Behandelen wortelschade met trichoderma sp. in Vroomshoop, Gemeente Twenterand
Rapport Hellendoorn, 22 juli 2012
Opgesteld door: Thale Roosien
In opdracht van: Gemeente Twenterand
Inhoud 1. SAMENVATTING ................................................................................... 3 2. INLEIDING ........................................................................................... 4 2.1 Probleem ....................................................................................... 4 3. LOCATIE EN BOOMGEGEVENS ................................................................ 5 3.1 Objectgegevens .............................................................................. 5 3.2 Algemeen ....................................................................................... 5 3.2.1 Behandeling van de beschadigde boomwortels .............................. 5 3.2.2 Biologisch remmen van houtafbrekende schimmels ........................ 5 3.2.3 Beschrijving aantasting .............................................................. 6 4. DE SCHADE ......................................................................................... 7 4.1 Levensverwachting .......................................................................... 7 4.2 Resultaten van de controle 30 mei 2012 ............................................ 7 4.3 Conclusie resultaten behandeling en controle 2012 .............................. 7 5. FOTOBLAD FOTO’S SCHADE EN BEHANDELING IN 2005 ............................ 8 6. FOTO’S CONTROLE MEI 2012 ................................................................. 9
Churchillstraat, Vroomshoop, 18 juli 2012
Pagina 2 van 12
1. Samenvatting In 2005 is bij de reconstructie van de Churchillstraat in Vroomshoop ernstige wortelschade aangebracht bij de valse christusdoorns. Door tijdig ingrijpen van de toezichthouder is een pilot uitgevoerd met het behandelen van de beschadigde wortels met Trichoderma sp. Het onderzoek en de methode is gepresenteerd tijdens de Osnabruecker Baumpflege Tage in het Jahrbuch der Baumpflege 2007.1 De bomen zijn een week na beschadiging behandeld door BTL Bomendienst, de schimmelsuspensie werd door Servaplant geleverd. Nu in 2012, ca. zeven jaar na de beschadiging, is een controle op de effecten van de behandeling uitgevoerd. De bomen staan er nog redelijk goed bij. In de kronen bevinden zich in de top wat dode twijgen. De wortels herstellen, er worden nieuwe wortels gevoerd op de wondranden. Bij een wortel is zachtrot aangetroffen. Wij adviseren om over 5 jaar een nieuwe controle van de beschadigde wortels uit te voeren. Ook adviseren wij om de 3 jaar een grondige inspectie op vruchtlichamen van schimmels. In stedelijk gebied worden ieder jaar veel bomen beschadigd door het kappen van wortels bij het leggen van kabels en leidingen. Ook om het opdrukken van verharding te voorkomen worden wortels gekapt. Het kappen van wortels heeft op termijn ernstige gevolgen voor de verkeersveiligheid. De levensduur van bomen wordt verkort. Het is daarom vanuit veiligheid- en duurzaamheidsoverwegingen de moeite waard om bij werkzaamheden in de bewortelingzone beschadigde wortels met Tricoderma sp. te behandelen.
Afbeelding 1
1
Wondrand met nieuwe wortels
Moeglichkeiten und grenzen der biologischen hemmung holzabbauender Pilze an Baumen Dipl- Forstw. Mark
Shubert, prof W.M.R. Schwarze, Thorsten Heller und Dr. Siegfried Fink
Churchillstraat, Vroomshoop, 18 juli 2012
Pagina 3 van 12
2. Inleiding In opdracht van de Gemeente Twenterand, afdeling Leefomgeving is de wortelschade aan de Churchillstraat in Vroomshoop opnieuw beoordeeld op 30 mei 2012.
2.1 Probleem Langs de Churchillstraat in Vroomshoop staan fraaie valse christusdoorns. In 2005 is de weg gereconstrueerd en zijn bij het verplaatsen van de trottoirbanden de boomwortels ernstig beschadigd. Om de schade te beperken zijn de wortels behandeld met Trichoderma schimmels om de groei van houtrotschimmels te beperken. Deze Duitse methode werd hier voor het eerst in Nederland gebruikt. Doel van het onderzoek is te beoordelen of de behandeling effect heeft en mogelijk de gevolgen voor de veiligheid van de bomen op termijn. We willen antwoord op de volgende vragen: -
Wat is de reactie van de bomen op de reconstructie en beschadiging? Wat zijn de gevolgen voor de levensduur van de Gleditsia’s (windworp gevoelig, afsterving, etc.)? Hoe ontwikkelen de wortels zich na de schade en de behandeling (windworp gevoelig, afsterving etc.)?
Om de kwaliteit van de wortels, de conditie en vitaliteit te waarderen zijn op 30 mei jl. aanvullende foto’s gemaakt.
Churchillstraat, Vroomshoop, 18 juli 2012
Pagina 4 van 12
3. Locatie en boomgegevens 3.1 Objectgegevens Naam object
Churchillstraat, Vroomshoop
Boomsoort Aantal bomen
Valse Christusdoorn (Gleditsia triancontos )
Stamomtrek op 130 cm +mv. Boomhoogte
Ca. 120 cm
Conditie Toekomstverwachting
Redelijk goed (volgens Roloff klasse 1) Verminderd door wortelschade
Kroonstructuur Stam Stamvoet Standplaats Grootte standplaats Bodem Plantwijze
Goed, geen afwijkingen Goed Soms oppervlakkige wonden door graven In rij en plantstrook met onderbeplanting tussen trottoir en en rijweg Zie foto’s Zand, ontginningsgrond In rij
Leeftijd nu (geschat) Functie
40 - 50 jaar wegbeplanting gemeente Twenterand
36
Ca. 16-20 meter
3.2 Algemeen Langs de Churchillstraat in Vroomshoop staan 36 Valse Christusdoorns. De bomen zijn tijdens de reconstructie in 2005 beschadigd. Door tijdig ingrijpen van de toezichthouder zijn de nog niet afgedekte beschadigde wortels schoon geblazen met de airspade en behandeld in het najaar van 2005. 3.2.1 Behandeling van de beschadigde boomwortels De beschadigde wortels zijn schoon geblazen met de airspade. Hierna is de schimmelsuspensie met een lagedrukspuit over de wonden verneveld. De gebruikte schimmel was Trichoderma atroviride. Waar nodig zijn wortels bijgezaagd. 3.2.2 Biologisch remmen van houtafbrekende schimmels In 2005 en 2007 is in Osnabrück en Augsburg gepubliceerd over het gebruik van trichoderma sp. om rot in boomwonden tegen te gaan. De onderzoekers geven aan dat het goede mogelijkheden zijn om infecties te beperken. Het gebruik van de antagonisten geeft mogelijkheden voor een natuurlijk reguleren en is daarom milieuvriendelijk en duurzaam. Omdat buiten in een open systeem gewerkt wordt, is het moeilijk alle
Churchillstraat, Vroomshoop, 18 juli 2012
Pagina 5 van 12
invloeden van buiten in beeld te brengen. Zo kan er ook geen garantie gegeven worden over een absolute 100% werkzaamheid. - De toepassing is niet altijd mogelijk; - De toepassing is niet exact in een offerte te omschrijven; - Het overgroeien van wonden is een langdurig proces en de persistentie van de antagonisten is mede verantwoordelijk voor het succes.
3.2.3 Beschrijving aantasting Schade aan wortels Wortels kappen komt regelmatig voor in civiele techniek projecten maar vooral in het werk van nutsbedrijven bij kabels en leidingen. Ook in de wegenbouw heeft het werken in de wortelzone van bomen wortelschade tot gevolg. In tegenstelling tot de stam verwondingen, blijven beschadigde wortels vaak ondergronds afgedekt als gevolg van latere grondbewerking. De beschadigde wortels worden geïnfecteerd door houtrot veroorzakende schimmels en hebben later (na 10-20 jaar) ernstige gevolgen voor de verkeersveiligheid. (Dujesiefken 1993, Watson & Neely, 1993, 1995, Thor 1998, Stobbe & Kowol 2005). Door de beschadiging worden watervoerende vaten geopend. Hierdoor worden ook oudere vaten geïnfecteerd waardoor afgrendeling (Codit A. Shigo) niet effectief werkt. Hierdoor ontstaat een kegelvormig verkleuring en een trechtervormig inrotting.
Churchillstraat, Vroomshoop, 18 juli 2012
Pagina 6 van 12
4. De schade De Gemeente Twenterand wil antwoord op de volgende vragen: -
Wat is de reactie van de bomen op de reconstructie en beschadiging? Wat zijn de gevolgen voor de levensduur van de Gleditsia’s (windworp gevoelig, afsterving etc.)? Hoe ontwikkelen de wortels zich na de schade en de behandeling (windworp gevoelig, afsterving etc.)?
4.1 Levensverwachting De schade van de bomen bestaat uit het beschadigen van wortels. Er zijn verschillende beschadigde wortels dikker dan 5 cm aangetroffen. Wortels van deze dikte hebben veel tijd nodig om te overgroeien. Gelet op de schade en ervaringen met wortelschade elders concluderen we dat: - De levensverwachting van de bomen voor de schade met een prognose meer dan 30 jaar is; - Door de gevolgen van houtrotveroorzakende schimmels ontstaan er na 10-15 jaar risico’s voor de verkeersveiligheid; - De levensverwachting is, indien de omstandigheden niet weer verslechteren, meer dan 20 jaar. Een deskundige inspectie van een boomveiligheidscontroleur met kennis van schimmels is eens in de 3 jaar noodzakelijk.
4.2 Resultaten van de controle 30 mei 2012 1. Bij 5 bomen zijn op de rand van de weg wortels bloot gegraven en beoordeeld op overgroeien van de beschadiging en de ontwikkeling van nieuwe wortels; 2. Bij 3 bomen was er een goede overgroeien (1-2 cm callus groei) en goede ontwikkeling van dunne nieuwe wortels; 3. Bij 2 bomen waren wortels geïnfecteerd door schimmels en was de beschadigde plaats aangetast door zachtrot. Foto’s vind u in de hoofdstukken 5 en 6.
4.3 Conclusie resultaten behandeling en controle 2012 De conditie van de bomen is redelijk. Wel moet gecontroleerd worden of het afsterven van twijgen incidenteel is of het begin van aftakeling. Van de 5 onderzochte plaatsen is op 3 een goed herstel van de wortelbeschadiging gezien. Er is geen reden om aan de veiligheid van de bomen te twijfelen. Naast het volgen van de conditie adviseren wij iedere 3 jaar inspectie op vruchtlichamen van paddenstoelen en eens per 5 jaar de steekproefsgewijze inspectie van wortels.
Churchillstraat, Vroomshoop, 18 juli 2012
Pagina 7 van 12
5. Fotoblad foto’s schade en behandeling in 2005
Afbeelding 2
wortelschade Churchillstraat 2005
Afbeelding 3
conditie bomen najaar 2005
Afbeelding 4
wortelschade opsporen met de airspade
Afbeelding 5
het vernevelen van de Trichoderma
Churchillstraat, Vroomshoop, 18 juli 2012
Pagina 8 van 12
6. Foto’s controle mei 2012
Afbeelding 6
Overzicht conditie bomen 2012
Afbeelding 7
afsterven van twijgen
Churchillstraat, Vroomshoop, 18 juli 2012
Pagina 9 van 12
Afbeelding 8
Nieuwe wortels wond overgroeid
Afbeelding 9
Nieuwe wortels
Afbeelding 10
Nieuwe wortels op het wondvlak
Churchillstraat, Vroomshoop, 18 juli 2012
Pagina 10 van 12
Afbeelding 11
ca. 3 cm zachtrot dikke wortel
Afbeelding 12
zachtrot
Afbeelding 13
Overgroeien van een beschadiging
Churchillstraat, Vroomshoop, 18 juli 2012
Pagina 11 van 12
Afbeelding 14
Overgroeien van een beschadiging
Churchillstraat, Vroomshoop, 18 juli 2012
Pagina 12 van 12
