Au! Lichter werk(t) gaan we het anders doen! Dag stof! Werken aan een luchtige bouw. Voorkom die neken schouderpijn. zomer

Vakblad over. arbeidsomstandigheden.

zomer 2011

Nú

…gaan we het anders doen!

Special Lichter werk(t) Dag stof!

Werken aan een luchtige bouw

Au!

Voorkom die neken schouderpijn

Wat? De geboorte van het nieuwe hoofdkantoor van Prénatal in Amersfoort: 13.000 vierkante meter oppervlakte voor kantoren en winkels. Vanaf de kelder is het mogelijk om helemaal tot aan het dak te kijken, dwars door wat de ‘tunnel des levens’ lijkt.

‘Of ik de jongste uitvoerder op zo’n groot project ben? Dat weet ik niet. Het is in elk geval een mooie kans waarvan ik niet dacht dat ik die zó snel zou krijgen. Onze projectleider is hier de helft van de tijd. Van die man steek ik ontzettend veel op. Wat er ook gebeurt, blijf rustig, zegt hij altijd. Een wijze les…’ Ook een bijzonder project gezien? Mail naar: [email protected]

Wie? Sander Landman (23),1 uitvoerder bij Bouwbedrijf1 De Waal uit Utrecht1

2

→ mijn project

zomer 2011

magazine

28

Nek- en schouderklachten Tien tips voor een fit bovenlijf.


14

17

Stof

Lichter werk(t)

Zes redenen om te werken aan een stofvrije bouw.

Speciale aandacht voor de wanden plafondmonteur.

Informatie Met dit blad informeert Arbouw werkgevers en werknemers over de arbeidsomstandigheden in de bouwnijverheid. Wil je over dit onderwerp meer lezen, neem dan een kijkje op www.arbouw.nl. Hier vind je zeer uitgebreide informatie over arborisico’s en maatregelen. Ook kun je er brochures bestellen of downloaden. Met specifieke vragen kun je elke werkdag van negen tot vijf terecht bij de Arbouw Infolijn. Bel 0341-466222 of mail naar: [email protected]

en verder 4 Kort 11 Mijn lijf 12 Panel 22 Zomerweetjes 24 Gadgets 25 Test 26 Lawaai 31 Stelling 32 Sterk verhaal

inhoud ←

3

6

thema:

WERKEN AAN ARBO Nu gaan we het anders doen! Want stilstand is achteruitgang. Volgens die wijsheid gingen vijf werkgevers en werknemers met hun arbeids omstandigheden aan de slag. Omdat het altijd béter kan…

ARBOUW MAGAZINE • zomer 2011

Meer controles op verontreinigde grond Door werken in verontreinigde grond kunnen mensen last krijgen van een geïrriteerde huid, geïrriteerde ogen en luchtwegen. Maar veel bedrijven voldoen nog niet aan de wettelijke eisen die werknemers beschermen, blijkt uit controles van de Arbeidsinspectie. In 2011 en 2012 gaat de dienst daarom nog intensiever controleren. Het vizier is vooral gericht op locaties waar grond saneringen, baggerwerkzaamheden, wegreconstructies en graafwerk voor kabels en leidingen plaatsvinden. Boetes kunnen in de duizenden euro’s lopen. Daarnaast kan het werk worden stilgelegd. Ook de rol van de opdrachtgevers zal worden onderzocht. Zij moeten vooraf onderzoek doen naar de bodemkwaliteit en de risico’s.

4

→ kort

Speciaal voor werknemers die bodemsaneringswerkzaamheden uitvoeren, is er een Gericht Periodiek Onderzoek (GPO). Het Cao-pakket Preventiezorg voorziet in dit onderzoek, dat nadrukkelijk een recht is. De werkgever kan zijn personeel dus niet verplichten om naar het GPO te gaan. Wel moet de werknemer hiervoor de gelegenheid krijgen.

Goed gedrag beloond De Arbeidsinspectie gaat goed presterende bedrijven ontzien. Bedrijven waarbij door een inspecteur geen overtredingen zijn geconstateerd, worden de twee erop volgende jaren niet nog eens bezocht. Ook bedrijven die het zogeheten OHSAS 18001-certificaat hebben, zullen niet meer worden bezocht. In beide gevallen gaat het om controles in het kader van speciale inspectieprojecten gericht op de Arbowet. Bovendien moet de algehele zorg voor de arbeidsomstandigheden in orde zijn. Bij bedrijven waar een klacht over de arbeidsomstandigheden is ingediend of waar een ongeval is gemeld, vinden wel gewoon inspecties plaats. Ook bedrijven met een verhoogd risico zijn niet vrijgesteld. Het gaat daarbij om de bedrijven die over een zodanige hoeveelheid gevaarlijke stoffen beschikken, dat aanvullende eisen zijn gesteld (de zogeheten ARIE- en BRZO-bedrijven). Dit geldt tevens voor bedrijven in de sector ‘delfstoffenwinning’ en bedrijven die asbest saneren.


Nog steeds veel wateroverlast Bijna een op de drie bouwvakkers heeft het afgelopen jaar te maken gehad met wateroverlast. Er zijn meer bedrijven die géén maatregelen nemen dan bedrijven die dat wel doen. Dat zijn de opmerkelijkste uitkomsten van een onderzoek van FNV Bouw. Hoewel de uitslag anders doet vermoeden, zijn er wel degelijk oplossingen. Het afvoeren van het water via drains, kleine sloten of greppels vermindert de overlast aanzienlijk. Het waterpeil in de bodem kan door bemaling tijdelijk worden verlaagd. Ook kan uit restbeton een verharding worden gemaakt. Daarnaast is er een metalen werkpad op de markt. Op www.arbouw.nl staat bij het onderdeel ‘Risico’s’ een uitgebreide keuzewijzer voor de bouw.

Fitte werknemers

Win een digitale camera Altijd al een digitale camera willen hebben? Dit is je kans! Doe mee met de prijsvraag op www.arbocatalogi-bouwnijverheid.nl. De winnaar ontvangt de felbegeerde Canon IXUS 220 HS. Tien lucky losers krijgen een innovatief springtouw met digitale weergave. Meedoen kost je slechts enkele seconden. Enneh… als je er toch bent, kijk dan meteen even op de arbocatalogus voor jouw werk. Deze geeft antwoord op al je vragen over gezond en veilig werken. Makkelijker kan het niet!

Internationale arbobeurs Werkgevers en arboprofessionals opgelet. Van 18 t/m 21 oktober vindt in Düsseldorf (Duitsland) de A+A-beurs plaats, de grootste vakbeurs op het gebied van gezond en veilig werken. Ook tijdens deze editie zijn er, naast een groot aantal standhouders, congressen en seminars die u kunt bijwonen. Kijk voor het laatste aanbod op www.aplusa.de

In de bouw mogen we best trots zijn op het Cao-pakket Preventiezorg. Nergens anders zijn de medische onderzoeken namelijk zó goed en uitvoerig geregeld. Zo heeft u als werknemer recht op het PAGO, in de volksmond ook wel ‘keuring’ genoemd. Daarnaast zijn er onderzoeken voor specifieke beroepsgroepen en jongeren. Wanneer blijkt dat u lichamelijk iets mankeert, wordt u intensief begeleid bij het oplossen van de klacht. Het doel is zo veel mogelijk gezonde bouwvakkers, die fit en tevreden aan het werk blijven. Zo veel mogelijk mensen onderzoeken is dus heel belangrijk. In 2010 daalde de opkomst echter fors. In totaal werden 17% minder werknemers onderzocht. Jammer, want een dergelijk onderzoek naar de lichamelijke conditie krijgen werknemers column ← nergens anders. Althans, niet voor niks. Bovendien is de uitslag anoniem. Ook dat is dus geen reden om de uitnodiging te negeren. Wat is die reden dan wel? Mogelijk ligt de verklaring in de economische crisis. Hierdoor zijn er gewoon minder bouwvakkers. Dat betekent dus minder mensen om medisch te onderzoeken. Arbouw gaat onderzoek doen naar de precieze oorzaken. Vorige maand ben ik trouwens zelf naar het PAGO geweest. Daar bleek wederom de grote kracht van het onderzoek, dat zeer uitvoerig is en is gericht op alle aspecten van de gezondheid. Na alle tests en het gesprek met de bedrijfsarts dacht ik: dát zouden meer mensen moeten doen.

5

Jan Warning, directeur Arbouw [email protected]


6

→ thema

Nu gaan we het anders doen! Want stilstand is achter uitgang. Volgens die wijsheid gingen vijf werkgevers en werknemers met hun arbeidsomstandigheden aan de slag. Omdat het altijd béter kan…

ARBOUW MAGAZINE • ZOMER 2011

7

NU! ARBOUW MAGAZINE • ZOMER 2011

8

Wie? Erik Roelofsen en directeur Johan Riezebos (rechts) van Ter Steege Bouw uit Rijssen. Wat? De introductie van de afdeling Ontwerp en Ontwikkeling onder leiding van Roelofsen. Waarom? ‘In de eerste plaats om een zo compleet mogelijk pakket aan te bieden aan onze opdrachtgevers. We concurreren prijstechnisch gunstig omdat we beide disciplines in huis hebben. De afdeling is ook bedoeld om problemen en discussies tijdens de uitvoering te voorkomen. Onze eigen ontwerper, werkvoorbereider en calculator zijn hierover voortdurend met elkaar in overleg. Zij leveren een goed doordacht plan met oog voor de maakbaarheid. Dit verbetert de bouwkwaliteit en maakt gezond en veilig werken mogelijk. In het verleden hebben we bijvoorbeeld te maken gehad met grote kozijnen voor een vide die gewoon niet te plaatsen waren. Dus wilden we ze opdelen, maar de architect ging daarmee niet akkoord. Uiteindelijk zijn er hulzen omheen gemaakt. Zo zag het geheel er weer mooi uit, maar zoiets weet je liever van tevoren. Wie zegt dat er niet esthetisch en

Familiair Heidi en Imo Schneider zijn gepokt en gemazeld in het bedrijf Ceil Con dat ooit van hun ouders was. ‘Op mijn vierde nam ik de telefoon al op’, zegt ze. Kijk, dat is nog eens een familiebedrijf…


toch gezond en veilig kan worden gebouwd? Ons concept ‘Komcept’ bewijst dat, wat een soort blauwdruk is voor kantoren die we volgens vaste uitgangspunten bouwen. We maken een mooi product tegen een vaste prijs, zonder rare constructieve fratsen. Bij andere ontwerpen denken we na over geprefabriceerd aanleveren, het gewicht van de materialen en het vinden van slimme oplossingen om valgevaar weg te nemen. We proberen ook de groep architecten mee te krijgen, want het grootste deel van de ontwerpen komt nog steeds van externe bureaus. De opdrachtgever zou hierbij een Veiligheidsen Gezondheidsplan moeten aanleveren. Maar dat gebeurt slechts mondjesmaat. Als het plan al wordt aangeleverd, is het vaak een standaard verhaal. Soms staan zelfs de gegevens van het vorige ontwerp er nog in! Dat moet écht beter.’ En nu? ‘We blijven opdrachtgevers en architecten erop aanspreken om wel aan deze verplichting te voldoen. De bouwer denkt vanuit de wensen van de ontwerper, andersom houdt de ontwerper rekening met het welzijn van het bouwpersoneel. Althans, dát zou voor ons de ideale situatie zijn.’

Feessie! Johan Riezebos viert samen met negenhonderd collega’s in september het honderdjarig bestaan van de Ter Steege Groep, waar het bouwbedrijf onderdeel van is. ‘Waar een beetje timmerwerk al niet toe kan leiden’, luidt zijn droge commentaar.

Doe-het-zelf sportschool Barend Wagtho van Zegers Bouw traint thuis zijn nekspieren. ‘In de schuur heb ik gewichten aan een katrol bevestigd, die ik zittend op een stoel naar beneden trek.’ Handige jongens, die timmermannen…

Wie? Roos en Heidi Schneider van Ceil Con Systeemplafonds uit Wateringen. Wat? Per 1 januari namen Roos en haar man Imo Schneider het bedrijf van hun (schoon)ouders over. Sindsdien werkt Roos (links op de foto) samen met haar schoonzus Heidi aan het op orde brengen van het verplichte papierwerk, zoals de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Waarom? ‘We zijn nogal geschrokken van het feit dat hier zo maar iemand van de Arbeidsinspectie voor de deur kan staan. We hebben onlangs deelgenomen aan een workshop van de NOA, waarin we hebben geoefend met de RI&E MKB Bouwnijverheid van Arbouw. Want het is heel belangrijk om inzicht te krijgen in de risico’s. De RI&E geeft ons dat inzicht. Daarnaast willen we erop blijven hameren dat de mensen hun gezonde boerenverstand gebruiken. We overladen ze bewust niet met informatie. Hiervoor zijn de omstandigheden gunstig. Want dit is een klein bedrijf met heel betrokken mensen die hier al jaren werken. Al ver voor de overname zijn de monteurs zelf ontzettend innovatief geweest, bijvoorbeeld met het maken van nieuwe hulpmiddelen. Het was altijd de filosofie van de eigenaar om het werk niet alleen veilig, maar ook zo effectief mogelijk te maken. De arbeidsomstandigheden verbeteren en de productie verhogen, dat is toch een mooie combinatie?’ En nu? ‘We zijn ook bezig met onze VCA-certificering. Dat is een hoop werk. Hoewel er tot op heden niet naar is gevraagd, vinden we het toch belangrijk om te hebben.’

Wie? Arie van Lent en Barend Wagtho van Zegers Bouw uit Ede. Wat? De verandering van functie binnen het bedrijf. Wagtho (links op de foto) kampt met een nekhernia, Van Lent met versleten wervels in de onderrug. De oudgedienden waren voorheen werkzaam op de bouwplaats, nu werken ze bij de afdeling Beheer en Onderhoud. Waarom? ‘In de eerste plaats omdat er geen uitzicht was op herstel. De fysieke klachten hielden ons al een tijd aan de kant. Het werk op de bouw zou de klachten alleen maar verergeren. Daar zat Zegers niet op te wachten en wij al helemaal niet. We zijn dus ontzettend blij dat we de rit tot ons pensioen in het klein onderhoud kunnen afmaken. Even wennen was het wel. Op de eerste dag stonden we met zeven opdrachtbriefjes in de handen. Een uitzondering, bleek later, want het is goed te doen. Aan lekkages hebben we allebei een hekel, maar toch loont het werk altijd. De mensen waar we komen zijn heel dankbaar, ook al draai je alleen even iets vast. De kinderen van de scholen beginnen ons al te kennen. Bij instellingen vliegen de bewoners je soms letterlijk om de nek. Werken op bouwplaatsen kan levendig zijn, maar wij maken ook wat mee!’ En nu? ‘Fit blijven! Dankzij het lichtere werk, de oefeningen van de fysiotherapeut en een tilcursus zijn de klachten nu onder controle. Zwaar werk zoals een deur afhangen doen we samen. We zijn lot genoten en om die reden een mooi koppel, waar of niet?’


9

Wie? Gerard Peek, directeur van Bevanos Straatwerken uit Maarssen. Wie? Rudi Buursema van Rottinghuis’ Aannemingsbedrijf uit Groningen.

Wat? Op 1 januari nam Peek het bedrijf over van zijn zwager en investeerde direct een fortuin in nieuwe hulpmiddelen, zoals een grote mechanische afrijbalk, hydraulische klemmen, een minikraan en een mini shovel met stenenklem.

10

Waarom? ‘Omdat het financieel haalbaar was. En omdat verzuim het bedrijf nog méér kost. Dan kun je beter structureel iets aan de fysieke belasting doen. Bestraten is nu eenmaal zwaar werk waar de druk soms flink op zit, omdat overheden allerlei zware eisen stellen en de prijs steeds scherper moet. Hulpmiddelen maken het werk lichter, vooral tijdens het transport van de materialen. Je moet trouwens ook niet alles mechaniseren. Het herbestraten bijvoorbeeld. Daar is een machine voor, maar binnen de normen die hiervoor gelden kun je dat prima met de hand doen. Begrijp me niet verkeerd, als het even kan zetten we een machine in. Want het op peil houden van je personeelsbestand is gewoon heel belangrijk. Mijn twee zoons werken mee in het bedrijf, zij zorgen voor de nodige verjonging.’ En nu? ‘Ik zal ook de mensen zelf blijven aansporen om gezond te werken. Slim je krachten verdelen. Gewoon even wachten met het plaatsen van die zware betonpaal totdat de machine er is. We willen geen metervreters, maar personeel dat verstandig werkt en de krachten verdeelt.’

Wat? Via het Loopbaantraject Bouw & Infra is Buursema aan een opleiding tot bouwfysicus begonnen. Bij de afdeling Bouwservice & Onderhoud van Rottinghuis’ werkt hij ondertussen als assistent van de uitvoerder en werkvoorbereider. Waarom? ‘Het werk als timmerman ging écht niet meer. Dat heeft met mijn lichaamsbouw te maken. Van nature staan mijn schouderbladen wat te ver naar achteren. Daardoor worden de spieren in mijn schouders extra belast. Die spieren heb ik altijd goed kunnen trainen, maar door een blessure kwam ik daar een tijdje niet aan toe. Toen ik weer aan de slag ging, was ik lang zo sterk niet meer en kwam ik vanwege de schouderklachten thuis te zitten. Aanvankelijk dacht ik: ik ben timmerman en als timmerman ga ik weer aan de slag. De klachten hielden echter aan. In overleg met het hoofd Personeelszaken heb ik me daarom voor het loopbaantraject aangemeld. Uit het assessment kwam een goed analytisch vermogen op HBO-niveau. Een gunstige uitslag, want dat vergrootte mijn mogelijkheden natuurlijk enorm. Uiteindelijk heb ik na wat snuffelstages bij Rottinghuis’ voor de opleiding tot bouwfysicus gekozen, een beroep dat ik daarvoor nog helemaal niet kende. Als bouwfysicus analyseer je onder meer de gebruikerseisen in het ontwerp, van de luchtcirculatie tot de eisen voor brandveiligheid. Ik vind het heel uitdagend allemaal.’ En nu? ‘Flink in de boeken! Eens in de twee weken moet ik naar school. Dat is even wennen, maar het is het waard.’

Overmoedig

Bouwhumor

Gerard Peek van Bevanos werkte ooit eerder voor zichzelf en zat toen wat krap in zijn personeel. ‘Ik stond een keer in IJsselstein voor een bestratingsklus van veertigduizend vierkante meter, maar zonder mensen om het te maken.’

Rudi Buursema ziet ook een nadeel in zijn loopbaanstap naar bouwfysicus. ‘Ik zal waarschijnlijk meer gaan verdienen, maar daar is het me niet om te doen. De humor in de keet, die zal ik absoluut gaan missen.’ Eh... maak je nu een grapje, Rudi?


“

“

Die masseur wist

de goede snaar

te raken

”

‘Tien jaar lang ben ik geen dag ziek geweest. Tot ik in de supermarkt een pak suiker uit het schap wilde pakken. Dat glipte zomaar door mijn krachteloze vingers. Een tenniselleboog. Daar baalde ik stevig van. De klacht hield mij negen weken aan de kant. Via de bedrijfsarts ben ik naar een masseur gestuurd. Die wist de goede snaar te raken! In vier behandelingen was ik van de pijn af. Gelukkig maar, want het liefst werk ik gewoon. Mijn vader heeft het stukadoren tot aan zijn pensioen volgehouden. Op kantoor zitten is niets voor mij, dus ben ik erop gebrand om die prestatie te evenaren. Een goede kans maak ik sowieso. Volgens de masseur is de kans één procent dat de pijn terugkomt.’

11

mijn lijf ←

Marco Verhaar (39),. stukadoor uit Woudenberg.


1

Edmondt Wijk,

communicatiemanager Arbouw

De eisen in het bestek stroken niet met onze arbocatalogus, wat nu?

12

→ panel

‘Een lastige situatie, maar soms laat de wet enige ruimte toe. Zo vroeg een bestratingsbedrijf mij laatst het volgende: ‘Voor een project schrijft het bestek drie variaties kleuren voor. De leverancier kan de pakketten niet zo aanleveren dat het machinaal kan worden verwerkt. Maar in de Arbocatalogus Bestratingen staat dat we mechanisch moeten bestraten.’ In een dergelijk geval mag handmatig worden gewerkt, mits aan enkele voorwaarden is voldaan. De werkgever moet taakroulatie organiseren. Daarnaast moeten dagelijks extra pauzes worden ingelast: zes keer minimaal vijf tot tien minuten en minstens twee keer een pauze van een half uur. In totaal mag niet meer dan zes uur per dag tillend werk worden verricht. Voor betonklinkerkeien in keperverband geldt een maximale dagproductie van veertig vierkante meter per man. Twijfelt u over de geldende wetgeving voor uw project? Bel dan gerust met Arbouw.’

Huidirritatie door water gedragen verf, wat kan ik daar tegen doen? ‘Huidaandoeningen kun je voorkomen door een goede bescherming, reiniging en verzorging van je huid. Het is belangrijk om te allen tijde de juiste handschoenen te dragen. Daarmee voorkom je huid contact. Niet alleen met watergedragen verf, maar ook met allerlei andere verfproducten. Het zijn namelijk niet alleen de watergedragen verven die risico’s met zich meebrengen. Feitelijk bevatten de traditionele oplosmiddelrijke verfproducten nog meer irriterende en allergene stoffen. Bij epoxyproducten, zoals houtreparatiemiddelen, is de kans op het krijgen van een huidallergie zelfs heel erg groot. Wees alert op beginnende klachten, zoals droge of schilferige handen. Vaak wordt een oplosmiddelhoudend product gebruikt om de handen te reinigen, zoals terpetine. Niet doen, dit verhoogt de kans op eczeem alleen maar verder. Gebruik hiervoor liever allergeenvrije zeep en gewoon water. Verzorg je handen vervolgens met een allergeenvrije crème.’


2

Cor van Duivenbooden, hoofd Onderzoek en Ontwikkeling Arbouw

Worden in mijn regio RI&E-workshops gegeven? ‘Ja, in samenwerking met de werkgeversorganisaties geeft Arbouw deze workshops in alle delen van het land. Via die organisaties krijgt u meer informatie of direct een uitnodiging. De workshop is een aanrader voor iedereen die nog niet beschikt over de risico-inventarisatie en -evaluatie, ofwel RI&E. Tijdens de workshop gaat u hieraan werken. U leert uitgebreid omgaan met de RI&E MKB Bouwnijverheid, het (gratis) instrument van Arbouw waarmee u op laagdrempelige wijze uw eigen, bedrijfsspecifieke RI&E kunt schrijven. De workshop duurt twee uur. De meeste deelnemers gaan dan met een volledig ingevuld document naar huis. Werkgevers met veel beroepen hebben nadien mogelijk nog enig werk. Arbouw ondersteunt de bedrijven met het instrument en de workshops, omdat de RI&E de belangrijke eerste aanzet is voor een gezonde en veilige werkplek.’

Werken met de RI&E MKB Bouwnijverheid van Arbouw.

Om zeker te onthouden

1

2

Werkgever De Arbeidsinspectie handhaaft op deze zogeheten CROW 282-richtlijn. Aannemers én opdrachtgevers kunnen op hun verplichtingen worden gewezen.

Werkgever Raadpleeg via www.arbouw.nl het Productgroep InformatieSysteem Arbouw (PISA) voor de keuze van de juiste handschoenen.

Werknemer Voorkomen van blessures is beter dan genezen. Laat je goed informeren. Lees alvast het artikel op pagina 28-29 over neken schouderklachten.

Werknemer Heb je eenmaal een allergie, dan is het geringste contact met de stof al voldoende voor een allergische reactie.

Jolanda Dekker,

3

managementassistent Arbouw

13

3

Werkgever Bedrijven met hoogstens 25 werknemers hoeven hun RI&E niet meer te laten toetsen, mits zij gebruik hebben gemaakt van een goedgekeurd branche-instrument, zoals de RI&E MKB Bouwnijverheid. Werknemer Volgens een recente wetswijziging mag je de RI&E van jouw bedrijf inzien.

Ook een vraag? Bel of mail de Arbouw Infolijn. Hier kunnen werkgevers en werknemers elke werkdag van negen tot vijf terecht. Bel 0341-466222 of mail naar [email protected]


Ronduit gevaarlijk voor de werknemer die regelmatig steenachtige materialen bewerkt, is het fijne, vaak onzichtbare kwartsstof dat hierbij vrijkomt. Tijdens de ‘Dag over stof’ op 26 mei werd dit risico uitvoerig belicht. Zes redenen om óók te werken aan een stofvrije bouw.

14

Zeg maar

Dag stof ARBOUW MAGAZINE • zomer 2011

Stof is héél schadelijk De belangrijkste reden om stofvrij te werken, ligt natuurlijk voor de hand. Stof inademen is buitengewoon schadelijk. De gevolgen voor de gezondheid? Ga er maar even voor zitten: kortademigheid, chronische bronchitis, longemfyseem, neus kanker, longkanker en silicose, ofwel stoflongen. Houtstof is gevaarlijk, maar de blik is de laatste jaren steeds meer op het kwartsstof, ofwel steenstof gericht. Terecht, want gevaarlijk is het. Kwartsstof bestaat uit heel kleine onoplosbare deeltjes die diep in de longen terecht komen. Daar kan het bindweefsel vormen, waardoor de longen minder goed zuurstof opnemen. Weinig lucht, benauwdheid, hoesten en pijn op de borst zijn veelgehoorde klachten. En dat is nog maar het begin…

Je zit zomaar aan de wettelijke grens Kwarts zit in de meeste natuurlijke gesteenten, dus ook in veel bouwmaterialen, zoals beton, kalkzandsteen, baksteen, natuursteen en tegels. Vanwege het grote gevaar is de wettelijke grens zeer laag: gedurende acht uur slechts 0,075 milligram per kubieke meter. Dat is niet meer dan een laagje van een halve centimeter in een plastic bekertje in een ruimte die vier meter hoog is en zo groot als een voetbalveld. Bij onbeschermd zagen kan de hoeveelheid stof op lopen tot tweehonderd (!) keer de wettelijke norm.

Duizelingwekkend

Op veel bouwplaatsen staan werknemersi aan grote hoeveelheden kwartsstof bloot.i Bedrijven moeten er allereerst voori zorgen dat stofvorming wordt voorkomen.i

Het bedrijf Van Voorden uit Etten-Leur levert stofafzuiging en geeft presentaties. Daarbij worden dunne frisdrankrietjes uitgedeeld. Hoe voelt het als je kortademig bent? ‘Adem eens een minuut door dit rietje’, is dan het antwoord.

De grens wordt váák overschreden Kwartsstof is een onderschat gevaar. Wie goed om zich heen kijkt, ziet dat veel werknemers zonder enige bescherming stukken steen en beton te lijf gaan. Op tweederde van de bouwplaatsen blijven maatregelen uit om de gezondheid van het personeel te beschermen, blijkt uit cijfers van de Arbeidsinspectie.

De inspecteurs houden een oogje in het zeil Dat klinkt best vriendelijk en dat is het vaak ook. De inspecteurs toveren

15 niet meteen de boeteformulieren uit de binnenzak. Wel controleert de Arbeidsinspectie op het gebruik van de juiste apparatuur, die moet voorkomen dat werknemers aan stof worden blootgesteld. De inspecteurs controleren het hele jaar op het risico. De boetes zijn niet mals. In principe geldt een bedrag van 4500 euro per overtreding, dus pér werknemer. Dat bedrag geldt als er geen enkele maatregel is genomen, zelfs geen persoonlijke bescherming. Ook zelfstandigen kunnen op dezelfde wijze worden beboet. Er komt nog eens 900 euro bij als de werkgever de persoonlijke bescherming niet eens heeft verstrekt. De hoogte van de boete hangt uiteindelijk af van de grootte van het bedrijf, gemeten naar

Vijf minuten ‘Regelmatig gaan werknemers zonder de goede spullen op pad. Of deze blijven in de bus liggen. Mensen vinden het aanbrengen van de stofafzuiging te veel moeite. Maar die vijf minuten ga je aan het einde van je leven merken’, aldus Hans Crombeen van FNV Bouw tijdens de ‘Dag over stof’.


het aantal werknemers. De inspectie dienst bezoekt naast bouwbedrijven ook opdrachtgevers, architecten en sociale partners om al in de ontwerpfase te kijken hoe stof kan worden voorkomen. Bijvoorbeeld met geprefabriceerde materialen, waarin de sleuven of sparingen al door de fabrikant zijn aangebracht, of door te kiezen voor materiaal (en dus stof) dat minder schadelijk is.

Maatregelen nemen is niet zo moeilijk

16

Vroeger was alles beter? Niet als het om de arbeidsomstandigheden gaat. Gezond en veilig werken zit duidelijk in de lift. Dat komt door de brede aandacht voor thema’s als valgevaar, lawaai, fysieke belasting én stof. Belangrijk is het snel vinden van de juiste informatie en dat kan tegenwoordig via internet. In de online arbocatalogi voor de bouwnijverheid vind je haarfijn, per sector en binnen een paar muisklikken de meest geschikte maatregelen. Daarnaast is er de Keuzewijzer Stofvrij Werken van Arbouw (www.stofvrijwerken.nl). Via deze website kunnen goed werkende en passende stofzuigers bij het handgereedschap worden gevonden. In PISA (het Productgroep Informatie Systeem Arbouw) vind je het juiste stofmasker bij het te bewerken materiaal. Want ja, ook het kiezen voor de juiste adem halingsbescherming gaat in de praktijk nog wel eens mis.

De bouw staat er niet alleen voor Met de ‘Dag over stof’ op 26 mei in Harderwijk was er gelukkig opnieuw veel aandacht voor het stofprobleem. Een keur aan sprekers van onder meer TNO, de Arbeidsinspectie, Makita, FNV Bouw en Arbouw benadrukte nog eens de noodzaak van stofvrij werken. Deze partijen zijn zeer actief op dit gebied en ontplooien activiteiten die leiden tot innovatieve oplossingen en goede, onderbouwde voorlichting.


Afzuiging en vernevelen Afzuigen en water nemen stof grotendeels weg, maar niet geheel. ‘In de praktijk kan de werking minder zijn omdat de apparatuur nu eenmaal veroudert, de stofkap niet altijd helemaal aansluit, de stofzuigerslang kan gaan lekken en rubbertjes verweren’, zegt Ton Spee, specialist bij Arbouw op dit gebied. ‘Draag daarom aanvullend een masker met P2-filter. Zonder afzuigen of vernevelen is een volgelaatsmasker met P3-filter nodig.’

Masker goed op? Het goede masker en filter is één, maar het juiste gebruik is minstens zo belangrijk. Stof dringt namelijk alsnog de longen binnen door het niet goed aanhalen of het niet gebruiken van alle banden, het niet op tijd vervangen van de inleg filters en door vervuiling van het masker. Bouwvakkers met baard moeten extra opletten. Door de haren kan namelijk ‘lek’ langs de randen van het masker ontstaan.

Potdichte bouw Onderzoek wijst uit dat een goed geventileerde bouwplaats veel minder stoffig is. Goed schoon houden van de ruimten is een pre, maar dan wel met een stofzuiger en niet met een bezem. Door vegen dwarrelt het stof alsnog op. Dat leidt tot een concentratie die gemiddeld dertien keer te hoog is. Het is verstandig om het werk waarbij stof vrijkomt zo veel mogelijk in een aparte ruimte te doen, zodat anderen er geen last van hebben.

lichter werk(t) special

Lichter werk(t) is de campagne van Arbouw en de sociale partners rondom de fysieke belasting in de bouw. Elk kwartaal staat één van de tien speerpuntberoepen centraal. Deze zomer is dat de wanden plafondmonteur.

Lichter platen monteren Het plaatsen van gipsplaten voor wanden en plafonds is grotendeels handwerk. Toch zijn er manieren om het werk te verlichten. Een goede voorbereiding is letterlijk het halve werk, vinden ze bij Gerko Afbouw.


special

‘Er is al veel verbeterd. Vooral het transport van de platen is arbovriendelijker geworden’

De mensen van Gerko Afbouw zijn, als je van voetbal houdt, op een mooie plek aan het werk: het nieuwe voetbalstadion van FC Zwolle. Een deel van het stadion moet worden voor zien van nieuwe wanden en plafonds. Daar zijn ze goed in bij Gerko. En zo makkelijk mogelijk, als het even kan. Want de professional tilt, draait, bukt en duwt niet graag te veel, toch? ‘Te hoge fysieke belasting leidt nu eenmaal snel tot verzuim’, zegt projectleider Maurits Kooistra. ‘In het voor traject proberen we zwaar werk te voorkomen. Het logistieke proces moet je vervolgens goed inrichten. Als dat lukt, heb je de helft al gewonnen.’ Want iets te winnen valt er zeker, vindt ook Jan van Strijp van MAT Afbouw, waar Gerko onderdeel van is. Van Strijp is voorzitter van de sectorvereniging Plafond- en wandmontage en warm pleitbezorger van goede arbeidsomstandigheden. ‘Er is al veel verbeterd. Vooral het transport van de platen is arbovriendelijker geworden’, licht hij toe. ‘Vroeger werden ze op de rug mee naar boven gesjouwd. De situatie is verbeterd

Platen kunnen door de kleinst mogelijke opening worden getransporteerd. Hierna wordt het materiaal op karren vervoerd en op bokken gezet.

ten opzichte van toen. Toch zijn er nog steeds monteurs die handmatig transporteren. De hulpmiddelen zijn er wel, maar het bewustzijn nog niet bij iedereen. Daar komt bij dat veel bedrijven het werk tegenwoordig aan zelfstandigen uitbesteden. Die groep kan of wil vaak niet in hulpmiddelen investeren. Neem de bokjes waarop de platen staan. Dit is een relatief kleine investering. Maar toch zie je nog steeds monteurs de platen vanaf de grond omhoog brengen.’ (Tran)Sport Gerko demonstreert hoe het transport dan wel moet. ‘We hebben er een echte sport van gemaakt om het zo licht mogelijk te doen. Dat is behalve arbovriendelijk ook heel effectief’, zegt Kooistra. ‘We zorgen in de eerste plaats dat het materiaal goed over de ruimtes wordt verdeeld. Zo lopen de monteurs zo weinig mogelijk. Met een kraan kunnen we de platen door de kleinst mogelijke opening aanvoeren. We verplaatsen ze vervolgens via vensterrollen op karren. Daarna zetten we de platen op bokken. Deze methode is veel lichter dan het aanvoeren met bijvoorbeeld een bouwlift. Daarbij gaat het materiaal veel vaker door de handen.’

Ladderhaak Willem Habich uit Den Haag mag zijn eigen Beickfiets gaan samenstellen! Voor zijn vinding voor ladders won hij de lezerscompetitie voor het beste arbovriendelijke idee. Dankzij een simpel muur anker kunnen emmers nu zonder problemen mee omhoog de ladder op. Een mooie oplossing en dus een welverdiende winnaar. Gefeliciteerd!


In de renovatie wil het voorkomen dat er geen bouwkraan is. Bijvoorbeeld door de beperkte ruimte in binnensteden. Volgens Kooistra is ook daar een mouw aan te passen. ‘Meer mensen voor het opperen bijvoorbeeld. En kleinere platen. De exemplaren van 120 centimeter breed wegen 27 kilo, die van 60 centimeter slechts de helft. Ook dat is een kwestie van goed voorbereiden.’ Campagne Vanuit de campagne Lichter werk(t) worden de werkgevers en werknemers over deze en andere verbetermogelijkheden geadviseerd. Aankomende zomer staan de wanden plafond monteurs centraal. Adviezen aan deze beroepsgroep zijn

special

bestel een gratis t-shirt AAN MIJ LICHT HET NIET WWW.LICHTERWERKT.NL

Lichter wint! Werken in de bouw is zwaar. Daarom voeren Arbouw en de sociale partners onder de noemer Lichter werk(t) intensief campagne. De komende twee jaar gaat het over arbovriendelijke hulpmiddelen, gezonde werkmethoden en alle andere vindingen die het werk lichter maken. Arbouw is op zoek naar nog meer van deze vindingen. Denk jij het gouden idee te hebben? Doe dan mee en win! Bijvoorbeeld met een zelf gemaakt hulpmiddel. Of een idee om de bouwplaats beter begaanbaar te maken. Stuur het in via www.lichterwerkt.nl en maak kans op een mooie prijs! Arbouw beloont de beste inzendingen met een Beick fiets en een Makita Combihamer. Veel succes!

ZAL IK JE ’S WAT STERKS VERTELLEN? WWW.LICHTERWERKT.NL

nodig. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 70% van de werk nemers regelmatig vermoeid is. De helft van de monteurs meldt rugklachten en pijn in de schouders en nek. Transporteren van het materiaal zoals Gerko dat doet, vermindert de kans op dit soort klachten aanzienlijk. Lichter werk(t) promoot tevens het idee dat als bouwplaatsen vrij zijn van rommel en nattigheid, er meer ruimte is voor hulp middelen. Daarnaast biedt het simpel ogende platenvoetje uitkomst. De platen kunnen er een stukje mee worden gelift. Voorkomen van het werken boven de macht, zoals bij het aanbrengen van staalprofielen of isolatiemateriaal, kan met een kamersteiger, stukadoorstrapje of door op stelten te staan. Met de platenlift kunnen plafondplaten met veel minder moeite worden gemonteerd. Dit apparaat tilt de plaat tegen het plafond, zodat de monteur alleen nog maar hoeft te schroeven. Er is zelfs een arbovriendelijk snijapparaat voor gipsplaten (zie het artikel op de volgende pagina).

Wil jij ook zo’n gratis Lichter werk(t) T-shirt? Ga dan naar www.lichterwerkt.nl/tshirt, geef je maat door en vraag er een aan!

www.lichterwerkt.nl


special

Oplossingen voor de wanden plafondmonteur Gipsplatenlift De gipsplatenlift wordt gebruikt voor het in de juiste positie brengen van het materiaal. Het hulpmiddel bestaat uit een verrijdbaar onderstel op drie wielen, een oplegconstructie om de plaat op te leggen, een lier, een hefmast en een draai bare kop. De lier (met vertraging) bevindt zich 60 centimeter voor de mast. Zo heeft degene die de lier bedient goed zicht op de positie van de plaat, die horizontaal, verticaal en schuin kan worden gepositioneerd. De lift is voorzien van een 360 graden zwenkbare kop en een valbevei liging. Maximale belasting: 80 kilo, hefhoogte verticaal (bij platen van 3 meter) maximaal 5,4 meter en horizontaal maximaal 4 meter.

Platenvoetje Met het platenvoetje (300 gram zwaar, 73 centimeter hoog) kunnen gips platen gemakkelijk worden gelift door met de voet op het platenvoetje te drukken. Door middel van het hefsys teem wordt de plaat iets opgetild en tegen het plafond gedrukt. Vervolgens heeft de monteur beide handen vrij om de plaat vast te schroeven. Het platenvoetje bestaat uit één stuk metaal en heeft een pedaal dat staand wordt bediend. Het is ook geschikt voor het liften van deuren.

Snijapparaat voor gipsplaten Met dit snijapparaat kunnen gipsplaten met één beweging worden gesneden. Het apparaat bestaat uit twee snijarmen met twee roterende mesjes en rollende dwarsgeleiding. Hierdoor kunnen de platen in zowel de lengte als de breedte worden gesneden door de snijder over de snijlijn van de gipsplaat te trekken. De plaat kan zowel horizontaal liggen als verticaal staan. De zogeheten M5-methode (dit snijappa raat en het verticaal verwerken van de gipsplaten) is tot 65% minder belastend dan de traditionele manier van werken, blijkt uit onderzoek.

Voor meer hulpmiddelen zie www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl


21

Ken je

deze nog…? Arbouw werkt al 25 jaar aan het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. Een rijke historie die met de komende editie van dit blad nog eens extra wordt onderstreept. In deze jubileumspecial lees je uitgebreid over die lange geschiedenis en hoe de bouwnijverheid in de voorbije jaren steeds gezonder en veiliger is geworden.

Voor dit speciale jubileumnummer is Arbouw op zoek naar foto’s, filmpjes en verhalen. Over hoe het er vroeger in de bouw aan toe ging, wie er werkten en wat er leefde. Stuur je materiaal op! Mail naar [email protected]. Plaatsing in dit blad of op de website van Arbouw is niet alleen leuk, je verdient er ook een bioscoopbon ter waarde van twintig euro mee!


Klassiek ontspannen Ga op vakantie, daar rust je van uit. Maar wist je dat de oude Grieken en Romeinen dit ook al deden? Online reserveren was er toen nog niet bij. Het olifantsticket werd gewoon in natuursteen gebikt. Populaire bestemmingen in die tijd: Rome en Athene. Een soort uitwisselingsproject dus. Mmm, dat doen we tegenwoordig toch beter.

Vakantie: dure grap

22

Nederlanders vieren hun vakantie steeds vaker in het buitenland. Het aandeel ten opzichte van de vakanties in eigen land is toegenomen van 42,5% in 1990 tot 51% in 2010. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Ook zijn we meer gaan uitgeven. Was dat in 1990 per vakantieganger nog 453 euro, twintig jaar later is dat al 663 euro. In totaal hebben we vorig jaar een duizelingwekkende 12,3 miljard euro aan reisjes gespendeerd.

Papieren vermaak Menig vader denkt dat een dvd-speler in de zitting het grut op de achterbank wel zoet zal houden. Fout. Beste remedie tegen het gezeur vanaf de achterbank zijn… strips. Gewone, papieren boekjes van niet meer dan een paar euro per stuk. Voordelig én doeltreffend.

Blijf toch thuis! Allergoedkoopste bestemming De voordeligste bestemming in het buitenland zijn op dit moment de Galapagos Eilanden. Een biertje kost er twintig cent, een hotelkamer acht euro per nacht. De witte stranden zijn het leuke gratis extraatje. Je moet er natuurlijk wel eerst even naartoe. Een enkeltje, mijnheer?


Vakanties zijn slecht voor je relatie. Een op de vijf keer mondt de trip uit in een dip. Dat geldt voor zowel getrouwde als niet-getrouwde stellen. Thuis op de bank blijven zitten mag dan saai zijn, het is wel zo veilig.

vakantie weetjes 23

UV Miljonairsvakantie In 2008 boden twee hotels in Abu Dhabi een all inclusive vakantie aan voor precies één miljoen dollar. Inclusief waren de vlucht, het verblijf in een luxe suite en een auto (Maybach) met chauffeur. Bij een van de arrangementen zat tevens een trip naar Iran, ‘waar u met ’s lands beste wever uw eigen Perzisch tapijt zult maken.’ Om niet al te inhalig over te komen, werd een deel van de omzet gedoneerd aan een goed doel.

Op de valreep nog even een héél serieus onderwerp: het gevaar van uv-straling. Arbouw heeft de belangrijkste tips om huidkanker te voorkomen online gezet. Surf naar www.arbouw.nl en ga naar ‘Risico’s’ en ‘Klimaat’. De tips zijn bedoeld voor op vakantie én tijdens je werk. Dermatologen verwachten dat één op de zes Nederlanders uiteindelijk te maken zal krijgen met huidkanker. Je bent dus gewaarschuwd.

Slechtste hotel Fawlty Towers wordt alom beschouwd als de beste comedy ooit. Het idee deed John Cleese (Basil Fawlty in de serie) op in het Gleneagles in het Zuid-Engelse Torquay, wat hij beschouwde als het slechtste hotel ooit. Tijdens het korte verblijf met zijn makkers van Monty Python was de hotel eigenaar zo onbeschoft, dat het vermaarde humorcollectief al na één nacht besloot om een ander hotel te nemen. Maar Cleese en mede-auteur Connie Booth besloten juist in het Gleneagles te blijven. Zij zagen er materiaal in voor een komische sketch. Wat niet veel mensen weten, is dat er van Fawlty Towers uiteindelijk slechts twaalf afleveringen zijn gemaakt.

Bij een paar weetjes op deze pagina is de redactie wat al te losbandig te werk gegaan. Zelfbedacht nieuws ter vermaak… Raad welke het zijn en check je antwoorden op pagina 30. ARBOUW MAGAZINE • zomer 2011

Komt dat schot! Sportiever kan het niet, deze afstandsbediening in de vorm van een voetbal. Met een doorsnede van tien centimeter laat de bal zich gemakkelijk rondgooien. Geschikt voor alle soorten televisies, dvd-spelers en videorecorders. www.fonq.nl € 19,95

24

→ gadgets

Zelftellende spaarpot

Duikbootradio

Steuntje in de rug

Een pot kleingeld is altijd handig, maar je weet nooit hoeveel er precies in zit. Dat is nu verleden tijd dankzij deze zelftellende spaarpot. Het ingeworpen kleingeld wordt automatisch opgeteld en op het LCD-scherm getoond. Kassa!

Vijf landen bezitten nucleair aan gedreven onderzeeboten. Maar Nederland heeft iets veel leukers: een radio die kopje onder kan en toch gewoon hits blijft spelen als ‘Smoke on the Water’ en ‘Down to the Waterline’. Leuke zomergadget.

Ook zo’n hekel aan iPhones die werkloos op hun rug liggen? De iPlunger is ‘s werelds kleinste ontstopper om je telefoon beter in het zicht te hebben. Ook geschikt voor de gootstenen in kabouterhuisjes.

www.gadgethouse.nl € 14,95

www.fonq.nl € 24,95

www.bestthings.nl € 7,50


“

In het begin dacht ik: wat moet

ik met zo’n ding? Maar je hebt het snel onder de knie.

”

test ←

25

r e l l e t s n e l e i f Pro

Wat: Octroboy Wie: John van der Zande (51) Functie: timmerman Waar: Aannemersbedrijf Cees van der Zande, Fijnaart

‘Profielen, kozijnen en ramen stellen voor metsel- of lijmwerk doe je in principe met zijn tweeën. Met de Octroboy kun je dat klusje nu alleen af, zodat je ontspannen werkt en meer bewegingsvrijheid hebt. In het begin dacht ik: wat moet ik met zo’n ding? Maar je hebt het snel onder de knie. Je klemt een profiel stevig in het hulpmiddel vast, dat je op allerlei manieren kunt neerzetten en uitschuiven. Vervolgens heb je de handen vrij om het materiaal te stellen. In de klem staat het profiel bijna recht dankzij de kleine waterpasjes die erop zitten. Je moet deze nog wel nauwkeuriger met een lange waterpas bijstellen. Goedkoop is de Octroboy niet, dus zal het bedrijf dat sporadisch stelwerk heeft deze misschien niet aanschaffen. Heb je

veel van dit werk, dan betaalt het de investering zeker terug. Je spaart immers een man uit.’

Meer informatie Op de website www.arbovriendelijke hulpmiddelen.nl staan ruim driehonderd hulpmiddelen voor de bouwnijverheid. De Octroboy vind je bij het onderdeel ‘Timmerwerk’. Het hulpmiddel kan worden gehuurd.

Rapport (door Jo

Gem a k: Sn el he id: U itstralin g:

Gem id d el d:

hn)

7 8 8 7, 7


Wie niet

horen wil… 26

→ lawaai

Wat gebeurt er eigenlijk in je oren als je gehoorschade oploopt? Een lesje anatomie over dit wonderlijke orgaan. Je oren zijn fascinerende bouwwerkjes. Ze bestaan uit een bonte verzameling onderdelen zoals (van buiten naar binnen) de oorschelp, het trommelvlies met daarachter het middenoor, gehoorbeentjes en het eigenlijke gehoororgaan, ook wel het slakkenhuis of het binnenoor genoemd. De mens is uitgerust met twee oren om geluid via luchttrillingen van verschillende kanten te kunnen waarnemen. Handig, want zonder die stereofunctie is het moeilijk te bepalen waar een geluidsbron zich precies bevindt. Zeker in vroeger tijden, toen de oermens nog wel eens op de vlucht moest (voor een aanstormende kudde mammoets bijvoorbeeld!), kon die eigenschap levensreddend zijn. Lees voor oermens de moderne mens en voor kudde mammoets een rits auto’s, en het is duidelijk dat goed horen nog steeds heel belangrijk is. In de ideale situatie, wanneer het gehoor goed werkt, gebeurt er het volgende. De luchttrillingen komen via de gehoorgang op het trommelvlies. Dit vlies en de gehoorbeentjes versterken en geleiden de trillingen naar het slakkenhuis. In het slakkenhuis bevinden zich de zintuig(zenuw)cellen, die de trillingen omzetten in elektrische prikkels. Deze prikkels worden vervolgens via de gehoorzenuw naar de hersenen gevoerd, waar zij in geluiden worden vertaald.


Goed beschermd? Het gehoororgaan is dus zeer delicaat en omdat horen van levensbelang is, is het de moeite waard om zuinig op te zijn. Je middenoor en binnenoor zijn geheel omgeven door bot en dus goed beschermd. Zou je zeggen… Maar niets is minder waar. Er is een kaper op de kust: lawaai. Een echte sluipmoordenaar die, hoe harder en luid ruchtiger hij de kans krijgt, steeds meer schade veroorzaakt. In decibellen gemeten, treedt schade op vanaf een niveau van 80 decibel, ofwel dB(A). Vanaf geluidniveaus van 100 dB(A) kan zelfs acute gehoorschade optreden. Schade kan ook ontstaan door ziekten en ontstekingen, hier voor het gemak buiten beschouwing gelaten. Lawaai treft namelijk iedereen. Feitelijk heeft elk mens kans op gehoorschade. Dat heeft te maken met het verlies aan haarcellen in het slakkenhuis. Bij gehoorschade wordt meestal gedacht aan minder of slechter horen, maar ook de bekende piep of fluittoon in de oren als gevolg van luide muziek is een slecht teken. Dit is de eerste aanwijzing dat er schade is opgetreden. Net zoals graan kan knakken door te harde wind, zo kunnen deze haarcellen breken door te hard geluid. Meestal richten de haartjes van deze cellen zich weer op, maar als ze te

27 Een goed werkend gehoor is van levensbelang vaak en te fors worden platgeslagen, richten zij zich niet meer op. Als dit gebeurt, worden de geluidstrillingen niet of onvoldoende omgezet in elektrische signalen voor de gehoorzenuw. Hierdoor gaat het gehoor achteruit. Overigens gaat dit proces van slechthorend worden heel geleidelijk. Maar helaas is het tegen de tijd dat de klacht merkbaar wordt eigenlijk al te laat. Bovendien is er slecht nieuws voor wie al gehoorschade hééft: deze is onherstel baar. Eenmaal beschadigd kunnen de tere haarcellen in het binnenoor zich namelijk niet of nauwelijks herstellen. Reparatie van haarcellen via een chirurgische ingreep is eveneens onmogelijk omdat ze daar veel te klein voor zijn.

geluid op de werkvloer, maar ook van MP3-spelers, in disco’s en tijdens festivals. Ook musici en motorrijders lopen sneller schade op. In zo’n geval is de schade beperken het enige dat nog rest. In de bouw zijn daar voorzieningen voor, te beginnen met de medische keuring bij de arbodienst (het PAGO). Hierin is de gehoortest een belangrijk onderdeel. De bedrijfsarts kan de deelnemer goed adviseren over het verminderen van de blootstelling. En, indien nodig, praat hij hierbij wat harder...

20.000 Jongeren

Treurig middelpunt

Vaak op de bouwplaats en regelmatig te maken met lawaai? Dan is het zaak om maatregelen te nemen. Speciale aandacht gaat uit naar jongeren. Inmiddels heeft ruim een half miljoen Nederlanders tussen de 16 en 30 jaar (15 % van het totaal aantal jongeren in die leeftijd) te kampen met blijvende gehoorschade. Per jaar komen daar zo’n 20.000 jongeren bij. De oorzaak is het harde

Op een feestje wordt hartelijk gelachen om een grap. Maar er zit iemand bij die lawaaidoof is en het allemaal niet goed heeft kunnen verstaan. Hij denkt nu dat de grap over hem gaat. Vervelend. Mensen zijn namelijk geneigd om, als ze samen lol hebben, naar degene te kijken die niet of nauwelijks lacht.


Zo voorkom je neken s Pijn in de nek en schouders is te voorkomen. Hoe? Ga bepaalde belastende bewegingen uit de weg. Succes verzekerd!

28

1

→

hoe? zo!

2

Ga recht voor je werk staan.

Werk tussen knie- en schouderhoogte.

3

Til niet te zwaar, houd de last dicht tegen je aan en recht voor je.

En verder > 7 Werk je toch boven je macht, probeer dan zo veel mogelijk af te steunen. Zorg dat daarnaast het gewicht op de statische arm (waar bijvoorbeeld de stukadoor zijn spaarbord in vast heeft) niet te groot wordt. Dit vergroot namelijk de spanning op je nek en schouders. ARBOUW MAGAZINE • zomer 2011

8 Beperk de blootstelling aan trillingen in handen en armen. Deze trillingen vergroten de aanslag op je bloedvaten, spieren, banden en pezen in de nek en schouders. 9 Werk niet te lang in één houding. Dat vergroot de zogenoemde

statische belasting, wat kan leiden tot stijfheid en pijn. 10 Werk aan je lichamelijke fitheid. Door training zorg je voor een goede conditie, ook van je spieren, pezen en banden. Daarmee verklein je de kans op lichamelijke

n schouderklachten

4

Til zware materialen samen of gebruik een hulpmiddel.

Nek- en schouderklachten kunnen vele oorzaken hebben. Bijvoorbeeld plotselinge bewegingen, langdurig in een gebogen gedraaide positie werken en boven de macht kracht leveren. Meestal gaat het om pijn, stijfheid en krachtsverlies en niet direct om schade. Toch kan die schade bij aanhoudende belasting wel degelijk optreden. Je hoofd speelt daarbij een belangrijke rol. Dit weegt gemiddeld zo’n vier kilo. In feite hangt een gewicht van vier pakken melk aan wat spieren en een stukje wervelkolom. Bovendien lopen er ook nog belangrijke zenuwen en bloedvaten tussendoor. Dat maakt het een kwetsbaar deel van het menselijk lichaam. Wanneer je hoofd recht op zijn romp staat en je niet voorover buigt, is de zaak in balans. Tijdens het werk wordt echter meer van de nek en schouders gevraagd. Het is dan ook van belang om werkhoudingen af te wisselen en niet boven schouderhoogte te werken. Is dat wel veelvuldig nodig, dan kan een arbovriendelijk hulpmiddel uitkomst bieden.

29

6 5

Zorg voor een goede grip op materiaal en gereedschap.

Voorkom dat je veel moet bukken en reiken.

klachten. Is de weerbaarheid van je lijf hoger, dan leiden ook tocht en kou minder vaak tot pijn en stijfheid. Meer weten over fysieke belasting? Kijk in de arbocatalogi, op www.arbouw.nl en www.lichterwerkt.nl

Een zware last op je schouders… Deze houding hoeft niet tot klachten te leiden, want de man loopt rechtop. Bovendien bevindt de last zich boven het lichaamszwaartepunt. Maar: overdaad schaadt. Het gewicht drukt namelijk fors op de vaten en zenuwen in de nek. Een probleem zit ‘m ook in het open afladen. Vandaar dat een arbovriendelijk (til)hulpmiddel altijd de voorkeur heeft! ARBOUW MAGAZINE • zomer 2011


waar

of niet waar? (antwoorden van pagina 22-23) Klassieke reisjes Over vakanties in de oudheid is niet veel bekend. Olifanten werden er in elk geval niet voor gebruikt, stenen tickets al helemaal niet. Dip door een trip? Ruzietjes komen op vakantie weliswaar veel voor, maar het gekissebis leidt niet zó vaak tot een breuk. Vrekkeneiland De allergoedkoopste vakantiebestemming is zoeken naar een speld in een hooiberg. Het wereldwijde aanbod van vlooirijke budgethotels, goedwillende LatijnsAmerikaanse hospita’s en gesubsidieerde gaarkeukens is simpelweg te groot.

30

→ varia

Quiz

Bril op sterkte vergoed? Moet het bedrijf altijd een veiligheids bril op sterkte vergoeden? In de lenteeditie van Arbouw Magazine werd in de rubriek Panel stellig ‘ja’ geantwoord. Onterecht, zo bleek achteraf. In principe wordt volstaan met een overzetbril, tenzij hierdoor gevaarlijke situaties ontstaan. Zoals door het beslaan van de glazen. Dan pas moet naar alternatieven worden gezocht, in samenwerking met de leverancier of de arbodienst bijvoorbeeld. Een veiligheidsbril op sterkte is dan een goede mogelijkheid. Deze zal door de werkgever moeten worden versterkt. Het UWV verleent hiervoor geen subsidie (meer), zoals in het artikel te lezen was.

ZOMER 2011

Nú

…gaan we het anders doen!

Special Lichter werk(t) DAG STOF!

Werken aan een luchtige bouw

AU!

Voorkom die neken schouderpijn

COLOFON Arbouw Magazine is een uitgave van Arbouw. In het bestuur zijn vertegenwoordigd: Bouwend Nederland, Stichting FOSAG-NOA, FNV Bouw en CNV Vakmensen.

Hoofdredactie Dennis Derksen

Medewerkers Angenieta Garcia y Draijer, Cor van Duivenbooden, Floor de Goede, Jan Golsteijn, John Hogenes, Michiel Jansen, Ellen Lakrone, Edmondt Wijk, Mario Witlox Speciale dank aan KWS Infra uit Duivendrecht.

Fotografie

Pak die bioscoopbon!

Ton Borsboom, Erik Buis, Peter Drent, Jeroen Poortvliet, Jan Zeeman, Arbouw

Vormgeving Verheul Communicatie, Alphen a/d Rijn

Gezellig een avondje naar de bioscoop? Los dan de onderstaande vragen op en maak kans op één van de drie bioscoopbonnen ter waarde van twintig euro!

Druk Weiss Druck, Monschau (Duitsland)

Verspreiding Sandd, Apeldoorn

Redactieadres

1

Welk bekend bouwwerk is dit?

3

Postbus 213, 3840 AE Harderwijk Telefoon: 0341-466200 / e-mail: [email protected]

Adreswijziging doorgeven?

2

Deze bouwvakker heeft een hobby. Welke?

Wat is de naam van deze oplossing voor wegschuivende ladders?

Op het adreslabel (los in de plastic seal van het blad) staat behalve uw (oude) adres een code: ARB, NAT, A&O of CDS. Uw wijziging kunt u doorgeven via: ARB: [email protected] NAT: 030-2142485 (mail: info@ centrumnatuursteen.nl) A&O: 0703366240 (mail: [email protected]). Code CDS: schriftelijk aan Cordares, afd. Werkgeversdiensten, Postbus 637, 1000 EE Amsterdam. Wanneer u het adreslabel niet meer heeft, is in de meeste gevallen uw CAO bepalend. CAO voor de Bouwnijverheid: CDS, CAO voor de Afbouw: A&O en CAO voor het Natuursteenbedrijf: NAT.

Opzeggen?

Mail je antwoorden naar [email protected] of stuur een kaartje naar Arbouw, Postbus 213, 3840 AE Harderwijk. De winnaars van de quiz uit AM-Lente zijn: fam. Sannen uit Wernhout, J. de Weijze uit Marken en C. Pijnenburg uit Veldhoven. ARBOUW MAGAZINE • zomer 2011

Bij voorkeur e-mailen naar: [email protected], of bel 0341-466222. ARB 2467 / ISSN 2211-3878

Elkaar aanspreken op onveilig gedrag moet kunnen

stelling ←

Hennie van Turnhout (59),

Patrick van Eck (35),

Han Harderwijk (56),

timmerman uit Amsterdam

schilder uit Schermerhorn

machinist-infra uit Werkendam

‘Als leermeester heb ik voortdurend jonge jongens mee. Die knapen zitten nog op school, waar ze de arboregels haarfijn krijgen uit gelegd. Dus komt het voor dat ze zelfs mij van commentaar voorzien. Daar moet je open voor staan. Een open houding is ook wat ik van de leerlingen verlang. We werken voor een middelgroot bedrijf met korte lijntjes. De sfeer is ontspannen. Dat nodigt uit tot een goed gesprek op zijn tijd.’

‘Mijn maat is tevens mijn broer, die ook nog eens in dezelfde straat woont. Wij kunnen lezen en schrijven met elkaar. Problemen die er zijn, praten we snel uit. Moeilijker is het op grote bouwplaatsen. Daar wordt nog wel eens langs elkaar heen gewerkt. Soms is het ieder voor zich. Dan wordt er niet overlegd. Daardoor is ook de veilig heid in het geding. Bovendien maakt het grote aantal nationaliteiten de communicatie er niet eenvoudiger op.’

31

‘Het gaat erom hoe je het zegt. Een beetje direct is prima. Maar als ze meteen beginnen met: hé, **… kun je het niet zo of zo doen, dan krijgen ze natuurlijk minder voor elkaar. Voor de machinist is het belangrijk dat er niemand in de buurt van de bak komt. Nieuwe mensen moet je soms wijzen op het gevaar van bekneld raken tussen de barriers en de bak. Alert zijn is belangrijk, vooral fietsers doen rare dingen.’


op de uitkijk Een alledaagse bouwplaats aan het spoor in Amsterdam wordt bijzonder door de oproep die een loodgieter er in gifgroene letters heeft geplaatst: ‘Loodgieter zoekt rijke vrouw’. Of waren zijn collega’s zo behulpzaam? Zo ja, dan zijn het waarschijnlijk dezelfde bouwvakkers die hier op de uitkijk staan. Vast om te zien of er daadwerkelijk vrouwelijke treinreizigers zijn die hun telefoonnummer in allerijl op een briefje schrijven en met de geschreven kant tegen de ruit drukken. Een handige man, tsja… die komt nu eenmaal goed van pas.

32

→ sterk verhaal

Denk mee! Op de achterzijde van dit blad plaatst Arbouw vier keer per jaar het leukste verhaal uit de bouw. Lezers zijn van harte uitgenodigd om met de redactie mee te denken. Dus hebben jij en/of je collega’s iets geks of heel leuks meegemaakt en wil je dat graag met een breder publiek delen? Stuur dan vóór 1 augustus een mail met korte uitleg en eventueel een foto naar: [email protected]. Plaatsing wordt beloond met een bioscoopbon ter waarde van twintig euro!

Au! Lichter werk(t) gaan we het anders doen! Dag stof! Werken aan een luchtige bouw. Voorkom die neken schouderpijn. zomer

Recommend Documents