Architectuur in deSingel
p. 5
Levensecht De performantie van de moderne stad
p. 7
Architectuur maak je mee Dag en Avond van de Architectuur 2015
p. 9
Projecties 5 Verkavelingsverhalen
p. 11 Het huis. De mentor. Het archief Christian Kieckens p. 13 Projecties 6 Bouwen op geschiedenis Reiken naar de toekomst p. 15 Het zoeken naar de logica van een autonome architectuur in Vlaanderen. De generatie van 1974 Boekpresentatie
Beeld cover: deSingel © Eline Ros
Architectuur Architectuur heeft altijd een plek. Maar wat betekent plaats - of de afwezigheid ervan in een tijd die zich door veel beweging en verandering kenmerkt? Kan een plaats nu nog ontworpen worden zoals Le Corbusier dit in Chandigarh in de jaren vijftig probeerde? Of neemt het lokale, het alledaagse leven het over van de kosmopolitische ideeën van de moderne architectuur? Hoe wordt een utopisch project bewoond en welke fundamentele veranderingen ondergaat de architectuur met de tijd? Hoe verhoudt architectuur zich tot de vraag naar identiteit, die steeds weer opnieuw gesteld wordt? Deze fundamentele thema’s bevragen we samen met u in de tentoon stellingen, debatten en lezingen van het Vlaams Architectuurinstituut en deSingel tijdens het seizoen 2015-2016.
za 26 sep 2015 zo 10 jan 2016
Levensecht
De performantie van de moderne stad
De adembenemende maquettes en utopische voorstellingen van moderne naoorlogse steden droegen 50 jaar geleden de belofte van een nieuwe toekomst in zich. Chandigarh, Casablanca en Brasilia veroverden een plaats in het collectieve geheugen als krachtige en ongenaakbare symbolen van het nieuwe, moderne leven. Vijf decennia later is een heel ander beeld ontstaan. Bewoners, architecten en ontwikkelaars veranderden het uitzicht van deze steden op uiteenlopende manieren. Toch bleven een aantal kwaliteiten en waarden onweerlegbaar overeind. De tentoonstelling ‘Levensecht’ benadrukt het vermogen van de moderne architectuur om veranderingsprocessen toe te laten zonder een aantal oorspronkelijke kwaliteiten te verliezen. Volgens curator Tom Avermaete zijn de naoorlogse moderne steden in staat om die individuele en collectieve praktijken een plek te geven. De architecturale keuzes die eraan ten grondslag liggen, waaronder materialen, typologieën, stedelijke morfologie en het karakter van de publieke ruimtes, verdragen dit. De tentoonstelling gaat in op bekende moderne steden als Chandigarh, Casablanca en Brasilia, maar onderzoekt ook minder gekende naoorlogse ensembles in Stockholm, Algiers, Parijs en Lima. Naast origineel archiefmateriaal maken maquettes, foto en film het adaptief vermogen tastbaar. curator Tom Avermaete (hoogleraar TU Delft) productie Vlaams Architectuurinstituut, deSingel internationale kunstcampus met steun van TU Delft Gelijklopend met de tentoonstelling ‘Levensecht’ kan u in de Vitrine van het Vlaams Architectuurinstituut (Beel laag) een intiem portret bekijken van de restauratie van ‘Huis Guiette’, de enige realisatie van Le Corbusier in België.
tentoonstelling | Expo za 26 sep 2015 zo 10 jan 2016 open: wo zo: 14 18 uur en bij voorstellingen gesloten: ma, di en feestdagen €5 tickets te koop bij ingang tentoonstelling
tentoonstellingsgids gratis vai.be | desingel.be
openingsavond vr 25 sep 2015 | 20 uur | Blauwe zaal gratis reserveren: www.vai.be/inschrijven
groepsrondleiding | max. 20 personen € 60 reservering: antwerpenaverechts.be
rondleidingen zo 11 okt, zo 13 dec 2015 | 14 uur €5 reservering:
[email protected]
Chandigarh, India. Een moderne woonwijk getransformeerd door de bewoners © Tom Avermaete
5
za 10 & zo 11 okt 2015
Architectuur maak je mee
Dag & Avond van de Architectuur 2015 Op zondag 11 oktober kan u tijdens de Dag van de Architectuur in heel Vlaanderen en Brussel opengestelde gebouwen bezoeken. De avond voordien, op de Avond van de Architectuur, kan u in deSingel de uitreiking van de Vlaamse Cultuurprijs voor Architectuur bijwonen. Geen opdracht zonder bouwheer, geen gebouw zonder bouwers, geen vergunning zonder bestuurders, geen draagvlak zonder burgers, geen architectuur zonder architect. Een gebouw is steeds vaker het resultaat van samenwerking en cocreatie. Architectuur is inmiddels doorgedrongen in alle hoeken van de samenleving, waar ze zich - prominent of juist discreet - in het alledaagse heeft genesteld. Die cocreatie en beleveniswaarde vormen samen het thema van de Dag van de Architectuur 2015. Op zondag 11 oktober ontdekken we samen met u gebouwen die zich engageren in het alledaagse: crèches, scholen, gezinswoningen, groepswoningen, sporthallen, universiteiten, verzorgingstehuizen, ... Ze bieden comfort en geborgenheid aan wie erin verblijft, maar ze geven ook uitstraling, identiteit en karakter aan hun omgeving. Ze bezitten een architecturale rijkdom die uitblinkt in verknoping en betrokkenheid, een onderwerp dat ook centraal staat in ‘Architectuur middenin’, het recentste ‘Architectuurboek Vlaanderen’. De Dag van de Architectuur is een initiatief van het Vlaams Architectuurinstituut ism. tal van partners Het tweejaarlijkse ‘Architectuurboek Vlaanderen’ biedt telkens opnieuw een update van tendensen in de architecturale productie. ‘Architectuur middenin’, de meest recente editie, bundelt gebouwen die letterlijk en figuurlijk middenin het leven van alledag staan. Het ‘Architectuurboek Vlaanderen’ is te koop voor € 39,50 via www.vai.be of in de boekhandel.
Dag van de Architectuur 2015 zo 11 okt 2015: 10 18 uur diverse locaties in Vlaanderen en Brussel www.dagvandearchitectuur.be
Avond van de Architectuur en Vlaamse Cultuurprijs voor Architectuur za 10 okt 2015 | 20 uur | Rode zaal gratis reserveren: www.vai.be/inschrijven
Untitled from series 'Fictions' © Filip Dujardin
6
7
wo 21 okt 2015 zo 10 jan 2016
Projecties 5
Verkavelingsverhalen
Verkavelingswijken krijgen het vandaag zwaar te verduren. De dichtheid zou er veel te laag zijn, het woningaanbod te weinig gedifferentieerd, de openbare ruimte te schraal, de ecologische voetafdruk te hoog, … Tegelijkertijd blijft de verkavelingswijk voor heel wat mensen de ideale plek om te wonen, net omdat het er rustig, groen en herkenbaar is. Dit sluit niet uit dat verkavelingsbewoners experimenteren met collectieve woonvormen, kleinschalige bedrijvigheid, het samen opwekken van hernieuwbare energie of waterzuivering op schaal van de wijk. De foto hiernaast toont bijvoorbeeld hoe een brandtrap het samenhuizen met studenten mogelijk maakt. De tentoonstelling ‘Verkavelingsverhalen’ grijpt experimenten aan om een breed debat op te starten rond de toekomst van de Vlaamse verkavelingswijk. De expo presenteert de eerste onderzoeksresultaten als een reeks collectieve verhalen. Met workshops in de tentoonstelling zetten we het experiment verder. Daardoor zal het gezicht van ‘Verkavelingsverhalen’ tijdens de looptijd van de tentoonstelling veranderen. Met de reeks ‘Projecties’ bieden het Vlaams Architectuurinstituut en deSingel het bestaand onderzoek in Vlaanderen een podium. Leidraad bij de keuze van de projecten zijn maatschappelijke thema’s en/of het bevragen van de rol van de discipline architectuur in de samenleving. productie Vlaams Architectuurinstituut, deSingel internationale kunstcampus curatoren O swald Devisch (hoofddocent Universiteit Hasselt) en Stefan Siffer (Vlaams Architectuurinstituut) gebaseerd op o nderzoek ‘Verkavelingsverhalen/Tales of the alotment’, Faculteit Kunst en Architectuur, UHasselt met onderzoekers Hasselt Oswald Devisch, Barbara Roosen en Marijn van de Weijer www.verkavelingsverhalen.be ism. U
tentoonstelling | Wandelgangen wo 21 okt 2015 zo 10 jan 2016 open: wo zo: 14 18 uur en bij voorstellingen gesloten: ma, di en feestdagen gratis
presentatie en panelgesprek di 20 okt 2015 I Muziekstudio I 20 uur Na de presentatie van 'Verkavelingsverhalen' geeft Ruth Soenen een kritische reflectie, gevolgd door een nagesprek. gratis I reserveren: www.vai.be/inschrijven
Brandtrap transformeert zolder tot autonome studentenwoning © Oswald Devisch
9
vr 12 feb zo 5 jun 2016
Het huis. De mentor. Het archief
Christian Kieckens Architectuur uit Vlaanderen en Brussel geniet vandaag internationaal grote belangstelling. In de jaren zeventig legden de toen jonge, opkomende architecten de basis voor dit succes. Het Vlaams Architectuurinstituut en deSingel nodigden één van hen uit om een tentoonstelling te maken: Christian Kieckens. ‘Het huis. De mentor. Het archief’ toont de wisselwerking tussen architectuurgeschiedenis, ontwerponderzoek, het docentschap en het gebouwd oeuvre. Drie ‘compagnons de route’ creëren mee het referentiekader: Pieter D’haeseleer, Maarten Lambrechts en Katrien Vandermarliere. Ook het archief van Kieckens dat hij recent aan het Architectuurarchief van de Provincie Antwerpen (APA) schonk, levert materiaal voor de expositie. Kieckens heeft een wereld van architectuur en kunst rondom zich verzameld die hem in staat stelt zich onder te dompelen in wat hij 'het autonome onderzoek van de architectuur' noemt: de kerken van Francesco Borromini, de pyramide van Cheops, Duitse barokkoepels, de Zwitserse neutraliteit, het werk van zijn mentor en vriend Pieter De Bruyne, … Zijn zoektocht naar hoe woord en beeld, theorie en geschiedenis versmelten in verbeelding en gebruik contrasteert met de soms visuele eenvoud van zijn ontwerpen. De docent Kieckens pleit voor eenheid in het ontwerp, voor architectuur waarvan elk onderdeel noodzakelijk is. Niets meer, maar ook niets minder. curatoren P ieter D’haeseleer, Maarten Lambrechts, Katrien Vandermarliere ism. A rchitectuurarchief Provincie Antwerpen (APA) productie Vlaams Architectuurinstituut, deSingel internationale kunstcampus
tentoonstelling | Expo vr 12 feb zo 5 jun 2016 open: wo zo: 14 18 uur en bij voorstellingen gesloten: ma, di en feestdagen €5 openingsavond (zie ook p. 15) do 11 feb 2016 | 20 uur | Blauwe zaal gratis reserveren: www.vai.be/inschrijven
tentoonstellingsgids gratis vai.be | desingel.be rondleidingen zo 13 mrt 2016, zo 8 mei 2016 | 14 uur €5 reservering: tickets@ desingel.be groepsrondleiding | max. 20 pers. € 60 reservering: antwerpenaverechts.be
Crematorium Daelhof, Zemst, 2011-2015 © Niels Donckers
11
wo 16 mrt zo 5 jun 2016
Projecties 6
Bouwen op geschiedenis Reiken naar de toekomst
De stad van de 21ste eeuw heeft nood aan ideeën, beelden en verhalen die haar relevantie bestendigen. Deze tentoonstelling speculeert op een tijdloze onderhuidse logica van de stad die reikt naar een toekomst gebouwd op het verleden. Daarmee creëert de stad een draagkracht om niet alleen onverwachte veranderingen in zich op te nemen, maar ook om te anticiperen en nog niet gekende mogelijkheden te ontwerpen. De stad is niet alleen de woonomgeving. Ze roept ook collectieve beelden op, droombeelden die een tijd tekenen. Het ontwerpend onderzoek van deze tentoonstelling pakt deze beeldvorming op verschillende manieren aan, van zeer praktisch tot zeer speculatief. Het daagt zo uit om een nieuwe stad te verbeelden en met deze verbeelding de stad verder te vormen. Met de reeks ‘Projecties’ geven we het lopend onderzoek in Vlaanderen een podium. Leidraad bij de keuze van de projecten zijn maatschappelijke thema’s en/of het bevragen van de rol van de discipline architectuur in de samenleving. gebaseerd op werk van de Onderzoeksgroep Henry van de Velde, Faculteit Ontwerpwetenschappen, Universiteit Antwerpen curator Lara Schrijver (hoogleraar Universiteit Antwerpen), Stefan Siffer (Vlaams Architectuurinstituut) ism. U niversiteit Antwerpen productie Vlaams Architectuurinstituut, deSingel internationale kunstcampus
tentoonstelling | Wandelgangen wo 16 mrt zo 5 jun 2016 open: wo zo: 14 18 uur en bij voorstellingen gesloten: ma, di en feestdagen gratis openingsdebat di 15 mrt 2016 | 20 uur | Muziekstudio gratis reserveren: www.vai.be/inschrijven
ADSL workshop 2015, Faculteit Ontwerpwetenschappen Universiteit Antwerpen © Niels Donckers
13
do 11 feb 2016
Boekpresentatie
Het zoeken naar de logica van een autonome architectuur in Vlaanderen. De generatie van 1974 In 1974 studeerde architect Christian Kieckens af aan het Sint-Lucasinstituut in Gent. Met hem behaalden ook Marc Dubois, Paul Robbrecht, Hilde Daem en Marie-Josée Van Hee hun diploma. Zij startten een zoektocht naar de autonome logica van de architectuur, steeds in relatie tot kunst en vakmanschap. Waar was deze generatie naar op zoek? Wat dreef hen? Op welke manier hebben deze pioniers de architectuurcultuur in Vlaanderen gevormd? Deze vragen vormen het uitgangspunt van het boek ‘Het zoeken naar de logica van een autonome architectuur in Vlaanderen. De generatie van 1974’. Het boek wordt voorgesteld op do 11 februari 2016 tijdens de opening van de tentoonstelling ‘Het huis. De mentor. Het archief – Christian Kieckens’ in deSingel. redactie dr. Caroline Voet (KU Leuven, Campus Sint-Lucas), dr. Lara Schrijver (Universiteit Antwerpen), dr. Sofie De Caigny (Vlaams Architectuurinstituut), Katrien Vandermarliere met bijdragen van oa. D irk Somers, Fredie Floré, Tony Fretton, Peter Swinnen productie KU Leuven Departement Architectuur, Vlaams Architectuurinstituut en Universiteit Antwerpen Faculteit Ontwerpwetenschappen uitgave Nederlands februari 2016 uitgave Engels juni 2016 Gelijklopend met ‘Het huis. De mentor. Het archief’ kan u in de Vitrine van het Vlaams Architectuurinstituut (Beel laag) een XXL-versie bekijken van het boek ‘Het zoeken naar de logica van een autonome architectuur in Vlaanderen - De generatie van 1974’.
do 11 feb 2016 | 20 uur | Blauwe zaal reserveren: www.vai.be/inschrijven
vlnr: Hilde Daem, Marc Dubois, Paul Robbrecht, Christian Kieckens en Marie-José Van Hee, 1997 © Bart Lenoir
15
deSingel
Architectuur
Tentoonstellingen Lezingen Films Boeken …
www.desingel.be T + 32 (0)3 248 28 28 Desguinlei 25 B-2018 Antwerpen f deSingelArtCity
www.vai.be T + 32 (0)3 242 89 70 Jan van Rijswijcklaan 155 B-2018 Antwerpen f Architectuurinstituut
Het Vlaams Architectuurinstituut wordt betoelaagd door de Vlaamse Gemeenschap. Het programma wordt mee mogelijk gemaakt door Reynaers Aluminium, Groep Bernaerts
deSingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Overheid
mediasponsors
