BELEIDSPLAN 2011 - 2014
Beleidsplan 2011-2014 Stichting Openbare Bibliotheek Heusden
Inhoudsopgave pagina 1.
Inleiding
3
2.
Leeswijzer
4
3.
Ontwikkelingen
5
4.
Historie
8
5.
Oriëntatie
8
6. 6.1 6.2
Missie en visie Missie Visie
9 9 9
7. 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5
Doelen en activiteiten Warenhuis van informatie en kennis Centrum voor ontwikkeling en educatie Inspiratiebron voor lezen en literatuur Podium voor ontmoeting en debat Encyclopedie voor kunst en cultuur
12 12 13 14 14 15
8. 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5
Instrumenten Personeel Collectie Bibliotheek- en kantoorautomatisering Gebouw/toegankelijkheid Netwerk
15 15 16 17 18 18
9. 9.1 9.2 9.3 9.4
Processen Klantenservice en uitleenproces Kwaliteitszorg Marketing en promotie Managementinformatie
20 20 21 22 23
10.
Financiën
24
11.
Van visie naar actie
24
2
BELEIDSPLAN 2011 - 2014
1. Inleiding
En tegelijkertijd de toegangspoort tot de digitale (bibliotheek)wereld. De vestigingen in Drunen, Heusden en Vlijmen zorgen voor een vrije toegang tot bronnen van kennis en cultuur. Daarbij leveren ze informatie en inspiratie die mensen nodig hebben om zich te ontplooien en een volwaardig lid van de maatschappij te (kunnen) zijn. Ze leveren een doorlopende leeslijn voor kinderen van 0-12 jaar, ondersteuning bij cultuureducatie, mediawijsheid, leeskringen en zorgen voor kennismaking met de nieuwste informatiedragers.
Bibliotheek Heusden maakt zich op voor de toekomst. Een toekomst vol uitdagingen, veranderingen, nieuwe inzichten en klassieke waarden. Een toekomst die vernieuwingen vergt en tegelijkertijd vanzelfsprekend moet zijn. De bibliotheek is wereldwijd een begrip, met honderden miljoenen volgers. En lokaal net zo bekend en gekend als de plaatselijke kerk, de kroeg en de buurtsupermarkt. De bibliotheek is een uniek fenomeen: 51% van de huishoudens in Heusden maakte in 2009 gebruik van de bibliotheek.
Om al deze functies ook in de toekomst succesvol te kunnen blijven vervullen, hebben we een meerjarenbeleidplan opgesteld voor de periode tot en met 2014. Eerder werd een beleidsplan opgesteld voor de periode 2007-2010. De in deze beleidsversie verwoorde acties- en aandachtspunten zijn grotendeels gerealiseerd.
De bibliotheek is de enige plek in onze samenleving waar je zonder verplichting, lidmaatschap of toegangscode binnen kunt lopen. Je kunt er “consumeren” zonder verplichting en zonder iets te betalen. Ook kun je er de krant lezen, een kop koffie drinken en anderen ontmoeten zonder je te legitimeren.
Op landelijk en provinciaal niveau is de aandacht voor het openbaar bibliotheekwerk toegenomen. Openbare bibliotheken worden door de overheden niet langer beschouwd als afzonderlijke lokale voorzieningen, maar als onderdeel van een landelijke informatieinfrastructuur. In 2010 is het bibliotheekcharter tot
Bibliotheek Heusden biedt zo’n unieke plek in onze lokale samenleving. Met veel meer dan boeken alleen. Een samensmelting van informatie, kunst, cultuur, educatie en gastvrijheid.
3
stand gekomen, waarin door het Rijk, de provincie, de gemeenten en de bibliotheeksector afspraken zijn vastgelegd over de rolverdeling tussen de partijen en de doelen van de bibliotheekinnovatie 2010-2012. Uitgangspunt Het voorliggende beleidsplan is gericht op kwaliteitsverbetering van de dienstverlening, vergroting van de klantgerichtheid, handhaving van het aantal leden en uitleningen, optimalisering werkgeverschap en versterking van de band met leden en samenwerkingspartners. Dit bedrijfsplan geeft de specifieke doelen aan die wij in deze periode willen realiseren en heeft een tweeledig doel: - Voor bestuur en medewerkers van de Stichting geeft het de koers aan die de komende jaren gevolgd zal worden bij het verder ontwikkelen van bibliotheek Heusden - Richting gemeentebestuur en andere belanghebbende geeft het duidelijkheid over wat de komende jaren van Stichting Openbare Bibliotheek Heusden verwacht mag worden. De financiering van het plan vindt voor een belangrijk deel plaats binnen het kader van de begroting. Het afgelopen jaar heeft gemeente Heusden plannen gemaakt om te komen tot een grootschalige revitalisatie van het gebouwencomplex De Voorste Venne in Drunen. Doelstelling is om van de Voorste Venne het bruisende culturele hart van de gemeente Heusden te maken. Bibliotheek Drunen zal waarschijnlijk verhuizen naar dit complex. Hiervoor wordt door de gemeente een vlekkenplan ontwikkeld en worden er onderzoeken opgestart naar financiën, subsidies en terugvordering BTW. Bibliotheek Heusden heeft een programma van eisen opgesteld en een taxatie laten uitvoeren van het huidige bibliotheekgebouw. Te verwachten is dat de renovatie start in 2011. De tijdsfasering is nog onbekend, daarom gaat dit beleidsplan uit van de huidige situatie.
hoofdstuk twee van het beleidsplan schetsen we een aantal maatschappelijke ontwikkelingen en trends die rechtstreeks van invloed zijn op de organisatie en de werkzaamheden van bibliotheken. In hoofdstuk drie en vier treft u de landelijke ontwikkelingen binnen de bibliotheekorganisaties en de samenwerkingsverbanden. In hoofdstuk vijf en zes bespreken we de visie, missie en overtuiging van Bibliotheek Heusden en laten we zien wat we eind 2014 bereikt willen hebben. In hoofdstuk zeven geven we aan de hand van de vijf kernfuncties - warenhuis van informatie en kennis, centrum voor ontwikkeling en educatie, inspiratiebron voor lezen en literatuur, podium voor ontmoeting en debat en encyclopedie voor kunst en cultuur - uitgebreid een duidelijk beeld van onze doelen en activiteiten. In hoofdstuk acht en negen wordt nader ingegaan op de middelen, processen en functies die het de bibliotheek mogelijk moeten maken de genoemde producten en diensten te leveren, om de kernfuncties te realiseren.
2. Leeswijzer In dit beleidsplan vindt u de uitgangspunten en voornemens van Bibliotheek Heusden voor de periode tot en met 2014 en de achtergrond waartegen deze tot stand zijn gekomen. In
De financiële verantwoording komt in hoofdstuk negen aan de orde en in hoofdstuk 10 geven we een totaal overzicht hoe de visie vertaald wordt in acties.
4
BELEIDSPLAN 2011 - 2014
3. Ontwikkelingen
mensen een steeds grotere achterstand op: de zogenaamde informatiekloof. Bibliotheek Heusden ziet een belangrijke, blijvende rol in het mediawijs maken van deze groep. “Een leven lang leren” is een must in de huidige kennismaatschappij.
Samenleving Onze maatschappij is de afgelopen tientallen jaren sterk veranderd en blijft voortdurend in ontwikkeling. Op basis van onder meer economische, demografische en technologische ontwikkelingen is een maatschappij ontstaan waarin mensen ouder worden, zelfstandiger en mondiger zijn en meer keuzemogelijkheden hebben. Informatie en informatievoorziening drukken sinds de digitale (r)evolutie een steeds grotere stempel op deze maatschappij. Maar niet iedereen kan meekomen in die ontwikkeling, terwijl de kenniseconomie daar wel om vraagt. Ook het bibliotheekveld ontkomt niet aan de gevolgen van deze maatschappelijke ontwikkelingen. Bibliotheken kunnen en moeten een belangrijke rol gaan vervullen in de (digitale) informatievoorziening. We signaleren een aantal trends, die we nader beschouwen in relatie tot onze werkzaamheden: - Vergrijzing - Kenniseconomie - Informatiekloof - Eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid - 24-uurseconomie - Levenslange lidmaatschappen niet vanzelfsprekend - Eenzaamheid onder ouderen.
- De overheid legt veel nadruk op zelfredzaamheid en eigen verantwoording. Snel de juiste informatie kunnen vinden, is daarvoor onontbeerlijk. Mensen moeten mediawijs worden en bibliotheek Heusden heeft de faciliteiten in huis om mensen hierin te ondersteunen. - De tijdsbesteding van Nederlanders is veranderd door de 24-uurseconomie. Er is steeds meer behoefte aan dienstverlening op andere tijden dan de reguliere winkel- en kantooropeningstijden. Bibliotheek Heusden moet kritisch kijken naar haar digitale bereikbaarheid en naar de openingstijden van haar vestigingen. Bovendien moeten we beter inspelen op de gevolgen van de 24-uurseconomie door meer gemaksdiensten aan te bieden. - Levenslange lidmaatschappen zijn minder vanzelfsprekend geworden. Landelijk is er al vele jaren een terugloop in het bibliotheekgebruik, zo ook in Heusden. We verwachten dat we door gerichte marketing- en promotiecampagnes het ledenaantal kunnen stabiliseren. Het aantal bezoekers zal waarschijnlijk niet stijgen, steeds meer klanten maken immers gebruik van onze online-diensten. Bibliotheek Heusden verwacht wel dat het websitebezoek zal toenemen.
- Nederland vergrijst, maar ouderen blijven steeds langer vitaal en mobiel. Ze hebben relatief veel te besteden en beschikken over veel vrije tijd. Binnen deze groep bevinden zich relatief veel cultuurgenieters en mensen die verdieping zoeken. Bibliotheek Heusden kan deze mensen met haar uitgebreide culturele aanbod goed bedienen.
- Onder ouderen heerst veel verborgen eenzaamheid. Er is behoefte aan ontmoeting. Bibliotheek Heusden wil ouderen een plek bieden waar ontmoetingen spontaan kunnen ontstaan en georganiseerd kunnen plaatsvinden rondom thema’s en interesses. Leeskringen krijgen veel aandacht en er komt een vernieuwd aanbod.
- Vanuit het belang van de kenniseconomie voor Nederland is er veel aandacht voor educatie en onderwijs. Een belangrijke ontwikkeling in het onderwijs is de begeleiding van het kind vanaf zijn geboorte tot en met het voortgezet onderwijs. De afstemming van die begeleiding gebeurt binnen de gemeente via de Lokale Educatieve Agenda. Bibliotheek Heusden heeft veel ervaring in de begeleiding van jeugd en jongeren tijdens en na schooltijd en is hierin een belangrijke partner voor de gemeente.
Media Toegang tot media en informatie wordt steeds belangrijker. De openbare bibliotheek dient in te spelen op ontwikkelingen op het gebied van de media zoals de oprukkende beeldcultuur, de substitutie van schriftelijke door digitale media en een groeiend belang van mondeling informatieve dienstverlening. Naast zelfwerkzaamheid is maatwerkbegeleiding nodig.
- Door de snelheid van de digitale ontwikkelingen en de inzet van nieuwe media loopt een grote groep
5
Om de noodzakelijke kernfuncties van de bibliotheek in stand te houden, zullen bibliotheken zich moeten ontwikkelen. Het SCP geeft daarbij de volgende (inhoudelijke) handreikingen: • Maak content beter vindbaar • Maak de collectie hybride • Ga op de gebruiker af • Beschouw de ontlezing en ontlening niet als onvermijdelijk gegeven en schrijf het boek niet af • Personaliseer de dienstverlening en doe hiertoe marktonderzoek • Diversifieer de toegang tot digitale content • Maak keuzes in de gidsfuncties • Ondersteun burgers in de ontwikkeling van informatievaardigheden en, breder, in mediawijsheid • Zorg voor lokale verankering enerzijds (frontoffice taken) en landelijke verankering anderzijds (backoffice taken) • Diversifieer de fysieke vestigingen nader in de dienstverlening.
Informatie- en communicatietechnologie (ict) Er zijn veel ontwikkelingen in media en communicatie die van belang zijn voor het functioneren van de bibliotheek. De bibliotheek heeft door de tijden heen klanten geholpen hun weg te vinden in de hoeveelheid van informatiebronnen. Met de toename van digitale informatiebronnen zijn er zeer complexe zoekprocessen bij gekomen. De digitalisering heeft de informatievoorziening ingrijpend veranderd: sneller, ruimer, toegankelijker, internationaler, persoonlijker. De wereld is gemedialiseerd. Om in deze maatschappij zijn weg te kunnen vinden moet de burger beschikken over kennis en vaardigheden. De burger moet ‘mediawijs’ worden. Branche De bibliotheekbranche is volop in beweging. In 2008 verscheen het rapport “De openbare bibliotheek: tien jaar van nu” van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). Dit rapport beschrijft op basis van de huidige ontwikkelingen dat de bibliotheek in haar huidige vorm in de verdere toekomst (tien jaar en verder) geen bestaansrecht meer heeft. Ook de gezamenlijke Nederlandse Bibliotheken (Vereniging Openbare Bibliotheken) onderschrijven dit beeld met het rapport ‘De agenda voor de Toekomst”.
Overheid Overheden signaleren deze trends en spelen er op in, gezien het belang dat zij hechten aan de openbare bibliotheek. (Ex)minister Plasterk heeft naar aanleiding van het SCP-rapport de Adviescommissie
6
BELEIDSPLAN 2011 - 2014
Bibliotheekinnovatie gevraagd een plan op te stellen voor de bibliotheekinnovatie voor de periode 20092012. Dit plan heeft als doel de focus van het vernieuwingsproces te verscherpen en het tempo van innovatie te vergroten. De (ex) minister gaat mee met het advies om komende beleidsperiode drie programmalijnen te hanteren: ontwikkeling van digitale infrastructuur, innovatie van producten en diensten en innovatie van beleid (collectie, HRM en marketing). Het eerste programma moet een centrale aansturing en uitvoering krijgen, de andere onderdelen moeten een centrale regie krijgen. Hiervoor is met ingang van 1 januari 2010 de VOB opgesplitst in een branchevereniging en een nieuw sectorinstituut dat verantwoordelijk wordt voor de innovatie. Daarnaast is een afzonderlijke stichting opgericht (Bibliotheek.nl) waar de producten en diensten van de landelijke digitale bibliotheek ondergebracht zullen worden.
samenwerkingsverband tussen de Vereniging van Brabantse Bibliotheken (BNB) en de provinciale bibliotheekserviceorganisatie Cubiss. Onder de naam Brabantse Netwerkbibliotheek worden alle netwerkprojecten uitgevoerd die door de provincie worden gesubsidieerd. Eind 2009 is gezamenlijk een meerjarenbeleidsplan vastgesteld met daarin de doelen voor de komende jaren (2010-2012). Net nu de situatie is bereikt waarin de samenwerking redelijk effectief is, heeft het provinciebestuur zich onlangs voorgenomen de subsidie aan het netwerk, in concreto aan Cubiss, met ingang van 2015 stop te zetten als onderdeel van een grote bezuinigingsoperatie. Het huidige beleidsplan kan waarschijnlijk nog worden uitgevoerd. Het netwerk heeft besloten tot een gezamenlijke actie in het voorkomen van deze rigoureuze bezuiniging. De Vereniging van Brabantse Bibliotheken bestaat nu uit vijf commissies, een bestuur en de algemene ledenvergadering ofwel het directieoverleg van de 22 directeuren (DOBB). In de commissies werken de specialisten van Cubiss samen met specialisten uit het veld en directeuren fungeren als voorzitters (vicevoorzitters) en leden. Deze combinatie van beleidsmakers, specialisten en ervaringsdeskundigen stimuleert de haalbaarheid van projecten en het draagvlak in de bibliotheekorganisaties. De commissies bereiden onder meer het beleid voor en bespreken projectvoorstellen. Bibliotheek Heusden ondersteunt landelijke ontwikkelingen en projecten. De bibliotheek maakt ook deel uit van het BNB en participeert (waar mogelijk) in netwerkprojecten. Bibliotheek Heusden is in grote mate afhankelijk van het netwerk voor het bewerkstelligen van innovatie, bijvoorbeeld op het gebied van de digitale bibliotheek. Voor een individuele bibliotheek ontbreekt het aan middelen en kennis om dit goed op te pakken. Bovendien zijn voor de digitale bibliotheek, gemeente- of provinciale grenzen niet relevant. Juist de koppeling van bestanden, collecties en kennis biedt mogelijkheden en wordt nu landelijk uitgewerkt. Marketing en HRM zijn ook landelijke beleidsterreinen. Het netwerk geeft ruimte voor innovatie, efficiency en kennisdeling, waardoor meer ruimte ontstaat voor de levering van lokaal maatwerk.
Het bibliotheekcharter 2010-2012 In 2010 is het bibliotheekcharter tot stand gekomen. In het bibliotheekcharter zijn door het Rijk, de provincies, de gemeenten en de bibliotheeksector afspraken vastgelegd over de rolverdeling tussen de partijen en de doelen van de bibliotheekinnovatie 2010-2012. Samenwerken Bibliotheken hebben de afgelopen jaren veel aandacht besteed aan de structuur van het stelsel en met de vorming van de basisbibliotheken en het netwerkstelsel is de fundering gelegd. Eind 2009 is de Brabantse Netwerkbibliotheek (BNB) opgericht. De Brabantse Netwerkbibliotheek is een
7
4. Historie
cultuureducatie in de gemeente Heusden. De doelgroepen hiervoor zijn de twintig basisscholen, school voor het voortgezet onderwijs D’Oultremontcollege en lokale aanbieders van kunst, cultuur en erfgoed. De bibliotheek participeert in de stuurgroep met centrum voor de kunsten de Aleph, Voorste Venne, basisonderwijs, middelbaar onderwijs en gemeente en neemt enthousiast deel aan de cultuurmarkten, de cultour en andere activiteiten. Ook participeert de bibliotheek in het gemeentelijke netwerk LEA (Lokale Educatieve Agenda) met als doel het bestrijden van onderwijsachterstanden. De bibliotheek is niet zozeer betrokken bij de ontwikkeling van de LEA, wel bij de uitvoering in het VVE-beleid (Voor- en Vroegschoolse Educatie).
Landelijke organisaties bibliotheekwerk. In 2009 heeft er een ontvlechting van de activiteiten van de branchevereniging (Vereniging Openbare Bibliotheken) plaatsgevonden. Per 1 januari 2010 zijn een nieuwe branchevereniging, een sectorinstituut en een stichting Bibliotheek.nl opgericht. De drie instituten stellen gezamenlijk een collectieve agenda op. De branchevereniging Openbare Bibliotheken De branchevereniging heeft dienstverlening aan de leden, belangenbehartiging, ontmoeting en informatieuitwisseling als taken. De branchevereniging is tevens werkgeversorganisatie en Cao-partij. In samenhang hiermee houdt de branchevereniging zich bezig met HRM, arbobeleid en marketing. De branchevereniging wordt bekostigd door de leden.
De bibliotheek heeft ingezet voor deelname aan de MFA Vliedberg en heeft er in juli 2010 een mooie bibliotheekvoorziening (Brede School Bibliotheek) kunnen realiseren.
De Stichting Sectorinstituut Openbare Bibliotheken Het sectorinstituut verricht besteltaken (zoals afstemming en coördinatie, educatie-informatie en leesbevordering) voor de openbare bibliotheeksector. Het sectorinstituut besteedt in het bijzonder aandacht aan de digitale bibliotheek, kwaliteitszorg en certificering, aan het landelijk collectiebeleid, het bevorderen van beroepsopleidingen en de lectuurvoorziening voor leesgehandicapten.
5. Oriëntatie De openbare bibliotheek is een belangrijke maatschappelijke voorziening die garant staat voor betrouwbare, objectieve informatie. Ze draagt bij aan de vorming van creatieve, mondige en ontwikkelde burgers. Als meest bezochte publieke voorziening is de bibliotheek ook bij uitstek geschikt om een spilfunctie te vervullen in de samenleving, bijvoorbeeld bij het vergroten van de maatschappelijke of culturele participatie, het trainen van informatievaardigheden en het behoud van de leefbaarheid in kleine kernen. De informatiemarkt beïnvloedt steeds sterker de rol van de bibliotheek in de samenleving. De wereld om ons heen verandert en de ontwikkelingen voltrekken zich in een razendsnel tempo. Elke minuut wordt tien uur aan materiaal op YouTube gezet. Elke dag ontstaan 120.000 nieuwe weblogs op internet. Het totaal bedraagt inmiddels 72.000.000 weblogs. De veelheid aan gegevens maakt de informatiemarkt onoverzichtelijk. De betrouwbaarheid van bronnen is niet altijd te achterhalen. Wie goed geïnformeerd is, heeft in onze kennismaatschappij duidelijk een streepje voor. Maar hoe vind je nu het snelst de juiste informatie? De bibliotheek is dé specialist in het ordenen en pasklaar aanbieden van kennis en informatie uit alle mogelijke bronnen!
Stichting Bibliotheek.nl De Stichting Bibliotheek.nl heeft het ontwikkelen, exploiteren en in stand houden van de landelijke digitale openbare bibliotheek op internet als taak. De samenwerking met bibliotheek Waalwijk is per 1 januari 2010 stopgezet in verband met fusie bibliotheek Waalwijk en Bibliotheek Midden-Brabant (Tilburg). De bibliotheek nam deel aan diverse gemeentelijke netwerken op het gebied van de beleidsterreinen educatie, informatie en cultuur. In deze netwerken participeren directeuren, vakspecialisten en beleidsmedewerkers afkomstig uit onderwijsinstellingen, culturele organisaties en de gemeente. De participatie in netwerken is een wezenlijk onderdeel van de taken van het bibliotheekteam om de organisatie zichtbaar te maken. Bibliotheek Heusden participeert in het Trefpunt Cultuureducatie Heusden, met als doel het behouden, doorontwikkelen en versterken van
8
BELEIDSPLAN 2011 - 2014
6. Missie en visie
informeren over de vraag naar en de kwaliteit van haar producten en diensten om vervolgens tot een juiste match daartussen te komen. De bibliotheek draagt bij aan zinvolle vrijetijdsbesteding, aan ontspanning, ontmoeting en sociale cohesie. Zij geeft gelegenheid tot raadplegen van media en leent media uit. Daarnaast organiseert zij een aantrekkelijk lezingenprogramma en voert zij projecten uit gericht op cultuurparticipatie, leesbevordering en mediawijsheid. Iedereen kan gebruik maken van de faciliteiten in de bibliotheek. Voor sommige diensten moet worden betaald. De klanten, de gemeente en andere voor de dienstverlening van de bibliotheek relevante organisaties, worden regelmatig geïnformeerd over en betrokken bij de samenstelling van het aanbod.
6.1 Missie De historische taak van de bibliotheek is gelegen in leesbevordering. Boeken en gedrukte informatie zijn van oudsher kernproducten van de bibliotheek. Vanuit deze functie en missie heeft de bibliotheek steeds gezocht naar vernieuwing van aanbod en activiteiten. De klant staat steeds centraal.
Bibliotheek Heusden is een laagdrempelig en betrouwbaar informatie- en ontmoetingspunt. Als spil in de lokale gemeenschap zoekt Bibliotheek Heusden samenwerking met gebruikers en organisaties op sociaal, educatief en cultureel gebied. Plezier in lezen staat voorop, maar ook het vergroten van taalvaardigheid, brede algemene ontwikkeling en mediawijsheid.
Vraaggericht, innovatief en ondernemend De bibliotheek Heusden gaat vraaggericht, innovatief en ondernemend te werk. ‘Vraaggericht’ is niet gelijk aan ‘u vraagt, wij draaien’. Wél dat oren en ogen open staan voor wat klanten van de basisbibliotheek verwachten. ‘Innovatief’ staat voor (bijdragen aan) de ontwikkeling van (ver)nieuw(d)e producten en diensten, maar ook voor het bereiken van nieuwe klantgroepen. De bibliotheek staat kritisch ten opzichte van verantwoord bibliotheekwerk. Ze spant zich in om zoveel mogelijk
6.2 Visie Algemeen Het bibliotheekwerk in Heusden wordt verricht vanuit een visie op een moderne basisbibliotheek, die hieronder is uitgeschreven en die ook wordt uitgedragen naar de klanten. Via markt- en gebruikersonderzoeken laat de bibliotheek zich
9
inwoners van de gemeente te bereiken en schenkt speciale aandacht aan mensen die niet zo vaardig zijn in de omgang met boeken en elektronische media. Ze werkt daarin samen met derden, ook buiten de bibliotheekbranche. Bibliotheek Heusden is een actieve bibliotheek, die zelf haar markt opzoekt. Soms in huis - door het realiseren van bijvoorbeeld een informatiepunt (UITpunt) – en soms op andere locaties als aantrekkelijke partner van andere instellingen of individuen. Daartoe participeert Bibliotheek Heusden in de revitalisatie van de Voorste Venne. Doel hierbij is om van de Voorste Venne het bruisende culturele hart van de gemeente Heusden te maken. Door samenwerking met andere culturele instellingen, zoals centrum voor de kunsten de Aleph, De Voorste Venne, het poppentheater de Dwerg e.a. kan de bibliotheek synergie en vernieuwing in activiteitenaanbod en openingstijden realiseren. Door een andere (vernieuwde) inrichting, het zogeheten “retailconcept”, kan de bibliotheek bibliotheekgebruikers meer en op een andere manier gebruik laten maken van haar producten- en dienstenaanbod. De herontwikkeling van de kern Oud-heusden wordt in deze beleidsperiode door de gemeente uitgevoerd. De bibliotheek zal actief meedenken en meewerken. In 2010 is in het multifunctionele gebouw Caleidoscoop in de wijk Vliedberg een brede school bibliotheek gerealiseerd. Ook daar is de samenwerking met andere partners belangrijk voor de leesbevordering.
• het beter begrijpen van mensen en culturen • het bevorderen van het lezen en het vergroten van actieve en passieve taalvaardigheid • het vergroten van mediawijsheid • het bevorderen van participatie aan het cultureel leven in de gemeente • zinvolle vrijetijdsbesteding. Bibliotheek Heusden werkt met overtuiging aan deze missie, denkend aan 2015 zien wij: Informatiecentrum De bibliotheek is een informatiecentrum met een grote diversiteit aan informatie-uitingen. Naast directe contacten tussen klant en dienstverlener zijn er tal van (virtuele) contacten. Gebruikers kunnen grasduinen en hun keuze tot zich nemen ter plekke, thuis, op school of op de werkplek. Ze kunnen ook met een gerichte vraag snel iets van hun gading vinden. Via wisselende kleinschalige presentaties worden ze geattendeerd op actuele en (al dan niet voor de eigen regio) interessante zaken. We bieden organisaties in ons werkgebied een platform om informatie bij hun doelgroep te krijgen, zoals het bestaande UITpunt. Verder verwijzen we mensen door naar de juiste informatieleverancier, naar lokale organisaties en naar digitale informatiebronnen. Digitaal centrum De explosieve ontwikkeling van ICT en het internet is ook zichtbaar in de bibliotheek: zoals aansluiting op landelijke portal Nationale Bibliotheek Catalogus (bevat collecties van alle openbare en universiteitsbibliotheken, Koninklijke Bibliotheek en Digitale bibliotheek der Nederlandse letteren), nieuwe faciliteiten voor het publiek in de vorm van wifi en (gratis)internet, werkplekken met draadloos internet, een geactualiseerde website, één uniform provinciaal bibliotheeksysteem en 24 uur bereikbaarheid. Klanten kunnen een aanbod op maat krijgen: op basis van hun leengeschiedenis attenderen we hen op nieuwe boeken of DVD’s in hun favoriete genre of boeken van hun lievelingsauteur. Zij krijgen een berichtje als hun favoriete auteur op bezoek komt en natuurlijk worden mensen geattendeerd over de afloop van de uitleentermijn. Ze kunnen zich online inschrijven voor cursussen en lezingen en alle diensten meteen afrekenen. Het grote voordeel van de digitale bibliotheek is dat klanten zelf het tijdstip bepalen
Inspirerende werkgever Bibliotheek Heusden biedt haar personeel een prettige werkomgeving. De organisatie daagt uit om eigen talenten te ontwikkelen en ondernemend te zijn. Het personeel kan maatwerk leveren door gepaste scholing te kiezen. Medewerkers zijn trots op de organisatie en voelen zich er thuis. Basisvoorziening De bibliotheek maakt deel uit van het sociaalcultureel voorzieningenstelsel in de regio en draagt bij aan de maatschappelijke en overheidsdoelen gericht op: • het beter geïnformeerd zijn en daardoor beter functioneren van mensen in de kennismaatschappij
10
BELEIDSPLAN 2011 - 2014
waarop ze deze bezoeken (24/7). De meerwaarde van de bibliotheek zit in haar gidsen adviesfunctie voor het gebruik van ICT. In de bibliotheek is een mediacentrum aanwezig waar kinderen en volwassenen kennis kunnen opdoen over nieuwe technologische ontwikkelingen, zoals e-bookreaders en gamesconsoles.
die zich via het gebruik van media willen ontspannen en/of informeren in de meest brede zin van het woord. De bibliotheek heeft op het gebied van de traditionele en moderne media een culturele, een educatieve, een recreatieve en een verblijfsfunctie. Tevens heeft zij bijzondere aandacht voor: • kinderen van 0-12 jaar (jeugd) en hun ouders; • jongeren (13-17 jaar) (al dan niet via het onderwijs); • senioren (55+) Voorts levert de bibliotheek specifieke diensten aan volwassenen (18 jaar en ouder) op basis van vraagpatronen. Verder worden medewerkers van kinderdagverblijven, peuterspeelzalen in de gemeente op maat bediend evenals leerkrachten in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Ten slotte verleent de bibliotheek diensten aan de gemeentelijke overheid, maatschappelijke en zorginstellingen en instellingen van kunst en cultuur. De bibliotheek wil meer mensen bereiken en bij die mensen meer bereiken.
Ontspannende media Naar verwachting blijft in het digitale tijdperk het gebruik van ontspannende boeken stabiel, mits wordt geïnvesteerd in service zoals snelheid, maatwerk en dienstverlening op afstand (internet, website). Bijzondere aandacht van de bibliotheek gaat uit naar de leeskringen. Er zal een vernieuwd aanbod worden samengesteld. De inrichting van de bibliotheek is aantrekkelijk en in de presentatie is meer aandacht voor attendering (retailconcept). Overigens gebeurt dit ook via het internet en de website. Voor kinderen en jongeren die veelal via de media, elkaar of ouders worden geattendeerd, zijn veel populaire titels beschikbaar. In het algemeen neemt de beeldcultuur in de ontspannende sfeer toe. De bibliotheek speelt daarop in met haar gevarieerde collectie cd-roms, games, daisy-roms en dvd’s. Voor audiovisuele materialen worden de leenkosten aan de klant doorberekend. Het aanbod van de bibliotheek zal ook e-bookreaders en content bevatten.
Samenwerken. Samen met andere organisaties op sociaal, educatief, cultureel en informatief gebied schept het bibliotheekwerk in de gemeente voorwaarden voor individuen en maatschappelijke groeperingen om een actieve rol te spelen in de samenleving. De bibliotheek voorziet hen van informatie, bevordert het lezen en begeleidt hen in het gebruik van schriftelijke, audiovisuele en digitale materialen.
Ontspannings- en ontmoetingsfunctie De ontspannings- en ontmoetingsfunctie van de bibliotheek is sterk. De laatste jaren blijft het aantal bezoekers per dag, evenals de duur van een bezoek aan de bibliotheek stabiel. De verblijfskwaliteit van de bibliotheek biedt de mogelijkheid voor ontmoeting en ontspanning. Het streven is in alle accommodaties van de bibliotheek te werken met een herkenbare, aantrekkelijke basisformule voor de verblijfskwaliteit. De ontspannings- en ontmoetingsfunctie van de bibliotheek staat ook open voor nietleden. In deze beleidsperiode wordt de verhuizing van bibliotheekvestiging Drunen naar de multifunctionele accommodatie De Voorste Venne gerealiseerd evenals de herontwikkeling van de bibliotheekvestiging in Oud-Heusden.
De bibliotheek is een open en naar buitengerichte organisatie die samenwerking zoekt met: • overheden: op tal van beleidsterreinen (onderwijs, cultuur, welzijn, zorg, recreatie) maar in elk geval op het gebied van de informatie en voorlichting • het onderwijs en de kinderopvang: wisselcollecties, leesbevordering, media-educatie en advisering • ouderen- en zorgorganisaties: wisselcollecties, media-educatie en media-advisering en leesbevordering • de boekhandel: leesbevordering en promotionele activiteiten, onder meer tijdens de boekenweek • derden die een informatiefunctie hebben • met cultuurinstellingen: promotionele, bemiddelende, adviserende en uitvoerende (culturele) activiteiten • met verenigingen in de gemeente • met collegae in de branche op (inter)regionaal, provinciaal en landelijk niveau.
De doelgroepen. De bibliotheek is er voor alle burgers in de gemeente
11
7. Doelen en activiteiten
Activiteiten De bibliotheek: • Biedt met de collectie als basis, mogelijkheden tot uitlenen, raadplegen en vraagbemiddeling • Investeert in het uitbreiden van de informatiefunctie door aan te sluiten op het landelijk portal BibliotheekNederland.nl, door content beschikbaar te stellen voor thuisgebruik en de doorontwikkeling van Al@din (digitale vraagbaak) • Optimaliseert de eigen website met daaraan gerelateerde diensten en producten, zoals attendering afloop uitleentermijn, online inschrijven en online betalen voor diensten, lezingen en workshops en een boekencarrousel met de nieuwste boeken • Onderzoekt de gebruiksmogelijkheden van chatten, weblogs, Youtube, Hyves en Twitter • Attendeert klanten, op basis van hun leengeschiedenis, op nieuwe boeken en andere media in hun favoriete genre of op boeken van hun lievelingsauteur, op workshops, lezingen en op unieke boeken die kunnen worden aangevraagd • Biedt klanten de mogelijkheid zelf informatie toe te voegen, zoals recensies, lijsten van gelezen boeken, toplijsten, persoonlijke voorkeuren etc.
Om de visie te kunnen realiseren werkt Bibliotheek Heusden vanuit vijf kernfuncties: • Warenhuis van informatie en kennis • Centrum voor ontwikkeling en educatie • Inspiratiebron voor lezen en literatuur • Podium voor ontmoeting en debat • Encyclopedie voor kunst en cultuur 7.1 Warenhuis van informatie en kennis Informatie is voor iedereen beschikbaar. De bibliotheek is bij uitstek de plek waar fysiek en virtueel inhoud wordt gegeven aan de toegankelijkheid van informatie via de raadpleeg- en inlichtingenfunctie. De bibliotheek heeft een (digitale) gidsfunctie. Goed opgeleide professionals helpen de burger op weg om antwoord op zijn vraag te vinden, om kennis op te doen. Doel De bibliotheek is een kenniscentrum (onafhankelijk en objectief), dat helpt bij het vinden van informatie en het leren omgaan met nieuwe media.
12
BELEIDSPLAN 2011 - 2014
• Onderzoekt de mogelijkheid voor het gebruik van een zogenaamde “Piece of family”, een communicatiemiddel ontworpen voor ouderen, waarmee zij online met familie kunnen communiceren. Het is een boek met in de kaft een scanner en binnenin een schrijfblok waarop verhalen worden geschreven • Neemt deel aan het project “Gastlenen in Brabant” van het DOBB.
Door mensen uit verschillende doelgroepen toegang te bieden tot cursus- en studiefaciliteiten, door een relevante collectie samen te stellen, door een Leesen Schrijfplein voor laaggeletterden en door aantrekkelijke activiteiten te organiseren. Doel Bibliotheekgebruikers en gebruikersgroepen in de gelegenheid stellen op laagdrempelige wijze kennis en vaardigheden aan te leren op diverse gebieden, hen wegwijs maken in de dienstverlening van de bibliotheek en (in geval van leerkrachten in het onderwijs) ondersteunen bij eigen media-educatieve activiteiten.
7.2 Centrum voor ontwikkeling en educatie Als partner in leesbevordering, cultuureducatie en media-educatie. Onder de educatieve functie van de bibliotheek vallen alle activiteiten die het aanleren van vaardigheden en kennis tot doel hebben. De bibliotheek onderscheidt vóór- en vroegschoolse educatie, onderwijsondersteunende diensten ten behoeve van het basis- en voortgezet onderwijs (bijvoorbeeld introductiebezoeken, virtuele mediatheek, werkplekken met PC’s, ondersteuning leerkrachten), volwasseneneducatie, mediaeducatie in de bibliotheekvestigingen (bijvoorbeeld wegwijs maken in het media-aanbod) en project-, thema- en wisselcollecties voor diverse doelgroepen (fysiek en virtueel).
Activiteiten De bibliotheek: • Verzorgt bibliotheekinstructies en –introducties aan scholen, ouderen, nieuwkomers en andere groepen • Realiseert een mediacentrum in de vestiging OudHeusden en verzorgt cursussen op mediagebied, zoals het online zoeken naar informatie, het kunnen communiceren met nieuwe media, het herkennen van nepwebsites, Photoshoppen etc.
13
• Optimaliseert de informatiepunten Lees&Schrijfplein en Makkelijk Lezenplein (MLP) • Realiseert een informatiepunt Werkzat. Werkzat is een educatief, multimediaal project waarin mensen geholpen worden naar een verandering in hun werksituatie • Ontwikkelt project, thema- en wisselcollecties voor het vroeg- en voorschools onderwijs en basisonderwijs • Onderzoekt de wensen en behoeften van de Buitenschoolse Opvang (BSO) en realiseert een aanbod voor deze doelgroep • Verankert de brede school bibliotheek Caleidoscoop in de wijk Vliedberg door leesbevorderingactiviteiten en mediawijsheid • Zet het project Boekstart stevig in de markt en organiseert activiteiten voor ouders en hun baby’s • Realiseert en optimaliseert een structureel programma (projecten Voortouw en Rode Draad) voor het vroeg- en voorschools- en basis onderwijs • Biedt de mogelijkheid voor maatschappelijke stages aan het voortgezet onderwijs.
door het beschikbaar stellen van boeken en informatie, door het beschikbaar stellen van ruimte, door bemiddeling in het opstarten van nieuwe leeskringen, begeleiding en het realiseren van een weblog • Organiseert leesbevorderingsactiviteiten zoals de (kinder) boekenweek, voorleeswedstrijden, voorleesdagen, schrijversbezoeken, literaire lezingen • Realiseert een aanbod e-bookreaders en het downloaden en uitlenen van e-books • Optimaliseert de collectie luisterboeken. Het luisterboek is aan een opmars bezig, veel (oudere) mensen kiezen voor het gemak en comfort. Daarnaast is het een uitkomst voor mensen met een visuele handicap • Ontwikkelt leesbevorderingsprojecten voor het onderwijs of maakt landelijke of regionaal ontwikkelde projecten op maat voor de eigen regio • Vernieuwt het aanbod voor het voortgezet onderwijs met de volgende projecten: Lezen met sterren, Read2Me, Boekdelen en de Cultuurweek (schrijver op bezoek).
7.3 Inspiratiebron voor lezen en literatuur Leesbevordering is een kerntaak van openbare bibliotheken. Het inzicht is inmiddels algemeen dat literair lezen een noodzakelijke basis voor begrijpend lezen is. Om de leesvaardigheid te stimuleren en de fantasie te prikkelen heeft Bibliotheek Heusden een doorlopende leeslijn gerealiseerd voor kinderen van 0 tot en met 12 jaar (projecten Boekstart, Voortouw en Rode Draad). De bibliotheek wil een inspiratiebron zijn voor lezen en literatuur. We willen onze klanten uitnodigen te genieten van het lezen. Boeken zijn nog altijd populair als media voor ontspanning en wegdromen uit de realiteit. De bibliotheek is nu en in de toekomst de plek om boeken te kunnen lenen en te lezen. Voor jong en oud een bron van plezier.
7.4 Podium voor ontmoeting en debat Als ontmoetingspunt speelt de bibliotheek een belangrijke rol. De bibliotheek biedt ruimte voor lokale initiatieven, voor debat over maatschappelijke thema’s, voor voorlichting over diverse onderwerpen en voor kennismaking met schrijvers, dichters, muzikanten en kunstenaars. De bibliotheek is een plek waar je altijd terecht kunt, waar je niets verplicht bent en waar je veilig (vertrouwd) bent. Doel De bibliotheek biedt voor de burger, het verenigingsleven en overigen een laagdrempelige ontspannings- en ontmoetingsplek. Activiteiten De bibliotheek: • organiseert al dan niet met derden in haar vestigingen kleinschalige muziekvoorstellingen, lezingen (literair en anderszins) en tentoonstellingen; • biedt (amateur)kunstenaars de mogelijkheid eigen werk te exposeren; • verbetert de verblijfsfunctie van haar vestigingen.
Doel: De bibliotheek wil op laagdrempelige wijze het leesplezier en de leesvaardigheid van de burger vergroten. Het gaat ook om het inlopen van taalachterstanden van jeugdigen en het stimuleren van hun taalontwikkeling en woordenschat. Activiteiten De bibliotheek: • Realiseert contributievrijdom van 0 tot 18 jaar • Optimaliseert diensten aan leeskringen in de regio
14
BELEIDSPLAN 2011 - 2014
• realiseert digitale verhalentafels • realiseert een duidelijke profilering van de UITpunten • optimaliseert de samenwerking met het HBT en de gemeente binnen het project CultuurRijk Heusden.
7.5 Encyclopedie voor kunst en cultuur Door bekende en minder bekende kunst- en cultuurvormen op een aantrekkelijke manier bij de klant onder de aandacht te brengen. Door samenwerking met andere culturele instellingen geeft de bibliotheek informatie over presentaties, tentoonstellingen, over muziek- en toneeluitvoeringen. Het UITpunt Heusden biedt informatie over professionele en amateurkunst, lezingen, muziekuitvoeringen, programma-informatie voor het brede publiek. De bibliotheek organiseert tentoonstellingen en neemt deel aan het Trefpunt voor Cultuureducatie en geeft daarmee een impuls aan cultuureducatie in het basis- en voortgezet onderwijs. Tenslotte faciliteert de bibliotheek cultuur en culturele activiteiten door derden.
Meerwaarde Deze kernfuncties leiden tot een verbreding en verdieping van de bibliotheekfunctie, tot vergroting van het bereik. Er ontstaat een brede, toegankelijke en onafhankelijke informatievoorziening. Er ontstaat een basisbibliotheek met een groter maatschappelijk rendement.
8. Instrumenten Doel Het verruimen van het cultuurbereik in de gemeente door de bibliotheekgebruiker in aanraking te brengen met meer kunstdisciplines en zijn kennis te vergroten.
Instrumenten omvatten de middelen, processen en functies die het de bibliotheek mogelijk moeten maken de genoemde producten en diensten te leveren, om de kernfuncties te realiseren. De bibliotheek kent de instrumenten: • personeel • collectie • bibliotheek- en kantoorautomatisering • gebouw/toegankelijkheid • netwerk.
Activiteiten De biliotheek: • realiseert een cultuuraanbod voor het voortgezet onderwijs • neemt deel aan het Trefpunt Cultuureducatie Heusden • onderzoekt de mogelijkheden tot samenwerking met het cultureel erfgoed in de gemeente, zoals de heemkundekring en het archief
8.1 Personeel Tot dit instrument rekenen we behalve personeel ook organisatie, werkwijze en cultuur. De
15
bibliotheek is juridisch verantwoordelijk voor de directie- en werkgeversfunctie, waaronder ook de personeelsfunctie. Daaronder vallen onder meer deskundigheidsbevordering, functie-innovatie, flexibele inzet van het personeel in de diverse vestigingen en competentiemanagement.
verschuiving van de inname- en uitleenfunctie naar een advies-, begeleidings- en servicefunctie en er wordt gewerkt in teamverband. De subsidiënten krijgen een kwalitatief betere, effectievere en efficiëntere bibliotheek. 8.2 Collectie Het instrument collectie (inclusief content) richt zich op de collectiesamenstelling en de wijze van collectioneren. We onderscheiden verschillende collecties: ontspannende en informatieve collecties, schriftelijke, audiovisuele en digitale collecties (bibliotheek.nl: centrale collectie, landelijk lenen, gastlenen, etc.), wissel-, themaen projectcollecties. Uitgangspunt is dat de collectie van een bibliotheek deel uitmaakt van een grotere collectie op provinciaal en landelijk niveau. Bij het collectioneren doen zich allerlei deelprocessen voor zoals selecteren, bestellen, ontvangen, uitleen klaar maken, inwerken (o.a. in catalogus), distribueren, opruimen en saneren.
Doel Evaluatie, kwaliteit en deskundigheid worden toegevoegd aan het nu nog overwegend op uitvoering gerichte karakter van het werk. De personeelsformatie wordt efficiënter ingezet. Activiteiten Bibliotheek Heusden: • besteedt aandacht aan de opleiding- en ontwikkelingsmogelijkheden van haar medewerkers • schoolt medewerkers klantenservice bij voor bibliotheektechnische taken op mbo-niveau • werkt meer projectmatig en met werkteams • voert medewerkerstevredenheidsonderzoek uit • zet frontofficemedewerkers in vestigingsteams breder in. Hierdoor kunnen dienstverbanden worden verruimd en neemt de variatie in de werkzaamheden toe. Ook worden knelpunten in personele bezetting beter opgevangen • Schoolt medewerkers in mediawijsheid en retailtechnieken • Besteedt meer aandacht aan instroom nieuwe medewerkers. De veranderde bibliotheekwereld vraagt nieuwe competenties en vaardigheden. Nieuwe medewerkers die instromen moeten deze meebrengen en de organisatie hiermee een impuls geven. Tijdens het selectieproces letten we scherp op kwaliteit en inpassing in de bedrijfscultuur. De eerste aanstelling is vrijwel altijd tijdelijk en wordt op prestaties beoordeeld. Er is een introductiebeleid geformuleerd • De organisatiestructuur is gewijzigd. Er wordt gewerkt met een directieteam (directeur en adjunct-directeur) en drie domeinspecialisten. De komende vier jaren gaan we hard werken om onze ambities waar te maken, waarbij we kritisch kijken naar de inrichting van onze organisatie en de klanten bedrijfsprocessen.
Doel Dit instrument leidt tot een zo volledig mogelijke collectie media, die beschikbaar is voor alle leden en bibliotheekgebruikers op een zo efficiënt en rendabel mogelijke manier. Activiteiten: • Per vestiging worden de collectieprofielen geactualiseerd. Dit leidt tot: in omvang kleinere, op elkaar afgestemde en meer vraaggerichte collecties, een toename van kwaliteit en rendement van de collecties en een doelmatiger besteding van het aanschafbudget • Per vestiging worden de mogelijkheden voor het invoeren van het retailconcept bekeken • In de collectieprofielen wordt tevens rekening gehouden met een vraaggericht aanbod voor doelgroepen als kinderen van 0 tot 12 jaar en hun ouders; jongeren tussen 13 en 17 jaar; ouderen vanaf 55 jaar • Realisatie van een aanbod e-readers en content • Onderzoek naar mogelijkheden floating collecties • Thema-indeling voor de jeugdcollectie • Aansluiten bij landelijke en provinciale ontwikkelingen, zoals het gelaagde collectiebeleid, de gemeenschappelijke website-infrastructuur, de nationale bibliotheekcatalogus en het gemeenschappelijke centrale datawarehouse • Op basis van klantstromen en de collectieprofielen
Meerwaarde van de activiteiten Voor bibliotheekgebruikers leidt dit instrument in alle opzichten tot betere service door deskundig personeel. Medewerkers krijgen meer specialisatiemogelijkheden. Er ontstaat een
16
BELEIDSPLAN 2011 - 2014
wordt de omvang van de collectie per vestiging bepaald. Hiaten worden opgevangen door het onderling leenverkeer tussen de vestigingen van de bibliotheek en door deelname aan het landelijke project ‘Zoek & Boek’. Het project zorgt ervoor dat de klant - ongeacht waar deze zich bevindt - het object van zijn keuze kan zoeken binnen het totale netwerk van gekoppelde bibliotheeksystemen. Heeft de klant een titel gevonden dan geschiedt het aanvragen en bestellen volgens in het netwerk afgesproken spelregels. Het object wordt geleverd via de lokale bibliotheek. Voor de uitlening via het landelijk netwerk dient apart te worden betaald • Het is van belang dat de distributie van nieuwe en aangevraagde materialen tussen de vestigingen snel en soepel verloopt. Tussen de vestigingen van de bibliotheek vindt drie keer per week transport plaats. Een koeriersdienst zorgt voor distributie van de bovenlokaal aangeschafte en ingewerkte materialen naar de vestigingen (inclusief Brede School Bibliotheek), het onderling leenverkeer en eventuele interne poststukken • Het vervoer van gevraagde materialen via interbibliothecair leenverkeer, interfonothecair leenverkeer, (landelijke) informatie van NBD Biblion en de VOB vindt drie keer per week plaats via het landelijke transport • De collectie van de Brede School Bibliotheek Caleidoscoop wordt elk jaar met 10% vernieuwd en in overleg met de gebruikers aangevuld met andere materialen.
Doel De bibliotheek beschikt over toereikende, toegankelijke, beveiligde en storingsvrije ictinfrastructuur (en -apparatuur) die bij de tijd is. De capaciteit en service voldoen om publiek en personeel te bedienen
Activiteiten: • De bibliotheek heeft geen eigen systeembeheerder in dienst maar huurt deze deskundigheid in bij Cubiss. Deze beschikt over voldoende kennis en vaardigheden en volgt de ontwikkelingen in de digitale dienstverlening en ict-systemen ten behoeve van bruikbaarheid voor de bibliotheek. Ook de server is geplaatst bij Cubiss. Eventuele versnippering over (onderhouds)contracten behoort hiermee tot het verleden en de service is direct beschikbaar voor alle vestigingen (ook voor de Brede School Bibliotheek Caleidoscoop) • Alle vestigingen hebben voldoende basiskennis en -vaardigheden voor het gebruik van de bibliotheek- en kantoorautomatiseringssystemen. Voor verdergaande vragen en problemen is er een centrale helpdeskfunctie van Cubiss • Er is onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van 1 bibliotheeksysteem binnen de provincie, in verband met efficiëntie, kosten, implementeren nieuwe producten en diensten etc. Bibliotheek Heusden zal, indien financieel haalbaar, aansluiten bij de conclusies en aanbevelingen van dit onderzoek. Dit zou kunnen betekenen dat het bibliotheekautomatiseringssysteem vervangen moet worden • Aansluiting op de landelijke infrastructuur • Onderzoek naar de mogelijkheden van selfservice in vestiging Heusden • In de vestigingen krijgt het publiek met zo min mogelijk tussenkomst van het bibliotheekpersoneel
Meerwaarde van de activiteiten De bibliotheekgebruiker krijgt een bij zijn profiel passende collectie en service. Ook ontstaat een grotere titelspreiding en een betere verdeling van collectioneringswerkzaamheden. De efficiency en effectiviteit stijgen en de subsidiënten zien een doelmatige besteding van het collectiebudget. 8.3 Bibliotheek- en kantoorautomatisering Het bibliotheek- en kantoorautomatiseringssysteem beantwoorden aan door de brancheorganisatie VOB gestelde eisen. Zo is er een systeembeheerfunctie voor alle vestigingen, voldoende capaciteit aan apparatuur en deskundigheid, een beveiligd netwerk, een optimale ICT-voorziening in alle vestigingen voor het publiek. In de vestigingen Drunen en Vlijmen zijn de inname- en uitleenprocessen geautomatiseerd.
17
toegang tot internet en andere informatieve bestanden (selfservice) • De bibliotheek stimuleert het gebruik van www.bibliotheek.nl. De dienstverlening via internet wordt uitgebreid, met thuisgebruik databanken Literom, Uittrekselbank etc. • De bibliotheek neemt deel aan landelijke en regionale innovatieve projecten, zoals gastlenen, Zoek & Boek, de Brabantcatalogus en de Brabantpas.
biedt voldoende faciliteiten om grotere groepen te ontvangen (met name voor de maatschappelijke kernfunctie). In de overige gebouwen wordt de verblijfsfunctie verbeterd • Er wordt gestreefd naar een uitbreiding van openingsuren. Onderzoek naar mogelijkheden “onbemande” openingsuren • Per vestiging zijn de openingstijden zo dat de bibliotheek voldoet aan de certificeringseisen van de VOB. Wijzigingen in openingsuren vinden plaats mede op signalen uit klantenonderzoek en een analyse van uitleen- en bezoekersstatistieken. Onderzoek naar haalbaarheid opening op zaterdag voor vestiging Oud-Heusden • Het multifunctioneel gebruik van de bibliotheekaccommodatie(s) wordt bevorderd.
Meerwaarde van de activiteiten De gebruikers van het bibliotheeknetwerk en de bibliotheeksite krijgen een toereikende, toegankelijke, beveiligde en storingsvrije ict-infrastructuur en apparatuur die bij de tijd is met daar aan gekoppeld voldoende capaciteit en service.
Meerwaarde van de activiteiten Voor de bibliotheekgebruiker is er een gelaagd stelsel van vestigingen met op elkaar afgestemde openingstijden waardoor de bibliotheek als geheel beter bereikbaar wordt. De bibliotheek vergroot zo haar maatschappelijke functie.
8.4 Gebouw/toegankelijkheid Bij gebouw en toegankelijkheid gaat het om de inrichting en de kwaliteit van de bestaande vestigingen Drunen, Heusden en Vlijmen, en de efficiency en effectiviteit van de openingsuren. Vestigingen kunnen verschillen in grootte van collectie, accenten in de collectie, accenten in de informatiefunctie, aanwezigheid van specialisten en in aantallen openingsuren. Een en ander is mede afhankelijk van collectieprofielen, certificeringseisen van de VOB, gebruikersonderzoek en gemeentelijk beleid. In beginsel heeft iedere bibliotheekgebruiker in het werkgebied toegang tot het volledige dienstenpakket van de bibliotheek.
8.5 Netwerk Bibliotheken werken samen met derden, onder meer om het voorzieningenniveau in de bibliotheek te verbeteren. Potentiële partners zijn zowel aan de bibliotheek verwante semi-commerciële organisaties (boekhandel, Heusdens Buro voor Toerisme, Archief) als niet/semi-commerciële organisaties (culturele -, zorg - en maatschappelijke instellingen). Afhankelijk van het onderwerp en wie zich aandient, wordt aan de samenwerking gestalte gegeven. Dit geldt ook voor samenwerking met collegae in de branche (horizontaal met andere basisbibliotheken en verticaal met provinciale en landelijke bibliotheekorganisaties, ondermeer in het kader van het digitale netwerk en het bibliotheek netwerk).
Doel De huidige bibliotheekgebouwen (voorlopig) handhaven, efficiënter gebruiken en meer toegankelijk maken voor de gebruiker. Meegaan in de nieuwe lokale ontwikkelingen betreffende huisvesting Voorste Venne en herontwikkeling Kasteellaan Oudheusden.
Vanuit de VOB wordt sterk het idee van het bibliotheekbestel als netwerkorganisatie gepropageerd. In dit netwerk kunnen basisbibliotheken met hulp van twee andere niveaus van ondersteuning tot een optimale dienstverlening komen: het provinciaal netwerk en het landelijk netwerk. Het netwerk levert alles wat boven het organisatieniveau van de basisbibliotheek uitstijgt.
Activiteiten: • Er is een gelaagd stelsel van vestigingen die variëren in omvang en accenten in de collectie, accenten in de informatiefunctie, aanwezigheid van specialisten en openingsuren • Er is een Brede School Bibliotheek in MFA Caleidoscoop • Er wordt gestreefd naar een eenduidige uitstraling van de frontoffices • Minimaal één van de gebouwen van de bibliotheek
Doel Het verhogen van het rendement van de bibliotheek.
18
BELEIDSPLAN 2011 - 2014
Activiteiten Met niet-branchegenoten wordt op de volgende diensten samengewerkt. Diensten Themacollecties, project ‘Het Voortouw’, project Boekstart. Themacollecties Themakisten Wisselcollecties Collecties en adviseringslijsten voor ouders Bibliotheekinstructie-/introductie Cultureel programma Project ‘Het Voortouw’ Themacollecties Themakisten: project ‘De Rode Draad Wisselcollecties Collecties en adviseringslijsten voor ouders Advisering mediatheek Bibliotheekinstructie-/introductie Computer-/internetinstructie Cultureel programma Lees&Schrijfplein Boekendienst aan huis Materiaalvoorziening Leesbevorderingsprogramma Themakoffers Ontmoetingsfunctie Cultureel programma Aanbieden overheidsinformatie Culturele projecten Boekpromotie Cultureel programma Collectie Sprinterservice Voordeel met je biebpas Informatie Leeskringen: materialen en huisvesting Muziekscholen: cultureel programma Kunstenaarscollectief: exposities Voordeel met je biebpas Sponsoring Voordeel met je biebpas Informatiepunten Verkoop routes en kaarten Nieuwsbrief Wisselcollecties
Derden Consultatiebureaus Voorschoolse opvang (peuterspeelzalen; kinderdagverblijven; buitenschoolse opvang)
Onderwijs (basisonderwijs, voortgezet onderwijs, volksuniversiteiten en ROC’s)
Zorginstellingen
Verenigingsleven Overheid Boekhandel
Gezondheidsorganisaties Culturele organisaties
Lokale middenstand Heusdens Buro voor toerisme Woonveste
Met collegae in de branche wordt samengewerkt: • regionaal met andere (basis)bibliotheken; • provinciaal met de Provinciale Service Organisatie (PSO) Cubiss en vindt informatie-uitwisseling en afstemming van beleid plaats in het kader van het Directie Overleg Brabantse Bibliotheken; • landelijk met de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB).
Meerwaarde van de activiteiten De bibliotheek vergroot haar bereik, gaat nieuwe relaties aan en streeft naar verhoging van de eigen inkomsten. De voorziening wordt efficiënt gebruikt en heeft een brede maatschappelijke functie. De samenwerking met collegae in de branche leidt voor vrijwel alle instrumenten tot winst
19
9. Processen
klant over wat de bibliotheek heeft te bieden inclusief de (financieel-)administratieve aangelegenheden.
9.1 Klantenservice en uitleenproces De klantenservice is gericht op eenduidige en op de behoeften van de klant afgestemde condities voor gebruik van de bibliotheek. Tarieven, gebruiksvoorwaarden, diensten en service van de vestigingen zijn op elkaar afgestemd. De klantenservice richt zich ook op verbetering van de voorlichting, ledenwerving en -binding, administratie, managementinformatie (via interesse- en gebruiksprofielen) en behandeling van klachten.
Activiteiten: Klantenservice • In alle vestigingen van de bibliotheek heeft de klant te maken met dezelfde condities voor de aangeboden diensten. De uitleenvoorwaarden bevatten afspraken over aantallen te lenen materialen, uitleenperiodes voor de verschillende abonnementen • In de bibliotheek worden verschillende abonnementsvormen gehanteerd. Ze moeten klantvriendelijk, laagdrempelig en sociaal en bedrijfsmatig verantwoord zijn • Het streven is een contributievrijdom voor jeugd en jongeren tot 18 jaar • Aansluiten bij provinciale en/of landelijke tarievenstructuur • Het voorlichten van nieuwe leden en het in- en uitschrijven gebeurt op de vestigingen (in de frontoffice) of online. Het voorlichtingsbeleid en de -materialen (o.a. folder met uitleenreglement) zijn uniform. Leden kunnen online betalen voor alle diensten • Er is een gezamenlijke ledenadministratie voor aanmaningen, incasso bij openstaande boetes en automatische contributiebetalingen, deze zal verder geoptimaliseerd worden.
Het uitlenen en innemen van media noemen we het uitleenproces. Het Arbo-convenant van de VOB is er op van toepassing. In Drunen en Vlijmen is het inname- en uitleenproces geautomatiseerd door selfserviceapparaten. Voor zover dit bij klantenservice niet aan de orde is, gaat het uitleenproces ook over een nog betere afstemming van de uitleencondities, de mogelijkheid om op alle vestigingen te lenen en in te leveren, optimaliseren van het on-line reserveren, aanvragen en verlengen van huis uit, vervoer van media en de logistieke processen hiervan. Doel Eenduidige en op de behoeften van de klant afgestemde (financiële) condities voor gebruik van de bibliotheek en het optimaal informeren van de
20
BELEIDSPLAN 2011 - 2014
grotere variatie in (betaalde) gebruiksmogelijkheden is aantrekkelijk voor nieuwe leden. De service in alle vestigingen verloopt volgens één lijn, evenals de klachtenbehandeling waardoor herkenbaarheid, toegankelijkheid en klantvriendelijkheid van de bibliotheek toenemen. De inname- en uitleenprocessen voldoen aan het Arboconvenant. De subsidiegevers kunnen vertrouwen op een eenduidige en transparante dienstverlening.
Uitleenproces: • In Drunen en Vlijmen zijn de inname- en uitleenprocessen geautomatiseerd. Uren van de inname- en uitleenfunctie komen hierdoor vrij en kunnen worden ingezet om bijvoorbeeld de service te vergroten, meer maatwerk te leveren, de dienstverlening verder te ontwikkelen en openingsuren uit te breiden • Bibliotheekgebruikers kunnen in elke vestiging onder dezelfde condities materialen lenen, inleveren, reserveren en aanvragen via onderling en interbibliothecair leenverkeer • Op de website van de bibliotheek kan de gezamenlijke catalogus worden geraadpleegd. Bibliotheekgebruikers kunnen daarin ook zien of een titel aanwezig is en in welke vestiging. Tevens bestaat de mogelijkheid titels van huis uit te verlengen en te reserveren en ontvangen de bibliotheekgebruikers een attendering bij afloop van de uitleentermijn • Bibliotheekleden worden, op basis van hun leengegevens, geattendeerd op nieuwe boeken en andere media, op schrijversbezoeken, workshops en lezingen
9.2 Kwaliteitszorg Kwaliteitszorg gaat over het vaststellen van de kwaliteit via het model voor kwaliteitszorg van het INK-managementmodel en het systematisch werken aan kwaliteitsverbetering. Doel Voldoen aan de vigerende kwaliteitscriteria van de VOB. Activiteiten • De bibliotheek voert een zelfevaluatie uit conform het INK-managementmodel. Voorbereiding en uitvoering vinden voor alle vestigingen plaats. Door de aanwezige kennis en ervaring breed te benutten, wordt de kans vergroot dat de uitkomsten kunnen rekenen op een breed draagvlak en kunnen worden vertaald in beleid. • In 2009 is de bibliotheek gecertificeerd. De
Meerwaarde van de activiteiten Deze instrumenten leiden tot eenduidige en op de behoeften van de gebruikers afgestemde (financiële) condities voor gebruik van de bibliotheek. Een
21
afgestemd op regionale, provinciale en landelijke campagnes.
landelijke certiciferingsnormen zijn aangescherpt. • De dienstverlening van de bibliotheek wordt eens in de vier jaar geëvalueerd op basis van klant- en marktonderzoek. Deze evaluatie vormt input voor onder andere de marketing, promotie en productontwikkeling. • Er is een digitaal klantenpanel ingesteld • Regelmatig worden verschillende diensten geëvalueerd via kleinschaliger onderzoek.
Doel Vasthouden van de aandacht van bibliotheekgebruikers(groepen), het interesseren van nieuwe gebruikers(groepen) voor activiteiten van de bibliotheek en het vergroten van de klantgerichtheid. Activiteiten Marketing: • Er is een tweejaarlijks marketing en promotieplan opgesteld • Er wordt structureel gewerkt aan ledenwerving en -binding. Bij ledenwerving kan worden gedacht aan, een wervend aanbod tijdens Kinderboekenweken en Nationale Voorleesdagen, gratis kennismakingsabonnement voor nieuwe inwoners. Bij ledenbinding wordt gedacht aan ledenvoordeel (bijvoorbeeld kortingen op cursussen, cultureel programma, themabijeenkomsten), elektronische nieuwsbrieven, attenderings-service, Nederland Leest, voordeelacties met je biebpas • Bibliotheken hebben een naamsbekendheid van bijna 100% maar kampen tegelijkertijd met een imagoprobleem. Dit imago verandert maar langzaam. Grote landelijke en provinciale promotiecampagnes zullen worden ingezet om dit beeld bij te stellen. Daarnaast wordt er landelijk
Meerwaarde van de activiteiten Door structurele aandacht voor kwaliteit en zich open en toetsbaar op te stellen, verbeteren de kwaliteit van de dienstverlening en de wijze waarop de bibliotheek omgaat met opvattingen van gebruikers hierover. De subsidiënt krijgt een bibliotheek die haar kwaliteit en de wijze waarop ze daaraan werkt, deelt. Deze transparantie is input voor visieontwikkeling van de gemeente op bibliotheekwerk. 9.3 Marketing en promotie De marketing en promotie richten zich op behoud van het aantal leden en bezoekers. Gezien de landelijke trend van afnemend leen- en leesgedrag is dit een forse ambitie. Het verzamelen van informatie van klanten maar ook van niet-gebruikers over tevredenheid en wensen over producten en diensten is een belangrijke pijler hiervan. De promotie wordt
22
BELEIDSPLAN 2011 - 2014
geïnvesteerd in een gezamenlijke huisstijl om een grotere herkenbaarheid te verwezenlijken. Bibliotheek Heusden gaat in 2012 over op de landelijke huisstijl • Bibliotheek Heusden heeft de afgelopen jaren flinke stappen gemaakt op het gebied van communicatie en promotie. Er is een mooie activiteitenfolder, een digitale nieuwsbrief, Uittips en er zijn vele folders, flyers en posters. Gebleken is dat klanten van een aantal diensten niet goed op de hoogte zijn. De komende jaren willen we daarom beter insteken op structurele communicatie over onze producten en diensten. Hiervoor zetten we verschillende promotiemiddelen in: - maandelijkse digitale nieuwsbrief - aansluiting bij provinciale en landelijke campagnes - ontwikkelen van interesse- en klantprofielen voor dienstverlening op maat - vernieuwde website • De bibliotheek wil permanent feedback krijgen op haar dienstverlening. Ook moeten signalen worden opgepakt voor mogelijke nieuwe dienstverlening. Maatregelen hiervoor zijn: - klantenonderzoek - tussentijds (vier keer per jaar) onderzoek met korte digitale enquêtes; - klanttevredenheid als agendapunt op werkoverleg.
en op de website van de bibliotheek worden aankondigingen geplaatst. In de vestigingen worden posters opgehangen. Flyers met activiteiten, liggen in elke vestiging klaar voor het publiek. De flyer ligt tevens op plaatsen waar veel mensen komen, zoals buurtwinkels, gemeentehuizen, scholen, dorpshuizen en creativiteitscentra • voor promotie van activiteiten van de bibliotheek voor specifieke doelgroepen wordt gebruik gemaakt van instanties en media die op deze doelgroepen zijn gericht. Meerwaarde van de activiteiten De klanten worden beter geïnformeerd over het aanbod, de tarieven en de dienstverlening van de bibliotheek. Subsidiënten zien een aan de weg timmerende bibliotheek die weet waarvoor ze staat en dat breed uitdraagt naar wie het maar wil horen en zien. 9.4 Managementinformatie Onder managementinformatie wordt alle voor de bedrijfsvoering van de bibliotheek relevante informatie verstaan die het management in staat stelt tot een optimale mix te komen tussen doelen en middelen. Doel Optimaliseren van de bedrijfsvoering van de bibliotheek.
Promotie: De bibliotheek heeft geen eigen PR-/communicatiemedewerker in dienst. Het werkteam pr. voert de regie over de instrumenten en de middelen voor promotie. Deze houdt zich onder meer bezig met: • persberichten (kranten, radio en tv) • vermeldingen in gidsen of op sites • (digitale) nieuwsbrief • aankondigingen • nieuwe vormen van promotie van dienstverlening van de bibliotheek • Uittips • de bibliotheek heeft momenteel een eigen huisstijl en logo. In 2012 wordt overgegaan naar de landelijke versie • de promotieactiviteiten zijn afgestemd op regionale, provinciale en landelijke campagnes • voor de promotie van tentoonstellingen, lezingen, workshops e.d. gaan persberichten uit naar regionale en lokale media (radio, tv, kranten of huis-aan-huisbladen). In een (digitale) nieuwsbrief
Activiteiten: • De bibliotheek werkt met een managementinformatiesysteem voor beleidsvorming, aansturing en ten behoeve van controle door bestuur en gemeente. Per kwartaal wordt de output van de kernfuncties besproken in het directieteam. Er is regelmatig aandacht voor de resultaten, veel gestelde vragen aan het inlichtingenbureau, opkomst bij activiteiten en lezingen • De bibliotheek participeert in het benchmarkonderzoek van de VOB. Meerwaarde van de activiteiten De managementinformatie vergroot de kennis en inzicht in de bedrijfsvoering van de bibliotheek. De effecten van beleidsmaatregelen kunnen worden gevolgd, kansen beter benut en bedreigingen eerder opgemerkt. Controlemogelijkheden voor bestuur en gemeente zijn mogelijk.
23
10. Financiën
11. Van visie naar actie
De realisatie van onze toekomstplannen heeft ook financiële gevolgen. De vormgeving van de digitale bibliotheek en de invoering van het retailconcept in de vestigingen vragen een behoorlijk aantal investeringen. Voor de verplaatsing van bibliotheekvestiging Drunen wordt een aparte begroting gemaakt (onderdeel van het vlekkenplan De Voorste Venne). In 2009 is er met de gemeente een prestatieovereenkomst afgesloten voor de jaren 2010-2013. Hierin garandeert de gemeente een vast subsidiebedrag van €1.040.000,= per jaar en een indexering voor personeelskosten, waarbij aangesloten wordt bij de gemidelde CBS-index voor CAO-lonen in de gesubsidieerde sector en een indexering voor de overige kosten waarbij het algemene indexcijfer dat toegepast wordt in de gemeentebegroting leidend is. Er worden aparte doelsubsidies verstrekt voor het UITpunt Heusden en de Brede School Bibliotheek Vliedberg. Bibliotheek Heusden hanteert een jaarlijks sluitende begroting.
In 2015 zijn de volgende doelen bereikt: • Het dienstverleningsconcept is gepersonaliseerd en geactualiseerd naar moderne klantwaarden • Contributievrijdom is formeel verhoogd van 16 naar 18 jaar • Een provinciaal tarievensysteem is ingevoerd, gekoppeld aan nieuwe diensten op de ledenpas • De Brede School Bibliotheek Caleidoscoop is doorontwikkeld • De diversiteit in dienstverlening van de vestigingen is gerealiseerd. • De landelijke huisstijl is ingevoerd • Bibliotheek Heusden is aangesloten op de landelijke infrastructuur • Er is een start gemaakt met de invoering van het retailconcept • Een aanbod e-bookreaders en content • Digitale verhalentafels staan in alle vestigingen • Mediacentra zijn gerealiseerd. • 90% van de leden zijn bekend met bibliotheekdiensten
24
