Bedreigingen omzetten in kansen Een moeilijk investeringsklimaat. Een hausse aan regelgeving. De eurocrisis. Een vergrijzende bevolking. Steeds meer natuurrampen … dat er heel wat op verzekeraars afkomt, is helder, maar de ruim vierhonderd deelnemers aan de International Insurance Conference op 1 juni zagen vooral ook kansen. ‘De grootste uitdaging is om écht vanuit het klant-DNA te werk te gaan.’
Het was de vierde keer dat Insurance Europe (IE), de Europese koepelorganisatie van (her)verzekeraars, haar jaarconferentie organiseerde. Opvallend was het internationale karakter van het congres: niet alleen Europese deelnemers, maar verzekeraars, toezichthouders, politici en consultants uit de hele wereld kwamen naar het Krasnapolsky Hotel in Amsterdam om te praten over het thema Global market, global risks. Een bewuste keuze, zegt algemeen directeur Michaela Koller. ‘We zien dat de sector, mede door de financiële crisis, steeds meer internationaal verweven raakt. Initiatieven van de G20, Financial Stability Board en de International Association of Insurance Supervisors (IAIS) hebben wereldwijd gevolgen voor verzekeraars.’ Dat de Europese verzekeringskoepel ook zelf het vizier steeds meer op global risks richt, is in Kollers ogen dan ook vanzelfsprekend. ‘Achter de schermen zijn we bezig met de oprichting van IFIA, de International Federation of Insurance Associations, waarin we onze krachten bundelen met die van andere koepelorganisaties, zoals de American Council of Life Insurance.’ De lancering staat voor dit najaar gepland, maar vormt volgens Koller geen bedreiging voor het voortbestaan van Insurance Europe. ‘IFIA onderstreept alleen maar het belang dat verzekeraars wereldwijd aan internationale samenwerking hechten.’
lijve met de nieuwe Europese Solvency II-eisen, die verschillen van het regelgevend kader in bijvoorbeeld Amerika. Het bracht Karel van Hulle (directoraat-generaal Interne Markt van de Europese Commissie) tot de vraag of het niet simpeler zou zijn één wereldwijde prudentiële standaard voor verzekeringen in te voeren. Ruim zeventig procent van de deelnemers bleek vóór. En hoewel er heel wat hobbels moeten worden genomen (wordt het principle based of niet? Moet er iets in over
Wereldwijd regelgevend kader?
volatiliteit?), denkt het merendeel dat het een kwestie van tijd is dat zo’n kader er komt. ‘Het zal een lange weg zijn, maar Rome is ook niet in één dag gebouwd’, zei Yoshihiro Kawai, secretaris-generaal van de IAIS, treffend. Alex Lehman, directeur van Zurich Insurance Groep, was
Hoe groot dat belang ook is, feit is dat de internationale verwevenheid in de ogen van de sector zelf ook nadelen met zich meebrengt, met name op het regelgevende vlak. Verzekeraars die wereldwijd opereren, ondervinden dat aan den
20 VERZEKERD!
nummer 3, juli 2012
sceptischer. ‘Als je me vraagt of ik in een global framework geloof, is dat net zoiets als me vragen of ik voor de ontwikkeling van de mens of voor meer welvaart ben. Er zijn zoveel verschillende identiteiten en zoveel verschillen. Stel dat er een wereldwijde standaard komt die principle
Nederl ands tintje
JUNE 2012
INSURED! ACROSS BORDERS
Princess Máxima
fotografie: pepijn Vanthoor
‘Financial education is not a hype’
V.l.n.r.: Verbondsdirecteur Richard Weurding, Prinses Máxima en Insurance Europe-directeur Michaela Koller
Michaela Koller
EU Commissioner Michel Barnier
‘No economy without insurance’ Ronald Latenstein
‘Europe is a necessity’
‘Regaining social licence’ This magazine was composed and published by the Dutch Association of Insurers, dedicated to Insurance Europe’s 4th International Insurance Conference in Amsterdam
Het Verbond was als gastland nauw betrokken bij de organisatie van de conferentie. Algemeen directeur Richard Weurding ontving alle gasten een dag vóór de conferentie samen met de IE-bestuurders op een typisch Nederlandse locatie: het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Het Verbond reikte speciaal ter gelegenheid van het congres een Engelstalig magazine uit aan de congresdeelnemers, Insured! Across Borders, waarin een groot aantal sprekers zijn visie geeft op het congresthema.
INSURANCE EUROPE
Eurocommissaris Michel Barnier: ‘Verzekeraars juist nu belangrijker dan ooit’ based is, dan moet je daar heel alert op zijn: ieder land zal de regels op zijn eigen manier interpreteren.’ Duurzame groei
Michel Barnier, Eurocommissaris van de Interne Markt en Diensten, die als keynote speaker voor het congres was uitgenodigd, liet weten zich bewust te zijn van de toenemende regelgeving. ‘We zijn er niet op uit u met zoveel mogelijk regels lastig te vallen, maar denken dat onze voorstellen voor Solvency II, de pensioenrichtlijn IORP en de nieuwe Richtlijn Verzekeringsbemiddeling de sector alleen maar kunnen helpen om de Europese economie weer op het pad van duurzame groei te brengen.’ Dat de Eurocommissaris het beste met de branche voor heeft, benadrukte hij een paar keer in zijn toespraak. ‘Verzekeraars en herverzekeraars zijn de bewakers van stabiliteit en continuïteit op de financiële markten. Juist daarom zijn ze nu belangrijker dan ooit.’ Er liggen dus kansen, vond ook het gros van de zaal. ‘Onze kracht zit in de langetermijnfocus; dat moeten we continu voor ogen houden, bij alle ontwikkelingen die op ons afkomen’, aldus Verbondsvoorzitter Ronald Latenstein. De belangrijkste uitdaging zit volgens hem in degene om wie het allemaal draait: de klant. ‘We moeten klanten weerbaarder maken en beter inspelen op zijn behoeften. We zullen hen weer moeten overtuigen van onze toegevoegde waarde.’ Gonzalo Alberto Perez, CEO van het Colombiaanse Suramericana, beaamde dat. ‘We moeten oplossingen aanreiken vanuit het DNA van onze klanten.’
Dat het congres een Nederlands tintje kreeg kwam niet alleen door de typisch Hollandse locatie, maar ook door de komst van HKH Prinses Máxima. Zij hield, vanuit haar functie als erevoorziter van Wijzer in geldzaken en VN-adviseur Inclusive Finance for Development, een warm pleidooi om financiële diensten voor iedereen in de wereld toegankelijk te maken. Dat die toegankelijkheid geen vanzelfsprekendheid is, maakte ze duidelijk met een simpel voorbeeld: uit cijfers blijkt dat negentig procent van de Afrikaanse bevolking een mobiele telefoon heeft, terwijl slechts een kwart een bankrekening heeft en slechts twee procent een private zorgverzekering. De consequenties daarvan kunnen verstrekkend zijn: wie geen financiële buffer heeft of geen verzekering kan betalen tegen ziekte en ongelukken, is bij tegenspoed genoodzaakt zijn kinderen van school te halen. ‘Juist daarom is toegang tot financiële diensten, die hier zo vanzelfsprekend zijn, zo hard nodig in de strijd tegen armoede’, aldus de Prinses. Financieel bewustzijn Toegang alleen is echter niet voldoende, benadrukte ze, want wat zegt toegang als je de toegevoegde waarde van financiële diensten niet kent? ‘Een levensverzekering blijkt in veel ontwikkelingslanden te worden geassocieerd met de dood en dus blijven mensen er liever bij uit de buurt. Ze geven hun geld liever uit aan goed voedsel of een degelijk huis.’ Volgens de Prinses is het dan ook nodig dat verzekeraars zich verdiepen in de lokale gebruiken om producten écht te laten aansluiten op de behoeften van
fotografie: pepijn Vanthoor
‘verzekeraars kunnen verschil maken in strijd tegen armoede’
mensen. Het goed informeren van mensen is belangrijk, en dat gaat niet alleen om basiskennis over producten, maar ook om het bewustzijn van risico’s en kosten. ‘Hoe beter iemand verzekeringen begrijpt, hoe groter de kans dat zijn verwachtingen aansluiten op wat hij van het product mag verwachten. Daarom is financiële educatie zo belangrijk – zeker in ontwikkelde landen waar toegang tot financiële diensten al vanzelfsprekend is. In Nederland werken we daaraan via Wijzer in geldzaken. Ik ben blij te zien dat zoveel leden van Insurance Europe zich ook inspannen voor een groter financieel bewustzijn.’ De volledige toespraak van de Prinses is te vinden op www.koninklijkhuis.nl via de buttons Nieuws/Toespraken.
<
nummer 3, juli 2012
VERZEKERD!
21
Meer sparen en langer werken onvermijdelijk De vergrijzing slaat de komende decennia wereldwijd hard toe. Zonder ingrepen lopen de kosten van de grijze golf uit de hand. Maar het is nog niet te laat. Overheden en private partijen kunnen het tij keren, stelden deelnemers aan de paneldiscussie over vergrijzing.
Onheilspellende muziek dreunt door de zaal. Op het grote scherm knallen dikke zwarte letters en grote cijfers voorbij. Voor elke oudere zijn er vandaag de dag negen mensen die werken; in 2050 zal dat gedaald zijn tot vier werkenden. Jongeren zijn altijd in de meerderheid geweest, maar dat gaat veranderen. De vergrijzing komt ongenadig snel op ons af en dat heeft grote financiële en maatschappelijke gevolgen, is de boodschap van het drie minuten durende filmpje dat de bezoekers te zien krijgen. De harde cijfers zijn de opmaat voor de discus-
22 VERZEKERD!
nummer 3, juli 2012
sie over de “grijze golf”. Discussieleider Dirk Kempthorne, voorzitter van de Amerikaanse koepel van levensverzekeraars (ACLI), opent met nog enkele feiten. ‘Japan telt in 2050 voor elke eenjarige een honderdjarige. In Europa daalt de verhouding gepensioneerden en mensen met een baan de komende veertig jaar flink en in de Verenigde Staten zijn over minder dan vier decennia vier miljoen mensen ouder dan honderd.’ ‘Staan we aan de vooravond van een vergrijzingscrisis van ongekende omvang?’, vraagt
Kempthorne de deelnemers. De uitdagingen zijn enorm, stelt Gabriel Bernardino, voorzitter van de Europese toezichthouder op de verzekeringsen pensioensector (EIOPA). Overal vergrijst de bevolking. Daar komt bij dat de overheidsfinanciën in veel landen zijn ontspoord. Staatspensioenen die volgens het omslagstelsel worden gefinancierd, komen daardoor extra onder druk te staan. De historisch lage rentes maken de huidige pensioenvoorzieningen extra kwetsbaar. Conflict
Bernardino waarschuwt: ‘Niets doen is geen optie. Als we niet handelen, ontstaat er onvermijdelijk een conflict tussen de generaties. In veel landen is er nu een groep gepensioneerden die het goed heeft en tegelijkertijd een groeiende groep dertigers die onzeker is over zijn oude
dag. Hoe later we in beweging komen, des te lastiger het zal zijn om generatieconflicten te voorkomen. We hebben nu nog de mogelijkheid om iets te doen. Over vijftien of twintig jaar is het te laat.’ Als iemand weet dat tijdig reageren noodzaak is, dan is het Yasuhiro Hayasaki. De rest van de wereld kan leren van de fout van Japan, meent de vicevoorzitter van de IAIS, de internationale associatie van toezichthouders op de verzekeringssector. De krimp van de beroepsbevolking die daar al in 1995 begon, viel samen met het knappen van een kredietbubbel. ‘Niemand realiseerde zich toen dat we door de vergrijzing in grote structurele problemen zouden komen. We hebben dat over het hoofd gezien, doordat de aandacht vooral uitging naar de cyclische factoren.’ Publieke pensioenvoorzieningen op omslagbasis zijn niet houdbaar, stelt Alex Wynaendts, topman van verzekeraar AEGON en voorzitter van PEIF, het pan-Europese overlegorgaan van verzekeraars. ‘Daarmee vertel ik u niets nieuws, maar het wordt tijd dat overheden daar eerlijk over zijn tegen het publiek.’ Volgens hem zijn hervormingen op de arbeidsmarkt noodzakelijk. ‘Mensen moeten niet alleen langer werken, er moet ook meer flexibiliteit komen voor werkgevers en werknemers.’
fotografie: pepijn Vanthoor
INSURANCE EUROPE
IAIS-vicevoorzitter Yasuhiro Hayasaki (met rechts naast hem EIOPA-voorzitter Gabriel Bernardino): ‘De rest van de wereld kan leren van de fout van Japan’
‘Honderd procent zekerheid is onbetaalbaar’
Halfvol
Keuzevrijheid
Wynaendts’ pleidooi voor flexibilisering van de arbeidsmarkt sluit aan bij de openingsspeech van Tom Kliphuis. Meer flexibiliteit is volgens de bestuursvoorzitter van Nationale Nederlanden noodzakelijk om aan de veranderende behoeftes van de burger te voldoen. ‘Mensen leven geen lineair leven meer van opleiding via werk naar pensioen. Nee, tijdens het werk wordt er geleerd en in weer een andere periode wordt er voor de kinderen gezorgd. Dat vraagt om een benadering die meer gericht is op het individu. Er moet meer keuzevrijheid voor de burger komen.’ Extra keuzevrijheid kan er bovendien voor zorgen dat mensen meer betrokken raken bij de opbouw van hun pensioen. Want het bewustzijn over de oudedagsvoorziening moet omhoog, klinkt het eensgezind. De meeste mensen onder-
kennen wel dat de huidige pensioenstelsels op de schop moeten, maar vrijwel niemand is bereid langer door te werken. Als het om de oude dag gaat, leeft bij veel werknemers nog altijd het idee dat alles in financieel opzicht wel goed is geregeld. En dat terwijl mensen langer moeten doorwerken en meer zelf moeten sparen. ‘We moeten de spaarzin aanwakkeren’, stelt voorzitter Bernardino van EIOPA, ‘maar consumenten moeten dan wel op het systeem kunnen vertrouwen.’ Verzekeraars moeten daarvoor duurzame producten leveren, waarin de risico’s goed zijn geprijsd. ‘Gebeurt dat niet, dan zal iemand daar vroeg of laat de prijs voor betalen, zoals de crisis heeft aangetoond. Er moet een juiste balans zijn tussen de betaalbaarheid en de zekerheid die daar tegenover staat; honderd procent zekerheid is onbetaalbaar.’ Producten moeten ook begrijpelijk en transparant zijn, vervolgt Bernardino. ‘Consumenten willen eenvoud. Verzekeraars kunnen eenvoudigere producten leveren tegen lagere kosten. En ze moeten duidelijk uitleggen wat consumenten hebben aan die producten. Dat wekt vertrouwen bij het publiek.’
Tom Kliphuis (Nationale Nederlanden): ‘Mensen leven geen lineair leven meer’
De vergrijzing biedt verzekeraars mooie kansen, zegt topman Mark Grier. Het land waar de vergrijzing op dit moment het hardst toeslaat, is tevens het land waar zijn bedrijf Prudential Financial goede zaken doet. Grier: ‘We zijn een grote speler in Japan. Daar verkopen we vooral veel pensioenoplossingen aan vijftigplussers. Juist de groep waarvoor het pensioen dus nadert.’ Het glas is volgens Grier dan ook halfvol. ‘Nu werknemers meer zelf moeten sparen voor hun oudedag, is de financiële sector bij uitstek in staat daarvoor oplossingen te bieden. We weten hoe we met risico’s moeten omgaan en kunnen ons investeringsbeleid laten aansluiten op de levensloop van onze klanten. We hebben de kennis en mogelijkheden in huis om nieuwe producten te ontwikkelen die aansluiten bij de behoefte van consumenten.’
<
nummer 3, juli 2012
VERZEKERD!
23
INSURANCE EUROPE
Natuurrampen: een wereld te winnen
Overheden en private partijen moeten de handen ineenslaan om de verwoestende gevolgen van en grote financiële schade door natuurrampen terug te dringen. Dat stelden de deelnemers aan de paneldiscussie over natuurrampen op de conferentie van Insurance Europe.
Ulrich Wallin, topman van de Duitse herverzekeraar Hannover Re, zat onlangs in een taxi in Nieuw-Zeeland. ‘De chauffeur vroeg me wat ik in het dagelijks leven doe’, vertelt Wallin de deelnemers van de conferentie van Insurance Europe. ‘Doorgaans krijg ik uitgestreken gezichten als ik zeg dat ik bij een herverzekeraar werk. Maar dit keer niet. “Gelukkig zijn jullie er”, antwoordde de chauffeur. “Zonder herverzekeraars hadden we de verliezen van de aardbeving vorig jaar nooit kunnen dragen”.’ Herverzekeraars spelen een belangrijke rol bij het verzekeren tegen natuurrampen, wil Wallin maar zeggen. En die rol zal volgens de topman de komende decennia alleen maar belangrijker worden. Italië, Chili, Australië, Japan, de Verenigde Staten: er is eigenlijk geen plek ter wereld waar aardbevingen, overstromingen of andere catastrofes zich níet voordoen. Wallin: ‘En door de opwarming van de aarde zal het aantal natuurrampen alleen maar toenemen.’ Onderverzekerd
Overheden en private partijen moeten de handen ineenslaan om de verwoestende gevolgen van natuurrampen terug te dringen, stellen de deelnemers aan de discussie eensgezind. De noodzaak is het grootst in de minst ontwikkelde landen, zegt David Cole, chief risk officer van de Zwitserse herverzekeraar Swiss Re. ‘In ontwikkelde landen is meer dan vijftig procent van de schade door natuurrampen gedekt; in minder ontwikkelde landen minder dan vijf procent.’
24 VERZEKERD!
nummer 3, juli 2012
Swiss Re verwacht dat de jaarlijkse schade door natuurrampen in 2030 in sommige arme landen is opgelopen tot een vijfde van het bruto binnenlands product. Maar niet alleen arme landen zijn onderverzekerd. Ook in rijke landen worden de risico’s vaak onderschat. Cole: ‘Het goede nieuws is dat verzekeraars de invloed van natuurrampen met vijftig tot zestig procent kunnen beperken.’ Bouwvoorschriften
Overheden kunnen bijdragen aan het terugdringen van de risico’s, bijvoorbeeld door dammen te bouwen, evacuatieplannen te maken en strengere bouwvoorschriften op te stellen, zegt Cole. Daarnaast moet de bevolking, vooral in minder ontwikkelde landen, beter worden voorgelicht
‘Verzekeraars kunnen risico’s steeds beter inschatten’
over risico’s. Zowel verzekeraars als overheden kunnen daarbij een rol spelen. ‘Risico’s moeten juist worden geprijsd. Dat geeft mensen een prikkel zelf te werken aan het beperken ervan.’ De sector wordt soms zo opgeslokt door regelgeving en bedrijfsvoering dat we bijna vergeten dat het hier om mensenlevens gaat, zegt Jeremy Cox, topman van de toezichthouder Bermuda Monetary Authority. ‘We zien overal dat de regels worden aangescherpt. Het is belangrijk dat overheden en toezichthouders luisteren naar de sector en zich realiseren wat de gevolgen zijn voor de verzekeringsindustrie. Alleen dan kan de sector goede oplossingen aanbieden.’ Subsidie
Uiteindelijk zorgt een stijging van het aantal natuurrampen voor meer vraag naar verzekeringen. Dat biedt ook kansen voor de sector, zegt Wallin van Hannover Re. Hij is optimistisch. ‘We zijn steeds beter in staat risico’s in te schatten. De afgelopen jaren hebben we lessen getrokken uit catastrofes en weten we verliezen adequaat te managen.’ Vooral in arme landen ziet Wallin mogelijkheden. Volgens hem kan het voor overheden aantrekkelijk zijn om verzekeringen te subsidiëren. ‘Dat lijkt op het eerste gezicht een dure oplossing. Maar als zich een ramp voltrekt, dekt de verzekeraar de schade en hoeft de overheid er niet voor op te draaien. Bovendien krijgt de bevolking meer begrip voor het nut van verzekeringen.’
<
