Behandeling van kanker Het Onco-traject
1
Complexiteit en verscheidenheid van kanker maakt … Multidisciplinariteit noodzakelijk
2
Focus op interactie tussen de eerste en de tweede lijn
Duopresentatie
Eerste lijn Groen
Dr.Paul Cornil Huisarts Mede-oprichter en Equipe-arts palliatieve thuiszorg Isphahan
Isphahan Is een palliatieve thuiszorgequipe in Arrondissement Turnhout
6
Huisarts begeleidt patiënt van wieg tot graf Hij kent de …. • • • •
Voorgeschiedenis Familieverbanden Gevoeligheden Individuele kwetsbaarheid
7
Huisarts is een vertrouwenspersoon • een verbindingsman(vrouw), bemiddelaar en woordvoerder bij de specialist • Hij bekijkt het ziekteproces ook psychosociaal • Hij kiest mee andere hulpverleners, hij overlegt …….en is een soort coach.
Huisarts is een vertrouwenspersoon • Hij moet er vooral voor zorgen dat – er rekening wordt gehouden met de wensen van patiënt – het welzijn van patiënt en zijn familie staan centraal Soms ook organisator van second opinion wanneer het zeer ernstig is, complex is, het misloopt …of bij wantrouwen
Tweede lijn Blauw
Dr. Marc Martens Medisch Oncoloog AZ Turnhout en AZ Mol
Medisch Oncoloog • Biedt zorg aan patiënten met vele soorten kanker • Verantwoordelijk voor anti-kankerbehandelingen (chemotherapie, hormonale therapie, biotherapie, immuuntherapie…) • In samenwerking met andere specialismen die kanker behandelen • In samenwerking met éérste lijn 11
Medisch Oncoloog
kernlid van multidisciplinair team coördinator/deelnemer van MOC
12
‘Medisch’ Oncoloog biedt aan kankerpatiënt behandeling en zorg • Voor het ganse spectrum van de ziekte • Wetenschappelijk Onderzoek • Preventie • Diagnose • Behandeling • Rehabilitatie onder vorm van revalidatieprogramma’s • Supportieve zorgen (oa pijntherapie) • Palliatieve zorgen 13
Wat is kanker?
14
vormingsavond oncologie 25 11 14
Ongecontroleerde celdeling • Eén of méérdere cellen ontsnappen aan de controlemechanismen – Meer Groei dan Remming – Een gezwel of tumor kan ontstaan – Verlies van hun normale functie
17
18
Is kanker nog zo dodelijk?
19
Nu geneest 2 op 3 van kanker
20
40 jaar geleden stierf 2 op 3 van kanker
2 op 3 geneest van kanker • Zeldzaam snel evoluerend en fataal op enkele maanden • Bij jonge mensen die kanker krijgen zal men er alles aan doen om hen te genezen • Bij meer patiënten die niet volledig kunnen genezen wordt het een chronische ziekte
2 op 3 geneest van kanker • Wanneer men niet meer kan genezen is men palliatief maar dit wil niet zeggen terminaal • Soms is het ook mogelijk om in de loop van het ziekteproces palliatieve chemotherapie of palliatieve radiotherapie te krijgen
Is palliatieve chemotherapie of radiotherapie zinvol ?
Palliatief wil zeggen de therapie is niet genezend Voorwaarden goede kwaliteit van leven acceptabele bijwerkingen (in balans met voordeel) levensverlenging is mogelijk doch niet noodzakelijk
Samen met patiënt deze voorwaarden bewaken
Voorbeeld van palliatieve chemotherapie • Patiënt met uitgezaaide blaastumor • Dik en pijnlijk been door tumoraal vergrote klier die drukt op zenuw en ader van het been • Therapie?
Dik en pijnlijk been Stap 1: Plaatsing buisje in ader (stenting) Start Zenuwpijnmedicatie Stap2: Start chemotherapie met afname van tumoraal vergrote klier Stap3: Stop zenuwpijnmedicatie Buisje in ader blijft ter plaatse
Voorbeeld van Palliatieve radiotherapie Pijn rechterdijbeen met pijnscore van 8/10
Bestraling van pijnlijke botmetastase Zeer effectief (8/10)
Eerste symptomen van kanker vaak bij huisarts gemeld Knobbel in borst Bloed in stoelgang Vermoeidheid
Een voorbeeld Knobbel in borst
Knobbel in borst Klinisch Onderzoek Mammografie/Echografie
Borstpad Samenwerking tussen 1ste en 2de lijn
Palpabele afwijking of positieve screening
• Huisarts maakt zelf afspraak • < 48u Mammoechografie
• Bespreking resultaat door huisarts • < 48u verwijzing naar borstkliniek 34
Diagnose borstkanker bevestigd
• Borstchirurg deelt resultaat mee • Borstchirurg doet eerste mededeling over behandeling (meestal heelkunde) • Verwijzing naar huisarts na telefonisch overleg • Na heelkunde MOC met huisarts 35
MOC Wat is MOC?
Is dit een MOC?
Ceci n’est pas un moc
Foto van MOC
Multidisciplinair oncologisch consult Naar aanleiding van diagnose of evolutie van kanker overleg over behandeling tussen verschillende zorgverleners
MOC Geörganiseerd per tumorgroep BorstMOC DioMOC PneumoMOC ……
Deelnemers BorstMoc • • • • • • • • • •
Huisarts Borstchirurgen Gynaecoloog Anatomopatholoog Borstradioloog Oncologen Radiotherapeuten Borstverpleegkundige (trajectbegeleiding) Borstpsychologe ………..
MOC Rol van huisarts • Aanwezigheid – Liefst ter plaatse of via TeleMOC • Algemene gezondheidstoestand van patiënt • Thuissituatie • Uitleg krijgen over voorgestelde therapie • Na MOC overleg met patiënt en zijn familie • Deelname aan opvolging
Waarom is patiënt niet aanwezig op MOC? • • • • •
- medisch overleg - onafhankelijkheid - vertrouwelijke informatie - verkeerde interpretatie van informatie - huisarts vertegenwoordigt patiënt
Pauze Noteer uw vragen en geef uw vragen door
Waar is er ook een belangrijke rol voor de huisarts?
In de behandelingen die thuis gebeuren zoals inname van pillen
Steeds meer perorale/subcutane oncologische behandelingen
Peroraal : via mond Subcutaan: onderhuids
Via mond
• • • • • • •
Sunitinib Abiraterone Everolimus Imatinib Lapatinib Pazopanib ……
49
Onderhuids
• • • • •
Erythropoïtine Bortezemib Denosumab Traztuzumab ……
50
Kenmerken • • • •
Vaak gaat het over bio- of targettherapie Vaak specifiek bijwerkingsprofiel Vaak duur (tot meer dan 40000 Euro per jaar) Vaak enkel verkrijgbaar via ziekenhuisapotheek
• …..
Oncologische therapie thuis 1. Patiënt met kanker. 2. Oncologische therapie thuis. 3. MOC + huisarts:
Multidisciplinaire bespreking behandeling, info medicatie en follow – up, on – site verslag, beslissing start therapie.
(4. Consultatie huisarts) 5. Consultatie oncoloog
info therapie, verantwoordelijkheid en opvolging aan de hand van opvolgingsmap, onderzoeken, voorschrift medicatie, invullen en meegeven opvolgingsmap.
6. Consultatie huisarts:
tussentijdse controle(s), info, invullen opvolgingsmap.
7. Consultatie oncoloog:
Info, evaluatie therapie – effect, onderzoeken.
8.Gespecialiseerde verpleegkundige:
info, coördinatie, invullen opvolgingsmap.
9.Ziekenhuisapotheek:
info, interactie, afleveren medicatie.
10.Offinca – apotheek: Info., interactie
Alternerende follow-up zo mogelijk
Rol huisarts Beoordeelt mee wenselijkheid van therapie Huisarts schat mee draagkracht van patiënt in Ondersteunt als vertrouwenspersoon therapietrouw
Participatie van patiënt Via dagboek Brengt dossier huisarts mee Haalt zelf medicatie af in apotheek
Goede Communicatie Mondeling (telefonisch, moc) Via brieven Via Dagboek versterkt het vertrouwen
In Vlaanderen Lage deelname Huisartsen aan MOC : < 5%
Hoe bevorderen?
Hoe bevorderen? Maak het gemakkelijk Responsabiliseren
Maak het gemakkelijk speel in op verschillen
Telefonisch TeleMOC Aanwezigheid (Gouden Standaard) Brieven
Responsabiliseren Huisarts responsibiliseren door verantwoordelijkheid te geven Onder andere inschatten van patiënt in zijn omgeving met zijn mogelijkheden en zijn beperkingen
Onco-geriatrie Kanker komt vooral bij ouderen voor
Frailty • Inschatten van ‘kwetsbaarheid’, ‘draagkracht van oudere patiënte is belangrijk • Zeer fitte bejaarde met grote weerbaarheid en nog veel plannen versus bejaarde met zeer slechte conditie en depressieve gedachte • Meetinstrumenten om ‘Frailty’ te meten
Geriatric Assesment • Helpt bij beslissing: • Welke patiënte moeten we juist wel therapie geven • en welke patiënte moeten we geen actieve therapie meer geven
Contact met huisarts • Kankertelefoon: de vragen of problemen waarmee ze zitten bespreken met de huisarts • Ik heb mijn huisarts niet meer gezien of gecontacteerd van voor of direct na de diagnose en zeker niet meer gedurende het ganse onco-traject • Ze hadden nog enkel contact met hun specialist. De huisarts was niet meer mee in hun ziekteverhaal
• Enkel te vermijden wanneer we er allen samen iets aan willen doen • Allen: zowel de specialist, de huisarts als de patiënt zelf • Dat we er allen van overtuigd zijn dat het contact met de huisarts cruciaal is en blijft
Contact met de huisarts • An 76 jaar – Indeukingen van bot met veel pijn – …. moeizame diagnose – via bloedonderzoek diagnose van ziekte van Kahler Verwijzing naar hemato-oncoloog
Contact met huisarts • De huisarts krijgt regelmatig verslagen • Krijgt verslagen • Krijgt verslagen… • Echtgenoot komt aan de deur na 6 maand voor voorschriften van morfine • HA zegt: Eenmalig is dit OK
Contact met huisarts • Enkele weken later zelfde scenario • HA zegt: Dit kan ik toch niet blijven doen zonder patiënt te zien maar maakt wel voorschrift voor griepvaccin • Opmerking man van patiënte: – ‘We moeten al zoveel naar de dokter in het ziekenhuis’
Contact met huisarts • In volgende verslag: Griepvaccin in ziekenhuis toegediend • HA belt hematoloog op en uit zijn ongenoegen over gemiste kans tot samenwerking • Hematoloog toont begrip en organiseert op haar consultatie gesprek met patiënte, haar man en huisarts
Epiloog • Hematoloog betoont spijt • Afspraak wordt gemaakt om patiënte wisselend te volgen • Opdracht aan allen om de vertrouwensrelatie die tussen patiënt en huisarts bestaat te bestendigen
Contactbevorderend • • • •
Deelname MOC Echte multidisciplinariteit Regelmatig overleg: ‘telefoontje’ Actief betrekken in opvolging: – Bloednames – Tussentijdse controles – Verwijzen voor niet oncologische problemen (griepvaccin)
Het zwarte gat na therapie • Tijdens therapie veel contacten, veel zorg, aandacht van familie… …. als de actieve behandelingen stoppen … hernemen van gewone leven … wordt verwacht • In het kader van het kankerplan stopt dan ook de terugbetaling van de psychosociale ondersteuning • ….oa daarom is het belangrijk dat de relatie met de huisarts behouden is
Kantelmoment bij reeds gevorderde kanker • Patiënt zegt tegen huisarts – Ik zie het niet meer zitten – Voor mij stopt het hier – Ik ben op Op voorstel van huisarts: POC of palliatief multidisciplinair oncologisch consult
Palliatief oncologisch multidisciplinair consult • Bij verslechtering van algemene toestand • Bij recidief • Huisarts kan ook coördinator zijn samen met oncoloog • Thuisverpleegkundige, Palliatieve thuiszorg, Palliatief supportteam, onco-nurse, pijnverpleegkundige …
Vragen tijdens POC Wat kan nog? Wat kan patiënt nog aan? Wat wil patiënt nog? Wat is het beste voor deze patiënt in deze situatie? (maatwerk) • Zorgen we ervoor dat ‘behandelen niet mishandelen wordt’ • • • •
• ECHTE MULTIDISCIPLINARITEIT IS BESTE GARANTIE TEGEN THERAPEUTISCHE HARDNEKKIGHEID
Dank u voor uw aandacht Nog vragen?
