Augustus Authors Jana Bens, Dorien Baelden Affiliation SMIT (Vrije Universiteit Brussel) ISBN **********

Sociale media & privacy: vertaling van de EMSOC onderzoeksresultaten naar de praktijk. Een overzicht van tools voor monitoring, beleid, sensibilisering en educatie. D3.3.2 Augustus 2014

Authors Jana Bens, Dorien Baelden Affiliation SMIT (Vrije Universiteit Brussel) ISBN **********

EMSOC  User Empowerment in a Social Media Culture T

+ 32 (0)2 629 16 14

E [email protected] W www.emsoc.be Twitter #emsocnews Powered by IWT

Inhoud 1 INLEIDING ................................................................................................................................................... 4 2 VERTALING VAN DE WP3-‐BEVINDINGEN NAAR DE PRAKTIJK ....................................................................... 5 2.1 MONITORING ................................................................................................................................................... 5 Methodologische toolbox voor het meten van sociale mediageletterdheid ...................................................... 5 2.2 BELEID EN REGULERING ...................................................................................................................................... 7 White Paper voor sociale mediawijsheid ........................................................................................................... 7 2.3 SENSIBILISERING ................................................................................................................................................ 9 Sensibiliseringscampagne rond online privacy in samenwerking met het departement onderwijs ................... 9 Campagne ‘Vree Mediawijs’ ............................................................................................................................ 12 2.4 EDUCATIEVE TOOLS .......................................................................................................................................... 13 EHBO-‐kit voor privacy & sociale media ............................................................................................................ 13 Beslissingsboom voor sociale media op de werkvloer ...................................................................................... 14 Praktische juridische gids over gebruiksvoorwaarden van sociale netwerksites ............................................. 15 3 BESLUIT ...................................................................................................................................................... 17 4 LIJST VAN GERAADPLEEGDE WERKEN ......................................................................................................... 19 5 BIJLAGE ...................................................................................................................................................... 20

©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

3

1 Inleiding

In dit rapport bespreken we de verschillende activiteiten die EMSOC ondernomen heeft om de bevindingen uit het derde werkpakket ‘Privacy’ te vertalen naar de praktijk. We behandelen achtereenvolgens de tools voor monitoring, beleid, sensibilisering en educatie die binnen het EMSOC project ontwikkeld werden. In deze deliverable zal dus niet gefocust worden op inclusie en geletterdheid, de twee andere inhoudelijke thema’s die binnen EMSOC bestudeerd worden, naast privacy. Op het vlak van geletterdheid zullen wel concrete aanbevelingen gedaan worden voor beleid, sensibilisering en onderwijs in deliverable 2.3.1 en zal een model voor monitoring worden voorgesteld in deliverable 2.3.2. Binnen het werkpakket inclusie zullen eveneens enkele aanbevelingen voor beleid worden gedaan en indicatoren voor het monitoren van inclusie en diversiteit worden voorgesteld, en dit in deliverables 1.3.1a, 1.3.1b en 1.3.1c. Als eerste bespreken we de monitoring tool voor privacy-‐ en sociale mediageletterdheid die door iMinds-‐MICT (UGent) ontwikkeld werd. Concreet gaat het hier om een set kaarten die organisaties methodologisch op weg helpt om de sociale mediageletterdheid van hun doelgroep te meten. Vervolgens kijken we naar de tools die binnen EMSOC door iMinds-‐ICRI (KU Leuven) werden ontwikkeld voor beleid en regulering, met name de White Paper voor sociale mediawijsheid. Hoewel dit document meer topics dan privacy alleen behandelt, is het privacy aspect wel prominent aanwezig in heel wat aanbevelingen. De derde sectie handelt over de sensibiliseringstools, welke door iMinds-‐SMIT (VUB) ontwikkeld werden. Hier bespreken we enerzijds de sensibiliseringscampagne rond online privacy die in samenwerking met het departement onderwijs in het najaar van 2014 zal worden gelanceerd, en anderzijds de campagne ‘Vree Mediawijs’, waarbij verschillende filmpjes zowel via de openbare omroep als via het internet verspreid werden. Tot slot gaan we dieper in op drie tools die privacy op een educatieve manier adresseren. Ten eerste behandelen we de EHBO-‐kit voor privacy & sociale media, een poster die gebruikers naar de juiste online informatie moet leiden. Ten tweede wordt de beslissingsboom voor sociale media op de werkvloer besproken. Deze beslissingsboom wijst werkgevers en werknemers op hun rechten en plichten met betrekking tot sociale mediagebruik op en naast de werkvloer. Tot slot hebben we het ook over de praktische juridische gids (ontwikkeld door ICRI) die gebruikers helpt bij het begrijpen van de gebruiksvoorwaarden van sociale netwerksites, die vaak in moeilijk begrijpbare taal geschreven zijn. ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

4

2 Vertaling van de WP3-‐bevindingen naar de praktijk 2.1 Monitoring In deze sectie gaan we dieper in op de privacy monitoring tool die ontwikkeld werd binnen het EMSOC project door iMinds-‐MICT. Zoals vooropgesteld in het onderzoeksvoorstel, werden relevante privacy-‐indicatoren geïdentificeerd als input voor een monitoring instrument, waarin gepeild kan worden naar de vaardigheden en kennis van sociale mediagebruikers over privacy, evenals de privacydreigingen die zij zelf ervaren. Op die manier krijgt men inzicht in de risico’s waar mensen zich niet bewust van zijn en dus op ingezet dient te worden. Methodologische toolbox voor het meten van sociale mediageletterdheid Organisaties die werken rond privacy-‐ of mediageletterdheid weten vaak niet goed over welke vaardigheden en kennis de doelgroep al dan niet beschikt. Deze organisaties hebben nood aan een toolbox die als houvast kan dienen bij het meten van mediawijsheid. Daarom wordt er momenteel, op basis van EMSOC onderzoek, gewerkt aan de realisatie van een dergelijke box. Hadewijch Vanwynsberghe (iMinds-‐MICT) ontwikkelde in het kader van het EMSOC project en haar doctoraat een survey die de sociale mediageletterdheid van de Vlaamse bevolking op Facebook en Twitter in kaart bracht. Deze survey dient nu als fundament voor de toolkit voor het meten van sociale mediageletterdheid. Deze survey liep van mei tot juni 2014 en werd ingevuld door 2332 participanten. Het ging om een online vragenlijst die verspreid werd via e-‐mail en sociale media en ingevuld kon worden door iedereen ouder dan 16 jaar. De gemiddelde leeftijd van de respondenten was 41 jaar (SD = 16.202) en de survey werd ingevuld door praktisch evenveel vrouwen (49,4%) als mannen (50,6%). Zowel mensen die sociale media gebruiken als mensen die dit niet doen namen deel. In de steekproef konden acht groepen mensen onderscheiden worden: de nieuwe Facebookgebruikers, de nieuwe Twittergebruikers, de voorzichtige Facebookgebruikers, de voorzichtige Twittergebruikers, de roekeloze Facebookgebruikers, de roekeloze Twittergebruikers, de gewoonte Facebookgebruikers, en de kritische Facebookgebruikers. Deze clusters verschillen naargelang technische, cognitieve en affectieve competenties met betrekking tot sociale mediageletterdheid (Vanwynsberghe, in voorbereiding). Hoewel deze survey niet uitsluitend peilde naar de privacygeletterdheid van sociale mediagebruikers, was het privacy aspect wel duidelijk aanwezig in de vragenlijst. Zo kwam privacy onder meer aan bod bij de vragen ‘Welke dingen storen je aan sociale netwerksites?’, ‘Hoe goed ben je in het uitvoeren van de volgende activiteiten’ en ‘Welke van de volgende zaken denk je dat


5

Facebook doet?’. Een volledige lijst van de privacy gerelateerde vragen werd opgenomen als bijlage (appendix 1) bij dit rapport (Vanwynsberghe, in voorbereiding). Aangezien deze survey een waardevolle tool is om de sociale mediageletterdheid van Facebook-‐ en Twitter-‐gebruikers te monitoren, werd besloten om een praktische methodologische toolbox te ontwikkelen die eenvoudig gebruikt kan worden door actoren in het veld. De toolbox bestaat uit een set kaarten die men kan raadplegen wanneer men op zoek is naar een gepaste manier om sociale mediageletterdheid te meten. Elke kaart bevat een beschrijving van een methode, de voor-‐ en nadelen, het gebruik van deze methode in eerder onderzoek, en mogelijke vragen en indicatoren voor het meten van sociale mediageletterdheid, zowel voor Facebook als voor Twitter. Methoden zoals surveys, interviews en netwerkanalyse komen in deze set aan bod, maar de kaarten rond de survey methode zijn wel het talrijkst. Om de kwaliteit van deze laatste methodologie in de toolbox te garanderen, werd bepaald welke items uit de grootschalige EMSOC survey de beste indicatoren zijn voor sociale mediageletterdheidscompetenties. Daarvoor werd gekeken naar de convergente en discriminerende validiteit van de vragen. De correlaties tussen de items binnen eenzelfde vraag werden vergeleken met correlaties tussen items van verschillende vragen die dezelfde competentie maten. Vervolgens werd de interne consistentie van de survey geëvalueerd, op basis waarvan bepaalde items, die niet voldoende bijdroegen tot het meten van sociale mediageletterdheid, verwijderd werden. Tot slot werd een bevestigende factoranalyse uitgevoerd om de overblijvende items te valideren en het aantal items, nodig om latente sociale mediawijsheidscompetenties te meten, te reduceren (Vanwynsberghe, in voorbereiding). De toolbox helpt organisaties of personen die sociale mediageletterdheid willen meten, een gepersonaliseerde methode samen te stellen, gebaseerd op de eigen behoeftes en wensen. Dit kan organisaties helpen bepaalde privacydreigingen te identificeren zodat zij kunnen inspelen op bestaande noden bij hun doelpubliek. De bedoeling is om deze methodologische toolbox als een vorm van strategische disseminatie binnen het EMSOC project te verspreiden naar de relevante stakeholders. Het werken met indexkaarten in de toolbox laat bovendien toe om de set uit te breiden indien nodig. Stakeholders kunnen dan zelf aanpassingen maken of nieuwe methodes toevoegen, aangezien de box ook verschillende blanco kaarten zal bevatten (Vanwynsberghe, in voorbereiding). De toolbox voor sociale mediageletterdheid is momenteel nog in ontwikkeling. De indexkaarten zullen onder handen genomen worden door een grafisch ontwerper die zal zorgen voor een aantrekkelijke look. Daarna zal de toolbox verspreid worden naar de relevante stakeholders.


6

2.2 Beleid en regulering In deze sectie gaan we dieper in op de zaken die EMSOC ontwikkeld heeft die van belang zijn voor het beleid. Daarbij wijzen we op het belang van een ‘evidence-‐based policy’ aanpak, waarbij beleid gestoeld is op aanbevelingen die op basis van wetenschappelijk onderzoek gedaan worden. Op die manier kunnen beleidsmakers er zeker van zijn dat wat ze doen ook werkelijk de moete waard is en dat het op de best mogelijke manier gedaan wordt (Davies et al., 2000). Zoals vooropgesteld in het onderzoeksvoorstel formuleren we aanbevelingen voor beleid en regulering omtrent privacy awareness, privacy regulering en de bescherming van persoonlijke gegevens. White Paper voor sociale mediawijsheid In het najaar van 2014 verschijnt een White Paper (Donoso & Verdoodt, in voorbereiding) met aanbevelingen voor beleid en regulering omtrent sociale mediawijsheid, gebaseerd op alle EMSOC onderzoeksresultaten van de afgelopen vier jaar. Deze White Paper is een belangrijke tool die ondersteuning kan bieden bij de beleidsvorming. Dit document kwam tot stand door interne workshops met de onderzoekers betrokken binnen het EMSOC project. De voorlopige resultaten van deze White Paper zullen op vrijdag 10 oktober 2014 voorgelegd worden aan de ACU-‐leden, externe experts en de EMSOC-‐onderzoekers. Deze externe workshop dient niet enkel om de voorlopige resultaten te valideren, maar eventueel ook om nieuwe inzichten te vergaren. De resultaten omtrent beleid en regulering in dit rapport zijn bijgevolg provisoir en moeten als dusdanig gelezen worden. Hoewel de White Paper over sociale mediawijsheid ruimer gaat dan het privacy aspect alleen, is privacy wel een belangrijk element bij heel wat aanbevelingen. Een eerste aanbeveling rond privacy gaat over het belang van een bedrijfsbeleid rond sociale media op de werkvloer. Mensen gebruiken sociale media in toenemende mate voor zowel private als professionele doeleinden en er ontstaat dan ook een spanningsveld tussen beide soorten gebruik. Sociale media hebben de lijnen tussen wat privaat en zakelijk is in een zekere mate doen verdwijnen, en dat maakt dat het voor werknemers en –gevers niet altijd duidelijk is wat nu wel en niet kan en dat kan dan weer privacyproblemen met zich mee brengen. Daarom wordt er in de White Paper gepleit voor de ontwikkeling van duidelijk en goed gecommuniceerd beleid rond sociale media binnen het bedrijf, bij voorkeur in combinatie met een training voor de werknemers. Daarnaast hebben werkgevers en werknemers ook baat bij een verduidelijking van de bestaande wetgeving omtrent sociale media op de werkvloer. Een grotere transparantie over de voorwaarden van sociale mediagebruik op het werk zou beide partijen ten goede komen (Donoso & Verdoodt, in voorbereiding). Transparantie is ook op andere vlakken belangrijk en daarom gaan verschillende privacy gerelateerde aanbevelingen over dit onderwerp. Zo zijn de gebruiksvoorwaarden van sociale netwerksites niet erg toegankelijk en zijn meer gebruiksvriendelijke formaten en teksten dan ook ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

7

erg welkom. Men moet op zoek naar meer effectieve manieren om dergelijke belangrijke juridische informatie te presenteren. Zo kan copyright info misschien wel weergegeven worden wanneer dit voor de gebruiker van toepassing is, in plaats van slechts eenmalig in de moeilijk verstaanbare gebruiksvoorwaarden. Bovendien is het belangrijk dat wijzigingen in het beleid worden gecommuniceerd naar de gebruiker. De overheid zou dan ook incentives moeten creëren om sociale media-‐aanbieders aan te sporen om te investeren in gebruiksvriendelijkere gebruiksvoorwaarden. Verder is ook meer transparantie noodzakelijk wanneer het gaat om de regels waar sociale netwerksites zich zelf aan dienen te houden. Deze regels worden gewoonlijk aan de gebruiker getoond tijdens het registratieproces en zijn redelijk verborgen in de navigatiestructuur. Een betere toegankelijkheid en grotere transparantie van deze regels is dan ook gewenst (Donoso & Verdoodt, in voorbereiding). Ook op het vlak van sensibilisering en educatie kunnen privacy gerelateerde aanbevelingen gedaan worden. Scholen hebben een uitstekende positie om kinderen en jongeren de nodige kennis en vaardigheden bij te brengen. Programma’s rond sociale mediawijsheid op school, waarbij specifieke aandacht is voor kinderen en jongeren in kwetsbare situaties, zijn dan ook belangrijk. Wel is het trainen van leerkrachten hier noodzakelijk. Leerkrachten moeten leren hoe zelf om te gaan met sociale media en hoe ze deze kunnen inzetten in de klas. Het onderwijzend personeel is dan ook gebaat bij een betere integratie van digitale geletterdheid in de lerarenopleiding. Dit zou niet alleen het zelfvertrouwen van de leerkracht met betrekking tot sociale mediagebruik verhogen, maar hen ook een groter vertrouwen van de leerlingen schenken doordat ze deze met een grotere deskundigheid kunnen helpen (Donoso & Verdoodt, in voorbereiding). Naast vaardigheden en kennis is het belangrijk dat kinderen en jongeren zich bewust zijn van de mogelijke privacyrisico’s die sociale media met zich meebrengen. Hiervoor kunnen campagnes worden ingeschakeld, maar dan is het wel van belang dat deze campagnes op een holistische, grootschalige en gecoördineerde manier worden aangepakt. Er zijn immers al te veel gefragmenteerde initiatieven die soms ook tegenstrijdige boodschappen vertellen. Sociale media kunnen ook zelf als medium worden ingeschakeld om jongeren te bereiken (Donoso & Verdoodt, in voorbereiding). De White Paper heeft ook enkele aanbevelingen voor onderzoekers die rond privacy werken. Er is meer onderzoek nodig dat de zogenaamde ‘privacy kloof’ kritisch benadert. Dit impliceert niet alleen het onderzoeken van wat gebruikers weten over de verwerking van hun gegevens (awareness), maar ook welke vaardigheden zij hebben, wat hun attitudes hieromtrent zijn en wat ze ook effectief ondernemen om hun privacy te beschermen (Donoso & Verdoodt, in voorbereiding). ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

8

2.3 Sensibilisering Een derde manier waarop de EMSOC onderzoeksresultaten over privacy op sociale media omgezet werden naar de praktijk is door het ontwikkelen van verschillende sensibiliseringsacties en –tools. Het onderzoeksvoorstel stelde hier voorop dat binnen het project verschillende situationele scenario’s ontwikkeld zouden worden, zoals bijvoorbeeld over ‘het uploaden van foto’s naar Facebook’. Dit scenario vertrekt dan vanuit een bepaalde specifieke situatie en geeft de gebruiker aan de hand van een stapsgewijs overzicht meer inzicht in de privacyrisico’s op sociale media en de consequenties die bepaalde acties kunnen hebben. Deze doelstelling uit de proposal werd gerealiseerd in samenwerking met de privacycommissie, als een component van een wedstrijd die kadert binnen een campagne over online privacy (zie onder). Voor de realisatie van de sensibiliseringstools werden steeds EMSOC stakeholders aangesproken. Op die manier sluiten de tools goed aan bij hun specifieke noden. Sensibiliseringscampagne rond online privacy in samenwerking met het departement onderwijs Uit deliverable 4.1.3a ‘Jongeren en sociale media: input voor sensibiliseringsactie rond privacy geletterdheid’ blijkt dat jongeren beseffen dat het gebruik van sociale media privacyrisico’s met zich meebrengt. Vooral het probleem van cyberpesten baart hen zorgen. In vergelijking met dit thema zijn de jongeren in veel mindere mate bezorgd om de persoonlijke reclame die men tegenkomt op sociale media. Wanneer er dan toch ongenoegen geuit wordt over reclame, is dat vooral omdat de reclame de gebruikservaring stoort of in buitensporige hoeveelheden wordt getoond, zo blijkt uit het onderzoek. Het gegeven dat reclamemakers hun persoonlijke gegevens gebruiken voor het personaliseren van advertenties stoort de jongeren minder. Dit valt deels te verklaren door het feit dat adolescenten zich nauwelijks tot niet bewust zijn van de procedures die door online reclamemakers gehanteerd worden (Heyman, 2014; Baelden, 2013). Opvallend is dat, ondanks dat jongeren zeker en vast beseffen dat sociale mediagebruik privacyrisico’s met zich meebrengt, er zich in veel mindere mate van bewust zijn dat deze risico’s ook voor henzelf, de zogenaamde ‘digital natives’, gelden. Bovendien kampen veel jongeren met defaitistische gevoelens. Ze geloven dat ze toch niets kunnen beginnen tegen de grote internetbedrijven, zoals Facebook, waardoor ze ook weinig ondernemen om hun privacy beter te beschermen. Er is toch geen privacy op sociale netwerksites, dus kan je beter leren leven met dit gegeven, zo redeneren ze. Hoewel jongeren zich dus wel zorgen maken om hun persoonlijke gegevens online, zetten ze vaak weinig stappen om deze beter te beveiligen. Ze maken voornamelijk gebruik van zelfcensuur in plaats van zich te richten tot de privacy-‐instellingen. Een ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

9

andere belangrijke reden voor deze vaststelling is dat jongeren de privacy-‐instellingen te ingewikkeld vinden. Het privacybeleid van sociale netwerksites is immers onderhevig aan vele veranderingen en veelal in moeilijke en juridische taal geschreven. Het ontbreekt jongeren dus aan de nodige kennis en vaardigheden om hun privacy voldoende te kunnen beschermen. Heel wat jongeren verkiezen bijvoorbeeld om minder inhouden toe te voegen aan hun profiel, in plaats van het aanpassen van de instellingen, omdat ze niet weten hoe dit moet (Heyman, 2014; Baelden, 2013). Daarnaast geven jongeren ook aan de instellingen niet de vertrouwen of geen tijd te hebben om zich met de instellingen bezig te houden. Jongeren spenderen immers meerdere keren kortere tijdspannes op Facebook, eerder dan slechts enkele langere periodes. De korte tijd op de website wensen ze niet te besteden aan het puzzelen met de moeilijke privacy-‐instellingen (Heyman, 2014). Bovenstaande bevindingen tonen aan dat de huidige generatie jongeren niet altijd op de hoogte is van de privacyrisico’s die sociale media voor hen met zich meebrengen. Bovendien kunnen ze in bepaalde gevallen niet gepast reageren. Een sensibiliseringsactie gericht naar jongeren is daarom noodzakelijk. Een dergelijke campagne wordt momenteel door het departement onderwijs, in samenspraak met verschillende actoren, waaronder EMSOC, ontwikkeld. Andere partners in het project zijn Child Focus, Mediaraven, Mediawijs.be, Canon Cultuurcel, SPION en de Privacycommissie. Het gaat om een grootschalige campagne die loopt van 13 oktober 2014 tot en met de Safer Internet Day op 10 februari 2015. Positief aan deze campagne is dat deze op holistische wijze wordt aangepakt, waarbij de kennis en ervaring van verschillende organisaties in acht genomen wordt. Er bestaan immers al heel wat gefragmenteerde initiatieven, die niet altijd in staat zijn om de doelgroep te bereiken (bijvoorbeeld wegens een gebrek aan financiële middelen voor promotie). Bovendien bestaat het risico dat in deze individuele campagnes tegenstrijdige boodschappen worden verspreid. Het is daarom aanbevolen om de krachten te bundelen en grootschalige, gecoördineerde en holistische campagnes te lanceren. Bovendien is het aangewezen dat een dergelijke grootschalige campagne niet enkel de nadruk legt op awareness, maar ook op kennis en vaardigheden. (Baelden, 2013). Een goede sensibiliseringscampagne is idealiter niet alleen gericht naar jongeren, maar eveneens naar andere relevante actoren, zoals leerkrachten of ouders, zo blijkt uit onderzoek (Baelden, 2013). De campagne van het departement onderwijs is daarom gericht naar klassen uit de eerste graad van het secundair onderwijs. Op die manier worden niet alleen leerlingen, maar ook hun leerkrachten en de school in het algemeen bereikt. De campagne bestaat uit drie facetten: een informatief, educatief en een sensibiliserend luik. Het sensibiliserend luik omvat meer concreet een wedstrijd waarin verschillende opdrachten dienen vervuld te worden. EMSOC is, samen met de privacycommissie, verantwoordelijk voor één component van deze wedstrijd: de ‘how to’-‐ uitdaging. De leerlingen moeten voor de uitdaging van EMSOC en de privacycommissie op zoek naar een reëel privacyprobleem op sociale media en dienen instructies te formuleren om dit ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

10

probleem op te lossen. We noemen deze instructies kortweg een ‘how to’. De studenten kiezen zelf het formaat van de how to, maar voorbeelden zijn video’s, PowerPointpresentaties, fotoreeksen, tekeningen, blogs en artikels. Belangrijk is wel dat de bijdrage digitaal kan worden bekeken. De ingezonden instructies zullen worden beoordeeld op (1) creativiteit, (2) accuraatheid, (3) kwaliteit van het privacyprobleem, (4) originaliteit en (5) efficiëntie. Deliverables D4.3.1a en D3.1.3 wezen uit dat jongeren veelal kampen met een ‘laisser faire, laisser passer’ attitude ten opzichte van online privacy en daarom werd gekozen voor een praktische uitkomst van deze opdracht. De instructies moeten de jongeren in staat stellen om hun privacy op sociale media beter te beveiligen. Bovendien wensen jongeren niet veel tijd te spenderen aan de privacy-‐instellingen (Heyman, 2014). Een hapklaar antwoord kan dan een oplossing bieden. De handleidingen helpen jongeren om snel en eenvoudig acties te ondernemen, zonder tijd te verspillen aan het uitzoeken van de juiste privacy instellingen. Ook bleek uit het EMSOC onderzoek dat jongeren vaak autodidactische strategieën aanwenden om hun privacy vaardigheden te verbeteren (Baelden, 2013). Dit doen ze bijvoorbeeld door te zoeken naar concrete instructiefilmpjes op sociale media en YouTube in het bijzonder. De wedstrijdopdracht speelt hier duidelijk op in. De tijdens de wedstrijd ontwikkelde instructiefilmpjes en handleidingen in andere formaten helpen bovendien niet alleen de ontvanger van deze handleidingen, maar verbeteren ook de kennis van de maker ervan. Uit gesprekken met jongeren blijkt immers dat de kennis en vaardigheden wat betreft de algemene mechanismen op sociale media en meer specifiek, de mechanismen van gepersonaliseerde reclame beter kunnen (Heyman, 2014; Heyman & Van Dijk, 2013; Baelden, 2013). Naast de ‘how to’ uitdaging, bestaat de wedstrijd uit nog drie andere opdrachten. De leerlingen kunnen ervoor kiezen om de online game Master F.I.N.D, ontwikkeld door Child Focus, te spelen en een selfie te trekken van hun resultaat. Verder heeft de klas ook de optie om een eigen quiz te ontwikkelen rond commerciële privacyrisico’s en/of rond contactgebonden privacyrisico’s. Om de leerkracht te ondersteunen in de realisatie van deze taken, zullen tevens enkele lespakketten over online privacy beschikbaar worden gesteld, aangevuld met ander informatief materiaal. Ook de ‘EHBO-‐kit voor privacy & sociale media’, ontwikkeld door EMSOC, zal deel uit maken van dit materiaal. In de volgende sectie gaan we hier dieper op in. De campagne zet duidelijk niet louter in op sensibilisering, maar wil tevens de kennis (aan de hand van de lespakketten en informatieve tools) en vaardigheden (aan de hand van de wedstrijd) op het vlak van online privacy van jongeren vergroten. Dit is belangrijk aangezien onderzoek aantoonde dat dit een belangrijke eigenschap is van een effectieve campagne (Baelden, 2013). Aangezien de actie gericht is naar klassen uit de eerste graad van het secundair onderwijs, wordt er gecommuniceerd naar scholen, leerkrachten en leerlingen. De leerlingen zullen bereikt worden via het jongerenmagazine Joepie, dat zowel bij de kick-‐off als gedurende de looptijd van de campagne over het onderwerp zal communiceren. De jongeren dienen een leerkracht, een centrale schakel ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

11

binnen de campagne, aan te spreken indien zij willen deelnemen aan de wedstrijd. Jongeren identificeren leerkrachten dan ook als belangrijke actoren die een rol te spelen hebben in de privacygeletterdheid van jongeren (Baelden, 2013). De communicatie naar de leerkrachten zal onder meer gebeuren via Het Laatste Nieuws, Klasse en de communicatiekanalen van Canon Cultuurcel. De informatie zal bovendien gebundeld worden op een online wedstrijd platform, gekoppeld aan de website van Ingebeeld. Verder zal ter lancering van de actie een persconferentie en studiedag plaatsvinden. Campagne ‘Vree Mediawijs’ In april 2013 werd de campagne ‘Vree Mediawijs’ gelanceerd, als resultaat van de samenwerking tussen EMSOC, Mediawijs.be, VRT en Linc vzw. Er werden vier filmpjes rond (sociale) mediawijsheid gecreëerd en verspreid. De campagne werd gelanceerd met de vertoning van één van deze filmpjes als tv-‐spot op de openbare omroep tijdens de digitale week van 2013 (8-‐14 april 2013). De video’s zetten op een humoristische manier mediawijsheid in de kijker en hebben als sensibiliserende boodschap dat je wijs moet omgaan met sociale media.

Figuur 1: Campagne Vree Mediawijs tijdens de digitale week 2013

Het doel van deze grootschalige campagne is om het bewustzijn van mensen omtrent veilig internetgebruik te vergroten. Door het tonen van de spot op de openbare omroep had deze campagne een groot bereik, maar ook nadien bleven de filmpjes online beschikbaar (http://www.mediawijs.be/nieuws/vree-‐mediawijs-‐tijdens-‐de-‐digitale-‐week). De video’s kunnen heel eenvoudig gedeeld worden op sociale netwerksites, kanalen die goed aansluiten bij de ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

12

leefwereld van adolescenten. Jongeren geven bovendien zelf aan dat sociale netwerken voor hen het medium bij uitstek zijn voor een sensibiliseringsactie die naar hen is gericht (Baelden, 2013).

2.4 Educatieve tools Tot slot werden binnen het EMSOC project ook verscheidene educatieve tools ontwikkeld. Voor de realisatie van de verschillende leerinstrumenten werden opnieuw EMSOC-‐partners aangesproken. Op die manier sluiten de tools niet alleen goed aan bij de noden en verwachtingen van de stakeholders, maar wordt ook het bereik van de instrumenten vergroot, aangezien de partners deze kunnen verspreiden binnen hun eigen netwerk. EHBO-‐kit voor privacy & sociale media EMSOC ontwikkelde de ‘EHBO-‐kit voor privacy & sociale media’; een roadmap die gebruikers helpt om de juiste informatie of organisaties te vinden op het net. Uit onderzoek blijkt namelijk dat gebruikers van sociale media niet altijd goed op de hoogte zijn van bepaalde privacydreigingen en de daarmee gepaarde processen van bijvoorbeeld gepersonaliseerde reclame. (Heyman, 2014; Heyman & Van Dijk, 2013). De EHBO-‐kit is een educatieve tool die gebruikers de instrumenten in handen wil geven om zelf op zoek te gaan naar informatie. Door het beantwoorden van vragen zoals ‘ik ben op zoek naar informatie, advies, tips en tricks over privacy en sociale media’ en ‘ik heb een klacht en zoek naar een meldpunt’ wordt de gebruiker naar de juiste informatiebron geleid. Voorbeelden van websites die werden opgenomen in de EHBO-‐kit zijn www.spamsquad.be, www.mediawijs.be, www.ecops.be, www.jep.be en www.privacycommission.be. Deze roadmap werd initieel ontwikkeld voor het boek ‘Hier vloekt men niet, Facebook ziet alles’ (Baelden, 2013). Een grafisch bureau heeft gezorgd voor een visueel aantrekkelijker ontwerp, opdat deze in posterformaat verspreid kan worden naar geïnteresseerde organisaties, zoals bibliotheken, scholen, OCMW’s, jongerenorganisaties en openbare computerruimtes. Iedereen die de poster nuttig kan inzetten op professioneel of persoonlijk vlak kan de kit gratis aanvragen. Er werd tevens een postkaart ontworpen als teaser voor de EHBO-‐kit, die alle informatie bevat over het bestellen van een poster bij EMSOC. De lay-‐out van zowel de poster als postkaart kan bezichtigd worden in appendix 2-‐4. De EHBO-‐kit voor privacy & sociale media is bedoeld voor een zeer breed publiek, gaande van jongeren, ouders en leerkrachten tot ouderen en mensen in een kansarme situatie. Voor jongeren is de EHBO-‐kit voor privacy & sociale media een nuttige tool aangezien het hen concrete en praktische oplossingen biedt voor reële problemen op sociale netwerksites. Op die manier tracht de poster een antwoord te bieden op de defaitistische gevoelens die jongeren hebben ten opzichte van hun eigen privacy online (Heyman, 2014; Baelden, 2013). De poster geeft de jongeren tevens de kans om zelf op zoek te gaan naar een uitkomst. Uit deliverable D4.1.3a bleek immers dat ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

13

jongeren graag autodidactische strategieën aanwenden om zichzelf bepaalde privacy vaardigheden aan te leren (Baelden, 2013). Ook voor leerkrachten en ouders is de EHBO-‐kit en geschikte tool. Ons onderzoek wees per slot van rekening uit dat zowel ouders als leerkrachten niet altijd over de juiste kennis en vaardigheden beschikt wat betreft privacygerelateerde praktijken op sociale media. Nochtans geven jongeren aan dat zij ouders en leerkrachten als belangrijke actoren beschouwen bij het verwerven van privacygeletterdheid (Baelden, 2013). De EHBO-‐kit kan deze groepen daarom sensibiliseren en empoweren zodat zij in staat zijn jongeren op adequate wijze bij te staan. Leerkrachten kunnen de poster bijvoorbeeld aanwenden tijdens de voorbereiding van hun lessen rond het thema online privacy, maar ook als essentieel onderdeel van de les, waarbij de poster als houvast fungeert. Het brede doelpubliek blijkt uit de zeer diverse organisaties en individuen te bestaan die de poster reeds hebben aangevraagd. De EHBO-‐kit werd voorgesteld op de website en het Twitterkanaal van EMSOC, waarna het nieuwsitem door verscheidene organisaties overgenomen en verder gedeeld werd. Enkele organisaties, zoals de centra voor basiseducatie, Linc vzw, Klascement, VVBAD en Bibnet, werden persoonlijk aangeschreven over de poster, omdat de EHBO-‐kit bijzonder interessant is voor gebruik in de organisatie zelf of de organisatie over geschikte promotiekanalen beschikt. Na een maand promotie staat de teller inmiddels op 129 aanvragen van één of meer posters. Heel wat leerkrachten en bibliotheekmedewerkers hebben interesse, maar ook organisaties zoals Digidak, Child Focus, VDAB, CAW’s, Digipolis, Vocvo, Bon vzw, de Federal Computer Crime Unit van de Federale politie, De Ambrassade en verschillende organisaties binnen de bijzondere jeugdzorg deden een aanvraag. De EHBO-‐kit voor privacy & sociale media maakt bovendien ook deel uit van het informatieluik van de online privacy campagne van het departement onderwijs die eerder werd besproken. De posters en postkaarten zullen als onderdeel van het informatiepakket naar scholen worden gestuurd. Beslissingsboom voor sociale media op de werkvloer Regelmatig verschijnen er berichten in het nieuws over werknemers die ontslagen zijn doordat ze bepaalde zaken op sociale netwerksites hebben gepost. Zo werd een basketballcoach ontslagen nadat hij een onzedige foto op Facebook had geplaatst (De Standaard, 11/11/2013) en eerder werd een lasser aan de deur gezet omdat hij op de site zijn beklag had gedaan over zijn ploegbaas (Het Nieuwsblad, 16/03/2013). De wetgeving omtrent sociale media op de werkvloer bevat echter nog veel onduidelijkheden en voor mensen zonder juridische achtergrond is het helemaal moeilijk om te ontrafelen welke hun rechten en plichten zijn. Zowel voor werknemers als –gevers is het vaak onduidelijk wat wel en niet kan (Saelens, 2013). Daarom werd een beslissingsboom voor sociale media op de werkvloer in ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

14

het leven geroepen, gebaseerd op de inzichten uit deliverable 4.1.3b ‘Sociale media & arbeidsrelaties: juridische omkadering van de controle op het gebruik van sociale netwerksites op het werk’ (Saelens, 2013). Deze beslissingsboom werd uitgewerkt door Dorien Baelden en Ronny Saelens (2013) en informeert werknemer en –gever over het recht van de werkgever om de online communicatie al dan niet te controleren. Deze informatie wordt op duidelijke manier per situatie geschetst. Verschillende aspecten komen aan bod in dit document. De beslissingsboom geeft de lezer duidelijk advies over het feit of de werkgever de communicatie van de werknemer al dan niet mag controleren (onder bepaalde voorwaarden) en of hij indien gewenst arbeidsrechtelijke sancties kan ondernemen. Dit is afhankelijk van een aantal variabelen, zoals de vraag of de communicatie binnen of buiten en netwerk van het bedrijf plaatsvond, binnen of buiten de werkuren, in een publieke ruimte en of de communicatie van private of publieke aard is (Baelden & Saelens, 2013). Momenteel zijn er gesprekken aan de gang met EMSOC-‐partners ABVV en BBTK over de mogelijkheid om de beslissingsboom voor sociale media op de werkvloer te verspreiden onder hun leden. Dit document werd bovendien opgenomen in als bijlage bij dit rapport. Praktische juridische gids over gebruiksvoorwaarden van sociale netwerksites Ellen Wauters en Eva Lievens (ICRI) ontwikkelden voor EMSOC een praktische juridische gids voor het gebruik van sociale netwerksites. In deze gids worden de rechten en plichten van de gebruiker eenvoudig uitgelegd, als tegenwicht voor de vaak moeilijk begrijpbare gebruiksvoorwaarden van deze websites. Een dergelijke eenvoudige vertaling van de gebruiksvoorwaarden is noodzakelijk, zo blijkt uit EMSOC onderzoek. Gedurende het registratieproces worden gebruikers namelijk ontmoedigd de privacy statement te lezen. Bovendien worden ze door de interface sterk gestimuleerd om zo veel mogelijk persoonlijke informatie vrij te geven, waardoor het belang van een goede kennis van de rechten en plichten toeneemt (Heyman et al., 2011; Heyman & Van Dijk, 2013). In de gids worden enkele belangrijke elementen van gebruiksvoorwaarden uitgelicht en in begrijpbare taal besproken. Zo worden onder meer auteursrecht; gegevensgebruik voor reclamedoeleinden; bescherming tegen pesten, discriminatie en geweld; en het verwijderen van het account besproken. Ook worden enkele nuttige tips gegeven met betrekking tot het beschermen van de privacy (Wauters & Lievens, 2014). Het lezen van dit document verschaft sociale mediagebruikers niet alleen meer kennis en begrip van bepaalde juridische aspecten in de voorwaarden, maar helpt hen ook bij het doornemen van nieuwe privacy statements. Met behulp van deze gids kan men de voorwaarden lezen met bijzondere aandacht voor bepaalde thema’s, waarna men zelf kan beslissen of men al dan niet akkoord wenst te gaan. Deze praktische gids ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

15

werd in het kader van het dossier ‘online privacy’ op de website van Mediawijs.be geplaatst. Op die manier is het document raadpleegbaar voor een groot publiek.


16

3 Besluit

In dit rapport bespraken we de verschillende tools voor monitoring, beleid, sensibilisering en onderwijs, die door EMSOC ontwikkeld werden op basis van het onderzoek binnen het werkpakket ‘Privacy’. Aan de hand van verschillende tools, leermiddelen, campagnes en aanbevelingen werd het wetenschappelijk onderzoek vertaald naar de praktijk. Als eerste bespraken we de monitoringtool die door iMinds-‐MICT (UGent) werd ontwikkeld. Het betreft een methodologische toolbox die organisaties helpt wanneer ze de sociale mediawijsheid van hun doelgroep wensen te meten. De toolbox bestaat uit een set kaarten die informatie verschaffen over verschillende methodes (zoals surveys, interviews of netwerkanalyse) en laat organisaties toe een gepersonaliseerde aanpak samen te stellen op basis van de eigen behoeftes. Vervolgens bekeken we welke rol het EMSOC onderzoek rond privacy kan spelen voor het beleid. Hier bespraken we de White Paper voor sociale mediawijsheid waarin verschillende privacy gerelateerde aanbevelingen aan bod komen. Zo wordt er in deze White Paper geijverd voor meer transparantie en dit op verschillende vlakken. Gebruiksvoorwaarden op sociale netwerksites moeten gebruiksvriendelijker worden, de regels waar sociale mediabedrijven zich aan moeten houden meer toegankelijk en wijzingen in het beleid moeten beter gecommuniceerd worden. Opdat dit ook werkelijk gerealiseerd zou worden door sociale mediabedrijven, moeten overheden voor sterke incentives zorgen. Andere aanbevelingen gaan over het belang van een bedrijfsbeleid rond sociale media op de werkvloer, het belang van programma’s rond privacygeletterdheid op scholen en het belang van gecoördineerde, holistische en grootschalige campagnes rond online privacy, waarbij aandacht is voor zowel awareness als vaardigheden en kennis. Tot slot bespraken we ook de noodzaak van meer kritisch onderzoek rond de ‘privacy divide’. Daarna gingen we dieper in op de sensibiliseringsactiviteiten die werden ondernomen op het vlak van privacy. In samenwerking met het departement onderwijs zal in het najaar van 2014 een campagne rond online privacy worden gelanceerd. In tegenstelling tot de monitoringstool en de White Paper, is het hier voornamelijk de aanpak, en minder de inhoud, die stoelt op de EMSOC onderzoeksbevindingen. Uit het EMSOC onderzoek blijkt immers het belang van grootschalige, gecoördineerde en holistische campagnes, die focussen op awareness, maar ook op kennis en vaardigheden, en die aandacht hebben voor de verschillende relevante actoren. Door samen te werken met verschillende partners, zoals bij deze campagne het geval is, vermijden we dat ze één van de vele gefragmenteerde initiatieven wordt. EMSOC is – in samenwerking met de Privacycommissie – verantwoordelijk voor het uitwerken van een wedstrijdonderdeel, waarbij jongeren uit de eerste graad secundair onderwijs worden gevraagd een ‘how to’ uit te werken rond ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

17

een specifiek privacyprobleem op sociale media. Deze how to’s zullen nadien beschikbaar worden gesteld op de website van de Privacycommissie. Jongeren grijpen immers vaak naar autodidactische strategieën om nieuwe kennis en vaardigheden op te doen, bijvoorbeeld via YouTube-‐filmpjes. De praktische uitkomst van deze opdracht moet jongeren in staat stellen zelf hun privacy online te beveiligen. Jongeren kampen namelijk vaak met een sterk gevoel van defaitisme, waarbij ze geloven dat ze toch niets kunnen beginnen tegen de grote internetbedrijven, waardoor ze veelal helemaal niets ondernemen om hun privacy te beschermen. De how to’s kunnen dan empowerend werken. Naast deze campagne over online privacy hadden we het verder ook over de campagne ‘Vree Mediawijs’ die in 2013 gedurende de Digitale Week werd gelanceerd. Tot slot bespraken we de educatieve tools die binnen het werkpakket ‘Privacy’ ontwikkeld werden. Concreet gaat het om drie verschillende leermiddelen die allen op een andere manier privacy adresseren. De EHBO-‐kit voor privacy en sociale media wijst mensen aan de hand van vragen de weg naar de juiste informatiebron op het net. Deze EHBO-‐kit werd op posterformaat gedrukt en kan besteld worden bij EMSOC. De beslissingsboom voor sociale media op de werkvloer kwam er dan weer omdat de bestaande wetgeving hieromtrent nog heel wat onduidelijkheden bevat. Deze beslissingsboom wijst werknemers en werkgevers op hun rechten en plichten met betrekking tot sociale media. Het laatste leermiddel dat besproken werd, is de praktische juridische gids die de inhoud van de gebruiksvoorwaarden van sociale netwerksites op eenvoudige manier weergeeft. Dit was nodig aangezien onderzoek uitwees dat gebruikers de gebruiksvoorwaarden vaak helemaal niet lezen. Een goede kennis van de rechten en plichten is nochtans belangrijk, zeker omdat sociale netwerksites gebruikers door de architectuur van de site aansporen zo veel mogelijk persoonlijke informatie vrij te geven.


18

4 Lijst van geraadpleegde werken

Baelden, D. (2013). Jongeren en sociale media: input voor sensibiliseringsactie rond privacy geletterdheid (EMSOC deliverable D4.1.3a). Baelden, D. (2013). Roadmap voor sociale mediawijsheid. In: Heyman, R., Daems, A., Baelden, D. & Pierson, J. (eds.) Facebook ziet alles: Sociale netwerken ontrafeld, Leuven, Davidsfonds Uitgeverij, pp. 125-‐130. ISBN 978-‐90-‐6306-‐647-‐5 Baelden, D. & Saelens, R. (2013). Sociale media op de werkvloer: beslissingsboom voor werknemers. Publicatie voor EMSOC, User Empowerment in a Social Media Culture, (poster). Heyman, R. & Pierson, J. (2014). Sponsored stories as an invasion of the lifeworld. A focus group approach to the attitudes and awareness of Facebook users (EMSOC deliverable D3.1.3). Davies, H., Nutley, S. & Smith, P. (2000) Introducing evidence-‐based policy and practice in public services, in Davies, H.T.O, Nutley, S.M., Smith, P.C. What works? Evidence-‐based policy and practice in public services, Bristol: The Policy Press. Donoso, V. & Verdoodt, V. (in voorbereiding). EMSOC Recommendations for Policy and Research: A White Paper, publicatie voor EMSOC, User Empowerment in a Social Media Culture. Heyman, R., Pierson, J., Picone, I. (2011). Mapping of the process to commodify Personal Identifiable Information in social media (EMSOC deliverable D3.1.1) Heyman, R. & Van Dijk, N. (2013). Who can afford Users as Targets? Interfaces, Transparency and the Commodification of Relations in Online Social Networks (EMSOC deliverable D3.3.1). Saelens, R. (2013). Sociale media & arbeidsrelaties: Juridische omkadering van de controle op het gebruik van sociale netwerksites op het werk (EMSOC deliverable D4.1.3b). Vanwynsberghe, H. (in voorbereiding). Measuring media literacy in a social media culture (doctoraatsthesis). Universiteit Gent, Departement communicatiewetenschappen. Wauters, E. & Lievens, E. (2014). Praktische gids voor het gebruik van sociale netwerksites. EMSOC & Mediawijs.be.


19

5 Bijlage

1. Privacy gerelateerde vragen uit de EMSOC survey 2. EHBO-‐kit voor privacy & sociale media (poster) 3. EHBO-‐kit voor privacy & sociale media: teaser op postkaartformaat (voorkant) 4. EHBO-‐kit voor privacy & sociale media: teaser op postkaartformaat (achterkant) 5. Beslissingsboom sociale media op de werkvloer 6. Praktische juridische gids


20

Privacy gerelateerde vragen in de EMSOC survey General Question

Item

Whether you use social media sites I am worried about my privacy or not, what bothers you about them? (Y/N) Facebook Question

Item

Which of the following activities Changing privacy settings have you done in the past year? Customizing what data apps or applications can collect (Y/N) about you

Using groups or friends lists Removing or reporting a tag, photo or text message Defriending friends

Removing content from my timeline

How good are you in performing Same items as above the following activities? (1= not good at all – 5= very good) Whereof do you think when you Whom of your Facebook friends can see your personal are using Facebook?(Y/N) information (e.g. age, gender, school name, relation)

Whom of your Facebook friends can see your user data (e.g. text messages, photos, movies)

How Facebook uses information about you to make profit

Your language on Facebook

Which of the following issues do Keeping deleted data you think that Facebook does? Selling personal information of user (Y/N, I don’t know) Selling user data Adapting Advertisement on visits that users have done on other websites


21

Saving User data

Using your name for advertising in the news feed of friends

Storing the personal information of users

Clearly communicating significant changes in how Facebook operates to its users

Do you mind if Facebook does Same items as above these activities? (1=I do mind – 5= I do not mind at all)

Which of the following issues do Hacking the accounts of other Facebook users you think that Facebook friends Saving data or text messages, photos or videos of other do? (Y/N, I don’t know) users Do you mind if Facebook friends do Same items as above these activities? (1=I do mind – 5= I do not mind at all) To what extent do you trust … What Facebook does with your personal information (1=No trust – 5= a lot of trust) (e.g. age, gender, school name, relation)

What Facebook does with your user data (e.g. text messages, photos, movies)

What Facebook friends do with your personal information (e.g. age, gender, school name, relation)

What Facebook friends do with your user data (e.g. text messages, photos, movies)

Have you read the terms of use and privacy policy of Facebook since November 2013? (Yes – Partly – No, but I have before November 2013 – No – I don’t know what this is) Are you a member of the Facebook Site Governance page? (Y/N, I don’t know what this is) Attitudes: Facebook … (7-‐point Does (not) respect my privacy ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

22

semantic scale)

Is (un)trustworthy Is (un)fair

Twitter Question

Item

Which of the following activities Removing my own tweets have you done in the past year? (Y/N)

How good are you in performing Removing my own tweets the following activities? (1= not good at all – 5= very good) Whereof do you think when you Who can see your personal information on Twitter (e.g. are using Twitter ?(Y/N) age, gender, school name, relation)

Who can see your tweets (text/photo's)

How Twitter uses information about you to make profit

Your language on Twitter

Which of the following issues do Keeping deleted data you think that Twitter does? (Y/N, Selling personal information of user I don’t know) Selling user data Showing sponsored tweets, trends and tweeps

Saving User data

Taking over copyright of my tweets

Storing the personal information of users

Clearly communicating significant changes in how Twitter operates to its users


23

Do you mind if Facebook does Same items as above these activities? (1=I do mind – 5= I do not mind at all)

Which of the following issues do Hacking the accounts of other Twitter users you think that Twitter users do? Saving data or text messages, photos or videos of other (Y/N, I don’t know) users Do you mind if Twitter users do Same items as above these activities? (1=I do mind – 5= I do not mind at all) To what extent do you trust … What Twitter does with your personal information (e.g. (1=No trust – 5= a lot of trust) age, gender, school name, relation)

What Twitter does with your user data (e.g. text messages, photos, movies)

What Twitter users do with your personal information (e.g. age, gender, school name, relation)

What Twitter users do with your user data (e.g. text messages, photos, movies)

Have you read the terms of use and privacy policy of Twitter since October 2013? (Yes – Partly – No, but I have before October 2013 – No – I don’t know what this is)

Attitudes: Twitter… semantic scale)

(7-‐point Does (not) respect my privacy Is (un)trustworthy


24

Is (un)fair


25


26

JA

NEE

NEE

JA


27


28

Vindt de communicatie plaats buiten het netwerk van het bedrijf EN buiten de werkuren? Nee

Nee

Ja

Nee

Ja

Is de communicatie privé en vindt deze plaats in een niet-publieke ruimte?

Nee

Nee

De werkgever heeft het recht om onder bepaalde voorwaarden de communicatie te controleren

Ja

Is de communicatie zakelijk en vindt deze plaats in een niet-publieke ruimte?

De werkgever heeft het recht om onder bepaalde voorwaarden de communicatie te controleren

De werkgever moet aan al de onderstaande voorwaarden voldoen om de controle rechtsgeldig te maken (belangrijke opmerking hierbij: zie legende nr. 5)

WERD AAN AL DEZE VOORWAARDEN VOLDAAN?

7) De inhoud van de communicatie mag niet gecontroleerd worden (enkel de omvang en de frequentie), tenzij: (a) de werknemer ermee akkoord gaat; of (b) de werknemer na waarschuwingen van de werkgever de communicatie middelen blijft misbruiken. Dit geldt zowel voor privé als voor zakelijke communicatie. het verschil tussen beiden is dat zakelijke communicatie wel geregistreerd mag worden (bv. voor bewijslevering van zakelijke transacties). Dit is echter geen vrijgeleide tot de controle van de inhoud van zakelijke communicatie.

6) De controle mag niet plaatsvinden tijdens de overdracht van de communicatie. Bv. een vriend van de werknemer post op Facebook dat de werknemer zich tijdens het weekend lasterlijk heeft uitgelaten over de werkgever. Zolang de werknemer dit bericht nog niet ontvangen heeft, is de boodschap 'nog in overdracht'.

5) De controle moet tot een minimum beperkt worden. Dit houdt in dat permanente controle en controle van al de communicatie niet mag.

4) De werkgever moet eerst onderzoeken of er minder privacy krenkende maatregelen genomen kunnen worden.

3) De controle moet vooraf en expliciet aangekondigd worden door de werkgever. De werknemer moet geïnformeerd worden over de reden en het tijdstip van de controle. Geheime controles mogen niet. Een vermelding van mogelijke controles in het arbeidsregelement of andere documenten zijn onvoldoende. Na de aankondiging moeten alle deelnemers van de communicatie toestemming geven voor controle. De werkgever mag immers niet met opzet kennis nemen van het bestaan van communicatie (dit gaat dus niet enkel over inhoud, maar ook over het feit dat de communicatie heeft plaats gevonden, de identiteit van de deelnemers, tijdstip van de communicatie, enzovoorts. Bv. een werkgever mag niet opzettelijk op zoek gaan naar communicatie van de werknemer op Facebook. (belangrijke opmerking hierbij: zie legende nr. 6)

2) De doelstelling van de controle moet duidelijk geformuleerd worden en moet voldoen aan één van volgende voorwaarden: (a) het voorkomen van laster, feiten die in strijd zijn met goede zeden, of die de waardigheid van andere kunnen schaden; (b) de bescherming van de economische, financiële, of handelsbelangen van de onderneming; (c) de veiligheid en/of goede technische werking van het IT systeem van de onderneming; (d) het naleven van de in de onderneming geldende regels voor het gebruik van online technologieën.

1) Er moeten ernstige aanwijzigingen zijn dat de werknemer de communicatie middelen misbruikt. Bv. een collega tipt de werkgever dat de werknemer sociale media buitensporig gebruikt tijdens de werkuren, of dat deze sociale media gebruikt om bedrijfsgevoelige informatie te lekken.

De werkgever heeft niet het recht om de communicatie te controleren.

Ja

Werd het privé karakter van de communicatie duidelijk aangegeven (bv. door een disclaimer toe te voegen)?

Is de communicatie zakelijk en vindt deze plaats in een publieke ruimte?

Vindt de communicatie plaats via communicatiemiddelen van de werkgever (bv. computer, smartphone, tablet, …), en/of op het netwerk (bv. intranet, internet, …) van het bedrijf EN tijdens de werkuren? Ja Is de communicatie privé en vindt deze plaats in een publieke ruimte? Ja

De werkgever heeft het recht deze communicatie te volgen. Indien de communicatie aantoont dat (1) er inbreuken zijn tegen het arbeidsregelement, of (2) de werknemer gevoelige of belangrijke bedrijfsinformatie wereldkundig maakt, heeft de werkgever recht op het nemen van sancties. Bijvoorbeeld: op een niet afgesloten profiel van Facebook informatie vrij geven over nieuwe modellen die op de markt zullen komen, of over de financiële toestand van het bedrijf.

Ja

!

LEGENDE EN BELANGRIJKE OPMERKINGEN

(1) Een wettelijke regeling over het gebruik van sociale media (inclusief sociale netwerksites) ontbreekt op supranationaal en nationaal niveau. Ook de rechtspraak kan niet altijd duidelijkheid brengen. Desalniettemin kunnen er wel lessen getrokken worden uit de wettelijke regeling rond internet en email gebruik in het algemeen en uit een aantal casussen uit de rechtspraak. De informatie in deze beslissingsboom is daarop gebaseerd.

(2) Publieke communicatie = niet-besloten, iedereen heeft toegang de communicatie en communicatie is niet gericht naar een bepaalde groep personen. Toegepast op sociale media: wanneer een profiel niet afgesloten is en derden dus vrij de mogelijkheid hebben om de communicatie (tekst, video, afbeeldingen, …) te volgen, gaat het om communicatie in een publieke ruimte.

(3) Niet-publieke communicatie = communicatie in beperkte, besloten kring. Toegang door derden wordt niet aanvaard en de communicatie is vertrouwelijk. Toegepast op sociale media: wanneer een profiel afgesloten is en de communicatie enkel toegankelijk is voor vrienden gaat het om communicatie met een besloten karakter en is de ruimte niet-publiek.

(4) Het onderscheid tussen zakelijke en privé communicatie is vaak problematisch aangezien deze gemakkelijk in elkaar overvloeien, zeker sinds de introductie van ICT (denk bv. aan thuiswerken, weekendwerk, werk op verplaatsing). Bij bv. email kan dit opgelost worden door met twee accounts te werken (één privé en één zakelijk). Hoe dit opgelost moet worden op sociale media is momenteel nog niet duidelijk.

(5) Heimelijke controles, controle van de inhoud, zich op een slinkse manier toegang verschaffen tot de communicatie van de werknemer, etc. mogen in principe niet. In de praktijk kunnen inbreuken tegen deze regels door de rechter ondergeschikt geacht worden aan de waarheidsbevinding. Met andere woorden, als de omvang van de vastgestelde onregelmatigheid groot genoeg is, zal de rechter meer gewicht toekennen aan de waarheidsvinding, dan aan de manier waarop de werkgever tot deze informatie is gekomen. Bijvoorbeeld: via controle op de communicatie van een werknemer op een sociaalnetwerksite komt de werkgever te weten dat de werknemer geld van het bedrijf verduistert. In dit geval kan de rechter oordelen dat de waarheidsbevinding belangrijker is dan het feit dat de werkgever een ongeoorloofde controle heeft uitgevoerd.

(6) Controle na impliciete toestemming mag wel. Bijvoorbeeld: Werknemer A verstrekt het paswoord van de bedrijfscomputer aan collega B op het werk. Tijdens de afwezigheid van A neemt B kennis van de emailberichten van A. B heeft daarbij gebruik moeten maken van het paswoord dat hij van A heeft gekregen. Uit enkele e-mailberichten blijkt dat A buitensporig gebruik maakt van de computer voor privédoeleinden. B meldt deze bevinding aan de werkgever. Als gevolg wordt werknemer A ontslagen. De rechter beschouwt de doorgifte van het paswoord als een impliciete toestemming om de e-mailberichten van A te lezen.


Ja

De werkgever heeft het in principe geen recht om de communicatie van de werknemer te controleren. Echter, wanneer de communicatie plaats vindt in een publieke ruimte mag de werkgever de communicatie volgen. Indien de communicatie aantoont dat de werknemer bijvoorbeeld bedrijfsgevoelige informatie verspreidt, of zich lasterlijk uitlaat ten opzichte van de werkgever, kan dit leiden tot arbeidsrechtelijke sancties (bv. ontslag).

De werkgever heeft het recht deze communicatie te volgen. Indien de communicatie aantoont dat (1) er inbreuken zijn tegen het arbeidsregelement, of (2) de werknemer gevoelige of belangrijke bedrijfsinformatie wereldkundig maakt, heeft de werkgever recht op het nemen van sancties. Bijvoorbeeld: op een niet afgesloten profiel van Facebook zich lasterlijk uitlaten over de werkgever, of het relaas doen van een leuke winkelnamiddag terwijl men zich ziek heeft gemeld.

De werkgever heeft het recht om de communicatie te controleren en indien gewenst arbeidsrechtelijke sancties te ondernemen

Copyright © EMSOC (emsoc.be), Vrije Universiteit Brussel. Alle rechten voorbehouden. Auteurs: Dorien Baelden (iMinds-SMIT smit.vub.ac.be) & Ronny Saelens (LSTS www.vub.ac.be/LSTS) Disclaimer: De auteurs zijn niet verantwoordelijk en kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor schade die rechtstreeks of onrechtstreeks het gevolg is van het volgen van de informatie in deze uitgave. Deze informatie werd gebaseerd wettelijke regeling rond internet en email gebruik in het algemeen en uit een aantal casussen uit de rechtspraak en kan daarom onderhevig zijn aan veranderingen.

29


30


31

Inleiding Wat zijn gebruiksvoorwaarden? Wanneer zijn gebruiksvoorwaarden geldig? 1

Hoe aanvaard ik de gebruiksvoorwaarden?

2

Welke gebruiksvoorwaarden zijn in overeenstemming met de wet? » » » » » » » » »

Auteursrecht op eigen content Auteursrecht op content van anderen Jouw gegevens gebruiken voor reclame Bescherming tegen pesten, discriminatie en geweld Je echte naam gebruiken Aansprakelijkheid Bevoegde rechtbank en toepasselijk recht Wijzigingen in de voorwaarden Account verwijderen

Inhoud ©EMSOC – IWT -‐ Brussel -‐ 2014 – Authors: Jana Bens & Dorien Baelden (SMIT)

32

Tips 1 2 3 4 5 6

Lees de gebruiksvoorwaarden Denk twee keer na voordat je iets op een sociaalnetwerksite plaatst Pas je privacy-instellingen aan Neem contact op met jouw lokale consumentenorganisatie Laat je stem horen Handige hulpmiddelen

Colofon

with the table of contents


33

Inleiding


34

Wist je dat als je lid wordt van een sociaalnetwerksite, je een juridische overeenkomst sluit met die site Jouw acties op die site kunnen dus juridische gevolgen hebben. Sociaalnetwerksites gebruiken verschillende termen om jouw rechten en plichten en die van de sociaalnetwerksite aan te geven: q 'BDFCPPL5FSNT WPPSXBBSEFO

q .ZTQBDF5FSNTPG6TF"HSFFNFOU HFCSVJLTPWFSFFOLPNTU

q *OTUBHSBN5FSNTPG6TF HFCSVJLTWPPSXBBSEFO

q -JOLFE*O6TFS"HSFFNFOU HFCSVJLFSTPWFSFFOLPNTU

q 5XJUUFS5FSNTPG4FSWJDF WPPSXBBSEFO

q 1JOUFSFTU5FSNTPG4FSWJDF WPPSXBBSEFO

*OEF[FHJETHFCSVJLFOXFEFUFSN ‘gebruiksvoorwaarden’. *OEF[FHJETMFHHFOXFFFOBBOUBM kenmerken van deze gebruiksvoorwaarden uit. We geven je ook een aantal tips om met de gebruiksvoorwaarden om te gaan.

5


35

Wat zijn gebruiksvoorwaarden?


36

"MTKFJFUTLPPQUPGFFOEJFOTUHFCSVJLU HFMEFO bepaalde voorwaarden. Zo hebben de koper en verkoper rechten en plichten. Het zijn de gebruiksvoorwaarden. Dat zijn standaard overeenkomsten die de verkoper opstelde. De koper kan niet onderhandelen over die voorwaarden. Gebruiksvoorwaarden hebben voordelen en nadelen: q voordeel"MTLPQFSIPFGKFOJFUUF POEFSIBOEFMFOUFMLFOTBMTKFJFUTXJMLPQFOPG een dienst wil gebruiken. Stel je voor dat je bij elk brood dat je koopt moet onderhandelen! q nadeel: Je moet als koper de voorwaarden aanvaarden. Weiger je, dan gaat de verkoop niet door. 7


37

Wanneer zijn gebruiksvoorwaarden geldig?


38

1

Je moet de gebruiksvoorwaarden aanvaard hebben.

2

De gebruiksvoorwaarden zijn in overeenstemming met de wet: auteursrecht, recht op de privacy

9


39

1 Hoe aanvaard ik de gebruiksvoorwaarden? De gebruiksvoorwaarden aanvaarden, gebeurt op twee manieren: q +FSFHJTUSFFSUKFFFSTUPQEFTJUFEPPSKFOBBN e-mailadres … in te vullen. Daarna lees je in kleine letters dat je akkoord gaat met de gebruiksvoorwaarden en het privacybeleid.

© 2014 Twitter

10


40

q +FLMJLUFFSTUPQmBLLPPSEn voordat je je kan registeren.

© 2014 Apple

11


41

Let op! De meeste gebruikers lezen nooit de WPPSXBBSEFO%FUFLTUJTUFMBOHPG te moeilijk. En de gebruikers onderschatten het risico dat ze mogelijk lopen. Verschillende sociaalnetwerksites doen inspanningen om hun gebruiksvoorwaarden begrijpelijker te maken. Ze voegen bijvoorbeeld korte, eenvoudige zinnen toe die de voorwaarden samenvatten. Soms gaat daardoor belangrijke JOGPSNBUJFWFSMPSFO

© 2014 Twitter

12


42

2 Welke gebruiksvoorwaarden zijn in overeenstemming met de wet? We sommen de voorwaarden op die je het vaakst terugvindt op sociaalnetwerksites: ► Auteursrecht op eigen content ► Auteursrecht op content van anderen ► Jouw gegevens gebruiken voor reclame ► Bescherming tegen pesten, discriminatie en geweld ► Je echte naam gebruiken ► Aansprakelijkheid ► Bevoegde rechtbank en toepasselijk recht ► Wijzigingen in de voorwaarden ► Account verwijderen

13


43

» Auteursrecht op eigen content 0QTPDJBBMOFUXFSLTJUFTQMBBUTKFGPUPnT filmpjes … Dat heet ‘content’. De meeste sociaalnetwerksites spreken in hun gebruiksvoorwaarden over auteursrecht op de content die je plaatst. De sites zeggen eerst dat je de rechten op je eigen content behoudt. WPPSCFFME'BDFCPPL o+FCFOU[FMGFJHFOBBSWBOBMMFJOIPVEFOJOGPSNBUJFEJFKFQMBBUTUPQ'BDFCPPL en in je privacy- en app-instellingen kun je bepalen hoe dit wordt gedeeld.”

WPPSCFFME5XJUUFS o+FCFIPVEUEFSFDIUFOPQBMMF$POUFOUEJFKFPQPGWJBEF%JFOTUFOJOEJFOU QMBBUTUPGXFFSHFFGUp

14


44

Onmiddellijk daarna staat dat je de sociaalnetwerksite toestemming geeft om jouw content onder bepaalde voorwaarden te gebruiken. Sociaalnetwerksites kunnen dus KPVXDPOUFOUHFCSVJLFOFO[FMGTWFSLPQFOBBO bedrijven. o7PPSJOIPVEXBBSPQJOUFMMFDUVFMFFJHFOEPNTSFDIUFOSVTUFO [PBMTGPUPnT FOWJEFP *&JOIPVE

HFFGKFPOTOBESVLLFMJKLEFWPMHFOEFUPFTUFNNJOH afhankelijk van je privacy- en app-instellingen: je verleent ons een nietFYDMVTJFWF PWFSESBBHCBSF SPZBMUZWSJKF XFSFMEXJKEFMJDFOUJFPNBMMF*& JOIPVEUFHFCSVJLFOEJFKFQMBBUTUPQ'BDFCPPLPGJOWFSCBOENFU'BDFCPPL *&MJDFOUJF %F[F*&MJDFOUJFFJOEJHUXBOOFFSKFKPVX*&JOIPVEPGKFBDDPVOU verwijdert, tenzij je jouw inhoud hebt gedeeld met anderen en zij de inhoud niet hebben verwijderd.” © 2014 Facebook

De sociaalnetwerksite zal jouw content niet langer gebruiken als je jouw content verwijdert. Heb je echter jouw content gedeeld met anderen en hebben zij die content niet verwijderd? Dan kan de sociaalnetwerksite jouw content nog altijd gebruiken. 15


45

» Auteursrecht op content van anderen Sociaalnetwerksites vermelden meestal ook voorwaarden om content van anderen die beschermd wordt door auteursrecht te delen. #JKWPPSCFFMENV[JFLWBO6 PGFFOHFEJDIUWBO Hugo Claus. o8FSFTFSWFUIFSJHIUUPSFNPWF$POUFOUBMMFHFEUPCFJOGSJOHJOHXJUIPVU QSJPSOPUJDF BUPVSTPMFEJTDSFUJPO BOEXJUIPVUMJBCJMJUZUPZPV*OBQQSPQSJBUF DJSDVNTUBODFT 5XJUUFSXJMMBMTPUFSNJOBUFBVTFSnTBDDPVOUJGUIFVTFSJT EFUFSNJOFEUPCFBSFQFBUJOGSJOHFS0VSEFTJHOBUFEDPQZSJHIUBHFOUGPSOPUJDF PGBMMFHFEDPQZSJHIUJOGSJOHFNFOUBQQFBSJOHPOUIF4FSWJDFTJTp © 2014 Twitter

Het is heel eenvoudig om muziek, films en andere content online te delen. Dat betekent niet dat het is toegestaan. Content die beschermd is door auteursrecht, mag je niet delen zonder toestemming van de auteur.

16


46

» Jouw gegevens gebruiken voor reclame 'BDFCPPLFO(PPHMF IFCCFOWPPSXBBSEFOEJF IFOUPFTUBBOPNKPVXOBBNFOQSPЯFMGPUPUF gebruiken in advertenties. o"MTVFFO(PPHMFBDDPVOUIFFGU LVOOFOXFVXQSPЯFMOBBN QSPЯFMGPUPFO BDUJFTEJFVVJUWPFSUPQ(PPHMFPGJOBQQMJDBUJFTWBOEFSEFOEJF[JKOHFLPQQFME BBOVX(PPHMFBDDPVOU [PBMT nT SFDFOTJFTEJFVTDISJKGUFOPQNFSLJOHFOEJF VQMBBUTU XFFSHFWFOJOPO[F4FSWJDFT XBBSPOEFSXFFSHBWFJOBEWFSUFOUJFT en andere commerciële situaties. We respecteren de keuzes die u maakt in de JOTUFMMJOHFOWBOVX(PPHMFBDDPVOUNFUCFUSFLLJOHUPUEFMFOPG[JDIUCBBSIFJE 6LVOUCJKWPPSCFFMEJOTUFMMJOHFOTFMFDUFSFO[PEBUVXOBBNFOGPUPOJFUXPSEFO weergegeven in een advertentie.” © 2014 Google

Dit zou er zo uitzien:

Bron: myandroidchief.com/shared-endorsements-or-how-you-can-be-a-star-in-googles-ads-thanks-to- your-google-activity.

17


47

» Bescherming tegen pesten, discriminatie en geweld Sociaalnetwerksites nemen ook gebruiksvoorwaarden op die anderen moeten beschermen tegen beledigingen, pesten, discriminatie en geweld. *OEFHFCSVJLTWPPSXBBSEFOWBO'BDFCPPL staat bijvoorbeeld: o+FHFCSVJLU'BDFCPPLOJFUWPPSPOXFUUJHF NJTMFJEFOEF LXBBEBBSEJHFPG discriminerende activiteiten”.

'BDFCPPLTDISJKGUPPLVJUESVLLFMJKL o+F[VMUHFFOHFCSVJLFSTQFTUFO JOUJNJEFSFOPGMBTUJHWBMMFOp

Als je je niet aan deze regels houdt, kan de TPDJBBMOFUXFSLTJUFKFBDDPVOUBGTMVJUFO%F TJUFLBOKF[FMGTWPPSEFSFDIUCBOLCSFOHFOBMT ze vinden dat je hun belangen geschaad hebt. Bovendien riskeer je de wet te overtreden.

18


48

» Je echte naam gebruiken 4PDJBBMOFUXFSLTJUFT[PBMT'BDFCPPL FO(PPHMF XJMMFOEBUKFKFFDIUF naam gebruikt. Er is geen wet die hen dat verbiedt.

19


49

» Aansprakelijkheid Gebruiksvoorwaarden bevatten vaak alinea’s die de aansprakelijkheid van de ‘verkoper’ beperken. 16. Geschillen s+F[VMUFWFOUVFMFDMBJNT KVSJEJTDIFQSPDFEVSFTPGHFTDIJMMFO DMBJNT EJFKFNFUPOT IFCU WPPSUWMPFJFOEVJUPGNFUCFUSFLLJOHUPUEF[F7FSLMBSJOHPG'BDFCPPL VJUTMVJUFOEPQMPTTFO JOFFO"NFSJLBBOTFBSSPOEJTTFNFOUTSFDIUCBOLJOIFU/PPSEFMJKLF%JTUSJDUWBO$BMJGPSOJÆPGFFO SFDIUCBOLJO4BO.BUFP$PVOUZ FOKFTUFNUFSNFFJOKFUFPOEFSXFSQFOBBOEFQFSTPPOMJKLF rechtsbevoegdheid van dergelijke rechtbanken voor de beslechting van dergelijke claims. Deze Verklaring en eventuele claims tussen jou en ons zijn onderworpen aan de wetten van de "NFSJLBBOTFTUBBU$BMJGPSOJÆ POHFBDIUFWFOUVFMFCFQBMJOHFOJO[BLFDPOаJDUFOPGXFUUFO s*OEJFOJFNBOEFFODMBJNUFHFOPOTJOEJFOUNFUCFUSFLLJOHUPUKPVXBDUJFT JOIPVEPG JOGPSNBUJFPQ'BDFCPPL [VMKFPOTTDIBEFMPPTTUFMMFOUFHFOBMMFTDIBEF WFSMJF[FOFOLPTUFOEJF HFSFMBUFFSE[JKOBBOFFOEFSHFMJKLFDMBJN JODMVTJFGSFEFMJKLFKVSJEJTDIFWFSHPFEJOHFOFOLPTUFO )PFXFMXFSFHFMTCJFEFOWPPSIFUHFESBHWBOHFCSVJLFST DPOUSPMFSFOPGTUVSFOXFEFBDUJFT WBOHFCSVJLFSTPQ'BDFCPPLOJFUFO[JKOXFOJFUWFSBOUXPPSEFMJKLWPPSEFJOIPVEPGJOGPSNBUJF EJFHFCSVJLFSTPWFSESBHFOPGEFMFOPQ'BDFCPPL8F[JKOOJFUWFSBOUXPPSEFMJKLWPPSFWFOUVFMF BBOTUPPUHFWFOEF POHFQBTUF PCTDFOF JMMFHBMFPGPQBOEFSFXJK[FBΟFVSFOTXBBSEJHFJOIPVEPG JOGPSNBUJFEJFKFNPHFMJKLPQ'BDFCPPLWJOEU8F[JKOOJFUWFSBOUXPPSEFMJKLWPPSIFUPOMJOFPGPвJOF HFESBHWBO'BDFCPPLHFCSVJLFST s8&130#&3&/'"$�,0/-*/& '06573*+&/7&*-*(5&)06%&/ .""3+& ($*,5)&501&*(&/3*4*$08&#*&%&/'"$�,;0"-4)&5803%5(�%&/ "4 *4

;0/%&3&91-*$*&5&0'*.1-*$*&5&("3"/5*&4 8""30/%&3 .""3/*&5#&1&3,5505 *.1-*$*&5&("3"/5*&47"/7&3)"/%&-#""3)&*% (&4$)*,5)&*%7003&&/#&1""-%%0&-&/ /*&5/"-&7*/(8&("3"/%&3&//*&5%"5'"$�,"-5*+%7&*-*( #&7&*-*(%0''06573*+ ;"-;*+/0'%"5'"$�,"-5*+%;"-8&3,&/;0/%&34503*/(&/ 7&353"(*/(&/0' 0/3&(&-."5*()&%&/'"$�,*4/*&57&3"/58003%&-*+,7003%&"$5*&4 */)06% */'03."5*&0'(&(&7&/47"/%&3%&1"35*+&/&/+&73*+8""350/4 0/;&%*3&$5&63&/ ."/"(&34 .&%&8&3,&34&/"(&/5&/7"/&7&/56&-&$-"*.4&/4$)"%& #&,&/%&/ 0/#&,&/% %*&700357-0&*&/6*50'7&3#"/%d

20

© 2014 Facebook


50

De aansprakelijkheid van een partij beperken, is wettig al zijn er enkele beperkingen. Het is bijvoorbeeld verboden om de aansprakelijkheid WPPSPWFSMJKEFOPGQFSTPPOMJKLMFUTFMVJUUFTMVJUFO De sociaalnetwerksites vermelden meestal dat ze, als ze aansprakelijk zouden zijn, maximum een klein bedrag, ongeveer 75 euro, zullen betalen. Bovendien schrijven ze dat jij alle kosten moet betalen als de sociaalnetwerksite ooit door jouw gedrag aangeklaagd wordt. Het is mogelijk dat een rechter dat ongeldig verklaart. De aansprakelijkheid van de gebruikers en van de sociaalnetwerksites is immers niet in verhouding.

21


51

» Bevoegde rechtbank en toepasselijk recht *OEFHFCSVJLTWPPSXBBSEFOWBOFFO sociaalnetwerksite staat gewoonlijk naar welke SFDIUCBOLKFNPFUTUBQQFOCJKFFODPOаJDU B. Controlling Law and Jurisdiction 5IFTF5FSNTBOEBOZBDUJPOSFMBUFEUIFSFUPXJMMCFHPWFSOFECZUIFMBXTPG UIF4UBUFPG$BMJGPSOJBXJUIPVUSFHBSEUPPSBQQMJDBUJPOPGJUTDPOаJDUPGMBX QSPWJTJPOTPSZPVSTUBUFPSDPVOUSZPGSFTJEFODF"MMDMBJNT MFHBMQSPDFFEJOHT or litigation arising in connection with the Services will be brought solely in UIFGFEFSBMPSTUBUFDPVSUTMPDBUFEJO4BO'SBODJTDP$PVOUZ $BMJGPSOJB 6OJUFE 4UBUFT BOEZPVDPOTFOUUPUIFKVSJTEJDUJPOPGBOEWFOVFJOTVDIDPVSUTBOE XBJWFBOZPCKFDUJPOBTUPJODPOWFOJFOUGPSVN © 2014 Twitter

Let op! Het zou zeer duur en tijdrovend zijn om de sociaalnetwerksite aan te klagen in een ander land. Er bestaat een Europese wet die consumenten dan beschermt. Een Europese DPOTVNFOULBOFFOEFSXFMLCFESJKGBBOLMBHFOJO zijn eigen land. 22


52

» Wijzigingen in de voorwaarden *OWFFMHFCSVJLTWPPSXBBSEFOTUBBUEBU de sociaalnetwerksite de voorwaarden zonder overleg kan wijzigen. Sommige sociaalnetwerksites brengen je hiervan op de IPPHUF BOEFSFOJFU.FFTUBMNPFUKF[FMGEF JOGPSNBUJF[PFLFO WPPSCFFME5XJUUFS 5XJUUFSTDISJKGUEBUIFU[JKOWPPSXBBSEFOLBOXJK[JHFOFOEBUIFU[JKOHFCSVJLFST alleen op de hoogte brengt als zij vinden dat het om een heel belangrijke wijziging gaat. #PWFOEJFOTDISJKGU5XJUUFSEBUKFEFHFXJK[JHEFWPPSXBBSEFOBBOWBBSEUBMTKFEF TJUFCMJKGUHFCSVJLFO+FXFFUEVTNFFTUBMOJFUEBUFSJFUTWFSBOEFSEJT+FCMJKGU 5XJUUFSFO EVTKFBBOWBBSEUEFXJK[JHJOHFO

23


53

» Account verwijderen Je kan meestal op elk moment jouw account verwijderen. De sociaalnetwerksite kan dat ook, BMTKFEFHFCSVJLTWPPSXBBSEFOOJFUOBMFFGU voorbeeld: q BMTKFEJTDSJNJOFSFOEFCFSJDIUFOQMBBUTU q BMTKFOJFUKFFDIUFOBBNHFCSVJLU q BMTKFUFWFFMCFSJDIUFOWFSTUVVSU Dat zijn vaak subjectieve redenen. Bovendien sluiten sommige sociaalnetwerksites de account BG[POEFSXBBSTDIVXJOHPG[POEFSEFHFCSVJLFS de kans te geven zich te verdedigen.

24


54


55

Tips


56

1 Lees de gebruiksvoorwaarden Gebruiksvoorwaarden zijn vaak heel moeilijk HFTDISFWFO5PDIJTIFUIFFMCFMBOHSJKLPN[F te lezen. De gebruiksvoorwaarden staan vaak onderaan een webpagina.

© 2014 Facebook

27


57

2 Denk twee keer na voordat je iets op een sociaalnetwerksite plaatst

&FOWJEFPQMBBUTFO FFOGPUPPGPQNFSLJOHEPFKF snel. Denk toch twee keer na. De sociaalnetwerksite kan jouw content gebruiken. Content die je met vrienden gedeeld hebt, kan je soms moeilijk verwijderen. +FLBONFOTFOCFMFEJHFOPGIVOQSJWBDZ schenden. 'BDFCPPLLBOKFBDDPVOUBGTMVJUFO *OIFUFSHTUFHFWBMPWFSUSFFEKFEFXFU

28


58

3 Pas je privacy-instellingen aan #FESJKWFOBMT'BDFCPPL 5XJUUFSFO(PPHMF verdienen geld door gegevens van hun gebruikers te verkopen. Je kan dat voor een stuk voorkomen door je QSJWBDZJOTUFMMJOHFOBBOUFQBTTFO%BUHFFGUKF meer controle over wat er met jouw gegevens gebeurt. Sociaalnetwerksites kunnen dan CJKWPPSCFFMEKPVXOBBNFOQSPЯFMGPUPOJFUNFFS gebruiken in hun reclame.

29


59

4 Neem contact op met jouw lokale consumentenorganisatie Als je vindt dat de sociaalnetwerksite jou niet eerlijk behandelt, stap je waarschijnlijk niet meteen naar de rechter. Dat is duur FOUJKESPWFOE&OKFWSBBHUKFBGXBUIFU[PV uithalen. Consumentenorganisaties kunnen wel invloed IFCCFOPQCFESJKWFO&MLMBOEIFFGUFFO eigen consumentenorganisatie. Voor België JTEBUCJKWPPSCFFME5FTU"BOLPPQ)FULBOKF misschien helpen en het juiste advies geven. Als veel mensen klagen, kan het een juridische procedure starten.

30


60

5 Laat je stem horen Het lijkt misschien zinloos om tegen zeer grote CFESJKWFOPQUFLPNFOWPPSKPVXSFDIUFO.BBS kan het heel zeker een verschil maken. Dus: als je niet akkoord gaat, laat het weten!

31


61

6 Handige hulpmiddelen &S[JKOPPLIVMQNJEEFMFOPNUFCFPPSEFMFOPG een sociaalnetwerksite gebruiksvrien- delijk is: - de website http://tosdr.org/ beoordeelt sociaalnetwerksites - op http://tosdr.org/downloads.html kan je FFOIVMQNJEEFMEPXOMPBEFOEBUKFJOGPSNFFSU over de gebruiksvoorwaarden van websites waar KFOBBSUPFTVSGU WPPSNFFSJOGPSNBUJFSPOEFTBGFUZFO cybercrime kun je terecht op https://www.b-ccentre.be/links-2.

32


62

Conveniently restore superior technology whereas market positioning testing procedures. Conveniently target orthogonal e-business vis-a-vis client-centric systems. Professionally strategize go forward processes after Quickly scale business architectures through integrated action items. Seamlessly foster customer team building e-markets. Completely initiate directed schemas for technically sound niche markets. out-of-the-box benefits before dynamic ROI. Rapidiously revolutionize extensible process Distinctively customize compelling e-tailers improvements through cross-unit networks. after quality platforms. Dramatically Distinctively expedite effective alignments through procrastinate accurate value whereas timely revolutionary ideas. Synergistically engineer ethical ideas. Assertively empower web-enabled vortals without cross-platform web services. leadership skills and web-enabled interfaces. Monotonectally productize vertical infomediaries for Competently communicate team building Progressively envisioneer high standards in outsourcing without exceptional core competitive expertise. Distinctively conceptualize expertise before process-centric competencies. Distinctively productivate reliable innovation with distinctive technology. vertical collaboration and idea-sharing whereas team meta-services. Assertively seize ubiquitous Proactively e-enable web-enabled niche markets for scalable leadership skills. Dramatically driven vortals. Rapidiously parallel task stand-alone methodologies after e-business scenarios. grow extensible synergy via high standards in bandwidth. Intrinsicly leverage existing meta-services vis-a-vis ethical meta-services. Holisticly conceptualize error-free paradigms inexpensive e-tailers via high-payoff functionalities. Proactively innovate go forward Competently pursue principle-centered ROI whereas through magnetic functionalities. architectures after go forward sources. Objectively coordinate client-centric outsourcing worldwide services. Holisticly plagiarize cutting-edge Authoritatively extend backward-compatible after next-generation infomediaries. Progressively promote enabled portals with emerging for compelling technologies. innovation for future-proof imperatives.content. Progressively plagiarize client-centered vortals vianetworks value-added niches. Uniquely streamline sticky partnerships with Conveniently orchestrate functional processes whereas open-source functionalities. principle-centered e-tailers. Enthusiastically optimize 2.0 internal or "organic" sources rather than emerging growth strategies. Progressively streamline premier relationships through enterprise-wide infrastructures. Credibly mesh standardized ideas through empowered architectures. Enthusiastically fashion cross-unit relationships via go forward systems. Objectively generate cross-media best practices after go forward results. Holisticly repurpose front-end process improvements after multifunctional intellectual capital. Compellingly supply tactical supply chains with process-centric channels. Holisticly scale cooperative bandwidth after Dramatically grow extensible synergy via high standards in client-centric internal or "organic" sources. Assertively implement seamless deliverables bandwidth. Intrinsicly leverage existing inexpensive e-tailers via before orthogonal data. high-payoff functionalities. Proactively innovate go forward architectures after go forward sources. Objectively coordinate client-centric outsourcing after next-generation infomediaries. Conveniently restore superior technology Progressively promote enabled portals with emerging content. whereas market positioning testing Progressively plagiarize client-centered vortals via value-added procedures. Conveniently target orthogonal niches. Conveniently orchestrate functional processes whereas e-business vis-a-vis client-centric systems. open-source functionalities. Enthusiastically optimize 2.0 internal or Quickly scale business architectures "organic" sources rather than emerging growth strategies. through team building e-markets. Progressively streamline premier relationships through Completely initiate out-of-the-box benefits enterprise-wide infrastructures. Credibly mesh standardized ideas before dynamic ROI. Distinctively customize through empowered architectures. Enthusiastically fashion cect compelling e-tailers after quality platforms. Dramatically procrastinate accurate value whereas timely ideas. Assertively empower web-enabled leadership skills and web-enabled interfaces. Competently communicate team building expertise before process-centric meta-services. Assertively seize ubiquitous methodologies after e-business scenarios. Holisticly conceptualize error-free paradigms through magnetic functionalities. Authoritatively extend backwardcompatible innovation for future-proof imperatives. Progressively envisioneer high standards in outsourcing without exceptional core competencies. Distinctively productivate reliable innovation with distinctive technology. Proactively e-enable web-enabled niche markets for scalable leadership skills.


63

Vooraleer deze vogel zingt, dient u akkoord te gaan met de gebruiksvoorwaarden.


64

Deze gids is het laatste bijgewerkt op 16 januari 2014. Het is mogelijk dat de sociaalnetwerksites die we vermelden sindsdien aanpassingen gedaan hebben. Praktische gids voor het gebruik van sociale netwerksites BVUFVS T &MMFO8BVUFST &WB-JFWFOT © 2014 &FOQVCMJDBUJFWBO.FEJBXJKTCF JOTBNFOXFSLJOHNFU&.40$ FFO*85QSPKFDU Pleinlaan 9, 1050 Brussel [email protected] www.mediawijs.be

35


65

PUSH ME!


66

Augustus Authors Jana Bens, Dorien Baelden Affiliation SMIT (Vrije Universiteit Brussel) ISBN **********

Recommend Documents