Avatar
Soort activiteit filmverwerking Thema(‘s) onrecht, levenskeuzes, film, ecologie Aantal deelnemers 6-30 spelers Leeftijd +16 jaar Locatie film binnen, spel best buiten (maar kan ook binnen) Duur 180 minuten (+ 162 minuten film) Intensiteit rustig Materiaal Spel “Menos Minas?”, film Avatar
Filmfiche
Titel: Avatar Regisseur: James Cameron Acteurs: Sam Worthington, Zoe Saldana, Sigourney Weaver, Michelle Rodriguez,… Duur: 162 minuten Genre: Sciencefiction, Avontuur Land: Verenigde Staten Jaar: 2009
Jake Sully is een verlamde oorlogsveteraan in de toekomst, die met enkele anderen naar de maan Pandora wordt gebracht. De mensheid wil daar waardevolle grondstoffen delven. Deze planeet wordt echter bewoond door de Na'vi, een mens-achtig ras met hun eigen taal en cultuur. De Na'vi doen er alles aan zich te beschermen tegen de mensen. Sully raakt betrokken bij hun vrijheidsstrijd, en wordt ook verliefd op één van hen...
1
Doel/Samenvatting activiteit De film Avatar vertelt via een fictieve verhaallijn een niet zo fictieve realiteit. Met enkel oog voor winstbejag wil een mijnbouwfirma een dure grondstof delven. Er is echter één probleem: op de plek van de geplande mijn leeft een volk dat niet bereid is haar thuisland zomaar te verlaten. Daardoor worden zij met geweld verdreven, hun thuis vernietigd. Dit neemt niet weg dat het volk blijft verlangen naar de plek waar zij oorspronkelijk leefden. Daarop besluiten de verschillende stammen om samen te werken in een verzet tegen de firma. Door hun samenwerking slaagt het volk in haar opzet. Het verhaal toont zo het vernietigende effect dat een firma kan hebben wanneer zij enkel oog heeft voor winst en een ander volk als primitief, en dus minderwaardig, beschouwd. Daarnaast toont het de kracht die uitgaat van “menselijke” relaties tegen een overheersende macht. Dit sluit nauw aan bij vele jaarcampagnes van bijvoorbeeld Broederlijk Delen.
Verloop Werkvorm: “Laat ze hun plan trekken” Wij raden aan om de film en de verwerkingsmomenten elk in een aparte ruimte te doen. Aangezien de filmverwerking uit de campagne “Laat ze hun plan trekken” (2012) van Broederlijk Delen komt, is het goed de achtergrond van deze campagne even te schetsen (bijlage 1) Opstap -
We starten met een uitwisselingsmoment: wat weten jongeren over het ontginnen van grondstoffen? Hoe denken zij dat er met de lokale bevolking omgegaan wordt? Hierna spelen we een quiz van Broederlijk Delen (bijlage 2)
Film Verwerking -
Jongeren spelen het spel “Menos Minas”, een spel over de ontginning van grondstoffen.
Bezinning
Benodigdheden -
Spel “Menos Minas”, te ontlenen via de documentatiecentra van IJD Hasselt Film Avatar
2
Bezinning Lied (uit Zingt Jubilate)
3
Bezinnende tekst (uit Spoor ZeS, Steek een tandje bij) Ge-rechtig-heid Een niet zo alledaags woord, een krachtig, bijbels woord. Aan ieder mens moet recht worden gedaan! Iedereen moet krijgen waar hij of zij recht op heeft; Ten diepste. Zo dat iedereen voluit mens kan zijn Zodat iedereen recht-op kan lopen Gerechtigheid doen is veel meer dan rechtvaardig zijn. Gerechtigheid doen gaat de wet ver voorbij. Evangelie (Mt 20,20-28) Toen kwam de moeder van de zonen van Zebedeüs bij Hem, samen met haar zonen; ze viel voor Hem op de knieën om Hem iets te vragen. Hij zei tegen haar: ‘Wat wil je?’ Ze antwoordde: ‘Zeg dat deze twee zonen van mij een plaats krijgen in uw koninkrijk, één rechts en één links van U.’ Maar Jezus antwoordde: ‘Jullie weten niet wat je vraagt. Kunnen jullie de beker drinken die Ik zal drinken?’ Ze zeiden Hem: ‘Ja, dat kunnen we.’ Hij zei hun: ‘Mijn beker zullen jullie drinken, maar rechts en links van Mij zitten? Het is niet aan Mij om dat te vergeven. Dat wordt aan diegenen gegeven, voor wie dat door mijn Vader is weggelegd.’ Toen de tien anderen dat hoorden, ergerden zij zich aan de twee broers. Maar Jezus riep hen bij zich en zei: ‘Jullie weten dat de leiders van de volken heerschappij voeren over hen en de grote mannen hun gezag laten gelden. Zo moet het onder jullie niet zijn. Integendeel, wie groot wil worden onder jullie, moet jullie dienaar zijn, en wie onder jullie de eerste wil zijn, moet jullie slaaf zijn. Zoals de Mensenzoon niet gekomen is om gediend te worden, maar om te dienen, en om zijn leven te geven als losgeld voor velen.’ Tekst ter overweging (Paus Franciscus, Laudato Si, 82) Maar het is ook een verkeerde denkpiste als men de andere levende wezens herleid tot pure objecten, onderworpen aan de willekeurige menselijke overheersing. De natuur enkel zien als een winstgevend object in dienst van ons eigenbelang, heeft verstrekkende gevolgen voor de samenleving. De visie die de willekeur van de sterkste ondersteunt, veroorzaakte voor het grootste deel van de mensheid een enorme ongelijkheid, onrecht en geweld omdat de natuurlijke rijkdom in de handen terecht komt van hen die als eerste aankomen of die de meeste macht hebben: de winnaar neemt alles. Het ideaal van harmonie, gerechtigheid, broederlijkheid en vrede dat Jezus voorstelt, is het tegenovergestelde van een dergelijk model en hij verwoordde het volgende over de machten van zijn tijd: “De leiders van de volken voeren heerschappij over hen en de grote mannen laten hun gezag gelden. Zo moet het onder jullie niet zijn. Integendeel, wie groot wil worden onder jullie, moet jullie dienaar zijn” (Mt 20,25-26).
4
Onze Vader Onze Vader, die in de Hemelen zijt, geheiligd zij Uw Naam, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde als in de hemel. Geef ons heden ons dagelijks brood en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven aan onze schuldenaren. En leid ons niet in bekoring Maar verlos ons van het kwade. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid tot in de eeuwigheid Amen Lied (uit Zingt Jubilate)
5
6
Opmerkingen/bijlagen Bijlage 1 Achtergrondinformatie: Laat ze hun plan trekken Slachtoffers van mijnen Grondstoffen ontginnen en verkopen zou de welvaart in een land moeten doen stijgen. Helaas blijft dat vaak theorie, want in Latijns-Amerika verloopt mijnbouw niet altijd volgens het boekje. Hoewel de wet het anders voorschrijft, hebben inheemsen en kleine boeren geen inspraak. Niemand raadpleegt hen wanneer grootse mijnbouwprojecten op til of aan de gang zijn in hun woongebied. Nochtans komen hun akkers en hun drinkwater in het gedrang, en daarmee dus ook hun voedsel en hun gezondheid. Het verhaal van Elida Elida woont samen met haar vier kinderen op een goudmijn. Letterlijk, en tot haar grote spijt. De prachtige groene heuvel waar zij als kind zo graag op speelde, is nu een ontoegankelijke krater. De omgeving is vervuild. Zij en haar dorpsgenoten werden nooit ingelicht over de komst van de mijn, laat staan geraadpleegd. Het mijnbedrijf zet Elida onder druk, want het wil uitbreiden en haar grond kopen. Dat weigert ze echter. Ze heeft genoeg gezien. Mensen die vroeger gezond waren, zijn nu ondervoed. Anderen hebben huidproblemen doordat hun water vergiftigd is. Samen met haar dorpsgenoten heeft ze de wanpraktijken van het bedrijf aangeklaagd bij de overheid. Een riskante zaak, want wie protesteert wordt niet zelden behandeld als een misdadiger. Wat doet Broederlijk Delen? Broederlijk Delen ondersteunt partnerorganisaties die mensen als Elida helpen om voor hun rechten op te komen en hun inkomen uit landbouw te vergroten. Het verhaal van Elida is geen alleenstaand voorbeeld. Daarom ondersteunt Broederlijk Delen in Guatemala, Peru, Bolivia, Colombia en Ecuador verschillende organisaties die de rechten verdedigen van plattelandsgemeenschappen die behandeld worden door ontginning van delfstoffen (mineralen, olie, gas,…). En wij? Het hout van onze meubels, het ijzer van onze wagens, het aluminium van onze fiets, het aardgas voor onze verwarming,… We staan er niet bij stil, maar in ons dagelijks leven gebruiken we tientallen grondstoffen. Maar hoeveel hebben we echt nodig om een goed leven te leiden?
7
Bijlage 2 Quiz: grondstoffen 1) Waar ligt Guatemala? A. Zuid-Amerika B. Midden-Amerika C. Noord-Amerika
2) In de Marlin mijn in Guatemala wordt het kostbaarste erts ter wereld ontgonnen. Dat is… A. B. C. D.
Zilver Platina Goud Koper
3) De ontginning in de Marlin mijn gebeurt… A. Door aanboren. Er worden verticale gangen geboord naar de aders waar de grondstof zich bevindt. Die spuit naar boven, zoals olie. B. Door schachtbouw. Onder de grond worden horizontale gangen uitgegraven naar aders waar de grondstof zich bevindt. C. In open putten. Aarde wordt afgegraven aan de oppervlakte en de grondstof wordt eruitgefilterd.
4) Waar wordt goud gebruikt? A. B. C. D.
In elektronica, bv. gsm Bij de banken Bij de juweliers Alle drie
5) Op tien jaar tijd is goud… A. Bijna 4x zo duur geworden B. Bijna 5x zo duur geworden C. Bijna 6x zo duur geworden
6) Hoeveel procent van de lokale bevolking vindt werk als in de streek aan mijnbouw wordt gedaan? A. B. C. D.
91% 37% 14% 3%
8
7) Ertsen vormen twee derde van de uitvoer van Peru. Hoeveel procent dragen ze bij tot het nationaal inkomen? A. B. C. D.
76% 58% 17% 8%
8) In heel Ecuador zijn er gemiddeld 12,3% kankergevallen. Hoeveel procent kankergevallen zijn er in de onmiddellijke omgeving van oliebedrijven? A. 55% B. 31% C. 18%
9) De voorbije dertig jaar verdriedubbelde de olieproductie in Ecuador. Met hoeveel procent daalde het aantal mensen in armoede? A. B. C. D. E.
100% 75% 50% 25% 0%
10) Goud is in Ghana (Afrika) goed voor één derde van de uitvoer. Hoeveel procent draagt het bij tot het nationaal inkomen? A. 2% B. 12% C. 22%
9
