Lumbale
spondylodese De
ve rs t i j v i n g s o p e r a t i e va n d e r u g
Beste mevrouw, Beste mijnheer, In deze folder zouden we u graag willen informeren over de verstijvingsoperatie van de rug (= lumbale spondylodese). Voordat u zich laat opereren, moet u goed weten wat de operatie inhoudt en hoe het herstel na de operatie zal verlopen. U krijgt informatie over de voorbereiding van de operatie, de operatie zelf en de nabehandeling. Voor een vlotte revalidatie nadien is het zeer belangrijk dat u de instructies van de geneesheer, de kinesist en de verpleegkundigen goed opvolgt. Daarom worden in deze brochure ook aandachtspunten meegegeven ivm de revalidatie. We wensen u een spoedig herstel en een vlotte revalidatie. Aarzel niet om uitleg en hulp te vragen. Bij problemen of vragen kan u altijd bij ons terecht. Vanwege het volledige team : ■■ Dr
H. Schauvliege Ilse Huysmans, Hoofdverpleegkundige dienst Heelkunde (014/71 27 10) en het verpleegkundig team (014/71 21 20) ■■ Dhr. Bruno Marck, diensthoofd kinesitherapie en zijn team (014/71 20 52) ■■ Mevr. Marlies Dams, sociale dienst (014/71 27 30) ■■ Mevr.
1
Inhoudstafel is een verstijvingsoperatie van de rug? . . . . . . . . . . . . . . 3 is een dergelijke ingreep noodzakelijk?. . . . . . . . . . . 4 ■■ .Wie voert de ingreep uit? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 ■■ .Wat houdt de ingreep in? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 ■■ .Verloop tijdens opname in het ziekenhuis. . . . . . . . . . . . . . . 8 ■■ .Naar huis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 ■■ .Mogelijke complicaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 ■■ .Leven na een verstijvingsoperatie van de rug praktische raadgevingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 ■■ .Tot slot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 ■■ .Checklist - Voorbereidingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 ■■ .Wat
■■ .Wanneer
2
Wat
is een verstijvingsoperatie ?
Een verstijvingsoperatie of spondylodese wil zeggen dat er een aantal ruggenwervels aan elkaar vastgemaakt worden. Door de operatie wordt de stabiliteit van de rug hersteld en zal de rugpijn afnemen. Hierdoor zal ook het functioneren verbeteren. Als er ook sprake was van wortelbeknelling zal de operatie een vermindering van zenuwpijn met zich meebrengen dankzij het verwijderen van de druk op de zenuwwortel.
3
Wanneer
is een dergelijke ingreep noodzakelijk ? Deze ingreep wordt uitgevoerd wanneer er rug- en beenpijn (hoofdzakelijk beenpijn) is door druk op een zenuwwortel in de onderrug. Deze druk kan er komen door ■■ een belangrijke discushernia en/of ■■ discusslijtage en/of ■■ instabiliteit van de wervels. Eerst wordt geprobeerd om het probleem te verhelpen door middel van rust, pijnstillende en ontstekingsremmende medicatie. Eventueel ook door middel van selectieve epidurale inspuitingen. Geven deze behandelingen geen resultaat, kan er overgegaan worden tot operatie.
Wie
voert de ingreep uit ?
In het H.Hartziekenhuis te Mol voert dr. H. Schauvliege de rugchirurgie uit. Dr. Schauvliege is orthopedisch chirurg met bijzondere interesse en bekwaming in de rugchirurgie. Rugchirurgie wordt in België uitgeoefend door zowel orthopedisch chirurgen met subspecialisatie rugchirurgie als door neurochirurgen.
4
Wat
houdt de ingreep in ?
Er wordt een operatie uitgevoerd waarbij 2 of meerdere wervellichamen aan elkaar worden vastgemaakt door middel van enkele schroeven. Deze bestaan meestal uit titanium. Deze schroeven worden in het bot van de wervel geplaatst. De zone in de wervel waar de rugchirurg de schroeven kan plaatsen, wordt de pedikel genoemd. Elke wervel heeft links en rechts een pedikel. Deze staat in verbinding met het wervellichaam. De pedikelschroeven worden onderling verbonden met staafjes. Deze worden rods genoemd.
Bij instabiele wervels met ingezakte of gecollabeerde tussenwervelschijf of bij afschuivende wervels (spondylolisthesis) dienen deze wervels eveneens bijkomend opgehoogd te worden. Hiervoor worden kooien of cages in de plaats gebracht van de kapotte tussenwervelschijf. Dit gebeurt langs dezelfde weg waar de discus of discushernia wordt verwijderd, links of rechtszijdig van het ruggenmerg en de zenuwwortels. Foto: cages, kooien 5
Wanneer er een beklemming is door botaanwassen owv arthrose, worden deze zo nodig tijdens de operatie verwijderd. De operatie wordt vervolledigd door het plaatsen van stukjes bot of botenten naast de staafjes (rods). Voor het aanwenden van de botenten zijn er volgende mogelijkheden : ■■ ofwel wordt er gebruik gemaakt van het overtollig bot van de weggenomen botaanwassen ■■ ofwel worden bij de patiënt stukjes bot uit de achterzijde van de bekkenkam gehaald. Op deze plaats beschikt men meestal over een vrij grote hoeveelheid sponsachtig bot. ■■ Ofwel maakt men gebruik van kunstbot met botgroeistimulatoren. Hieronder kan u enkele foto’s zien. Deze lichten de reden tot ingreep en het type ingreep toe. Een patiënt met belangrijke rug- én beenpijn door een afschuivende wervel (= listhesis) met een hernia
listhesis
6
Op onderstaande foto wordt een voorbeeld getoond van een plif arthrodese waarbij de discushoogte wordt hersteld en vervangen door kooien (koolstofvezelkooien) gevuld met beenenten. De wervels worden eveneens verstijfd door middel van schroeven, welke geplaatst werden in de pedikel, de veilige zone (pedikelschroeven).
Staafjes Schroef
Kooi
7
Verloop
tijdens opname in het ziekenhuis De opname gebeurt meestal de dag van de operatie zelf. De totale verblijfsduur is ongeveer 8 dagen, afhankelijk van de vooruitgang van de revalidatie.
Wat
moet uw arts weten voor de ingreep?
■■ Of
u bloedverdunnende medicatie inneemt en welke u allergisch bent : vb. aan antibiotica of aan ontsmettingsmiddelen zoals ioodhoudende ontsmettingsstoffen (zoals isobetadine)
■■ Of
Wat
brengt u best mee
■■ Schoeisel
of pantoffels om goed te kunnen stappen tijdens de revalidatie en ondergoed ■■ Toiletartikelen ■■ SIS-kaart en eventueel de formulieren voor de verzekering ■■ Resultaten van de pré-operatieve onderzoeken, als u die heeft (ECG, bloedafname en indien nodig een longfoto) ■■ Bloedgroepkaart ■■ Pyjama
Dag
van opname
Voor de operatie: ■■ U
krijgt een formulier “patiëntenpad” waarin uitgelegd staat wat er zal gebeuren vanaf het moment van opname tot en met het moment van ontslag. Zo weet u welke onderzoeken u zal moeten ondergaan, welke oefeningen u zal moeten doen met de kinesist, … ■■ Enkele administratieve formulieren worden ingevuld ■■ Er zal bloed genomen worden ■■ Antitrombosekousen worden aangemeten : dit zijn witte kousen die er voor zorgen dat u geen ontsteking van de bloedvaten zou krijgen, doordat u een tijdje minder zal bewegen met de benen.
8
Na de operatie: ■■ Na
de operatie wordt u een tijdje geobserveerd in de ontwaakzaal van het operatiekwartier. U zal verschillende uren van de kamer wegblijven. Breng uw familie hiervan op de hoogte, zodat zij niet ongerust zijn. Mogelijk verblijft u ook een nacht op Intensieve Zorgen. ■■ Verzorging : ❚❚ U krijgt juist voor de ingreep (in de operatiekamer) een blaassonde. Deze wordt verwijderd wanneer u terug uit bed mag komen (op dag 3 na de operatie) ❚❚ In de wonde hebt u een drain (= afvoerbuisje) gekoppeld aan een redon (= opvangbokaal) waar het overtollig bloed in afgevoerd wordt. Deze wordt meestel 48 uur na de ingreep verwijderd, afhankelijk van het volume wondvocht. ■■ U mag vanaf dag 3 na de operatie opkomen uit bed. Daarom heeft u de eerste 3 dagen bij uw lichamelijke verzorging nog hulp nodig van een verpleegkundige. Het is echter de bedoeling om zo snel mogelijk weer dingen zelf te doen. U wordt hier zo goed mogelijk in begeleid.
Kinesitherapie Vanaf de eerste dag na de operatie, zal er gestart worden met kinesitherapie. De kinesist komt langs om oefeningen met u te doen, zodat u op eigen tempo kan revalideren. Weet dat niet iedereen even snel geneest en de revalidatie afhankelijk is van meerdere factoren.
Sociale
dienst
Denkt u dat u aanpassingen of hulp nodig heeft in huis? De medewerkster van de sociale dienst komt, nadat u mag opstaan, bij u langs om dit te bespreken. Zowel patiënten als familieleden kunnen zich richten tot de sociale dienst. Enkele voorbeelden van de dienstverlening zijn : ■■ Mogelijke thuishulp na ontslag ■■ Thuisvervangende mogelijkheden (rusthuis, …) ■■ Financiële tussenkomsten ■■ Mogelijkheden voor revalidatie, herstelverlof, … ■■ Relationele en emotionele problemen 9
Een sociaal medewerkster zal informatie verstrekken, bemiddelen en doorverwijzen, psycho-sociale begeleiding geven, ontslag voorbereiden, … Dit alles in overleg met patiënt, familie, huisarts, specialist en externe diensten. De sociale dienst is te bereiken : ■■ Via de receptie of de verpleegkundigen ■■ Telefonisch op het nummer 014/71 27 30 ■■ Op het bureau tijdens de weekdagen van 8.30u – 16.45u
Naar
huis
Gemiddeld 8 dagen na de operatie kan u het ziekenhuis verlaten. Voordat u naar huis gaat, neemt een verpleegkundige nog enkele praktische zaken met u door, zoals medicijnen die u moet gebruiken en diverse afspraken, zoals ■■ Gedurende 6 weken zal u spuitjes toegediend krijgen in de buikwand. Deze dienen om bloedklonters in het been of naar de longen te voorkomen. Zolang u deze spuitjes toegediend krijgt, moet u ook de antitrombosekousen dragen. ■■ Wonde : zolang de hechtingen nog ter plaatse zijn, mag u douchen wanneer er een vochtwerend verband op zit, zodat de wonde niet nat wordt. Bij ontslag zorgen wij voor de nodige documenten : ■■ Ontslagbrief voor de huisdokter (wordt opgestuurd indien nodig) ■■ Medicatievoorschriften ■■ Afspraak voor consultatie : Controle bij de chirurg is gepland na 2 weken, 3 maanden, 6 maanden en 1 jaar na de operatie. ■■ Zo nodig : thuisverpleging (voor het toedienen van de bloedverdunnende spuitjes), … Terug werken : U bent minstens 2 – 3 maanden arbeidsongeschikt.
10
Mogelijke
complicaties
Trombose Als voorzorgsmaatregel worden bloedverdunners toegediend (Fraxiparinespuitjes in de buikwand) en anti-trombosekousen aangedaan. De bloedverdunners moet u blijven toedienen tot 6 weken na de operatiedatum. De antitrombosekousen moet u blijven dragen zolang de bloedverdunnende spuitjes worden gegeven. Deze kousen dienen dag en nacht gedragen te worden. Het beste tijdstip om deze kousen uit te wassen is overdag, omdat men dan actiever is dan ’s nachts en de kousen tijdens die tijd even uitgelaten kunnen worden. Nog beter is om een tweede paar kousen aan te kopen en deze aan te doen terwijl men de andere wast. Omdat u nog een tijdje bloedverdunnende spuitjes krijgt, moet u oppassen met het combineren van andere medicijnen die het bloed ook verdunnen. Raadpleeg hiervoor uw arts.
Leven Praktische
na een lumbale spondylodese
raadgevingen
De operatiewonde en/of zenuw hebben tijd nodig om te herstellen. Daarom is het belangrijk de eerste drie maanden de rug niet te zwaar te belasten. Onmiddellijk post-operatieve fase (tot 6 weken na de ingreep) : ■■ Goede ❚❚
houding : Stand: gewicht verdelen over beide voeten, knieën niet op slot, bekken boven de knieën, lage rug licht gehold, schouders wat naar achter, lange nek
Fout! Goed! 11
■■ Zit
: open heuphoek, niet onderuitzakken, maar rechtop met goede ondersteuning van armen en fysiologische krommingen. Niet te lang achtereen zitten (max. 20 min) en afwisselen met stappen ■■ Lig : ❚❚ Ruglig is minst belastend. ❚❚ Zijlig : vermijden van draaiing van het bekken tov de schouders : eventueel een kussen tussen de knieën. Bed mag niet doorzakken ❚❚ Buiklig : niet toegelaten ■■ Transfers gebeuren in blok : ❚❚ In en uit bed : van ruglig naar zijlig in blok draaien en u opduwen tot zit en omgekeerd ❚❚ In en uit de auto : beide benen tegen elkaar houden en in blok uit de auto draaien en omgekeerd. (De eerste 6 weken mag men max. 30 min als passagier in de auto zitten) ■■ Rechtkomen van zit naar stand : aanspannen van de diepe buikspieren, met rechte rug en met behoud van de lumbale lordose (kromming) rechtkomen door te duwen vanuit de knieën ■■ Wandelen : met (looprek, krukken) of zonder hulpmiddel, met behoud van de juiste houding (niet voorovergebogen om pijn te vermijden). Wandelen op vlakke ondergrond ■■ Trap : trede per trede, op de hele voet steunen ■■ Iets oprapen : rug rechthouden, been achteruitsteken en voorwerp oprapen of door de knieën zakken. Niet bukken! De eerste 6 weken max. 1 kg tillen
Fout!
12
Goed!
■■ Maak
geen onverwachte bewegingen met 1 of meerdere ledematen, bijvoorbeeld slaan, trekken, duwen, vangen, werpen, … ■■ Blijf niet langdurig staan, slenteren of hardlopen. Het is wel goed om het wandelen langzaam uit te breiden om de conditie op te bouwen. ■■ Sexuele activiteit : u heeft hier in de eerste weken na de operatie waarschijnlijk weinig behoefte aan, doch nadien is er geen bezwaar in die mate dat er geen rugpijn veroorzaakt wordt
Latere fase : na 6 weken : ■■ Verder
uitbouwen van stabilisatietraining en buikspierversterkende oefeningen ■■ Zwemmen : mag na 3 maanden : rugslag en crawl zijn het minst belastend ■■ Fietsen : 8 weken na de operatie mag men fietsen op een hometrainer. Fietsen op de openbare weg mag na 3 maanden. ■■ Belangrijke inspannende sportactiviteiten mogen pas hervat worden na 6 maanden ■■ Autorijden : de eerste 6 weken als passagier (maximaal 30min), geen openbaar vervoer ( bus, trein, …) de eerste 6 weken, na 6 weken mag men zelf rijden met de auto ■■ Werkhervatting : ❚❚ Lichte werkzaamheden (licht bureauwerk, lichte huishoudelijke klussen) : na 6 tot 8 weken ❚❚ Zwaardere werkzaamheden (met tillen) : na ongeveer 6 maanden Bij het tillen rekening houden met volgende : - de last zo dicht mogelijk tegen het lichaam houden en met 2 handen tillen - de last niet boven schouderhoogte tillen - vermijd maximaal voorovergebogen houding - vermijd draaien en zijwaarts buigen van de romp; draai zoveel mogelijk heup en schouders tegelijk
13
Fout!
Goed!
Goed!
Fout!
■■ Rugbelastende
arbeid met draaibewegingen, fel bukken en tilwerk wordt best vermeden tot 6 maanden na de operatie
Tot
slot
Weet dat niet iedereen even snel geneest en de revalidatie afhankelijk is van meerdere factoren. Indien u nog vragen heeft, aarzel niet ze te stellen. We zijn er ons goed van bewust dat zaken die voor ons heel normaal zijn, niet noodzakelijk voor u ook zo zijn. Zowel de arts – verpleegkundige – kinesist – sociale medewerkster zijn zeker bereid om u uitleg te verschaffen. Onze contactgegevens vindt u vooraan in de brochure terug. Veel moed tijdens uw herstel.
14
Checklist – Voorbereiding ■■ Zo
nodig de sociale dienst reeds contacteren na raadpleging chirurg onderzoeken bij de huisarts laten doen ■■ Hospitalisatieverzekering verwittigen ■■ Werkgever verwittigen ■■ Sieraden thuislaten (kostbare dingen) ■■ Douche of bad nemen de avond voordien of de ochtend van opname in het ziekenhuis ■■ Formulieren (hospitalisatieverzekering, evt. speciale formulieren werkonbekwaamheid, …) meebrengen bij opname ■■ De dag van opname u aanmelden aan de receptie in de inkomhal en vervolgens op de afdeling Heelkunde ■■ Pré-operatieve
15
Notities
16
H. Hartziekenhuis Mol Gasthuisstraat 1 - 2400 Mol - Tel. 014/71 20 00 E-mail:
[email protected] www.azmol.be
