ASITO MVO JAARVERSLAG tafelgasten. Eet u ook mee? Sociale duurzaamheid in de praktijk

A S I T O M V O J A A R V E R S L A G    2 0 1 2 - 2 0 1 3

15.000 tafelgasten. Eet u ook mee? Sociale duurzaamheid in de praktijk

INHOUD

Naam: Thomas Rau

Naam: Marjan Minnesma

9

Inhoud

22

De circulaire economie

Duurzaam beter voor later

Naam: Jan van Betten

Namen: Aukje smit Yuri Starrenburg

36

40

Duurzaamheid kent geen

De Prestatieladder

dogma’s

Socialer ondernemen

Over Asito

4

Voorwoord

5

De drie P’s in balans

6

Interview: De circulaire economie

8

Tijdlijn

12

1.000.000 druppels

14

Interview: Bewustwording is de sleutel

16

MVO kort

19

Verandering vraagt moed

20

Interview: Duurzaam beter voor later

22

Interview: MVO: wat levert het op?

26

Interview: Duurzaam bewustzijn bij Medisch Spectrum Twente

29

De kracht van kleur

30

7.000 mensen koken, eten en vieren de verschillen

32

Interview: Duurzaamheid kent geen dogma’s

36

Interview: Asito verandert duurzaam

38

Interview: De Prestatieladder Socialer Ondernemen

40

Arbeidsmarkt geKwalificeerd Assistent

43

Interview: De Prestatieladder Socialer Ondernemen in de praktijk

44

Consument dubbel over duurzaamheid

46

VOORWOORD

Missie en Visie De visie en missie van Asito gaan verder dan schoonmaak. Veel verder. Wij vinden namelijk dat onze rol veel groter is. Onze visie is kort en krachtig: Asito verbindt. Asito verbindt klanten, relaties, medewerkers op alle mogelijke manieren. Onze missie is een uitwerking van deze visie: Asito levert een schone werk- en leefomgeving met meerWaarde. Asito doet dit door haar medewerkers op een kleurrijke manier te verbinden met klant en maatschappij. We nemen hiermee nadrukkelijk onze maatschappelijke rol serieus. Door dit hele verslag vindt u voorbeelden van de manieren waarop Asito verbindt. Duurzaamheid Duurzaam ondernemen is één van de speerpunten van Asito. Dit magazine staat vol met voorbeelden van acties die Asito heeft ondernomen op zowel op milieugebied als op sociaal vlak. Asito kijkt nadrukkelijk buiten de eigen bedrijfsgrenzen. We zetten ons in om anderen te betrekken en te inspireren, bijvoorbeeld door projecten als 1.000.000 druppels en het Nationaal Integratiediner. Kennis en ervaringen die wij hebben, bijvoorbeeld op het gebied van certificeringen en sociale duurzaamheid, delen wij actief.

4 (ver)antwoord

Volg ons Wilt u op de hoogte blijven van de activiteiten van Asito? Volg ons dan op Twitter. @asito @1miljdruppels @integratiediner Of bekijk onze website: 1

2

3

1. www.asito.nl 2. www.eenmiljoendruppels.nl 3. www.nationaalintegratiediner.nl

Colofon Het Asito MVO jaarverslag, (VER)ANTWOORD, is een jaarlijkse uitgave waarin Asito verantwoording aflegt over haar MVO beleid.

Ontwerp en opmaak Brummer Reclame, Enschede

FOTOGRAFIE Frans Dekker Haverkort & Dekker Fotografie, Enschede Michiel Fokkema, Enschede (Nationaal Integratiediner) Dirk Kreijkamp, Enschede (Nationaal Integratiediner)

teksten Sander Haas, Asito

drukwerk Herman Media, Almelo

auteursrecht

L

G INTE RATI

INER ED

Asito is als onderdeel van de ADG Dienstengroep één van de grootste schoonmaakdienstverleners van Nederland. Met 10.000 mensen verzorgt Asito het schoonmaakonderhoud bij duizenden organisaties. Van kantoor tot school en van hotel tot ziekenhuis, Asito kom je overal tegen. Duurzaamheid zit in de genen van Asito en van onze mensen. Op het gebied van sociale duurzaamheid loopt Asito voorop. Al sinds de oprichting in 1952 heeft Asito de warmte van het familiebedrijf. Eén van de gevleugelde uitspraken van oprichter Joop van Riemsdijk is: ‘zorg goed voor je mensen, dan zorgen zij goed voor jou’. Bij Asito noemen we dat de A-factor, de Asito-factor. Hoewel het een grotendeels ongrijpbaar fenomeen is, ligt de basis bij mensen. Mensen die trots zijn op Asito en op hun vak.

ION NAT AA

Over Asito

EE ! M E DO

3 10 -10 -201

Het creëren van betrokkenheid Asito heeft in 2012 grote veranderingen op het gebied van duurzaamheid doorgemaakt. Op heel veel vlakken is er actie ondernomen om nieuwe initiatieven te ontplooien en bestaande projecten uit te breiden. Verandermomenten dwingen je om na te denken. Na te denken over de manier waarop je dingen doet, over de gevolgen en over de mogelijkheden. Het stemt trots om te zien dat we grote besparingen hebben gerealiseerd op onder andere autokilometers en papier. Asito wil haar dienstverlening op een moderne en duurzame manier uitvoeren. Daar hebben we onze mensen voor nodig. Keer op keer zien we dat duurzaamheid in de genen van onze medewerkers zit. Zij voorzien ons, gevraagd en ongevraagd, van tips en ideeën om processen duurzamer in te richten. Steeds vaker helpen zij ook onze klanten hierbij. Dit leidt ook bij hen tot trots. Met 10.000 medewerkers en duizenden organisaties als opdrachtgever hebben wij een enorm bereik. Als wij ons richten op de hele ADG dienstengroep bereiken wij zelfs meer dan 60.000 huishoudens. Door het innemen van een actieve rol rondom duurzaamheid willen wij het leven van al die mensen op een positieve manier beïnvloeden. Of het nu gaat om gezondheid, milieu of simpelweg geld besparen met energiebesparende maatregelen, elke stap is er één in de goede richting. Projecten als 1.000.000 druppels en het Nationaal Integratiediner helpen niet alleen deze doelstelling te bereiken, maar ze creëren energie. Energie bij onze medewerkers die laaiend enthousiast koken voor elkaar en elkaar ook als mens leren kennen. Ook energie bij onze relaties, waarvan er zich inmiddels meer dan 500 hebben aangesloten bij 1.000.000 druppels en meer dan 150 hebben deelgenomen aan het Nationaal Integratiediner. Ook zij voelen die energie. Wederom een moment van trots. Dit magazine laat zien wat deze projecten inhouden en wat Asito nog meer doet om zichzelf en haar omgeving klaar te stomen voor een duurzame toekomst. We hopen u te inspireren om zelf een volgende stap te zetten in uw duurzaamheidinspanningen en we nodigen u uit om samen met ons deel te nemen in één van de projecten. Want ook het gevoel van trots delen wij graag.

De informatie uit dit jaarverslag mag vrijelijk verspreid worden, mits onder bronvermelding. Meer informatie over Asito’s acties op het gebied van duurzaamheid vindt u op www.asito.nl. Hier vindt u ook een digitale versie van dit verslag.

Hans Kroeze Algemeen directeur Asito

(ver)antwoord 5

DUURZAAM

De drie P’s in balans MVO beleid Asito MVO Nederland zegt dat duurzaamheid steeds meer ‘Business as usual’ wordt. Thomas Rau vindt het vreemd dat bedrijven die duurzaam opereren hierover moeten rapporteren. Het zou logischer zijn dat bedrijven die dat niet doen, ter verantwoording geroepen worden. ‘Wie de moraal ontkent, ontwricht de maatschappij’, zegt voormalig premier Jan Peter Balkenende. Hier leest u hoe Asito aankijkt tegen duurzaamheid en welke visie hieraan ten grondslag ligt.

6 (ver)antwoord

Asito kan zich goed vinden in de mening van MVO Nederland. MVO kan en mag niet meer als bijzonderheid worden gezien. Want hoe kun je bewust onverantwoord ondernemen en verwachten dat je bedrijf wel continuïteit heeft? Maar dat betekent niet dat er niet over verteld hoeft te worden. Want zelfs al heeft elke organisatie de absolute wil om duurzaam te werken, we kunnen nog steeds van elkaar leren. Ieder commerciëel bedrijf wil ook zijn producten of diensten verkopen, maar dat betekent nog niet dat iedereen even succesvol is. Het grote verschil zit hem erin, dat het een voordeel oplevert als jouw organisatie een beter verkoopapparaat, of andere voordelen heeft dan de concurrent. Met duurzaamheid is dat anders. Zou dat anders moeten zijn. We zijn niet duurzaam tégen elkaar, maar mét elkaar. En daarom delen wij onze kennis, onze ervaring en onze inspirerende verhalen met u. Planet Asito’s MVO beleid is geen statisch document. Ook wij leren steeds meer en doen steeds meer ervaringen op. Onze visie op onze milieu-impact is hierop geen uitzondering. Al vanaf 2010 werkt Asito klimaatneutraal. Wij laten onze CO2 uitstoot berekenen, proberen deze te minimaliseren en compenseren de overgebleven CO2 met Gold Standard certificaten. Hiermee hadden wij als doel om onze milieu-impact te reduceren tot nul. Inmiddels is ons doel veranderd. Het doel is nu om onze milieu-impact niet te minimaliseren, maar te maximaliseren. Onze positieve milieu-impact welteverstaan. Wij zorgen er al geruime tijd voor dat onze werkzaamheden geen schade aan het milieu veroorzaken. Door het betrekken van medewerkers en zakelijke relaties bij duurzaamheid, hopen wij dat steeds meer mensen en organisaties zich inzetten voor het milieu. Bijvoorbeeld door het project

1.000.000 druppels, waar iedere geïnteresseerde, particulier of organisatie, zich kosteloos bij kan aansluiten. People Asito is met 10.000 medewerkers een echt mensenbedrijf. De schoonmaakbranche is bij uitstek een branche waar een grote diversiteit van mensen werkzaam is. Asito ziet voor zichzelf een duidelijke maatschappelijke rol weggelegd. De diversiteit van onze populatie is enorm. Niet alleen hebben we meer dan 90 nationaliteiten in dienst, maar ook veel mensen met een WSW of Wajong achtergrond. Er is een grote diversiteit in leeftijd, opleiding, ervaring, overtuiging etc. Tijdens het Nationaal Integratiediner vieren we deze verschillen en laten we zien dat diversiteit een enorme positieve kracht in een organisatie kan zijn. Profit De kracht van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen zit in de combinatie van People, Planet en Profit. Commerciële organisaties kunnen alleen continuïteit bieden als ook de P van Profit op orde is. Ook andere organisaties hebben te maken met budgetten. Asito ziet in de praktijk dat deze winst op verschillende manieren uitbetaald wordt. Ten eerste wil een onderneming een bijdrage leveren aan de maatschappij. Door een balans te vinden tussen de drie P’s, kan een organisatie deze bijdrage maximaliseren. Ten tweede zorgt een goede invulling van duurzaam ondernemen ervoor dat medewerkers hun eigen maatschappelijke rol zien. Het kweekt trots, wat resulteert in hogere motivatie en lager verloop. Ten derde zijn veel MVO gerelateerde maatregelen, vooral op het gebied van het milieu, kostenbesparend. Deze mix zorgt ervoor dat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen geen kwestie is van idealisme, maar van realisme. ■

(ver)antwoord 7

INTERVIEW Naam: Thomas Rau Functie: Architect Organisatie: Turn Too Website: www.turntoo.com

De circulaire economie Hij bezit geen lampen, geen stoelen en geen tafels. Zijn iPad is niet van hem. Want waarom zou je bezit willen hebben? Functionaliteiten, performance, daar gaat het om. Thomas Rau is visionair. De van oorsprong Duitse architect lééft de circulaire economie. Duurzaamheid op economische grondslag, want alleen zo kun je een revolutie ontketenen. De vreedzame terrorist vertelt over zijn ideeën en toekomstvisie.

VERANDEREN ‘Een radicale en abrupte systeemverandering is de enige manier om iets te bereiken. Ik kom uit de tijd dat Duitsland in de ban was van de Rote Armee Fraktion of de Baader Meinhof Groep. Ik had geen sympathie voor hun werkwijze, maar de gedachte erachter klopte wel. Het kapitalistische systeem moet veranderen. En dat hoeft wat mij betreft niet met aanslagen of naar aanleiding van een enorme natuurramp. Het moet op basis van inzicht. Het Stenen Tijdperk hield ook niet op omdat de stenen op waren. Er kwamen nieuwe, betere alternatieven. Zo is dat nu ook.

8 (ver)antwoord

deren, en wel snel. Daar is niets idealistisch aan. En het kan echt. In Duitsland gaat de energietransitie razendsnel. Daar worden nu bouwvergunningen voor windmolens geweigerd omdat er te veel komen. Wij ontwerpen in ons architectenbureau alleen nog gebouwen die energieneutraal zijn, de meesten leveren zelfs energie op. In Zwitserland krijg je alleen maar een bouwvergunning als je gebouw minimaal energieneutraal is. Waarom kan dat hier niet?

Er waren verschillende momenten die mij in deze denkwijze gevormd hebben. Toen ik tien jaar oud was, heb ik een ongeluk gehad met een exploderende jerrycan. Ik dacht dat ik het niet zou overleven. Op dat moment ben je er niet zo bewust mee bezig, maar achteraf besef je hoe eindig alles is. Een ander moment was kerstavond 1968. Toen werd vanuit de Apollo 8 voor het eerst een foto van de aarde gemaakt. We zagen toen de planeet waar wij altijd al deel van uitmaakten van een afstand. Dat was een bewustwordingsmoment voor veel mensen.

In Nederland zeggen we altijd dat we het beste jongetje van de klas willen zijn, maar op het gebied van duurzaamheid zijn we één van de slechtste jongetjes van de klas. Dat komt omdat er in Nederland te veel aan Nederland gedacht wordt. Je moet duurzaamheid in groter perspectief zien, net zoals de gewone economie. Je moet Europa-breed kijken waar je welke maatregelen kunt nemen. Waar in Europa is het meeste wind? Bouw daar windmolens. Waar is de meeste zon? Bouw daar zonnepanelen. Technisch gezien zijn er geen uitdagingen. We kunnen het. Het probleem zit tussen de oren. We moeten het aandurven om nieuwe fouten te maken. De oude kennen we nu wel.

ENERGIETRANSITIE Ik ben niet van de kleine stapjes. Als je stopt met roken, rook je ook niet iedere dag één sigaret minder. Wij, de maatschappij, zijn zwaar hartpatiënt met een alcoholverslaving en een slecht eetpatroon. We moeten veran-

CIRCULAIRE ECONOMIE Als je in de ochtend wakker wordt, ben je normaal gesproken weer fris. In de avond was je moe en na een goede nachtrust ben je weer opgeladen. En dat zonder stekker. We doen het al sinds de mens bestaat, en nu

(ver)antwoord 9

INTERVIEW

Wat betekent duurzaamheid voor jou?

‘Onze houding ten opzichte van alles dat ons zijn mogelijk maakt’

alleen een georganiseerd conglomeraat van grondstoffen. Die performance zou ik van Apple moeten krijgen. Zo werkt het nu met mijn lichtvoorziening ook.

gaan we het licht zien: energiebronnen van de toekomst zijn gratis. Daar gaat niemand meer iets aan verdienen. Daarom moet er ook geen belasting zijn op arbeid. Dat is een gratis energiebron, het genereert zichzelf. Niemand ondervindt daar schade van die met belastinggeld gecompenseerd moet worden. Je moet belasting heffen op grondstoffen. Belasting op ‘eindige’ dingen. Dan stimuleer je de circulaire economie. Binnen een paar jaar is de circulaire economie geen term meer. Dan is het gewoon. Het is ook niet nieuw. Eigenlijk is het de oervorm van economie. Vroeger moest men alles binnen de eigen lokale omgeving regelen. Er was nog geen import vanuit China. Men moest de eigen behoeften bevredigen met de materialen en mensen die lokaal voorhanden waren. Bijkomstigheid was dat de mensen verantwoordelijkheid droegen voor hun eigen handelen. De consequenties van het handelen bleven ook lokaal. Nu kun je je producten in China laten maken. Consequenties van gevaarlijke materialen of slechte arbeidsomstandigheden manifesteren zich in China. Die zie je zelf niet. Men-

10 (ver)antwoord

sen voelen zich niet meer verantwoordelijk. De camera van je fotograaf is een gifbom. Er zitten allerlei chemicaliën in. Maar de producent is er nu van af. De fotograaf is eigenaar van de camera, niet de producent. Daar zit de essentie van de circulaire economie. Leg de consequenties van handelen bij de producent en laat ze daar. Voor dit pand wilde ik geen lampen kopen. Ik heb Philips gevraagd om mij licht te leveren. Als ze daar lampen voor nodig hebben, vind ik het best. Maar ik wil geen lampen kopen. Als ze elektriciteit nodig hebben om mij licht te leveren, vind ik dat ook prima. Maar ik wil geen elektriciteit kopen. Ik wil licht. Is dat zo gek? Als ik naar New York vlieg, koop ik een vervoersbewijs naar New York. Ik zou slapeloze nachten hebben als ik zelf een vliegtuig zou moeten onderhouden. Ik moet er niet aan denken. Ik koop alleen de performance die ik nodig heb. Waarom zou je een iPad kopen? Het ding doet het niet eens als het van de fabrikant komt. Hij doet het alleen als ik er zelf energie instop. Energie die ik zelf moet kopen. Zonder dat is het

INNOVATIEVE EIGENAAR Deze manier van inkopen levert meerdere voordelen op. Philips weet ook dat hun echte probleem in de toekomst in grondstoffen ligt. Die worden steeds schaarser en dus duurder. Philips wil dus graag investeren om haar lampen zo te maken dat ze de grondstoffen er weer uit kunnen halen. Doordat zij eigenaar blijven van de lampen, weten ze zeker dat ze die ook weer terugkrijgen. Daarnaast loont het Philips om energiezuinige lampen te maken, want de stroomrekening gaat ook naar Philips. Hoe zuiniger de lampen, hoe meer zij verdienen. Of hoe goedkoper ze mij het licht kunnen leveren. Daarnaast zorgt het ervoor dat er minder vaak innovaties komen, maar wel grotere. Dat komt omdat we momenteel geen producten op technische functionaliteit meer kopen. Vroeger kocht je een nieuwe telefoon alleen als de oude stuk was. Liefst repareerde je hem eerst nog. Maar nu is er elke keer een nieuw model, omdat mensen voor elke kleine nieuwe performance-innovatie het nieuwste model willen hebben. Als de producent eigenaar is van het product, wil hij niet elke paar maanden een nieuwe moeten maken en oude uit elkaar halen. Dat doet hij pas als het rendabel is om de grondstoffen uit oude modellen te halen en een nieuwe te maken. Op die manier wacht hij dus op een echte innovatie voordat hij een nieuw model uitbrengt. Deze circulaire werkwijze passen we hier overal toe. Via onze onderneming Turn Too kunnen we van alles leveren op deze basis. Bedrijven kunnen hun pand volledig laten ontwerpen of inrichten

via deze filosofie. Maar er zijn ook wasmachines die je betaalt op basis van aantal wassen. Er zijn zelfs pakken die je na drie jaar weer inlevert. Die worden helemaal teruggebracht naar de originele garens die hergebruikt kunnen worden. Organisaties kunnen hier morgen al mee aan de slag. Het zijn concrete dingen die je kunt doen om je steentje bij te dragen. BELASTING ONTTROKKEN WAARDE Ik hoop dat de term MVO ook snel verdwijnt. Bedrijven moeten het niet uitleggen als ze duurzaam bezig zijn. Bedrijven die het niet zijn, zouden zich moeten verantwoorden. Waarom zij de aarde nog steeds als roofgoed zien. Zij zijn degenen die de koelkast van de buurvrouw leegroven, de spullen op de markt verkopen en de opbrengt dan als hún winst trots aan de wereld presenteren. En de overheid belast dat dan met BTW. Belasting Toegevoegde Waarde. Er zou juist belasting geheven moeten worden op dingen die we onttrekken aan de aarde. Halen we olie uit de grond die we verbranden? Die komt nooit meer terug. Daar moet belasting op. Als je echt waarde toevoegt, zou dat beloond moeten worden. Maar dan niet alleen de financiële toegevoegde waarde. Dat moet je dan breder zien. Een leuke uitdaging om daar een rekenmodel voor te vinden. Het zit tussen de oren. We moeten willen. We moeten de noodzaak zien en daar op handelen. We zijn in Nederland nu aan het consolideren. We hebben eigenlijk geen idee waar de reis naar toe gaat. Maar als je geen visie hebt, is elke volgende euro verkeerd geïnvesteerd. Consumenten en bedrijven moeten het voortouw nemen. Wij allemaal moeten laten zien dat we vooruit willen. Wij moeten laten zien dat het kan.’ ■

(ver)antwoord 11

TIJDLIJN

Tijdlijn

Januari 2013 Oktober 2012

Jeroen Bosch Ziekenhuis

Nationaal Integratiediner trekt

500 e partner 1.000.000

7.000 deelnemers

druppels

Januari 2013 Asito wordt

10 ambassadeurs uit

1.000.000 druppels

Toekomst op Duurzame Dinsdag

Duurzaamheidsonderzoek

augustus 2012

juli 2012

juni 2012

mei 2012

april 2012

maart 2012

februari 2012

januari 2012

bedrijfsleven en overheid

September 2012

December 2012

1.000.000 druppels verstuurt

Asito start met

de 100 e Duurzame Druppel April 2012 Februari 2012

Asito start met

Asito stapt over op Cooking

1.000.000 druppels

Stoves project voor CO 2

Duurzame Kennisbank

compensatie

Februari 2012 Richelle Fox van Asito wint titel

maart 2013

Klimaatneutraal Gegarandeerd

houdt tweede Nationaal

januari 2013

Pilkington 400 e partner van

& Young Koffertje van de

‘Vriend van Nudge’

december 2012

1.000.000 druppels krijgt

1.000.000 druppels

november 2012

Mei 2012

1.000.000 druppels wint Ernst

oktober 2012

Maart 2012

Asito launching partner van

December 2012

september 2012

Januari 2012

September 2012

kledinginzameling voor

van de Week

Humana

Mei 2012 Lancering Nationaal

Oktober 2012

Integratiediner met

Asito ontvangt certificaat

Pre diner

Prestatieladder Socialer Ondernemen

Maart 2013 Asito sluit zich aan bij De Normaalste Zaak

Schoonmaker van het Jaar bij Golden Service Awards

12 (ver)antwoord

(ver)antwoord 13

DUURZAAM INTERVIEW

1.000.000 druppels Het duurzaamheidproject 1.000.000 druppels bestaat nu bijna drie jaar. In die tijd is er van alles gebeurd. Meer dan 500 organisaties hebben zich aangemeld, het bereik is gestegen tot meer dan 400.000 mensen, het Nationaal Duurzaamheidsonderzoek is inmiddels tweemaal uitgevoerd en het project is onderscheiden met het ‘Koffertje van de Toekomst’ tijdens Duurzame Dinsdag. Afgelopen december heeft 1.000.000 druppels het tweede Nationaal Duurzaamheidsonderzoek gehouden (zie pagina 46). Hieruit bleek dat veel mensen duurzaamheid belangrijk vinden, maar er in de praktijk niet meer voor willen betalen. Daarom start 1.000.000 druppels binnenkort een actie om de consument te laten zien dat duurzaamheid geen geld hoeft te kosten, maar zelfs geld kan opleveren. Een aantal partners van 1.000.000 druppels zal het voortouw nemen om deze boodschap gezamenlijk te presenteren. Experts uit verschillende branches zullen hun meest duurzame tips verzamelen en laten zien hoe en hoeveel geld mensen kunnen besparen door

14 (ver)antwoord

Jeroen Bosch Ziekenhuis 500e partner van 1.000.000 druppels Het Jeroen Bosch Ziekenhuis heeft zich als vijfhonderdste organisatie aangesloten bij het duurzaamheidproject 1.000.000 druppels.

duurzamer te gaan leven. Huishoudens kunnen honderden euro’s per jaar besparen zonder in te hoeven leveren op gemak of kwaliteit van leven. Die euro’s kunnen gebruikt worden om dingen te doen die wel extra kosten met zich meebrengen. Zo kan een huishouden sterk verduurzamen en kost het onderaan de streep geen extra geld. 1.000.000 druppels blijft nieuwe organisaties welkom heten om zich gratis aan te sluiten. Iedere organisatie, klein of groot, die meer wil doen met duurzaamheid en haar eigen medewerkers wil stimuleren dit ook te doen, kan zich aanmelden via www.eenmiljoendruppels.nl. ■

Het Jeroen Bosch ziekenhuis heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan, zeker sinds de nieuwbouw in 2011 is geopend. Willy Spaan, voorzitter Raad van Bestuur: ‘Op tal van manieren zet het Jeroen Bosch Ziekenhuis zich in om haar impact op het milieu te minimaliseren. We betrekken hier graag onze medewerkers bij. Door onze deelname aan het project 1.000.000 druppels laten we zowel intern als extern zien dat wij duurzaamheid hoog op de agenda hebben staan.’

Sander Haas, namens 1.000.000 druppels: ‘We zijn heel trots dat we het Jeroen Bosch Ziekenhuis kunnen presenteren als 500e partner. Vijfhonderd Nederlandse organisaties, van klein tot groot, geven door hun deelname aan nog meer te willen doen op het gebied van duurzaamheid. Dit is een stimulans om door te gaan met dit project. Net zolang tot we daadwerkelijk een miljoen mensen bewuster kunnen maken van hun eigen bijdrage aan een beter milieu.’

(ver)antwoord 15

INTERVIEW Naam: Reinier van den Berg

Foto

Functie: Meteoroloog Organisatie: MeteoConsult Website: www.meteogroup.nl

Wat betekent duurzaamheid voor jou?

‘Duurzaamheid is verantwoordelijkheid nemen in denken en doen, zodanig dat alles op de planeet, dat leeft of niet leeft, minimaal in dezelfde staat blijft voor volgende generaties.’

Bewustwording is de sleutel Meteorologen zijn degenen die in hun dagelijkse werk op een zeer directe wijze de gevolgen van klimaatverandering zien. Zij hebben de ‘big picture’, zij zien lange termijn veranderingen en hebben gegevens op globale schaal. Reinier van den Berg van MeteoConsult is daarnaast ook diverse malen op expeditie geweest om de gevolgen van klimaatverandering op de meest kwetsbare gebieden op aarde in kaart te brengen.

16 (ver)antwoord

‘De Club van Rome heeft het debat over het milieu aangewakkerd in de jaren 70. Zij waarschuwden voor de mogelijke gevolgen van het menselijk handelen. Daarna werd het lange tijd stil, economische groei had op dat moment meer aandacht. Pas in de jaren 90 werd de klimaatdiscussie weer aangewakkerd, deze keer door de wetenschap. De reacties op alarmerende voorspellingen waren vaak wat lauw. Men ging er vanuit dat het zo’n vaart niet zou lopen. Dit werd, en wordt nog steeds gevoed door de aandacht die klimaatsceptici krijgen. Op zich niet gek, want journalistiek wordt geacht hoor en wederhoor toe te passen. Maar als je bedenkt dat 95% van de wetenschappers het met elkaar eens zijn dat we de gevarenzone hebben betreden, dan vind ik het vreemd dat de boodschap toch nog niet overkomt. We hebben al veel gerealiseerd. Zo hebben we de zure regen uitgebannen. De dreiging hiervan bleek achteraf overigens kleiner dan voorspeld. Dat klinkt nu nog door bij de sceptici. Zij komen vervolgens met de bewering dat de aarde de laatste 16 jaar niet is opgewarmd als ‘bewijs’ dat het wel meevalt. Maar als je een trend wilt analyseren, moet je de hele trend bekijken, niet een heel klein stukje. In een chaotisch systeem als het weer zijn veranderingen ook chaotisch. Het gaat niet in een mooie vloeiende lijn omhoog. Meer met horten en stoten. Maar de wereld warmt op en het is zeer waarschijnlijk dat dit steeds sneller zal gaan.

Dat de gletsjers smelten is niet zo bijzonder; we hebben relatief kort geleden een ijstijd gehad. Maar het feit dat dit steeds sneller gaat, dat moet ons aan het denken zetten. Kijk, er waren tijden dat er helemaal geen ijs op aarde was, dat er palmbomen op de Zuidpool groeiden. De aarde kan het best aan. Maar veel diersoorten zullen in de problemen komen, zo ook de mens. Klimaatonderzoekers zijn het er over eens dat er een kantelpunt is. De aarde warmt op en daar kunnen we iets aan doen, tot een bepaald moment. Als we voorbij dat kantelpunt zijn, is terugkeer naar de oude situatie niet meer mogelijk. Eén van de redenen hiervoor is het ijs. IJs is wit en reflecteert een flink deel van het zonlicht. Die energie ontsnapt letterlijk terug naar de ruimte. Als ijs smelt tot water in de oceaan is het niet meer wit. Het gaat dan meer zonne-energie opnemen. Er wordt dan dus meer warmte vastgehouden op aarde. Daardoor warmt de aarde sneller op. En daardoor smelt er dan weer meer ijs, waardoor er nog meer warmte wordt vastgehouden. Dit is een spiraal waar je niet meer uit komt. Het kantelpunt ligt ongeveer bij twee graden. Als de aarde wereldwijd met meer dan twee graden opwarmt, zal de opwarming versneld doorgaan. We zitten nu ongeveer op één graad opwarming. Als we niet snel iets doen, komt die tweede graad er binnen 30 jaar bij. Door het smelten van het land-

(ver)antwoord 17

INTERVIEW MVO KORT

ijs zal de zeespiegel in de loop van deze eeuw kunnen stijgen met 65 tot mogelijk wel 180 centimeter. Maar dat is niet alles. De weersomstandigheden veranderen, worden extremer. Dat zien we nu al. Met name wat betreft neerslag. Die wordt extremer met wereldwijd vaker overstromingen. Op andere plaatsen weer meer en extremere droogtes. Dit levert grote problemen op bij onze voedselvoorziening. Ook kan de voorraad drinkwater in sommige gebieden nog meer in gevaar komen. Er moet iets gebeuren. Je hoort te vaak commentaar op andere landen zoals China. Natuurlijk groeit China als kool, maar de investeringen in zonneen windenergie zijn daar ook enorm. Daar komt over enkele jaren de technologie vandaan. Daarnaast vind ik dat ik mijn eigen tuin moet schoonhouden, ook als mijn buurman dat niet doet. In Nederland is vijf jaar geleden een moedig besluit genomen om de deltawerken zo aan te passen dat we bestand zijn tegen een zeespiegelstijging van 1.30 meter. Misschien stijgt de zee deze eeuw met meer dan 1 me-

ter. Maar garantie hebben we niet. Het kan ook een halve of hele meter meer worden, We moeten meer doen dan ons beschermen tegen verwachte ontwikkelingen. We moeten de oorzaken aanpakken. Dat gebeurt nog veel te weinig. Het begint met bewustwording. Mensen moeten begrijpen dat iedereen een steentje moet bijdragen. Begin eens met wat bewuster om te gaan met energie. Niet alleen echte groene stroom kopen, maar ook het verbruik verminderen. Als iedereen dat doet, maken we stappen. Let eens op grondstoffen, zoals verpakkingen. Moet je echt alles nieuw kopen? Kijk eens waar spullen vandaag komen. Als het van ver komt, moet het wel hierheen getransporteerd worden. Bewustwording is de sleutel. Betrek zo veel mogelijk mensen bij duurzaamheid, ook als bedrijf of instelling. Laat zien wat je doet en waarom. Overtuig mensen om hun gedrag te veranderen. Alleen dan kunnen we veranderingen realiseren. We moeten laten zien dat we ook denken aan volgende generaties.’ ■

Asito heeft haar bestaande samenwerking met Nudge verstevigd door zich aan te sluiten bij De Vrienden van Nudge. Dienst en wederdienst staan centraal bij deze vorm van partnerschap. Op pagina 36 vertelt Nudge oprichter Jan van Betten meer over Nudge en het ‘Vrienden van..’ concept. ■

Trappen voor Duchenne Duchenne Heroes is een mountainbiketocht, waarbij de deelnemers zich laten sponsoren door bedrijven en particulieren. De opbrengst komt ten goede aan het ontwikkelen van een medicijn voor patiënten met de ziekte Duchenne. Asito sponsorde Friso en Roel van den Berg bij hun deelname. Deelnemers gingen 700 km, zadelstuiterend op de Mountainbike, kris kras door de Benelux en Duitsland naar Nijmegen. Daar was een warm onthaal door patiënten met Duchenne, een ziekte die de spieren afbreekt. Kinderen met deze ziekte kunnen moeilijk lopen, belanden vroeg in een rolstoel en worden meestal niet ouder dan 30 jaar. ■

De Normaalste Zaak Asito heeft zich aangesloten bij De Normaalste Zaak, een initiatief van MVO Nederland, AWVN en Start Foundation. Alle organisaties in dit netwerk vinden dat iedereen de kans moet krijgen om naar vermogen te participeren op de arbeidsmarkt. De samenwerking sluit naadloos aan bij Asito’s beleid (De Kracht van Kleur, zie pagina 30). ■

18 (ver)antwoord

(ver)antwoord 19

congres

geaccepteerd en ingekapseld is. Veranderen is echter beslist nodig om niet de dinosaurus van de 21ste eeuw te worden. Wie niet verandert, sterft.”

Verandering vraagt moed Hoe kun je mensen inspireren? Hoe krijg je ze zover om over hun eigen rol na te denken? Dat zijn de vragen die Asito zich stelt voorafgaand aan elke editie van het congres ‘Wat komt er op ons af?’ Zo ook bij deze derde editie. Het antwoord werd een mix van grote namen en persoonlijke verhalen. Een mix van abstracte denkbeelden en concrete voorbeelden met als thema ‘Anders denken, anders doen’. Onder professionele leiding van Charles Groenhuijsen werden alle elementen voor deze mix gepresenteerd in het Spant! in Bussum. Meer dan 750 gasten vonden het de moeite waard om naar Bussum te komen. Zij kregen naast de key note speakers Jan Peter Balkenende en Danny Mekic, een aantal ondernemers te zien die hun eigen verhaal, hun eigen visie met de aanwezigen deelden. Presentator Charles Groenhuijsen nodigde het eerst gastheer Ron Steenkuijl, commercieel directeur van Asito, uit op het podium.

20 (ver)antwoord

Deze pakte rechtstreeks uit met het oud-Hollandse gezegde ‘Wat de boer niet kent, dat vreet hij niet’, daarmee vooruitlopend op de teneur van zijn verhaal dat mensen doorgaans niet geneigd zijn dingen te veranderen. “De mens is een gewoontedier. Hoe vaak denk je wel niet dat je het morgen anders gaat doen. Maar toch lukt het je niet het oude patroon te doorbreken. Als je werkelijk iets wilt veranderen, zeker een complexe organisatie als een bedrijf, dan moet je je een kei tonen. Een bikkel, een volhouder, want het duurt zeker veertig dagen voordat een verandering echt

Steenkuijl erkende daarmee de stroefheid van sociale systemen die wijzigingen in bedrijfsstructuren niet makkelijk maakt. Maar via humor kwam je al een heel eind, claimde hij: “Bij binnenkomst heeft u allemaal een pen gekregen. Als u die nu in de breedte tussen uw lippen klemt, creëert u een glimlach. En als uw lachspieren in werking treden, activeert dat geluksstoffen in uw hersenen. Die maken het een stuk eenvoudiger om oude gewoontes te vergeten.” In zijn afsluiting toonde Steenkuijl zich echter geen radicaal veranderaar, eerder een pragmaticus: “Laten we het goede van het oude en het betere van het nieuwe combineren.” Jan Peter Balkenende Balkenende bracht zijn verhaal heel anders dan hoe hij bij het brede publiek bekend is. Hij verraste met zijn understatements, woordkunst, eruditie. Als een vogeltje zo vrij bewoog hij zich over het podium, bespeelde uptempo de toehoorders en bestookte hen voortdurend met allerlei Engelse vaktermen. ‘Net als een dominee’ zo gaf hij aan, structureerde hij zijn tekst in drie delen: de wereld waar we in leven, de rol van de ondernemers daarin en hoe je als bedrijf je gedrag kunt veranderen. Een strakke indeling en een vrolijk betoog, maar als achterliggende constante herkende de oplettende luisteraar toch de aloude ethiek van de politicus die steevast terugkeerde: maatschappelijke en economische vraagstukken geduid in een moralistische context. “Wie de moraal ontkent, ontwricht de maatschappij”, stelde Balkenende resoluut. De ondernemer kan daar een rol in spelen door een andere mindset: langetermijndenken, duurzaamheid, groen ondernemen. “Integreer de bedrijfsstrategie naar de samenleving toe. Gebruik de huidige vertrouwenscrisis om

nieuwe kansen te creëren. Want wie nu niet voor duurzaamheid kiest, is de verliezer van morgen”, voorspelde de oud-premier. Danny Mekic Een problematische jeugd, escapisme, een zieke moeder, de Balkanoorlog, de oerknal, stress of een windmolen op zonne-energie. Danny Mekic gunde zijn publiek geen moment tot overpeinzen. In een snelle stroom van beelden, herinneringen en gebeurtenissen leidde deze jonge, multidisciplinaire expert die pakweg 30 van de 100 grootste bedrijven in Nederland (non-profit organisaties, onderwijsinstellingen, overheden en commerciële bedrijven) tot zijn klantenkring mag tellen, de toeschouwers over een subjectieve snelweg die vele zijwegen en afritten telde. En net toen je dacht dat je de rode draad te pakken had, provoceerde Mekic de boel door plaats te nemen achter de piano voor een melancholisch stuk van de buitenissige Franse multi-instrumentalist en componist Yann Tiersen. Dat was inderdaad even een fraai staaltje van ‘Anders doen’. En het ‘Anders denken’ van Mekic dan? Hoe moesten de congresdeelnemers zijn ideeën dan begrijpen? Het antwoord was eigenlijk simpel. Centraal begrip in Mekic’s voordracht was de angst: angst om te kiezen, verlatingsangst, angst om iets te veranderen en ja, ook angst voor de dood. “De dood, die opperangst kennen we allemaal, maar we praten er niet over. Maar ik wil niet langer vluchten voor mijn beperkte tijd. Angst verlamt, stap eroverheen.” Hier legde Mekic weer een link naar een andere manier van doen, zelfs met een Darwinistisch tintje erin: “Evolutie is op het best bestaande verder komen. Tegenwoordig zijn de vragen complexer, net als de antwoorden. En dus de wereld.” Ondanks zijn subjectieve uitgangspunt hecht Mekic grote waarde aan collectief opereren: “Als je anderen je overtuiging kunt overbrengen, dan durven ze ook met je mee te lopen.” ■

(ver)antwoord 21

INTERVIEW Naam: Marjan Minnesma Functie: Directeur Organisatie: Urgenda Website: www.urgenda.nl

Wat betekent duurzaamheid voor jou?

‘De definitie van duurzaamheid is de wereld voor onze kinderen niet slechter achterlaten dan we hem hebben aangetroffen.’

‘Hoe je twee keer op rij de meeste invloedrijke duurzame Nederlander wordt? Ik denk door het niet te proberen. Ik ben daar helemaal niet mee bezig. Ik zet me al twintig jaar in voor duurzaamheid. De overtuiging dat er iets moet gebeuren heb ik al die tijd al gehad. Ik ben afgestudeerd op het klimaatverdrag en wat ik zie verontrust me. Wetenschappers hebben geleerd om niet te overdrijven in hun onderzoeken. Zo zit de wetenschap in elkaar. In rapporten zit altijd een worst case scenario, een scenario dat niet waarschijnlijk is. In de praktijk zie ik dat uit bijna alle onderzoeken de worst case scenario’s werkelijkheid worden. Maar de urgentie lijkt maar niet door te dringen.

Duurzaam beter voor later Meer en meer mensen en organisaties zien in dat ze duurzamer moeten leven. Maar dat is helaas nog steeds een minderheid. Daarom zijn er mensen nodig die de anderen wakker schudden, die anderen opjutten. Marjan Minnesma, directeur van Urgenda, is zo iemand. Al twee jaar op rij mag ze zich de meest invloedrijke duurzame Nederlander noemen volgens Trouw.

22 (ver)antwoord

Tijdens de laatste klimaatconferentie in Doha zijn zes grote rapporten uitgekomen. Niet van de ‘usual suspects’ zoals Greenpeace, maar van de Wereldbank, PWC en andere gerenommeerde instellingen. Zonder uitzondering waren ze alarmerend. Ik citeer de eerste zin uit het rapport van de Wereldbank: ‘I hope this report shockes us into action.’ Wetenschappers zijn het er over eens dat het vrij dramatisch is als de aarde meer dan twee graden opwarmt. Dit rapport van de Wereldbank voorspelt dat we richting de 4 graden gaan. Dan wordt de aarde een heel onplezierige plek om te leven. Urgenda In juli 2007 is Urgenda ontstaan. Ik werkte samen met Jan Rotman al aan verschillende projecten rondom het verduurzamen van onder andere landbouw, water en bouw. Tijdens een bijeenkomst kwamen we tot de conclusie dat de urgentie van de problemen op de agenda moest komen. De Urgente Agenda, Urgenda, was geboren.

Door een groot artikel in het NRC kregen we veel aandacht. Heel veel aandacht. We hebben een visie opgesteld hoe Nederland er in 2050 uit zou moeten zien, ondersteund door een aantal icoonprojecten. Nu, vijf jaar later, is Urgenda een belangrijke speler geworden met veel invloed en impact. Onze kracht ligt in de manier waarop wij onze visie concreet maken voor iedereen. Zo hebben wij het project ‘Wij Willen Zon’ opgezet. Toen er subsidie op zonnepanelen kwam, ging de vraag omhoog. Toen de subsidie op was, zakte het weer in. Logische conclusie: geld is een issue. We hebben onze contacten in China toen gevraagd hoeveel zonnepanelen we in zouden moeten kopen om zonder de subsidie toch die korting te kunnen geven. Het antwoord was 50.000 zonnepanelen. We hadden in no time duizenden consumenten zo ver dat ze deze panelen wilden afnemen. Het enige dat er nodig was, was een overbruggingskrediet voor de periode dat de panelen op de boot lagen. Ze moesten betaald worden in China, en onze afnemers zouden ze pas betalen bij de aflevering in Nederland. Ondanks het feit dat alle 50.000 panelen al verkocht waren, wilde geen enkele bank dit voor ons regelen. Toen hebben we het zelf maar gedaan. We hebben met de Chinezen kunnen afspreken dat wij iets later zouden betalen en we hebben de afnemers in Nederland een korting gegeven als ze wat eerder wilden betalen. Dat werkte perfect. En zo doen we het nu nog. Subsidies Dit is onze manier van werken. Wij laten zien dat we het zelf kunnen als samenwerkende consumenten. Ik ben dan ook geen

(ver)antwoord 23

INTERVIEW

fan van subsidies. Bij zonnepanelen is dat helemaal niet nodig. Het ís economisch al rendabel om over te stappen. Subsidies zijn nodig om opstartende initiatieven over een hobbel heen te krijgen, maar niet structureel. Wat overheden beter kunnen doen, is ondersteuning geven in aangepaste regelgeving, of garantstellingen. Maak het gemakkelijker om windenergie op te wekken, wees duidelijk over het verstoken van biomassa, dat soort dingen. We zijn nu bezig met een groot project om huizen energieneutraal te maken. We willen naar een Nederland toe waarin huizen in hun eigen energiebehoefte voorzien. Je denkt dan niet alleen aan zonne-energie, maar ook aan wind- of bodemwarmte. Belangrijk daarbij is dat we mensen ontzorgen en ze helpen met de financiering. Ikzelf woon in een oude boerderij. Ik ben ook hard op weg om mijn woning energieneutraal te maken. Geloof me, dat is bij een boerderij niet gemakkelijk. Maar als het mij lukt, dan kan iedereen het.

wust afsturen op het verder opwarmen van de aarde. Wij weten wel dat we gelijk hebben, de vraag is alleen of een rechter het aandurft om dit uit te spreken. Hij kan zich er gemakkelijk vanaf maken door ons nietontvankelijk te verklaren. Maar als er een groot gifschandaal is, moet de overheid ook ingrijpen. Dus waarom nu niet? De consequenties zijn veel groter. Vorig jaar is de graanoogst in Amerika mislukt, waardoor de graanprijzen omhoog schoten. Het jaar ervoor in Rusland. Als dat een keer tegelijk gebeurt in die twee landen, hebben we een probleem. Wij redden het nog wel in het rijke Nederland, maar als je al 80% van je inkomen aan voedsel uit moet geven kun je dat niet betalen. Maar ook in Nederland zijn er consequenties. De weersextremen raken ook ons. Ik weet dat er nu al mensen zijn die onrustig slapen als er noorderstorm

en springvloed op komst is. En dat zal alleen maar erger worden. Het tij keren Het zijn allemaal onheilstijdingen, maar we kunnen er iets aan doen. Om te beginnen de urgentie inzien. We kunnen niet meer negeren dat we iets verkeerd doen. We moeten ons gedragspatroon veranderen en dat is moeilijk. Consumenten en bedrijven kunnen heel eenvoudig beginnen door energie te gaan besparen. Je kunt het duurzaam inkopen, maar je kunt het nu ook al rendabel zelf opwekken. Kijk als bedrijf ook naar je processen. Zorg ervoor dat je producten circulair worden geproduceerd. Dus dat je ze na gebruik weer kunt ontmantelen in losse grondstoffen. Dit vraagt om een andere manier van ontwerpen. Grondstoffen worden alleen maar duurder, dus dit is ook een eco-

nomisch verstandige stap. Denk thuis eens na over je energieverbruik. Een standby killer bespaart 10 – 20% energie. Koop alleen zuinige apparaten. Denk eens na over zonnepanelen. De terugverdientijd wordt steeds korter, je kunt je investering nu al binnen 7 jaar terugverdienen. Kijk ook eens naar je voedselgebruik. Hoeveel gooi je weg? En koop je spullen uit de regio, of van ver weg? Eet eens één of twee dagen per week geen vlees en koop biologische producten. Maak zelf een klein moestuintje, dat kan al op een balkon. Het zijn hele simpele stappen die je zelf kunt zetten. We kunnen het tij zeker keren, maar we moeten wel gaan versnellen. Met dit tempo redden we het niet. Het kan, maar dan moeten we de urgentie inzien en daadwerkelijk stappen gaan ondernemen.’ ■

We laten al zien dat duurzaam leven kan en dat het geen extra geld hoeft te kosten. Sterker nog, het levert geld op. Dit bewustzijn moet doordringen bij de grote massa. We organiseren jaarlijks de Dag van de Duurzaamheid. Op die dag willen we dat iedereen zijn duurzame acties laat zien. Alle organisaties en consumenten worden uitgenodigd om hieraan mee te doen. We hebben dit bewust losgekoppeld van Urgenda, zodat iedereen mee kan doen. We hopen dat de boodschap steeds beter doordringt, dat de urgentie duidelijk wordt. De Staat voor de rechter Dat besef van urgentie missen we ook bij de overheid. We raken steeds verder achterop als het gaat om duurzaamheid. Daarom hebben we actie ondernomen; we hebben de Staat aangeklaagd. De Staat heeft de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat haar burgers veilig kunnen leven. En wij vinden dat ze die verantwoordelijkheid niet genoeg nemen. Het is geen vechtrechtszaak, we willen geen schadevergoeding. We willen dat de rechter uitspreekt dat het daadwerkelijk een verantwoordelijkheid van de overheid is om voor onze duurzame veiligheid en gezondheid te zorgen. 180 landen zijn het er over eens dat de aarde niet meer dan 2 graden mag opwarmen. Maar dan moeten ze wel 40% CO2 reduceren voor 2020. Dat gaan we op deze manier niet halen. De rechter moet nu bepalen of de overheid onrechtmatig handelt als ze be-

24 (ver)antwoord

(ver)antwoord 25

INTERVIEW Naam: Ron Steenkuijl Functie: Commercieel directeur Organisatie: Asito Website: www.asito.nl

Wat betekent duurzaamheid voor jou?

‘Duurzaamheid is betrokken zijn bij je omgeving. Denken in win-win situaties op de lange termijn.’

‘Balans is het toverwoord. Je kunt niet Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen als je niet ergens van binnen de overtuiging hebt dat het zo hoort. Als je alleen gaat voor de quick wins op financieel gebied, zul je best wat besparen, maar de werkelijke winst gaat dan aan je voorbij. Winst die verder gaat dan lagere energierekening of een vermindering van de brandstofkosten.

MVO: wat levert het op? Rondom Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen wordt altijd gesproken over de drie P’s van People, Planet en Profit. Die eerste twee zijn duidelijk, maar wat kun je met die derde P? Wat is de profit van MVO? Is dat energiebesparing, gereduceerd brandstofverbruik of kan het verder gaan dan dat? Commercieel directeur Ron Steenkuijl van Asito geeft zijn visie op de balans tussen de drie P’s.

26 (ver)antwoord

Ondernemingen worden gestart met een doel. Natuurlijk moeten ze de ondernemer een boterham verschaffen, maar de reden dat een ondernemer specifiek in díe ene branche actief is geworden, heeft nog een andere reden. Daar ligt zijn hart, zijn passie. Daar denkt hij iets bij te kunnen dragen. En hoe lang dat ook geleden is, hoe groot de onderneming inmiddels ook is geworden, dat doel moet je niet vergeten. Elke onderneming heeft een maatschappelijke rol. Dat is niets nieuws. Ondernemingen verschaffen werk, leveren innovaties, geven mensen de kans om ervaringen op te doen en produceren producten of diensten waar anderen belang bij hebben. Je ziet nu dat steeds meer bedrijven deze maatschappelijke rol uitbreiden. Ze proberen hun negatieve impact op het milieu te minimaliseren of ze doen iets voor de gemeenschap. De P van Planet en de P van People.

De P van profit volgt eigenlijk vanzelf. Natuurlijk heb je de voor de hand liggende winst. Als je zuiniger omgaat met energie, wordt je rekening lager. Als je een minder vervuilende auto gaat rijden, ben je minder geld kwijt aan brandstof. Als je probeert minder te printen, scheelt dat ook geld aan papier en inkt. Dat is allemaal prima. Een klassieke win-win situatie. Het milieu is erbij gebaat en de portemonnee ook. De volgende stap is het indirecte gevolg van je handelen. Als je ervoor zorgt dat je mensen tevreden zijn, zal het ziekteverzuim minder worden. Als mensen trots zijn op hun bedrijf en de goede dingen die het bedrijf doet, zal het verloop minder worden. Als je bekend staat als duurzame onderneming, zal dit je reputatie positief beïnvloeden waardoor je een aantrekkelijker partner wordt voor potentiële klanten. Wij zien nu ook dat grote bedrijven voor Asito kiezen vanwege de manier waarop wij in het leven staan. Ook stellen steeds meer werknemers vragen over de manier waarop bedrijven werken. Zeker de jongere generatie kijkt verder dan alleen salaris. Ze willen iets bijdragen aan de maatschappij, iets nuttigs doen. Iets om trots op te zijn. De derde stap is de immateriële winst. Ik kom even terug op mijn opmerking dat be-

(ver)antwoord 27

INTERVIEW

drijven een doel hebben. Een maatschappelijke rol. Ik heb nu twee keer het Nationaal Integratiediner meegemaakt. Ik heb daar zelf gezien hoe mensen in hun hart geraakt worden. Ik heb gezien hoe een directeur van een klant van ons met de dame aan tafel zat die elke avond zijn pand schoonmaakt. Ze kenden elkaar helemaal niet. Ze heeft bij het Integratiediner voor hem gekookt. Ze raakten in gesprek en groeten elkaar nu elke dag. Het lijkt een kleinigheid, maar zo’n stukje waardering is voor onze schoonmaakkracht zo ontzettend belangrijk. Dit soort dingen kan elk bedrijf realiseren. Faciliteer dat je medewerkers vrijwilligerswerk gaan doen, doe mee met een sponsorloop om geld in te zamelen, geef overgebleven materialen aan een goed doel. Er zijn voorbeelden genoeg. Dit zijn dingen die de relevantie van je bedrijf vergroten. Op heel veel vlakken kun je als bedrijf of instelling invloed uitoefenen op de levens van andere mensen. Dat hoeft geen geld te kosten. Soms levert het ook geen geld op. Maar trots en voldoening is ook wat waard.’ ■

Duurzaam bewustzijn bij Medisch Spectrum Twente

Asito helpt Asito helpt haar relaties graag bij hun inspanningen om duurzamer te gaan werken. Via projecten als 1.000.000 druppels, het Nationaal Integratiediner, maar ook via netwerken als het Duurzaam Netwerk Almelo, Nudge of MVO Nederland. Heeft u vragen over duurzaamheid, of zoekt u inspiratie? Neem contact op met uw vaste Asito contactpersoon of stuur een mail naar [email protected].

Medisch Spectrum Twente is op alle niveaus in de organisatie bezig met duurzaamheid. Eén van de uitdagingen is om het bewustzijn van de medewerkers van het ziekenhuis te verhogen. Een kwestie van lange adem, vertellen Hilde van der Velde (kwaliteitsfunctionaris), Wim Huisman (facilitaire zaken) en Inge ten Have (contactpersoon vanuit Asito). ‘We zijn begonnen met een energiebeleidsplan,’ vertelt Wim Huisman. ‘In het begin benaderde het ziekenhuis duurzaamheid vooral technisch. Dat levert veel op, maar de echte uitdaging ligt in het gedrag van de medewerkers. Zij moeten zich bewust zijn van verspilling én de bijdrage die zij kunnen leveren aan dit onderwerp.’ ‘Daarom proberen we iedereen te betrekken bij duurzaamheid. Onder andere door een eigen website binnen het MST intranet. We hebben elk kwartaal een thema waarmee we aan het werk gaan. We organiseren een prijsvraag en stimuleren mensen om zelf met ideeën te komen.’ ‘Daarnaast organiseren we ook dingen,’ vult Hilde van der Velde aan. ‘Zo hebben we onlangs een informatiemarkt over duurzaamheid gehouden. Meer dan 200 collega’s kwamen hierop af. De kernboodschap is dat duurzaamheid ook gewoon leuk moet zijn.

28 (ver)antwoord

Het is geen belasting voor mensen, maar een aanvulling.’ ‘MST is ook partner van 1.000.000 druppels. De wekelijkse tips die daar vandaan komen, publiceren we altijd op intranet. Dit zijn tips die ze ook thuis kunnen toepassen. Als je mikt op bewustzijn, gaat het niet alleen om de werksituatie. Als mensen zich echt bewust zijn van de bijdrage die zij kunnen leveren, doen ze dat thuis en op het werk.’ ‘Dat is precies de bedoeling van een project als 1.000.000 druppels,’ gaat Inge ten Have verder. ‘Het bewustzijn is erg belangrijk. Een samenwerking zoals we bij MST hebben, werkt inspirerend. We leren van elkaars ideeën. Zo publiceert MST bij elk duurzaam thema ‘feiten en fabels’. Dat werkt perfect. Je haalt indianenverhalen uit de wereld en verduidelijkt de thema’s op die manier. Een echt partnership in duurzaamheid.’ ■

(ver)antwoord 29

DUURZAAM

De kracht van kleur Asito is een bijzonder kleurrijke organisatie. Niet alleen huidskleur, maar alle kleuren die mensen uniek maken. De diversiteit binnen Asito is enorm. Alles loopt hier, net als in de maatschappij, door elkaar. Nationaliteit, leeftijd, sekse, overtuiging, achtergrond, religies, voorkeuren, opleidingen, ervaring en gezondheid zijn een paar voorbeelden hiervan. Asito ziet de rijkdom die deze verschillen ons brengen. Die overtuiging willen we delen met anderen. Dit komt tot uiting in het Nationaal Integratiediner, maar daarboven ligt onze visie op diversiteit. De kracht van kleur. Diversiteit creëert nieuwe verbindingen als sleutel tot succes. Asito is een kleurrijke onderneming die de kansen die diversiteit biedt optimaal inzet, en andere organisaties inspireert dit ook te doen.

Nederland is een divers land met een diverse samenleving. In ons land wonen mensen van verschillende nationaliteiten met verschillende geloofsovertuigingen, verschillende politieke voorkeuren, verschillende achtergronden, verschillende opleidingen.   Verschil mag er zijn. Uitdagingen als polarisering, vergrijzing en de grotere vraag naar burgerinitiatief dienen creatief tegemoet getreden te worden. Elke inwoner moet een bijdrage leveren aan een Nederland waarin iedereen op waarde wordt geschat en alle potentieel in mensen wordt benut.

Asito omarmt de diversiteit die zij rijk is binnen haar eigen onderneming. Ook realiseert Asito zich dat zij de entree tot de arbeidsmarkt is voor velen. Hierdoor worden er waardevolle verbindingen gelegd tussen het arbeidsmarktpotentieel en Asito. Waarbij Asito haar maatschappelijke verantwoordelijkheid graag neemt en zelfs het voortouw neemt om diversiteit om te zetten in resultaten. Dit betekent positieve resultaten voor alle doelgroepen. De maatschappij; mensen met afstand tot de arbeidsmarkt kunnen herintreden en beschikken weer over een actieve participatie in de maatschappij. Onze medewerkers; ervaren hun werk als prettig en kunnen zich buiten hun werk ook nog verder ontplooien. Hierdoor stijgt de medewerkertevredenheid, wat leidt tot een lager ziekteverzuim en verloop. Resultaten die voor alle partijen voordelig zijn, de maatschappij, de medewerkers en Asito. Er zijn enkel winnaars.

Een open samenleving creëert nieuwe verbindingen als sleutel tot duurzaam succes. In Nederland wordt geen enkele groep uitgesloten door anderen. We denken in kansen

Dit is geen Asito boodschap: het is een boodschap voor alle organisaties die hun maatschappelijke rol willen nemen en een verschil willen maken in positieve zin. ■

De Kracht van K ansen voor iedereen L eren van elkaar E chte aandacht U itwisselen van culturen R esultaten in balans

30 (ver)antwoord

in plaats van in bedreigingen. We denken in vaardigheden in plaats van in beperkingen. We denken in ‘wij’ in plaats van in ‘ik’. Wij denken in samen en niet in alleen.

(ver)antwoord 31

L INTEG A R A

DOE MEE !

1

0 10 -2 13 0

IEDINER AT

NATIO N

DUURZAAM INTERVIEW

7.000 mensen koken, eten en vieren de verschillen Op 10 oktober 2012 werd de tweede editie van het Nationaal Integratiediner gehouden. Aan meer dan 1.200 tafels, verspreid over het hele land, leerden 7.000 deelnemers elkaar beter kennen. Onder het genot van een zelfbereide maaltijd spraken zij over de verschillen tussen mensen en hoe die verschillen positief ingezet kunnen worden.

32 (ver)antwoord

Het Nationaal Integratiediner is in 2011 geboren als een initiatief van Asito. In dat jaar deden 500 Asito medewerkers mee. Het enthousiasme en de energie die hieruit voortkwam, heeft Asito doen besluiten om het project open te stellen voor alle geïnteresseerde organisaties. Consultancybureau &samhoud werd voor 2012 partner in crime om het diner een boost te geven. En dat lukte. Op honderden locaties werden diners gehouden die allemaal hun eigen invulling gaven aan de gedachte achter het Nationaal Integratiediner: mensen verbinden + verschillen vieren = kansen benutten. Wij zijn er namelijk van overtuigd dat diversiteit essentieel

is in een organisatie. Juist de verschillen tussen mensen zorgen ervoor dat ieders potentieel ten volle benut wordt. Bij Asito werken mensen van meer dan 90 nationaliteiten. Maar niet alleen nationaliteit is een grond van diversiteit. Ook leeftijd, sekse, ervaring, overtuiging, opleiding, functie en gezondheid zijn belangrijke speerpunten. Al die verschillen komen bij elkaar tijdens het Nationaal Integratiediner. De directeur die samen eet met iemand van de werkvloer. De man uit Marokko die een maaltijd maakt voor zijn Nederlandse collega’s. De mensen die vanuit het WSW bedrijf aan het werk zijn komen in contact met

DUURZAAM

Doe ook mee Ook in 2013 wordt een Nationaal Integratiediner gehouden. De datum is wederom vastgesteld op 10 oktober, de Dag van de Duurzaamheid. Een Nationaal Integratiediner organiseren is heel eenvoudig. U nodigt een aantal verschillende mensen uit om met elkaar te eten. Eén of meerdere van de deelnemers koken zelf de gerechten. Het gesprek tijdens het diner heeft als thema ‘het vieren van verschillen’.

medewerkers. U kunt het op kantoor doen, bij een medewerker thuis of op een andere locatie. De vorm is vrij. Vanuit de organisatie van het Nationaal Integratiediner krijgt u alle ondersteuning die nodig is. Elke maand versturen we een digitale nieuwsbrief met handige informatie voor het organiseren van het diner. Ook zijn er materialen voor interne promotie beschikbaar, zoals een PowerPoint presentatie, logo’s en de pdf’s van posters en flyers. Deelname is gratis. U hoeft alleen een eigen diner te organiseren en ervoor te zorgen dat er eten op tafel komt. De begeleiding en ondersteuning is kosteloos. ■

Uw organisatie kan 5 collega’s uitnodigen om gezamenlijk te eten of 500. U kunt ervoor kiezen om klanten en leveranciers uit te nodigen of het te beperken tot de eigen

Meld u nu aan voor de nieuwsbrief op www.nationaalintegratiediner.nl of vraag meer informatie aan via [email protected].

hun collega’s, of de klanten waarvoor zij werkzaam zijn.

Informatiebijeenkomsten Het Nationaal Integratiediner organiseert een aantal informatiebijeenkomsten waarin wij u meer vertellen over het idee en waar u vragen kunt stellen. Deelname aan deze bijeenkomsten is gratis. U kunt zich aanmelden voor één van de bijeenkomsten via [email protected]

Dinsdag 11-06-13



12.30 - 13.30 uur 15.30 - 16.30 uur

Zwolle Groningen

Woensdag 12-6-13



12.00 - 13.00 uur 14.00 - 15.00 uur

Utrecht Amsterdam

Donderdag13-06-13



10.00 - 11.00 uur 12.30 - 13.30 uur

Rotterdam Den Haag

Dinsdag 18-06-13



10.00 - 11.00 uur 12.30 - 13.30 uur

Enschede Den Haag

Donderdag 20-06-13



10.00 - 11.00 uur 13.00 - 14.00 uur

Eindhoven Den Bosch

(ver)antwoord 35

INTERVIEW Naam: Jan van Betten Functie: directeur Organisatie: Nudge Website: www.nudge.nl

Wat betekent duurzaamheid voor jou?

‘Die vraag wordt mij vaak gesteld. Ik heb eigenlijk niet één vaste definitie. Ik denk dat we moeten werken aan een wereld die leefbaar is voor volgende generaties, waarin we rekening houden met elkaar en met de aarde en nadenken hoe we met onze omgeving omgaan. Het gaat om zorgvuldige afwegingen.’

Ik ben me toen gaan verdiepen in de materie. De Club van Rome, klimaat, schaarste aan grondstoffen. Hoe meer informatie ik vond, hoe groter de drang werd om er iets aan te doen. En zo is Nudge uiteindelijk begonnen. Nudge wil bedrijven en mensen samen brengen om gezamenlijk iets te doen voor de wereld van morgen. Ik geloof dat iedereen een bijdrage kan leveren.

Duurzaamheid kent geen dogma’s Hij was actief in het zakenleven, hij werkte bij een grote uitgever. Nu is Jan van Betten directeur van Nudge, dat hij zelf heeft opgericht. ‘A gentle push’, dat is Nudge, een zetje in de goede richting. Vele zetjes zorgen voor grote gevolgen. Jan van Betten vertelt over zijn eye-opener, de toekomst en het gevaar van dogma’s. ‘Ik werkte in Zuid-Duitsland. Ik woonde schitterend aan een klein landweggetje in een dorpje onder München. Dat leven beviel prima, totdat mijn buurman mij op een dag vroeg wat er mis was met de wereld. Mijn buurman was een oude boer met een paar koeien. Ik snapte zijn vraag niet. Hij vertelde me dat zijn vader ook koeien hield. En zijn opa ook. Zij leefden van hun boerderij, van de melk van de koeien. Maar hij

36 (ver)antwoord

kon dat niet meer. Grote corporaties hadden de markt in handen en alleen boeren die volume konden draaien, overleefden. Nog steeds snapte ik het probleem niet. De tijd verandert, dus als je als onderneming wilt overleven, moet je mee veranderen. Maar toen vroeg hij me waarom hij mee moest veranderen met megastallen, Qkoorts en schandalen met vergiftigde melk uit China.

Duurzaamheid is één op één verbonden met dilemma’s. Het is geen zwart-wit verhaal. Bepaalde vormen van voedselproductie zijn veel beter voor het dier, maar zeker niet voor het milieu. Hoe ga je daar mee om? Daarom moet je in de duurzaamheidsdiscussie wegblijven van dogma’s. Je moet nadenken, begrijpen welke dilemma’s er spelen en welke belangen hierbij om de hoek kijken. Die moet je afwegen en pas dan je besluit nemen. Belangrijk daarbij is communicatie. Vertel wat je doet, wees transparant. Zeker omdat er niet één goed antwoord is, moet je je overwegingen delen. Zo is duurzaamheid op een houdbare manier in te zetten. Dit kan op de Nudge manier. Benodigde informatie moet toegankelijk zijn, mensen moeten gestimuleerd worden om actief mee te doen en denken. Duurzaamheid moet een thema van iedereen worden. We heffen niet het vingertje, maar zoeken samen naar de beste oplossing, rekening houdend met verschillende belangen. Een voorbeeld van zo’n dilemma speelt bij schaliegas. De VS zet hier groot op in. Je ziet nu al dat grote industrieën naar de VS trekken omdat daar de energie goedkoper is. Dat weegt voor hen zelfs op tegen de lage lonen in China. Je kunt als Nederland pertinent weigeren schaliegas te gaan winnen. Maar als dat betekent dat er banen verloren gaan, dan moet je misschien toch nog eens

nadenken. Kijk, van mij hoeft die schaliegaswinning niet, maar ik zou de belangen snappen waarom het wel moet. Maar zorg er dan wél voor dat de opbrengsten worden ingezet om Nederland verder te helpen. Wij exporteren graag kennis. Investeer de gasbaten dan in technisch onderwijs, in groene banen, in een duurzaam energienetwerk. Ik ben van mening dat CEO’s van grote bedrijven ook maar gewoon mensen zijn met een gezin. Die willen ook dat hun kinderen in een leefbare wereld opgroeien. Maar ze zijn wel ingehuurd om hun bedrijf in stand te houden. Als ze dat maar doen volgens een set normen en waarden komt het goed. Daarom organiseert Nudge ook de Leadership Challenge. Toekomstige leiders nemen we mee naar de Noordpool om zelf te zien wat daar gebeurt. In Nederland werken zij samen. Je ziet dat high potentials van heel verschillende organisaties bij elkaar aan tafel komen. De verschillende belangen komen op tafel en gezamenlijk zoeken ze naar een oplossing. Dat is de manier van de toekomst. Dat bedoelt Nudge met ‘a gentle push’. Je hoeft mensen niet te dwingen. Laat ze zelf nadenken en samenwerken. Daarom hebben we ook het Vrienden van Nudge netwerk opgericht. Een netwerk van bedrijven die ook dat zetje willen uitdelen aan hun omgeving. Ieder bedrijf kan dat op zijn eigen manier doen. De Vrienden van Nudge brengt deze bedrijven en hun ideeën bij elkaar. Zo inspireren ze elkaar en maken ze gebruik van elkaars netwerk. Zo combineren we maatschappelijke en economische waarde. Al bijna 100 bedrijven zijn vriend en wij zorgen ervoor dat hun bijdrage daadwerkelijk een investering is die rendement oplevert. Dat is ook economisch de meest duurzame manier.’ ■

(ver)antwoord 37

INTERVIEW Naam: Zion Jongstra Functie: Directeur Organisatie: Asito Website: www.asito.nl

Asito verandert duurzaam Asito is in beweging. Dat zijn we als organisatie altijd, maar afgelopen jaar in het bijzonder. Zion Jongstra, directielid van de holding ADG Dienstengroep, waar Asito onderdeel van uitmaakt, vertelt over de duurzame gevolgen van de veranderingen die binnen Asito plaatsvinden.

38 (ver)antwoord

Wat betekent duurzaamheid voor jou?

‘Duurzaamheid is gericht op continuïteit, op de lange termijn. We moeten erop letten dat je in een brede context de juiste dingen doet. Overstijg het kleine belang van alleen de werkgever, maar neem ook de belangen van werknemer en maatschappij mee. Acteer proactief op die manier waarvan jij denkt de meeste impact te kunnen maken.’

‘Er is het afgelopen jaar veel veranderd in de bedrijfsvoering bij Asito. Natuurlijk zijn deze veranderingen bedrijfsmatig van aard, maar alle veranderingen hebben als doel Asito duurzaam te verbeteren. Zowel in de betekenis van continuïteit als in de betekenis van goed voor mens en milieu. We hebben de hele organisatie goed bekeken en ons afgevraagd met welke acties we concreet waarde toevoegen voor de klant. Alles wat daar niet direct aan bijdraagt, nemen we onder de loep.’

de schoonmaakkwaliteit. Serviceverlening is een groot deel van de tevredenheid. Daar kunnen we alleen uitblinken door onze medewerkers. Daarom zetten we steeds meer in op de mens achter de schoonmaakkracht. We zorgen ervoor dat we onze 10.000 mensen een gedegen opleiding aanbieden. Onze schoonmaakkrachten zien elke dag waar het beter kan, hun ervaringen kunnen Asito verder helpen. Als je ziet wat onze voorwerkers en objectleiders allemaal zelfstandig doen, kunnen we daar meer uithalen.’

‘Eén van de acties die het meeste bijdraagt aan de P van Planet, is onze logistiek. Voorheen vervoerden we materialen en middelen tussen 37 magazijnen. Nu hebben we nog één voorraadhoudend magazijn. Voor de klant heeft dit als voordeel dat zijn pand direct wordt beleverd. De leveringen zijn accuraat en efficiënter. Daarnaast scheelt het veel transportbewegingen; een directe bijdrage aan het verlagen van onze CO2 uitstoot.’

‘We zitten op een enorm potentieel. We hebben nu de eerste stappen gezet om dit beter te benutten. Eén van die stappen is het gebruik van Yammer. Deze interne Social Media tool stelt ons in staat collega’s met elkaar te verbinden. Een objectleidster uit Groningen die een vraag heeft, krijgt antwoord van haar collega in Limburg. Dit draagt niet alleen bij aan het ontsluiten van kennis en ervaringen, maar ook aan het bewustzijn dat je onderdeel uitmaakt van een landelijk opererend bedrijf. Op die manier kweek je binding. Het Nationaal Integratiediner is een geweldig voorbeeld dat laat zien dat dit werkt.’

‘Ook zetten we zwaar in op IT ondersteuning. Alle objectleiding heeft een iPad gekregen. Hiermee maken we veel processen efficiënter voor zowel de klant als voor Asito. Op het gebied van vervoersbewegingen en papierverbruik maken we hier grote slagen. De basis is dat we alles maar één keer registreren, aan de bron. Hiermee neemt de kwaliteit van de informatie ook nog eens toe.’ ‘Maar Asito is een mensenbedrijf. Daar kunnen we echt het verschil maken. Onze klanten rekenen ons slechts ten dele af op

‘De eerste stappen zijn gezet. Er gaan er nog veel meer volgen. Het is een proces van meer verantwoordelijkheden geven. Daarbij horen ook hogere verwachtingen. Op die manier profiteren we optimaal van de kracht van die 10.000 collega’s. Wanneer we succesvol zijn? Als onze medewerkers en klanten herkennen dat we op de goede weg zijn.’ ■

(ver)antwoord 39

INTERVIEW Naam: Aukje Smit Functie: Senior researcher Organisatie: TNO Website: www.tno.nl

Naam: Yuri Starrenburg Functie: Bestuurder Organisatie: PSO Nederland Website: www.pso-nederland.nl

De Prestatieladder Socialer Ondernemen Vrijwel alle organisaties nemen inmiddels hun maatregelen om het milieu te ontlasten. De P van Planet wordt steeds gerichter en uitgebreider ingevuld. De resultaten hiervan zijn uitstekend meetbaar en gemakkelijk zichtbaar te maken. Maar hoe meet je of je ook op sociaal vlak, de P van People, goed bezig bent? En hoe maak je dat zichtbaar voor anderen? De Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) helpt hierbij. Yuri Starrenburg, bestuurder van de stichting PSO Nederland en Aukje Smit, onderzoeker bij TNO vertellen over het ontstaan en de praktische toepassing.

40 (ver)antwoord

Wat betekent duurzaamheid voor jou?

Yuri Starrenburg: Maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat om het zoeken naar een balans tussen People, Planet en Profit. Veel bedrijven zien al in dat aandacht voor Planet automatisch leidt tot meer Profit. Dit geldt ook, en in de toekomst nog veel sterker, voor de P van People. Aukje Smit: Duurzaam ondernemen of duurzaam handelen betekent dat een bedrijf of persoon niet alleen aan geld verdienen of persoonlijke welvaart denkt, maar ook goed zorgt voor de mensen en het milieu.

‘Het idee is vier jaar geleden geboren,’ vertelt Yuri Starrenburg. ‘Steeds meer bedrijven hebben de intentie om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in te zetten. Ook selecteren steeds meer opdrachtgevers bij aanbestedingen op de manier waarop bedrijven hiermee omgaan. Bij overheidsinstellingen is Social Return een standaard voorwaarde geworden. Dit betekent kortweg dat het bedrijf dat de opdracht krijgt ook iets terug moet doen voor de maatschappij. Jammer genoeg wordt de Social Return vaak nogal hap snap ingevuld, met focus op dat ene project. Ik wil dat dit structureel gebeurt. Om dit vorm te geven hebben TNO en wij van PSO Nederland elkaar opgezocht.

een issue,’ aldus Aukje Smit. ‘Maar toch zijn de problemen nog lang niet opgelost. Er staan nog veel te veel mensen aan de kant. Met de overheidsbezuinigingen moet er meer vanuit het bedrijfsleven komen. De kern van het probleem is dat werkgevers van nature de beste kandidaat willen voor een functie. Dat is volkomen begrijpelijk. Je ziet dat de mensen uit de doelgroepen waar de PSO over gaat, soms wat minder productief zijn. Er zijn subsidies die dit compenseren, maar die compensatie is vaak niet volledig. Zo hebben veel mensen extra begeleiding nodig. Je moet als organisatie verstand hebben van de begeleiding van deze mensen, je moet er affiniteit mee hebben.

In 2011 is een projectgroep opgericht waarbij TNO, PSO, Sociale Werkplaatsen en een aantal grote werkgevers gezamenlijk hebben onderzocht hoe we de Prestatieladder Socialer Ondernemen vorm konden geven. Uitgangspunten waren dat het om duurzame oplossingen gaat die structureel bijdragen aan een meer sociale economie. Natuurlijk moest het ook een keurmerk worden waar organisatie in de praktijk mee aan het werk kunnen. Zo concreet mogelijk dus.’

Gelukkig vinden steeds meer organisaties dat ze ook een maatschappelijke rol te vervullen hebben. Bij MVO denken bedrijven niet meer alleen aan het milieu, maar ook aan de mensen in hun directe omgeving. De PSO geeft hen nu niet alleen handvatten om hun sociale rol in te vullen, maar ook een uithangbord om het aan de buitenwereld te laten zien. De bewijslast is nu ook geregeld.’

‘De inzetbaarheid van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt is al geruime tijd

Yuri: ‘Je kunt als organisatie verschillende niveaus op de PSO halen. Aspirantstatus, trede 1, 2 en 3. Hoe hoger je komt, hoe meer mensen je uit de kaartenbak haalt. Dit

(ver)antwoord 41

ONTWIKKELEN

kunnen mensen zijn uit verschillende doelgroepen. Niet alleen mensen met een WSW indicatie, maar ook Wajongers, langdurig werklozen of mensen die een werk-leer traject volgen. Elke groep heeft een eigen weging in de Prestatieladder. Voor elke werkgever die wil, is er dus de mogelijkheid om mee te doen. De doelgroep is heel divers. Een bijkomend voordeel is dat bedrijven die de PSO hebben, ook aantrekkelijker zijn voor hun klanten. Als je als organisatie zelf niet de mogelijkheid hebt om mensen uit de doelgroep aan te nemen, kun je dat via je onderaannemers doen. Dus als bijvoorbeeld jouw schoonmaakorganisatie PSO gecertificeerd is, kun jij via hen ook een certificaat halen. Daarnaast is het binnenkort geen verzoek meer van de overheid om aan Social Return te doen. Het kabinet heeft de Participatiewet in voorbereiding, waarin precies deze eis wordt gesteld. 5% Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt voor alle bedrijven. De tool om dit meetbaar te maken is er nu dus.’ Aukje: ‘De Prestatieladder Socialer Ondernemen is sinds afgelopen jaar beschikbaar. Er zijn nu al meer dan 20 organisaties met een certificering. De komende jaren zal dit snel groeien, omdat de verwachting is dat

steeds meer aanbestedende diensten hierom zullen vragen en vanwege de Participatiewet die eraan komt. Er zijn al gemeenten die fictieve kortingen geven bij aanbestedingen als de opdrachtnemer PSO gecertificeerd is. Andere gemeenten geven de bedrijven uit hun stad subsidie om het certificaat te halen. De kosten voor certificering variëren naar de grootte van het bedrijf. Mkb-bedrijven kunnen al voor € 2.000 gecertificeerd worden, met een jaarbijdrage in het volgende jaar van € 250. Gemeenten doen gratis mee.’ Yuri: ‘De trend is nu echt gezet. Het belang van een goed sociaal evenwicht wordt steeds duidelijker gezien. Gemeenten vinden het belangrijk, maar het bedrijfsleven moet het uitvoeren. Daar gaan die mensen aan het werk. Het bedrijfsleven neemt haar maatschappelijke rol steeds serieuzer. Dat gaat nu verder dan ervoor zorgen dat je producten niet door kinderen in India gemaakt worden. Het gaat ook om de mensen bij jou om de hoek die een steuntje in de rug nodig hebben. Maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat om het zoeken naar een balans tussen People, Planet en Profit. Veel bedrijven zien al in dat aandacht voor Planet automatisch leidt tot meer Profit. Dit geldt ook, en in de toekomst nog veel sterker, voor de P van People.’ ■

Arbeidsmarkt geKwalificeerd Assistent Asito is, in samenwerking met het ROC Twente, een pilot gestart om medewerkers een opleiding tot Arbeidsmarkt geKwalificeerd Assistent (AKA) te geven. Deze opleiding geeft onze medewerkers meer kansen om zichzelf te ontwikkelen. De medewerkers die de opleiding afronden, ontvangen een officieel MBO diploma niveau 1. De mogelijkheid bestaat om door te stromen naar niveau 2 en 3. Tijdens de opleiding leren de cursisten om goed te communiceren op de werkvloer, omgaan met

42 (ver)antwoord

klanten en wat hun rechten en plichten als werknemer zijn. Daarnaast is er aandacht voor taal- en rekenvaardigheid. Allemaal thema’s die van belang zijn binnen hun werk, maar ook in hun privésituatie. Deze opleiding wordt gefaciliteerd door Asito en het ROC Twente. Een deel van de uren wordt ook vergoed. Van de cursisten wordt een tijdsinvestering gevraagd en natuurlijk hun inzet. Dit programma past in de doelstelling van Asito om de zelfredzaamheid van haar medewerkers te stimuleren. ■

(ver)antwoord 43

DUURZAAM

INTERVIEW

De gedachte achter de Prestatieladder Socialer Ondernemen is op pagina 40 uit de doeken gedaan. Asito was als lid van de projectgroep die de PSO heeft vormgegeven bij de eerste bedrijven die het certificaat ontvingen. Johan Mensink, Vestigingsmanager, zat namens Asito in de projectgroep. Kees Buijs, Operationeel Manager, deed uit praktische uitrol ervan in de Enschedese vestiging van Asito.

De Prestatieladder Socialer Ondernemen in de praktijk 44 (ver)antwoord

‘Uitdaging voor de projectgroep was om een praktisch uitvoerbare methodiek te ontwikkelen,’ begint Johan Mensink. Aan de ene kant wil je zo veel mogelijk mensen helpen, ze uit de kaartenbak halen. Aan de andere kant, moet je wel realistisch zijn. Bedrijven moeten wel mee kúnnen doen als ze dat willen. De diversiteit in de projectgroep werkte goed om dit voor elkaar te krijgen. De organisatie zelf, de WSW organisaties en de bedrijven hebben gezamenlijk veel kennis en ervaring.’ Kees Buijs: ‘In de praktijk zien we dat de PSO inderdaad goed toepasbaar is. De invoering dwingt je om goed te gaan kijken naar de vertegenwoordiging van de doelgroepen bij je eigen medewerkers. Wij kwamen er achter dat er een aantal mensen in de PSO doelgroep vielen zonder dat we het wisten. Dat is natuurlijk mooi, want dat betekent dat de PSO niet de reden was dat ze bij ons in dienst zijn gekomen. Daarnaast kunnen we met het certificaat naar onze klanten. Enerzijds om hen te laten

zien dat wij niet alleen praten over MVO en sociale duurzaamheid, maar dat we het ook daadwerkelijk doen. Onderdeel van onze doelstellingen rondom MVO is om anderen te inspireren en motiveren om ook actie te ondernemen. Ook daarbij helpt het PSO certificaat. Je kunt heel concreet vertellen wat je hebt gedaan. Het delen van kennis en ervaring wordt door veel relaties als waardevol ervaren.’ Johan Mensink: ‘We zijn ervan overtuigd dat de PSO veel bedrijven kan helpen om hun sociale duurzaamheid in te richten. Asito is van mening dat een certificaat nooit een doel op zich is. Het is een middel om je doel te bereiken; socialer ondernemen. Een certificaat heeft als doel om ons te dwingen na te denken over onze eigen acties en om het zichtbaar en controleerbaar te maken. De PSO voldoet hier prima aan. Asito zal haar relaties hier dan ook graag over vertellen en waar mogelijk bijstaan met advies en tips om zoveel mogelijk organisaties aan te laten sluiten.’ ■

(ver)antwoord 45

DUURZAAM

DUURZAAM

Ik vind duurzaamheid belangrijk

Consument dubbel over duurzaamheid

Sterk mee oneens: 1% Mee oneens: 2% Niet eens / niet oneens: 4% Mee eens: 50% Sterk mee eens: 43%

Met meer informatie zou ik duurzamer leven

Uit het Nationaal Duurzaamheidsonderzoek blijkt dat consumenten niet doen wat ze zeggen rondom duurzaamheid. Van de 914 respondenten geeft 93% aan duurzaamheid belangrijk te vinden. Slechts 67% vindt van zichzelf dat hij of zij duurzaam leeft. Een nog lager percentage, 54%, zegt meer te willen betalen voor duurzame producten. In de praktijk blijkt slechts een fractie van de consumenten dat ook daadwerkelijk te doen. Het Nationaal Duurzaamheidsonderzoek is door 1.000.000 druppels gehouden om te monitoren hoe Nederlanders denken over duurzaamheid en welke acties ze hieraan verbinden. Sander Haas: ‘We zien dat vrijwel iedereen duurzaamheid belangrijk vindt. Men is er dus van overtuigd dat we op een fatsoenlijke manier met mens en milieu om moeten gaan. Maar het naar de praktijk

46 (ver)antwoord

brengen hiervan zorgt voor problemen. Daar komt het duurzaamheidsproject 1.000.000 druppels om de hoek kijken. 1.000.000 druppels verstuurt wekelijks praktische duurzame tips waarmee mensen duurzamer kunnen leven zonder dat het geld kost. Sterker nog, de meeste tips leveren geld op. Als mensen die besparing inzetten om eens wat vaker Fair Trade of biologische producten te kopen, kunnen ze hun eigen drang naar duurzaamheid invullen zonder dat het hen extra geld kost.’ Vanuit 1.000.000 druppels is inmiddels een nieuwe actie opgezet om consumenten te laten zien dat duurzaamheid geen geld kost. Onder de titel ‘Gratis Duurzaam’ werkt een aantal partnerorganisaties van 1.000.000 druppels samen om geldbesparende duurzame tips te verzamelen en te verspreiden.

Sterk mee oneens: 2% Mee oneens: 14% Niet eens / niet oneens: 32% Mee eens: 45% Sterk mee eens: 8%

Ik vind dat ik duurzaam leef Sterk mee oneens: 1% Mee oneens: 6% Niet eens / niet oneens: 27% Mee eens: 62% Sterk mee eens: 5%

Bedrijven moeten medewerkers stimuleren duurzamer te leven Sterk mee oneens: 2% Mee oneens: 6% Niet eens / niet oneens: 24% Mee eens: 48% Sterk mee eens: 19%

Ik ben geïnteresseerd in de consequenties van producten die ik koop Sterk mee oneens: 1% Mee oneens: 6% Niet eens / niet oneens: 29% Mee eens: 51% Sterk mee eens: 12%

(ver)antwoord 47

DUURZAAM

Creëren van betrokkenheid “Wat is je MVO ambitie?” Iedere organisatie zal hier een ander antwoord op geven. Een antwoord dat past bij die specifieke organisatie. Ook Asito heeft nagedacht over deze vraag. Vier jaar geleden was ons antwoord nog: ‘de meest duurzame schoonmaakorganisatie van Nederland worden’. Twee jaar geleden hadden we de ambitie een beetje opgeschroefd. ‘Bij de top duurzame bedrijven in Nederland horen.’ We leggen de lat nog iets hoger. We houden het niet langer bij onszelf. De impact die we als Asito kunnen hebben is mooi, maar beperkt. De kracht van de massa is nodig om echt het verschil te maken. Daarom wordt onze nieuwe ambitie: ‘het creëren van bewustzijn en betrokkenheid rondom MVO bij consumenten en organisaties.’ Deze stap is essentieel. Mensen en organisaties moeten betrokken worden bij MVO. Dit kun je op twee manieren uitleggen. Wij als Asito kunnen mensen actief betrekken bij MVO en mensen kunnen zichzelf betrokken voelen bij het thema MVO. Wij mikken op beiden. Onze projecten 1.000.000 druppels en het Nationaal Integratiediner geven een boodschap naar onze omgeving. We nodigen iedereen uit om mee te doen. Om hen te betrekken bij hun omgeving en hen meer betrokken te maken bij MVO. Doet u mee?

www.fsc.org FSC© C104400

www.asito.nl www.eenmiljoendruppels.nl www.nationaalintegratiediner.nl

48 (ver)antwoord

Het keurmerk voor verantwoord bosbeheer