Bart Somers over integratie en islam
algemeen 'De islam is onze vijand niet' Bart Eeckhout 11-10-2004 Pag. 4 Bart Somers De VLD-voorzitter herpositioneert zijn partij in het migrantendebat 'Als brandweerlieden hebben we hier en daar wat geblust maar er is nooit een solide plan van aanpak geweest om de migratieschok te verteren.' VLD-voorzitter Bart Somers herijkt het migrantendebat. In zijn partij en in de Vlaamse politiek in het algemeen. 'Niemand uitsluiten uit de maatschappij en niemand opsluiten in zijn achtergrond', is zijn motto. 'Dit is geen gevecht tegen mensen, wel tegen tradities.' Bart Eeckhout en Ruud Goossens Bart Somers zit met een ei. "Ik besef dat ik met dit verhaal een enorm risico loop. Natuurlijk zullen ze me verwijten dat ik het Vlaams Blok naloop. Zo kloppen we elke discussie dood. Paul Cliteur hebben ze in Nederland ook met pek en veren buitengedragen. Het is nog erger, hij durft niet meer buitenkomen. Ayaan Hirsi Ali gaat de straat niet op zonder bodyguards. Nog een geluk dat we in Vlaanderen allemaal brave mensen zijn." Het 'verhaal' in kwestie is het nieuwe migrantenstandpunt dat Bart Somers namens zijn partij wil verkondigen. "We moeten op een offensieve manier op het terrein komen. Het liberalisme draagt de oplossing voor het multiculturele vraagstuk in zich." Waarom wil de VLD zich zo dringend profileren in het migrantendebat? "Multiculturaliteit en migratie zijn de uitdagingen van de samenleving van vandaag. In een generatie tijd zijn steden zoals Mechelen totaal in aanzien veranderd. Dat grijpt in in ieders leven. Vlaanderen is altijd een emigratieland geweest, tot voor vijftig jaar. Vlamingen trokken hier weg om elders een beter leven op te bouwen. Pas onlangs is die evolutie omgekeerd. Toen ik als kind naar Don Bosco ging in Mechelen-Noord, zaten er twee Marokkaanse kinderen op school. Nu is de meerderheid er allochtoon. Momenteel lopen er naar schatting 4.000 illegalen rond in Mechelen. Op een bevolking van 76.000 is dat ingrijpend. Elke dag vragen drie mensen in onze stad een regularisatie aan. Volgens de politie leeft in 80 procent van de Marokkaanse gezinnen iemand zonder wettelijke verblijfsvergunning. Dat zorgt voor een ongelooflijk kluwen van problemen, waar de politiek niet altijd raad mee weet." Ook de VLD heeft zich niet altijd even bezorgd getoond over die problematiek. "Alle democratische politici zijn daarmee te weinig bezig geweest. Als brandweerlieden hebben we hier en daar wat geblust maar er is nooit een solide plan van aanpak geweest om de migratieschok te verteren. De 21ste eeuw zal een eeuw van migratie en mobiliteit zijn. De vraag is niet of je een multiculturele samenleving wilt, maar hoe je daarmee omgaat. We hebben daar als politici nooit een consistent antwoord op geleverd. De onverschilligheid heerst. De eerste migranten kwamen naar hier en ze moesten hun plan maar trekken. Daardoor hebben we een samenleving gecreëerd waarin mensen naast elkaar leven. "Daarnaast is er de vrijblijvendheid, vanuit een fout begrepen cultuurrelativisme. Alles moet maar kunnen. Daardoor knijpen we de ogen toe voor persoonlijke drama's. De achteruitstelling van allochtone meisjes is schrikbarend. Het is nu zelfs zover gekomen dat meisjes uit Mechelen in Antwerpen uitgaan en omgekeerd omdat ze in hun eigen stad te veel worden lastiggevallen door jongens uit hun gemeenschap. En wij vinden dat allemaal best zo." Conclusie: het minderhedenbeleid faalt? "Het minderhedenbeleid is totaal mislukt. Dat komt omdat we individuele problemen groepsgericht willen oplossen. Er zijn aparte structuren en verenigingen voor allochtonen gecreëerd. Daardoor zijn de tegenstellingen tussen autochtonen en allochtonen gebetonneerd. Iedereen wordt opgesloten in zijn gemeenschap. Tegelijk geef je aan allochtonen een verschoningsgrond om niet te integreren, want ze worden gediscrimineerd." U gaat de problemen van discriminatie toch niet ontkennen? Neen, maar het is fout om uitsluitend daarop je beleid te baseren. Allochtonen worden gediscrimineerd tot bewijs van het tegendeel. Dat is het uitgangspunt van ons beleid. Daarmee zeg je tegelijk dat de Vlamingen een gemeenschap vormen die per definitie discrimineert. We moeten af van het doelgroepenbeleid." Maar het is toch de plicht van de overheid om problemen aan te pakken. En er is een probleem met achteruitstelling van allochtonen. "Er is een probleem op de arbeidsmarkt met allochtonen. Maar er is ook een probleem met dikke of lelijke mensen, met mensen met een handicap, met homoseksuelen. Ga je daarom alle dikke mensen op dat ene aspect van hun identiteit vastpinnen en daar een beleid op stoelen? Dat is wat nu gebeurt met allochtonen. Het omgekeerde gebeurt evenzeer: alleen de samenlevingsproblemen worden belicht, niet de discriminaties. "Telkens als iemand zegt dat er een probleem is, dan wordt dat weggenuanceerd. Want zeggen dat schijnhuwelijken een toenemend probleem vormen zou wel eens de echte boodschap kunnen verdringen: allochtonen worden gediscrimineerd. Het collectieve probleem drukt de individuele problemen weg. Gedwongen huwelijken? Lossen we later wel op. Verdrukking van allochtone homo's? Later. Generatie na generatie wordt zo de segregatie tussen de gemeenschappen in stand gehouden." Een algemeen verbod op hoofddoeken in het onderwijs is ook een groepsgrichte maatregel. "De massale achteruitstelling van meisjes binnen de orthodoxe islamitische gemeenschap is wraakroepend. Ik word woest als ik weer eens hoor dat de Nationale Vrouwenraad 'ontstemd' is over een uitspraak van Patrick Dewael over hoofddoeken, terwijl ze hun mond houden over de onderdrukking van een ganse groep jonge vrouwen. Ik noem dat schuldig verzuim. Als 75 procent van de vrouwen een huwelijkspartner in Marokko vindt, maak je mij niet wijs dat dat allemaal uit pure liefde is. Dat moeten daar nogal warmbloedige minnaars
zijn. Ernstig, dat heeft niets met liefde te maken en alles met tradities en gebruiken die met harde hand in stand gehouden worden. De geslachtsdaad tijdens de eerste nacht van een gedwongen huwelijk heeft een naam in het Nederlands. Wij noemen dat verkrachting. "Een hoofddoek is een symbool van religieuze overtuiging en in sommige gevallen van onderdrukking. In sommige gevallen is de keuze voor de hoofddoek vrijwillig en dan hebben we daar verder geen zaken mee. Maar ik ben niet blind. In vijftien jaar tijd is het aantal hoofddoeken in Mechelen fors toegenomen. Ik denk niet dat de vrouwenrechten een even explosieve verbetering hebben gekend. "Onze multiculturele samenleving is een lappendeken van naast elkaar bestaande monoculturen. Het Vlaams Blok zet die culturen tegen elkaar op. Hun ideaal is de assimilatie naar de Vlaamse monoculturele samenleving. Het Blok sluit zo ook Vlamingen op in een waardenpatroon." Een steeds grotere groep Vlamingen deelt de visie van het Blok. "De Vlaming stemt voor het Vlaams Blok omdat de overheid het multiculturele vraagstuk heeft mismeesterd. Hij is het moe om beschuldigd te worden van alles wat misgaat bij de allochtonen, terwijl die allochtonen zelf bepamperd worden. Als een Marokkaan naar de overheid stapt, dan ziet die overheid geen mens met een probleem. Neen, die ziet een Marokkaan en dat is het probleem." Wat is uw alternatief? "Niemand uitsluiten uit de maatschappij en niemand opsluiten in zijn achtergrond, moet het uitgangspunt zijn. Een individuele aanpak vertrekt van het idee dat een samenleving alleen maar kan werken als ze op een sokkel steunt van fundamentele waarden. Aan die waarden moet elke traditie, elke cultuuruiting, elk gedrag ondergeschikt worden. Dat gaat over de gelijkheid van man en vrouw, de scheiding van kerk en staat en het recht op vrije meningsuiting. Die waarden zijn noodzakelijk om iedereen gelijk recht op geluk en welzijn te gunnen. Dat is geen gevecht tegen mensen, wel tegen tradities. U zegt het niet, maar u mikt op de islam. "De islam is onze vijand niet. Er is een probleem met fundamentalistische en orthodoxe interpretaties van de islam. Als je de koran of de bijbel letterlijk opvat, dan staan er meer schendingen tegen de mensenrechten in dan in het zeventigpuntenplan van het Vlaams Blok. Het verschil is dat je in Vlaanderen niet veel mensen zult vinden die de bijbel echt letterlijk interpreteren omdat onze religieuze beleving door het bad van de moderniteit is gegaan. Niet alle moslims zijn al aan die stap toe. Tegen hen zullen we moeten zeggen dat de sokkel van onze waarden vooropstaat en dat ze hun gedrag moeten corrigeren." Vindt u alle culturen gelijkwaardig? "Nonsens. De middeleeuwse samenleving is niet gelijkwaardig aan de onze. Het fascistische tijdperk heeft geen gelijkwaardige cultuur voortgebracht." Dewael had het over de islam, niet over de Middeleeuwen. "Patrick wees op mensen voor wie de orthodoxe lezing van de koran vooropstaat, niet op de islam als geheel. Wie zegt dat een vrouw minder waard is dan een man botst met ons gelijkheidsbeginsel en doet een minderwaardige uitspraak. Het probleem met het multiculturele debat is dat er blijkbaar maar twee sporen gevolgd kunnen worden. Ofwel verdedig je het gevoerde beleid en als je dat niet doet, loop je het Vlaams Blok achterna. Daartusenin loopt de enige rechte weg en die probeert de VLD nu te bewandelen." Terug naar het doelgroepenbeleid. Wat is er tegen een jeugdhuis waar jonge allochtonen onder elkaar zichzelf kunnen zijn.? " Marokkaanse jongeren hebben evenveel recht om een eigen club op te richten als Vlaamse tandartsen. Maar we moeten dat niet per se apart subsidiëren. In plaats van allochtone jeugdhuizen te bouwen of te subsidiëren, moeten we ervoor zorgen dat allochtonen zich welkom voelen in elk jeugdhuis in Vlaanderen. Een islamjeugdhuis werpt een drempel op voor al wie geen moslim is. Een beleid dat dat ondersteunt, subsidieert eigenlijk de segregatie." Veel jeugdwerk heeft katholieke roots. Ook een drempel "Niet noodzakelijk. In mijn stad is er een Chiro die alle Marokkaanse gezinnen afloopt om jongens en meisjes te rekruteren. Dat werkt, ondanks de katholieke inspiratie. Elk jaar hebben ze acht of tien nieuwe allochtoontjes. Het spreidingsbeleid in het onderwijs, nog zoiets. Een spreiding van kinderen op etnisch-culturele grond is totaal onaanvaardbaar. Hoe kun je nu zeggen dat in een school zoveel procent kinderen van Marokkaanse oorsprong mogen zitten? Hoe lang moet een Marokkaan in België zijn om als normale medeburger beschouwd te worden? Ali Salmi, een ex- schepen uit Mechelen heeft het meegemaakt. Hij ging met zijn dochtertje naar een school om haar in te schrijven, maar ze kwam er niet in. Er waren al genoeg meisjes van Marokkaanse oorsprong. Voor mensen als Ali Salmi, perfect geïntegreerd, is dat een ongelooflijke vernedering. "Als je pleit voor gelijkheid en voor de scheiding van kerk en staat moet je iedereen gelijk behandelen. De overheid moet ervoor zorgen dat imams hier opgeleid worden. Zo kun je tot een islam komen die zich verzoent met de westerse samenleving. Een overheid moet voor voldoende en hygiënisch verantwoorde ruimte zorgen voor offerfeesten met schapenslachtingen. Het Vlaams Blok protesteert tegen offerfeesten of de bouw van een moskee omdat ze de moslims wil treffen in hun hart." U hebt het vooral over plichten voor allochtonen. Over onze plichten tegenover hen zegt u weinig. "Het gaat niet over onze waarden tegenover hun waarden, dat is net het punt. De waarden die 'van ons' zijn, zijn eigenlijk universeel, of zouden dat moeten zijn. Weet u wat mij kwaad maakt? Onlangs ging ik in de Mechelse wijk Coloma een nieuw schoolgebouw openen. In het eerste kleuterklasje zitten 60 kinderen, waarbij negen van Marokkaanse oorsprong. Van hen spreken er vier enkel berbers of Arabisch. Hun moeders spreken nochtans perfect Nederlands, want ze zijn in Mechelen groot geworden. Thuis wordt geen Nederlands gesproken omdat ze getrouwd zijn met een man die ze in Marokko hebben gevonden. Wie zijn hier de slachtoffers van onze laksheid? De kinderen natuurlijk." Je kunt toch moeilijk huwelijken met vreemdelingen verbieden? "Schijnhuwelijken kun je perfect aanpakken. In Mechelen alleen zijn er in juli en augustus 23 schijnhuwelijken door het parket vervolgd. Om gedwongen huwelijken tegen te gaan, kun je, net als in Nederland, een aantal voorwaarden stellen aan de buitenlandse partner. In
Nederland moeten buitenlandse partners 120 procent van het bestaansminimum verdienen voor ze mogen overkomen en Nederlands kennen voor ze in Nederland aankomen. "Ook in de gezinshereniging kun je misbruiken gemakkelijk aanpakken met kleine wetswijzigingen. In 80 procent van de gevallen stuit gezinshereniging met ouders of grootouders uit het thuisland op verzet bij de schoondochter of schoonzoon. Dat is logisch, want zo'n ouder eist, vanuit de traditie, de leiding over de familie op. Op die manier wordt de emancipatie van een geheel gezin lamgelegd. Je kunt dat tegengaan door die mensen geen permanente verblijfsvergunning te geven, maar wel een tijdelijke vergunning. Mensen moeten begrijpen dat ze geen universeel recht hebben op verblijf in het land waar hun kinderen wonen." Is het geen fictie om te denken dat je de migratiestroom kunt droogleggen? " Ik ben voor de invoering op Europees niveau van quota voor migranten van buiten de EU volgens geografische en sociaaleconomische parameters. Ik ben niet voor een massaal misbruik van de gezinshereniging, waarbij een procedure misbruikt wordt om de integratie van allochtonen in een westerse samenleving te blokkeren." Je kunt mensen het recht niet ontzeggen om elders een beter leven te zoeken. "Ik ken nog een manier om je leven te verbeteren: gaan stelen. Ik bedoel maar: er zijn geoorloofde en ongeoorloofde manieren om je leven in een betere baan te brengen. Diefstal is niet geoorloofd, illegale migratie of misbruik van gezinshereniging evenmin. Het recht op levensverbetering eindigt waar je schade toebrengt aan de belangen van de gemeenschap. "Leven in de illegaliteit is ook geen spannend sprookje. Veertien dagen geleden doet de Mechelse politie een huiszoeking bij een Marokkaans gezin voor een andere zaak. Ze stoten op een vrouw zonder papieren en nemen haar mee. Ze krijgt van Vreemdelingenzaken het gebruikelijke bevel om het land te verlaten binnen de vijf dagen. Als ze weer uit het politiekantoor komt, begint ze op straat te huilen. Ze kent de weg naar huis niet. Terwijl haar huis letterlijk om de hoek lag. Ze was al twee jaar in België, maar had nog nooit het huis verlaten. Je moet toch geen fantast zijn om daarbij misbruik te vermoeden." Hoe doe je dat? "Door de magneet stil te leggen. In Mechelen wordt niet systematisch gezocht naar illegalen, en toch treffen ze er, per ongeluk bijna, gemiddeld een per dag aan. Als we die illegalen dan terugsturen, dan staat binnen veertien dagen de helft hier terug. Dat kan alleen maar omdat hier mensen zijn die dat een goed idee vinden. Om mensen illegaal tewerk te stellen of zelfs uit puur altruïsme, om vrienden of familie een kans te geven. Die mensen moeten bestraft worden, net als huisjesmelkers." Bent u even streng voor wie discrimineert? "Elke vorm van racisme en discriminatie is onaanvaardbaar. Mijn haren gaan daarvan overeind staan. Ik zal nooit het verhaal vergeten van voetbalclub Salaam, een allochtoon jeugdvoetbalploegje van gastjes van zeven of acht jaar uit Mechelen. Ze hadden geld nodig om de infrastructuur wat uit te bouwen. Dus besloten ze auto's te wassen op de parking van de Carrefour in Zemst. Allemaal trokken ze in hun blinkende sporttenue met een grote spandoek naar Zemst op een zaterdag, trots met emmers en spons. Nul auto's mochten ze wassen. Nul. Opmerkingen kregen ze genoeg. Of ze misschien autoradio's en gsm's kwamen pikken. Na een paar uur zijn ze weer naar huis gekeerd, zonder geld en met een kras op de ziel."Je kunt racisme niet per decreet uit het hoofd en hart van de mensen halen. Als politicus zeg ik aan een jonge Marokkaan dat ik begrip heb voor zijn moeilijke situatie en dat ik hem steun in zijn strijd tegen de discriminaties en vooroordelen. Maar hij zal de strijd wel moeten voeren. Gelukkig zijn er stilaan ook rolmodellen voor allochtonen. Er zijn allochtone dokters en advocaten. Bij Racing en KV Mechelen spelen jonge allochtonen mee." Alleen bij de VLD blijft het zoeken naar een allochtoon rolmodel. "Dat is een grote verantwoordelijkheid voor mij. Bij nogal wat allochtonen bestaat de pijnlijke misvatting dat wij de deftige versie van het Vlaams Blok zijn. Geen twee partijen staan verder uit elkaar dan het Blok en de VLD. Het Blok is de partij van de deterministen: eens Turk altijd Turk. Wij zijn een partij van bevrijding: een allochtoon uit een kansarm gezin heeft evenveel recht als een autochtoon om zich te ontwikkelen tot een volwaardige burger. Het is geen kwestie van allochtonen welkom te heten. Ze zijn er al." 'De eerste nacht van een gedwongen huwelijk heeft een naam in het Nederlands. Verkrachting' © 2004 Uitgeverij De Morgen NV
algemeen 'Bart Somers laat zich leiden door angst' Koen Vidal 25-10-2004 Pag. 6 Dirk Jacobs en Jean Tillie Onderzoekers breken een lans voor allochtone zelforganisaties VLD-voorzitter Bart Somers vindt dat gescheiden allochtone organisaties tot een vorm van apartheid leiden. Uit onderzoek van Dirk Jacobs (Université Libre de Bruxelles) en Jean Tillie (Universiteit Amsterdam) blijkt net het tegenovergestelde. 'Leden van zelforganisaties vinden veel sneller hun weg in de samenleving.'Koen Vidal Binnen de politieke wereld, en zeker bij de VLD, gaan steeds meer stemmen op om de allochtone zelforganisaties niet meer te ondersteunen. Allochtonen zouden zich beter aansluiten bij verenigingen van autochtone Belgen, luidt het, want enkel op die manier is er sprake van een echte multiculturele dynamiek. Gangmaker van dat discours is VLD-voorzitter Bart Somers, die een week geleden het failliet van het minderhedenbeleid aankondigde: "Er zijn aparte structuren en verenigingen gecreëerd. Daardoor zijn de tegenstellingen tussen autochtonen en allochtonen gebetonneerd." (DM 11/10)
Migratie- en integratie-experts Dirk Jacobs (ULB) en Jean Tillie (Universiteit Amsterdam) zeggen dat de stelling van Somers haaks staat op tal van wetenschappelijke onderzoeken. Jacobs: "Er is natuurlijk niets mis met autochtone organisaties die zich openstellen voor allochtonen. Maar het is fout van Somers om een stok in het wiel te steken van de zelforganisaties. Het klopt niet dat die een eigen wereldje vormen en geen deel uitmaken van de maatschappij. Uit onze onderzoeken blijkt dat mensen die in zelforganisaties zitten, vaak lid zijn van een 'autochtone' organisatie. Het zijn precies die mensen die bruggen slaan. Laaggeschoolde allochtonen die niet deelnemen aan het verenigingsleven zijn vaak het minst geïntegreerd. "De analyse van Somers is nog om een andere reden vreemd. Want eigenlijk doet de overheid vaak een beroep op de zelforganisaties. Toen er in Antwerpen rellen uitbraken, werd het netwerk van zelforganisaties ingeschakeld om aan verzoening te doen. Ook bij beleidsontwikkeling werden ze vaak gevraagd om mee aan tafel te zitten. Maar daar stond nooit iets tegenover. De structurele steun aan zelforganisaties om hun expertise te ontwikkelen is steeds miniem geweest. Toch werd er verwacht dat ze bijna net als vakbonden functioneerden. De zelforganisaties werden systematisch overbevraagd." Op welke manier spreken jullie onderzoeken de these van Somers tegen? Tillie: "Leden van zelforganisaties hebben een betere kennis van het Nederlands en vinden sneller hun weg in de samenleving. Logisch, want zo'n zelforganisatie is een netwerk waar je allerlei mensen tegenkomt, informatie uitwisselt en kennis opdoet, waardoor je meer instrumenten hebt om sneller te integreren." Jacobs: "In 1995 en 1996 hebben we een groot onderzoek gedaan bij de Brusselse Turken en Marokkanen. Bleek dat veel Turken zowel lid zijn van een zelforganisatie als van een vakbond. Bij de Marokkanen is dat wel een stuk minder. Ook zagen we dat leden van zelforganisaties vaak politiek actief zijn. Dat fenomeen doet zich trouwens ook bij autochtonen voor: mensen die actief zijn in een maatschappelijke vereniging, zetten gemakkelijker de stap naar een politiek engagement." Waar zit precies de denkfout in de redenering van Somers? Tillie: "Somers laat zich leiden door angst. Na 11 september ontstond de vrees dat de moslimwereld ons zou overspoelen. Mensen die zich bedreigd voelen, projecteren hun angst vaak op een andere bevolkingsgroep en in het geval van Europa zijn dat de migranten en dan vooral de moslims. Die angst zie je overal doorsijpelen. Vandaar dat bepaalde politici zeggen dat zelforganisaties slecht zijn, 'want we weten niet waarmee ze bezig zijn'. "Om een concreet voorbeeld te geven: in Amsterdam hebben we een afdeling van de door velen omstreden Turkse organisatie Milli Görüs. Die zijn momenteel een moskee aan het bouwen. Je zou dan als overheid kunnen zeggen: opgepast, een moskee bouwen is niet goed, want daardoor gaan de leden van die organisatie zich nog meer isoleren. Maar wat is de realiteit? Om een moskee te bouwen heb je dermate veel vergunningen nodig en moet je zoveel onderhandelen dat er een brug wordt gelegd met de Nederlandse samenleving. Daardoor is er ook binnen Milli Görüs heel wat kennis over de Nederlandse samenleving verspreid. Slotsom: dit project heeft een enorm democratiserend effect, wat verklaart waarom de Nederlandse afdeling van Milli Görüs heel gematigd is." Jacobs: "De angst van vele politici heeft ook te maken met de AEL en het fenomeen Abu Jahjah. Het probleem is dat de publieke opinie de AEL associeert met de zelforganisaties. Indirect straalt het negatieve imago van de AEL ook af op die zelforgansaties. Vandaar dat er in de VLD een drang is om zelforganisaties niet langer te ondersteunen." Tillie: "Terwijl het beperkte electorale succes van de AEL juist heeft bewezen dat allochtonen niet etnisch stemmen maar voor traditionele partijen kiezen. Voor politici als Bart Somers zou dat toch een geruststellend gegeven moeten zijn. De realiteit is dat hoe meer mensen zich in zelforgansaties organiseren, hoe meer ze zich op de traditionale politieke partijen oriënteren. Ook in die zin begaat Somers een vergissing. Hij vergeet dat allochtonen ook kiezers zijn en lang niet altijd op linkse partijen stemmen. In Nederland stemt 20 procent van de Amsterdamse Turken op het liberale VVD. Waardoor die Amsterdamse VVD zich ook anders is gaan gedragen."Jacobs: "Met zijn uitspraken wil Bart Somers het rechtersegment van de autochtone kiezers aanspreken. Maar hij laat ondertussen wel een kiespubliek liggen. Het imago van de VLD bij de allochtone gemeenschap is hierdoor allesbehalve positief. De Franstalige liberalen pakken het heel anders aan en zoeken wel toenadering met allochtonen. Gevolg: in Brussel haalt de MR veel allochtone stemmen. Zeker bij de Turken, centrumrechts is daar dominant." Hebben zelforganisaties niet zelf het wantrouwen zuurstof gegeven door zich niet van de AEL te distantiëren? Jacobs: "Hoe je het ook draait, Abou Jahjah is in Antwerpen bij een bepaald deel van de Marokkaanse jongeren populair en heeft een groep weten te mobiliseren die voordien buiten het bereik lag van andere organisaties. Dat heeft voor een stuk respect afgedwongen en daarom vind ik dat ze mee aan tafel moeten kunnen zitten met beleidsmakers. Wat niet wegneemt dat de AEL atypisch is, omdat ze in tegenstelling tot het merendeel van de zelforganisaties voor de confrontatiestrategie kiest." Maar hadden die zelforganisaties niet juist daarom afstand moeten nemen van Jahjah? Jacobs: "Jahjah blijft voor de zelforganisaties natuurlijk een moeilijk fenomeen, omdat een deel van de AEL-boodschap over de multiculturele samenleving gedeeld wordt door veel allochtonen. De AEL zegt dat de overheid niet mag discrimineren inzake onderwijs en arbeid. Dat discours verdedigt Jahjah zeer rechtlijnig. Het probleem is natuurlijk dat hij bewust de grenzen van het toelaatbare opzoekt. Op bepaalde momenten is hij trouwens over de schreef gegaan. Dat schrikt veel mensen af." Als Jahjah op de VPRO-televisie de sharia verdedigt, zou je toch verwachten dat de zelforganisaties zich duidelijk van de AEL distantiëren. Jacobs: "Zelforganisaties en moslimverenigingen moeten volgens mij niet op alles reageren wat Jahjah zegt. Ze moeten wel op de juiste momenten van zich laten horen en dat doen ze ook. Op 11 september zijn er vanuit de zelforganisaties verklaringen geweest die de aanslagen krachtig veroordeelden en ook toen er in Antwerpen rellen waren, verkondigden de zelforgansisaties een verzoenende boodschap. Je kunt moeilijk verwachten dat ze op elk persartikel en elke televisieuitzending gaan reageren."
Kardinaal Danneels verklaarde onlangs dat de moslimgemeenschap in Europa op zoek moet gaan naar een Europese versie van de islam. Is dat proces al bezig? Tillie: "Binnen de islamitische organisaties zijn er enorme reflecties aan de gang over hoe de islam er in een westerse gemeenschap moet uitzien. Er zijn wel degelijk debatten over een liberaler versie van de islam. Ook daar spelen zelforganisaties een belangrijk rol, want het is daar waar die discussie gevoerd wordt." Voorlopig voeren de zelforganisaties zulke debatten wel binnenskamers, of is dat slechts een indruk? Tillie: "Je ziet toch dat organisaties vaak naar buiten treden. Niet enkel over de islam, maar ook over bepaalde taboeonderwerpen. Milli Görüs heeft in Nederland bijvoorbeeld een project lopen om importhuwelijken tegen te gaan. Ander voorbeeld: ik ben onlangs uitgenodigd door een moslimvereniging voor een debat over de islam. De zaal was afgeladen vol met jonge mensen, vooral vrouwen. Het debat is wel degelijk een publiek debat. Essentieel is wel dat er aandacht wordt besteed aan de toon waarop het debat wordt gevoerd. Als autochtone politici tegen allochtonen beginnen te zeggen: 'Jij moet dit, jij moet dat', dan is het niet verwonderlijk dat de allochtone gemeenschap zich op zichzelf terugtrekt." Jacobs: "In België worden debatten over de islam bemoeilijkt omdat er geen gestructureerd en regelmatig overleg is met de overheid en een instelling als de moslimexecutieve nog niet naar behoren functioneert. Wat maakt dat zelforganisaties via de media of allerlei debatavonden op zoek moeten gaan naar een manier om hun boodschap over te brengen. Als de overheid je niet als volwaardige partner erkent, is het gewoon veel moeilijker werken. De houding van de overheid is heel belangrijk en maakt het verschil." Toch lijken vele Europese landen steeds meer het Franse model te volgen, waarin de overheid zaken zoals de sluier zonder al te veel overleg verbiedt. Tillie: "Het Franse model is momenteel inderdaad erg populair. Terwijl het helemaal geen succesvol model is. In Frankrijk zeggen ze: alle Fransen zijn autochtoon en moeten de Franse cultuur volledig overnemen. In Frankrijk was het tot in 1985 verboden om een etnische zelforganisatie op te richten. Maar dat was niet vol te houden. Als je de gemiddelde Parijse voorstad bezoekt, zie je de mislukking van het Franse beleid. In die wijken heeft de gigantische achterstand zich opgehoopt. Vreselijk wat het ontkennen van verschillen in Frankrijk heeft opgeleverd. Het ontkennen van verschillen maakt dat je ze versterkt. Kijk, ik kom zelf uit Maastricht en werk in Amsterdam. Als er iemand in Amsterdam zegt dat ik geen Maastrichtenaar mag zijn, dan zal ik me enorm als een Maastrichtenaar opstellen. Maar als iemand zegt: 'leuk, een Maastrichtenaar', dan zal ik me veel zachter opstellen en verdwijnen de verschillen automatisch." Geldt jullie theorie ook voor moslimscholen? Werken moslimscholen eerder integrerend dan segregerend? Tillie: "Ik heb geen enkel probleem met moslimscholen. Kijk, democratie is besmettelijk. Stel dat je met een heel radicale moslimschool zit. Door de context waarbinnen die school moet bestaan, zal het radicalisme van die school automatisch afzwakken. Zo'n school zal geregeld een onderwijsinspecteur over de vloer krijgen en zich moeten aanpassen aan regels die voor alle scholen dezelfde zijn." Jacobs: "Essentieel is natuurlijk wel dat moslimscholen binnen hetzelfde wettelijke kader functioneren als de andere onderwijsnetten. Dat voor iedereen dezelfde regels gelden. Wat dat betreft is de vraag naar islamitische scholen legitiem en dat staat los van het vraagstuk van integratie. We hebben vrijheid van onderwijs en als je katholieke scholen erkent, moet je ook islamscholen toestaan. Maar die moeten natuurlijk wel dezelfde leerplannen volgen. Uitgesloten is dat je voor de moslimscholen aparte regels gaat invoeren, want dan is het zeker een rem op integratie." 'Leden van zelforganisaties hebben een betere kennis van het Nederlands' 2004 Uitgeverij De Morgen NV
http://www.kms.be/docs/NetwerkRacismeKeren/Brief4/BartSomersIntegratieIslamRacismeKeren.htm
