ARIODANTE GEORG FRIEDRICH HÄNDEL

1

ARIODANTE GEORG FRIEDRICH HÄNDEL – 17 januari t/m 3 februari 2016

3

ARIODANTE

Georg Friedrich Händel 1685-1759 Opera in tre atti, HWV 33 Libretto Anoniem Wereldpremière 8 januari 1735 Covent Garden Theatre, Londen Première 17 januari 2016*

BLIJVENDE HERINNERING? KOOP HET LUXE SOUVENIRBOEK VAN ARIODANTE Met o.a. een originele bijdrage van Marijke Schouten, teksten van Silke Leopold, Italo Calvino, Elmer Schönberger, gedichten van Sylvia Plath en Hans Andreus Het libretto in het Italiaans en Nederlands

Voorstellingen 20, 23, 25, 28, 31* januari, 3 februari 2016 18.30/*13.30 uur Nationale Opera & Ballet De voorstelling duurt ca. 4 uur, inclusief 2 pauzes. De opera wordt in het Italiaans gezongen, Nederlands en Engels boventiteld. Nederlandse boventiteling op basis van de vertaling van Ike Cialona. Engelse boventiteling: met dank aan Festival d'Aix-en-Provence.

Muzikale leiding Andrea Marcon Regie Richard Jones Decor en kostuums Ultz Licht Mimi Jordan Sherin Choreografie Lucy Burge Regie poppenspel Finn Caldwell Ontwerp poppen Nick Barnes Finn Caldwell Concerto Köln Koor van De Nationale Opera i.s.m. De Nationale Opera talent Instudering Ching-Lien Wu

Inleidingen Hein van Eekert Plaats Nationale Opera & Ballet, foyer, tweede balkon, 17.45/*12.45 uur Toegang Gratis op vertoon van een plaatsbewijs voor de betreffende voorstelling. Met steun van de Vereniging Vrienden van De Nationale Opera.

4

5

ROLVERDELING

PRODUCTIETEAM

Il Re di Scozia Luca Tittoto Ariodante Sarah Connolly Ginevra Anett Fritsch Lurcanio Andrew Tortise Polinesso Sonia Prina Dalinda Sandrine Piau Odoardo Christopher Diffey

Assistent dirigent Johannes Keller Repetitoren Johannes Keller Ernst Munneke Assistent regisseur Benjamin Davis Astrid van den Akker Avondregie Astrid van den Akker Stagiair regie Chiara Graniero Taalcoach Koor Flavio Aulino Voorstellingsleiders Marie-José Litjens Marjolein Bergsma Sajinthe de Vries Repetitiecoördinator Ruud Burgering Assistent kostuumproductie Hanne Oosterveer Eerste toneelmeester Jeroen Jaspers Eerste belichter Co van Diepen Eerste rekwisiteur Marian Genot Kleders Jenny Henger Regien Lemmens Ron van der Reijden Eerste grimeur Renee Roelofs

Koor van De Nationale Opera Tomoko Makuuchi Grace Carter* Sidsel Aja Eriksen* Marieke Reuten Floor van der Sluis* Ingeborg Bröcheler* John van Halteren Satriya Krisna* Harry Teeuwen Dominic Kraemer* Michael Wilmering* * in het kader van De Nationale Opera talent

Geluidstechnici Michiel Jansen Wilfred Houthuijsen Ramon Schoones Titelregie Ruud Rockx Bediening boventiteling Johan Lippens Coördinator De Nationale Opera talent Peter van der Leeuw Begeleiding talent Rosemary Joshua Productievoorbereider Mark van Trigt Productieleiding Kees Rutgers Decors, kostuums, rekwisieten, pruiken, grime, belichting, geluids- en toneeltechniek vervaardigd en verzorgd door De Techniek van Nationale Opera & Ballet. Coproductie met Festival d'Aix-en-Provence Canadian Opera Company Toronto Lyric Opera of Chicago

6

7

HET VERHAAL

THE STORY

Eerste akte Ginevra, dochter van de koning van Schotland, is verliefd op prins Ariodante. De liefde is wederzijds en heeft ook de zegen van Ginevra’s vader, die Ariodante als zijn troonopvolger ziet. Maar de edelman Polinesso heeft eveneens zijn zinnen op de Schotse troon gezet, en hij gaat nietsontziend te werk om zijn doel te bereiken. Nadat hij tevergeefs heeft geprobeerd Ginevra het hof te maken, vertelt haar hofdame Dalinda dat de prinses verliefd is op Ariodante. Dalinda zelf is Polinesso echter meer dan genegen. Nu beraamt Polinesso een plan waarin hij de hofdame gebruikt om zich op Ginevra te wreken en alsnog de troon te bemachtigen. Hij spreekt met Dalinda af dat zij hem die nacht verkleed als Ginevra zal ontvangen; gepaaid door zijn liefdesbelofte is zij tot alles bereid. Als Lurcanio, de broer van Ariodante, Dalinda zijn liefde komt verklaren, wijst deze hem af. Tweede akte Wanneer Ariodante en Polinesso elkaar ’s nachts tegenkomen vertelt de prins over zijn aanstaande bruiloft. Polinesso doet verbaasd: hijzelf geniet immers Ginevra’s gunsten, zo zegt hij, en dat zal hij meteen bewijzen. Even later meent Ariodante inderdaad te zien hoe Polinesso door Ginevra wordt ontvangen. De prins is ontzet en wil zelfmoord plegen, maar zijn broer belet hem dit. In diepste ver­ twijfeling gaat Ariodante ervandoor.

Terwijl de koning aankondigt dat hij Ariodante tot troonopvolger zal benoemen, komt het bericht dat de prins zich van een rots heeft gestort en verdronken is. Nadat de koning zijn dochter van deze ramp op de hoogte heeft gesteld, krijgt hij van Lurcanio te horen dat Ginevra door haar overspelige gedrag Ariodante de dood in heeft gejaagd. Om zijn broer te wreken daagt Lurcanio iedereen die het waagt voor Ginevra in het krijt te treden uit voor een duel. Ginevra kan de beschuldigingen van Lurcanio en haar vaders woede niet begrijpen en wordt waanzinnig. Derde akte Ariodante heeft zijn wanhoopssprong overleefd en ziet hoe Dalinda wordt achter­volgd door belagers die Polinesso heeft ingeschakeld; hij slaagt erin hen te verjagen. Nu Polinesso’s bedrieglijke opzet haar duidelijk is, kan Dalinda ook Ariodante hierover inlichten. In afwachting van het duel neemt de koning afscheid van zijn dochter. Polinesso heeft zich opgeworpen om haar eer te verdedigen. In het duel wordt Polinesso dodelijk getroffen door Lurcanio. Deze acht de dood van zijn broer hiermee nog niet voldoende gewroken en roept op tot een nieuw duel. Een onbekende ridder treedt naar voren om voor de prinses te strijden: het blijkt Ariodante te zijn, die verklaart dat Ginevra onschuldig is. De koning begeeft zich onmiddellijk naar zijn dochter, terwijl Dalinda stralend Lurcanio’s hernieuwde aanzoek aanvaardt.

Act I Ginevra, the daughter of the King of Scotland, is in love with Prince Ariodante. Her love is reciprocated, and the couple also has the blessing of Ginevra’s father, who regards Ariodante as his heir to the throne. But the nobleman Polinesso has likewise set his sights on Ginevra and the Scottish throne, and will stop at nothing in the pursuit of his goal. Having failed to woo Ginevra, he learns from her attendant Dalinda that the princess is in love with Ariodante. Dalinda is herself more than a little smitten with Polinesso. He schemes to use the attendant not only to take revenge on Ginevra, but to grab the throne for himself. Taking advantage of Dalinda’s infatuation, he wheedles her into meeting him that evening, disguised as Ginevra. When Lurcanio, Ariodante’s brother, comes to profess his love for Dalinda, she rebuffs him. Act II When Ariodante and Polinesso happen to meet that night, the prince tells of his upcoming marriage. Polinesso feigns surprise: it is he who is the object of Ginevra’s affection, he says, and will prove as much shortly. Soon enough, Ariodante sees with his own eyes how ‘Ginevra’ behaves toward Polinesso. The prince, dismayed, speaks of suicide, but his brother restrains him. Ariodante leaves in utter desperation. Just as the King is to declare Ariodante his heir to the throne, he receives the news

that the prince has thrown himself off a rock and has drowned. After the king has related this disaster to his daughter, Lurcanio tells him that Ginevra’s infidelity drove Ariodante to take his own life. To avenge his brother, Lurcanio challenges anyone claiming to defend Ginevra to a duel. Unable to fathom the accusations and her father’s anger, Ginevra loses her mind. Act III Ariodante has survived his attempted suicide, and sees Dalinda being pursued by Polinesso’s assassins. He manages to deter them. Realizing she has been deceived, Dalinda informs Ariodante of Polinesso’s plot. As the duel approaches, the King disowns his daughter. Polinesso presents himself as the defender of her honour, and is killed by Lurcanio in combat. Lurcanio, however, is not content that his brother’s death is sufficiently avenged, and calls for another duel. An unknown knight comes forward to fight on behalf of the princess: it is Ariodante, who asserts Ginevra’s innocence. The King and his daughter are reconciled, and the radiant Dalinda now accepts Lurcanio’s renewed proposal of marriage.

8

9

ARTISTIEK TEAM EN CAST

ANDREA MARCON (muzikale leiding) staat bekend om zijn interpretaties van barok, klassiek en vroeg romantisch repertoire. De Italiaanse organist, klavecimbelist en dirigent studeerde bij Jean-Claude Zehnder en Hans Martin Linde aan de Schola Can­ torum Basiliensis. In 1997 richtte hij het Orchestra barocca di Venezia op waarmee hij barokopera’s herondekt. Zo leidde hij de hedendaagse premières van Cavalli’s L’Ori­ one, Händels Siroe, re di Persia, Cimarosa’s L’Olimpiade en Galuppi’s L’Olimpiade. Andrea Marcon leidde onder meer de Berliner Philharmoniker, het Symphonie­ orchester des Bayerischen Rundfunks, Rundfunk-Sinfonie­orchester Berlin, Mozar­­t­eum Orchestra Salzburg, Luzern Sinfonie Orchester, Orquesta Ciudad de Granada, de Bremer Philharmoniker, Essener Philharmoniker, Camerata Salzburg, het Stuttgarter Kammerorchester en het Mahler Chamber Orchestra. Voor zijn CD-opnames ontving Andrea Marcon onder meer twee Edisons, een ECHO Klassik, de Vivaldi Award van de Fondazione Giorgio Cini, Choc du Monde de la Musique, Diapason d’or en vier maal de Preis der Deutschen Schallplattenkritik. Toekomst: Vivaldi’s Catone in Utica (Koninklijk Concertgebouw). DNO-debuut

en-Provence), Die Meistersinger von Nürn­ berg (Welsh National Opera), Der Rosen­­­­ kavalier (Glyndebourne), Peter Grimes (La Scala), Hänsel und Gretel (MET New York), De zaak Makropulos (Frankfurt), Wozzeck (Komische Oper Berlin), Un ballo in maschera en La bohème (Bregenzer Festspiele). Voor theater regisseerde hij onder meer The Hairy Ape (Old Vic), The Trial, Annie Get Your Gun, The Government Inspector, Public Enemy (Young Vic), Tales from the Vienna Woods (National Theatre), A Midsummer Night’s Dream (Royal Shake­ speare Company). Richard Jones werd voor de regie van La bête genomineerd voor een Tony Award. Samen met Antony MacDonald werd hij voor Un ballo in maschera uitgeroepen tot ontwerper van het jaar door het prestigieuze Opernwelt, door hetzelfde tijdschrift werd Giulio Cesare in zijn regie onderscheiden als 'productie van het jaar'. Richard Jones ontving onder meer Olivier Awards voor Die Meistersinger von Nürn­ berg en Les Troyens (ENO), Hänsel und Gretel, Lady Macbeth van Mtsensk (ROH Covent Garden) en de award voor ‘outstanding achievement in opera’ (2015). DNO-producties: Mazeppa, Der fliegende Holländer, Jenůfa, Het sluwe vosje en Billy Budd

RICHARD JONES (regie) regisseerde onder meer Die Meistersinger von Nürnberg, La fanciulla del West, Rodelinda (ENO), Anna Nicole (ROH Covent Garden, Brooklyn Academy of Music), Ariodante (Festival d’Aix-

ULTZ (decor en kostuums) werkt regelmatig samen met regisseur Richard Jones, zoals aan Lohengrin (München), Macbeth en Falstaff (Glyndebourne) en Cavalleria rusti­ cana|Pagliacci en The Bitter Tears of Petra

von Kant (ENO), Gloriana en Il trabarro (ROH Covent Garden). De Brit ontwierp decors en kostuums en voor theaterproducties bij The Royal Court Theater, het Young Vic Theatre, National Theater London, The Royals Shakespeare Company en voor West End en Broadway. Bij het Landes­theater Niederbayern regisseerde hij acht opera’s, waarvan meest recent I Capuleti e i Montecchi en Die lustige Witwe. Hij regisseerde bij het Tiroler Landestheater L’elisir d’amore. DNO-debuut MIMI JORDAN SHERIN (licht) werkte in het Verenigd Koninkrijk aan producties bij ROH Covent Garden, Opera North, Glynde­bourne en ENO. De Amerikaanse licht­ontwerper werkte verder bij de grote opera­huizen in Wenen, München, Milaan, Kopenhagen en bij Opéra national du Rhin, de Nederlandse Reisopera, en bij de festivals in Bregenz en Glyndebourne. Buiten Europa was zij o.m. te gast bij New York City Opera, MET New York, Canadian Opera Company, Opera Australia, Glimmerglass Opera en opera­ huizen in Seattle, Washington, Chicago, Tokyo, Tel Aviv. Mimi Jordan Sherin ontving o.m. een American Theatre Wing Award, twee Obie Awards, een Eddy Award en vijf nominaties voor de Drama Desk Award. DNO-productie: Billy Budd LUCY BURGE (choreografie) was eerste solist bij Rambert Dance Company van 1970 tot 1985. Daarnaast trad ze ook op

als gastsolist met Rudolf Nureyev. In GrootBrittannië werkte ze o.m. aan Fiddler on the Roof, Rusalka, Pique dame (Grange Park Opera), Gloriana, L’heure espagnole| Gianni Schicchi (ROH Covent Garden), The Impor­ tance of Being Earnest (Northern Ireland Opera), Maria Stuarda, Carmen (Opera North), La fanciulla del West, Les contes d’Hoffman, Die Meistersinger von Nürn­ berg (ENO) en Ariadne auf Naxos (Glyndebourne). Verder maakte ze de choreo­grafie voor o.m. My Fair Lady (Karls­ruhe), L’enfant et les sortilèges (Bolsjoj­theater), Der Ring des Nibelungen, (Nederlandse Reisopera), Ariodante (Aix-en-Provence), Lohengrin (Bayerische Staatsoper), La favorite (Graz) en Gloriana (Hamburg). DNO-productie: Billy Budd FINN CALDWELL (regie poppenspel en ontwerp poppen) werkte voor poppen- en bewegingsregie aan Dr. Seuss’ The Lorax (Old Vic), Running Wild (Chichester), The Bear (Pins & Needles), Alice’s Adventures Underground (Les Enfants Terrible), Ario­ dante (Aix-en-Provence), The Light Prin­ cess (National Theatre), Warhorse (National Theatre, West End, internationaal), Dream Space (Globe), Rubies in the Attic (Riverside Studios), Shrek The Musical (West End), Climate (Guildhall) en Tom Thumb (Edinburgh Festival, tournee). Toekomst: herneming Running Wild (Regents Park) en de nieuwe musical The Grinning Man (Bristol Old Vic). Finn Caldwell regisseerde o.m. Lardo (Old Red Lion) en The Elephantom

10

(co-regie, National Theatre, West End). DNO-debuut NICK BARNES (ontwerp poppen) studeerde toneel aan de Hull University en theaterontwerp aan de Slade School of Fine Art. Tot voor kort was hij als mede-artistiek leider verbonden aan Blind Summit Theatre dat hij mede heeft opgericht. Het gezel­ schap verzorgde de poppen voor onder meer de openingsceremonie van de Olympische Spelen (2012), Madama Butterfly (ENO, MET New York), Shunkin en The Master and Margarita (Complicite), Faeries (ROH Covent Garden) en Kommilitonen! (Royal Academy of Music). Recent ontwierp hij een grote vuurvogel voor de BBC Proms en poppen voor The Lorax (Old Vic, London) en Mr Popper’s Penguin’s (The Lowry, Salford). DNO-productie: A Dog’s Heart CHING-LIEN WU (instudering koor) studeerde in Taipei en aan het Conservatoire National Supérieur de Musique in Lyon. Ching-Lien Wu was achtereenvolgens koordirigent bij de Opéra de Nantes, het Théâtre du Capitole de Toulouse en bij de Opéra national du Rhin in Straatsburg. Ze was als koordirigent te gast bij de opera­huizen van Montpellier, Rouen en Shanghai. In haar geboorteland was Ching-Lien Wu verantwoordelijk voor de instudering van verschillende operaproducties. Tussen 2001 en 2014 was zij koordirigent aan het Grand Théâtre de Genève. Sinds 1 september

11

2014 is Ching-Lien Wu artistiek leider van het Koor van De Nationale Opera. Ze verzorgde de instudering van Verdi’s Requiem en Wagners Lohengrin die het Koor dit seizoen ten gehore bracht in Het Koninklijk Concertgebouw. DNO-producties: L’amour des trois oran­ ges, Faust, Lohengrin, La bohème, Il viag­ gio a Reims, Macbeth, Benvenuto Cellini, Der Rosenkavalier, Il trovatore en Dialogues des Carmélites LUCA TITTOTO (Il Re di Scozia) won in 2006 de International Opera Competition ‘Giuseppe di Stefano’ (Trapani) voor zijn vertolking van Don Alfonso in Così fan tutte. Op het repertoire van de Italiaanse bas staan rollen in o.m. Guillaume Tell, Tamer­ lano, I puritani, Il trovatore, Otello, La bohè­ me, Don Giovanni, La Cenerentola, Alcina, Medea, Norma, Vivaldi’s La Senna festeg­ giante en Orlando Furioso, en Cavalli’s La calisto. Hij was te gast in theaters en opera­ huizen van Madrid, Milaan, Torino, Bologna, Venetië, München, Versailles, Basel, in Het Koninklijk Concertgebouw en tijdens de festivals van Salzburg (Die Schöpfung o.l.v. Marc Minkowski), Aix-en-Provence, Edinburgh en het Rossini Opera Festival. Toekomst: Raimondo Bidebent Lucia di Lammermoor (Palermo) en Don Basilio Il barbiere di Siviglia (Bologna). DNO-debuut SARAH CONNOLLY (Ariodante) studeerde aan het Royal College of Music, waaraan ze

tegenwoordig als fellow verbonden is. De Britse mezzosopraan was onder meer te gast bij de operahuizen van Londen, Milaan, New York, Parijs, München, Barcelona, Wenen en tijdens de festivals van Glyndebourne en Aix-en-Provence. Op haar repertoire staan rollen als Dido Dido and Aeneas, Der Komponist Ariadne auf Naxos, Phèdre Hippolyte et Aricie, Sesto La clemenza di Tito, Octavian Der Rosenkavalier, Orfeo Orfeo ed Euridice, titelrollen Giulio Cesare, Ariodante, Médée, Maria Stuarda en Agrip­ pina. Toekomst o.m.: Brangäne Tristan und Isolde (Berliner Philharmoniker o.l.v. Sir Simon Rattle, Baden-Baden), Jocaste Oedipe (ROH Covent Garden) en Fricka Das Rheingold en Die Walküre (Bayreuther Festspiele). Ze ontving in 2010 de titel Commander of the Order of the British Empire. DNO-poductie: Giulio Cesare ANETT FRITSCH (Ginevra) studeerde aan de Hochschule für Musik und Theater ‘Felix Mendelssohn Bartholdy’ in Leipzig bij Jürgen Kurth. De Duitse sopraan maakt sinds 2009 deel uit van het ensemble van de Deutsche Oper am Rhein, waar ze rollen zong als Pamina Die Zauberflöte, Blanche Dialogues des Carmélites, Konstanze Die Entführung aus dem Serail, Marie La fille du régiment, Adina L’elisir d’amore en Zdenka Arabella. Ze trad op tijdens het Glyndebourne Festival, de Salzburger Festspiele, de Wiener Festwochen en bij Theater an der Wien, Teatro Real Madrid, De Munt Brussel en bij de Bayerische Staats­oper. Recent en

toekomst: La Contessa di Almaviva Le noz­ ze di Figaro (Salzburg), Cherubino Le nozze di Figaro (München), Donna Elvira Don Gio­ vanni (La Scala), Sifare Mitridate en Micaëla Carmen (ROH Covent Garden). DNO-debuut ANDREW TORTISE (Lurcanio) studeerde aan het Trinity College in Cambridge en wordt momenteel gecoacht door Iris dell’ Acqua. Recent zong de Engelse tenor The Spirit of the Masque Gloriana (ROH Covent Garden), Peter Quint The Turn of the Screw (Lyon), David Die Meistersinger von Nürn­ berg en Ferrando Così fan tutte (Welsh National Opera), Lucano L’incoronazione di Poppea en in Bachs Weihnachtsoratorium (Theater an der Wien) en Matthäus-Passion (Glyndebourne). Toekomst o.m.: Joerodivy Boris Godoenov (ook tijdens BBC Proms), Marzio Mitridate en Kunz Vogelgesang Die Meistersinger von Nürnberg (ROH Covent Garden), en concerten met de Academy of Ancient Music, de Scottish Chamber Orchestra en The Monteverdi Choir onder leiding van Sir John Eliot Gardiner. DNO-producties: De zaak Makropulos en Billy Budd SONIA PRINA (Polinesso) studeerde aan het Conservatorium van Milaan en maakte deel uit van het talentprogramma van La Scala. De Italiaanse alt won onder meer de Premio Abbiati della critica musicale (2006) en de Premio Tiberini d’oro (2014), beide voor beste zanger van het jaar. Hoogtepun-

13

12

ten waren titelrollen Rinaldo (Milaan, Zürich, Glyndebourne), Ascanio in Alba (Salzburger Festspiele), Orlando (Sydney), Tamerlano (München), en Clarice La pietra di paragone (Théâtre du Châtelet). Sonia Prina werkte met dirigenten als Rinaldo Alessandrini, Giovanni Antonini, Ivor Bolton, William Christie, Emmanuelle Haïm, René Jacobs, Marc Minkowski, en regisseurs Robert Carsen, David McVicar, Pier Luigi Pizzi, John Copley en David Alden. DNO-debuut SANDRINE PIAU (Dalinda) maakte naam in het barokrepertoire aan de zijde van dirigenten als William Christie, Emmanuelle Haïm, Nikolaus Harnoncourt, Philippe Herreweghe, René Jacobs, Sigiswald Kuijken, Gustav Leonhardt en Christophe Rousset. Behalve concertant en in recitals is de so­praan te horen in een uitgebreid repertoire met rollen als Donna Anna Don Giovanni, Pamina Die Zauberflöte, Constance Dia­ logues des Carmélites, Cleopatra Giulio Cesare en Morgana Alcina (Parijs), Mélisande Pelléas et Mélisande en Sandrina La fin­ ta giardiniera (Brussel), Poppea L’incorona­ zione di Poppea (Keulen) en Ismene Mitri­ date (Geneve). Recent en toekomst: Zelidie Zaïs en Tusnelda Armino (Wenen), Tytania A Midsummer Night's Dream (Aix-enProvence) en Despina Così fan tutte (Aixen-Provence, New York). DNO-producties: L’incoronazione di Poppea, Tamerlano, L’amour des trois oranges en Alcina

CHRISTOPHER DIFFEY (Odoardo) studeerde aan de Monash University in zijn geboortestad Melbourne en aan de Royal Academy of Music in Londen. Het repertoire van de tenor bestaat uit rollen als Goro Mada­ ma Butterfly, Mercure Orphée aux enfers, Pedrillo Die Entführung aus dem Serail, Fenton Falstaff, Borsa Rigoletto, Alfredo La traviata, Il conte di Almaviva Il barbiere di Siviglia, Rodolfo La bohème en Don José Carmen. Christopher Diffey was te gast bij o.m. Opera North, Scottish Opera, Garden Opera, Opera Holland Park, OperaUpClose en tijdens het Festival d’Aix-en-Provence. Hij werkte met dirigenten als Sir Colin Davis, David Parry, Gustav Leonhardt en René Jacobs. Recent en toekomst: Laerte Mignon (New Sussex Opera), Goro (Bury Court Opera) en Malcom Macbeth (Iford Opera). DNO-debuut TOMOKO MAKUUCHI studeerde onder meer bij Henny Diemer aan het Utrechts Conservatorium en was daarna verbonden aan Opera Studio Nederland. Bij het Parijse Théâtre du Châtelet was de Japanse so­praan understudy van Nathalie Dessay, Rebecca Evans en Barbara Bonney. Haar repertoire vermeldt rollen in Iphigénie en Aulide (met het Radio Kamerorkest), Milhauds L’homme et son désir (tournee Orchestre national de Lille) en Concubine in The Night Banquet (Parijs, New York, Berlijn, Perth). Ze debuteerde aan het Parijse Théâtre des Champs Élysées. Tomoko

Makuuchi is verbonden aan het Koor van De Nationale Opera. DNO-producties: Het sluwe vosje, Writing to Vermeer, Die Frau ohne Schat­ ten, Ercole amante, Parsifal, Lohengrin en Der Rosenkavalier GRACE CARTER studeerde aanvankelijk piano aan het Royal Conservatoire of Scotland, maar stapte over naar zang. Momenteel volgt ze zangles bij Rosemary Joshua en Olivier Lalouette. Recent was de Britse sopraan te horen als Susanna Le nozze di Figaro (Dutch National Opera Academy met het Residentie Orkest), Sopraan The Fairy Queen (Bury Court Opera), Kate Pinkerton Madama Butterfly (Grimebourne Festival), Mademoiselle Silberklang Der Schauspiel­ direktor en Dafne Apollo e Dafne. In concert trad zij op in Händels Messiah en Mozarts Requiem (St-Martin-in-the-Fields), Beethovens Messe in C-Dur (London Symphony Orchestra St Luke’s), Haydns Die Schöp­ fung (St John’s Smith Square) en tijdens het Oxford Lieder Festival. DNO talent-productie: Les mamelles de Tirésias SIDSEL AJA ERIKSEN studeerde in 2014 af aan de Koninklijke Academie voor Muziek in Aarhus. Momenteel volgt ze lessen bij Rosemary Joshua en Olivier Lalouette. De Deense mezzosopraan zong onder meer titelrol Cendrillon van Viardot, Ruggiero Alcina onder leiding van Kenneth Montgomery en Marcellina Le nozze di Figaro

onder leiding van Jonathan Cohen. DNO-productie: L’étoile MARIEKE REUTEN zong in King Arthur (The Guildhall School of Music and Drama Londen) onder leiding van Ton Koopman, in twee geënsceneerde oratoria van Händel (Bozzolo Ensemble) in Duitsland en soleerde in Iphigénie en Aulide (Toneelgroep Hollandia, muziek Cornelis de Bondt). Ze gaf lied­ recitals met werken van Schumann, Strauss, Brahms, Wagner, Copland en Berlioz. Als soliste trad Marieke Reuten op in Suor Angelica als La Zia Principessa en in Little Sweep als Miss Baggot. Ook zingt ze regelmatig in oratoria en werkt ze met moderne componisten. Ze is verbonden aan het Koor van De Nationale Opera. DNO-producties: Parsifal, Der Schatzgrä­ ber, Die Meistersinger von Nürnberg, De speler en Der Rosenkavalier FLOOR VAN DER SLUIS debuteerde op zestienjarige leeftijd bij De Nationale Opera als Barbarina in Le nozze di Figaro. In 2015 studeerde ze af aan het Utrechts Conservatorium bij Henny Diemer. Afgelopen jaar was Floor te horen in La Coruña (Spanje) waar ze de rol van Céfisa in Rossini’s Ermi­ one zong met het Orches­tra Sinfónica de Galícia o.l.v. Alberto Zedda. In 2014 vertolkte ze de rol van Maria Porgy and Bess met het Philips Symfonie Orkest in o.m. het Concertgebouw Amsterdam. Tijdens het Grachtenfestival Amsterdam zong Floor van der Sluis Cherubino in NozzeDonCosi.

14

15

CONCERTO KÖLN

DNO-producties: Le nozze di Figaro, Die Gezeichneten en Iphigénie en Tauride INGEBORG BRÖCHELER volgde haar zang­­opleiding aan de Schumann Akademie bij Jaap Smit. Momenteel studeert ze bij Paula de Wit en Rosemary Joshua. De Nederlandse alt/mezzo zong solistisch in werk van onder meer Bach, Händel, Pergolesi, Fux, Haydn, Mozart, Rossini, Brahms en Duruflé. Ze concerteerde met liederen van Schumann, Elgar, Wagner en Britten. Onder leiding van Kenneth Montgomery vertolkte ze Bradamante in Händels Alcina. Recent en toekomst: Rossini's Messe Solennelle en Haydns Harmoniemesse. DNO-debuut De Nederlandse tenor JOHN VAN HALTEREN was te zien en te horen op het Festival Oude Muziek Utrecht, het Dollard Festival te Groningen, het Festival te Watou in België, het Euriade Festival in Aken en het Festival van Vlaanderen (Bachs Passionen). hij concerteerde in België, Duitsland en Spanje. Ook zong John van Halteren oratoria en liederen in onder meer Het Koninklijk Concertgebouw. Sinds 1996 is hij verbonden aan het Koor van De Nationale Opera. Recent werkte hij solistisch mee aan de cd (en live-opname) bij het boek Altijd piano, muziek in het leven van Hella Haasse van Haasses oudste dochter Ellen van Lelyveld. Recente DNO-producties: Die Gezeichne­ ten, Hercules, Ercole amante, Roméo et Juliette, Armide en Der Rosenkavalier

SATRIYA KRISNA studeerde recent af aan het Conservatorium van Amsterdam bij Henny Diemer. De Indonesische tenor zong Sportin’ Life Porgy and Bess met Studio32 en het Gelders Orkest (2013) en met het Philips Symfonie Orkest in Het Koninklijk Concertgebouw (2014). Hij was understudy voor Moenen in Calliope Tsoupaki’s Mari­ ken in de tuin der lusten (Opera2day). Tijdens de Belvedère Opera Competition 2015 was hij halve finalist. Satriya Krisna zal deelnemen aan het Internationaal Vocalisten Concours 2016. DNO-debuut HARRY TEEUWEN studeerde aan het Sweelinck Conservatorium Amsterdam bij Kevin Smith en in Duitsland bij Hans Günter Grimm. Daarna volgde hij lessen bij David Wilson-Johnson en Peter Harrison. Hij debuteerde bij Opera Zuid in L’étoile (regie Christopher Alden) en zong bij de Vlaamse Opera in Antwerpen en Gent. Harry Teeuwen was te gast bij de ZaterdagMatinee in het Koninklijk Concert­gebouw in Die Liebe der Danae en La fanciulla del West, als solist in Die sieben Todsünden en bij het Vlaams Radio Orkest in Gounods Faust. Hij is verbonden aan het Koor van De Nationale Opera. Recente DNO-producties: La Juive, La fan­ ciulla del West, Billy Budd, L’étoile, Lohen­ grin, La bohème en Der Rosen­kavalier DOMINIC KRAEMER studeerde aan de Royal Academy of Music en St. John’s

College in Cambridge. Hij zong recent Figaro Le nozze di Figaro, Falke Die Fledermaus, Sid Albert Herring, Poeta Prima la musica e poi le parole, en was te horen in L’Orfeo (Münchner Opernfest­spiele). De Britse bariton maakte deel uit van de jonge talent programma’s van Opera Holland Park en Mid Wales Opera. In 2016 treedt hij toe tot het Alvarez Young Artist Programme van Garsington Festival Opera. Daarnaast geeft Dominic Kraemer geregeld concerten en recitals in het Verenigd Konink­rijk en Nederland. Momenteel volgt hij lessen bij Olivier Lalouette en Rosemary Joshua. DNO-debuut MICHAEL WILMERING studeerde bij Henny Diemer en behaalde zijn bachelor cum laude en zijn master met onderscheiding. De Nederlandse bariton won de tweede prijs in de Nationale Ronde van de Stichting Jong Muziektalent en de prijs voor de beste vertolking van een Neder­­lands lied. Op het Internationaal Vocalisten Concours 2014 won hij met pianist Javier Rameix de junioren de persprijs in de categorie Liedduo. In 2015 stond Michael Wilmering in de halve finale van het Belvedère Operaconcours. Hij vertolkte rollen als Figaro/Il conte di Almaviva Le nozze di Figaro, Jake Porgy and Bess, Papageno Die Zauberflöte en Marullo Rigoletto (o.l.v. Patrick Fournillier in Bogota). DNO-productie: Dialogues des Carmélites

CONCERTO KÖLN is al dertig jaar een van de beste orkesten die gespecialiseerd zijn in de historische uitvoeringspraktijk. Het orkest maakte tournees door de Verenigde Staten, Zuidoost-Azië, Noord- en ZuidAmerika, Japan, Israël en speelde in de meeste Europese landen. Het orkest herontdekt met regelmaat bijzondere muziek van vergeten componisten. Voor grootschalige opera- en oratoriumproducties werkt het orkest samen met specialisten zoals Kent Nagano, Ivor Bolton, Daniel Harding, René Jacobs, Marcus Creed, Peter Dijkstra, Laurence Equilbey en Emmanuelle Haïm. Ook werkt Concerto Köln geregeld met zangers als Cecilia Bartoli, Waltraud Meier, Simone Kermes, Johannette Zomer, Philippe Jaroussky, Andreas Scholl en Christoph Prégardien. Cd-opnames van Concerto Köln werden onder meer bekroond met ECHO Klassik- prijzen, een Grammy, Preis der Deutschen Schallplattenkritik, Choc du Monde de la Musique, MIDEM Classic Award, Diapason d’Année en Diapason d’or. In 2012 was Concerto Köln benoemd tot Cultureel Ambassadeur van de Europese Unie. DNO-producties: Samson, Ercole amante en Deidamia

16

17

CONCERTO KÖLN

POPPENSPELERS

NATIONALE OPERA & BALLET

CENTRALE AFDELINGEN

Viool Mayumi Hirasaki Markus Hoffmann Jörg Buschhaus Stephan Sänger Hedwig van der Linde Antje Engel Frauke Pöhl Chiharu Abe Horst-Peter Steffen Wolfgang von Kessinger Monica Waisman Elin Eriksson

Sam Clark Kate Colebrook Louise Kempton Shaun McKee

Raad van Toezicht Voorzitter Jean-François van Boxmeer Else Bos Victor Halberstadt Sir Peter Jonas Barbara Leach Jos Nijhuis Bernadette Langius Pieter Maarten Feenstra Shula Rijxman Corinne Vigreux

De Nationale Opera

De Techniek Frans Huneker, directeur

Directie Algemeen directeur Els van der Plas Directeur De Nationale Opera Pierre Audi Directeur Het Nationale Ballet Ted Brandsen Adjunct-directeur Frans Huneker

Zakelijke leiding Tanja Mlaker

Altviool Antje Sabinski Aino Hildebrandt Niek Idema Nadine Henrichs Cello Jonathan Pesek Jan Kunkel Alexander Scherf

Hobo Peter Tabori Kristin Linde Fagot Lorenzo Alpert Inga Maria Klaucke Hoorn Stephan Katte Alessandro Denabian Trompet Karel Mnuk Almut Rux Pauken Barry Jurjus

CONTINUO Klavecimbel Andrea Marcon Johannes Keller

Contrabas Jean-Michel Forest Rüdiger Kurz

Theorbe Daniele Caminiti Maria Ferré

Fluit Cordula Breuer Manfredo Zimmermann

Cello Jonathan Pesek

Directeur Pierre Audi Chef-dirigent Marc Albrecht Artistieke zaken Jesús Iglesias Noriega, hoofd Dramaturgie Klaus Bertisch

Muziekbibliotheek Ed Versteeg, hoofd Koor Artistiek leider Ching-Lien Wu Zakelijk leider Jannie Fransman Jubileumjaar De Nationale Opera Liesbeth Kruyt, projectleider

Decoratelier Rolf Hauser, hoofd Onderhoud theatertechniek Dirk Bakker, hoofd Toneel- en belichtingsdienst Hugo van Uum, hoofd AVC-dienst Hans-Willem de Haan, hoofd Rekwisietendienst Erik de Haan, hoofd Facilitaire Dienst Martin Haars, hoofd/projectmanager ICT en Informatisering Wim Turksma, hoofd Kostuums, kap en grime Robby Duiveman, directeur Planning Dein Schmidt, manager

Kap- en grimeafdeling Alexander Kinds, hoofd Productie- en voorstellingsleiding Bram de Ronde, hoofd Marketing, Communicatie en Verkoop Sandra Eikelenboom, hoofd Educatie en Participatie Mechteld van Gestel, hoofd Fondsenwerving en Relatiebeheer Eline Danker, hoofd Financiën Mark Straub, financieel manager a.i. Personeel en Organisatie Edmée Stoffele, hoofd Horeca en Publieksbegeleiding Bas Schotsman, hoofd

18

STEUN DE NATIONALE OPERA

19

DE NATIONALE OPERA DANKT

SUBSIDIËNTEN De Nationale Opera brengt al decennia bijzondere muziektheatervoorstellingen van het allerhoogste niveau. Met grote gedrevenheid en artistieke durf werken we aan producties waarin we traditie en vernieuwing samensmeden. Dat bezorgt ons al vele jaren nationale en internationale faam. We zijn artistiek en zakelijk kerngezond en om dat te blijven, hebben we uw steun nodig. Natuurlijk door onze voorstellingen te blijven bezoeken, maar – indien mogelijk – ook door middel van een financiële bijdrage. Met uw steun kunnen wij spraakmakende producties van het allerhoogste niveau blijven maken. Voorstellingen die u verrassen, raken en inspireren! Meer weten? Voor meer informatie over de mogelijkheden, fiscale aspecten en/of het opvragen van de brochure kunt u contact opnemen met Christine Philips via [email protected] of 020 551 8947, of kijken op operaballet.nl/operadonateurs.

SPONSOREN

OPERA & BALLET LOUNGE LEDEN AkzoNobel De Nederlandsche Bank KPMG Loyens & Loeff Stichting Kleyn The Boston Consulting Group

PARTICULIEREN Alle OperaDonateurs en Vrienden van DNO

VRIENDEN VAN DE NATIONALE OPERA

COLOFON

Word Vriend van De Nationale Opera en steun De Nationale Opera! De Vereniging biedt u operafilmavonden, opera­reizen en de exclusieve mogelijkheid tot het bijwonen van repetities. Er is een speciaal Vrienden­ abonnement en u krijgt vijfmaal per seizoen het Vriendenbulletin. Elk najaar verschijnt een fraai Fotojaarboek van het voorafgaande DNO-seizoen.

Redactie Emma Becker Bijdragen Emma Becker (biografieën) Janneke van der Meulen (het verhaal) Vertaling Jonathan Reeder Productie Sander van der Duin Basisontwerp Lesley Moore Opmaak Mark Drillich Beeld Petrovsky&Ramone Druk en afwerking Tuijtel Hardinxveld-­Giessendam Uitgever Nationale Opera & Ballet Postadres Postbus 16822 1001 RH Amsterdam Bezoekadres Amstel 3, Amsterdam T kassa 020 625 5455 kassa&operaballet.nl T kantoor 020 551 8117 [email protected]

Aanmelding of meer informatie: [email protected] of 020 551 8282 (dinsdag 14.00-16.00 uur, woensdag 11.00-13.30 uur). Fidelio, Jonge Vrienden van De Nationale Opera Jonge mensen t/m 29 jaar kunnen lid worden van Fidelio, Jonge Vrienden van DNO. Voor deze leden worden speciale activiteiten georganiseerd, terwijl ook alle activiteiten en voordelen van de Vereniging Vrienden van De Nationale Opera voor hen openstaan Voor meer informatie: [email protected], of kijk op fidelio-opera.nl.

Opera op het witte doek Samengesteld en gepresenteerd door Paul Korenhof: - M. Moesorgski Chovansjtsjina Woensdag 2 maart 2015 19.00 uur Filmzaal Stadhuis, Amsterdam Eendaagse operareizen Voor beide reizen zijn nog enkele kaarten beschikbaar. - C. Gounod Faust Donderdag 4 februari 2016 19.30 uur Aalto-Musiktheater, Essen - G. Verdi Otello Zondag 21 februari 2016 15.00 uur Opera Vlaanderen, Antwerpen

operaballet.nl © Copyright 2015 Nationale Opera & Ballet

20

NATIONALE OPERA & BALLET AGENDA Ballet —

MATA HARI

Ted Brandsen De vrouw, de diva, het mysterie 6 – 25 februari 2016 Ballet — Junior Company

BALLET BUBBLES

Jonge talenten van Het Nationale Ballet 13 – 28 februari 2016 Opera —

CHOVANSJTSJINA

Opera — DNO talent

IL MATRIMONIO SEGRETO / HET GEHEIME HUWELIJK Domenico Cimarosa 18 en 23 maart 2016 Stadsschouwburg Amsterdam Opera —

OPERA FORWARD

Een vooruitstrevend festival met toonaangevend nieuw werk 15 – 25 maart 2016

Modest Moesorgski Opkomst en ondergang van een Russische adellijke familie 27 februari – 20 maart 2016

Ballet —

Opera —

George Balanchine Legendarische meesterwerken 25 maart – 10 april 2016

ONLY THE SOUND REMAINS Kaija Saariaho Hemelse opera 15 – 29 maart 2016

THE BEST OF BALANCHINE

Opera en Ballet —

ROMÉO & JULIETTE Hector Berlioz Eigenzinnige interpretatie van beroemd liefdesdrama 15 april – 1 mei 2016