SCHRIFTELIJKE VRAAG
nr. 360 van BART SOMERS datum: 16 juli 2015
aan ANNEMIE TURTELBOOM VICEMINISTER-PRESIDENT VAN
DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN BEGROTING, FINANCIËN EN
ENERGIE
Overdracht familiebedrijf - Schenkingsrechten Sinds 1 juli 2003 was een gunsttarief van 2% van toepassing bij de schenking van een familiale onderneming of een familiale vennootschap. De bedoeling van deze maatregel was om bedrijfsleiders aan te zetten tot een goed voorbereide opvolging. Sinds 1 januari 2012 is de schenking van een familiale onderneming of een familiale vennootschap volledig vrijgesteld van schenkingsrechten. Dit geldt zowel voor overdrachten in volle eigendom als voor overdrachten beperkt tot de blote eigendom of het vruchtgebruik. Er kan slechts een toepassing van de vrijstelling van schenkingsrechten verkregen worden mits voldaan is aan een aantal voorwaarden. Zo komen enkel familiale vennootschappen en ondernemingen in aanmerking en is er tevens een participatievoorwaarde. Ook mag het niet gaan om een vennootschap zonder reële economische activiteit. Om te kunnen blijven genieten van de vrijstelling moet gedurende een periode van drie jaar na de authentieke akte van schenking voldaan blijven aan enkele voorwaarden. Indien niet voldaan is aan deze voorwaarden, vervalt de vrijstelling en zullen alsnog de reguliere tarieven worden toegepast. Recent werd de vrijstellingsregeling besproken in de commissie Financiën (16 juni 2015). 1.
2.
Vóór de hervorming in 2003 was reeds een gunstregime voor schenkingen van ondernemingen van kracht. a)
Kan de minister een jaarlijks overzicht geven van het aantal schenkingen dat gebeurde onder toepassing van dit gunstregime?
b)
Kan de minister een overzicht geven van de voornaamste kenmerken van deze gunstregeling? Wat waren de toepassingsvoorwaarden en wat was het toepassingsgebied?
Vanaf 1 juli 2003 werd de regeling versoepeld, o.a. door ook de schenking van vorderingen toe te laten. Het tarief werd verlaagd van 3% naar 2%. a)
Kan de minister een jaarlijks overzicht geven van het aantal schenkingen dat is gebeurd onder toepassing van deze regeling? Graag een onderscheid tussen enerzijds de schenking van familiale ondernemingen en anderzijds de schenking van familiale vennootschappen.
b)
3.
Kan de minister een overzicht geven van de voornaamste kenmerken van deze gunstregeling? Wat waren de toepassingsvoorwaarden en wat was het toepassingsgebied?
Sinds 1 januari 2012 is de schenking van een familiale onderneming of een familiale vennootschap volledig vrijgesteld van schenkingsrechten. a)
Kan de minister een jaarlijks overzicht geven van het aantal schenkingen dat tot op heden is gebeurd onder toepassing van deze regeling? Graag een onderscheid tussen enerzijds de schenking van familiale ondernemingen en anderzijds de schenking van familiale vennootschappen.
b)
In hoeveel gevallen stelde VLABEL (Vlaamse Belastingdienst) uiteindelijk vast dat niet werd voldaan aan de voorwaarden die gelden in de periode van drie jaar na de authentieke akte van schenking? In hoeveel gevallen is derhalve de toegekende vrijstelling om die reden vervallen? Graag een jaarlijks overzicht tot op heden.
c)
In hoeveel gevallen werd door de begiftigde zelf gemeld aan VLABEL dat niet langer was voldaan aan de voorwaarden die gelden in de periode van drie jaar na de authentieke akte van schenking? In hoeveel gevallen is derhalve de toegekende vrijstelling om die reden vervallen? Graag een jaarlijks overzicht tot op heden.
d)
In de commissie Financiën werd op 16 juni 2015 de praktijk besproken waarbij de schenking van een vordering – gezien deze niet onder de vrijstelling van schenkingsrechten valt – voordeliger kan gebeuren voor bijvoorbeeld een Nederlandse notaris. Zijn hierover cijfers beschikbaar of zijn er indicaties over de frequentie van deze praktijk?
e)
Is er zicht op de budgettaire impact van de regeling voor de schenking van een familiale onderneming of een familiale vennootschap? Hoeveel bedraagt ze? Graag een jaarlijks overzicht vanaf 2012 tot op heden.
ANNEMIE TURTELBOOM VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN BEGROTING, FINANCIËN EN ENERGIE
ANTWOORD
op vraag nr. 360 van 16 juli 2015 van BART SOMERS
1.
a) De Federale Overheidsdienst Financiën heeft tot op 31 december 2014 voor rekening van het Vlaamse Gewest de dienst van de registratie- en successierechten verzorgd. De FOD Financiën heeft meegedeeld niet over de gevraagde gegevens in verband met het aantal schenkingen van ondernemingen onder het regime zoals van toepassing vóór de hervorming in 2003 te beschikken. b) De federale wet van 22 december 1998 houdende fiscale en andere bepalingen voerde een gunstregime in voor schenkingen van ondernemingen. Deze schenkingen werden onder bepaalde voorwaarden aan een registratierecht met een vlak, eenvormig, tarief van 3% onderworpen. Dit verlaagd en vlak tarief was toepasselijk, ongeacht de verwantschapsband tussen de schenker en de begiftigde. Het was van toepassing in alle gewesten. De voornaamste kenmerken van deze wettelijke gunstregeling waren: -
Het verlaagd tarief is van toepassing op de kosteloze overdracht van de volle eigendom van ondernemingen. Onder onderneming wordt verstaan: o
o
Ofwel een universaliteit van goederen of een bedrijfstak waarmee een nijverheids- ,handels-, ambachts-, of landbouwactiviteit, een vrij beroep, of een ambt of een post wordt uitgeoefend. Onroerende goederen, geheel of gedeeltelijk tot bewoning aangewend of bestemd, zijn uitgesloten van het verlaagd tarief. Ofwel aandelen of deelbewijzen van een vennootschap, gevestigd in een lidstaat van de Europese Unie, en die de uitoefening van een nijverheids-handels-, ambachts-, of landbouwactiviteit, een vrij beroep, of een ambt of een post tot doel heeft. Deze aandelen of deelbewijzen komen slechts in aanmerking voor het gunstregime op voorwaarde dat de geschonken participatie minstens 10% van de stemrechten in de algemene vergadering vertegenwoordigt. Indien deze participatie minder dan 50% van de stemrechten in de algemene vergadering bedraagt, dan moet de begiftigde een aandeelhouderschapsovereenkomst voorleggen die betrekking heeft op ten minste 50% van de stemrechten. De vermindering geldt niet voor certificaten van aandelen. Vorderingen op vennootschappen kunnen evenmin tegen het verminderd tarief worden geschonken.
-
Bij de schenking van een universaliteit of een bedrijfstak moet deze overdracht de volledige onderneming in volle eigendom omvatten, zodat de schenker alleen eigenaar van de onderneming moet zijn.
-
De schenker en de begiftigde moeten natuurlijke personen zijn.
-
De overeenkomst moet bij authentieke akte vastgesteld zijn.
-
Bij schenking van een universaliteit van goederen of een bedrijfstak moet de begiftigde zich ertoe verbinden de activiteit gedurende 5 jaar zonder onderbreking voort te zetten, en daarvan jaarlijks het bewijs te leveren. De begiftigde moet er zich tevens toe verbinden de onroerende goederen die met toepassing van het verlaagde recht werden overgedragen, niet gedeeltelijk of geheel tot bewoning aan te wenden gedurende een ononderbroken periode van 5 jaar te rekenen van de datum van de authentieke akte van de schenking. De begiftigde mag binnen diezelfde termijn de goederen van de onderneming niet geheel of gedeeltelijk overdragen, behoudens enkele uitzonderingsgevallen.
-
Bij schenking van aandelen of deelbewijzen moet de begiftigde zich ertoe verbinden de aandelen of deelbewijzen gedurende 5 jaar ononderbroken te behouden, en dient hiervan jaarlijks het bewijs te leveren. De zetel van werkelijke leiding mag binnen een termijn van 5 jaar vanaf de datum van de akte van schenking niet overgedragen worden naar een staat die geen lid is van de Europese Unie.
Een meer gedetailleerde toelichting bij deze regeling werd verstrekt door de FOD Financiën bij aanschrijving van 3 juni 1999, gepubliceerd op www.fisconet.fgov.be. 2.
a) De FOD Financiën heeft meegedeeld niet over de gevraagde gegevens in verband met het aantal schenkingen van ondernemingen onder het regime zoals hervormd in 2003 te beschikken. b) Met het decreet van 27 juni 2003 houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 2003, heeft de Vlaamse decreetgever in zake schenkingen van ondernemingen een aan het Vlaams Gewest eigen stelsel ingesteld, dat op enkele punten afwijkt van het stelsel dat eertijds door de federale wetgever werd ingesteld. Samengevat heeft de Vlaamse decreetgever het oorspronkelijke stelsel gewijzigd door het voordeeltarief verder te verminderen, het toepassingsgebied ervan uit te breiden en de voorwaarden voor behoud ervan te versoepelen. Deze wijzigingen zijn op 1 juli 2003 in werking getreden. Bij decreet van 19 december 2003 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2004 worden nog enkele wijzigingen aan dat stelsel aangebracht die samengevat neerkomen op een verzachting van de toepassingsvoorwaarden en van de sancties. De belangrijkste kenmerken van deze nieuwe regeling en de verschilpunten met de vroegere federale regeling zijn de volgende. -
Het tarief van het registratierecht op de schenking van ondernemingen wordt verminderd van 3% naar 2%, ongeacht de verwantschapsband tussen schenker en begiftigde.
-
Het verlaagd tarief is van toepassing op de kosteloze overdracht van de (volle of blote) eigendom of vruchtgebruik van ondernemingen. Onder onderneming wordt verstaan:
Ofwel een universaliteit van goederen of een bedrijfstak, of van een onverdeeld deel van minstens de helft van die rechten, waarmee een nijverheids-, handels-, ambachts-, of landbouwactiviteit, een vrij beroep, of een ambt of een post wordt uitgeoefend. Onroerende goederen die geheel of gedeeltelijk tot bewoning worden aangewend of bestemd zijn, zijn uitgesloten van het verlaagd tarief.
Ofwel aandelen van een vennootschap, met zetel van werkelijke leiding gevestigd in een lidstaat van de Europese Unie, en die de uitoefening van een nijverheids- ,handels-, ambachts-, of landbouwactiviteit, een vrij beroep, of een ambt of een post tot doel heeft. Deze aandelen komen slechts in aanmerking voor het gunstregime op voorwaarde dat de geschonken participatie hetzij minstens 10% van de stemrechten in de algemene vergadering vertegenwoordigt hetzij minstens 10% van alle aandelen van de vennootschap vertegenwoordigt. De voorwaarde uit de oude federale regelgeving dat bij een schenking van een participatie die minder dan 50% van de stemrechten in de algemene vergadering vertegenwoordigt, de begiftigde een aandeelhouderschapsovereenkomst moet voorleggen die betrekking heeft op minstens 50% van de stemrechten, is weggevallen.
-
Certificaten van aandelen komen ook voor de vermindering in aanmerking. De schenking van een of meer vorderingen (of certificaten van vorderingen) op een vennootschap kan, in tegenstelling tot de vroegere federale regeling, ook tegen het verminderde tarief worden geregistreerd op voorwaarde dat ze in dezelfde akte gepaard gaat met een schenking van aandelen van diezelfde vennootschap en mits laatstbedoelde schenking zelf kwalificeert voor het verminderde recht.
-
Bij de schenking van een universaliteit of een bedrijfstak moet deze overdracht niet langer de volledige onderneming omvatten, deze kan een onverdeeld deel van minstens de helft van die rechten bevatten zodat bijvoorbeeld echtgenoten die samen een zaak uitbaten (elk eigenaar voor 50%) die zaak aan hun opvolger kunnen schenken met toepassing van het verminderd recht.
-
Het verminderde recht van 2% is van toepassing op de schenking van de (volle of blote) eigendom of het vruchtgebruik van een onderneming.
-
Schenker en begiftigde kunnen zowel een natuurlijke persoon als een rechtspersoon zijn.
-
Het vervreemdingsverbod van de onderneming, gedurende een periode van vijf jaar, te rekenen vanaf de datum van de akte van de schenking, wordt in de Vlaamse regeling geschrapt. Maar de begiftigde zal wel moeten kunnen aantonen dat de ondernemingsactiviteit gedurende vijf jaar wordt verdergezet, maar nu niet meer noodzakelijk door hemzelf. De begiftigde moet er zich tevens toe verbinden de onroerende goederen die met toepassing van het verlaagde recht werden overgedragen, niet gedeeltelijk of geheel tot bewoning aan te wenden gedurende een ononderbroken periode van 5 jaar te rekenen van de datum van de schenking.
-
Bij schenking van aandelen moet de activiteit van de vennootschap ononderbroken worden voortgezet in de periode van vijf jaar vanaf de schenking en de zetel van werkelijke leiding mag in diezelfde periode niet worden overgebracht naar een land dat geen lid is van de Europese Unie. Het vervreemdingsverbod uit de federale regeling is weggevallen.
-
Bij schenking van vorderingen tegen het verlaagd tarief is er gedeeltelijk verlies van het voordeel wanneer de vordering wordt terugbetaald in de periode van vijf jaar vanaf de datum van de schenking.
-
De verplichting voor de begiftigde om jaarlijks aan de administratie te melden dat de onderneming haar activiteiten nog steeds verderzet (bij schenking van een universaliteit van goederen of van een bedrijfstak) of dat de volle eigendom
van de aandelen of deelbewijzen werd behouden, wordt geschrapt en vervangen door de vereiste dat het voortzetten van de activiteit wordt aangetoond bij het verstrijken van de periode van vijf jaar na de schenking. -
De regel van gecumuleerde progressie van de successierechten in geval van schenkingen binnen de drie jaar voor het overlijden geldt niet in geval van een schenking van een onderneming waarop het recht van 2% werd geheven. Een meer gedetailleerde toelichting bij deze regeling werd verstrekt door de FOD Financiën bij aanschrijvingen van 3 november 2003 en 7 november 2004, gepubliceerd op www.fisconet.fgov.be. Met ingang van 1 januari 2012 werd dit gunstregime fundamenteel herschreven. Voor de schenking van familiale ondernemingen en vennootschappen werd een vrijstelling van het schenkingsrecht ingevoerd. Voor de verkrijging van deze vrijstelling moest bij de akte een attest, afgeleverd door de Vlaamse Belastingdienst, worden gevoegd. Vanaf 1 januari 2015 is de bijvoeging van een attest geen vereiste meer. De nieuwe regeling werd ingevoerd door het decreet van 23 december 2011 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2012.
3.
a) De Federale Overheidsdienst Financiën, die tot eind 2014 de dienst verzorgde, meldde mij dat zij niet over aantallen m.b.t. de toekenning van het gunstregime beschikt. De aanvragen voor vrijstelling ingediend bij de Vlaamse Belastingdienst vindt de Vlaamse volksvertegenwoordiger in onderstaande tabel.
% Aantal aanvragen % ondernemingen vennootschappen 1053 12% 88% 1470 24% 76% 1591 33% 67% 637 33% 67%
Jaar 2012 2013 2014 2015
b) Na drie jaar wordt in alle dossiers gecontroleerd of nog aan de voorwaarden tot behoud van de vrijstelling is voldaan. Dit betekent dat aanvragen die gebeurd zijn in 2012 in 2015 gecontroleerd worden. De aanvragen van 2013 worden pas in 2016 gecontroleerd. Die van 2014 in 2017, enz. De controle van de aanvragen die gebeurd zijn in 2012 moet nog starten. Er zijn dus nog geen cijfers beschikbaar. c) De Vlaamse Belastingdienst beschikt niet over cijfers m.b.t. het aantal meldingen door de begiftigde zelf, maar het gebeurt eerder uitzonderlijk. d) De Vlaamse Belastingdienst heeft geen zicht op het aantal schenkingen via een Nederlandse notaris. e) In de middelenbegroting werd voor de vrijstelling van de schenking van familiale ondernemingen en vennootschappen (art. 140bis, §1 ,W.Reg./art. 2.8.6.0.3 VCF) volgende fiscale uitgave voorzien: Jaar 2012 2013 2014 2015
Fiscale uitgave 3.100.000 EUR 3.147.000 EUR 3.187.000 EUR 3.207.000 EUR
