44 nieuwbouw-
De leegstand op de geliberaliseerde complexen is laag en we
woningen aangevraagd. Het merendeel van de woningen
blijven ruim binnen het budget, gebaseerd op 7% leegstand.
verkopen we via koopgarant en 8 woningen zijn sociale
5.3 Het vernieuwen en verversen van ons bezit
huurwoningen. In 2011 start de nieuwbouw. De renovatie van 18 woningen aan de Veestraat is eind 2010 gestart. De wonin-
Tiwos is een van de grootste investeerders in de stad als het
gen worden halverwege 2011 opgeleverd en in het goedkope
gaat om nieuwbouw van woningen, herstructurering en
segment verkocht.
Woningcorporatie Tiwos gaat het woonwijkje Rijghpark afronden Brabants Dagblad | dinsdag 2 februari
was een gezamenlijk project van Hurks Vastgoed en Tiwos. „We hadden al jaren geleden dit plan op de hoek van de Goirkestraat en Wittebollestraat willen uitvoeren, maar konden toen de twee benodigde panden niet verwerven”, zegt projectleider Jeroen Band van Tiwos. Volgens hem is er nu wel overeenstemming over de aankoop van Goirkestraat 15 en 17, al moeten de handtekeningen nog worden gezet. „We verwachten de panden kort na de zomer te slopen en
32
Woningcorporatie Tiwos gaat het woonwijkje Rijghpark aan
begin 2011 met de nieuwbouw te starten”, zegt Band. Vrees
de Goirkestraat afronden. Dat gebeurt met de bouw van
om de appartementen niet verkocht te krijgen is er niet. „Het
achttien koopappartementen op de hoek van de Goirkestraat
is een heel gevarieerd project met woningen van 76 tot 120
en de Wittebollestraat.
vierkante meter met twee, drie en vier kamers. Bovendien
De Monumentencommissie van de gemeente Tilburg is ak-
zijn er flinke buitenruimtes, waar je met vier tot zes buiten
koord met het nieuwbouwplan, dat in een pakhuisachtige
kunt zitten.”
stijl wordt opgezet. Instemming van die commissie is nodig
Band wijst erop dat het aanbod aan nieuwbouwappar-
omdat de Goirkestraat de status van beschermd stadsgezicht
tementen nu vooral in de starterscategorie zit. „ Ons on-
heeft.
derscheidende product trekt naar verwachting voldoende
De naam Rijghpark verwijst in algemene zin naar de Til-
belangstelling van kopers. En eventueel houden we enkele
burgse textielindustrie. Op de plek waar ooit wollenstoffen-
appartementen voor de verhuur aan”, aldus Band.
fabriek H. Eras en zonen was gevestigd, en later onder meer
Het woningbouwproject krijgt aan de kant van de Wittebol-
Renaultdealer Van den Boom, verrees tussen 2004 en 2007
lestraat drie lagen en aan de kant van de Goirkestraat vier.
een nieuw woonbuurtje met circa 125 woningen. Onder meer
Bewoners van die appartementen gaan hun auto’s stallen
bestaande uit koopwoningen en -appartementen en huurap-
in de grote parkeerkelder die eerder onder het Rijghpark is
partementen in twee voormalige fabrieksgebouwen. Het
aangelegd.
Jaarverslag Tiwos
˘˘
Groeseind-Hoefstraat
’10
Het project zit in de voorlopig ontwerp fase. Na oplevering
De verkoop van de tweede fase is gestart en alle koopgarant
van de 40 appartementen in de Hoge Hoek starten we met
woningen zijn binnen 2 maanden verkocht. De verkoop van
de uitvoering van de bouw. Naar verwachting is dat eind
de dure koopwoningen loopt conform verwachting minder
2012.
snel maar er waren halverwege 2010 voldoende woningen verkocht om te starten met de bouw.
˘˘
Glashandel Smit
De panden aan de Goirkestraat 15 en 17 zijn aangekocht en ˘˘
Woongroep de Stam (onderdeel van Pietersbuurt-Noord
begin 2011 gesloopt. Er worden 18 koopappartementen gerea-
in Groeseind)
liseerd waarbij kopers kunnen kiezen voor diverse indelingen.
Er is gestart met de voorlopige ontwerpfase. Dit is het eerste cpo-project voor Tiwos (collectief particulier opdrachtgever-
˘˘
schap).
De haalbaarheid van een aantal ontwikkelingsmogelijkheden
6 panden Noordhoekring
wordt onderzocht. We willen gezamenlijk met het Odulphus ˘˘
Vogeltjesbuurt
optrekken en zowel de uitbreiding van de school als de ont-
De behoeftepeiling onder bewoners wordt door Tiwos en de
wikkeling van Tiwos door dezelfde architect laten uitwerken.
gemeente als input gebruikt voor de verdere planvorming.
De haalbaarheidsanalyse moet voor juli 2011 afgerond zijn.
De bewoners van de woningen die zeker niet gesloopt gaan worden zijn hierover geïnformeerd. Dit heeft voor een deel
˘˘
van de bewoners een stuk onzekerheid weggenomen.
Triborgh ontwikkelt op het terrein van de voormalige ge-
De Werf
meentewerf een plan met 58 eengezinswoningen, 29 ap˘˘
Jeruzalem
partementen en 19 wooneenheden voor de RIBW (voorheen
Fase 1
18). Naast de woonzorg-eenheden heeft Tiwos ook besloten
12 eengezinswoningen aan de Schermer- en Betuwestraat
6 appartementen van Triborgh over te nemen en deze in de
zijn in november gesloopt. Amarant heeft het voormalige
sociale huur te verhuren. In 2010 is gestart met de bouw van
schoolgebouw aan de Betwuwestraat aan Tiwos verkocht en
de eerste fase.
gaat het voor nog minimaal 3 jaar van Tiwos huren. ˘˘
Goirkestraat 171
Fase 2
Aan de Goirkestraat 171 bouwen we 9 zelfstandige woonzorg-
Er zijn nieuwe stedenbouwkundige invullingen gemaakt voor
eenheden en 6 kamers voor de ASVZ. Het project wordt in
de Caspar Houbenstraat en de Twentestraat. Op de plaats
maart 2011 opgeleverd.
van de 126 portiekwoningen en 32 eengezinswoningen komt een gevarieerd aanbod in diverse prijsklassen (huur en koop).
˘˘
De plannen worden momenteel afgestemd op de plannen in
Dit voormalige kamerpand zou worden verkocht totdat het
Kanaalzicht en op de inrichting van het openbaar gebied. Er is
plan ontstond het te ontwikkelen voor de RIBW. Eind oktober
een bewonerscommissie gevormd.
heeft de RIBW zich teruggetrokken omdat door het ministe-
Nieuwbouw ˘˘
Hoge Hoek
Eind 2010 zou worden gestart met de bouw van 40 apparte-
Goirkestraat 87
rie een algehele bouwstop voor de sector is afgekondigd. Het plan wordt wellicht herontwikkeld voor 7 zelfstandige huurappartementen in het commerciële segment. Casco en monumentale onderdelen worden op dit moment opgeknapt.
menten (sociale huur). Doordat de bestemmingsplanprocedure nog loopt, kan er pas begonnen worden als deze volledig
˘˘
is afgewikkeld. Naar verwachting zal dit mei 2011 zijn.
De crisisopvang van Traverse wordt van de Gasthuisring naar
Reitse Hoevenstraat
de Reitse Hoevenstraat verplaatst. Traverse werkt aan een ˘˘
Berkengaarde
definitief programma van eisen. Er is een concept-intentie-
De herhuisvesting van de bewoners van de 33 seniorenwo-
overeenkomst opgesteld waarin de afspraken tussen Traver-
ningen verloopt volgens planning. We ontwikkelen een plan
se, Tiwos, het zorgkantoor en de gemeente worden vastge-
voor 22 energieneutrale en levensloopgeschikte woningen.
legd en op basis waarvan de gemeenteraad haar definitieve
Van de 22 woningen komen er 6 woningen in de sociale huur
goedkeuring kan geven. De gebruikersruimte/ dienstencen-
voor het herhuisvesten van huurders van de sloopwoningen.
trum aan de Gasthuisring dient ook verplaatst te worden. Het
De overige 16 woningen komen in het dure koopsegment.
gehele terrein Reitsche Hoevenstraat wordt herontwikkeld.
33
Hart voor Tilburg
sto kha sse ltla an
Stokhasselt Kraaiven
Albion
bade n pow ella an
ringbaan west
taxan driebaa n
ns st
Universiteit van Tilburg
breda sewe g
statenlaa n
ation
Oude Warande
Glashandel Smit
Goirke
Hasselt
Goirkestraat 87
ve ld ho enring v
Wilhelminapark
west
hart van brabantlaan
Reit
Zonnehof
Noordhoek
bredasew eg
rin gba an we st
eg sew l e orv
k laars traa t
34
De Katsbochten
Het Laar
spoorl aan
Centrum
Noordhoekring
Broekhoven
Fati
tr aa t
Oerle Trouwlaan / Uitvindersbuurt
ringbaan zuid
A58
n
schouwbu rgrin g
Korvel
De Blaak
6 panden
Be
ns statio
ns groe
n aa eb ni ro ba
Zorgvlied
Groeseind
Goirkestraat 171
ring terd bes
wandelb oslaan
heikantlaan
Kanaalzone I
Reitse Hoevenstraat
Zand
Heikant
heika ntla an
mid.-brabantw eg
eg sew en ng do
Wandelbos
Quirijnsto
ringbaan z uid Groenewoud Stappegoor
sto kha sse ltla an
elt
Quirijnstok
Jaarverslag Tiwos
Heikant
heikantlaan
’10
bu rg em ees te rb ech tw e
Quirijnstok Park
g
Quirijnstok
alzone I
Industriehaven
Berkel-Enschot
Loven III
Woongroep de Stam
Hoge Hoek en Berkengaarde,
Loven I
Goirke Groeseind - Hoefstraat
Groeseind
minapark
Besterd
ns statio
n
spoorl aan
Loven
Loven II
t oos
ntlaan
aan gb rin
ring terd bes
ho enring v
Kanaalzone II
g we e h ssc o b
A65
NS Plein
Armhoef
Centrum
houwbu rgrin g
Jeruzalem
t os no baa ring
Hoogvenne
fase 2
Jeruzalem
Piushaven
Jeruzalem fase 1
De Werf
ns groe
Broekhoven
Fatima
n aa b g rin
tr aa t
ringbaan z uid
id zu
Leijpark
Vogeltjesbuurt
Groenewoud
St. Elisabeth Ziekenhuis
A58
35
Hart voor Tilburg
Tabel 4 overzicht groot onderhoud 2010 Project
vhe
Ingreep aan:
Status 2010
Jeruzalem
76
Groot onderhoud binnen- en buitenzijde
opgeleverd
Löblaan
19
Badkamer, keuken, toilet
opgeleverd
Valentijnstraat
4
Groot onderhoud binnen- en buitenzijde
voorbereiding
Drijfjachtpad
24
Groot onderhoud binnen- en buitenzijde
uitvoering januari 2011
Gen. Smutslaan
45
Groot onderhoud binnen- en buitenzijde
haalbaarheids-onderzoek
Loven
180
Groot onderhoud binnen- en buitenzijde
haalbaarheids-onderzoek
Zorgvliet
242
Nog niet bekend
haalbaarheids-onderzoek
Vogeltjesbuurt
n.t.b
Groot onderhoud binnen- en buitenzijde
haalbaarheids-onderzoek
Groot onderhoud
Reparatieverzoeken
In totaal zijn er 95 vhe’s opgeleverd waaraan groot onder-
Aannemers kunnen vanaf medio 2010 online hun werkop-
houd is gepleegd. Dat is ongeveer 1% van de totale woning-
drachten gereedmelden en de werkafspraken voor het maken
voorraad. Vanwege de grote realisatie in 2009 was 2010
van afspraken met onze klanten zijn aangescherpt. Hierdoor
voornamelijk een jaar van voorbereidingen aan nieuwe pro-
wordt de doorlooptijd verkort. In totaal hebben we in 2010
jecten die de komende jaren uitgevoerd worden. Ook zijn de
€ 2.169K uitgegeven aan reparatieverzoeken (€ 2.188K in 2009,
gevolgen van de crisis sterk merkbaar. Er komen bijna geen
inclusief de nagekomen last in 2010); € 2.071K voor 2010 en
nieuwe projecten meer in portefeuille.
€ 98K voor 2009. Het aantal reparatieverzoeken dat binnen de
Planmatig onderhoud
tal reparatieverzoeken. In 2010 zijn 9.749 reparatieverzoeken
In 2010 is aan planmatig onderhoud € 4.282K uitgegeven en
gemeld (8.834 in 2009). Gemiddeld zijn er dat 812 per maand.
€ 500K aan PKVW maatregelen. De doorgeschoven werk-
De gemiddelde kosten per reparatieverzoek zijn € 212.
zaamheden uit 2009 zijn uitgevoerd. Een deel van het geplande onderhoud aan de portiekflats in De Reit is uitgesteld
Contractonderhoud
om de haalbaarheid van een grotere ingreep te onderzoeken.
In 2010 is er € 659K uitgegeven aan contractonderhoud. Dit is
Mutatieonderhoud
€ 96K minder dan begroot. Dit komt onder andere doordat het cv-onderhoud veel lager is uitgevallen dan verwacht door een
In totaal bedragen de mutatiekosten in 2010 € 2.170K, €
nieuw meerjarencontract (€ 51K, ruim 10% lager dan begroot).
1.520K onder budget. Dit jaar wordt bij het mutatieonder-
Het onderhoud aan de technische installaties van de beheer-
houd onderscheid gemaakt in aantallen grote en kleine mu-
panden Laurentius was meebegroot, de vergoeding daarvoor
taties. De gemiddelde kosten per mutatie bedraagt € 4.438
niet (€ 18K). Daarnaast zijn als gevolg van de vroege vorst
en ligt hiermee € 2.271 onder het begrote gemiddelde bedrag
weinig goten al in het najaar gereinigd. Dit wordt alsnog begin
van € 6.709. Ter vergelijking: in 2009 zijn er 568 mutaties
2011 gedaan (€ 27K).
geweest van gemiddeld € 6.759.
Mutatiegraad
36
afgesproken tijd werd afgehandeld is 96% van het totaal aan-
Kwaliteitsbeleid In 2010 is bij 424 woningen PKVW-waardig hang-en sluitwerk
De mutatiegraad in 2010 is 7%, gebaseerd op 498 ‘ge-
aangebracht bij planmatig onderhoud. De certificaten volgen
schoonde mutaties’. Dat wil zeggen woningen waarvan de
in 2011. In 2010 hebben we zowel bij groot onderhoudsprojec-
huur wordt opgezegd en die opnieuw verhuurd worden. Het
ten en op verzoek van individuele bewoners woonproducten
aantal ‘ongeschoonde mutaties’ ligt veel hoger, namelijk 833
aangebracht. Het ging hierbij onder andere om cv-installaties,
(inclusief opzeggingen tijdelijke verhuur, verkoopwoningen,
uitbreidingen bij bestaande keukens, 2e toilet, vaste trap, erf-
te slopen woningen en garages).
afscheiding en dubbel glas.
Jaarverslag Tiwos
’10
Strategisch voorraadbeleid
4.500 woningen uit ons bestaande bezit geschikt om aan te
Tiwos heeft veel energie gestoken in het actualiseren van
passen. 2.600 hiervan kunnen in theorie op een efficiënte en
het strategisch voorraad beleid. Met het opstellen van een
effectieve manier naar label B worden gebracht. Uit deze
marktanalyse van de toekomstige ontwikkelingen op de wo-
woningen is een groep van 124 woningen gekozen die in 2011
ningmarkt, het verzamelen en structureren van het huidige
meedoen aan een pilot van het convenant wonen. Bij groot
beleid en het organiseren van interne strategische discussie-
onderhoudprojecten worden standaard energiebesparende
bijeenkomsten is veel werk verricht om de strategische koers
maatregelen uitgevoerd en dakisolatie en HR++ glas bij dak
te herijken. De ambities en beleidsuitgangspunten van het
c/q kozijnvervanging zijn in het standaard onderhoudsbeleid
strategisch voorraadbeleid worden begin 2011 uitgewerkt in
opgenomen. In 2011 wordt het beleid verder uitgewerkt aan
richtinggevende beleidsuitgangspunten voor de organisatie.
de hand van onze ervaringen.
Dit hangt nauw samen met het verder optimaliseren van de buurtplannen in 2011 en het opstellen van een nieuw strate-
Het derde energieconvenant liep af in 2010. Het energie-
gisch beleidsplan.
convenant heeft zijn functie goed vervuld doordat we nu
5.4 Met het oog op duurzaamheid Milieubewust handelen
op een punt zijn waar we concreet resultaatgerichte afspraken kunnen maken. Deze afspraken zijn opgenomen in het ‘convenant wonen’. Voor de ontwikkelpunten is een breder
In 2010 is verder gewerkt aan de verder invulling van ons
platform opgericht op stadsniveau. Of en hoe er vorm wordt
duurzaamheidsbeleid. In 2010 is de energetische verbeterpo-
gegeven aan een vierde energieconvenant zal duidelijk wor-
tentie van onze bestaande voorraad onderzocht. In totaal zijn
den begin 2011.
Huurwoningen inbraakproof Brabants Dagblad | vrijdag 1 oktober 2010
„Bijvoorbeeld naar de verlichting. Ook kijken we hoe we binnenterreinen af kunnen sluiten. Op diverse locaties, zoals in de wijk Jeruzalem, plaatsen we al afsluitbare hekken bij brandgangen. Maar we moeten er natuurlijk wel rekening mee houden dat mensen hun huis ook veilig kunnen verlaten in geval van brand.”
Minimaal 80 procent van de huurwoningen in Tilburg is
Wat betreft de technische maatregelen tegen inbraak
inmiddels beveiligd volgens het Politiekeurmerk Veilig-
vindt Brouwers dan ook dat de Tilburgse woningcorpora-
Wonen. In Tilburgse huurwoningen wordt ook minder
ties hun zaken goed op orde hebben. „Waar nu nog echt
ingebroken dan in koopwoningen. Dat blijkt uit cijfers
winst te halen valt, is het nóg beter leren kennen van
van de drie grootste woningcorporaties in Tilburg. „Het
onze bewoners. En het stimuleren van de sociale samen-
is een hele investering om bestaande woningen goed te
hang in wijken. De sociale controle in de wijken waar wij
beveiligen tegen inbraak”, zegt Carlo Brouwers, manager
woningen hebben is op sommige plekken al vrij hoog.
bij Tiwos. „Per woning zo’n 850 euro. Dus we zijn blij te
Het zijn niet de meest welgestelde wijken, overdag zijn
merken dat het helpt.”
er doorgaans veel mensen thuis. Maar in sommige wijken is ook veel verloop, buren kennen elkaar nauwelijks.
Vorig jaar werd in 129 woningen van de in totaal 7600
Daar proberen wij verandering in te brengen. Door mee
huurwoningen van Tiwos ingebroken, dit jaar staat de
te werken aan buurtinitiatieven. En door onze buurtbe-
teller op 77. „Het is natuurlijk altijd te veel. Maar als je het
heerders, die veel contact hebben met de bewoners en
afzet tegen vijftienhonderd inbraken in Tilburg in een jaar
daardoor precies op de hoogte zijn van hetgeen er speelt.
tijd, dan is het wel laag”, oordeelt Brouwers. Naast bevei-
Als je als woningcorporatie investeert in het contact met
ligen van woningen kijken de corporaties tegenwoordig
de mensen, dan verhoog je het gevoel van veiligheid bij je
ook naar de omgeving van de woning, vertelt Brouwers.
huurders én maak je wijken veiliger.”
37
Hart voor Tilburg
38
Jaarverslag Tiwos
’10
Professionaliseren met een hart
39
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave
6 De organisatie Tiwos is een organisatie die ontwikkeling belangrijk en noodzakelijk vindt. We ontwikkelen onze medewerkers, onze processen en onze dienstverlening door actief met alle betrokkenen in gesprek te blijven
en elkaar gericht op te zoeken. De informatie die we ontvangen verwerken we in ons beleid en de keu-
zes die we maken. We willen voor zowel onze medewerkers als onze huurders een herkenbare en transparante organisatie blijven.
6.1 Wat spraken we voor 2010 af? Strategische opdracht Als organisatie werken we aan verdere professionalisering en ontwikkeling Implementatie resultaatgericht managen.
Het ziekteverzuim is onder de 4% gebleven.
In 2010 heeft een deel van de organisatie gewerkt met Resultaatgerichte Afspraken. Vanaf 2011 zal de hele organisatie hiermee werken. Het ziekteverzuim exclusief zwangerschapsverlof en inclusief langdurig zieken is gedaald van 5,3 naar 2,5%. Zonder langdurig zieken komen we op 2,3% (in 2009 was dit 2,5%).
Strategische opdracht Wij werken aan het optimaliseren van het imago van Tiwos Relaties zijn op de hoogte wat ons werkveld is en zijn op de hoogte van onze beleidskeuzes en resultaten.
Relaties worden op verschillende manieren betrokken en up-to-date gehouden over ons werk. Naast de reguliere (schriftelijke) communicatiekanalen bezoeken we jaarlijks een aantal belanghouders waarbij we zowel onze huidige werkzaamheden alswel de huidige en toekomstige samenwerking met de partner in kwestie bespreekbaar maken.
gehaald, x niet gehaald, nog niet afgerond, maar wel gestart in 2009
6.2 Professionalisering en ontwikkeling van de organisatie
Rob Suurmeijer afscheid genomen na 12,5 jaar directeur/
Onze kernwaarden zijn: Professioneel, Interactief, Collegiaal
gaat per 1 januari 2012 met vroegpensioen. Per 1 april 2011
en Ondernemend (PICO). Om deze waarden te blijven ontwik-
legt hij zijn functie directeur/bestuurder neer. In januari 2010
kelen bepalen we ieder jaar een aantal thema’s die hieraan
zijn we gestart met 106 medewerkers in 97,6 fte. Er zijn 8
bijdragen.
medewerkers uit dienst getreden en we hebben 4 nieuwe
bestuurder van Tiwos te zijn geweest. Otto van der Meulen
medewerkers in dienst genomen. Hierdoor is er een daling in Belangrijke thema’s in 2010 waren onze formatie; project-
de bezetting. Eind 2010 werken er 102 medewerkers bij Tiwos
matig werken; resultaatgericht werken; balans in het func-
(54 mannen en 48 vrouwen), die 92,8 fte vertegenwoordigen,
tiegebouw; verlaging van het ziekteverzuim en hernieuwde
er zijn 2 fte’s vacant. 61% heeft een fulltime dienstverband.
aandacht voor integriteit (zie paragraaf 2.4).
Tiwos heeft in 2010 voor € 311K extern personeel ingehuurd
Formatie Het aangekondigde vertrek (vroegpensioen) van directeur/
ter vervanging voor zwangere medewerkers en voor speciale werkzaamheden. Dit is een halvering ten opzichte van 2009 (€ 620K).
bestuurders Rob Suurmeijer en Otto van der Meulen is in
40
2010 voorbereid. Na de zomervakantie is de wervings- en
Het management heeft dit jaar kritisch de formatie onder de
selectieprocedure gestart en eind 2010 is René Scherpenisse
loep genomen. In vergelijking tot de branche is onze formatie
benoemd (met ingang van 1 april 2011). Eind 2010 heeft
gemiddeld maar met name de afname van het aantal vhe’s
Jaarverslag Tiwos
’10
was aanleiding voor een kritische herijking. Door het ma-
werkers afvaardigen. De wijkconsulent stuurt het wijkteam
nagement is naar de inrichting van processen, doelstellingen
functioneel aan.
en efficiency gekeken. Dit resulteert in een afname van onze formatie in 2011 met ongeveer 2 fte ten opzichte van 2010 en
Samenstelling directie Tiwos
2009.
Rob Suurmeijer (1948) Directeur/ bestuurder sinds januari 1999 (tot 01-01-2011)
In 2010 is de efficiency binnen de afdeling Makelaardij onder-
Nevenfuncties:
zocht. Op basis van dit onderzoek is in het najaar van 2010
˘˘
Penningmeester van de Stichting Symfonie
een pilot gestart. In 2011 wordt duidelijk of op grond hiervan
˘˘
Algemeen directeur van Tiwos Holding B.V.
wijzigingen in de formatie optreden.
˘˘
Penningmeester Stichting Sportaccommodatie Regio Tilburg
Zoals in het organogram te zien is zijn de directieportefeuil-
˘˘
Secretaris Vereniging IJsclub ’t Bankven
les zo verdeeld dat één directeur de primaire processen aan-
˘˘
Directeur SOM
stuurt (Wijkontwikkeling & Vastgoed en Wonen) en de andere directeur de ondersteunende afdelingen. De 4 afdelingen
Otto van der Meulen (1949)
worden elk geleid door een manager. Deze 4 managers en de
Directeur/ bestuurder sinds januari 1999 (tot 01-04-2011)
directeuren vormen samen het managementteam.
Nevenfuncties:
Samenwerking tussen de verschillende functies binnen
˘˘
Wijkontwikkeling & Vastgoed en Wonen is organisatorisch geborgd in een wijkteam waarin beide afdelingen mede-
fig. 1
Lid Raad van Toezicht SDW, stichting dag en woonopvang Roozendaal m.i.v 2007
˘˘
Lid Bestuur Stichting Straat E.O. Tilburg m.i.v. 2002
Organogram Tiwos 2010 Raad van Toezicht Tiwos
Directeurbestuurder
Directeurbestuurder
P&O
Wonen
Wijkontwikkeling en vastgoed
Beleid & communicatie
Bedrijfsbeheer
Woonservice
Projectbureau
BIC
BEO
Leefbaarheid
Vastgoedbeheer
Automatisering
FA
Makelaardij
Wijkconsulenten
Secretariaat/ archief/post/ kantine 41
Hart voor Tilburg
˘˘
Lid Bestuur Hall of Fame Next, broedplaats voor jongerencultuur m.i.v. 2009 Lid Bestuur La Poubelle, sociale re-integratie, kringloop-
˘˘
˘˘
˘˘
Interview
bedrijf m.i.v. 2009
Bas van Daelen is in februari 2010 bij Tiwos begonnen als
Lid Adviescommissie Wetenschapswinkel Universiteit van
tijdelijke kracht. Sinds januari 2011 is hij officieel bij Tiwos
Tilburg m.i.v. 2010
in dienst als teamleider Vastgoed.
Lid Raad van Toezicht Cubiss, ondersteunt en adviseert bibliotheken. m.i.v. 2010
“De periode vanaf februari 2010 was zo goed bevallen dat
Lid College van Advies 2College m.i.v. 2010
ik er niet lang over na hoefde te denken om in dienst te
Projectmatige aanpak
komen. Ik vind Tiwos een leuke organisatie om bij te werken; fijne collega’s en er zijn continu leuke en
Bij Tiwos werken veel gedreven en creatieve mensen. Dat is
uitdagende projecten. Tiwos is een actieve club en dat
een kracht. Een risico is dat er veel initiatieven ontstaan die
spreekt mij aan, daarnaast vind ik het werken bij een
soms onvoldoende doordacht en gedeeld worden opgepakt
wooncorporatie erg leuk. De kunst om de beschikbare
en dan niet altijd tot het gewenste resultaat leiden. Om
middelen dusdanig in te zetten dat we onze doelgroep
dit proces beter in te richten is begin 2010 gestart met een
kwalitatief goede woningen en woonomgevingen
training projectmatig werken. Door na te denken over een
kunnen bieden is voor mij een belangrijke drijfveer.” De
heldere opdrachtformulering; een duidelijke opdrachtgever;
cultuur bij Tiwos spreekt Bas aan: “Er is bij Tiwos een
strategische borging; de relevante betrokkenen; de benodig-
warme, collegiale sfeer; ik heb me daardoor vanaf de
de middelen en een concrete planning ontstaat meer focus
eerste dag thuisgevoeld en dat vind ik erg belangrijk. Je
en overzicht. Na de training zijn processtappen en rollen goed
brengt behoorlijk wat uren van de week op je werk door,
uitgewerkt en gecommuniceerd en is gestart met projectma-
dan is het dus ook belangrijk dat je je prettig voelt op je
tig werken in de praktijk.
werk. Ik vind Tiwos klantgericht, sociaal betrokken,
Resultaatgericht werken
degelijk, geen poespas (we zijn gewoon gebleven); mijn gevoel is dat Tiwos daarom dicht bij de klanten staat.”
In 2010 is op beperkte schaal met een aantal medewerkers en managers resultaatafspraken gemaakt en is de integrale
Bas’ afdeling heeft als eerste de cursus projectmatig
invoering hiervan voor 2011 voorbereid. Na overleg met de
werken gevolgd. “Ik weet natuurlijk niet hoe het was voor
OR zijn we eind 2010 gestart en hebben alle managers/team-
de cursus, maar ik zie wel dat er nu steeds meer project-
leiders met hun medewerkers resultaatafspraken voor 2011
matig gewerkt wordt. Er komt meer structuur en lijn in de
gemaakt. Hierdoor operationaliseren we onze doelstellingen
manier van werken. Projectmatig werken kun je ook niet
en kunnen we gerichter sturen op de door Tiwos geformu-
in één keer bereiken. Het is een proces, een manier van
leerde opdrachten en resultaten.
denken. Dat gaat stapje voor stapje en vergt veel
Balans in het functiegebouw
omschakeling in de hele organisatie.”
Op een aantal niveaus bestond een disbalans in het functiegebouw. Daarom zijn in 2010 een aantal functies opnieuw beschreven en ingeschaald. Het uitgangspunt van ons func-
in opdracht van Tiwos en loopbaanontwikkeling gericht op
tiewaarderingssysteem is het beschrijven van de actuele,
een toekomstige functie. Voor de tweede categorie is in de
reële situatie. Er bestaan tussen corporaties verschillen in
sector aan iedere medewerker een loopbaanontwikkelings-
inschaling tussen ogenschijnlijk vergelijkbare functies. Uit
budget toegekend. Het doel van dit instrument is het bevor-
gesprekken met een aantal collega-corporaties blijkt dat
deren van de mobiliteit in de corporatiebranche.
er regelmatig toch verschillen zijn in verantwoordelijkheid,
Het loopbaanontwikkelingsbudget is in 2010 in de organi-
bevoegdheden etc. Dit maakt dat voor iedere corporatie het
satie geïmplementeerd alsmede de door Flow ontwikkelde
functiegebouw toch een eigen uniek gegeven is.
“Loopbaanwijzer” die medewerkers ondersteunt in het for-
Opleiding en ontwikkeling
42
muleren van hun loopbaanvraag of -doel.
Mede naar aanleiding van een nieuw hoofdstuk in de CAO is
In- door- en uitstroom
in 2010 ons opleidingsbeleid herzien. We onderscheiden nu
Er zijn in 2010 4 nieuwe medewerkers ingestroomd (12 in
twee categorieën opleidingen: functiegebonden opleidingen
2009). We kijken kritisch bij vertrek of we de vacature op-
Jaarverslag Tiwos
Interview
’10
slagen. Twee medewerkers zijn op eigen intitiatief vertrokken en bij één medewerker liep het tijdelijke contract af. Eén vakman is in het kader van een re-integratietraject
Martin Roders werkte vier jaar lang bij Tiwos als beheer-
doorgestroomd naar de functie van projectopzichter en één
der vastgoed. Sinds september is hij promovendus aan de
wijkopzichter is mutatieopzichter geworden.
TU Delft. Martin: “Ik was bij Tiwos ‘specialist duurzaamheid’ en vertegenwoordiger van Tiwos in het Tilburgse Energieconvenant. Daarnaast coördineerde ik werkzaam-
6.3 Arbeidsomstandigheden Verlaging van het ziekteverzuim
heden van projectleiders nieuwbouw en onderhoud door
De leidinggevenden hebben in 2010 een verzuimworkshop
middel van budgetbewaking en voortgangscontrole op
gevolgd die werd geleid door onze arbodienst; de Human
projecten.” Martin kijkt terug op 4 leerzame jaren, waar-
Care Groep. Het verzuimbeleid is geactualiseerd op basis
bij de eerste twee ook turbulent waren vanwege de vele
van onze nieuwe visie op verzuim. De kern is: ziek is ziek,
wisselingen op de afdeling. “Maar de laatste twee jaar
maar neem je verantwoordelijkheid. Dus: kom werken als
waren we echt een team. De sfeer bij Tiwos was open en
het enigszins kan. In het najaar van 2010 is het eerste jaar
er was altijd gelegenheid voor een praatje of een geintje.”
van onze samenwerking met de arbodienst geëvalueerd. Het management, de ondernemingsraad en de afdeling P&O zijn
Omdat de doorgroeimogelijkheden voor Martin te be-
erg tevreden over de aanpak.
perkt waren is hij verder gaan zoeken. “Ik wilde graag de kant van het onderzoek op. Maar ik hebmijn werk altijd
Ons verzuimpercentage was in 2010 historisch laag, met een
met plezier gedaan. Wat ik heel prettig vind aan Tiwos
percentage van 2,5%. Vanaf 2007 was ons streven 4%. Dat
is dat als je een goed idee hebt, de kans groot is dat het
hebben we tot 2010 nooit gerealiseerd. In 2010 zitten we er
uitgevoerd wordt. Voorwaarde is wel dat je er een goed
ver onder. Verlaging van het verzuimpercentage is wat ons
verhaal bij hebt om het management te overtuigen.”
betreft geen doel op zich. Door een goede begeleiding en te sturen op beïnvloedbaar verzuim is dat wel het effect. En daar zijn we blij mee.
nieuw invullen. Het verloop was in 2010 8% (10% in 2009).
Arbocommissie
Rond de 10% vinden we acceptabel; misschien zelfs wel
In 2010 is een nieuwe arbocommissie samengesteld die be-
gewenst. Zo realiseren we vernieuwing zonder dat we boven-
staat uit 4 medewerkers waarin een OR-lid is vertegenwoor-
matig veel tijd kwijt zijn aan werving en selectie en het in-
digd. Een belangrijk gespreksonderwerp was asbest, waarbij
werken van nieuwe medewerkers. Van de acht vertrekkende
getoetst werd of we voldoende veiligheidsmaatregelen voor
medewerkers zijn twee medewerkers met vroegpensioen
onze medewerkers hebben getroffen. En het ontruimings-
gegaan en zijn drie medewerkers op initiatief van Tiwos ont-
plan dat na een ontruimingsoefening verder verbeterd is.
René Scherpenisse (49) nieuwe directeur Tiwos Brabants Dagblad | 17 november 2010
Scherpenisse volgt de directeurenbestuurders Otto van der Meulen en Rob Suurmeijer op, die met vroeg-pensioen gaan. De nieuwe directeur-bestuurder van Tiwos is geboren en getogen in Rotterdam, maar woont al sinds 1979 in Tilburg. Hij werkt ruim 25 jaar in de wereld van bouwen, wonen en woningcorporaties. Op dit moment is hij
TILBURG – René Scherpenisse (49) wordt de nieuwe
directeur bij Atrivé, een middelgroot adviesbureau op het
directeur-bestuurder bij woningcorporatie Tiwos. De
gebied van wonen, met vestigingen in Houten en Best.
Tilburger treedt op 1 april 2011 in dienst.
Scherpenisse is getrouwd en heeft vier kinderen.
43
Hart voor Tilburg
44
Jaarverslag Tiwos
’10
Verdienen waar het kan, verliezen waar het moet
45
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave
7 Financiën
Tiwos zet haar kapitaal in om de ambities uit het beleidsplan te realiseren. Daarbij gaan onze volkshuisvestelijke en maatschappelijke ambities boven financiële overwegingen. We lopen niet weg voor risico’s en zijn bereid verliezen te nemen als wij dat maatschappelijk verantwoord vinden. Maar dat betekent
niet dat we onverantwoord met ons kapitaal omgaan. We verdienen ook daar waar het kan. Want net als iedere andere onderneming moeten we ervoor zorgen dat we ook op de langere termijn onze ambities waar kunnen maken.
7.1 Financiële situatie algemeen
De economische crisis is binnen sommige sectoren aan het
De negatieve gevolgen zijn: ˘˘
Tiwos heeft relatief lage huren als je het afzet tegen de
wegebben. Bedrijven beginnen weer winst te maken, de
kwaliteit die we bieden. We hebben ons ten doel gesteld
inflatie loopt op, de rente loopt eveneens op en de werk-
de huren de komende jaren te laten stijgen zodat we
loosheid begint weer sinds enkele jaren een dalende trend
voldoende geld genereren om onze verantwoordelijkheid
te vertonen. De vastgoedmarkt staat echter nog steeds
in onze wijken te kunnen blijven nemen. Het laten stijgen
onder druk. Er heerst angst bij ontwikkelaars en kopers van
van de huren kan jaarlijks bij de huurverhoging. Wettelijk
woningen. Deze angst wordt versterkt door het risicomij-
is bepaald dat de maximale jaarlijkse huurstijging wordt
dende gedrag van de banken die zeer kritisch zijn bij het
bepaald door het inflatiepercentage. Het inflatiecijfer
verstrekken van financieringen. Deze situatie zal zich in 2011
2009 is bepalend voor de huurverhoging die we in 2010
naar alle waarschijnlijkheid voortzetten. Ook de politieke
mogen doorbelasten aan onze huurders. Gezien de histo-
onzekerheid over de hypotheekrente en de woningmarkt in
risch lage inflatie in 2009 konden wij onze huren maar
het algemeen dragen hier aan bij.
met 1,2% laten stijgen. In 2010 is de inflatie opgelopen wat een positieve invloed heeft op de huurverhoging 2011.
De economische situatie in 2010 had zowel positieve als negatieve gevolgen voor Tiwos.
De positieve gevolgen zijn: ˘˘
˘˘
Tiwos is voornamelijk in herstructureringswijken bezig met de ontwikkeling van koopwoningen. Het afzetrisico van de koopwoningen heeft Tiwos bij een derde neerge-
Medio 2010 hebben we, voor het oplopen van de rente
legd maar Tiwos deelt wel mee in eventuele verkoopwin-
aan het einde van 2010, voor € 30 miljoen aan financie-
sten. De kans dat de verwachte winsten onder de huidige
ring aangetrokken tegen zeer gunstige rentepercenta-
marktomstandigheden niet of deels gerealiseerd kunnen
ges. Hiermee hebben we een groot gedeelte van onze
worden, is reeël.
financieringsbehoefte in 2013 en 2014 afgedekt. De ˘˘
˘˘
46
renteverwachting voor 2011 is oplopend.
Bij de begroting van 2011-2015 zijn we erin geslaagd om onze
De verkoopdoelstellingen voor 2010 zijn ondanks de
volkshuisvestelijke verantwoordelijkheid te nemen binnen
druk op de woningmarkt gerealiseerd. Tiwos verkoopt
de financiële grenzen die we onszelf hebben opgelegd. Onze
in het lagere segment wat minder gevoelig is voor de
financiële focus richt zich voornamelijk op de ontwikkeling
economische crisis, al zag je wel dat de verkoopprijzen
van het vermogen en de kasstromen. Het vermogen ziet er
zijn gedaald. In 2011 is de verwachting dat ook het lage
voor de komende jaren prima uit en blijft boven het minimale
segment het moeilijker krijgt.
weerstandvermogen dat het Centraal Fonds Volkshuisvesting
De vraag naar huurwoningen in tijden van economische
heeft vastgesteld. De kasstromen staan meer onder druk.
crisis stijgt. Waar we afgelopen jaren moeite hadden
Toch is het ons gelukt om onze meerjaren plannen, qua kas-
om onze dure huurwoningen te verhuren, hebben we
stromen, binnen de toegestane bandbreedte te houden (De
daar in 2010 geen problemen mee gehad. Mensen kie-
kasstromen moeten voor de komende vijf jaar cumulatief
zen voor het huren van een woning in plaats van er een
positief zijn). We hebben zelfs een buffer aan kunnen hou-
te kopen. Deze lijn zal zich naar verwachting in 2011
den, die we kunnen aanspreken indien zich mooie kansen
voortzetten.
voordoen.
Jaarverslag Tiwos
’10
7.2 Wat spraken we voor 2010 af? Strategische opdracht We zorgen voor een continue financierbaarheid van onze volkshuisvestelijke ambities en investeringen De solvabiliteit is hoger of gelijk aan het minimaal noodzakelijk weerstandsvermogen volgens het Centraal Fonds Volkshuisvesting. De operationele (WSW) kasstromen zijn de eerste 5 jaar per saldo groter van 0. Het faciliteringsvolume van het WSW is minimaal de financieringsbehoefte van Tiwos zodat het totaal aan financiering geborgd wordt door het WSW. Het renterisico is onder de 15% gebleven. Het renterisico is onder de 15% gebleven.
De norm op basis van 2006 is 20%, in 2010 is het 32,4% (geconsolideerd) Operationele kasstromen zijn over de periode 2011 – 2015 € 2,7 mln. positief In 2010 hebben we aan de normstelling van het WSW voldaan. Hierdoor staat het WSW borg voor onze totale leningportefeuille. In 2010 was het renterisico maximaal 1%. In 2009 was het renterisico maximaal 3,9% .
gehaald, x niet gehaald, nog niet afgerond, maar wel gestart in 2009
7.3 Jaarresultaat 2010 ten opzichte van de begroting 2010
Het gerealiseerde jaarresultaat 2010 is € 10,6 mln. en is daar-
de bezit. Zogenoemde “zachte” projecten, projecten die in de initiatief- of voorlopig ontwerpfase zijn nog niet ingerekend in de financiële meerjarenprognose.
mee € 2,1 mln. lager dan begroot. In de tabel op de volgende pagina worden de verschillen tussen jaarrekening en begro-
De solvabiliteit stijgt van 30,9% in 2009 naar 32,4% in 2010.
ting in het kort toegelicht.
Nu en in de toekomst blijven we boven de solvabiliteitsnorm
7.4 Ontwikkeling bedrijfswaarde 2010
van het CFV van 11,7%. Jaarlijks maakt het CFV een risicoinventarisatie en komt op basis daarvan tot een risicoprofiel
Het bestaande bezit van Tiwos is gewaardeerd tegen actuele
die door het CFV vertaald wordt naar een minimale solvabi-
waarde (lees: bedrijfswaarde) waarbij alle kasstromen in de
liteitsnorm. Op basis van het verslagjaar 2009 heeft het CFV
toekomst contant worden gemaakt tegen 5,25%. Gedurende
geoordeeld dat Tiwos voldoende solvabel is.
het jaar muteert de bedrijfswaarde als gevolg van het feit dat je in dat jaar kasstromen realiseert die niet meer in je toe-
Kasstromen (financierbaarheid)
komstige kasstromen ingerekend zijn (autonome mutatie).
Sinds 2008 beoordeelt het WSW het faciliteringsvolume ten
Daarnaast worden er gedurende het jaar woningen gesloopt,
behoeve van de borging van nieuwe leningen op basis van de
opgeleverd en verkocht, wat de bedrijfswaarde beïnvloedt.
operationele kasstromen, rekening houdend met een fictieve
Ook hebben externe invloeden (inflatie, e.d.), gewijzigde
aflossing van 2% van de leningenportefeuille in de komende
parameters en beleidskeuzes invloed op de ontwikkeling van
vijf jaar. Een beperkende factor is dat de operationele kas-
de bedrijfswaarde.
stromen voor de komende vijf jaar per saldo positief moeten
7.5 Ontwikkeling financiële kengetallen 2010-2015
zijn. Het faciliteringsvolume 2010 wordt bepaald op basis van de kasstroomprognose die aangeleverd is bij de dPi (de
Op basis van onze financiële meerjarenprognose is de ont-
Prospectieve informatie) 2009. Het WSW heeft in 2010 in
wikkeling in onze vermogenspositie als volgt:
haar kredietwaardigheidsoordeel aan Tiwos een faciliterings-
Vermogensontwikkeling (financiële continuïteit)
volume toegekend van € 46 mln. voor het aangaan van (her-) financieringen in 2010 t/m 2012. Deze hebben we inmiddels
Het eigen vermogen is toegenomen met € 10,6 mln, zijnde
volledig benut door de in 2007 reeds aangetrokken financie-
het jaarresultaat 2010, tot € 134,4 mln. Het eigen vermogen
ring van € 16 mln. (afgestort in 2010) en het aantrekken van
is niet liquide, maar betreft de overwaarde van onze huur-
€ 30 mln. aan nieuwe financieringen ten behoeve van het
woningen. Het is een buffer voor (toekomstige) onrendabele
afdekken van een gedeelte van de financieringsbehoefte in
investeringen en verliezen uit de exploitatie van het bestaan-
2012, 2013 en 2014.
47
Hart voor Tilburg
Tabel 5 Verschil jaarrekening 2010 en begroting 2010 Verklaring
Verschil JR2010-B2010
Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten & vergoedingen
Eerdere sloop, minder mutaties, hoger bedrag aan toegekende huurgewenning/-korting volgens omgangscode
-€ 489
Verkoop nieuwbouw
Nieuw vastgesteld projectplan, verlies vanwege hogere kosten verwerving onroerende zaken
Overige opbrengsten
Terugontvangen teveel betaalde OZB, ontvangen verzekeringsgeld i.v.m. brandschade project
-€ 3.925 € 408
Overige verschillen opbrengsten
-€ 223
-€ 4.229 Bedrijfslasten Overige waardeveranderingen projecten
Afwaardering renovatie Jeruzalem
-€ 2.578
Afwaardering Zeeheldenbuurt Midden
-€ 334
Afwaardering Hoge Hoek in BE
-€ 2.559
Afwaardering Pietersbuurt/Rosmolen
-€ 2.647
Afwaardering Woongroep De Stam
-€ 251
Afwaardering Goirkestraat 87
-€ 156
Afwaardering diverse wozo eenheden Onderhoudslasten
-€ 1.009
Reparatieverzoeken
€ 237
Mutatie onderhoud
€ 1.520
PKVW
Overige bedrijfskosten
-€ 9.534
-€ 126
Sociaal beheer
€ 179
overige verschillen onderhoud
€ 266
beeindigen oude exploitaties (lagere vergoedingen en minder leegstand) Onrendabele projectkosten
€ 2.076
€ 215 -€ 393
Dotatie dubieuze debiteuren
€ 142
Lagere zakelijke lasten
€ 141
Organisatiekosten (inhuur personeel, hogere opleidingskosten)
€ 443
Overige verschillen bedrijfskosten
-€ 5
Overige verschillen lasten
€ 543 € 251
-€ 6.664 Financiële baten en lasten Rentelasten
Lager rentetarief
€ 1.129
Rentebaten
Lagere bouwrente en hogere depositorente
-€ 460
€ 669 Belastingen
€ 38
Resultaat deelnemingen
€ 68
Mutatie actuele waarde
zie paragraaf 7.4
€ 7.984
Totaal verschil jaarrekening en begroting
-€ 2.134
Het bestuur/directie van Tiwos verklaart dat zij de middelen van de woonstichting uitsluitend heeft gebruikt in het belang van het volkshuisvesting
Tabel 6 Mutatie bedrijfswaarde in het jaar 2010 (x € 1.000)
BW 2009 Gecon.
Autonome mutatie *
Externe invloeden *
Rentabiliteitswaardecorrectie *
Beleidsparameters *
Opgeleverd
Sloop en verkoop
BW 2010 Gecon.
Jaarrekening 2010
€ 383.206
€ 3.282
€ 11.800-
€ 12.959-
€ 35.441
€ 5.243
€ 9.992-
€ 392.420
Begroting 2010
€ 378.077
€ 3.820
€-
€ 2.238
€-
€ 7.825
€ 11.801-
€ 380.159
€ 538-
€ 11.800-
€ 15.197-
€ 35.441
€ 2.582-
€ 1.809
€ 12.261
Verschil
48
* Deze mutatie loopt via de winst en verliesrekening onder de post mutatie actuele waarde
’10
Jaarverslag Tiwos
Tabel 7 Verklaring verschillen beleidsparameters (x € 1.000)
Beleidsparameters
Verklaring
in de huurcomponent (invoer huurbedrag)
€ 24.990
Meer huuropbrengsten door het bijstellen van de streefhuren (SVB). (+)
in de onderhoudslasten en overige lasten
€ 19.405-
Aanpassing bedragen variabele exploitatielasten, zoals voor planmatig en dagelijks onderhoud, organisatiekosten, e.d. (-)
in de heffingen overheid
€ 12.699-
De vogelaarheffing was ingerekend voor 2011 - 2017, nu alleen voor 2011. Het invoeren van de saneringssteun CFV is voor 2011-2015 ingerekend. Daarnaast heffing financiering huurtoeslag vanaf 2014 (2014-2023 ingerekend).
in de vermogenskostenvoet
€ 26.888
De disconteringsvoet is verlaagd van 6% naar 5,25%. (+)
in de levensduur
€ 11.533
De gem. levensduur is gestegen van 22,5 naar 24,4 jaar. (+)
in de restwaarde
€ 2.973
Het indexeren van de sociale kavelprijs. (+)
in de voorgenomen (des)investeringen
€ 1.161
De GO projecten in het bestaand bezit zijn voor de komende 10 jaar (was: 5 jaar) ingerekend (SVB). (+) Het norm investeringsbedrag per woning is verlaagd. (-)
€ 35.441
Tabel 8 Ontwikkeling vermogenspositie Bedragen x € 1.000
Realisatie 2010
Begroting 2011
Prognose 2012
Prognose 2013
Prognose 2014
Prognose 2015
Jaarresultaat
10.637
6.365
7.986
10.386
6.364
6.548
Eigen vermogen
134.431
140.796
148.782
159.168
165.532
172.080
Totaal vermogen
415.306
407.639
428.376
449.670
444.893
441.482
32,4%
34,5%
34,7%
35,4%
37,2%
39,0%
€ 1.283
€ 696-
€ 1.264
€ 1.087
€ 538-
€ 1.573
Solvabiliteit Operationele kasstromen WSW
2.691
Cumulatieve kasstromen WSW 2011-2015
Om in de toekomst borgbaar te blijven moeten de kasstro-
Gezien de op dat moment lage rente en de beperking van de
men voor de komende vijf jaar positief zijn.
‘staatssteun’ alsmede de keuzes vanuit het strategisch voorraadbeheer, hebben we in 2010 besloten om de financierings-
Op basis van de financiële meerjarenprognose blijkt dat de
behoefte van 2012 en 2013 alvast af te dekken. We hebben er
som van de kasstromen voor de komende vijf jaar (volgens
wel voor gekozen de leningvoorwaarden zo flexibel mogelijk
WSW-norm) circa € 2.691 K positief is.
in te kleden.
Met ingang van 1 januari 2011 is het echter niet meer moge-
7.6 Treasury
lijk financieringen met WSW-borging aan te trekken voor
In het treasurystatuut, dat begin 2009 is vastgesteld, is on-
nieuwbouw niet bestemd voor de doelgroep (inkomensgrens:
dermeer geregeld dat het renterisico in enig jaar niet meer
> € 33.615) of een huurprijs boven de huurtoeslaggrens (€
mag zijn dan 15%. Ook toekomstige investeringen worden
652,52), zijnde de niet-DAEB (Diensten van Algemeen Eco-
door Tiwos in het renterisico meegenomen. Het totale ren-
nomisch Belang)-activiteiten. Hiervoor zal dus een duurdere
terisico (inclusief nieuwe financieringen) komt alleen in 2012
financiering aangetrokken moeten worden. Hiermee is in de
net boven de 15%. In 2010 hebben we echter een gedeelte van
meerjarenprognose rekening meegehouden. Echter de eerder
de financieringsbehoefte en het renterisico voor 2012 afge-
genoemde kasstroom volgens WSW-norm is nog niet uitge-
dekt. Op basis van de financiële meerjarenprognose verwach-
splitst naar DAEB- en niet-DAEB-bezit.
ten we dat het renterisico zich als volgt ontwikkelt:
49
Hart voor Tilburg
fig. 2
Verloop renterisico 40.000
Bedragen x € 1.000,-
30.000 20.000 10.000
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Nog af te dekken financiëringsbehoefte
Reeds afgedekte financiëringsbehoefte
Nog af te dekken renteconversies
Maximaal renterisico (15%)
In 2010 hebben we ruim € 10 mln. afgelost. Daarnaast is er
bedraagt bijna € 8,8 mln. De aangifte 2009 is eind 2010 ter
voor € 26 mln. aan nieuwe leningen afgestort. Deze hadden
beoordeling aangeboden aan Deloitte Belastingadviseurs.
we in 2007 en 2008 reeds aangetrokken. Hiervan was ultimo
Het voorlopige fiscaal resultaat 2009 bedraagt circa € 19 mln.
2010 € 10 mln. niet van gebruikt. Dit bedrag is op een depo-
Hiermee komt het gezamelijke compensabel verlies tot en
sitorekening gestort met een hogere rente dan we zouden
met 2009 op ruim € 27 mln. Ook voor 2010 en de komende
krijgen als we het niet benutte bedrag terug zouden storten
jaren is de verwachting dat er geen fiscaal resultaat behaald
bij de financier. In de begroting 2010 was € 20 mln. opgeno-
gaat worden. Reden hiervoor is het uitvoeren van groot
men voor nieuwe financieringen en aflossingen en was de
onderhoud en slopen en nieuwbouwen van complexen.
verwachting dat we voor € 8 mln. gebruik zouden maken van de kredietfaciliteit van de Rabobank. Van deze dure kredietfaciliteit is nauwelijks gebruik gemaakt in 2010.
7.8 Risicobeheersing en controlesystemen
In 2009 hebben we ons gericht op de inrichting van het risicomanagement binnen Tiwos. Dit heeft geresulteerd in
De gemiddelde rentevoet voor de totale leningenportefeuille
de notitie “Risicomanagement bij Tiwos”. 2010 stond in het
is ultimo 2010 3,53% (2009: 3,70%). Deze daling wordt groten-
teken van de implementatie van risicomanagement in de or-
deels veroorzaakt doordat we voor de nieuwe financieringen
ganisatie. Hierbij hebben we ons voornamelijk gefocust op de
die in 2010 zijn afgestort het eerste jaar de 1-maands Euribor
aanbevelingen die geformuleerd zijn in de notitie “Risicoma-
moeten betalen. Deze was in 2010 erg laag (gemiddeld 0,6%). Het WSW borgt maximaal 50% van de WOZ-waarde. Onze huidige WOZ-waarde bedraagt circa € 1.240 mln. Onze financieringsruimte is dan € 620 mln. minus de leningen-
fig. 3 5
portefeuille. Voor 2010 is de financieringsruimte ruim € 362 mln. De komende jaren zal de financieringsruimte afnemen als gevolg van het financieren van toekomstige investeringen met vreemd vermogen. De financieringsruimte is echter
Dossiervorming
Procedures
Interne controle
0
ruimschoots voldoende om aan de financieringsbehoefte van de komende jaren te kunnen voldoen.
7.7 Vennootschapsbelasting
In 2010 is de aangifte Vennootschapsbelasting 2008
Informatie voorziening
Project administratie
ingediend bij de belastingdienst. Deze is echter tot op heden nog niet goedgekeurd. Het fiscaal verlies bedroeg in 2008 bijna € 2 mln. en het totaal compensabel verlies t/m 2008
50
2010
2009
2006
Jaarverslag Tiwos
nagement bij Tiwos” en de bevindingen van de accountant in
˘˘
de managementletter 2009.
’10
De tijdigheid van de beslismomenten in het projectontwikkelproces behoeft aandacht.
˘˘
Vastgestelde beheersmaatregelen om specifieke projec-
Aan het overgrote deel van de aanbevelingen en bevindingen
trisico’s te beheersen dienen tijdig en volledig opgevolgd
hebben we in 2010 follow-up gegeven. Het resultaat van deze
te worden. Het toezien op de naleving hiervan is een
aanpak is terug te zien in de managementletter 2010, waarin
aandachtspunt.
een duidelijke verbetering te zien was ten opzichte van 2009. Onderstaande figuur is opgenomen in de managementlet-
Tot 2010 was risicomanagement nog teveel een losstaande
ter 2010 waarin de ontwikkeling van de interne beheersing
actie. Vanaf 2010 maakt risicomanagement deel uit van de
inzichtelijk is gemaakt.
Planning & Control-cyclus en komt het als een apart onderdeel terug in onze periodieke rapportages. Hiermee heeft
Natuurlijk zijn er ook nog zaken die beter kunnen en waar we
Tiwos als doel om haar processen steeds meer ‘in control’ te
in 2011 mee aan de slag gaan:
krijgen.
˘˘
In de uitvoering en vastlegging van de interne controle kan nog een slag gemaakt worden. Het controleplan en de opvolging daarvan is nog niet volledig.
fig. 4
7.9 Nevenstructuur
De nevenstructuur van Stichting Tiwos ziet er als volgt uit:
Nevenstructuur Stichting Tiwos Gemeente Tilburg, WonenBreburg, TBV Wonen
Stichting Tiwos
100%
3 * 25%
Tiwos Holding B.V
Stadsontwikkelings maatschappij Tilburg B.V.
25% 100% Tiwos Projecten B.V.
100% Tirentius B.V.
100% Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V.
12,5%
14,3%
6 * 14,3% GPT B.V.
5 aannemers en TBV Wonen
6 * 12,5%
12,5% Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F.
Triborgh Vastgoed B.V.
3 projectontwikkelaars
58,38%
3 andere partijen*
58,93%
Triborgh Koolhoven B.V.
37,07%
41,62%
Gem. Koolhoven Beheer B.V.
4%
GEM Koolhoven C.V.
51
Hart voor Tilburg
7.10 Deelnemingen Tabel 9 Deelnemingen Tiwos 2010 Naam
Eigen vermogen Deelneming 31-12-2010
Belang
(x € 1.000) Tiwos Holding B.V.
Belang Tiwos in jaarresultaat 2010
Verstrekte leningen/r.c. 31-12-2010
(x € 1.000)
(x € 1.000)
131
100%
118
7.966
˘˘ Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg B.V.
2.791
25%
-41
0
Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V.
3.482
100%
219
0
˘˘ Deelneming GTP *
1.658
14,3%
0
0
˘˘ Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F.
10.481
14,3%
110
0
Tiwos Projecten B.V.
-2.883
100%
24
0
0
100%
-19
0
Tirentius B.V.
* via de deelneming GTP hebben we 14.3% belang in Triborgh bouwontwikkeling V.O.F.
˘˘
Tiwos Holding B.V.
˘˘
Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V.
Tiwos is de enige aandeelhouder van Tiwos Holding B.V. De
Tiwos Holding B.V. is de enige aandeelhouder en bestuurder
directie van Tiwos en Tiwos Holding B.V. bestaat uit dezelfde
van Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V. Doel is het partici-
personen. Dat geldt ook voor de Raad van Toezicht van Tiwos
peren in Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F.; het oprichten en
en de Raad van Commissarissen van Tiwos Holding B.V. Doel-
verwerven van, het deelnemen in, het samenwerken met, het
stelling van Tiwos Holding B.V.: werkzaam zijn in het werk-
voeren van de directie over, alsmede het (doen) financieren
gebied van Tiwos, Tilburgse Woonstichting en werkzaam zijn
van andere ondernemingen, in welke rechtsvorm ook; het
om het belang van de volkshuisvesting in het bijzonder ten
verstrekken en aangaan van geldleningen, het beheer van en
behoeve van de taakvervulling van Tiwos, Tilburgse Woon-
het beschikken over registergoederen en het stellen van ze-
stichting.
kerheden, ook voor schulden van anderen; het verrichten van al hetgeen met het vorenstaande verband houdt of daartoe
˘˘
Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg B.V.
bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin.
Tiwos Holding B.V. heeft samen met Gemeente Tilburg, TBV
52
Wonen en Holding WonenBreburg deze besloten vennoot-
Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V. neemt samen met
schap opgericht per 31 januari 2008 en is hiervan mede-be-
TBV Wonen, vijf aannemers en een projectontwikkelaar deel
stuurder. Doel van deze vennootschap is: het in stand houden,
in GTP B.V. en is tevens mede-bestuurder van deze vennoot-
verbeteren, daaronder begrepen de op- en herbouw van regis-
schap. Bovengenoemde aandeelhouders en GTP B.V. nemen
tergoederen; het ontwikkelen, financieren en doen uitvoeren
samen deel in Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F. Tiwos Tri-
van bouw- of herbouwprojecten; het voor eigen rekening
borgh bouwontwikkeling B.V. is tevens mede-bestuurder van
verkrijgen, vervreemden, bezwaren, exploiteren, huren en ver-
deze vennootschap. De beoogde doelen van samenwerking
huren van registergoederen; het verrichten van diensten ten
zijn: bundeling van kennis en kunde van de samenwerkende
behoeve van derden ter zake van het aankopen, financieren,
partijen; het betrekken van marktpartijen bij de herstruc-
verbeteren en exploiteren van registergoederen; het oprichten
tureringsopgave; het tot stand brengen van publiek private
en verwerven van, het deelnemen in, het samenwerken met,
samenwerkingsovereenkomst(en) met de gemeente Tilburg
het besturen van, alsmede het (doen) financieren van andere
gericht op gebiedsgerichte aanpak zoals bepleit onder de
ondernemingen, in welke rechtsvorm ook; het verstrekken en
noemer Stad en Milieu en het realiseren van nieuwe sociale
aangaan van geldleningen en het stellen van zekerheden, ook
huurwoningen. Tiwos heeft een bankgarantie verstrekt ten
voor schulden van anderen; het verrichten van alle handelin-
gunste van Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F. voor maximaal
gen welke met het voorgaande in de ruimste zin genomen
€ 1.134.451. Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F. heeft sinds
geacht kunnen worden in verband te staan, daaruit voort te
2001 100% van de aandelen van Triborgh Vastgoed B.V. (voor-
vloeien of daarvoor bevorderlijk te zijn.
heen Groenvast III B.V.).
Jaarverslag Tiwos
˘˘
Koolhoven
˘˘
’10
Tirentius B.V.
In 2004 heeft Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V. samen
Tiwos Holding B.V. is de enige aandeelhouder en bestuurder
met de vennoten van Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F. de
van Tirentius B.V. Het doel van deze besloten vennootschap
besloten vennootschap Triborgh Koolhoven B.V. opgericht
is: het, in samenwerking met Laurentius Wonen Breda, ont-
met een geplaatst en gestort aandelenkapitaal van € 18.000.
wikkelen en ten uitvoer (doen) leggen van nieuwbouwprojecten; de aan- en verkoop van onroerende zaken; de exploi-
Deze eerder genoemde vennoten en nog drie andere partijen
tatie van onroerende zaken. In 2008 is de exploitatie van de
hebben de besloten vennootschap GEM Koolhoven Beheer
warmte -koude opslag in het project Oostertuin in Tirentius
B.V. opgericht met een geplaatst en gestort aandelenkapitaal
B.V. in gebruik genomen.
van € 18.000. Triborgh Koolhoven B.V., GEM Koolhoven Beheer B.V. en nog drie partijen participeren in GEM Koolhoven C.V., die als doel heeft het risicodragend uitvoeren van de grondexploitatie van het plangebied Koolhoven. ˘˘
Tiwos Projecten B.V.
Tiwos Holding B.V. is de enige aandeelhouder en bestuurder van Tiwos Projecten B.V. Het doel van deze besloten vennootschap is het ontwikkelen en ten uitvoer (doen) leggen van nieuwbouwprojecten; de aan- en verkoop van onroerende zaken; de exploitatie van onroerende zaken. Het eigen vermogen van deze vennootschap is € 2,9 mln. negatief. Tiwos Projecten B.V. exploiteert op totaal 24 woningen, 23 in Huize Goirke en 1 in Kastanjeboom.
53
Hart voor Tilburg
54
Jaarverslag Tiwos
’10
1 plus 1 = 3
55
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave
8 Samenwerking 8.1 Wat spraken we voor 2010 af? Strategische opdracht We verkennen samen met (potentiële) partners het nut en noodzaak van samenwerking. We laten zien dat we een betrouwbare partner zijn, activeren partners en spreken ze aan op hun verantwoordelijkheden. We stellen ons op als partner die graag samenwerkt, zich actief opstelt en meedenkt, die bereid is om daar waar nodig verder te gaan in oplossingen die niet direct voor de hand liggen en we zijn bereid te investeren in zowel tijd als in geld.
In 2010 werkten we in partnerschap aan onder andere het Tilburgs Akkoord, de werkgroepen energie en armoede uit het Convenant Wonen, de Omgangscode herstructurering, de Maatschappelijke OntwikkelingsMaatschappij (MOM)., Stichting Symfonie.
gehaald, x niet gehaald, nog niet afgerond, maar wel gestart in 2009
8.2 Zorg en welzijn
Convenant Wonen 2010-2015
Tiwos is er ook voor mensen met een extra zorgbehoefte.
In 2009 is het Convenant Wonen 2010-2015 vormgegeven
Denk bijvoorbeeld aan senioren, dak- en thuislozen en men-
door de deelnemende partijen. In 2010 is conform de afspra-
sen met een lichamelijke of geestelijke beperking. We heb-
ken in het convenant gewerkt aan het ontwikkelen van een
ben daarom ook in 2010 met diverse zorg- en welzijnsorgani-
instrumentarium gericht op energiebesparing en woon-
saties de samenwerking opgestart of gecontinueerd.
lasten reductie, dat een effectieve oplossing biedt voor de
In 2010 maakten we met Traverse een start met een ver-
geconstateerde woonlastenproblematiek bij een grote groep
nieuwd tweede kansbeleid. Dit wordt in 2011 geïmplemen-
huishoudens uit de primaire doelgroep. Hiervoor zijn twee
teerd. Op het terrein van Traverse aan de Reitse Hoevenstraat
werkgroepen opgericht. De werkgroep energie onder voorzit-
wordt een zorg/verpleegafdeling ontwikkeld.
terschap van de corporaties en de werkgroep armoede onder
Ook tekenden we in 2010 een samenwerkingsovereenkomst
voorzitterschap van de gemeente Tilburg. Beide werkgroepen
met onderwijsinstelling De Bodde, TBV Wonen en Wonen-
zullen hun werkzaamheden halverwege 2011 afronden. Eind
Breburg met als doel om leerlingen met een verstandelijke
2011 zal worden besloten of en hoe het convenant wonen,
beperking op zichzelf te leren wonen in het Boddehuis. Ver-
dat ambities heeft vastgelegd voor 5 jaar maar materiële
standelijk beperkte leerlingen in de leeftijd van 16 tot 20 jaar
afspraken voor 2 jaar, wordt voortgezet. Begin 2011 wordt de
volgen voor tenminste 1 jaar een combinatie van een leer-
monitor over 2010 opgesteld.
werktraject en dagbesteding. Enerzijds leren de leerlingen
56
hoe het is om in een buurt te wonen en wat zij samen met
Woonfraude
bewoners voor de wijk kunnen betekenen. Anderzijds leren
In 2010 is tussen de gemeente en corporaties afgesproken
zij welke taken er komen kijken bij het zelfstandig wonen
niet meer intensief in te zetten op bestrijding van woon-
zoals bijvoorbeeld koken, huishouden en administratie. Het
fraude omdat de aantallen hiertoe geen aanleiding geven.
Boddehuis wordt ook door de omwonenden goed ontvangen.
Dit houdt in dat corporaties niet meer de in-uitschrijvingen
Verschillende wijkgenoten hebben al initiatieven ingediend,
verzorgen maar dat de verantwoordelijkheid bij de huurder
waarmee ze samen met leerlingen aan de slag gaan.
komt te liggen.
8.3 Samenwerking met corporaties en de gemeente
Omgangscode herstructurering
In 2010 hebben we de samenwerking met de gemeente en de
de deelnemende partijen (Stedelijk Bewoners Overleg, ge-
collega-corporaties voortgezet en verdiept in onderstaande
meente Tilburg en de Tilburgse corporaties). De belangrijkste
initiatieven.
wijzigingen zijn het aanpassen van de huurgewenningsrege-
De Omgangscode 2010-2015 is in maart 2010 getekend door
Jaarverslag Tiwos
’10
ling en het aanpassen van de vergoedingen voor groot onder-
Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg B.V. (SOM),
houd en renovatie. De bestaande huurgewenningsregeling in
Tiwos heeft in 2008 samen met de Gemeente Tilburg, Wo-
de code is aangevuld met een huurgewenningsregeling voor
nenBreburg en TBV Wonen de Stadsontwikkelingsmaat-
kleine woningen.
schappij Tilburg BV opgericht. De doelstelling van de ven-
Afstemming en vertegenwoordiging ’t Heem
nootschap behelst met name de aanpak van verpauperde panden in de Tilburgse binnenstad. Het aankopen, verbete-
We hebben in 2010 conform de samenwerkingsovereen-
ren en doorverkopen van deze gebouwen is de voornaamste
komst samengewerkt met ‘t Heem.
taak van de SOM. In eerdere jaren werden de panden Noord-
Energieconvenant
straat 68 t/m 76, Stationsstraat 35 t/m 39 en Telegraafstraat 3, 5 en 60. Aanvankelijk was de focus van de vennootschap
In 2010 liep het derde energieconvenant af. Begin 2011 zal
gericht op gebiedsontwikkeling van het terrein tussen de
het bestuurlijke overleg van gemeente, Stedelijk Bewoners
Noordstraat en de Stationsstraat. Mede als gevolg van de
Overleg en Tilburgse woningcorporaties besluiten of er een 4e
veranderende economische omstandigheden hebben de
convenant komt (zie verder paragraaf 5.5).
aandeelhouders het accent verlegd naar het uitontwikkelen
Leefbaarheidsprojecten
van de aangekochte panden. Reden waarom ook het bureau Bouwaccent in plaats van Prince ProjectManagement als
Tiwos heeft samen met de gemeente en de Tilburgse corpo-
nieuwe ontwikkelaar werd aangetrokken. De formele directie
raties verschillende samenwerkingsverbanden op het gebied
verantwoordelijkheden zijn begin 2010 tijdelijk neergelegd bij
van leefbaarheid opgestart en uitgevoerd. Voorbeelden hier-
Rob Suurmeijer. De Stadsontwikkelingsmaatschappij is een
van zijn Tilburg Akkoord en de Maatschappelijke Ontwikke-
zelfstandig handelende B.V.
lings Maatschappij (MOM). In hoofdstuk 4 Leefbare Buurten gingen we al in op deze projecten.
Lemon (leefbaarheidsmonitor)
Convenant aanpak hennepteelt In 2005 hebben gemeente, politie, Openbaar Ministerie, Essent en de Tilburgse corporaties het Convenant Aanpak Hen-
In september 2010 is het derde Lemon-onderzoek uitgezet in
nepteelt afgesloten. Ook in 2010 heeft Tiwos intensief met
Tilburg. 43.301 Tilburgse huishoudens hebben een enquête
de convenantpartners samengewerkt in de bestrijding van
ontvangen. 39% van hen heeft de enquête ingevuld en terug-
hennepkwekerijen. Zie ook paragraaf 4.2.
gestuurd. De resultaten worden begin 2011 gepresenteerd in het Stedelijk Bewoners Overleg.
Nieuw Convenant Wonen gemeente, corporaties en bewoners Persbericht.nl | woensdag 3 februari
Afspraken in eerste instantie voor twee jaar
partijen afspraken over de manier waarop zij de voornaamste opgaven voor volkshuisvesting in de stad de komende jaren aanpakken. Het convenant bevat afspraken over vier ambities: ‘woonlasten, woonvoorraad en betaalbaarheid’, ‘keuzevrijheid en differentiatie’, ‘sociale stijging’ en ‘participatie en zeggenschap’. Als de gemeenteraad met het convenant instemt kan het getekend worden. Al hoewel de afspraken in het convenant een ambitieniveau van vijf jaar hebben, gelden ze in eerste instantie voor twee
Woonkosten voor minima aanpakken en energiezuinig
jaar. De partijen willen in de tussentijd eerst nader onderzoek
wonen. Dat zijn twee belangrijke onderwerpen in het nieuwe
doen naar belangrijke onderdelen als woonlastensturing en
Convenant Wonen in Tilburg. Ondanks de financieel-econo-
duurzaamheid. Als daarover goede vervolgafspraken kunnen
misch onzekere tijden waarin partijen verkeren, zijn de
worden gemaakt, zal het convenant tot 2015 worden
gemeente, de Tilburge woningcorporaties en het Stedelijke
verlengd. Na behandeling in de Raadscommissie fysiek en de
Bewoners Overleg Tilburg (SBOT) op 19 januari tot nieuwe
Raden van Toezicht/Commissarissen van de corporaties in
afspraken gekomen. In dit Convenant Wonen maken de
februari, zal het convenant worden ondertekend.
57
Hart voor Tilburg
Zorghuis Tiwos heeft eind negentiger jaren samen met GGZ, IMW,
8.4 Belanghoudersparticipatie
De betrokkenheid van onze belanghouders bij de totstandko-
Traverse en WonenBreburg Stichting Symfonie opgericht. In
ming van ons beleidsplan Hart voor Tilburg is ons zeer goed
2005 zijn de GGD, de regiopolitie en Novadic Kentron toege-
bevallen. Met de in 2007 ontwikkelde BelanghoudersBetrok-
treden. Nadien zijn tevens TBV Wonen, het RIBW en de Bocht
kenheidsMatrix (BBM) geven we nader vorm aan de verschil-
toegetreden. De stichting heeft tot doel om individuele pro-
lende rollen van onze belanghouders (advies, klankbord,
bleem- / overlastsituaties op te lossen. De sociale makelaardij
instemming, goed- of afkeuring, samenwerking in de uitvoe-
van Symfonie werd aan het Zorghuis overgedragen, onder
ring, beeldvorming, inventarisatie van wensen en ideeën,
Symfonie valt nog wel het actieve Team Bemoeizorg dat zich
informatievoorziening en verantwoording). We bezoeken
vooral richt op de zorgmijders. Het bestuur van Symfonie
daarom jaarlijks een groot aantal belanghouders waarbij we
vormt nu een adviesraad voor het Zorghuis.
zowel onze huidige werkzaamheden alswel de huidige en
Stichting Woning in Zicht
toekomstige samenwerking met de partner in kwestie bespreekbaar maken. Deze gesprekken leveren veel informatie
Tiwos is deelnemer in de stichting Woning in Zicht. Dit is het
en vervolgacties op. Sinds 2009 doen we dit niet alleen van-
samenwerkingsverband van de Tilburgse woningcorporaties
uit de directie maar ook meer en meer vanuit de managers en
dat invulling geeft aan het Convenant Woonruimteverdeling
teamleiders. Dit hebben we in 2010 zo voortgezet.
dat in 1997 is afgesloten met de gemeente.
Naast deze gesprekken hebben we doorlopend contact met onze belanghouders over projecten, een breed scala van onderwerpen die in Tilburg in samenwerking met collega corporaties, gemeente en/of andere maatschappelijke partners worden opgepakt, zaken van beleid en uitvoering (met huurders, zowel individueel als collectief). Voor een overzicht van onze belanghouders in alfabetische volgorde verwijzen we naar onze website www.tiwos.nl.
58
Jaarverslag Tiwos
’10
Ondernemingsraad
59
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave
9 Verslag van de Ondernemingsraad In 2010 is de OR vernieuwd. Alleen de voorzitter (Jeroen Band)
In 2010 is de arbo-commissie opgericht binnen Tiwos, met
is op zijn plek gebleven. De OR-leden zijn afkomstig van
aandacht voor arbeidsomstandigheden, bedrijfshulpverle-
verschillende afdelingen binnen de organisatie en van diverse
ning (BHV) en risico-inventarisatie (RIE). Door deel te nemen
leeftijden. We kunnen dan ook met recht stellen dat het een
aan deze commissie zijn we actief betrokken bij de procedu-
goede vertegenwoordiging van het Tiwos-personeel is.
res van onder andere de arbeidsomstandigheden van de werkplek, de risico’s die onze medewerkers in en extern lopen
In 2010 is kritisch gekeken naar de voorgelegde vraagstukken met daarbij altijd het belang van de medewerkers en de organisatie in het achterhoofd. De verstandhouding tussen directie, OR en achterban is goed te noemen.
en het ontruimingsplan bij calamiteiten.
Vervoerplan
De OR heeft aangegeven niet op voorhand akkoord te kunnen gaan met voorgestelde wijzigingen in het vervoerplan. Met
In het lopende jaar is de OR meerdere malen gevraagd om
name de aanpassingen in looptijd en vergoeding voor het
advies uit te brengen over uiteenlopende zaken zoals de
fietsenplan worden onder de loep genomen. Het plan is
attentieregeling, budgetregeling gezondheid, verklaring
ingetrokken en in 2011 zal de directie met een nieuw voorstel
omtrent gedrag en de kinderopvangregeling.
komen.
Nieuwe directie
Met het oog op 2011 hoopt de OR een positieve en actieve
De opvolging van de vertrekkende directie verliep via Rieken
bijdrage aan een gezond werkklimaat binnen Tiwos te
& Oomen, werving, selectie en advies. De OR heeft een
kunnen blijven leveren. Om dit nog meer uit te dragen
gesprek met de voorgedragen kandidaat gehad en naar
binnen de organisatie zullen we de achterban actief betrek-
aanleiding hiervan een positief advies uitgebracht. Met de
ken bij lopende zaken. Verslagen zijn al voor alle medewer-
uiteindelijke aanstelling van René Scherpenisse denkt de OR
kers in te zien.
een waardige opvolger in huis te hebben.
Verzuimbeleid
Het nieuwe verzuimbeleid is in 2010 geëvalueerd. De resultaten op papier waren al succesvol; het gemiddelde verzuimpercentage binnen Tiwos ligt laag. Ook de evaluatie onder een aantal willekeurige medewerkers en het afrondende gesprek met Human Care Groep verliep voorspoedig.
60
Onder de leiding van een nieuwe directeur in 2011 verwachten wij een goede basis te hebben om Tiwos als organisatie te laten groeien.
Jaarverslag Tiwos
’10
Raad van Toezicht
61
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave
10 Verslag Raad van Toezicht 10.1 Algemeen
De financiële en economische crisis, die zich vanaf medio
10.2 Samenstelling Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht bestond in 2010 uit zeven personen.
2008 doet gelden, domineerde ook in 2010 in hoge mate
Eind 2009 nam de Raad op grond van het Reglement van
het (zeer moeizaam) functioneren van de woningmarkt en
Aftreden, na jarenlange energieke kritische betrokkenheid,
daarmee de positie van de woningcorporaties. Grote delen
afscheid van Herman Rikhof en Peter Stoppelenburg. In de
van de koopmarkt kwamen ernstig onder druk te staan,
januarivergadering werd Petra de Regt op voordracht van de
voor starters op de koopwoningmarkt werd het moeilijker
huurders belangen organisatie benoemd als nieuw lid van
financiering te krijgen en de mutatiegraad liep terug. De
de Raad van Toezicht, in maart gevolgd door de heer Paul de
woningmarkt raakte aldus nog meer verstopt.
Roij. Voor beide nieuwe toezichthouders heeft een openbare
Als reactie op de crisis kondigde het nieuwe kabinet in-
werving plaatsgevonden. In 2012 is het besluit genomen dat
grijpende bezuinigingen aan. Zo zal de huurtoeslag vanaf
De Raad van Toezicht bestaat uit minimaal 6 personen.
2014 gefinancierd worden uit een aanzienlijke heffing op de woningcorporaties. De kasstromen van de corporaties
De Raad kende drie commissies. Aanvang 2010 werd de
worden hierdoor ingrijpend beïnvloed. Daarnaast kwam in
audit-commissie gevormd door Geert-Jan van Schijndel
2010 finale helderheid in het zogenaamde Europa-dossier,
(voorzitter), Marco Wilke en Lieke Verhoof. In de loop van
dat wil zeggen: de spelregels vanuit Brussel inzake die acti-
het verslagjaar heeft Lieke Verhoof haar plaats in de audit-
viteiten van corporaties die met staatssteun verricht mogen
commissie afgestaan aan Paul de Roij. Jan-Arie Scholten is
worden. Corporaties mogen (met een kleine uitzonderings-
adviseur van de Raad van Toezicht en neemt ook deel aan de
marge) vanaf 1 januari 2011 geen sociale woningen meer
audit-commissie vergaderingen. De audit-commissie bracht
toewijzen aan mensen met een inkomen dat hoger is dan
voor elk trimesterrapport, de begroting en het concept jaar-
€ 33.614 en de activiteiten in projectontwikkeling worden
verslag een pre-advies uit aan de raad en voerde overleg met
zeer strak aan banden gelegd. Dit heeft ingrijpende gevol-
de externe accountant. De ontwikkeling van een deugdelijk
gen voor woningzoekenden met een lager-middeninkomen
financieel beeld in meerjarenperspectief en de ontwikkeling
(zeg tot € 45.000), voor de samenstelling van de wijken,
van het risicomanagement had de bijzondere aandacht van
voor bepaalde maatschappelijke investeringen en voor de
de audit-commissie.
verdienmogelijkheden van corporaties. Het is evident dat in een dergelijke context de Raad van
De volkshuisvestingscommissie bestond uit Rogier Bruij-
Toezicht scherp toeziet op de maatregelen die de corporatie
ning en Petra de Regt (vanaf medio 2010). Deze commissie
neemt om het geheel van ontwikkelingen op een dusdanige
bespreekt onder meer wijkplannen en majeure projecten op
wijze het hoofd te bieden dat enerzijds de financiële positie
hun volkshuisvestelijke uitgangspunten en implicaties.
voor de kortere en voor de langere termijn geborgd is, en anderzijds de volkshuisvestelijke en maatschappelijke doel-
Vanaf 2010 is ook een remuneratiecommissie ingesteld. De
stellingen onverminderd gediend worden. Bepaald geen
werkzaamheden die bij deze commissie behoren werden
sinecure. Risicomanagement en strategisch voorraadbeleid
natuurlijk al wel gedaan, alleen niet in deze vorm geformali-
staan hoog op de agenda van het bestuur en van de raad.
seerd. De commissie is samengesteld uit de voorzitter en de
2010 was voor Tiwos ook het jaar waarin het afscheid van
vice-voorzitter van de raad, Roel van Gurp en Lieke Verhoof.
de zittende directeur/bestuurders werd voorbereid. Zowel
De opslag voor lidmaatschap van een commissie is komen te
Rob Suurmeijer als Otto van der Meulen bereiken de leeftijd
vervallen.
waarop van het (vroeg-) pensioen gebruikt gemaakt kan gaan worden. Voor de Raad betekende dit dat de werkgeversrol dit jaar aanzienlijk meer tijd en aandacht vroeg
62
10.3 Honorering Raad van Toezicht
Met ingang van 1 januari 2010 is de honorering van de raad:
dan de voorafgaande jaren. Na ampele overwegingen van
voorzitter € 9.581, vice-voorzitter en leden van AC-commissie
strategische en organisatorische aard besloot de Raad om
€ 8.107 en de leden € 6.633. In september 2010 heeft Tiwos
met een éénhoofdige directie/bestuur verder te gaan. De
de honorering van de leden van de Raad aangepast aan de
werving en selectie daarvan werd in 2010 ingezet en suc-
landelijk vastgestelde honoreringscode voor toezicht-
cesvol afgerond.
houders.
Jaarverslag Tiwos
’10
10.4 Integriteit
gedragscode inzake integriteitbeleid, directie- en mandate-
Tiwos en dus ook de Raad van Toezicht laten zich leiden door
ringstatuut, de klokkenluidersregeling en het huishoudelijk
de governancecode. Op enkele onderdelen, ingegeven door
reglement voor de Raad van Toezicht. Zie ook paragraaf 2.4.
statutaire bepalingen of andere interne reglementen, kan het
Er zijn gedurende het verslagjaar geen signalen, intern, noch
begrip “pas toe of leg uit” worden gepraktiseerd. Het han-
extern, opgevangen die duiden op het niet naleven van de
delen binnen Tiwos is mede geënt op de statuten, de eigen
integriteitregels door leden van de raad. Er hebben geen
Tabel 10 Leden Raad van Toezicht Naam
Functie
Geb.jaar
In functie sinds
Aftreden per
Herbenoembaar
Functie / nevenfuncties
R.J. van Gurp
Voorzitter Lid remuneratiecommissie
1956
08-032004
2012
Ja
Directeur Kompaan en De Bocht
Mevrouw C.T.M. Verhoof
Vice-voorzitter Lid remuneratiecommissie Lid Audit Committee
1952
20-092004
2012
Ja
Directeur Dienst Behandeling & Innovatie;Thuiszorg; CSD Stichting Land van Horne Nevenfuncties: Lid klachtencommissie medewerkers stichting De Wever Lid Raad van Toezicht Amalia Zorg Lid klachtencommissie cliënten Vitalis Zorg groep
M.L. Wilke
Lid Lid Audit Committee
1962
26-052008
2012
Ja
Directeur Drechtwerk
G.J.C.Th. van Schijndel
Lid voorzitter Audit Committee
1956
23-081999
2010
Nee
CRH Building Envelope Products vanaf 1-7: directeur Delmer Support BV Nevenfuncties: Vice voorzitter Raad van Toezicht Theaters Tilburg Penningmeester Bestuur Stichting Steunfonds Katholiek Hoger Onderwijs Penningmeester Bestuur Stichting Stabat Mater Vice President Lions Tilburg Penningmeester/vice voorzitter TMHC Tilburg Voorzitter Stichting Vrienden van het Noord Brabants Museum
R. Bruijning
Lid Lid Volkshuisvestingcommissie Vertegenwoordiging namens huurders
1953
23-052005
2013
Ja
Senior Beleidadviseur gemeente Rotterdam
Mevrouw P.C.A. de Regt
Lid Lid Volkshuisvestingcommissie Vertegenwoordiging namens huurders
1977
25-012010
2014
Ja
Senior Adviseur van Aarle De Laat
P.P.M. de Roij
Lid Lid Audit Committee
1956
29-032010
2014
Ja
Management-consultant en interim manager, associate partner Berenschot, Utrecht Nevenfuncties: Lid Raad van Toezicht Bibliotheek VANnU, Roosendaal Penningmeester Stichting de Zevenhoek
Nevenfuncties: Lid Raad van Toezicht Bibliotheek Midden-Brabant Lid Raad van Commissarissen woningcorporatie Portaal Voorzitter bestuur Stichting Verantwoord Bouwen
Nevenfuncties: Voorzitter Commissie van Toezicht pensioenfonds sociale werkvoorziening Voorzitter Commissie van Toezicht Stichting Prins Heerlijk Vice-Voorzitter Raad van Toezicht GGZ West- Noord Brabant Lid Raad van Commissarissen Willem II Associé adviesbureau BMC
63
Hart voor Tilburg
Tabel 11 Honorering Raad van Toezicht Naam
Functie
Honorering
R. van Gurp
Voorzitter + Lid namens huurders
€ 9.581
G.J. van Schijndel
Lid + voorzitter Adviescommissie
€ 8.107
C.T.M. Verhoof
Lid + lid Audit-commissie
€ 8.107
M. Wilke
Lid + lid Audit-commissie
€ 8.107
P.P.M. de Roij
Lid + lid Audit-commissie
€ 8.107
P.C.A. de Regt
Lid namens huurders + lid volkshuisvestingcommissie
€ 6.633
R. Bruijning
Lid namens huurders+ lid volkshuisvestingcommissie
€ 6.633
Totaal
transacties plaatsgevonden waarbij tegenstrijdige belangen
€ 55.275
˘˘
van leden van bestuur of leden van de Raad van Toezicht speelden.
meter) ˘˘
10.5 Verslag van de werkzaamheden van de Raad van Toezicht in 2010
De verschillende trimesterrapportages (inclusief hartslagTaakverdeling Raad van Toezicht in de nieuwe samenstelling
˘˘
Directiestatuut en mandatering
˘˘
Risicomanagement
De raad van toezicht vergaderde in 2010 in totaal 7 maal,
˘˘
Rooster van aftreden Raad van Toezicht
waarvan een vergadering was gewijd aan een thematisch
˘˘
Aanstelling, arbeidsvoorwaarden en honorering directeur/
onderwerp. De opkomst was vrijwel altijd volledig. Bij de vergaderingen zijn steeds bestuur/directie aanwezig en wordt
bestuurder (op basis van de landelijke beloningscode) ˘˘
standaard de manager beleid & communicatie uitgenodigd,
Honorering Raad van Toezicht (op basis van de landelijke beloningscode)
terwijl, mede afhankelijk van de onderwerpen, de manager
˘˘
Project glashandel Smit en project Zeeheldenbuurt.
bedrijfsbeheer en het hoofd p&o regelmatig aanwezig zijn.
˘˘
Begroting 2011
Deze wat bredere opzet van de vergaderingen biedt de raad
˘˘
Integriteitscode
buiten de reguliere informatiestroom de mogelijkheid voor
˘˘
Formele ontslagaanvraag directeur/bestuurder Rob Suur-
diepergaand overleg en meer gevoel over de organisatie. Bij een aantal onderwerpen was ook de accountant uitgenodigd. De besluitvorming, waar in het verslagjaar wederom geen hoofdelijke stemming voor nodig was, vindt formeel plaats op basis van de statuten en huishoudelijk reglement.
meijer
10.6 Zelfevaluatie Raad van Toezicht
De jaarlijkse zelfevaluatie heeft plaatsgevonden in januari 2010. Aan de orde kwamen de samenstelling van de Raad (in aantal en competenties), de manier van vergaderen, de rela-
Hieronder een opsomming van de belangrijkere onderwerpen
tie met het bestuur, het functioneren van de commissies, de
die werden behandeld:
relatie met de HBO, de relatie met de O.R., de relatie met de
˘˘
Benoeming nieuwe leden Raad van Toezicht
stakeholders, de relatie met de accountant, het integriteitsbe-
˘˘
Instelling remuneratiecommissie en vaststellen regle-
leid, het risicomanagement en het strategisch voorraadbeleid.
ment remuneratiecommissie
Uiteraard werden op de verschillende terreinen opmerkingen
˘˘
Convenant Wonen 2010-2015 met de gemeente Tilburg
gemaakt en besproken, maar als algemene conclusie geldt dat
˘˘
Vaststellen profiel, wijze van werving en tijdspad benoe-
de werkwijze van de Raad en haar relatiepatroon als bevredi-
ming nieuwe directeur/bestuurder
gend werden ervaren.
˘˘
Woonlastenonderzoek Rigo
˘˘
Strategisch Voorraadbeleid (in verschillende fases besproken)
64
10.7 Jaarverslag 2010
De jaarrekening 2010 en het volkshuisvestelijk verslag zoals
˘˘
Managementletter 2009
opgenomen in deze jaarstukken zijn vastgesteld door be-
˘˘
Jaarverslag en jaarrekening 2009 inclusief accountants-
stuur/directie en aansluitend goedgekeurd door de raad van
verslag
toezicht. De jaarstukken zijn voorzien van een goedkeurende
Jaarverslag Tiwos
’10
verklaring van de accountant. De goedkeuring door de Raad
verder vernieuwd. De materiële positie, de kwaliteit en de cul-
van Toezicht strekt tot décharge van het bestuur/directie
tuur van de organisatie en de sterk toegenomen kwaliteit van
voor het door haar gevoerde beleid. Het resultaat van €
het beheerinstrumentarium geven ons alle vertrouwen dat
10.517K zal worden toegevoegd aan het eigen vermogen
Tiwos de relevante vraagstukken goed in beeld heeft en de
10.8 De toekomst
toenemende dynamiek van de toekomst aankan. Dat neemt niet weg dat er stevige opgaven liggen, die om krachtig, in-
In paragraaf 10.1 zijn enkele ontwikkelingen geschetst die
spirerend en creatief bestuur vragen en om kritisch toezicht
een grote impact zullen hebben op het functioneren van alle
in een gepaste mix van afstand en nabijheid. Tiwos is er klaar
woningcorporaties, dus ook van Tiwos. Daarbij treedt in april
voor, de Raad van Toezicht is er klaar voor, maar de opgave is
een nieuwe directeur/bestuurder aan en wordt de Raad van
nooit af.
Toezicht, na een gedeeltelijke vernieuwing in 2010, in 2011
Ondertekening 30 mei 2011
M. Wilke
P.P.M. de Roij
C.M.T. Verhoof
P.C.A. de Regt
voorzitter Raad van Toezicht
vice-voorzitter Raad van Toezicht
Lid Raad van Toezicht
Lid Raad van Toezicht
R. Bruijning
Lid Raad van Toezicht
65
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave
Kengetallen & feiten 2010
2009
2008
laagbouw
4.861
5.051
5.160
middel- en hoogbouw
2.348
2.391
2.340
woonzorgeenheden
400
390
460
overige verhuureenheden
436
442
442
8.045
8.274
8.402
vooroorlogs
1.082
1.172
1.235
wederopbouw
2.268
2.359
2.371
jaren 60 en 70
1.610
1.628
1.642
jaren 80 en 90
1.593
1.626
1.677
656
657
575
7.209
7.442
7.500
400
390
460
64
64
65
346
352
353
26
26
24
8.045
8.274
8.402
Typering verhuureenheden technisch type
totaal in eigendom ouderdom
nieuwbouw (>2000)
subtotaal woningen in eigendom woon/zorg eenheden woonwagens/standplaatsen garages bedrijfsruimten
totaal in eigendom beheer woningen
146
114
88
beheer woonzorgeenheden
15
15
15
beheer garages
59
59
59
220
188
162
68
65
31
2010
2009
2008
-
93
64
totaal in beheer koopgarant
Productiemaatregelen woningbezit in eigendom opgeleverd nieuwbouw huur sociale huur (< € 647,53) dure huur (> € 647,53)
-
-
-
10
74
-
-
2
-
10
169
64
ikv herstructurering
-
51
82
projectontwikkeling
-
-
-
-
51
82
3-
13-
20-
woonzorg bedrijfsruimte
nieuwbouw koop
verkoop verhuureenheden zittende huurders
66
bij mutatie
78-
47-
68-
aan collega-corporatie/gemeente
22-
127-
-
103-
187-
88-
Jaarverslag Tiwos
’10
2010
2009
2008
ikv herstructurering
123-
92-
66-
projectontwikkeling
-
-
-
14-
18-
6-
137-
110-
72-
ikv herstructurering
76
92
103
regulier
19
447
48
95
539
151
nieuwbouw huur
198
181
151
nieuwbouw koop
273
272
51
investeringen bestaand bezit
284
109
476
2010
2009
2008
2.125
2.487
2.833
4.034
4.119
3.960
2e aftoppingsgrens (< € 548)
595
428
383
middelduur (< € 648)
277
250
170
duur (> € 648)
178
158
154
Totaal woningen
7.209
7.442
7.500
Prijs/kwaliteitverhouding woningbezit
2010
2009
2008
€ 406
€ 396
€ 380
€ 517
€ 461
€ 442
gemiddeld aantal WWD punten*
136
136
135
huur in % van de maximale huur*
65,2%
65,1%
63,7%
1,14%
2,27%
1,48%
€ 415
€ 404
€ 386
2010
2009
2008
dagelijks onderhoud per woning (reparatie en mutatie)
€ 570
€ 817
€ 629
planmatig onderhoud per woning
€ 687
€ 383
€ 534
sociaal beheer/leefbaarheid/woonomgeving per woning**
€ 159
€ 119
€ 97
€ 1.332
€ 3.445
€ 1.469
58%
100%
59%
sloop verhuureenheden
herbestemmen bestaand pand
investeringen bestaand bezit
in uitvoering
Aantal woningen naar huurprijsklasse (rekenhuur) goedkoop (< € 357) 1e aftoppingsgrens (< € 511)
woningen onder HT grens (huurtoeslaggrens: < € 648) gemiddelde huur per maand* gemiddelde streefhuur per maand*
jaarlijkse huurverhoging in %
alle woningen gemiddelde huur per maand (alle woningen)
Kwaliteit woningbezit
groot onderhoud per woning (kasstroom) totaal onderhoud woningen in % van de huursom
67
Hart voor Tilburg
2010
2009
2008
huuropzeggingen woningen (inclusief kamerverhuur)
795
903
848
nieuwe verhuringen (inclusief kamerverhuur)
731
910
814
passend verhuurd qua huurprijs/inkomen
89%
83%
91%
mutatiegraad (excl. verkoop, sloop e.d.)
7,0%
7,7%
7,1%
2,1
2,5
2,3
huurderving in % netto huursom (excl. verkoop, sloop e.d.)
0,5%
1,3%
1,0%
huurachterstand in % bruto huur
1,2%
1,6%
1,5%
aantal huurders met huurtoeslag (verrekening via Tiwos)
1.985
2.058
2.246
gemiddeld bedrag huurtoeslag
€ 169
€ 164
€ 153
aantal bemiddelingsverzoeken afdeling leefbaarheid
2.523
2.101
1.398
2010
2009
2008
€ 51.600
€ 48.900
€ 39.900
WOZ waarde per woning
€ 148.300
€ 152.900
€ 152.000
externe financiering per woning
€ 34.000
€ 32.600
€ 29.500
gemiddelde rente leningenportefueille
3,53%
3,70%
3,91%
Balans en Winst- & Verliesrekening (geconsolideerd)
2010
2009
2008
€ 134.431
€ 123.794
€ 92.065
€ 12.551
€ 8.070
€ 10.635
€ 268.323
€ 269.003
€ 247.018
bedrijfsopbrengsten
€ 39.785
€ 42.833
€ 42.137
bedrijfslasten excl waardeveranderingen
€ 24.801
€ 25.653
€ 27.603
overige waardeveranderingen
€ 9.534
€ 344-
€ 3.971
kapitaalslasten
€ 8.883
€ 8.126
€ 8.594
€ 38
€ 38-
€ 74-
Verhuur van woningen
aanbiedingsgraad
Waarde/financiering vastgoed bedrijfswaarde per woning
balans (x € 1.000) groepsvermogen overige voorzieningen vreemd vermogen winst- & verliesrekening (x € 1.000)
belastingen resultaat deelnemingen
€ 68
€ 52-
€ 190
€ 13.964
€ 22.420
€ 7.612
€ 10.637
€ 31.729
€ 9.697
cash-flow operationele activiteiten WSW in jaar
€ 1.283
€ 3.134
€ 586
cash-flow operationele activiteiten WSW komende 5 jaar***
€ 2.691
€ 1.646
€ 559
solvabiliteit
32,4%
30,9%
26,3%
Organisatie
2010
2009
2008
102
106
104
94,8
97,6
97,8
mutatie reele waarde materiele vaste activa in exploitatie jaarresultaat (x € 1.000)
aantal personeelsleden aantal fte’s aantal vhe per fte organisatiekosten per verhuureenheid
84
83
84
€ 1.051
€ 1.115
€ 993
* excl. te slopen woningen, tijdelijke verhuringen i.v.m. herstructurering, bruikleen en onzelfst kamerpanden ** alleen de fysieke uitgaven; het bedrag is dus exclusief personele inzet (organisatiekosten) *** nog geen rekening gehouden met het opsplitsen van de kasstroom naar DAEB en niet-DAEB activiteiten. Vanaf 01/01/2011 zijn de niet-DAEB activiteiten niet meer borgbaar bij het WSW. Het WSW komt nog met informatie voor het opsplitsen van deze kasstroom (DAEB = Diensten van Algemeen en Economisch Belang).
68
>Inhoudsopgave
Jaarverslag Tiwos
’10
Bijlage Tabellen bij volkshuisvestingsverslag 2010
1. Verhuur Tabel 1
Ingeschreven woningzoekenden
2010
Totaal corporaties
Aantal inschrijvingen 31-12-2010
42.233
Waarvan urgent woningzoekend
19
Waarvan woonwensenkandidaat
42.214
2009
Totaal corporaties
Aantal inschrijvingen 31-12-2009
37.969
Waarvan urgent woningzoekend
14
Waarvan woonwensenkandidaat
37.955
Tabel 2 Kengetallen Verhuur 2010
2009
2008
2007
Aanbiedingsgraad
2,05*
2,5
2,3
3,7
Mutatiegraad2
10,8%
12,3%
11,3%
11,4%
Mutatiegraad opgeschoond3
7,0%
7,7%
7,1%
6,3%
Leegstandscijfer4
0,52%
1,29%
1,00%
1,74%
1
* wijkt sterk af van voorgaande jaren door andere definitie bij groepsaanbiedingen Dit cijfer komt tot stand door het totaal aantal aanbiedingen te delen door het aantal via WiZ verwerkte woningen (geadverteerd en niet geadverteerd). Als we alleen naar de geadverteerde woningen kijken dan is de aanbiedingsgraad hoger. De niet geadverteerde woningen worden veel eerder geaccepteerd, omdat we gericht zoeken en/of de woningzoekende niet mag weigeren. 2 Dit is de mutatiegraad voor het bezit excl. kamers, garages, parkeerplaatsen en standplaatsen. 3 Opgeschoond voor verkoop, sloop, ombouw en excl. kamers, garages, parkeerplaatsen en standplaatsen. 4 Dit is de berekende huurderving door leegstand excl. garages en bedrijfsruimten en excl. leegstand in afwachting van verkoop en sloop. 1
69
Hart voor Tilburg
Tabel 3 Huuropzegging naar woningtype 2010
2009
2008
2007
%
abs
%
abs
%
abs
%
abs
9
447
10,6
534
9,6
459
10,2
538
Flat (in 2010 gesplitst naar etagewoning met/ zonder lift, HAT en kamerpanden)
13,8
285
15,2
300
14,2
277
Duplex (in 2010 ondergebracht bij etagewoning zonder lift)
23,2
56
14,8
36
13,3
34
11,9%
875
11,3%
831
11,4%
849
Eengezinswoningen
Etagewoning met lift
8
75
Etagewoning zonder lift
18
226
Zelfstandige HAT wooneenheid
25
27
Kamerpanden (zelfst/onzelfst)
8
7
10,9%
782
22
13 30,1
28
14,0
17
38,0
46
10
37
6,9
26
13,8
52
15,0
55
Woonwagens/standplaatsen
0
0
1,5
1
-
-
6,2
4
Wo/zo-complex
0
1
13,9
53
0,2
1
-
-
10,4%
833
11,9%
983
10,7%
901
11,2%%
954
Subtotaal woningen Aanleunwoningen Kamerpanden (zie hierboven) Garages/parkeerplaatsen/bedrijfsruimten
Gehele bezit
Tabel 4 Ontwikkeling aantal verhuringen 2010
2009
2008
2007
764
962
854
885
- woningen
713
892
814
806
- garages/bedrijfsruimten
50
52
40
44
1
0
0
7
18
18
0
28
- overige verhuringen
418
699
663
776
- urgentiekandidaten
16
14
7
13
- coöptatierecht
0
0
0
0
- verhuur rechtspersoon/maatschappelijke instellingen
2*
53
1
46
- herstructureringskandidaten (betreft alleen Tiwoswoningen)
35
67
67
69
102
120
121
Totaal nieuwe verhuringen:
- woonwagens/standplaatsen - kamerpanden Waarvan aan: 5
- bijzondere verhuringen (is in 2010 gesplitst in:) - 5% regeling
16
- bemiddeling volgens wachtlijst
63
- contingenten
33
- doorschuiving
41
- helptijdgarantie
70
2
- nieuwbouw
65
- omklappen
7
- statushouders
7
- woningruil
8
voorheen werden de contracten m.b.t contingenten altijd op naam van de instantie gezet (waarna omklappen volgde), vanaf 2010 altijd op naam van client. 5 De gegevens bevatten dubbeltellingen, hierdoor is het niet mogelijk een totaaltelling te maken.
Jaarverslag Tiwos
’10
Tabel 5 Verhuur woongelegenheden 2010
2009
2008
2007
Totaal aantal door Tiwos toegewezen woningen6
764
910
854
885
- aan doelgroep artikel 13 BBSH
367
480
647
608
34
104
60
22
104
115
40
112
7
14
39
18
- aan maatschappelijke instellingen / bedrijven
50
53
1
56
- aan herstructureringskandidaten
35
67
67
69
- aan ouderen (> 65) - aan jongeren (18-23) - aan statushouders
Tussen de doelgroepen zijn overlappingen mogelijk. De cijfers zijn daarom niet op te tellen.
6
Tabel 6 Nieuwe verhuringen naar leeftijd en inkomen1 Eenpersoonshuishoudens
Leeftijd
< 65
≥ 65
Inkomen
Huur
Totaal
≤ € 357,37
> € 357,37 ≤ € 511,50
> € 511,50
≤ € 20.975
109
100
11
220
> € 20.976
28
52
45
125
≤ €19.800
1
6
1
8
> € 19.801
1
8
1
10
139
166
58
363
Totaal
Tweepersoonshuishoudens
Leeftijd
< 65
≥ 65
Inkomen
Huur
Totaal
≤ € 357,37
> € 357,37 ≤ € 511,50
> € 511,50
≤ € 28.475
27
50
12
89
> € 28.476
6
21
62
89
≤ € 27.075
1
11
1
13
> € 27.076
-
2
0
2
34
84
75
193
Totaal
Meerpersoonshuishoudens
Leeftijd
< 65
≥ 65
Totaal
Inkomen
Huur
Totaal
≤ € 357,37
> € 357,37 ≤ € 548,18
> € 548,18
≤ € 28.475
11
51
4
66
> € 28.476
10
10
20
40
≤ € 27.075
0
0
1
1
>€ 27.076
0
0
0
0
21
61
25
107
Niet meegeteld zijn: bijzondere verhuring (aan stichting/instelling/bedrijf), bruikleenovereenkomsteen woonwagens/standplaatsen en garages/standplaatsen. Wel meegeteld zijn: tijdelijke overeenkomsten en (on)zelfstandige kamers (zowel tijdelijk als gewoon)
1
71
Hart voor Tilburg
Tabel 7 Huuropbrengst en leegstand 2010 absoluut
72
leegstands-%
2009 absoluut
leegstands-%
Huuropbrengst woningen
€ 37.035.000
€ 37.433.000
Verhuurleegstand sociale huur
€ 67.000
0,18%
€ 268.000
0,72%
Technische leegstand sociale huur
€ 95.000
0,26%
€ 164.000
0,44%
Leegstand geliberaliseerd
€ 29.000
0,08%
€ 50.000
0,13%
Leegstand woningen
€ 191.000
0,52%
€ 482.000
1,29%
Huuropbrengst niet woningen
€ 1.081.000
Leegstand niet woningen
€ 8.000
Huuropbrengst totaal
€ 38.117.000
Leegstand totaal
€ 199.000
€ 889.000 0,77%
€ 88.000
9,90%
€ 38.322.000 0,52%
€ 570.000
1,49%
Jaarverslag Tiwos
’10
2. Leefbaarheid Tabel 8 Behandelde bemiddelingsverzoeken naar aard van het verzoek 2010
2009
2008
Burenruzie
153
120
131
Geluidsoverlast
317
248
209
Illegale bewoning
77
43
130
Niet bewonen pand
40
39
32
208
174
170
65
87
75
1663
1390
661
2.523
2.101
1.398
Vervuiling/vernieling Hennepmeldingen Diversen (o.a. dealadressen en huiselijk geweld)
Totaal
Tabel 9 Huurincasso
Totale huurachterstand in % van bruto-huur Absolute huurachterstand (excl. voorstand) van zittende huurders Hiervan: - Deurwaarder - Betalingsregeling Ontbindings- en ontruimingsvonnissen
2010
2009
2008
2007
2006
1,21%
1,60%
1,45%
1,57%
1,70%
€ 501.000
€ 499.000
€ 497.000
€ 471.700
€ 612.000
€ 325.276 € 125.041
€ 357.000 € 41.000
€ 356.000 € 53.000
€ 326.000 € 41.000
€ 330.000 € 21.000
27
24
38
40
64
2010
2009
2008
2007
2006
1.985
2.058
2.246
2.460
2.759
24,6%
27,6%
29,9%
32,w4%
33,7%
€ 169,00
€ 163,54
€ 153,20
€ 146,51
€ 139,17
Tabel 10 Huurtoeslag
Aantal huurders dat huurtoeslag ontvangt Percentage van het aantal huurders Gemiddeld bedrag
73
Hart voor Tilburg
3. Vastgoed Tabel 11 Nieuwbouw huurwoningen 2010 (in haalbaarheidsfase en verder) Nieuwbouw huurwoningen 2010
Type
< 1e aftop
< 2e aftop
geliber.
Totaal
Huur
Huur
Huur
Huur
< € 512
€ 512 - € 548
€ 548 - € 648
> € 648
Opgeleverd in 2010
(in haalbaarheidsfase en verder)
Wijhof (beheerwoningen)
egw/app
10
Subtotaal opgeleverd
13
4
10
13
4
5
32
5
32
In voorbereiding in 2010/ in uitvoering vanaf 2011 Zeeheldenbuurt Midden
egw
-
8
-
-
8
Pietersbuurt West
egw
-
2
-
-
2
Pietersbuurt Oost
egw
-
14
-
3
17
Pietersbuurt Noord
egw/app
10
-
24
11
45
Pietersbuurt Noord; De Stam
egw/app
-
6
-
3
9
Rosmolen
egw
-
26
-
13
39
Berkengaarde Patiowoningen
egw
-
6
-
-
6
egw/app
-
58
-
-
58
De Werf
app
-
6
-
-
6
Goirkestraat 87
app
-
-
7
-
7
Subtotaal in voorbereiding
10
126
31
30
197
Totaal nieuwbouw huur
229
Hoge Hoek Berkel Enschot
Tabel 12 Nieuwbouw/renovatie woonzorgeenheden (in haalbaarheidsfase en verder) Nieuwbouw/renovatie Woonzorg eenheden (in haalbaarheidsfase en verder)
Aantal
Opgeleverd in 2010
74
Stationsstraat 45
10
In uitvoering in 2010
Goirkestraat 171
15
In voorbereiding in 2010 / in uitvoering vanaf 2011
De Werf
19
Totaal woonzorg
44
Jaarverslag Tiwos
Nieuwbouw/renovatie bedrijfsruimte eenheden
’10
Aantal
(in haalbaarheidsfase en verder)
In voorbereiding 2010 / in uitvoering vanaf 2011 De Werf, bonbonnetje
1
Totaal bedrijfsruimtes
1
Tabel 13 Nieuwbouw koopwoningen 2010 (in haalbaarheidsfase en verder) Nieuwbouw koopwoningen 2010 (in haalbaarheidsfase en verder)
Type
Sociaal
Goedkoop
Middelduur
Duur
Totaal
<€178.500
€178.500 €205.000
€205.000 €289.000
>€289.000
Opgeleverd in 2010
In voorbereiding in 2010/ in uitvoering vanaf 2011 Zeeheldenbuurt Midden
-
-
-
-
-
egw/app
53
-
1
-
54
Pietersbuurt West
egw
16*
-
20
16
52
Pietersbuurt Oost
egw
-
-
26
4
30
Pietersbuurt Noord
egw
-
-
9
5
14
egw/app
3
2
4
-
9
Rosmolen
egw
-
13
30
-
43
Berkengaarde Patiowoningen
egw
-
-
-
16
16
egw/app
10*
25
-
-
35
20
-
-
20
60
90
41
273
Pietersbuurt Noord; De Stam
Hoge Hoek Berkel Enschot Glashandel Smit
Subtotaal in voorbereiding
app
Totaal nieuwbouw koop
-
82
273
* Marktwaarde van de woningen liggen hoger, maar dit zijn de koopgarantprijzen.
Tabel 14 Nieuwbouw/renovatie bedrijfs- of socialeruimtes 2010 (in haalbaarheidsfase en verder) Nieuwbouw/renovatie bedrijfs- of socialeruimtes 2010 (in haalbaarheidsfase en verder)
Aantal
In voorbereiding 2010 / in uitvoering vanaf 2011 De Werf, bonbonnetje
1
Totaal bedrijfsruimtes
1
75
Hart voor Tilburg
Tabel 15 Groot onderhoud Groot onderhoud in het kader van herstructurering
Type
(in haalbaarheidsfase en verder)
Opgeleverd in 2010
Aantal
Jeruzalem**
egw
In voorbereiding 2010/ in uitvoering vanaf 2011
76
Drijfjachtpad
app
24
Subtotaal
100
Groot onderhoud regulier
Opgeleverd in 2010
Löblaan Berkel-Enschot
egw/dupl
19
In uitvoering 2010 Willem Knuttelstraat
egw
In voorbereiding 2010/ in uitvoering vanaf 2011
14
Bilderdijkstraat
egw/dupl
17
Tulpstraat/Lovensestraat
egw
180
Generaal Smutslaan
egw
45
Valentijnstraat
egw
4
279
Subtotaal
Totaal aantal vhe’s groot onderhoud
379
** In 2007, 2008 en 2009 zijn reeds 178 egw opgeleverd; het totale project omvat een herstructurering van 254 egw
Tabel 16 Reparatieverzoeken Reparatieverzoeken
Resultaat 2010
Resultaat voorgaand jaar
Totale kosten 2010
Kosten
€ 2.071.000
€ 98.000
€ 2.169.000
Begroting
€ 2.405.000
Verschil
-/-€ 334.000
€ 2.405.000 € 98.000
€ 236.000
Tabel 17 Onderhoud t.b.v. reparatieverzoeken per woning
2010
2009
2008
2007
€ 2.071.000
€ 2.188.000
2.060.000
€ 2.534.000
Aantal reparatieverzoeken
9.749
8.834
8.778
10.520
Gemiddelde kosten per verzoek
€ 212
€ 248
€ 235
€ 241
Aantal vhe’s in eigendom
8.045
8.274
8.402
8.484
Kosten per vhe
€ 257
€ 264
€ 246
€ 299
Reparatie- verzoeken715
15
76
Na correctie voorgaande jaren
Jaarverslag Tiwos
’10
Tabel 18 Mutatiekosten per mutatie
Mutatiekosten8 Mutaties met kosten Kosten per mutatie
2010
2009
2008
2007
2006
€ 2.210.000
€ 3.839.000
€ 3.087.000
€ 3.192.000
€ 2.575.000
498
568
526
470
513
€ 4.438
€ 6.759
€ 5.869
€ 6.791
€ 5.020
Tabel 19 Contractonderhoud Bedrag Begroting 2010
€ 755.000
Realisatie 2010
€ 659.000
Verschil (voordelig)
€ 96.000
77
Hart voor Tilburg
4. Organisatie Tabel 20 Ziekteverzuim 2010
2009
2008
2007
2006
% excl. zwangerschapsverlof
2,53
5,3
6,2
6,0
5,5
% excl. zwangerschapsverlof en excl. landlangdurig zieke medewerkers
2,29
2,5
2,17
3,1
3,0
1
9
11
7
11
Langdurig zieke medewerkers
Tabel 21 Ontwikkeling organisatiekosten
Organisatiekosten
Aantal vhe’s
Per vhe
Begroting 2010
€ 8.544.000
7.961
€ 1.073
Realisatie 2010
€ 8.168.000
8.045
€ 1.015
Tabel 22 Personeelsmutaties
Formatieplaatsen ingevuld Formatieplaatsen vacant per 31/12 Formatieplaatsen totaal
2010
2009
2008
2007
2006
92,8
95,8
92,4
91,5
82,9
2,0
1,8
5,4
3,6
3,3
94,8
97,6
97,8
95,1
86,2
9
102
106
104
105
97
˘˘ fulltime (%)
61
68
69
59
58
˘˘ parttime(%)
39
32
31
41
42
˘˘ mannen
54
56
53
50
47
˘˘ vrouwen
48
50
49
55
50
In dienst
4
12
19
29
21
Uit dienst
8
10
19
22
12
Waarvan (vroeg)pensioen
2
0
1
1
0
Medewerkers waarvan:
waarvan
In 2004 is een fout gemaakt in de registratie van personeelsgegevens die niet meer exact te achterhalen is. Hierdoor zit er tot 2008 een fout in het aantal medewerkers. De gegeven van 2009 zijn juist, de vergelijking met voorgaande jaren klopt hierdoor echter niet.
9
Tabel 23 Formatie in relatie tot vhe en kosten per fte 2010
2009
2008
83
84
83
Loonsom per fte
€ 65.000
€ 64.400
€ 60.700
Personeel derden
€ 313.000
€ 620.000
€ 800.000
Aantal vhe per fte
10
10
78
Inclusief vhe in beheer, garages us factor 0,2 vhe.
>Inhoudsopgave
Jaarverslag Tiwos
’10
Jaarrekening 2010
Ondertekening 30 mei 2011
M. Wilke
P.P.M. de Roij
C.M.T. Verhoof
P.C.A. de Regt
voorzitter Raad van Toezicht
vice-voorzitter Raad van Toezicht
Lid Raad van Toezicht
Lid Raad van Toezicht
R. Bruijning
Lid Raad van Toezicht
79
Hart voor Tilburg
80
Jaarverslag Tiwos
’10
Inhoudsopgave Jaarrekening >
Geconsolideerde jaarrekening
1
Geconsolideerde balans per 31 december 2010
3
Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2010 (indirecte methode)
2 4
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2010
Toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening Algemene toelichting
Activiteiten Regelgeving
Grondslagen voor consolidatie
Verbonden partijen Kasstroomoverzicht
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva
Verwerking verplichtingen
Materiële vaste activa
Financiële vaste activa
Voorraden grond- en hulpstoffen
Onderhanden projecten Vorderingen Liquide middelen Voorzieningen Langlopende schulden
Overige activa en passiva
Grondslagen voor bepaling van het resultaat
Algemeen Opbrengstverantwoording Bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten
Activeren van rentelasten (bouwrente)
Belastingen
Rentebaten en rentelasten
Belangrijke inschattingen ten aanzien van waardering en resultaatbepaling
>
6
Toelichting op de geconsolideerde balans
Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening
Enkelvoudige jaarrekening
7
Balans per 31 december 2010
9
Toelichting op de enkelvoudige balans
>
5
8
Winst-en-verliesrekening over 2010
10 Toelichting op de enkelvoudige winst-en-verliesrekening
Overige gegevens
Voorstel resultaatbestemming
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
81
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave jaarrekening
Geconsolideerde jaarrekening 1
Geconsolideerde balans per 31 december 2010 (na voorgestelde resultaatbestemming) (x € 1.000)
DEBET
2010
2009
Vaste activa
1 Materiële vaste activa 392.420
383.206
Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling
Onroerende en roerende zaken in exploitatie
1.912
1.294
Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie
4.051
4.339 398.383
388.839
2 Financiële vaste activa Deelnemingen Overige
2.224
2.156
154
154 2.378
2.310
180
1.072
33
2.864
Vlottende activa
3 Voorraad koopwoningen 4 Onderhanden projecten 5 Vorderingen Huurdebiteuren
483
934
Gemeenten
529
275
11.085
2.426
Overige vorderingen Overlopende activa
6 Liquide middelen
82
865
803 12.961
4.438
1.373
1.345
415.309
400.867
Jaarverslag Tiwos
CREDIT
7 Eigen vermogen
’10
2010
2009
134.431
123.794
8 Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Overige voorzieningen
12.154
7.766
397
305 12.551
8.070
9 Langlopende schulden Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Waarborgsommen
20.972
24.467
226.950
208.435
7
7 247.929
232.909
10 Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen
7.471
20.345
Schulden aan gemeenten
2.455
2.294
Schulden aan leveranciers
1.080
1.944
Belastingen en premies sociale verzekeringen
384
646
Te betalen pensioenen
108
131
Overige schulden Overlopende passiva
3
0
8.896
10.734 20.397
36.094
415.309
400.867
83
Hart voor Tilburg
2
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2010 (x € 1.000)
(waarderingsgrondslag actuele waarde) Bedrijfsopbrengsten 1) Huren
2) Vergoedingen
3) Overheidsbijdragen
4) Verkoop onroerende zaken
5) Overige bedrijfsopbrengsten
Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten
6) Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa
2009
37.918
37.752
929 6
950
23
-681
2.457
39.785
42.834
1.613
445
1.652
444
7) Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa
9.534
-344
Lonen en salarissen
4.610
4.769
921
902
8) Erfpacht
Sociale lasten
Pensioenlasten
1
630
1
615
9) Lasten onderhoud
10.782
10.322
Som der bedrijfslasten
34.335
25.308
Bedrijfsresultaat
5.449
17.525
10) Overige bedrijfslasten
Financiële baten en lasten
11) Opbrengsten financiële vaste activa
12) Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 13) Rentelasten en soortgelijke kosten
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 14) Resultaat deelnemingen 15) Belastingen
Resultaat na belastingen 16) Mutatie actuele waarde materiële vaste activa
Resultaat na belastingen
84
2010
7.414
93
829
-9.805 -3.433 68 38
8.600
75
1.871
-10.072 9.399 -52
-38
-3.327
9.309
13.964
22.420
10.637
31.729
Jaarverslag Tiwos
3
’10
Geconsolideerd kasstroomoverzicht (indirecte methode) (x € 1.000)
Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat
Aanpassingen voor:
Afschrijvingen/waardeverminderingen
2010 5.449
4.481
Voorraden
3.722
Veranderingen in werkkapitaal: Vorderingen
Kortlopende schulden (excl. Bankkrediet)
Betaalde interest
Ontvangen BWS subsidie
Resultaat deelneming
Ontvangen vennootschapsbelasting
-15.572
Investeringen in materiële vaste activa
Desinvesteringen materiële vaste activa
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Ontvangsten uit langlopende schulden (nieuwe leningen) Aflossing langlopende schulden
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Toename/afname geldmiddelen
15.521
-2.565 2.420
-20.452
1.095
1.002
1.901
-10.571
68
366
0
1.280
-8.824
0
-13.755
-11.184
10.015
1.661
19.601
-9.932
38
17.940
-1.854
-4.931
Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten
2.980
-8.602
Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest
17.525
5.591
Vrijval/dotatie voorzieningen
2009
-7.024
12.577
-47.242 -1.238
26.000
4.806
-42.436
44.000
-10.980
-22.648
15.020
21.352
28
-8.507
85
Hart voor Tilburg
4 Toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening
Algemene toelichting
keling VOF heeft op haar beurt weer een belang in Triborgh
Activiteiten
B.V. te Tilburg (5,2%).
Koolhoven B.V. te Tilburg (12,5%) en GEM Koolhoven Beheer
Stichting Tiwos, statutair gevestigd te Tilburg is uitsluitend werkzaam in het belang van de volkshuisvesting in de ge-
Verder had Tiwos via Tiwos Projecten B.V. een 50% aandeel
meenten Tilburg en Gilze en Rijen.
in VOF Ave Maria te ’s-Hertogenbosch, deze VOF is in 2009
Regelgeving
opgeheven.
De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeen-
Deze verbindingen worden niet in de consolidatie betrokken
stemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2
omdat er geen beleidsbepalende invloed kan worden uitge-
BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaar-
oefend.
verslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving.
Resultaten op intercompany-transacties tussen in de consolidatie opgenomen groepsmaatschappijen worden volledig
Toelichtingen op posten in de balans, winst-en-verliesre-
uit zowel de balanswaardering als het groepsresultaat geëli-
kening en kasstroomoverzicht worden in de jaarrekening
mineerd voorzover deze resultaten nog niet door een over-
genummerd.
dracht van het verkregen actief of passief aan derden buiten
Grondslagen voor consolidatie
de groep zijn gerealiseerd.
In de consolidatie worden opgenomen de financiële gege-
Verbonden partijen
vens van Stichting Tiwos en haar groepsmaatschappijen. Dit
Met de meeste van haar deelnemingen heeft Tiwos naast
betreft alle maatschappijen waarmee zij een organisatori-
haar aandelenbelang ook een zakelijke relatie, waarbij pro-
sche en economische eenheid vormt. Integraal in de consoli-
ducten (veelal onroerende zaken bestemd voor de verhuur)
datie worden opgenomen deelnemingen waarin beslissende
en/of diensten van de betreffende deelnemingen worden
zeggenschap op het beleid kan worden uitgeoefend. In het
afgenomen. Deze transacties zijn steeds gebaseerd op ge-
algemeen betreft het deelnemingen waarin het belang meer
bruikelijke contractuele afspraken waarbij marktconforme
dan 50% bedraagt. De waarderingsgrondslagen van Stichting
condities zijn overeengekomen.
Tiwos worden zoveel mogelijk toegepast. Daar waar van de gegevens in totaliteit geen belangrijke invloed uitgaat op de
Kasstroomoverzicht
geconsolideerde winst- en verliesrekening is van correctie
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte me-
van de grondslagen afgezien.
thode. Bij deze methode wordt het nettoresultaat aangepast voor posten van de winst- en verliesrekening die geen invloed
Nieuwe groepsmaatschappijen worden in aanmerking geno-
hebben op ontvangsten en uitgaven in het verslagjaar, mu-
men vanaf het tijdstip waarop invloed van betekenis op het
taties in de balansposten en posten van de winst- en verlies-
zakelijke en het financiële beleid is verworven. Afgestoten
rekening waarvan de ontvangsten en uitgaven niet worden
groepsmaatschappijen worden verwerkt tot het tijdstip van
beschouwd als behorende tot de operationele activiteiten.
beëindiging van deze invloed. De liquiditeitspositie in het kasstroomoverzicht bestaat uit de De in de consolidatie begrepen rechtspersonen en vennoot-
liquide middelen onder aftrek van bankkredieten. In het kas-
schappen zijn:
stroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen operati-
˘˘
Tiwos Holding B.V. te Tilburg (100 %);
onele, investerings- en financieringsactiviteiten.
˘˘
Tiwos Projecten B.V. te Tilburg (100%);
De kasstromen uit hoofde van de financiering zijn gesplitst
˘˘
Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V. te Tilburg (100%);
in kasstromen met betrekking tot mutaties in de hoofdsom
˘˘
Tirentius B.V. te Tilburg (100%).
(opgenomen onder financieringsactiviteiten) en betaalde interest (opgenomen onder operationele activiteiten). De
86
Voorts heeft Tiwos via Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V.
investeringen in materiële vaste activa worden opgenomen
een 12,5% belangen in Triborgh Bouwontwikkeling VOF te Til-
onder aftrek van de onder overige schulden voorkomende
burg en een 14,29% belang in GPT B.V.. Triborgh Bouwontwik-
verplichtingen.
Jaarverslag Tiwos
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva
7,00% bij het geliberaliseerde bezit en 5% bij bedrijfsruimtes en woon-zorg ˘˘
Verwerking verplichtingen In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare
Mutatiegraad van 7,0% en huurharmonisatie tot de streefhuur van Tiwos
˘˘
verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd
’10
Jaarlijkse stijgingen van de variabele lasten van 2,0% in 2011 en 2,0% vanaf 2012.
˘˘
Voor de genormeerde variabele lasten (OZB, verzekering
en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer
en algemeen beheer) hebben we als uitgangspunt de
uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders,
begrote kosten over 2011 genomen en jaarlijks met de
gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtin-
inflatie verhoogd.
gen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige
˘˘
Voor het dagelijks onderhoud, sociaal beheer en contract-
nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld
onderhoudskosten is het uitgangspunt voor het eerste
aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom
jaar de begrote kosten over 2011, daarna zijn genormeer-
projectontwikkeling en herstructurering.
de bedragen opgenomen die zijn gebaseerd op basis van de werkelijke lasten van de afgelopen jaren uitgesplitst
Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie
naar type woning en bouwjaar. ˘˘
Kosten van planmatig onderhoud, conform onderhouds-
De onroerende zaken in exploitatie worden gewaardeerd
begroting voor de eerstkomende 5 jaar, daarna een be-
tegen de actuele waarde gebaseerd op bedrijfswaarde. Deze
drijfseconomische norm gebaseerd op de werkelijke las-
wordt gevormd door de contante waarde van de kasstro-
ten van de afgelopen jaren, uitgesplitst naar type woning
men uit hoofde van toekomstige exploitatieopbrengsten en
en bouwjaar.
toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende
˘˘
looptijd van de investering.
Het groot onderhoud is opgenomen bij complexen die een verlenging van de levensduur hebben gehad van langer dan 50 jaar en bij nieuwbouw woon-zorgcom-
De actuele waarde wordt afhankelijk gesteld van de voorge-
plexen in het 20e exploitatiejaar. Het bedrag per vhe is
nomen bestemming van complexen. De actuele waarde van
€ 15.000.
onroerende zaken in exploitatie bestemd voor de verhuur is
˘˘
Voor de restwaarde van grond in eigendom in de bedrijfs-
de bedrijfswaarde. De onroerende zaken kunnen voor langere
waarde passen we dit net als voorgaand jaar dezelfde
of kortere termijn voor verhuur worden aangehouden.
methodiek toe als het WSW door de huidige prijs voor het kavel op te tellen bij de bedrijfswaarde van het complex.
De kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onder-
Uiteraard alleen bij de complexen waarvan we de grond
bouwde veronderstellingen die de beste schatting weergeven
in eigendom hebben.
van de economische omstandigheden die van toepassing zul-
˘˘
Een contante waarde factor van 5,25%.
len zijn gedurende de resterende levensduur van het actief.
˘˘
De periode waarover contant gemaakt wordt loopt paral-
De kasstromen zijn gebaseerd op de in 2010 intern geforma-
lel met de geschatte resterende levensduur van de com-
liseerde meerjaren begroting en bestrijken een periode van
plexen/investering (variërend van 1 jaar tot 50 jaar).
5 jaar behoudens de verwachte kosten van groot onderhoud, erfpacht en overige contracten met een werkingsduur van
De rentabiliteitswaardecorrectie betreft het verschil tussen
meer dan vijf jaar. De kosten van planmatig onderhoud wor-
de contante waarde van de verwachte kasstromen uit hoofde
den gebaseerd op de in de meerjarenbegroting onderkende
van leningen en beleggingen en de waardering van deze pos-
cycli per component. Voor latere jaren wordt uitgegaan van
ten op de balans. De rentabiliteitswaardecorrectie is opgeteld
de verwachte gemiddelde groeivoeten voor inflatie, huur-
bij de bedrijfswaarde.
stijging en rente alsmede genormeerde lastenniveaus. Bij de
De verwachte opbrengstwaarde van woningen geoormerkt
bedrijfswaardeberekening gelden de bij de begroting 2011
voor verkoop wordt gedefinieerd als de contante waarde van
vastgestelde uitgangspunten, behalve de huurstijging. Deze
het bedrag dat kan worden verkregen bij vrijwillige verkoop
uitgangspunten zijn gezien de actuele ontwikkelingen in de
binnen een verwachte termijn, onder aftrek van verkoopkos-
markt aangepast.
ten die niet door de koper worden gedragen. Ter bepaling
Deze zijn als volgt:
van dit bedrag worden zonodig taxaties uitgevoerd door
˘˘
Huurstijging in 2011 1,3% en in 2012 en verder 2,0%.
onafhankelijke externe deskundigen of worden vergelijkbare
˘˘
Jaarlijkse huurderving van 1,10% bij woningen en garages,
onroerende zaken als referentie gehanteerd. Gegeven het feit
87
Hart voor Tilburg
dat verkopen hoofdzakelijk worden verricht in het kader van
Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie
de financiering van onrendabele investeringen in nieuwbouw
De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploi-
worden verkopen voor een periode van vijf jaar in de waarde-
tatie worden gewaardeerd op basis van aanschafwaarde
ring betrokken. Daarmee wordt recht gedaan aan het voor-
onder aftrek van lineaire afschrijvingen.
waardelijke karakter van de geoormerkte verkopen. De bepaling van de restwaarde van de grond opgenomen in
Niet aan de bedrijfsuitoefening dienstbare activa worden
de bedrijfswaarde vindt voor zover er nog geen herbestem-
gewaardeerd tegen verwachte directe opbrengstwaarde.
ming van de grond heeft plaatsgevonden plaats op basis van de huidige vergelijkbare kavelprijs voor een sociale huurwo-
Financiële vaste activa
ning.
Te vorderen BWS-subsidies De vordering uit hoofde van binnen het Besluit Woningge-
Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling
bonden Subsidies toegezegde bedragen (contante waarde
Dit betreffen complexen in aanbouw die worden gewaar-
van de uitbetalingen) wordt jaarlijks verminderd met de door
deerd tegen uitgaafprijzen onder aftrek van een bijzondere
de budgethouders beschikbaar gestelde bedragen. De uitbe-
waardevermindering uit hoofde van te dekken stichtingskos-
talingstermijn is afhankelijk gesteld van de disconteringsvoet
ten. Bij de bepaling van de bijzondere waardevermindering
en beloopt vanaf de vaststelling van de subsidie maximaal 30
worden de boekwaarde en de actuele waarde van de kas-
jaar. In 2009 zijn alle toegezegde bedragen afgestort.
stroomgenererende eenheid waartoe de onroerende zaken gaan behoren betrokken. Voorts wordt rente tijdens de bouw
Deelnemingen
toegerekend. De geactiveerde rente wordt berekend tegen
Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelne-
de gemiddelde rentevoet over het totale vreemde vermogen.
mingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoe-
Voor onroerende zaken waarvoor specifieke financiering
fend worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatieme-
is aangetrokken wordt de interestvoet van deze specifieke
thode en de netto vermogenswaardemethode.
financiering gehanteerd. Indien de bijzondere waardevermindering hoger is dan de waarde van de onroerende zaken
De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de
in ontwikkeling, dan wordt de onroerende zaak op nihil ge-
grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deel-
waardeerd en wordt een voorziening aan de creditzijde van
nemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn
de balans opgenomen.
voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de betreffende deelneming.
Met betrekking tot zogeheten gecombineerde projecten wordt het aandeel van de koopwoningen verantwoord on-
Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis kan
der de post voorraad onderhanden projecten, het aandeel
worden uitgeoefend worden gewaardeerd tegen verkrij-
huurwoningen wordt verantwoord onder de onroerende
gingsprijs of, indien hiertoe aanleiding bestaat, een lagere
en roerende zaken in ontwikkeling. Voor wat betreft het
waarde. Indien de waardering van een deelneming volgens
onrendabele deel van het gecombineerde project wordt bij
de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil
het aangaan van de verplichting het onrendabele deel ver-
gewaardeerd. Indien in deze situatie de deelnemende rechts-
minderd met het verwachte verkoopresultaat in de winst- en
persoon aansprakelijk is voor de schulden van de deelneming
verliesrekening verantwoord onder de post overige waarde-
respectievelijk het stellige voornemen heeft de deelneming
veranderingen (im)materiële vaste activa. Bij oplevering van
tot betaling van haar schulden in staat te stellen wordt een
het totale project wordt het verkoopresultaat zowel verant-
voorziening gevormd.
woord onder de post verkoop onroerende zaken als onder de post overige waardeveranderingen (im)materiële vaste
Voorraad koopwoningen
activa. Daarmee wordt de economische realiteit van de trans-
De voorraad koopwoningen zijn de niet verkochte woningen
actie het best zichtbaar gemaakt.
van stichting Tiwos. Deze woningen worden gewaardeerd tegen kostprijs.
Ingenomen grondposities worden onder deze post verwerkt tegen aanschafprijs en bijkomende kosten. Rentetoerekening vindt eerst plaats nadat ontwikkelactiviteiten zijn gestart.
Onderhanden projecten Onderhanden projecten in opdracht van derden worden gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, zijnde directe
88
Jaarverslag Tiwos
’10
materiaal- en arbeidskosten, direct toerekenbaar uitbesteed
waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen
werk en overige externe kosten inclusief een opslag voor aan
noodzakelijk is en waarvan de hoogte redelijkerwijs kan wor-
de productie gerelateerde indirecte vaste en variabele kosten.
den geschat, voor zover deze verplichtingen en risico’s niet
Indien voor te vervaardigen materiële vaste activa noodza-
reeds als waardecorrectie op de desbetreffende actiefpost
kelijkerwijs een aanmerkelijke hoeveelheid tijd nodig is om
zijn verantwoord. Eveneens worden voorzieningen gevormd
deze gebruiksklaar te maken worden rentekosten opgeno-
voor verliezen die naar waarschijnlijkheid in de toekomst zul-
men in de vervaardigingsprijs.
len worden geleden, maar die voortkomen uit risico’s die op balansdatum reeds aanwezig zijn.
Voor de projecten, waarbij de winst op de reeds verrichte prestaties op verantwoorde wijze kan worden bepaald,
Voorzieningen worden tegen nominale waarde opgenomen.
wordt de winst aan het boekjaar toegerekend naar de mate waarin de verrichte prestaties hun aandeel hebben gehad
Met verplichtingen van samenwerkingscombinaties in de
in het totaal van de voor het project te verrichten prestaties.
vorm van een vennootschap onder firma wordt als gevolg
De voortgang van projecten wordt bepaald op basis van de
van de hoofdelijke aansprakelijkheid slechts rekening ge-
kostprijs van het verrichte werk in relatie tot de verwachte
houden indien en voor zover de financiële positie van één of
kostprijs van het project als geheel. Winstname geschiedt
meerdere partners daartoe aanleiding geeft.
met inachtneming van de daadwerkelijke gerealiseerde verkoopcontracten. Als de winst niet op verantwoorde wijze
Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw
kan worden bepaald wordt deze winst verantwoord in het
Investeringen nieuwbouw zijn onrendabel als het verwachte
boekjaar waarin het project wordt opgeleverd. In geval van
verlies van materiële vaste activa in ontwikkeling indien per
meerjarige complexe projecten wordt niet eerder winst ver-
balansdatum de totale verwachte stichtingskosten van een
antwoord dan nadat een projectvoortgang is bereikt waarbij
project groter is dan de actuele waarde (bedrijfswaarde) van
een verantwoorde inschatting van de projectwinst kan wor-
het project. Indien en voorzover de verwachte verliezen de
den gemaakt.
boekwaarde van het betreffende project overtreffen wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. De voorziening
Voorzieningen voor verwachte verliezen worden genomen
voor onrendabele investeringen nieuwbouw wordt per pro-
in de periode waarin komt vast te staan dat er sprake is van
ject bepaald. Onder actuele waarde wordt in dit verband
verliesgevende projecten, en worden in mindering gebracht
verstaan de netto contante waarde van alle investerings-
op de post onderhanden projecten. Verder zijn op de post
uitgaven minus de aan deze investering toe te rekenen ont-
onderhanden projecten de gedeclareerde termijnen en voor-
vangsten.
uitontvangen betalingen in mindering gebracht. Gedeclareerde termijnen die de waardering van een individueel pro-
Langlopende schulden
ject overtreffen worden als passiefpost onder de kortlopende
Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen de nomi-
schulden opgenomen.
nale waarde, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend
Vorderingen
met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten.
Huurdebiteuren
De aflossingsverplichting voor het komend jaar van de
Waardering geschiedt tegen nominale waarde rekening
langlopende schulden is opgenomen onder de kortlopende
houdend met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid
schulden.
gebaseerd op een statische benadering.
Overige activa en passiva
Liquide middelen
Voor zover in het bovenstaande niet anders is aangegeven
Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en depo-
worden activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde.
sito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-
Hierbij wordt op vorderingen, indien dit noodzakelijk is, een
courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden
voorziening wegens mogelijke oninbaarheid in mindering
aan kredietinstellingen onder de kortlopende schulden.
gebracht.
Voorzieningen Voorzieningen worden verantwoord voor in rechte of feitelijke verplichtingen en verliezen die op balansdatum bestaan
89
Hart voor Tilburg
Grondslagen voor bepaling van het resultaat
Opbrengsten met betrekking tot onderhanden projecten in
Algemeen
gekomen tegenprestaties, meer- en minderwerk en claims
opdracht van derden bestaan uit de contractueel overeen-
Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengst-
en vergoedingen voor zover het waarschijnlijk is dat die op-
waarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere
brengsten zullen worden gerealiseerd en betrouwbaar kun-
lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden
nen worden vastgesteld.
verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen reeds zodra zij voorzienbaar zijn.
Bedrijfsopbrengsten Huren
Het resultaat wordt tevens bepaald met inachtneming van
De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden
de verwerking van ongerealiseerde waardeveranderingen
aan een maximum. Voor het verslagjaar 2010 bedroeg dit
van op actuele waarde gewaardeerde:
maximumpercentage 1,2%.
˘˘
Materiële vaste activa in exploitatie
Opbrengstverantwoording
Overheidsbijdragen Voor zover de overheidsbijdragen nog niet zijn ontvangen
Opbrengsten voortvloeiend uit de verkoop van zelfvervaar-
is de bijdrage berekend op grond van de regelingen, waarbij
digde of van derden verkregen goederen worden in het
rekening is gehouden met voorcalculatorische huurverhogin-
verslagjaar verwerkt indien aan alle volgende voorwaarden
gen en lastenstijgingen.
wordt voldaan: ˘˘
˘˘
˘˘
Alle belangrijke rechten op economische voordelen als-
Verkoop onroerende zaken
mede alle belangrijke risico’s met betrekking tot de goe-
De post verkopen onroerende zaken betreft het saldo van de
deren zijn overgedragen aan de koper;
behaalde verkoopopbrengst minus de gemaakte direct toere-
De voortgezette betrokkenheid bij de verkochte goederen
kenbare verkoopkosten (bestaand bezit) danwel de vervaar-
is niet zodanig dat de corporatie feitelijk kan beschikken
digingsprijs (Projecten voor derden). Winsten worden verant-
over die goederen en daarmee kan besluiten over de
woord op het moment van levering (passeren transportakte).
aanwending van die goederen;
Eventuele verliezen op nieuwbouw koopprojecten worden
Het bedrag van de opbrengst kan op betrouwbare wijze
verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn.
worden bepaald; ˘˘
˘˘
Het is waarschijnlijk dat de economische voordelen met
Bedrijfslasten
betrekking tot de transactie de corporatie zullen toevloei-
Afschrijvingen op materiële vaste activa ten dienste van
en;
de exploitatie
De reeds gemaakte kosten en de kosten die (mogelijk)
De afschrijvingen op materiële vaste activa wordt gebaseerd
nog moeten worden gemaakt met betrekking tot de
op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrij-
transactie kunnen op betrouwbare wijze worden bepaald.
vingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. Met een moge-
Opbrengsten met betrekking tot het verlenen van diensten
lijke restwaarde wordt geen rekening gehouden.
worden verwerkt naar rato van de verrichte prestaties. Het resultaat kan betrouwbaar worden geschat indien aan alle
Overige waardeveranderingen materiële vaste activa
volgende voorwaarden is voldaan:
De overige waardeverminderingen worden gevormd door
˘˘
˘˘
˘˘
˘˘
90
Het bedrag van de opbrengst kan op betrouwbare wijze
de waardevermindering die is ontstaan door gedurende het
worden bepaald;
verslagjaar nieuw aangegane juridische en feitelijke verplich-
Het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met
tingen met betrekking tot investeringen in nieuwbouw en
betrekking tot de transactie de corporatie zullen toevloei-
herstructurering. Tevens worden hieronder de leefbaarheids-
en;
investeringen opgenomen.
De mate waarin de dienstverlening op de balansdatum is verricht op betrouwbare wijze kan worden bepaald;
Periodiek betaalde beloningen
De reeds gemaakte kosten en de kosten die (mogelijk)
Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de
nog moeten worden gemaakt om de dienstverlening te
arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening
voltooien kunnen op betrouwbare wijze worden bepaald.
voorzover ze verschuldigd zijn aan werknemers.
Jaarverslag Tiwos
’10
Pensioenen
Belastingen
Tiwos heeft een toegezegd-pensioenregeling bij het bedrijfs-
De belasting over het resultaat wordt berekend over het
takpensioenfonds. Hierbij is een pensioen toegezegd aan
resultaat voor belastingen in de winst-en-verliesrekening,
personeel op pensioengerechtigde leeftijd, afhankelijk van
rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele ver-
leeftijd, salaris en dienstjaren. Deze toegezegd-pensioenre-
liezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen
geling is verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde-
in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde winstbe-
bijdrageregeling.
standdelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de
Voor de pensioenregeling van Tiwos betaalt Tiwos op ver-
latente belastingvorderingen en latente belastingschulden
plichte basis premies aan het pensioenfonds. Behalve de beta-
uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren belastingtarief.
ling van premies heeft Tiwos geen verdere verplichtingen uit
Sinds 1 januari 2008 zijn corporaties voor alle activiteiten
hoofde van deze pensioenregeling. Tiwos heeft ingeval van
vennootschapsbelastingplichtig. Aedes en de belastingdienst
een tekort bij het fonds geen verplichting tot het voldoen van
hebben in navolging op VSO I (partiële belastingplicht) een
aanvullende bijdragen anders dan toekomstige premies. De
nieuwe VSO vastgesteld, waarin de interpretatie en toepas-
premies worden verantwoord als personeelskosten als deze
sing van de vennootschapsbelastingplicht is vastgelegd.
verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien deze tot een terugstorting
Rentebaten en rentelasten
leiden of tot een vermindering van toekomstige betalingen.
Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betref-
Lasten onderhoud
fende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten
Onder deze post worden de kosten ten behoeve van het
wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactie-
klachten- en reparatieonderhoud, planmatig onderhoud en
kosten op de ontvangen leningen.
sociaal beheer verantwoord. De verantwoording vindt plaats als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden.
Belangrijke inschattingen ten aanzien van waardering en resultaatbepaling
De jaarrekening wordt overeenkomstig BW2 Titel 9 opgesteld. In de winst-en verliesrekening zijn de doorbelaste kosten van
Het management dient daartoe bepaalde veronderstellingen
de eigen dienst aan onderhoud opgenomen als opbrengst bij
en schattingen te maken die van invloed zijn op de waarde-
de overige bedrijfsopbrengsten.
ring van activa en verplichtingen, op de resultaatbepaling en de rapportage van voorwaardelijke activa en verplichtingen.
De lasten van onderhoud onderscheiden zich van activeerbare
De volgende waarderingsgrondslagen zijn naar de mening
kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardever-
van het management het meest kritisch voor het weergeven
hoging van het actief.
van de financiële positie en vereisen een subjectieve of complexe beoordeling van het management:
Overige bedrijfslasten
˘˘
De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.
Activeren van rentelasten (bouwrente)
Materiële vaste activa, waardering op basis van actuele waarde
˘˘
Timing en verwerking van onrendabele investeringen nieuwbouw en herstructurering
Rentelasten worden geactiveerd voor kwalificerende activa
Materiële vaste activa, actuele waarde
gedurende de periode van vervaardiging van een actief,
De actuele waarde is afhankelijk van de voorgenomen be-
indien het een aanmerkelijke hoeveelheid tijd vergt om het
stemming van complexen. De uitgangspunten van de actuele
actief gebruiksklaar of verkoopklaar te maken. De te activeren
waarde zijn deels afhankelijk van de interne beleidsvoorne-
rente wordt berekend op basis van de verschuldigde rente
mens van Tiwos. Deze beleidsvoornemens komen ondermeer
over specifiek voor de vervaardiging opgenomen leningen
tot uitdrukking in het strategisch voorraadbeheer waarbij
en van de gewogen rentevoet van leningen die niet specifiek
eigen keuzes worden gemaakt ten aanzien van verhuur of
aan de vervaardiging van het actief zijn toe te rekenen, in
verkoop, levensduur, kwaliteits- en huurniveaus. Voor zover
verhouding tot de uitgaven en periode van vervaardiging. De
mogelijk hanteert Tiwos binnen de sector gangbare uitgangs-
gehanteerde rentevoet is 3,7%.
punten.
91
Hart voor Tilburg
Timing en verwerking van onrendabele investeringen nieuwbouw en herstructurering In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de formalisering van de definitief ontwerp fase heeft plaatsgevonden. De aannames gedaan bij de financiële impact van bovengenoemde feitelijke verplichtingen kunnen afwijken bij daadwerkelijke realisatie van de projecten. Planvorming kan ondermeer wijzigingen in de tijd ondergaan door bewegingen in het prijsniveau van leveranciers, wettelijke procedures en aanpassingen in de voorgenomen bouwproductie.
92
Jaarverslag Tiwos
’10
93
Hart voor Tilburg
5
Toelichting op de geconsolideerde balans (x € 1.000)
1 Materiële vaste activa
De mutaties in de materiële vaste activa zijn in het navolgende schema samengevat: onroerende en roerende zaken in exploitatie
onroerende en roerende zaken in ontwikkeling
onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie
totaal
Verkrijgingsprijzen
372.698
3.731
7.729
384.158
Cumulatieve waardeverminderingen
-47.744
-2.437
0
-50.181
01-Jan-2010
Herwaarderingen
Afschrijvingen
Boekwaarden per 1 januari 2010 Mutaties 2010
Investeringen
Desinvesteringen
Mutatie actuele waarde
Afschrijvingen
Waardeverminderingen
98.083 -39.831
0
0
383.206
0
1.294
-3.390
334
10.671
179
-9.992
13.964 0
0
0
4.339
-23
0
0
-445
6.550
0
-43.221
388.839
11.184
-10.015 13.964 -445
0
-5.146
11.458
-11.458 618
-288
9.543
Verkrijgingsprijzen
374.074
2.945
7.885
384.904
Cumulatieve waardeverminderingen
-53.870
-1.034
0
-54.904
392.420
1.912
Terugneming van waardeverminderingen Overboekingen
Totaal mutaties 31-Dec-2010
Herwaarderingen Afschrijvingen
Boekwaarden
-6.550
9.213
112.047 -39.831
0
0
0
98.083
0
0
-3.835 4.051
-5.146
0
0
112.047
-43.666
398.382
In de post materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie zijn geen posten die worden gefinancierd door middel van financial lease. Om het inzicht in de werkelijke kosten van de projecten te vergroten, is in 2010 een rentebedrag van € 0,315 mln (2009: € 1,379 mln) opgenomen in de balanspost onroerende zaken in ontwikkeling voor de financiering van de investeringsprojecten. Ten opzichte van voorgaand jaar is de actuele waarde met € 14 mln (2009: € 22,1 mln) gemuteerd. Voor de toelichting op deze mutatie wordt verwezen naar de toelichting op de winst- en verliesrekening.
2 Financiële vaste activa
De mutaties in de financiële vaste activa zijn in het navolgende schema samengevat: Deelnemingen
Overige
totaal
2.156
154
2.310
68
0
68
2.224
154
2.378
aandeel
resultaat boekjaar
12,5%
110
netto vermogenswaarde per 31-12-2010
5%
0
01-Jan-2010
Boekwaarden Mutaties 2010
Resultaat deelnemingen
31-Dec-2010
Boekwaarden De deelneming betreft:
Deelneming Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F.
Deelneming Triborgh Koolhoven B.V.
Deelneming GEM Koolhoven Beheer B.V. Deelneming Stadsontw.mij Tilburg Deelneming GTP B.V.
94
12,5%
25%
14,3%
0
-42 0
1.261 2
1
698 263
Jaarverslag Tiwos
3 Voorraad koopwoningen Niet verkochte woningen
4 Onderhanden projecten Bestede kosten projecten (verkoop) in ontwikkeling Af : reeds gefactureerde termijnen
Af : voorziening voor verliezen
Totaal projecten in ontwikkeling
’10
2010
2009
180
1.072
2010
2009
4.426
3.724
3.875
3.724
-551
-3.842
33
0
-860
2.864
In het bedrag bestede kosten projecten (verkoop) in ontwikkeling is een bedrag van € 0,92 mln (2009: € 0,243 mln) opgenomen als rentelast voor de financiering van de verkoopprojecten.
5 Vorderingen Huurdebiteuren
Huurdebiteuren
Af : voorziening wegens oninbaarheid
Totaal huurdebiteuren Gemeenten
Te ontvangen investeringsbijdragen
Te ontvangen bijdragen minder validen
Totaal Gemeenten
Overige vorderingen
Overige debiteuren
RC verhouding deelnemingen Tiwos Deposito
Totaal overige vorderingen
2010
2009
959
1.435
483
934
-476
-501
524
146
529
275
1.085
2.362
5
0
10.000 11.085
129
64
0
2.426
Onder de overige vorderingen zijn deposito’s begrepen ad € 10.000 (2009: € 0 mln) met een looptijd tot maximaal 28 maart 2011, rente 2%.
Overlopende activa
Nog te ontvangen interest
Nog te verzenden facturen Overige
Totaal overlopende activa
6 Liquide middelen Direct opvraagbaar: Kas/bank/giro
Bedrijfsspaarrekeningen en deposito’s
Totaal liquide middelen
2010 132
2009 52
468
498
865
803
2010
2009
670
1.342
1.373
1.344
264
703
252
2
7 Groepsvermogen Het eigen vermogen wordt in de toelichting op de enkelvoudige balans nader toegelicht.
95
Hart voor Tilburg
8 Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Jeruzalem renovatie De Werf
2010
2009
0
2.032
334
0
701
Zeeheldenbuurt Midden
Pietersbuurt Oost
0
928
Pietersbuurt Noord
640
3.321
Rosmolen
1.382
1.479
De Stam
1.105
160
Goirkestraat 171 wozo Goirkestraat 87 wozo
0
0
39
5.118
2.566
114
Hoge Hoek in Berkel-Enschot
Stand per 31 december
0
12.154
7.766
Overige voorzieningen De mutaties in de overige voorzieningen zijn in het navolgende schema samengevat: Onderhoudsfonds derden
01-Jan-2010
305
Mutaties 2010
Toevoeging rente
6
Overige toevoegingen
86
Mutaties
92
31-Dec-2010
9 Langlopende schulden
Leningen overheid
Leningen kredietinstellingen
Waarborgsommen
Totaal
397
2010 looptijd korter dan vijf jaar 8.323
2010 looptijd langer dan vijf jaar 16.144
2010 totaal
2010 rente-voet
24.467
4,40%
7
4,00%
2009 totaal
2009 rente-voet
50.604
183.817
234.421
58.927
199.968
258.895
0
7
Leningen overheid
3,44%
26.762
Leningen kredietinstellingen
228.780
Waarborgsommen
7
Totaal
255.549
4,59%
3,60%
4,00%
Aflossingsverplichtingen binnen 12 maanden na de afloop van het jaar zijn opgenomen onder de kortlopende schulden. De aflossingsverplichting voor 2011 bedraagt € 9,926 mln. De rentabiliteitswaarde (contante waarde van de uit hoofde van bestaande leningscontracten rente- en aflossingsverplichtingen) bedraagt € 241.722.000 (2009: € 299.796.000). Leningen overheid en kredietinstellingen
De mutaties in 2010 van de langlopende schulden kunnen als volgt worden toegelicht:
Stand per 1 januari 2010 Bij: nieuwe leningen Af: aflossingen
Stand per 31 december 2010
96
leningen overheid
leningen kredietinstellingen
Totaal
24.467
208.435
232.902
0
26.000
20.972
226.950
-3.495
-7.485
26.000
-10.980
247.922
Jaarverslag Tiwos
’10
Hieronder zijn begrepen leningen met een gemiddelde rente van 3,53% (2009: 3,70%).
De vervalkalender en de renterisico’s zijn in de treasuryparagraaf van het jaarverslag opgenomen. Waarborgsommen
Het verloop van de waarborgsommen is als volgt: 01-Jan-2010
Ontvangen waarborgsommen Rente waarborgsommen
2010
2009
-10
-10
7
7
17
Mutaties 31-Dec-2010
Ontvangen waarborgsommen Rente waarborgsommen
17
0
0
-10
-10
7
7
17
17
De waarborgsommen inclusief rente worden bij beëindiging van de huurovereenkomst verrekend.
10 Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gemeenten
Belastingen en premies sociale verzekeringen
Totaal kortlopende schulden
7.471
20.345
1.080
1.944
384
Te betalen pensioenen Overlopende passiva
2009
2.455
Schulden aan leveranciers
Overige schulden
2010
108 3
8.896
2.294 646
131 0
10.734
20.397
36.094
3.329
3.456
Overlopende passiva:
Nadere specificatie van deze post:
Niet vervallen rente geldleningen
Nog te ontv facturen reparatieverzoeken en mutatieonderhoud
572
Nog te ontv facturen PO, sociaal beheer en contractonderhoud
100
Vooruitontvangen huursubsidie/-toeslag
296
Vooruitontvangen huur
Saldo te verrekenen servicekosten/nto facturen servicekosten Overige te ontvangen facturen/te betalen kosten
1.019
76
301
764
789
3.769
5.014
66
8.896
80
10.734
Niet uit de balans blijkende verplichtingen Erfpachtverplichtingen
De erfpacht die is gevestigd bij de de privatisering van de gemeentelijke woningdienst is eeuwigdurend en is afgekocht. Investeringsverplichtingen
Er zijn niet in de balans opgenomen verplichtingen voor nieuwbouw en aankoop van woningen tot een bedrag van € 8,6 mln. Borgstelling
De per 31 december 2010 verstrekte borgstellingen (bankgaranties) aan ING voor projectontwikkeling Triborgh VOF bedraagt € 1,1 mln. Aansprakelijkheidsverplichtingen
Deze zijn opgenomen in het overzicht van de verbindingen die Tiwos in het verslagjaar 2010 heeft. Terugkoopverplichtingen
Er zijn 68 woningen in koopgarant verkocht waarbij Tiwos een terugkoopverplichting heeft. De 68 woningen hebben een taxatiewaarde van € 13,8 mln (incl. BTW). De verstrekte korting bedraagt € 3,1 mln. Daarnaast zijn 16 nieuwbouwwoningen in ontwikkeling die in 2010 verkocht zijn. De taxatiewaarde van deze 16 woningen bedraagt € 3,4 mln en de verstrekte korting bedraagt € 0,6 mln.
97
Hart voor Tilburg
6
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening
1 Huren Woningen en woongebouwen
Onroerende zaken niet zijnde woningen Af : huurderving wegens leegstand
Totaal huren
2010
2009
37.035
37.432
38.117
38.322
37.918
37.752
2010
2009
37.749
37.710
37.918
37.752
2010
2009
1.004
1.027
929
950
2010
2009
1.081 -199
889
-570
De “ontvangen nettohuur” is met name gewijzigd als gevolg van: - de oplevering van nieuwe verhuureenheden in eigendom of van aangekochte woningen tot een bedrag van € 606.000; - de jaarlijkse huurverhoging tot een bedrag van € 671.000; - de sloop van woningen in het kader van herstructurering tot een bedrag van € 702.000; - de verkoop van huurwoningen tot een bedrag van € 1.315.000; - huurharmonisatie bij nieuwe verhuur en het aanbrengen van deelverbeteringen tot een bedrag van € 1.020.000; - huurgewenning en tijdelijke verhuur € 114.000. De geografische onderverdeling van de nettohuuropbrengsten kan als volgt worden weergegeven:
Gemeente Tilburg
Gemeente Gilze en Rijen
2 Vergoedingen Overige goederen, leveringen en diensten
Af : vergoedingsderving wegens leegstand
Totaal vergoedingen
3 Overheidsbijdragen Vrijval egalisatierekening rijksbijdragen
Totaal overheidsbijdragen
75-
6
42
77-
23
6
23
2010
2009
Verkoopprijs bestaand bezit
13.348
8.853
Af : Boekwaarde (=bedrijfswaarde)
-9.992
-4.804
519
1.080
-31
-134
4 Verkoop onroerende goederen Af : Verkoopkosten
Verkoopresultaat bestaand bezit
Verkoopprijs koopgarant bestaand bezit Af : Terugkoopprijs / verkoopkosten
Verkoopresultaat koopgarant bestaand bezit Koopsom VON projecten nieuwbouw Af : Kostprijs verkopen nieuwbouw
Verkoop nieuwbouw
Totaal verkoopopbrengst
98
169
-1.227 2.129
-550
1.839
-946
3.103
-1.214
9.478
-4.618
-9.990
-681
2.457
-2.779
-512
Jaarverslag Tiwos
’10
5 Overige bedrijfsopbrengsten
2010
2009
Aan onderhoud doorberekende uren vaklieden
196
198
44
46
Vergoeding voor kosten afdeling Woonbeheer Doorberekende kosten servicekosten
Doorberekende uren investeringsprojecten
Doorbelaste beheerkosten aan derden Diversen
Totaal overige bedrijfsopbrengsten
43
44
600
541
534
668
196
1.613
155
1.652
In de vergoeding van derden doorbelaste beheerskosten is o.a. opgenomen de vergoeding voor het beheer van verhuureenheden voor Laurentius Wonen Breda en voor de gemeente Tilburg, de vergoeding voor het beheer en administratie van de deelnemingen, de vergoeding van de gemeente Tilburg voor een deel van de kosten van de buurtbeheerders.
6 Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Afschrijving onroerende zaken in exploitatie opgenomen in W&V
Afschrijvingen overige goederen met bewoners afgerekend (opgenomen als servicekosten)
7 Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa Zonnehof
Westerpark
Jeruzalem renovatie
Zeeheldenbuurt West/4-Gewesten Zeeheldenbuurt Midden Goirkestraat 171 wozo
Mariastraat Rijen wozo Pietersbuurt West
Pietersbuurt Oost
Pietersbuurt Noord Rosmolen
Stationsstraat wozo Korvelseweg wozo
Hoge Hoek in Berkel-Enschot Goirkestraat 87 wozo De Stam De Werf
2010
2009
445
444
2010
2009
0
-2.539
5
0
2.578
0
334
196 0 0
304
3
906 75
-1.571 -285 -49
-162 -138 -12
1.965
702
103
-112
2.559
2.566
251
0
378 0
156 711
341
-67 0 0
Totaal waardeveranderingen (im)materiële vaste activa
9.534
-344
8 Erfpacht
2010
2009
Jaarlijks bedrag eeuwigdurende erfpacht
Totaal erfpacht
1
1
1
1
De erfpacht die is gevestigd op de gronden bij de privatisering van de gemeentelijke woningdienst in 1988 is eeuwigdurend en is afgekocht en geactiveerd. De gronden na de verzelfstandiging zijn in eigendom verkregen.
99
Hart voor Tilburg
9 Lasten onderhoud
2010
Planmatig onderhoud
4.282
Mutatie-onderhoud
2.224
2.170
4.052
Reparatieverzoeken
2.169
2.343
Sociaal Beheer collectief inclusief politiekeurmerk Veilig Wonen
1.048
699
659
696
Groot onderhoud (niet-levensduur verlengend)
289
Verrijkt Wonen
71
Individueel sociaal beheer
93
Contract onderhoud
Totaal lasten onderhoud
10 Overige bedrijfslasten Beheerskosten
Overige personeelskosten
Bestuurskosten Vervoerskosten
Overige algemene organisatiekosten*
147
2010
2009
942
254
260
4
40
392
548
59
Automatiseringskosten
84
10.322
62
Kosten inventaris
78
10.782
867
Huisvestingskosten
61
43
1.005
1.279
1.619
1.571
1.848
1.773
-280
-230
522
1.192
Dotatie dubieuze debiteuren
257
225
Beheer door derden
126
106
Kosten projectontwikkeling
550
416
Servicekosten
929
950
Energieverbruik tijdens leegstandsperiode
109
160
Subtotaal overige bedrijfslasten
2.922
3.655
Totaal overige bedrijfslasten
7.414
8.600
11 Opbrengsten financiële vaste activa
2010
2009
Subtotaal beheerskosten
2.643
Heffingen
Belastingen
Verzekeringen
229
Subtotaal heffingen Overige bedrijfslasten
Exploitatie beheer voor derden
Heffing bijzondere projectsteun wijkenaanpak
422
Beëindigen oude exploitaties
Oninbare en niet doorbelaste onderhoudskosten
-0
Bemiddelingskosten verhuur dure huurwoningen
-0
Incassokosten
29
Kosten juridisch bijstand
83
Servicekosten niet in rekening gebracht
26
Diverse bedrijfslasten
149
Te vorderen BWS subsidie
0
Overige financiele vaste activa
93
Totaal opbrengsten financiële vaste activa
93
* In de post “overige algemene organisatiekosten” zijn de accountantskosten opgenomen. De totaal van de ten laste van het resultaat van het boekjaar gebrachte honoraria voor werkzaamheden van de externe accountant en de accountantsorganisatie bedragen € 95K . Dit bedrag is als volgt onder te verdelen; Controle van de jaarrekening Andere controle opdrachten Fiscale adviesdiensten Andere niet-controle diensten
100
2009
2010
2009
49 11 35 0 95
59 6 39 9 113
3.172
202
414 -3
48
123 0
130 124
75
-0
75
Jaarverslag Tiwos
12 Rentebaten Geactiveerde rente materiële vaste activa:
- Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling - Onroerende en roerende zaken in exploitatie
Rente op voorraden:
- onderhanden werk
Rente op vorderingen
- Overige rentebaten
- Rente op liquide middelen Totaal rentebaten
13 Rentelasten Rente langlopende schulden:
- Leningen overheid en kredietinstellingen
Rente kortlopende schulden:
- Disagio en afsluitprovisie - Overig
Totaal rentelasten
14 Resultaat deelnemingen Resultaat deelneming Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F.
Resultaat deelneming Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg
Resultaat deelneming Ontwikkelingsmaatschappij Avé Maria V.O.F.
Resultaat deelneming GTP B.V.
Totaal resultaat deelnemingen
15 Belastingen De belastingen kunnen als volgt worden gespecificeerd: Betaalde vennootschapsbelasting 2006
Terugontvangen vennootschapsbelasting 2006
’10
2010
2009
315
1.379
92
243
54
49
829
1.871
2010
2009
9.774
9.994
102
266
25
111
88
15
6
63
9.805
10.072
2010
2009
110
-59
-42
0
0
-61 10
58
68
-52
2010
2009
0
-38
38
-38
38
0
Over 2010 is geen VpB verschuldigd. De voorwaartse verliezen in Stichting Tiwos en haar dochtermaatschappijen zijn eind 2009 circa € 27 mln.
101
Hart voor Tilburg
16 Mutatie actuele waarde materiële vaste activa in exploitatie De mutatie van de actuele waarde in het verslagjaar van de materiële activa in exploitatie bedrijfswaarde per 1/1/2010
rentabiliteitswaardecorrectie per 1/1/2010
Bedrijfswaarde incl rentabiliteitswaardecorrectie per 1/1/2010 bedrijfswaarde per 1/1/2011
rentabiliteitswaardecorrectie per 1/1/2011
Bedrijfswaarde incl rentabiliteitswaardecorrectie per 1/1/2011 Mutatie in de bedrijfswaarde van de MVA in exploitatie
Verschillenanalyse bedrijfswaarde
a) jaarresultaat (autonome mutatie) b) gevolgen van aanpassingen van beleidsparameters en uitgangspunten
- in de huurcomponent (mutatie huuropbrengsten als gevolg van mutaties in bezit en harmonisatie) - in de onderhoudslasten - in de overige lasten
- in de vermogenskostenvoet - in de levensduur
- in de restwaarde
- in de voorgenomen (des)investeringen (mutatie investeringen als gevolg van opleveringen in 2010 en wijziging in plannen)
353.080 30.126
383.206 375.253
17.167
392.420 9.213
3.282
24.990
-19.405
-12.699 26.888 11.533
2.973 1.161
35.441
c) externe invloed op parameters - in de huurcomponent (mutatie huuropbrengsten als gevolg van verwachte huurdaling in de komende jaren) d) rentabiliteitswaardecorrectie
-12.959
Mutatie actuele waarde in jaarresultaat
13.964
e) voorraadmutaties in het eerste jaar toevoeging in bezit verkocht bezit gesloopt bezit
Mutatie in de bedrijfswaarde van de MVA in exploitatie
102
-11.800
5.243
-9.992 0
-4.749
9.213
Jaarverslag Tiwos
‘10
Overige informatie Werknemers
Gedurende het jaar 2010 had de corporatie gemiddeld 102 werknemers in dienst (2009: 106). Bestuurders en commissarissen (x € 1)
Lasten ter zake van bezoldiging en ter zake van pensioenen van: bestuurder 1
Belastbaar loon
Beloningen betaalbaar op termijn
Functie:
Duur van het dienstverband in verslagjaar Motivatie overschrijding
bestuurder 2
Belastbaar loon
Beloningen betaalbaar op termijn
Functie:
Duur van het dienstverband in verslagjaar Motivatie overschrijding
commissarissen en voormalige commissarissen
2010
2009
146.463
148.577
191.209
192.017
Directeur-bestuurder
Directeur-bestuurder
44.746
Hele jaar
Dit is zo gegroeid vanuit het verleden
43.440
Hele jaar
160.188
138.014
205.059
187.512
44.871
Directeur-bestuurder Hele jaar
Overschrijding is het gevolg van een netto-uitkering i.v.m. 25-jarig dienstverband 58.651
49.498
Directeur-bestuurder
Hele jaar
57.898
De bezoldiging van bestuurders omvat periodiek betaalde beloningen (zoals salarissen, sociale lasten, vakantiegeld, doorbetaling bij vakantie en ziekte, ter beschikkingstelling van auto en presentiegelden), beloningen betaalbaar op termijn (zoals pensioenlasten, VUT, sabbatical leave en jubileumuitkeringen) uitkeringen bij beëindiging van het dienstverband en winstdelingen en bonusbetalingen. Ondertekening jaarrekening Tilburg, 30 mei 2011
Directeur, C. Scherpenisse
103
Hart voor Tilburg
>Inhoudsopgave jaarrekening
Enkelvoudige jaarrekening 7
Enkelvoudige balans per 31 december 2010 (na voorgestelde resultaatbestemming) (x € 1.000)
DEBET
2010
2009
Vaste activa
1 Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie
Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling
Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie
387.332
378.077
3.689
3.970
1.912
1.294
392.933
383.342
2 Financiële vaste activa Deelnemingen Overige
131
536
14
668
536
550
Vlottende activa
3 Voorraad koopwoningen 4 Onderhanden projecten
180
738
33
2.864
5 Vorderingen Huurdebiteuren Gemeenten
Overige vorderingen
Overlopende activa
6 Liquide middelen
104
478
918
18.668
10.393
529 852
275
20.527
755
12.341
959
946
415.300
400.781
Jaarverslag Tiwos
CREDIT
7 Eigen vermogen
’10
2010
2009
134.431
123.794
Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Overige voorzieningen
12.154 397
7.766 12.551
305
8.070
Langlopende schulden Leningen overheid
Leningen kredietinstellingen Waarborgsommen
20.972
24.467
226.950 7
208.435 247.929
7
232.909
8 Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gemeenten
Schulden aan leveranciers
Belastingen en premies sociale verzekeringen
Te betalen pensioenen Overlopende passiva
7.471
20.345
1.076
1.942
2.455
2.294
384
646
108
8.896
131
20.392
415.300
10.649
36.008
400.781
105
Hart voor Tilburg
8
Enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2010 (x € 1.000)
2010
2009
37.700
37.541
920
943
6
23
2) Verkoop onroerende zaken
-657
2.588
3) Overige bedrijfsopbrengsten
1.314
1.567
39.282
42.663
(waarderingsgrondslag actuele waarde) Bedrijfsopbrengsten 1) Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen
Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten 4) Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa Erfpacht Lonen en salarissen
437
437
9.534
-344
1
1
4.610
4.769
Sociale lasten
630
615
Pensioenlasten
921
902
10.727
10.286
5) Lasten onderhoud 6) Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten Bedrijfsresultaat
7.349
8.570
34.208
25.235
5.074
17.428
Financiële baten en lasten 7) Opbrengsten financiële vaste activa
378
353
8) Rentebaten en soortgelijke opbrengsten
829
1.870
-9.805
-10.072
-3.524
9.580
Rentelasten en soortgelijke kosten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 9) Resultaat deelnemingen
118
39
Belastingen
38
-38
-3.369
9.581
14.006
22.148
10.637
31.729
Resultaat na belastingen 10) Mutatie actuele waarde materiële vaste activa Resultaat na belastingen
106
’10
Jaarverslag Tiwos
9
Toelichting op de enkelvoudige balans (x € 1.000)
In deze toelichting zijn de posten opgenomen voorzover ze afwijken van de geconsolideerde balans. Deelnemingen in groepsmaatschappijen worden gewaardeerd op nettovermogenswaarde. De grondslagen van de waardering en van de resultaatbepaling voor de jaarrekening van de stichting en de geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk.
1 Materiële vaste activa
De mutaties in de materiële vaste activa zijn in het navolgende schema samengevat: onroerende en roerende zaken in exploitatie
onroerende en roerende zaken in ontwikkeling
onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie
totaal
Verkrijgingsprijzen
368.595
6.481
7.346
382.422
Cumulatieve waardeverminderingen
-48.945
-5.187
0
01-Jan-2010
Herwaarderingen Afschrijvingen
98.259
0
98.259 -54.132
378.077
0
1.294
-3.376
334
10.671
179
Mutatie actuele waarde
14.006
0
Waardeverminderingen
0
-5.146
11.458
-11.458 618
-281
9.592
369.971
2.945
7.502
380.418
-55.071
-1.034
0
-56.105
387.332
1.912
Boekwaarden per 1 januari 2010 Mutaties 2010
Investeringen
Desinvesteringen Afschrijvingen
Terugneming van waardeverminderingen Overboekingen
Totaal mutaties 31-Dec-2010
Verkrijgingsprijzen
Herwaarderingen
Cumulatieve waardeverminderingen
Afschrijvingen
Boekwaarden
-39.832
0
-9.992
0
-6.550
9.255
112.265
-39.832
0
3.970
-23
0
0
-437
6.550
0
0
0
0 0
0
-3.813
3.689
-43.208
383.341
11.185
-10.015
14.006 -437
-5.146
0
0
112.265
-43.645
392.933
Om het inzicht in de werkelijke kosten van de projecten te vergroten, is in 2010 een rentebedrag van € 0,315 mln (2009: € 1,379 mln) opgenomen in de balanspost onroerende zaken in ontwikkeling voor de financiering van de investeringsprojecten. Ten opzichte van voorgaand jaar is de actuele waarde met € 14,0 mln (2009: € 22,1 mln) gemuteerd. Voor de toelichting op deze mutatie wordt verwezen naar de toelichting op de winst- en verliesrekening.
2 Financiële vaste activa
De mutaties in de financiële vaste activa zijn in het navolgende schema samengevat: Deelnemingen
Overige
totaal
14
536
550
118
0
118
131
536
668
aandeel
resultaat boekjaar
100%
118
netto vermogenswaarde per 31-12-2010
01-Jan-2010
Boekwaarden Mutaties 2010
Resultaat deelnemingen
31-Dec-2010
Boekwaarden De deelneming betreft:
Deelneming Tiwos Holding BV
131
107
Hart voor Tilburg
3 Voorraad koopwoningen Niet verkochte woningen
4 Onderhanden projecten Bestede kosten projecten (verkoop) in ontwikkeling Af : reeds gefactureerde termijnen
Af : voorziening voor verliezen
Totaal projecten in ontwikkeling
2010
2009
180
738
2010
2009
4.426
3.724
3.875
3.724
-551
-3.842
33
0
-860
2.864
In het bedrag bestede kosten projecten (verkoop) in ontwikkeling is een bedrag van € 0,92 mln (2009: € 0,243 mln) opgenomen als rentelast voor de financiering van de verkoopprojecten.
5 Vorderingen Huurdebiteuren
Huurdebiteuren
Af : voorziening wegens oninbaarheid
Totaal huurdebiteuren Gemeenten
Te ontvangen investeringsbijdragen
Te ontvangen bijdragen minder validen
Totaal Gemeenten
Overige vorderingen
Overige debiteuren
RC verhouding deelnemingen Tiwos Deposito
Totaal overige vorderingen
2010
2009
953
1.419
478
918
-476
-501
524
146
529
275
5
1.085
129
2.362
7.584
8.030
18.668
10.393
10.000
0
Onder de overige vorderingen zijn deposito’s begrepen ad € 10.000 (2009: € 0 mln) met een looptijd tot maximaal 28 maart 2011, rente 2%. Overlopende activa
Nog te ontvangen interest
Nog te verzenden facturen
Overige
Totaal overlopende activa
6 Liquide middelen Direct opvraagbaar: Kas/bank/giro
Bedrijfsspaarrekeningen en deposito’s
Totaal liquide middelen
108
132
52
457
452
852
755
2010
2009
256
943
959
945
263
703
251
2
Jaarverslag Tiwos
7 Eigen vermogen Overige reserves
Stand per 1 januari
Bij: uit de winstverdeling over het boekjaar
Mutatie bestemmingsreserve onrendabele investeringen
Stand per 31 december
Bestemmingsreserve onrendabele investeringen Stand per 1 januari
Mutatie tbv onrendabele investeringen
Stand per 31 december
Totaal eigen vermogen
2010
123.495
’10 2009
91.312
10.637
31.729
134.430
123.495
299
299
454
753
-299
-454
134.430
123.794
0
299
Voor de onrendabele top op investeringsprojecten die zijn opgestart maar nog niet in de DO-fase zitten, is een “Bestemmingsreserve onrendabele investeringen” opgenomen. De bestemmingsreserve zal worden opgesoupeerd zodra de projecten in de DO-fase terecht komen en het negatieve resultaat wordt verwerkt via de W&V-post “Overige waardeveranderingen”.
8 Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gemeenten
Schulden aan leveranciers
Belastingen en premies sociale verzekeringen Te betalen pensioenen Overlopende passiva
Totaal kortlopende schulden
2010
2009
7.471
20.345
1.076
1.942
2.455 384 108
8.898
2.294 646
131
10.649
20.392
36.008
3.329
3.429
Overlopende passiva:
Nadere specificatie van deze post: Niet vervallen rente geldleningen
Nog te ontv facturen reparatieverzoeken en mutatieonderhoud Nog te ontv facturen PO, sociaal beheer en contractonderhoud
Vooruitontvangen huursubsidie/-toeslag Vooruitontvangen huur
Saldo te verrekenen servicekosten/nto facturen servicekosten Overige te ontvangen facturen/te betalen kosten
572 312
296
1.019 76
301
764
780
3.560
4.964
65
8.896
81
10.649
109
Hart voor Tilburg
10 Toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening In deze toelichting zijn de posten opgenomen voorzover ze afwijken van de geconsolideerde winst- en verliesrekening. De grondslagen van de waardering en van de resultaatbepaling voor de jaarrekening van de stichting en de geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk.
1 Huren
2010
2009
36.815
37.207
37.897
38.097
37.700
37.541
2010
2009
37.531
37.499
37.700
37.541
2010
2009
Verkoopprijs bestaand bezit
13.348
8.853
Af : Boekwaarde (=bedrijfswaarde)
-9.992
-4.803
519
1.080
-31
-134
Woningen en woongebouwen
Onroerende zaken niet zijnde woningen Af : huurderving wegens leegstand
Totaal huren
1.081
-197
889
-556
De “ontvangen nettohuur” is met name gewijzigd als gevolg van: - de oplevering van nieuwe verhuureenheden in eigendom of van aangekochte woningen tot een bedrag van € 606.000; - de jaarlijkse huurverhoging tot een bedrag van € 671.000; - de sloop van woningen in het kader van herstructurering tot een bedrag van € 702.000; - de verkoop van huurwoningen tot een bedrag van € 1.315.000; - huurharmonisatie bij nieuwe verhuur en het aanbrengen van deelverbeteringen tot een bedrag van € 1.012.000; - huurgewenning en tijdelijke verhuur € 114.000. De geografische onderverdeling van de nettohuuropbrengsten kan als volgt worden weergegeven:
Gemeente Tilburg
Gemeente Gilze en Rijen
2 Verkoop onroerende goederen Af: Verkoopkosten
Verkoopresultaat bestaand bezit
Verkoopprijs koopgarant bestaand bezit Af: Terugkoopprijs / verkoopkosten
Verkoopresultaat koopgarant bestaand bezit Opbrengst verkopen projecten nieuwbouw Af : kostprijs verkopen nieuwbouw
169
-1.224
2.131
-550
1.500
42
-944
3.106
-1.214
9.175
-4.257
-9.559
Totaal verkoopopbrengst
-657
2.588
3 Overige bedrijfsopbrengsten
2010
2009
Aan onderhoud doorberekende uren vaklieden
195
197
Doorberekende kosten servicekosten
44
46
Verkoop nieuwbouw
Vergoeding voor kosten afdeling Woonbeheer
-2.757
43
-383
44
Doorberekende uren investeringsprojecten
600
541
Diversen
236
585
Doorbelaste beheerkosten aan derden Totaal overige bedrijfsopbrengsten
196
1.314
155
1.567
In de vergoeding van derden doorbelaste beheerskosten is o.a. opgenomen de vergoeding voor het beheer van verhuureenheden voor Laurentius Wonen Breda en voor de gemeente Tilburg, de vergoeding voor het beheer en administratie van de deelnemingen, de vergoeding van de gemeente Tilburg voor een deel van de kosten van de buurtbeheerders.
4 Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Afschrijving onroerende zaken in exploitatie opgenomen in W&V
Afschrijvingen overige goederen met bewoners afgerekend (opgenomen als servicekosten)
110
2010
2009
437
437
5
3
Jaarverslag Tiwos
5 Lasten onderhoud Planmatig onderhoud
2010 4.272
’10 2009 2.223
Mutatie-onderhoud
2.166
4.047
Reparatieverzoeken
2.158
2.337
Sociaal Beheer collectief inclusief politiekeurmerk Veilig Wonen
1.042
697
636
674
Groot onderhoud (niet-levensduur verlengend) Verrijkt Wonen
Individueel sociaal beheer Contract onderhoud
Totaal lasten onderhoud
6 Overige bedrijfslasten Beheerskosten
Overige personeelskosten
Huisvestingskosten
Bestuurskosten
Kosten inventaris Vervoerskosten
Automatiseringskosten
Overige algemene organisatiekosten
Subtotaal beheerskosten
289 71
92
78
84
147
10.727
10.286
2010
2009
867
942
254
260
4
40
392
548
62
59
983
61
43
1.275
2.621
3.168
1.618
1.571
1.847
1.772
-280
-230
522
1.192
Dotatie dubieuze debiteuren
257
225
Beheer door derden
126
106
Kosten projectontwikkeling
550
400
Servicekosten
920
943
Energieverbruik tijdens leegstandsperiode
107
159
Subtotaal overige bedrijfslasten
2.881
3.630
Totaal overige bedrijfslasten
7.349
8.570
7 Opbrengsten financiële vaste activa
2010
2009
Heffingen
Belastingen
Verzekeringen
Subtotaal heffingen Overige bedrijfslasten
Exploitatie beheer voor derden
Heffing bijzondere projectsteun wijkenaanpak Beëindigen oude exploitaties
Oninbare en niet doorbelaste onderhoudskosten
Bemiddelingskosten verhuur dure huurwoningen Incassokosten
Kosten juridisch bijstand
Servicekosten niet in rekening gebracht Diverse bedrijfslasten
Te vorderen BWS subsidie
Overige financiele vaste activa
Totaal opbrengsten financiële vaste activa
8 Rentebaten Geactiveerde rente materiële vaste activa:
- Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling
- Onroerende en roerende zaken in exploitatie
229
422
-0
-0
29 83 23
122
0
201
414 -3
45
123 0
131
124
75
378
278
2010
2009
315
1.379
378
102
353
111
111
Hart voor Tilburg
Rente op voorraden:
- onderhanden werk
92
243
54
49
829
1.870
2010
2009
Rente op vorderingen
- Overige rentebaten
- Rente op liquide middelen Totaal rentebaten
9 Resultaat deelnemingen
266
Resultaat deelneming Tiwos Holding BV
Totaal Resultaat deelnemingen
118
118
88
39
39
10 Mutatie actuele waarde materiële vaste activa in exploitatie De mutatie van de actuele waarde in het verslagjaar van de materiële activa in exploitatie bedrijfswaarde per 1/1/2010
rentabiliteitswaardecorrectie per 1/1/2010
Bedrijfswaarde incl rentabiliteitswaardecorrectie per 1/1/2010 bedrijfswaarde per 1/1/2011
rentabiliteitswaardecorrectie per 1/1/2011
Bedrijfswaarde incl rentabiliteitswaardecorrectie per 1/1/2011 Mutatie in de bedrijfswaarde van de MVA in exploitatie
Verschillenanalyse bedrijfswaarde
a) jaarresultaat (autonome mutatie) b) gevolgen van aanpassingen van beleidsparameters en uitgangspunten
- in de huurcomponent (mutatie huuropbrengsten als gevolg van mutaties in bezit en harmonisatie)
- in de onderhoudslasten
- in de heffingen overheid
- in de vermogenskostenvoet - in de levensduur
- in de restwaarde
- in de voorgenomen (des)investeringen (mutatie investeringen als gevolg van opleveringen in 2010 en wijziging in plannen)
c) externe invloed op parameters
- in de huurcomponent (mutatie huuropbrengsten als gevolg van verwachte huurdaling in de komende jaren)
30.126
378.077
370.165 17.167
387.332 9.255
3.282
24.990
-19.405
-12.699 26.888 11.533 2.973
1.161
35.441
-11.758
d) rentabiliteitswaardecorrectie
-12.959
Mutatie actuele waarde in jaarresultaat
14.006
e) voorraadmutaties in het eerste jaar toevoeging in bezit
verkocht bezit gesloopt bezit
Mutatie in de bedrijfswaarde van de MVA in exploitatie
Ondertekening jaarrekening Tilburg, 30 mei 2011
Directeur, C. Scherpenisse
112
347.951
5.243
-9.992 0
-4.749
9.255
Jaarverslag Tiwos
’10
Overige gegevens Statutaire regeling betreffende de bestemming van het resultaat
In de statuten van Stichting Tiwos is geen nadere bepaling omtrent de bestemming van het resultaat.
Bestemming van het resultaat over het boekjaar 2009
De jaarrekening 2009 is vastgesteld in de vergadering van de Raad van Toezicht. De vergadering heeft de bestemming van het resultaat vastgesteld conform het daartoe gedane voorstel.
Voorstel resultaatbestemming
Voorgesteld wordt om het resultaat over het boekjaar 2010 van € +/+ 10,6 mln. ten gunste te brengen van de overige reserves. Dit voorstel is reeds in de jaarrekening verwerkt.
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
De controleverklaring van de onafhankelijke accountant is opgenomen op pagina 114 van dit verslag.
>Inhoudsopgave jaarrekening
Colofon
Fotografie: Bart van Hattem, Ontwerp en opmaak: x-hoogte, Tilburg
113
Hart voor Tilburg
Deloitte Accountants B.V. Flight Forum 1 5657 DA Eindhoven Postbus 376 5600 AJ Eindhoven Nederland Tel: 088 288 2888 Fax: 088 288 9839 www.deloitte.nl
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Raad van Toezicht van Tiwos
Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de op de pagina’s 79 tot en met 113 van het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2010 van Tiwos te Tilburg gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2010 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-enverliesrekening over 2010 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de toegelaten instelling is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met de bepalingen inzake de jaarrekening en het jaarverslag als opgenomen in artikel 26, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector, Richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving en de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens. Het bestuur van de toegelaten instelling is tevens verantwoordelijk voor een zodanige intern beheersingssysteem als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en het controleprotocol in rubriek A van Bijlage III bij het Besluit beheer sociale-huursector. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking Deloitte Accountants B.V. is ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer 24362853.
114
Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited
Kenmerk: 3112744620
Jaarverslag Tiwos
’10
2
te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de toegelaten instelling. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de toegelaten instelling gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Tiwos per 31 december 2010 en van het resultaat over 2010 in overeenstemming met artikel 26, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector, Richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving en de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens.
Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 28, sub a van het Besluit beheer sociale-huursector, melden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig de van toepassing zijnde bepalingen van Titel 9 BW 2 is opgesteld, en of de in artikel 2: 392 lid 1 onder g bedoelde gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag en het volkshuisvestingsverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 391, vierde lid, van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Verder vermelden wij dat is voldaan aan de verplichting tot vermelding in het jaarverslag van financiële ondersteuning aan buitenlandse instellingen zoals bedoeld in de MG 2005-04, MG 2008-03 en MG 2010-03, alsmede aan de verplichting tot vermelding in het jaarverslag van grondaankopen zoals bedoeld in de MG 2001-26 en de verplichting tot vermelding in het jaarverslag van sponsoractiviteiten zoals bedoeld in MG 2006-04. Eindhoven, 30 mei 2011 Deloitte Accountants B.V. was getekend: drs. C.H.L.J. Bergmans RA
Kenmerk: 3112744620
115
Hart voor Tilburg
116
Hart voor Tilburg
Adresgegevens adres
Stationsstraat 24 Postbus 10051
5000 JB Tilburg telefoon
013 54 90 890 e-mail
[email protected] website
www.tiwos.nl
www.tiwos.nl
