Behandeling met Bisfosfonaat bij kanker

Behandeling met Bisfosfonaat bij kanker Inleiding Samen met uw arts heeft u besloten dat u wordt behandeld met een Bisfosfonaat per infuus of tablet. Een Bisfosfonaat wordt voorgeschreven om de botten sterker te maken en/of een hoog calciumgehalte in uw bloed (hypercalciëmie) te verlagen. Een verhoogd calciumgehalte kan ontstaan door afbraak van botcellen. Toediening van een Bisfosfonaat kan de hoge concentratie van calcium in het bloed verminderen of voorkomen. Langdurige toediening van een Bisfosfonaat verkleint de kans op problemen met de botten in de toekomst (profylactisch), zoals bijvoorbeeld een botbreuk of pijnlijke botten. Botaanmaak en botafbraak In gezonde botten zijn met name twee soorten cellen actief, cellen die bot aanmaken en cellen die bot afbreken. Normaal verkeren ze in een redelijk evenwicht. Bij uitzaaiingen in de botten kunnen, door de kankercellen, stoffen worden geproduceerd waardoor de werking van de botafbrekende cellen wordt versterkt. Het gevolg is dat bot rond de uitzaaiingen wordt afgebroken. Dit kan op den duur pijnklachten geven en/of botbreuken veroorzaken. Wat zijn Bisfosfonaten Bisfosfonaten remmen de botafbrekende cellen. Daardoor kunnen de bisfosfonaten helpen de pijn te verminderen. Ook neemt de kans op botbreuken en/of een verhoogd calciumgehalte in het bloed af. Bisfosfonaten binden zich aan het calcium in het bot en remmen hierdoor de afbraak van het bot. Door het samen met een voldoende hoeveelheid calcium (kalk) en vitamine D te gebruiken worden uw botten sterker. Wat is een hypercalciëmie Bij hypercalciëmie is er sprake van een te hoog calciumgehalte (= kalk) in het bloed. Calcium is van belang voor de botvorming en speelt daarnaast onder andere een rol bij de spieractiviteit. Het is een lichaamseigen stof die in de botten zit, maar door bepaalde ziekten (zoals bij uitzaaiingen in de botten) of behandelingen kan deze stof in verhoogde mate in het bloed terechtkomen. Oorzaken van een hypercalciëmie Uitzaaiingen van kankercellen in de botten (botmetastasen). Ziekte van Kahler (Multipel Myeloom). Botontkalking (osteoporose). Specifieke klachten bij hypercalciëmie Hypercalciëmie is niet altijd van voorbijgaande aard. De meest voorkomende klachten bij een hypercalciëmie zijn: Veel dorst en veel plassen. Moeilijke stoelgang door harde ontlasting (obstipatie). Verminderde eetlust, misselijkheid en eventueel braken. Moeheid, jeuk en gewichtsvermindering. Deze klachten kunnen ook een andere oorzaak hebben dan een te hoog calcium in het bloed. Bespreek met uw arts wat u hiertegen kunt doen.

Pagina 1 van 5

Behandeling Bisfosfonaten via het infuus: Soorten Bisfosfonaat Medicijnen Zoledroninezuur (=Zometa®)

Wijze van toediening Infuus met een inlooptijd van 15 minuten

Pamidroninezuur (= APD)

Infuus met een inlooptijd variërend van 60-120 minuten

Frequentie Afhankelijk van uw situatie. Uw arts zal bespreken hoe vaak dit nodig is.

De toediening van Bisfosfonaat Wanneer u behandeld wordt met een Bisfosfonaat in combinatie met chemotherapie, kan het Bisfosfonaat aansluitend aan de chemotherapie, worden toegediend. Dit vindt plaats op de afdeling Oncologie (afdeling 4A). Wanneer u alleen behandeld wordt met een Bisfosfonaat (via het infuus), kan de keuze gemaakt worden om de toediening bij u thuis te laten plaatsvinden. In de thuissituatie wordt alleen gebruik gemaakt van Zoledroninezuur (=Zometa®). De organisatie ‘NovaNurses’ verzorgt deze toedieningen thuis. Met hen maakt u verdere afspraken over de logistiek van de toedieningen. Voor meer informatie kunt u terecht bij de website van NovaNurses, http://www.novanurses.nl Soms is de toediening van een Bisfosfonaat in het ziekenhuis meer gewenst, bijvoorbeeld bij de behandeling van Pamidroninezuur (= APD) of wanneer uw situatie hier om vraagt. De toediening van een Bisfosfonaat in het ziekenhuis vindt altijd plaats op de dagopname (afdeling 2) van het Elkerliek ziekenhuis. U kunt zich hier melden op de afgesproken datum en tijd. De afdeling Oncologie (afdeling 4A) heeft hier een coördinerende rol in. Specifieke bijwerkingen De volgende bijwerkingen kunnen mogelijk optreden na de toediening van een Bisfosfonaat: o Hoofdpijn. o Vermoeidheid. o Spierpijn, spierkrampen. o Grieperig gevoel. o Buikklachten. o Verhoogde bloeddruk. o Metaalsmaak. o Botafsterving van het kaakbeen. Het al dan niet optreden van bovenstaande bijwerkingen en de mate waarin deze optreden, zegt niets over het effect van de behandeling op uw ziekte.

Pagina 2 van 5

Behandeling Bisfosfonaten via tabletten: Soorten Bisfosfonaat Medicijnen Ibandroninezuur (= Bondronat®, Bonviva®)

Frequentie 1 x per maand 1 tablet à 150 mg Bij voorkeur elke maand op dezelfde datum

Clodroninezuur (= Bonefos®, Ostac®)

Startdosering (voorschrift arts) Normale dosis: 1 x daags 1600 mg

Bijzonderheden Er mogen geen 2 tabletten van 150 mg in dezelfde week worden ingenomen. Na inname mag u gedurende 60 minuten niet plat liggen. Inname in 1 keer bij dosis tot 1600 mg. Dosis hoger dan 1600 mg: in 2 keer innemen, 2e dosis minimaal 2 uur na of 1 uur voor het eten innemen.

Inname van Bisfosfonaattabletten De tabletten dient u op een specifiek moment van de dag innemen. Dit is afhankelijk van het middel dat u gebruikt. Het is belangrijk dat u het voorschrift goed doorneemt en u zich hier aan houdt. Er mag niet gekauwd worden op de tabletten. De inname dient te gebeuren met groot glas water. Wanneer u tabletten Bisfosfonaat gebruikt en u gaat ook een behandeling met chemotherapie krijgen, is het mogelijk om het Bisfosfonaat via het infuus toe te dienen. Dit vindt plaats op de dagbehandeling Hemato-Oncologie (afdeling 4a). Bespreek met uw arts de mogelijkheden. Specifieke bijwerkingen De volgende bijwerkingen kunnen mogelijk optreden na de toediening van een Bisfosfonaat: o Algemeen  Maag-darmproblemen (misselijkheid, buikpijn, diarree).  Vermoeidheid.  Botafsterving van het kaakbeen. Ibandroninezuur (= Bondronat®, Bonviva®)

Hoofdpijn. Griepachtige verschijnselen (m.n. bij de eerste dosis). Huiduitslag.

Clodroninezuur (= Bonefos®, Ostac®)

Nierfunctiestoornissen (zichtbaar in het bloed). Stofwisselingsstoornissen (zichtbaar in het bloed). Reactie van de luchtwegen (bij patiënten met astma en gevoeligheid voor NSAID-medicatie).

Het al dan niet optreden van bovenstaande bijwerkingen en de mate waarin deze optreden, zegt niets over het effect van de behandeling op uw ziekte.

Pagina 3 van 5

Adviezen voor thuis: Bij een temperatuur van 38,5 °C en hoger en indien u niet wordt behandeld met chemotherapie, kunt u twee tabletten paracetamol à 500 mg nemen. U mag dit maximaal elke zes uur herhalen. Als de klachten verergeren of langer dan een dag aanhouden, neemt u dan contact op met uw huisarts of uw behandelend specialist. Indien u wel wordt behandeld met chemotherapie en u heeft een temperatuur van 38,5 °C of hoger neem dan contact op met afdeling Oncologie afdeling 4A Elkerliek ziekenhuis . Het is raadzaam minimaal 1,5 liter per dag te drinken. Het is belangrijk om uw gebit goed te verzorgen. Meldt bij uw tandarts dat u behandeld wordt met een Bisfosfonaat. Wanneer u gebitsproblemen heeft is het van belang dat u dit zo snel mogelijk meldt aan uw behandeld arts. Bij een tandheelkundige ingreep dient de tandarts altijd te overleggen met uw behandelend specialist. Redenen om contact op te nemen Zoals bij iedere behandeling bestaat met de behandeling met Bisfosfonaten ook het risico op complicaties. Direct contact opnemen Bij behandeling Bisfosfonaat per infuus o Tijdens kantooruren afdeling Oncologie (Afdeling 4A) o Buien kantooruren Spoedeisende hulp Bij behandeling Bisfosfonaat via tablet o Tijdens kantooruren uw huisarts o Buiten kantooruren de huisartsenpost Neem contact op bij onderstaande klachten o Bloedverlies via urine, via ontlasting, bij ophoesten via de neus (langer dan 20 minuten) o Spontane blauwe plekken o Toenemende kortademigheid o Toenemende pijnklachten o Misselijkheid/ braken langer dan 24 uur; indien u niet voldoende vocht en voeding binnen krijgt o Waterdunne diarree langer dan 48 uur. Contact opnemen eerstvolgende kantoordag: Bij behandeling Bisfosfonaat per infuus o Tijdens kantooruren afdeling Oncologie (Afdeling 4A) o Buien kantiooruren Spoedeisende hulp Bij behandeling Bisfosfonaat via tablet o Tijdens kantooruren uw huisarts o Buiten kantooruren de huisartsenpost Bij onderstaande niet-spoedeisende klachten o Verstopping (obstipatie) langer dan 2 dagen o Pijnlijk, branderig gevoel bij urineren o Stoornissen bij bewegen armen en/of benen o Beschadigd/pijnlijk mondslijmvlies o Plotseling huiduitslag en/of jeuk o Toenemende gebitsklachten en/of pijn in de kaken.

Pagina 4 van 5

Wanneer u van mening bent dat uw klacht niet kan wachten kunt u contact opnemen met de afdeling Oncologie (bij behandeling via infuus) of uw huisarts (bij behandeling via tabletten). Leg uit waarom uw klacht niet kan wachten! Telefoonnummers Afdeling Oncologie (afdeling 4A) Kantoordagen van 08.15 tot 16.45 uur: 0492 – 59 59 47 Spoedeisende hulp: 0492 – 59 55 71 Geef aan dat u behandeld wordt met een Bisfosfonaat. Telefonisch oncologisch spreekuur Kantoordagen vanaf 09.00 tot 10.00 uur: 0492 – 59 59 47 Vragen, twijfels enzovoorts U kunt natuurlijk diverse vragen hebben over uw behandeling(en) en de mogelijke bijwerking(en). Het telefonisch oncologisch spreekuur is speciaal voor deze vragen, twijfels etcetera. Het telefonisch oncologisch spreekuur vindt plaats op kantoordagen, tussen 09.00- 10.00 uur. U kunt niet, zonder afspraak, langskomen op de afdeling Oncologie (afdeling 4A) Wanneer u contact opneemt met het ziekenhuis is het belangrijk om de volgende gegevens bij de hand te hebben: Uw naam en geboortedatum. De datum van de laatste toediening. De naam van uw behandeld arts. Een telefoonnummer waarop u bereikbaar bent. Evaluatie voorlichting Bent u van mening dat in deze folder bepaalde informatie ontbreekt, onduidelijk of onjuist is, dan horen wij dit graag. U kunt dit aangeven bij het Patiëntenvoorlichtingsbureau. Telefoonnummers en adressen Verpleegafdeling 4A

T: 0492 – 59 59 47

Oncologieverpleegkundige

T: 0492 – 59 59 47 op werkdagen 09.00-10.00 uur

Spoedeisende hulp

T: 0492 – 59 55 71

Patiëntenvoorlichting

T: 0492 – 59 51 02 E: [email protected]

Elkerliek ziekenhuis www.elkerliek.nl [email protected] Locatie Helmond Wesselmanlaan 25 5707 HA Helmond

Locatie Deurne Dunantweg 16 5751 CB Deurne

Locatie Gemert Julianastraat 2 v

model 44059 ag 1013 versie 1.0

Pagina 5 van 5