19-3-2015
(potentiële) belangenverstrengeling
Autisme spectrum conditie
Geen
Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven · Sponsoring of onderzoeksgeld · Honorarium of andere (financiële) vergoeding · Aandeelhouder · Andere relatie, namelijk …
W. Veenboer Kinder- en jeugdpsychiater Dag van eerste lijn Januari 2015
Triversum
·nvt ·nvt ·nvt ·nvt
1
Doel van presentatie
Inhoud 1.
Inleiding en doel presentatie
2.
Theorie ASS
3.
Klinisch beeld
4.
Na verwijzen
Jullie: ………… Mijn:
3
Verhogen ‘autism awareness’ bij primair hulpverleners 4
Epidemiologie
Diagnose
Hoe vaak komt autisme spectrumstoornis voor?
ASS-diagnose rond 5de à 6de levensjaar
0.6% -1%
60% voor 4de levensjaar Redenen:…..?
Geen bewijs voor een epidemie
5
6
1
19-3-2015
Vroeg signaleren en screenen Ontbreken bio markers + Onvoldoende kennis = Diagnose delay
7
Wenselijk? Risico’s? Alle kinderen of alleen risico groepen?
JA JA
Op welke leeftijd? En wat daarna?
Vanaf begin Context
Alle
8
Terug naar de theorie
Van Genotype naar Fenotype
genetisch niveau
neuroanatomisch
neurofysiologische/chemische
(neuro)psychologische
gedragstype, klinisch beeld 9
Van Genotype naar Fenotype
Van Genotype naar Fenotype genetisch niveau
genetisch niveau
neuroanatomisch
Genen veroorzaken geen stoornissen
neurofysiologische/chemische
(neuro)psychologische
Genetisch ≠ overgeërfd
neuroanatomisch neurofysiologische/che mische (neuro)psychologische
gedragstype, klinisch beeld
Vele honderden genen
Gen-omgevings interactie Minder efficiënte informatieverwerking
gedragstype, klinisch beeld
Heterogeen genotype Vaak ‘verbindings’ genen
2
19-3-2015
Van Genotype naar Fenotype
Van Genotype naar Fenotype genetisch niveau
genetisch niveau
DSM-IVà DSM 5
neuroanatomisch
neuroanatomisch neurofysiologische/chemische
neurofysiologische/chemische (neuro)psychologische
(neuro)psychologisc he
TOM
Subtypes vallen weg
gedragstype, klinisch beeld
Classificatie wordt meer dimensioneel
gedragstype, klinisch beeld
CC
EF
Criteria van 3 naar 2 subgroepen 1. 2.
Sociale communicatie Beperkt, repetitief gedrag
16
Van Genotype naar Fenotype
Naar volwassenheid
genetisch niveau
neuroanatomisch
DSM-IVà DSM 5
neurofysiologische/chemische
(neuro)psychologische
Classificatie redelijk stabiel
Vertraagde taalontwikkeling eruit
gedragstype, klinisch beeld
Beloop in levensloop
Leeftijd van aanvang geschrapt
Prognose factoren
Meer co-morbiditeit te classificeren Minder alleen gericht op kinderen 17
18
3
19-3-2015
Comorbiditeit 70% — ADHD — Angststoornissen (sociale fobie) — Stemmingsproblematiek — Gedragsstoornissen — Slaapstoornissen — Tics — Verstandelijke beperking — Epilepsie
19
Richtlijn ASS: signalering, begeleiding en toeleiding naar diagnostiek Stap 1 Van Wiechen Ontwikkelingsonderzoek
Terug naar de praktijk
Stap 2 Alarmsignalen Stap 3 Specifieke anamnese, andere oorzaken uitsluiten Stap 4 Screening met ASS instrumenten Stap 5 Doorverwijzen voor verdere ASS diagnostiek en behandeling 21
22
Stap 1 Van Wiechen Ontwikkelingsonderzoek
Uitvragen van mijlpalen in de ontwikkeling
Stap 2/3 Alarmsignalen
Specifieke anamnese, andere oorzaken uitsluiten
4
19-3-2015
Stap 2/3
Stap 2/3 DSM 5 classificatie 12 maanden:
• • • • • • • •
1 Sociale communicatie — Wederkerigheid — Non-verbale communicatie — Vriendschappen en relaties
Geen interesse andere mensen Brabbelt niet Beperkte joint attentiongedrag Lacht niet naar anderen Reageert niet bij toegeroepen Geen gebaren Atypische emotieregulatie Richt niet spontaan sociale prikkels
25
Stap 2/3
Stap 2/3
18 maanden:
1 Sociale communicatie
Geen functioneel gebruik van woorden
Wederkerigheid
24 maanden:
Non-verbale communicatie Vriendschappen en relaties
Gebruikt nog geen 2- woordzinnen
Stap 2/3 DSM 5 classificatie 2 Beperkt, repetitief gedrag — Stereotiepe spraak, bewegingen, gebruik objecten — Routines, rituelen, moeite met veranderingen — Beperkte en gefixeerde interesses — Sensorische onder/overgevoeligheid
30
5
19-3-2015
Stap 2/3
Stap 2/3 Hele jonge kind
2 Beperkt, repetitief gedrag
Stereotiepe lichaamsbewegingen
Stereotiepe spraak, bewegingen, gebruik objecten
Vertraagde motoriek, met name houdingscontrole Routines, rituelen, moeite met veranderingen
Atypisch gebruik van objecten
Beperkte en gefixeerde interesses Gehechtheid aan ongewone objecten Sensorische onder/overgevoeligheid
Stap 2/3
Sigmund Meisjes
— Contact claimende, dwingende manier — Gedrag heel letterlijk imiteren — Komen jongere over door gebrekkig
voorstellingsvermogen — Minder isolatie door minder afwijkende
fascinaties — Voelen zich anders, maar meer
sociale druk zich aan te passen — Internaliserende problematiek wordt
vaak wel gezien, maar link met ASS niet 34
Stap 4 screening met ASS instrumenten
Sociale subtypologie Afzijdig Passieve groep Actief, maar bizarre groep
35
— ESAT
— SRS
— M-CHAT-R
— VISK
— SCQ
— AVZ-R
ESSENSE, biedt kind en ouders ruimte voor vroege interventie zonder label 36
6
19-3-2015
Stap 5 doorverwijzen voor verdere ASS diagnostiek en behandeling
Diagnostiek GGZ Complex Multidisciplinair team Richtlijnen
38
Behandeling ‘if you know one person with autims, then you know one person with autism’
“When there is no cure, there are 1000 treatments” wijlen Donald Cohen
Dr S. Shore, Ervaringsdeskundige en professor
40
Bronvermelding
Behandeling Kind & Ouders
— www.kenniscentrum-kjp.nl — DSM5 — Autismespectrumstoornissen, alles op een
Psych-educatie
— Richtlijn diagnostiek en behandeling
Psychosociale interventies Farmacologische interventies
—
Alternatieve geneeskunde
— — — — —
rijtje. Herbert Roeyers
Ambulant vs Klinisch Behandelen comorbiditeit 41
autismespectrumstoornissen bij kinderen en jeugdigen, NVVP. Presentatie op NVA 31-10-2014 door Ina van Berckelaer-Onnes Universiteit Leiden Fernell & Gillberg, 2010, Nygren et al 2011 Coleman & Gillberg 2012 Baghdali et al., 2003 Dietz, 2007 De Bruin, et al., 2012; Simonoff, et al., 2008
42
7
