augustus 2014 Op de Hoogte Ledenblad van IVN afdeling Walcheren

augustus 2014

Op de Hoogte Ledenblad van IVN afdeling Walcheren

Colofon IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid is een organisatie van vrijwilligers, die wil bijdragen aan een duurzame samenleving door mensen te betrekken bij natuur, milieu en landschap. Verspreid over Nederland heeft het IVN zo’n 170 afdelingen; een kleine 18.000 leden zetten zich in voor natuur en milieu door middel van allerlei voorlichtende en educatieve activiteiten. Het lidmaatschap van IVN afdeling Walcheren en daarmee van IVN-NL bedraagt in 2014 € 18, voor huisgenootleden € 9, inclusief “Op de Hoogte”, de uitgave voor leden en relaties van IVN Walcheren en het IVN magazine “Mens & Natuur”. Beide verschijnen 4x per jaar. Lid worden? Dat kan door contact op te nemen met penningmeester Jaap van Klinken; Van Vollenhoveweg 10, 4353 RH Serooskerke. Tel. 0118 591941, e-mail: [email protected]. Contributiebetaling op bankrekening NL03 INGB 0007 3348 15 IVN AFDELING WALCHEREN te Serooskerke. Website IVN afdeling Walcheren: http://ivn.nl/afdeling/walcheren. Twitter IVN afdeling Walcheren: @IVN_Walcheren. Op de Hoogte is een gratis uitgave van IVN afdeling Walcheren voor leden en relaties en verschijnt 4x per jaar. Oplage ca.150 exemplaren. Op de Hoogte is ook te vinden op de website van de afdeling en kan ook per e-mail worden toegezonden. Op de Hoogte Redactie: Cobie Gouwen Annemarie Priemis Henk Sijsenaar (eindredactie)

Redactieadres:

Spuistraat 7, 4331 EX Middelburg telefoon: 0118 62 48 48; e-mail: [email protected].

Het volgende nummer komt uit rond 25 november 2014; kopij (bij voorkeur als bijlage in “word” bij een e-mail) inleveren vóór 11 november 2014.

Bij de voorpagina Foto’s: Annemarie Priemis Op de grote foto een egel die komt drinken uit de vijver. De kleine vlinderfoto’s laten een kleine vos zien, een koolwitje en een gehakkelde aurelia.

2

Bestuur en werkgroepen

Bestuur: Voorzitter:Wim Wattel; Kanteel 32, 4336 JT Middelburg. Tel. 0118 64 02 43, e-mail: [email protected]. Wrn. secretaris: Rita de Ligt-van der Zee; p.a. IVN-consulentschap Zeeland, Ravelijn de Groene Jager 5, 4461 DJ Goes. Tel. 0113-211675, e-mail: [email protected]. Penningmeester: Jaap van Klinken; van Vollenhoveweg 10, 4353 RH Serooskerke. Tel. 0118 591941, e-mail: [email protected]. Werkgroepen: Natuurpaden: Johan Antheunisse; P. Duvelaer van Campenstraat 12, 4336 AS Middelburg. Tel. 0118 628814; e-mail: [email protected]. Excursies: Algemeen coördinator: Annie Neve; De Walestraat 23, 4371 CE Koudekerke. Tel. 0118 552343; e-mail: [email protected]. Cursussen: Dingeman Steijn; J.P. van de Brandestraat 21, 4336 BC Middelburg. Tel. 0118 627932; e-mail: [email protected]. Natuurgidsencursus 2014-2016: Annie Krosenbrink. Tel. 0118 63 92 38, e-mail: [email protected]. Natuur voor grijs en groen: Hilly Bosch, Kenau Hasselaarstraat 85, 4385 KL Vlissingen. Tel. 0118 460671; e-mail: [email protected]. Kraamwerk: Hans-Peter Pieterse. Tel. 0118 62 52 46, e-mail: [email protected]. Ledenblad Op de Hoogte. Henk Sijsenaar. Tel. 0118 62 48 48; e-mail: [email protected]. Website: Peter Louwerse, e-mail: [email protected].

Vacature Public Relations

SECRETARIAATSWIJZING IVN WALCHEREN

Per 1 oktober ontstaat een vacature voor de PR. Deze vacature houdt in: Teksten van wandelingen aanleveren bij de kranten en weekbladen, omroep Zeeland, VVV, Veerse krant, enz.

Wim Wattel Helaas kon Hans-Peter Pieterse zijn functie als secretaris niet langer combineren met zijn baan en eigen bedrijf. Toch wil Hans-Peter het kraamwerk voor het IVN Walcheren blijven doen.

Het lijkt veel, maar is het niet. De teksten zijn er al. Een opzet voor het versturen van berichten is er ook. Cursussen moeten ook geplaatst worden als dat speelt. Contact opnemen over deze vacature, bel of mail mij. Trudy van Hoof, 0118-592355 of mobiel 06-41043490 Mail: [email protected]

Hans-Peter, dank namens het bestuur voor je inzet. Tot er zich een nieuwe secretaris aandient, wordt deze functie waargenomen door Rita de Ligt (IVN Consulentschap Goes, e-mail: [email protected]). 3

Redactioneel Dit keer veel nieuws, activiteiten en artikelen in Op de Hoogte. Voor ons, IVN-leden, zelf zoals de geplande fietstocht op zaterdag 6 september, de themadag op zaterdag 1 november, de oproep van het bestuur om mee te denken over de viering van het komende lustrum, IVN Walcheren 20 jaar. De zoektocht naar nieuwe bestuursleden en naar een nieuwe enthousiasteling voor de verzorging van de onontbeerlijke Public Relations.

zijn voor IVN-ers nog gratis ook.

Helaas ook het bericht dat één van onze leden, Lidy Bouwer, is overleden. Je weet dat zoiets bij het leven hoort maar het grijpt altijd in en vooral bij de directe nabestaanden.

Enfin, de redactie hoopt - en verwacht dat eigenlijk ook wel - dat er voor ieder wat wils is te vinden. Je blijft zo Op de Hoogte.

Zonder de overige artikelen tekort te willen doen is de ontmoeting (Toetje, een vos in Oranjezon), die Cobie Gouwen met een vos had tijdens een excursie op Walcheren, wel iets om er even uit te lichten. En bij het verhaal over een reiger, die zich niets meer aantrekt van mensen (Column Natuur in de tuin), kan je je tegenwoordig ook wel iets voorstellen.

Met vriendelijke groet, Namens de redactie Henk Sijsenaar

Verder natuurlijk de gebruikelijke informatie over geplande activiteiten, je moet er toch eens uit en de IVN-activiteiten

IVN Walcheren wordt 20 jaar. Jaap van Klinken Op 1 januari 2015 is het precies 20 jaar geleden dat IVN Walcheren werd opgericht. Dit blijkt uit een archiefstuk van notaris Jansen de Jonge te Middelburg. Het spreekt voor zich dat het bestuur dit jubileum niet ongemerkt wil laten passeren. Graag willen we met een aantal leden, misschien wel van het eerste uur, bij elkaar komen om te brainstormen hoe we deze festiviteiten vorm kunnen geven. We hopen op deze manier een enthousiast team bij elkaar te krijgen. Reacties aan het bestuur: Wim Wattel, Rita de Ligt-van der Zee ([email protected]) en Jaap van Klinken. Foto: Philippe Clabots

IVN Themadag Water, zaterdag 1 november. Rita de Ligt- van der Zee activiteiten in hun activiteitenprogramma. Landelijk deden in juni meer dan 90 afdelingen mee met de IVN Slootjesdagen. Vanwege dit succes worden ook in 2015 weer slootjesdagen georganiseerd. Om actieve leden en nieuwe mensen te werven, die een rol kunnen spelen bij de slootjesdagen en andere wateractiviteiten, heeft IVN een basiscursus Watergidsen ontwikkeld. Daarnaast is communicatie en PR belangrijk om ook daadwerkelijk deelnemers naar de activiteiten te krijgen… Genoeg aanleiding voor IVN Zeeland om een themadag Water voor alle IVN'ers in Zeeland te organiseren! Noteer de datum, zaterdag 1 november in de gloednieuwe educatieve ruimte van Terra Maris, alvast in je agenda! Begin oktober krijgen jullie de uitnodiging en het programma.

Water, strand, mensen Water is er in Zeeland in overvloed; zoet, zout en brak. De Zeeuwse IVN afdelingen hebben tal van water-

4

De Middelburgse bomenwandeling "De Boom die bindt". Een ervaren IVN gids neemt u mee op een wandeling langs de mooie bomen in de binnenstad van Middelburg. U komt op plaatsen waar u niet dagelijks loopt. De gids vertelt u over de bomen die u op uw wandeling tegenkomt. Bomen zoals de paardenkastanje en de haagbeuk; de tulpenboom en de linde; de rode beuk en misschien wel de hemelboom.

natuur. Tijdens de cursus worden onder andere onderwerpen als apparatuur, scherpte - diepte, compositie en fotobespreking behandeld en in de praktijk toegepast. Het eindresultaat van deze cursus is nog te zien op de expositie in zorgcentrum Simnia te Domburg tot en met 25 september 2014. De tentoongestelde werken geven verschillende aspecten van de Zeeuwse natuur weer. In het tweede kwartaal van 2015 zijn de foto’s te zien in de schuur van het Zeeuws Landschap in Oranjezon. Bijzonderheden volgen later. Een van de cursisten. gemaakt tijdens een praktijkmorgen in het Nollebos.

Vertrek om 13.30 uur vanaf de Markt vóór de Drukkerij; duur + 1½ tot 2 uur. Kosten volwassenen € 3,00; kinderen tot 12 jaar € 1,50. Gratis voor leden van IVN Walcheren en kinderen tot 6 jaar. Aanmelden is niet nodig. De rondleidingen vinden plaats op de zaterdagen: 30 augustus, 27 september, 25 oktober en 22 november. Zie ook onze website: http://ivn.nl/afdeling/walcheren. Twitter: @IVN_Walcheren.

IVN-cursus: "Beleef de natuur met je fototoestel". De natuurgidsen Arjen Hartog en Berry van der Haar organiseerden dit voorjaar voor de derde keer een basiscursus natuurfotografie. De cursus is bedoeld voor mensen die iets meer willen dan alleen maar een plaatje schieten in de

Dooiermos; foto van Axel Boey 5

De I.V.N. Natuurgidsencursus op Walcheren. I.V.N., Walcheren is een vereniging voor natuur- en milieueducatie en is één van de afdelingen van IVN Instituut voor Natuureducatie en duurzaamheid. De afdeling is een vrijwilligersvereniging met als doelstelling: een bijdrage leveren aan een duurzame samenleving waarin mensen betrokken kunnen zijn bij de natuur, het milieu, het landschap en de leefomgeving. Goed opgeleide gidsen worden o.a. hiervoor ingeze.

van 2 dagen en ministages. Aanmelden bij: [email protected]; [email protected]; [email protected] of [email protected] Informatie over het I.V.N. in het algemeen en het I.V.N. Walcheren zijn te vinden op de volgende website: http:// www.ivn.nl/afdeling/walcheren/ onder "Home", "Nieuws","Natuurgidsencursus".

IVN organiseert o.a. de Natuurgidsencursus. Dit is een oriënterende opleiding die de bevoegdheid geeft om zelfstandig rondleidingen in de natuur te verzorgen. De Natuurgidsencursus wordt georganiseerd vanaf 23 september 2014 tot en met maart 2016, duurt 1 ½ jaar en bestaat uit theorie avonden, excursies en een les weekend

De Natuurgidsencursus 2014 - 2016 wordt financieel ondersteund door het Sociaal Maatschappelijk Fonds van de Rabobank Walcheren/

Wandelingen in 2014 in Park Toorenvliedt in Middelburg.

- De Middelburgse bomenwandeling "De Boom die bindt". - Rondleidingen in Park Toorenvliedt in Middelburg. - Rondleidingen in Park Welgelegen en omgeving in Serooskerke (W). - Rondleidingen in het Nollebos en Westduin en over de zeedijk bij Vlissingen. - Rondleidingen bij Domburg over het strand en door bos en duin. - Rondleidingen door de duinen bij Zoutelande.

Een ervaren natuurgids van IVN Walcheren leidt u rond door het park van de buitenplaats Toorenvliedt aan de Koudekerkseweg in Middelburg. Het gebouw dateert uit 1726. Het park, in de stijl van eind 18de eeuw, is wat natuuren cultuurwaarde betreft van groot belang. Het is mogelijk dat ook Vogel- en Zoogdieropvang De Mikke wordt bezocht. Hoe ontwikkelt het park zich na de ingrijpende aanpassingen die in 2013 zijn uitgevoerd en in 2014 nog worden uitgevoerd? Hoe ontwikkelen zich de natuurwaarden? U kunt het zelf komen bekijken.

Datum en tijd worden in overleg bepaald; het maximum aantal deelnemers is 25 en de kosten zijn € 40,00. De rondleidingen duren 1½ tot 2 uur. Daarnaast bieden we drie fietstochten over verschillende delen van Walcheren aan: - Zuring voor Zeelui; vanuit Middelburg naar de Wester scheldekust, Rammekens en Ritthem. - Vliedbergen en Mottekastelen vanuit Vlissingen over het westelijk deel van Walcheren. - Rondje Veere over het noordelijk deel van Walcheren.

De wandelingen vinden plaats op de volgende zaterdagen: 13 september en 11 oktober. Vertrek om 13.30 uur vanaf de vernieuwde hoofdingang van het park aan de Koudekerkseweg; duur + 1½ tot 2 uur. Deelnemen kost volwassenen € 3.00; kinderen tot 12 jaar € 1.50. Voor kinderen onder de 6 jaar en voor leden van IVN Walcheren is deelname gratis. Vooraf aanmelden is niet nodig. Zie ook onze website: http://ivn.nl/afdeling/walcheren. Twitter: @IVN_Walcheren.

Datum en tijd worden in overleg bepaald; het maximum aantal deelnemers is 25. Uit veiligheidsoverwegingen is aan deze rondleidingen een minimumleeftijd van 12 jaar verbonden. De duur van de rondleidingen is 2½ tot 3 uur en de kosten

Groepsrondleidingen op aanvraag.

zijn € 50,00. Zie ook onze website: http://ivn.nl/afdeling/walcheren.

De volgende rondleidingen kunnen op aanvraag voor groepen worden georganiseerd: 6

IVN-natuurgidsen verzorgen rondleidingen voor Staatsbosbeheer Rondleidingen in Fort Rammekens en natuurgebied Rammekenshoek Met een IVN-natuurgids van Staatsbosbeheer het oude Fort Rammekens bezoeken? Dat kan! Op de 13 zondagmiddagen: 31 augustus en 7 september. Deze rondleidingen beginnen om 14.00 uur bij het Fort. Op de 2 dinsdagavonden: 26 augustus en 9 september. Deze rondleidingen beginnen om 19.30 uur bij het Fort. De kosten bedragen € 5 voor volwassenen, kinderen tot 12 jaar betalen de helft. Zie verder: www.fortrammekens.nl . Dit oudste zeefort van West-Europa dateert uit 1547 en beschermde ooit de scheepvaartverbinding naar de VOChaven van Middelburg. Ook de troepen van Napoleon en Duitse bunkerbouwers hebben er nadrukkelijk hun sporen achtergelaten. De gids weet er alles van en neemt u mee op een tocht door vijf eeuwen Zeeuws verleden. Daarnaast gaat de gids met u ook het door de oorlogshandelingen van 1944 ontstane bos- en krekengebeid van Rammekenshoek door. De wandeling begint aan de poort van het Fort aan de Rammekensweg te Ritthem (Westerschelde)

De Natuurwerkdag 2014

KNNV Walcheren. Vrij wandelen.

Op de eerste zaterdag van november, zaterdag 1 november 2014, is het weer Natuurwerkdag. Een initiatief van Landschapsbeheer Nederland. Een mooie gelegenheid om een dag aan conditietraining te doen. "De grootste vrijwilligersactie in het groen! Op meer dan 450 locaties, verspreid door het hele land, kan jong en oud aan de slag in het landschap. De activiteiten bestaan uit kleinschalige onderhoudswerkzaamheden zoals zagen, snoeien, hooien, schoonmaken van paden en poelen, knotten van wilgen en verwijderen van riet, aldus de website van Landschapsbeheer Nederland.

KNNV Walcheren organiseert op elke eerste maandag van de maand "vrij wandelen" voor leden van KNNV en voor leden van IVN Walcheren. Het komende kwartaal dus op de maandagen 1 september, 6 oktober en 3 november. Voor bijzonderheden zie de website van KNNV Walcheren.

In Zeeland is Stichting Landschapsbeheer Zeeland actief en heeft 24 locaties benoemd;voor wie belangstelling heeft zie de interessante site: www.landschapsbeheerzeeland. nl/.

Voor de wandelingen geldt: duur ongeveer 2 uur en verrekijker meenemen. Bij voortdurende regen of gladheid gaat de wandeling niet door.

Rondleidingen in het Veerse Bos- en krekengebied Het gebied is de laatste jaren behoorlijk op de schop gegaan, maar het eindresultaat mag er zijn. Fraaie natuurvriendelijke oevers, nieuwe bruggen en vissteigers, uitzichtpunten en een prachtig parklandschap waar heel wat dieren en planten leven. Naast de bloeiende orchideeën en bijzondere kruiden wemelt het in het bos van het jonge vogelleven. Ook is er kans op het zien van reeën. Op woensdagavond 27 augustus kunt u met een gids van Staatsbosbeheer een heerlijke wandeling gaan maken in het Veerse Bos. De wandeling duurt zo'n 1½ uur en begint om 19.00 uur op de parkeerplaats van natuurcamping "Het Veersche Gat" aan de Landschuurweg bij Veere. De kosten bedragen € 5 voor volwassenen, kinderen tot 12 jaar betalen de helft. Informatie bij boswachter Karel Leeftink tel. 06 109 43 647. 7

De Aardenburgse Havenpolder vertelt zijn verhaal. Rita de Ligt - van der Zee Tijdens de fietstocht op 6 september a.s. volgen we ongeveer de oude oevers van de Aardenburgse Havenpolder. Niet zo maar een polder, maar één met een spannend verleden. In de 16de en 17de eeuw was dit gebied het strijdtoneel tussen katholieken en gereformeerden. Deze godsdienstoorlogen gingen niet alleen over het geloof, maar vooral ook om politieke kwesties. Deze periode ging de geschiedenis in als de 80-jarige oorlog tussen de Noordelijke Nederlanden (de Staatsen) en de Zuidelijke Nederlanden (de Spaansen). In het landschap zijn tal van sporen van deze langdurige strijd achtergebleven: de stadsvestingen van Sluis en Aardenburg en de restanten van wat kleinere forten zoals de Kruisdijk-, Krabbe- en Elderschans. De verdwenen Olieschans en Bordeelschans zijn de afgelopen jaren door het Zeeuwse Landschap weer zichtbaar gemaakt in het landschap. Tijdens de fietstocht komen we langs al deze schansen en zal een speciaal voor dit gebied opgeleide gids van Het Zeeuwse Landschap ons meer vertellen. Niet alleen over de cultuurhistorie maar zeker ook over de rijke natuur in dit gebied.

8

Als je op Walcheren rondrijdt dan constateer je dat het met de bomen, en dus met schaduw voor koeien, nog niet erg best is gesteld. Hier en daar is er wel wat aan gedaan, zie bijvoorbeeld bijgaande foto van jong vee op de vesten van de stad Veere.

In de nabij gelegen Sophiapolder en in de Aardenburgse Havenpolder zelf krijgt de natuur alle ruimte. De Sophiapolder is een geulenpolder, die ooit deel uitmaakte van de vroegere getijdengeul Passageule, die stroomde van Cadzand tot de Braakman. Vanaf 1997 is dit gebied gefaseerd als natuurgebied ingericht.

Koeien op de Veerse vesten bij de Bosweg, zo kan het !!

In de Aardenburgse Havenpolder is de Ee, de oorspronkelijke toegangskreek naar de haven van Aardenburg, weer voor een deel terug te vinden in het opnieuw vormgegeven landschap. De Havenpolder is belangrijk als verbindingszone voor de populatie boomkikkers in Aardenburg en in Sluis. Nieuwe drinkputten zijn gegraven en de boomkikker heeft de weg naar deze drinkputten alweer gevonden. Natuurlijk is er nog veel meer te vertellen over de rijke natuur en cultuur in het gebied, maar dat laat ik graag aan de gids over! Bronnen: "Fietstocht Sluis Aardenburg" van Ewald De Backere, Kris De Maeyer, Lia Van Landschoot, Hugo Van Loocke en Dirk Vercoutter. Website van Het Zeeuwse Landschap: www.hetzeeuwselandschap.nl.

De Oosternieuwlandpolder, vrijwel zonder bomen Maar langs de Polredijk tussen Veere en Vrouwenpolder bijvoorbeeld, liggen links en rechts weiden waar het vee geen greintje schaduw kan vinden en dat is helaas geen uitzondering.In het algemeen is IVN (IVN Walcheren in het bijzonder) natuurlijk geen actieclub maar misschien zouden we deze keer wel eens kunnen denken aan een dier- en boervriendelijke actie om de dieren het verblijf in de weiden gerieflijker te maken.

Bomen voor koeien Henk Sijsenaar In de zomer van 2001 ging een landelijke campagne "Bomen voor Koeien" ging van start in de zomer van 2001, als initiatief van VARA’s Vroege Vogels, Stichting wAarde en Landschapsbeheer Nederland. Eind 2013 is die campagne met succes afgesloten. Zie eventueel www.bomenvoorkoeien.nl. De campagne was (aanvankelijk) gericht op het planten van bomen in de vele boomloze weiden waardoor koeien en ander vee in de warme, zomers zonnige dagen deschaduw zouden kunnen opzoeken. En dat het vee prijs stelt op schaduw merk je wel als er schaduwplekken zijn. Er wordt druk gebruik van gemaakt. Er schijnt echter kennelijk toch nog behoefte te zijn aan meer bomen in weiden. Onlangs las ik in een dagblad dat auteur en columnist Tommy Wieringa zich met inzet om zelf bomen in weiden te poten.

Misschien iets om het 20-jarig jubileum van IVN Walcheren (2015) gestalte te geven?

9

Groen in de stad

uit de lucht. Dit soort gevel- en stoepdecoraties is al enkele jaren in meer steden in zwang, zelfs trendy, ook in de grote steden als Amsterdam en Rotterdam; het is van alle tijden, maar het schijnt ook nog gestimuleerd te zijn door trends in NoordAmerika en als dat zo is dan kunnen we daar in elk geval blij mee zijn.

Henk Sijsenaar Een van onze leden, Dick Sakko, is betrokken bij het Icoonproject Middelburg Rozenstad. In verband met de verkiezing van de mooiste roos van 2014 vroeg hij mij om eens in de Middelburgse binnenstad rond te kijken naar wat er inmiddels zoal aan rozen staat. Nu loop of fiets ik toevallig wel graag door Middelburg, dus dat wilde ik wel. Maar over de rozen in Middelburg wil ik het hier niet hebben, hoewel er best wel veel over te zeggen zou zijn. Wel over de planten in het algemeen die bewoners in de voortuinarme binnenstad met kennelijk veel liefde op allerlei creatieve manieren hebben aangebracht en je mag wel zeggen "vertroetelen". Loop maar eens door de Singelstraat, de Schuitvlotstraat, de Eigenhaardstraat of de Herengracht om een paar straten te noemen.

Het gaat heel eenvoudig in z'n werk, een rek tegen je gevel, een tegeltje uit de stoep peuteren, het zand er wat uit halen en vervangen door potgrond met wat mest, dan een plant naar eigen inzicht poten en er daarna wat zorg aan geven. Maar planten in potten kunnen ook; mijn buurvrouw heeft een overtollig geworden kinderdriewielertje met een plant er op naast haar deur staan (haar kinderen zijn inmiddels tieners) en dat is in ons door toeristen veel bezochte straatje een van de meest gefotografeerde objecten. Bij ons staat op dit moment een Vlinderstruik in boomvorm te bloeien en het gonst er van de insecten. Regelmatig schenken kranten aandacht aan deze groene verschijnselen en wijzen op de zinnige functie ervan. Onlangs vond ik het boekje "Gevelgroen en Stoeptuinen" in de Zeeuwse bibliotheek*; het staat vol met aansprekende foto's en tips voor lezers die er zelf mee willen beginnen. Geen beelden uit Zeeland helaas, maar je kunt niet alles hebben. Dichter bij huis blijkt dat er al een aantal jaren (2009) geleden een heel mooi sfeerbeeld van het groenbestaan in de Middelburgse binnenstad is geschapen door onze eigen Johan Antheunisse. Hij maakte een serie van circa 50 foto's waarvan een selectie in deze Op de Hoogte is te vinden. Het zou misschien wel interessant zijn om ook groene beelden te zien uit de andere Walcherse steden (en dorpen). Wie ziet er wat in voor het novembernummer?

Groen in de stad: Schuitvlotstraat Er zijn mensen die vinden dat die creaties een wat rommelig aanzien geven maar ze maken de straten wel heel attractief; ze bieden een kleurige aankleding en je ziet een enorme variëteit aan groen. Natuur dichtbij. Er zijn namen voor bedacht als "Gevelgroen" en "Stoeptuintjes".

* Gevelgroen en Stoeptuinen; Foto's Cora Koning, tekst Frederike Krommendijk. Uitgeverij Terra.

Column: Natuur in de tuin Annemarie Priemis "Brutale" reiger Reigers zijn meestal schuw, maar de laatste tijd komt er één in de tuin die helemaal niet zo schuw is. Het lijkt me een jonge, maar dat weet ik niet zeker. Ik weet ook niet waar je dat aan kan zien. Het formaat is wel als van een volwassen dier. Hij loopt gewoon over het gras en rond de vijvers en vliegt niet weg als hij me ziet. Wel houdt hij de situatie goed in de gaten. Laatst zat ik op het terras toen er ineens een hevig geklapwiek te horen was. De reiger landde bij de vijver en liep naar de rand. Na een tijdje roerloos te hebben gestaan, haalde hij uit met zijn snavel en had een salamander te pakken. Hij gooide hem op de kant en na een paar pogingen had hij hem zo in zijn snavel dat hij hem kon inslikken. Met een paar slokjes water spoelde hij hem weg.

Groen in de stad: Singelstraat Afgezien van het plezier om er naar te kijken (en er mee bezig te zijn) geeft groen in de stad een gezondheidsimpuls. Groen geeft rust en de bladeren filteren ook nog eens stof

10

hun gezondheidsproblemen kan betekenen én ze komen in contact met lotgenoten. Voor aanvang van de wandeling meet een diabetes verpleegkundige de bloedsuikerwaarde en na afloop weer. Dat bleek beloning genoeg.

Weer stond hij roerloos, heel lang. Alleen zijn kop ging af en toe heen en weer om goed te kunnen kijken. Af en toe geeuwde hij even en zag je de grote snavel ook vanbinnen. Ineens sprong hij naar de overkant van de vijver het water in, maar omdat het daar een beetje diep is, sloeg hij zijn

Er was besloten iedere keer een andere route te lopen, zodat de deelnemers zouden ervaren hoe mooi en verrassend het is om hier op Walcheren verschillende gebieden te leren kennen. De mensen die meeliepen waren enthousiast, maar helaas was de belangstelling voor volgende wandelingen niet groot. Na de evaluatie zal worden besloten of we er mee doorgaan, en of er nog zaken veranderd worden. We houden u op de hoogte.

Toetje, een vos in Oranjezon. Cobie Gouwen De dag dat de copy bij Henk moest zijn - en dat dan ook die dag was verstuurd - had ik ’s avonds een excursie in Oranjezon. Met mensen die op camping Oranjezon verbleven, dus een leuk vooruitzicht.

vleugels uit en sprong op de kant. Nog een sprong en hij was weer op de plaats waar hij eerst stond. Hij had weer een salamander in zijn snavel. Na hem ingeslikt te hebben dronk hij weer wat. Ik vond het wel boeiend om te zien, maar ik vind de salamanders ook erg leuk, dus ik zei: "Wat mij betreft mag je nu wel weer ergens anders gaan vissen". Ik geloof dat hij het verstond, want hij sloeg zijn grote vleugels uit en vloog weg! Maar……. 's middags stond hij er toch weer.

En het was leuk, 4 Konik paarden gezien aan het begin van de excursie, kinderen en ouders de uitkijktoren op en allen welgemoed richting uitgang. Het laatste stuk liepen de kinderen voorop tot ze plotseling stilstonden en gebaarden dat we rustig moesten naderen want ze zagen een vos. Nou, dat leek me sterk, er was wel een vermoeden dat er een of meerdere vossen in het gebied leefden, want er was in de buurt al een vos gezien. Maar jawel, een prachtig mooie vos (volgens mij een redelijk jong dier) scharrelde op zijn gemakje rond, keek ons eens aan en bleef rustig rondlopen.

Nacht van de Nacht in 2014 Ontleend aan de Nieuwsbrief van de ZMF. De volgende Nacht van de Nacht is vastgesteld op: zaterdagavond 25 oktober 2014 (dat kunt u onthouden omdat dan de wintertijd ingaat). Het wordt de tiende Nacht, tijdens dit jubileumjaar wil de Zeeuwse Milieu Federatie extra groot uitpakken. IVN Walcheren en de ZMF zijn wederzijds leden. Heeft u leuke ideeën om de "Nacht" iets extra's te geven, stuur het ZMF dan een mailtje. E-mail: [email protected]

De fototoestellen kwamen tevoorschijn en na een tijdje trok de vos zich terug. Dezelfde avond had ik per mail al deze foto ontvangen, de volgende dag zag ik Henk en vroeg of de foto er nog bij kon en jawel, u ziet.. het kon. Een mooi toetje, met nog een kers want op het stuk van Oranjezon naar de camping zagen we in de verte ook nog 8 á 9 herten. Er is mij beloofd dat ik nog meer foto’s zou krijgen, dus over 3 maanden meer.

Biowalking Cobie Gouwen In Mens & Natuur, zomer 2013, heeft u al kunnen lezen over Biowalking. Groen is gezond en daar speelt Biowalking op in. Natuur heeft een positieve invloed op je gesteldheid. Ook voor mensen met gezondheidsproblemen. Biowalking combineert gezond bewegen met natuurbeleving. Dit jaar hebben vier IVN gidsen op Walcheren met ADRZ (Admiraal De Ruyter ziekenhuis) samengewerkt aan Biowalking. In dit geval lag de nadruk bij mensen met diabetes type 2. Het is een wandeling (max. 5 kilometer), van ongeveer 1½ uur. Een half uur wandelen en een uur excursie. Beleving staat centraal. Het doel is mensen enthousiast te maken om meer te bewegen in de natuur. Deelnemers ervaren wat natuur voor

Fotograaf Bernard Kelderman

11

Bloemlezing Stoeptuintjes in Middelburg Een kleine bloemlezing aan stoeptuintjes, zoals Johan Antheunisse ze een paar jaar geleden in de Middelburgse

binnenstad aantrof. Het is nu niet veel anders:

12

13

De perfecte excursie .. Cobie Gouwen ..heeft een perfecte voorbereiding nodig, denk je. Nou nee dus. Ik ging voor de tweede keer binnen 14 dagen voor Staatsbosbeheer als ‘hulpboswachter’ het bos in om met kinderen te vissen naar waterdiertjes en te vertellen over alles wat we verder nog tegenkwamen op weg naar en op weg van het water. De eerste keer was het een onsamenhangende, met allemaal individu-tjes die voor ieder beestje persoonlijk de aandacht wilden en niks met elkaar deelde. Het was een kwestie van hard werken en graaien om de horde een beetje bij elkaar te houden in plaats van de kinderen te boeien met interessante feiten en weetjes.

En toen, gelukkig, kwam het goed. Keesje had in alle drukte besloten dat hij toe was aan een tukje. Omdat hij de afgelopen twee nachten in Stayokay had gelogeerd was hij op zijn 4-jarige beentjes aan de wandel gegaan richting Stayokay, ongezien langs de balie en lekker naar bed gegaan.Lekker uitgerust kwam hij nog even een knuffel geven en ging terug richting Brabant. Ondanks de rust waarin de zoekactie verliep had ik toch tot ’s avonds nog een beetje hetzelfde gevoel in de buik als na mijn tochtje in De Vliegende Hollander (Efteling). *) Naam is veranderd.

Heropening park Toorenvliedt Zaterdag 27 mei 2014 werd park Toornvliedt feestelijk heropend na een grondige opknapbeurt en de aanmaak van een bunkerroute. Ook IVN Walcheren was aanwezig met een kraam en met enkele korte rondleidingen. Aan Lilian Gillissen en Janne Sanderse is dat wel toevertrouwd. Er heerste een gezellige drukte met voor iedereen wat wils.

... vissen naar waterdiertjes... Ik had me voorgenomen om de tweede keer de touwtjes in handen te nemen en te houden en door duidelijk communiceren (ik heb tenslotte net een cursus ‘omgaan met kinderen van verschillende leeftijden’ gevolgd) de zaak even te regelen. Maar ja, het was woensdagochtend en ik had een hele drukke week achter de rug. Onder meer een bezoek aan de Efteling alwaar ik van sommige zaken te horen had gekregen dat ze ‘helemaal niet eng’ waren en waar ik nu nog gillend van wakker schiet. En fiks verkouden en de middag/avond ervoor naar het Middeleeuws Festijn bij Terra Maris waar zo’n beetje 1200 mensen aan mij voorbij trokken. Ik ging er dus naar toe met in mijn hoofd een boel watten en de herinnering aan excursie 1. Mijn enige gedachte was; het wordt altijd weer 12.00 uur.

De Manteling, altijd anders

Maar.. het was een hele leuke groep die perfect samenwerkte, zodat we op twee plaatsen konden vissen, veel bekijken en bespreken en daarna nog het bos in om te vertellen over allerlei bloemen, plantjes en bomen en dit alles binnen de 1½ uur omdat het zo gesmeerd liep. Dus vanaf nu: niks geen voorbereiding, hopen op wat ik weet en kan, op een leuke groep die ook al veel weet en op een beetje geluk.

Je kunt (op 31 juli 2014 rond een uur of 11) over de Lindelaan in Westhove lopen en dan sta je ineens tussen de rijtuigen en boerenkarren uit oude tijden, die klaar staan om een ritje te maken naar Domburg. De Manteling, altijd anders en altijd prachtig.

Een andere memorabele excursie was bij Terra Maris. Een bedrijfsuitje van een paar dagen met overnachtingen bij Stayokay. Een half uur na een rondje door de Manteling kwam de vader van Kees*) van 4 jaar naar me toe en vroeg “Is Kees bij jou?”. Nee dus. Voor zijn gevoel speelde zijn zoon een kwartiertje terug nog met de andere aanwezige kinderen en was nu nergens meer te zien. Iedereen en allemaal aan het zoeken, maar nee.. Met al dat water in de buurt begon de paniek om de hoek te kijken. Het was al een wonder dat we allemaal redelijk rustig en in overleg de boel uitkamden.

14

De Kaukasische vleugelnoot

ding te denken dat de boom waarschijnlijk een vergroeiing is van twee exemplaren. De wat wilde, ruige groeivorm met diep gegroefde bast, knobbels en spleten is kenmerkend voor de soort Het is de dikste boom van Zeeland. Wie hem geïmporteerd heeft is niet bekend. (http://www.bomeninfo. nl/vleugelnoot.htm).

A. Krosenbrink Afgelopen week las ik toevallig twee artikelen over de Vleugelnoot, de prachtige grote boom die ook te zien is in de tuin van het Gasthuis te Middelburg. Het ene artikel ging over het verwilderen van de boom en het andere ging over de zaadverspreiding via het water. Daarom heb ik weer eens in de tuin van het Gasthuis in Middelburg een bezoekje gebracht aan deze imposante, rijzige boom met z'n lange geveerde, helder groene bladeren en de lange vruchtstrengen. Elk seizoen indrukwekkend om naar te kijken (zie foto).

De verwildering van de vleugelnoot De boom komt in Zeeland niet veel voor. De vleugelnoot is echter een bekende verschijning in het Rotterdamse groen; er staan zo'n zevenhonderd exemplaren, solitair of in groepen, in het Kralingse bos en andere Rotterdamse parken. De Kaukasische vleugelnoot is in het gebied van herkomst een rivier begeleidende soort die zich via drijvende vruchten verspreidt. En dat lijkt hij in Rotterdam de laatste jaren in toenemende mate te doen. Sinds enkele jaren worden langs de Rijnhaven jonge bomen gevonden die zich spontaan hebben gevestigd. In 2013 werd een tiental jonge bomen gevonden op de kademuren en op de stortstenen oever langs de Rijnhaven. Ook blijken zaailingen in het Kralingse Bos, na het kappen van de moederboom, plotseling wél te overleven. De Kaukasische vleugelnoot vormt namelijk, mede door de overvloedige wortelopslag, een dichte kroon waaronder door lichtgebrek bijna niets anders kan groeien. Zelfs de eigen kiemplanten sterven door lichtgebrek vanwege deze dominante groeiwijze. (Remko Andeweg, Bureau Stadsnatuur en Edwin Dijkhuis, FLORON, 2014)

In het kort in dit artikeltje een paar kenmerken van de vleugelnoot, het verwilderen van de boom en de zaadverspreiding. Een paar kenmerken De Kaukasische vleugelnoot (Pterocarya fraxinifolia) is een 20-25 m boom uit de okkernootfamilie. Deze komt van nature voor in de Kaukasus en de aanliggende verspreidingsgebieden in Rusland, Turkije en Iran. Andere soorten uit andere gebieden zijn in West-Europa niet winterhard. (Wikipedia 6 mei 2014). Het is een imposante, breed uitgroeiende boom die vanwege zijn sierwaarde is ingevoerd vanuit de Kaukasus en veelvuldig wordt aangeplant in parken. Ondanks de grote productie van vruchten staat de Kaukasische vleugelnoot te boek als een boom die zich in Nederland niet of nauwelijks uitzaait. (FLORON op vrijdag 2 mei 2014). De vleugelnoot is herkenbaar aan de zeer lange geveerde, helder groene bladeren en de tot 45 cm lange vruchtstrengen met kleine gevleugelde nootjes. Het zijn meestal bomen met een korte stam en een brede kroon. Opmerkelijk zijn in de winter de afwijkende, platte bladknoppen zonder schubben. De schors is lichtgrijs en diep gegroefd. Vleugelnoten hebben vaak wortelopslag rond de voet van de stam. De boom groeit het best in de buurt van open water.

De zaadverspreiding van de vleugelnoot De Kaukasische vleugelnoot is in zijn natuurlijke verspreidingsgebied een rivier-begeleidende boomsoort waarvan de vruchten een goed drijfvermogen hebben en via het water worden verspreid (Cadée 2012). In Rotterdam is al langer een los staand exemplaar bekend dat groeit uit een kademuur in de Rijnhaven. Die boom werd tot voor kort als een uitzondering beschouwd, want er groeit wel meer curiosa op Rotterdamse muren. De oorsprong van die concentratie is waarschijnlijk te vinden aan de Linker Veerdam op Katendrecht. Daar staat een ferme boom die een deel van zijn takken uitstrekt tot boven het water en waarvan de noten zodoende rechtstreeks in

De vleugelnoot bij het Gasthuis schijnt ruim 200 jaar oud te zijn. Gezien de enorme omvang niet bijzonder oud; vleugelnoten zijn behoorlijk snelle groeiers waar het stamdikte en kroonbreedte betreft. Erg hoog worden ze meestal niet, dit exemplaar is minder dan 20 m hoog. De stamomtrek is ca 7 meter. De stam is volledig hol, de splitsing op 2 meter hoogte in twee armen en de scheur eronder geven aanlei15

de ingang van de Rijnhaven vallen. Wat niet in die haven terechtkomt dobbert mee met de rivier, precies zoals de natuur bedoeld heeft.

Zeeuws "woekergroen" een gevaar? Henk Sijsenaar In de PZC van maandag 30 juni 2014 stond op de voorpagina van het Zeeuwse katern een alarmerende kop: "Zeeuws woekergroen gevaar". Nou, dan schrik je wel even maar wat blijkt. Afdeling Zeeland van Veilig Verkeer Nederland (VVN) heeft geconstateerd dat vooral particulieren nogal eens nalatig zouden zijn in het snoeien van hun groen. Gevolg: onoverzichtelijke situaties, overhangende takken en dergelijke, kunnen zorgen dat de weggebruiker onvoldoende zicht heeft op het verkeer en daardoor in gevaarlijke situaties kan belanden. De Zeeuwse afdeling van VVN heeft daar bij de landelijke organisatie de aandacht op gevestigd. Je krijgt de indruk dat VVN daarom een meldpunt "Woekergroen" heeft geopend. Dat blijkt anders, het gaat om het Meldpunt Veilig Verkeer. Zie de websites www.samenziejeveiliger.nl en www.veiligverkeernederland.nl.

Ook op de kade in Koblenz zag ik een prachtige vleugelnoot staan; geïmporteerd door de eigenaar van de laatste keurvorst (18e eeuw) van Trier die in het naburige paleis woonde? Dat de verspreiding van zaden op deze manier plaatsvind, wist ik niet en vond ik aardig om te lezen. Of er zaden van de Middelburgse vleugelnoot in het water van het Bolwerk terecht zullen komen, zullen we eventueel zien in de toekomst.

Waarom wrijft een vlieg zo vaak met zijn pootjes over elkaar? Anny Krosenbrink Dat doen ze om ze schoon te maken, want op de poten zitten de smaakorganen. En die zitten weer op de haartjes die op de poten zitten. Door over het voedsel te lopen, proeft een vlieg of het lekker is. Iedere poot telt circa tweehonderd smaakharen. Door al dat gewandel over het eten, raken die haartjes bevuild en proeven ze minder goed. Daarom worden de pootjes steeds weer schoongepoetst. Bron: Wikipedia - rootsmagazine.nl

Het ligt dus wat genuanceerder dan die krantenkop suggereert; het gaat de landelijke organisatie niet alleen om bomen en struiken maar om een veilig gebruik van de openbare ruimte. Groen langs de openbare weg is één van de oorzaken van onveilige situaties maar, mijns inziens en die van VVN als je de site bezoekt, zeker niet in de eerste plaats. Groen langs de weg moet natuurlijk zodanig onderhouden worden dat het geen ongewenste effecten heeft. VVN ziet gelukkig vooral op het gedrag van weggebruikers en hoe daarin waar nodig verbetering kan worden gebracht.

Vlieg: Musca domestica

Ik vind het jammer dat nu het groen in een kwaad daglicht wordt geplaatst en als je in het artikel leest welke problemen zich waar in Zeeland voordoen dan vraag je je af of er geen belangrijker onderwerpen op het gebied van veiliger verkeer zijn te bedenken. In het heggengebied in de Zak van Zuid-Beveland zou het groen onveilige omstandigheden veroorzaken. Maar dat is natuurlijk wel een gebied waar verkeer geacht mag worden zich aan te passen aan de bijzondere omstandigheden.

Advertentie

Arjen Hartog Fotografie organiseert in het najaar van 2014 een drietal natuurfotoworkshops: 1. Paarse Pracht op de Kalmthoutse Heide: 23 augustus 2014 (halve dag); 39,50 euro. 2. Oude Tijden op Fort Rammekens: 27 september 2014 (hele dag); 71,50 euro. 3. Herfst in Oranjezon: 25 oktober 2014 (hele dag); 67,50 euro. Voor meer informatie en boekingen kijk op www.arjenhartog.nl of mail [email protected].

16

Fototip

Bomen langs de weg, ook een knelpunt, worden over het algemeen zo hoog opgeschoren dat vrachtverkeer er relatief weinig hinder van kan ondervinden. Misschien ligt ongemak wel in het feit dat alles sneller, groter en hoger moet waardoor elk "obstakel" direct tot "overlast" of tot onveilige situaties wordt herleid.

Arjen Hartog Terwijl ik dit schrijf ben ik op vakantie in Luxemburg. Een land waarvan ik eigenlijk alleen het bezinestation ken. In dit huidige digitale tijdperk kunnen we overal bereikt worden. Daarom las ik ook de mail van de redacteur van 'Op de Hoogte' dat we op tijd de copy voor dit blad moesten opsturen. Eigenlijk voelt het dus als het maken van huiswerk.

De conclusie zou moeten zijn: "groen langs de openbare weg is op zich, mits in redelijkheid onderhouden, geen veroorzaker van onveiligheid". Hoe zou het welbevinden van de weggebruiker zijn zonder groen langs de weg, het maakt de omgeving afwisselend en levendig waardoor weggebruikers juist eerder alert blijven.

Voor het artikel werd ik geinspireerd door het boek 'Oog op de natuur' dat uitgebracht is door de Marius van der Sandt Stichting. Hierin beschrijft onder andere Jan Vermeer, een bekende Nederlandse natuurfotograaf, over hoe hij tot fotograferen is gekomen en wat zijn drijfveren zijn. Hij zegt in dit boek dat hij vroeger met name bezig was met het maken van een perfect technische foto van de natuur. Tegenwoordig verlegt hij zijn grenzen door een mooie foto te maken die mensen pakt. Het gevoel voor mooi is dus belangrijker dan een technisch perfecte foto. Hierin geef ik hem helemaal gelijk omdat het gevoel bij een mooie foto emotie oproept en dat is belangrijk bij natuur. Ik probeer met mijn foto's altijd het gewone bijzonder weer te geven. Daarom hoeft een foto zelfs niet altijd scherp te zijn. Het gaat om de emotie die de foto oproept bij de kijkers. Als dit blad bij jullie in de bus valt zit bij de meeste mensen de (zomer)vakantie er alweer op. Tijdens die vakantie hebben velen van jullie getracht om alles wat je tijdens de vakantie hebt meegemaakt zo natuurgetrouw mogelijk weer te geven. Daarom als tip voor deze keer: probeer eens een foto te maken die niet zo natuurgetrouw is. Het kan zijn dat de foto bewust onscherp is of je maakt er een abstracte foto van. Je zult zien dat er legio mogelijkheden zijn.

Woekergroen

Ideaal landschapje zoeken? heeft een app ontwikkeld waarmee je er op eenvoudige wijze achter kunt komen waar je bijvoorbeeld in je buurt van natuur kunt genieten.

Succes.

Citaat: " Wat is voor u het ideale landschap voor de recreatie activiteiten die u wilt ondernemen? Een rustig wijds akkerlandschap om een week te fietsen? Een stil bos met hier en daar een heideveld om een weekendje te wandelen? Schitterende hoge duinen voor een vakantie aan het strand? Een dagje weg naar een stad met veel bezienswaardigheden? Of wilt u een mooie omgeving om een ommetje te maken? Download de DaarMoetIkZijn app. voor op je Android GSM. In drie stappen weet u waar in Nederland een aantrekkelijk landschap op u ligt te wachten. Maak uw keuze, vind en ontdek het gebied waar u moet zijn! Misschien is dat wel een plek waar u nooit aan had gedacht. En kom gerust een keer terug op daarmoetikzijn.nl want de volgende keer bent u misschien op zoek naar een andere unieke en prachtige bestemming."

Boterbloemen à la Monet

IVN De Zeeuwse Delta

Ik (Henk S.) heb het zelf nog niet uitgeprobeerd en ben dus benieuwd als er onder de OdH-lezers ervaringen mee worden opgedaan. Laat je het weten? Zie ook www.daarmoetikzijn.nl.

Onze zusterafdeling is druk bezig geweest met de inrichting van de nieuwe website. Nieuws en activiteiten zijn te vinden op website: http://ivn.nl/afdelingen/de-zeeuwse-delta. 17

IVN Walcheren in de tijd Henk Sijsenaar In 1995 is IVN Walcheren als vereniging en als afdeling van IVN ontstaan. In 2015 kunnen we dus ons 20-jarig jubileum gaan vieren. In de loop daarheen wil de redactie in elke uitgave van Op de Hoogte aandacht besteden aan feiten en bijzonderheden uit die eerste periode zoals zij in het ledenblad werden opgenomen.

natuurgidsen. Gepland wordt een volgende cursus in de jaren 1999-2000 met landelijk materiaal maar maatwerk bij de opzet in indeling, zodat die speciaal gericht is op de eigen regio". De volgende keer nieuwe herinneringen.

Deze keer informatie “van de bestuurstafel” in Op de Hoogte september 1997. IVN Walcheren draait op volle toeren, dat blijkt wel uit het volgende: Het nog jonge IVN Walcheren verkent de mogelijkheden om zich een plaats te verwerven "in het Zeeuwse natuuren milieu gebeuren" (Op de Hoogte september 1997). Het bestuur realiseert zich dat inwoners en toeristen al legio excursiemogelijkheden hebben. Toch worden er al natuurgidsen "geleverd" voor de VVV Zoutelande, mbt het duingebied en het strand, en voor Staatsbosbeheer betr. de Schotsman en Fort Rammekens met omliggend natuurgebied. In 1997 begon IVN Walcheren met excursies in het Nollebos bij Vlissingen. Dit in samenwerking met en op verzoek van de Stichting Vlissingen Promotie. Ger Ruijg (ook toen al actief) doet verslag en constateert dat deelnemers enthousiast waren en vinden dat "ze er mee door moeten gaan". Uniek waren vooral de verschillende vegetaties van bos, brak water, zilt weiland, duinen en vloedmerk in één wandeling opgenomen. En aan vogels ook geen gebrek bleek: kneutjes, puttertjes, dodaars, bonte specht, roodborsttapuit en vissende grote en kleine sterns werden gespot. De ervaring leerde wel dat de duur van de wandeling van ca. 2½ uur wat aan de lange kant was.

Moseik op het Bolwerk

Website: Vogels spotten voor beginners. De stichting Welkevogelisdit wil, zoals de stichting op z'n website stelt, dat iedere natuurliefhebber eenvoudig moet kunnen opzoeken welk dier of plant hij of zij gezien heeft. Heb je een gekke vogel gezien? Zit er een vreemde vogel in je tuin, die je niet kent? Vraag je je af welke vogel dit is? Precies daarvoor is welkevogelisdit bedoeld. Men richt zich op Nederland maar uitbreiding naar buiten ligt in de bedoeling. Nieuwsgierig? Zie website www.welkevogelisdit.nl.

Een rondleiding in het Nollebos maar dan in november 2008 Legio excursiemogelijkheden in 1997 voor inwoners en toeristen; dat is, afgezien van de vele andere dan natuuractiviteiten, in de loop van de tijd eigenlijk alleen nog maar toegenomen. En dat heeft gevolgen voor de "toeloop". Wat in september 1997 ook al duidelijk voor ogen stond was dat "Onze belangrijkste activiteit het opleiden is van

Zwanen over de brug

18

Een uitkijktoren in Breezand bij Vrouwenpolder Henk Sijsenaar Al weer zo'n 4 maanden geleden werd Walcheren, in het bijzonder Vrouwenpolder, een uitkijktoren rijker. Rijker? Waar heb ik dat woord in verband met Vrouwenpolder dit jaar ook al meer gehoord?

Fort De Haak, op deze oude kaart "schans" De Haak genoemd

Zonnedauw

Een uitkijktoren met natuurlijke vormen De ondernemersvereniging in Vrouwenpolder heeft bewerkstelligd dat de toren,die kennelijk al een poos op de verlanglijst stond, kon worden gebouwd in de duinen van Breezand bij strandovergang Duinoord. Van de toren is vanaf de N57 bij de aanzet naar de Veersegatdam net even een flits te zien maar vanaf de toren zelf heb je een weids uitzicht naar alle richtingen. De Noordzee, de brede stranden van Breezand en de dam, het Veerse Meer en natuurlijk het achterland. Jammer is, dat het nabij gelegen fort De Haak door het opgaande hout onzichtbaar blijft. Je zou een mooi beeld krijgen van de ligging en grootte van het oude, uit zandwallen bestaande fort. Maar je kunt niet alles hebben.

Tamme Kastanje

19

Indien onbestelbaar rewtour: Spuistraat 7, 4331 EX Middelburg

Inhoud Algemeen 2 Colofon 2 Bij de voorpagina 3 Secretariaatswijziging IVN Walcheren 3 Vacature PR 4 Redactioneel 4 IVN Walcheren wordt 20 jaar 5 Overlijdensbericht

17 Fototip 18 IVN Walcheren in de tijd 18 Website vogels spotten voor beginners 19 Een uitkijktoren in Breezand

Activiteiten 4 IVN Themadag water 5 Middelburgse bomenwandeling “De boom die bindt” 5 IVN-cursus beleef de natuur met camera 6 IVN natuurgidsencursus 6 Wandelingen in Park Toorenvliedt M’burg 6 Groepsrondleidingen op aanvraag 7 SBB Rondleiding Fort Rammekens 7 KNNV Walcheren 7 SBB Rondleidingen Veerse bos 7 Natuurwerkdag 2014 7 Let op teken 8 Uitnodiging fietstocht Aardenburg 11 De Nacht van de Nacht 17 IVN De Zeeuwse Delta Artikelen 9 Bomen voor koeien 10 Groen in de stad 10 Column: Natuur in de tuin 11 Biowalking 11 Toetje, een vos in Oranjezon 12 Bloemlezing stoeptuintjes in Middelburg 14 De perfecte excursie 14 Heropening Park Toorenvliedt 14 De Manteling altijd anders 15 De Kaukasische vleugelnoot 16 Het gedrag van de vlieg 16 Zeeuws woekergroen een gevaar? 17 Ideaal landschapje zoeken?

Blauwe glazenmaker

IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid, afdeling Walcheren