Archeologisch onderzoek Rijssen Het Opbroek

Archeologisch onderzoek Rijssen Het Opbroek Bureauonderzoek

GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 569

Archeologisch onderzoek Rijssen Het Opbroek Bureauonderzoek


Definitief

Opdrachtgever: Gemeente Rijssen-Holten

Grontmij Nederland B.V. Assen, 13 oktober 2009

DR237239, revisie 0

Administratieve gegevens

Datum opdracht concept

:

21 november 2007

:

14 december 2007

13 oktober 2009

definitief Opdrachtgever

:

Gemeente Rijssen-Holten

Uitvoerder

:

Grontmij Nederland bv mevr. drs. Y. Boekema & mevr. drs. P. Fijma

Bevoegd gezag

:

mevr. drs. S. Wentink

Contactpersoon

Locatie

Provincie Overijssel

:

gemeente

:

Rijssen-Holten

plaats

:

Rijssen

toponiem

:

Het Opbroek

RD-coördinaten

:

NW x: 233.357 / y: 481.173 NO x: 234.265 / y: 481.131 ZW x: 233.425 / y: 480.083 ZO x: 234.535 / y: 479.201

kaartblad

28D Rijssen

afm. plangebied

:

150 hectare

AMK

:

monumentnr.

:

-

Archis II

:

CIS-code

:

25591

DR237239, revisie 0 Pagina 3 van 13

Inhoudsopgave

1 1.1 1.2

Inleiding......................................................................................................................... 5 Algemeen ...................................................................................................................... 5 Aanleiding en doel ........................................................................................................ 5

2 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.4 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.4 2.4.5 2.4.6 2.5

Bureauonderzoek.......................................................................................................... 6 Werkwijze...................................................................................................................... 6 Geologie, geomorfologie en bodem.............................................................................. 6 Geologie........................................................................................................................ 6 Geomorfologie .............................................................................................................. 6 Bodem........................................................................................................................... 7 Hoogtekaart................................................................................................................... 7 Bekende archeologische waarden................................................................................ 7 Indicatieve Kaart Archeologische waarden................................................................... 7 Archeologisch Informatiesysteem (Archis2) ................................................................. 8 Archeologische Monumentenkaart (AMK) .................................................................... 9 Cultuurhistorische Atlas Overijssel ............................................................................... 9 KICH.............................................................................................................................. 9 Historische vereniging................................................................................................... 9 Historische, huidige en toekomstige situatie................................................................. 9

3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3

Archeologische verwachting ....................................................................................... 11 Algemeen .................................................................................................................... 11 Archeologische verwachting Het Opbroek.................................................................. 11 Vroege en Midden Steentijd........................................................................................ 11 Neolithicum tot en met IJzertijd................................................................................... 11 Romeinse Tijd, Middeleeuwen en Nieuwe Tijd........................................................... 12

4

Evaluatie ..................................................................................................................... 13

Bijlage 1:

Locatie Plangebied

Bijlage 2:

Geomorfologische Kaart

Bijlage 3:

Bodemkaart

Bijlage 4:

Hoogtekaart

Bijlage 5:

Bekende en potentiële archeologische waarden

Bijlage 6:

Historische kaart

Bijlage 7:

Archeologische verwachtingskaart


1

Inleiding

1.1 Algemeen In opdracht van de gemeente Rijssen-Holten heeft Grontmij Nederland bv een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor de locatie Het Opbroek te Rijssen. Het onderzoeksgebied bevindt zich ten oosten van de bebouwde kom van Rijssen en wordt aan de noordzijde begrensd door de Leijerweerdsdijk, aan de oostzijde door de N347, aan de zuidzijde door de Enterstraat en aan de westzijde door de Pelmolenweg. De locatie van het plangebied wordt weergegeven in Bijlage 1.Het plangebied heeft een oppervlakte van 150 hectare en bestaat grotendeels uit gras- en akkerland. Er zijn binnen het terrein enkele wegen, huizen en bedrijven aanwezig. 1.2 Aanleiding en doel Aanleiding voor het onderzoek is de geplande realisatie van nieuwbouwplan Het Opbroek. Tijdens de bouw van de woningen en de aanleg van wegen zullen werkzaamheden worden uitgevoerd die de bodem en eventueel aanwezige archeologisch resten kunnen verstoren of vernietigen. Daarom dient voorafgaand aan de werkzaamheden een bureauonderzoek te worden uitgevoerd. Doel van dit Bureauonderzoek is om voorafgaande aan de geplande bodemingrepen te onderzoeken welke archeologische waarden in het plangebied bekend zijn en/of te verwachten zijn. Op basis van hiervan wordt een gespecificeerde archeologische verwachting opgesteld en eventueel aanbevelingen gedaan voor de inrichting en methoden voor het vervolgonderzoek.


2

Bureauonderzoek

2.1 Werkwijze Voor het Bureauonderzoek is gebruik gemaakt van bodemkaarten en van geologische, topografische en historische kaarten, het Archeologisch Informatiesysteem (Archis2) van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM), de Archeologische Monumentenkaart (AMK), de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW), de Cultuurhistorische Atlas van Overijssel en overige relevante literatuur. Aan de hand van een analyse en interpretatie van deze gegevens is een specifieke archeologische verwachting opgesteld. In de navolgende paragrafen wordt eerst ingegaan op de landschapsgenese en ontwikkeling. Het landschap is altijd bepalend geweest voor de bewoningsmogelijkheden van de mens. Het is van belang inzicht te hebben in het landschap om een voorspelling te doen over de locatie(s) van mogelijke bewoningsplaatsen. Daarna zullen de al bekende archeologische waarden in en rond het onderzoeksgebied worden besproken. 2.2

Geologie, geomorfologie en bodem

2.2.1 Geologie Binnen het plangebied komen afzettingen voor uit het Laat-Pleistoceen (zie Tabel 2.1). Deze afzettingen bestaan uit dekzanden van de Formatie van Twente. De zanden zijn door de wind afgezet in de laatste ijstijd, het Weichselien. Hierin kan bodemvorming zijn opgetreden in de vorm van podzolering. Tabel 2.1 Indeling van het Laat-Pleistoceen en het Holoceen chronostratigrafie Kwartair

Holoceen

jaren geleden Subatlanticum

3.000 -

Subboreaal

5.000 -

3.000

Atlanticum

8.000 -

5.000

Boreaal Preboreaal

↓

Pleistoceen

Laat Weichselien (ijstijd)

heden

9.000 -

8.000

10.000 -

9.000

130.000 -

10.000

120.000 -

10.000

2.2.2 Geomorfologie Op De Geomorfologische Kaart van Nederland1 staat weergegeven dat het grootste deel van het plangebied zich bevindt in een vlakte van ten dele verspoelde dekzanden (eenheid 2M9) (Zie Bijlage 2). Het water van de in het voorjaar smeltende sneeuw heeft destijds lokaal vrij veel dekzand opgenomen en dit vervolgens in laag gelegen gebieden weer afgezet. Hierna heeft mogelijk geringe verstuiving plaatsgevonden. Verspreid over het plangebied komen enkele dekzandruggen voor al dan niet met oud-bouwlanddek (eenheden 3K14 en 3L5). In het zuid(westen) van het plangebied bevinden zich gordeldekzandruggen en –welvingen al dan niet met oud-bouwlanddek (eenheden 3K16 en 3L6). Dekzandruggen zijn terreinverheffingen met flauwe hellingen, die grotendeels onder arctische omstandigheden tijdens de laatste ijstijd door de wind zijn gevormd.

1

Stiboka, 1985. Geomorfologische Kaart van Nederland 1:50.000, blad 28 en 29. Stichting voor Bodemkartering, Wa-

geningen.


Bureauonderzoek

2.2.3 Bodem Volgens de bodemkaart2 bestaat het grootste deel van de bodem in het plangebied uit beekeerdgronden met lemig, fijn zand (eenheid pZg23) (zie Bijlage 3). Aan de zuiden westzijde van het plangebied zijn gooreerdgronden met leemarm en zwak lemig zand aanwezig (eenheid pZn21).In het noorden van het plangebied komen op enkele locaties veldpodzolgronden voor, bestaande uit leemarm en zwak lemig fijn zand (eenheid Hn21). In het zuidoosten van het plangebied bevindt zich een zone met moerige eerdgronden, bestaande uit een moerige bovengrond op zand (eenheid vWz). In het uiterste zuiden van het plangebied bevinden zich duinvaaggronden bestaande uit leemarm en zwak lemig fijn zand (eenheid Zd21). Podzolering treedt op in zandgronden waarop een vegetatie voorkomt die zuren afscheidt. Een intact podzolprofiel kenmerkt zich onder andere door een humusrijke bovengrond (A-horizont). Door uitspoeling van humuszuren uit deze A-horizont worden ijzer- en aluminiumdeeltjes uit het onderliggende zand (E-horizont) naar beneden getransporteerd (door hemelwater), waarna ze neerslaan op een bepaalde diepte (B-horizont). De E-horizont of uitspoelingslaag is te herkennen aan de grijze tot lichtgrijze kleur. De B-horizont of inspoelingslaag aan de donkerbruine tot roodbruine kleur. Naar beneden wordt de kleur vaak geleidelijk lichter tot aan het niet door bodemvorming beïnvloede zand (C-horizont). Dit zand is in het algemeen geel en grijs. De geleidelijke overgang van B- naar C-horizont wordt de BC-horizont genoemd. Een belangrijke voorwaarde voor het ontstaan van een podzolprofiel is de verticale doorstroming van hemelwater. Dit gebeurt alleen als het grondwater niet te hoog staat, met andere woorden: het moet een droge bodem zijn. In het algemeen wordt aan deze voorwaarde voldaan op de hogere delen van het dekzandlandschap: de dekzandkoppen en –ruggen. Dit waren in het verleden gunstige locaties voor bewoning. Beekeerdgronden liggen over het algemeen relatief laag in het landschap. Ze waren in het verleden vaak in gebruik als grasland en werden gebruikt voor de beweiding van het vee. De beekeerdgronden gronden bestaan uit een humushoudende bovengrond van gemiddeld 0,2 m dik. Deze eerdlaag ligt direct op de niet door bodemvorming beïnvloedde natuurlijke ondergrond (C-horizont). Rond Rijssen liggen de gronden meestal op de overgang van de enkeerdgronden naar de lager gelegen beekeerdgronden. Gooreerdgronden hebben tevens een eerdlaag en zijn vaak gelegen op de hoger gelegen dekzandruggen of afgesloten laagtes. In deze gebieden is bij de gooreerdgronden een inpoelingshorizont gevormd (B-horizont). Bij de stuifzandgronden bestaat het profiel meestal uit een dik pakket stuifzand met binnen 1,2 m beneden het maaiveld een begraven B-horizont. De moerige eerdgronden liggen in het plangebied als kleine laagtes tussen de beekeerdgronden. Waar de gronden nog niet verstoord zijn, bestaat het profiel uit een venige bovenlaag op de C-horizont. 2.3 Hoogtekaart In bijlage 4 is een hoogtekaart weergegeven. Deze is vervaardigd door bekende NAP-hoogtes te interpoleren. Op de kaart is te zien dat met name het zuidelijke gedeelte van het plangebied relatief hoog gelegen is. Dit heeft te maken met feit dat het zuidelijke gedeelte op de helling van een stuwwal ligt. In het noordelijke gedeelte van het plangebied zijn tevens enkele relatief hogere delen in het landschap te zien. Deze zandkoppen en –ruggen komen overeen met de dekzandruggen en –koppen zoals die worden weergegeven op de geomorfologische kaart. 2.4

Bekende archeologische waarden

2.4.1 Indicatieve Kaart Archeologische waarden De archeologische verwachtingskaart IKAW geeft een gebiedsindeling in vier categorieën weer op basis van de verwachting van archeologische vondsten (gebieden met een zeer lage, lage, 2

Stiboka, 1990. Bodemkaart van Nederland 1:50.000; blad 28 West Almelo. Stichting voor Bodemkartering, Wagenin-

gen.


Bureauonderzoek

middelhoge, dan wel hoge archeologische verwachting). De kaart is voornamelijk gebaseerd op bodemtypen. De IKAW geeft aan dat voor vrijwel het gehele gebied een lage kans bestaat op het aantreffen van archeologische waarden (zie Bijlage 5). In het uiterste noord(oosten) en zuid(westen) zijn zones aanwezig waarvoor een middelhoge kans op het aantreffen van archeologische waarden geldt. 2.4.2 Archeologisch Informatiesysteem (Archis2) In het Archeologisch Informatiesysteem (Archis II) van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) staan bekende archeologische waarnemingen geregistreerd. Uit het plangebied zelf zijn geen waarnemingen bekend. Tabel 2.2 Overzicht van archeologische perioden3 Periode

Tijd

Laat-Paleolithicum (Oude Steentijd)

tot

9.000 v.Chr.

Mesolithicum (Midden Steentijd)

9.000 v.Chr.

-

4.900 v.Chr.

Neolithicum (Nieuwe Steentijd)

5.325 v.Chr.

-

1.900 v.Chr.

Bronstijd

1.900 v.Chr.

-

800 v.Chr.

IJzertijd

800 v.Chr.

-

12 v.Chr.

Romeinse Tijd

12 v.Chr.

-

450 n.Chr.

Vroege Middeleeuwen

450

-

1.050 n.Chr.

Late Middeleeuwen

1.050

-

1.500 n.Chr.

Nieuwe Tijd

1.500

-

heden

Tabel 2.3 Waarnemingen Waarnemingsnummer

Aard

Datering

2578 4938

Keramiek Stenen hamerbijl

Nieuwe Tijd Laat-Neolithicum

26363

Napjessteen

Neolithicum tot IJzertijd

2604

Vuurstenen bijl

Midden-tot Laat-Neolithicum

2600

Bronzen munt

Romeinse tijd

26683

Huisplattegrond, keramiek behorend

Late-Middeleeuwen

bij voormalige havezathe Bevervoorde 35825

Keramiek, gracht behorend bij voor-

Late-Middeleeuwen tot Nieuwe Tijd

malige havezathe Bevervoorde 2541

Vuurstenen bijl

Vroeg- tot Laat-Neolithicum

2603

Gracht, fundering behorend bij voor-

Late-Middeleeuwen

malige havezathe Bevervoorde 2605

Bronzen kokerbijl

Late-Bronstijd

407939

Keramiek

Midden-IJzertijd

Circa 200 m ten westen van het plangebied is een waarneming gedaan (waarnemingsnummer 2578) Het betreft een drievuldigheidskan, een baardman met gezichten van geglazuurd steengoed daterend uit de Nieuwe Tijd (zie Tabel 2.2) en fundamenten, daterend uit de Late Middeleeuwen tot Nieuwe Tijd, behorend bij de Havezathe Oosterhof. In de bebouwde kom van Rijssen zijn diverse waarnemingen gedaan, deze zijn weergegeven in Tabel 2.3.

3

Voor de dateringen is gebruik gemaakt van: Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 1996. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, I: Laat-Paleolithicum. In: Palaeohistoria 37/38 (1995-1996), pp. 71-125. Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 2000. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, II: Mesolithicum. In: Palaeohistoria 39/40 (1997-1998), pp. 99-164. Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 2002. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, III: Neolithicum. In: Palaeohistoria 41/42 (1999-2000), pp. 99-164.


Bureauonderzoek

2.4.3 Archeologische Monumentenkaart (AMK) De AMK is een digitaal bestand van alle bekende behoudenswaardige archeologische terreinen in Nederland, dat door de RACM in samenwerking met de desbetreffende provincie is opgesteld. Op de kaart staan terreinen met archeologische status aangegeven. De kaart baseert zich op gegevens uit Archis. Statustoekenning vindt plaats nadat het terrein is getoetst aan een aantal door de RACM gehanteerde criteria (kwaliteit, zeldzaamheid en contextwaarde). Volgens de AMK zijn in het plangebied geen AMK-terreinen geregistreerd (zie Bijlage 5). Circa 200 m ten westen van het plangebied bevindt zich een terrein van hoge archeologische waarde (Monumentnummer 13620). Het betreft een terrein waarbinnen zich resten van de havezathe “Oosterhof” bevinden. De havezathe dateert uit de Late Middeleeuwen tot Nieuwe Tijd. Binnen de bebouwde kom van Rijssen bevinden zich twee AMK-terreinen. Het gaat om een terrein van archeologische waarde (Monumentnummer 13975), betreffende de laatmiddeleeuwse stadskern van Rijssen. Het tweede terrein is een terrein van hoge archeologische waarde (Monumentnummer 13639). Dit betreft een terrein waarbinnen zich resten van de havezathe “Bevervoorde” bevinden, daterend uit de Late Middeleeuwen tot Nieuwe Tijd. 2.4.4 Cultuurhistorische Atlas Overijssel In aanvulling op de landelijke verwachtingskaarten hebben veel provincies eigen verwachtingskaarten vervaardigd, waarin veel lokale gebiedskennis is opgenomen. Deze kaarten hebben over het algemeen een hoger detailniveau dan de landelijke kaarten. De Cultuurhistorische Atlas van de provincie Gelderland geeft inzicht in de historische landschapsstructuren, bouwkundige monumenten en archeologische vindplaatsen waarden van de regio. Het raadplegen van de Cultuurhistorische Atlas van Overijssel heeft geen aanvullende informatie opgeleverd. 2.4.5 KICH Kennisinfrastructuur Cultuurhistorie heeft alle bekende archeologische en bouwkundige monumenten en historisch-geografische informatie samengebracht in een digitale kaart. Via deze kaart zijn cultuurhistorische waarden eenvoudig per gebied te bekijken. Het raadplegen van KICH heeft voor beide deelgebieden geen aanvullende informatie opgeleverd met betrekking tot archeologie. 2.4.6 Historische vereniging Na contact te hebben gehad met de heer D. Poortman, bestuurlid van de Stichting Oudheidkamer Riessen, bleek dat hij niet over aanvullende archeologische informatie beschikt betreffende het plangebied. Wel maakte hij melding van feit dat het gebied van oorsprong moerasgebied is. In het gemeentearchief is een stuk aanwezig daterend uit eind 1700 waarin melding wordt gemaakt van turf afkomstig uit het gebied. Aan de oostelijke rand van het plangebied werden in de 18e eeuw enkele boerderijtjes gevestigd. 2.5 Historische, huidige en toekomstige situatie Op de historische kaart uit de periode rond 18554 is te zien dat de locatie van het plangebied destijds al Het Opbroek was geheten (zie Bijlage 6). Het Opbroek was indertijd een nat, moerassig, venig gebied. Het was niet ontgonnen en waarschijnlijk laag gelegen. Door het gebied liep in de genoemde periode een beek: de Oosterhofs Beek. Op een historische kaart uit 19225 is te zien dat de verkaveling in die periode ongeveer dezelfde is als die van tegenwoordig. Het grote verschil met de recente topografische kaarten is een spoorlijn die in de periode rond 1922 van de noordwestelijke hoek van het plangebied in zuidoostelijke richting loopt. Tegenwoordig bestaat het plangebied grotendeels uit grasland en akkerland. In de noordoosthoek van Het Opbroek zijn enkele boomgaarden aanwezig. De percelen zijn relatief groot. In het plangebied zijn enkele wegen en sloten aanwezig, die voornamelijk in noord-zuid-richting en 4

Geudeke, P.W. & L. Balk, 1990. Historische Atlas van Nederland 1:50.000, Deel 4: Oost Nederland 1830-1855. Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, Groningen. 5 1922: Chromotopografische kaart des Rijks" op schaal 1 : 25.000.


Bureauonderzoek

noordwest-zuidoost-richting lopen. Verder zijn er woningen en boerderijen in het plangebied aanwezig. Deze concentreren zich voornamelijk langs de wegen. Uit een Klic-melding blijkt dat de kabels en leidingen, waaronder een hogedrukgastransportleiding, in het gebied zich tevens langs de tracés van wegen bevinden. In de toekomst zal in het plangebied woningbouw plaatsvinden. Naast de realisatie van woningbouw en bijbehorende voorzieningen als infrastructuur, groen, water, parkeerplaatsen et cetera, wordt in Het Opbroek ook ruimte geboden aan een sportpark. De planvorming bevindt zich momenteel nog in de startfase.


3

Archeologische verwachting

3.1 Algemeen In het verleden was de mens veel sterker afhankelijk van de mogelijkheden die het landschap bood voor het ontplooien van haar (economische) activiteiten. Men was veel minder in staat het landschap aan te passen aan haar wensen, zoals nu veel meer het geval is. De keuze van mensen om zich op een bepaalde locatie te vestigen, was voor een belangrijk deel afhankelijk van de locale landschappelijke omstandigheden. De factoren die bij deze keuze een rol hebben gespeeld noemen we locatiefactoren. Hierbij moet worden gedacht aan hoge, droge delen van het landschap voor bewoning, vruchtbare gronden voor de akkerbouw, de beschikbaarheid van water en bouwmaterialen, natuurlijke voedselbronnen enzovoorts. Niet al deze factoren kunnen bij onderhavig onderzoek in beeld worden gebracht. Getracht wordt, door voornamelijk te focussen op de bodemkundige en geomorfologische situatie, de hogere droge delen van het landschap in beeld te krijgen. Daarnaast zijn de bekende archeologische gegevens uit de omgeving van het plangebied geïnventariseerd. Op basis hiervan is aan het plangebied een archeologische verwachting toegekend. 3.2 Archeologische verwachting Het Opbroek Op basis van de bodemkundige en geomorfologische situatie van het plangebied en de bekende archeologische gegevens wordt de lage archeologische verwachting voor gedeeltes van het plangebied bijgesteld naar middelhoog voor alle archeologische perioden (zie Bijlage 7). De gebieden die al een middelhoge archeologische verwachting hadden, blijven gehandhaafd. De aanwezigheid van een podzolbodem kan wijzen op relatief hooggelegen gronden die in het verleden gunstige bewoningsplaatsen konden vormen. Ook dekzandruggen- en koppen liggen relatief hoog in het landschap. Omdat er in de omgeving geen vondsten en monumenten zijn geregistreerd wordt de verwachting niet naar hoog bijgesteld. Archeologische waarden kunnen worden aangetroffen in de top van het dekzand. Dit zand is in het plangebied direct onder het maaiveld aanwezig. Niets wijst erop dat er in een bepaalde archeologische periode niet in het gebied verbleven kon worden. Daarom kunnen archeologische waarden worden verwacht uit de Steentijd tot en met de Nieuwe Tijd. Er dient te worden opgemerkt dat tijdens de in het verleden uitgevoerde graafwerkzaamheden ten behoeve van de binnen het plangebied reeds aanwezige huizen, wegen, kabels en leidingen eventueel aanwezige archeologische resten plaatselijk verstoord of vernietigd kunnen zijn. 3.2.1 Vroege en Midden Steentijd In het Paleolithicum en Mesolithicum werd het gebied mogelijk bezocht door nomadische jagers/verzamelaars. Deze trokken door het gebied en sloegen tijdelijke kampen op de relatief hogere delen van het landschap zoals dekzandopduikingen (koppen, ruggen). Archeologische indicatoren uit deze periode bestaan uit (vuur)stenen artefacten, houtskool en sporen van haarden. 3.2.2 Neolithicum tot en met IJzertijd Vanaf de periode van het Neolithicum gingen mensen op vaste plaatsen wonen waar ze nederzettingen bouwden. Verder deed men vanaf deze periode aan akkerbouw en veeteelt. Archeologische indicatoren uit het Neolithicum tot en met de IJzertijd kunnen onder andere bestaan uit sporen (paalkuilen, waterputten, greppels), huttenleem, voor de betreffende periode kenmerkend aardewerk en houtskool.



3.2.3 Romeinse Tijd, Middeleeuwen en Nieuwe Tijd Archeologische indicatoren uit de periode Romeinse Tijd-Nieuwe Tijd kunnen bestaan uit onder andere sporen (paalkuilen, waterputten, greppels, afvalkuilen), funderingsresten, aardewerk, houtskool, metaal, glas en bot.


4

Evaluatie

In opdracht van de gemeente Rijssen-Holten heeft Grontmij Nederland bv een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor de locatie Het Opbroek te Rijssen. In de toekomst zal hier woningbouw worden gerealiseerd. Tijdens de realisering hiervan zullen graafwerkzaamheden worden uitgevoerd die eventueel aanwezige archeologische resten kunnen verstoren of vernietigen. Het doel van het bureauonderzoek was het in kaart brengen van bekende en potentiële archeologische waarden. Op basis van het bureauonderzoek kunnen in delen van het plangebied archeologische waarden worden verwacht. Het gaat om die gedeeltes waar zich dekzandruggen of –koppen bevinden en/of waar een podzolbodem aanwezig is. In de dekzandafzettingen, die direct onder het oppervlak voorkomen kunnen resten worden verwacht uit de periode vanaf de Steentijd tot en met de Nieuwe Tijd. De archeologische belangen dienen op een zorgvuldige manier te worden afgewogen en gewaarborgd in het stedebouwkundig plan. Aangezien het ontwerp voor de toekomstige plannen nog niet gereed is, kan met de resultaten van het archeologisch onderzoek rekening worden gehouden. Dit houdt in dat de gebieden met een middelhoge archeologische verwachtingswaarde en met een intacte bodem in het toekomstige plan ontzien dienen te worden van graafwerkzaamheden. Dit kan zowel kostenbesparend werken alsmede conserverend voor de archeologische resten. Indien het niet mogelijk is om de gebieden met een middelhoge verwachtingswaarde te ontzien, dan dient voorafgaand aan de voorgenomen graafwerkzaamheden een archeologisch Inventariserend Veldonderzoek (IVO) door middel van boringen te laten uitvoeren in de gebieden met een middelhoge archeologische verwachtingswaarde. Doel van een dergelijk onderzoek is het toetsen van de archeologische verwachting die is uitgesproken in het onderhavige Bureauonderzoek. Het IVO bestaat uit het uitvoeren van zes handmatige boringen per hectare. Hierbij wordt de bodemkundige situatie en de aanwezigheid en mate van bodemverstoring vastgelegd. Hierbij kan worden gedacht aan het onderzoeken van de aan- of afwezigheid van een podzolprofiel en de mate van verspoeling van de top van het dekzand en aanwijzingen voor de aanwezigheid van (intacte resten van) archeologische nederzettingen. Bij het onderzoek moet in ogenschouw worden genomen dat de grenzen van de gebieden met een middelhoge verwachting arbitrair zijn, aangezien deze door interpolatie van gegevens zijn verkregen. Tijdens het IVO moeten daarom tevens de grenzen van de gebieden met een middelhoge archeologische verwachtingswaarde vastgesteld worden.


Bijlage 1

Locatie Plangebied

DR237239, revisie 0

Bijlage 2

Geomorfologische Kaart

DR237239, revisie 0

Geomorfologie Opbroek te Rijssen

14-12-2007 Grontmij Nederland bv 235781 / 481487

3K14

3K14 3K14

3L5

Legenda

3K14

3K14

3K14

ONDERZOEKSMELDINGEN

3L5 3K14

TOP10 ((c)TDN)

GEOMORFOLOGIE ((c)Alterra) Wanden Hoge heuvels en ruggen

22783

Terpen

3K14

3L5

Hoge duinen Plateaus

18127 18160 20481

Terrassen

3K14

Plateau-achtige vormen

3L5

Waaiervormige glooiingen

3K1

16678 12512 12256

Niet-waaiervormige glooiingen Lage ruggen en heuvels Welvingen

3K14

3K16

Vlakten Laagten

25591

Ondiepe dalen Matig diepe dalen

19740

3K14

Diepe dalen Water

3K16

Bebouwing

3K16

Overig (Dijken etc) PLAATSNAMEN

3L6 B 3K16 0

2R3 4N8

232678 / 478951

500 m

N

Archis2

Bijlage 4

Hoogtekaart

DR237239, revisie 0

233500

234000

234500

235000

12

12A

15

17

14 Pe

lmo len

we

g

bos 24A bos 16

sdi

3 Le

20

ijer

we

jk

erd

bos

11B ijk

47

rdsd

N3

Leije rwee

16A

bos 16 14C

14B

Leijerweerdsdijk

18

Eversdijk

14

Leijerweerdsdijk

18 Elsmaten

12 10

20A 20

20

8

dijk ee Le

Eversdi

rds

22

jk

ij erw

6 Pel en mol

24

4

20

we g

2

oe tm Wi

Cattelaar

sdi jk

55

26 59

61

61A

61B

Elsmaten

57 bos

61C 63

65 67

69

bos 71

481000

Wethoud

er H H Kortebos

28

71A 73

ln

30

bos 1 bos

bos

bos

3

5 9

bos

bos

11 15

bos

17

19

bos

21

bos

30

bos 4

6 8

Witmoes dijk

10 12

bos

Waterhoek

14 16

18

bos

20

bos

bos

bos 22

75 bos

33

at en

Witmoesdijk

Elsm

77

79

22A

81 bos

bos

bos

Witmoes dijk

26

4

24

Cattelaar

Witmoes dijk

bos bos

bos

bos

bos

landgoed "De Oosterhof"

41 1 Rijssens museum 30 bos

H der H uder ou Wetho Weth

1B Brandweermuseum

bos

Grotebo

Korteb

ersdijk

osln

bos bos

91

bos

Groteboe

. rsdijk

bos N347

93

bos

95

97 6

bos bos

bos Grotebo

99

ersdijk

3

101

Cattelaar

103

Wit

105

mo

esd ijk

Elsma

rh

t en

Oo ste

ofw

bos

Wetho Weth ou uder der H H Korteb

Kaste

osln

ellaa

n

eg

bos

480500

Po lmei

jersd ijk

bos

244

244 bos Oo

ste

Witm

Het .Slot

oes d ijk

rho fwe

bos

g

9

Het Slot

bos Polm e ije

. rsdijk

bos

"Het Opbroek" bos

bos

"Het Opbroek" Cattelaar

250

bos

der H

H Korteb

osln

bos

erh

ofwe

g

Po

jersd

ijk

ap end

ij k

lmei

Elsmaten

Wethou

Oost

bos

Sch

bos

N347

21A 148

H Korteb

osln

150 152

der H

154

Wethou

bos bos

156

Oost O oste erho rhofw fweg eg

158 160 bos 162 164 117

bos 166 168

143

139

117A

170

141 145

172 147 149 151

15

174

119

1A

127

t/m 15

Oost

1I

176 121

e rh

ofwe

at en

125 Elsm

g

61A 178

bos

123 Elsg rave

163 161

n

155 153 159 157

180 165

125

182

167 171

184

173 175 str

aa

t

177

127

Wethou

En ter str

177A

laar

tto

45

Catte

O

der H H Korteb

Gra af

49 47

osln

169

aa t

177B 177C

131 bos

12

ap end

ij k

132A 179

Sch

181 183

134

185

22 bos

1 136

Elsm

3

20

aten

5 7

138 Jo

7A ha n

34 van Ga

17

9

18 l en

11

184B

bos

13

pla nts

oen

15 Opb

480000

16

17 19

roekw eg

21 21B

14

15

91 bos

bos bos bos

93

3 bos

95

bos

11 5

7

bos

22

7A 97 bos

bos 9

bos

eltl

6A 8 Bu

rg

Kn

97A

n

Opb

enb ott

roe

kweg

bos 10

12 bos

bos

bos

bos

99 61

bos

laar

Catte

ter

Sch

En

ape

ndijk

bos

str

3

aat

3

2

begraafplaats Elsmat

24 tenb

e ltln

en

bos

rg Knot

bos

5 5

Bu

120

Opbr

bos

30

11

oekw eg

N 347

mortuarium

bos

13 15 bos Elsgraven

13

18

1

15

bos

188

el t ln

bos

nb

16

bos

K not

te

bos

Sch

ipp

Bu

rg

190

ersd

5 ijk

192

Eff

ij k

ink

4

ap end

194

Sch

101 bos g

101A Tich elwe

bos En

103 ter

Elsslagen en aten Elsmat Elsm

str

aat

196A

bos

bos

sportterrein

105

bos

107 109 6 5 7 111 113 bos

Sch

196B

ip persd ijk

198A 190C

bos

Eff ink

bos

.

bos

bos

tten Bur g Kno

479500

belt

ln

bos

129

bos

131 133 198 198

133A 200 202

bos 2

bos sportterrein

bos

135 204

1 206

bos

137

ma

ten

137A

bos

Els

bos

bos

"Groene Kruisbossen"

bos

bos

bos bos

bos

143

Ent ers

bos

traa t

206B

lweg

bos

Tiche

bos bos

208

bos bos 210 bos

bos

145 bos

214 bos

216 212

Sch ietb

aan

we

g

bos

bos

bos

Elsgraven

218 bos bos

bos

bos

151

bos

bos

bos N347

bos

3

220 bos

bos

bos bos bos 5 bos bos

7 bos bos bos

bos

bos Rijssenseweg

bos

222

bos

bos

224

bos bos

Tiche

lwe g

bos

bos

bos 6

Horstlaa A H ter

bos

bos

bos

bos

6

bos "Hollands Schwarzwald"

n

bos 31

Bie

ste ri j

bos

Rijs

9 bos

bos

bos

Entervee

bos

nw eg

bos

bos

aan we

g

29

0

bos

479000

bos

bos

125

27

bos

bos

Sch ietb

bos

bos

250

bos

500

13

750

bos

11

bos

8

1.000 Meter bos

bos

bos

bos

bos

bos

25 bos bos bos bos 15

Grontmij Nederland BV Cluster Noord Locaties: Assen, Haren, Drachten

bos

bos 11

bos

23 Tichelw

eg

bos

bos bos bos

Project

21

bos

bos

A H ter Horstlaan

ste

rij

Elsgra

1B

Bie

ven

Legenda

bos

bos

Het Opbroek te Rijssen bos

bos

bos 105

19

1

"Klein Zwitserland"

begrenzing plangebied

hoogte (m NAP) Hoog : 12,44

Gemeente Rijssen-Holten Onderdeel

Archeologisch onderzoek Get.

Kaart

478500

Indicatieve hoogtekaart

Laag : 9,00

±

De Biesterij bos

Opdrachtgever

Projectnummer

DR 237239

Tekeningnummer

237239B4

© Grontmij, alle rechten voorbehouden

MO Bijlagenummer

4

Rev.

1

Contr.

PF Dat.

Acc.

JJH Acc.

Datum

20-12-07 GAR-nummer

GAR569

Schaal

1:10.000 CIS-code

25591

sen

sew eg

Bijlage 3

Bodemkaart

DR237239, revisie 0

Bodemkaart Opbroek te Rijssen

14-12-2007 Grontmij Nederland bv 235781 / 481487 zEZ23

pZg23

Legenda Hn21

ONDERZOEKSMELDINGEN TOP10 ((c)TDN)

Hn21

BODEM ((c)Alterra) Associaties Brikgronden

zVz

22783

Hn21

Hn21

Bebouwing

Hn21 pZg23

cHn21

Dijk, bovenlandstrook Dikke eerdgronden

18127 18160

Fluviatiele afz ouder pleistoceen

20481

Groeve, gegraven, mijnstort

Hn21

Kalksteenverweringsgronden

zEZ23

Oude rivierkleigronden

16678 12512 12256

zEZ23

Overige oude kleigronden Ondiepe keileemgronden Leemgronden

cHn21

25591

Zeekleigronden Mariene afz ouder pleistoceen

pZg23

Niet-gerijpte minerale gronden

19740

Oude bewoningsplaatsen

pZn21

Rivierkleigronden Kalkh lutumarme gronden Veengronden Moerige gronden

zEZ23

Water, moeras Podzolgronden Kalkloze zandgronden Kalkhoudende zandgronden PLAATSNAMEN

cHn23 Hd21

Hd21

zEZ23 Zn21

zEZ23

500 m

pZn21

N

Zn21 Zd21

232678 / 478951

0

Archis2

Bijlage 5

Bekende en potentiële archeologische waarden

DR237239, revisie 0

Archeologie Opbroek te Rijssen

14-12-2007 Grontmij Nederland bv 235781 / 481487 2536

Legenda ONDERZOEKSMELDINGEN TOP10 ((c)TDN) WAARNEMINGEN

2604

MONUMENTEN archeologische betekenis

22783

archeologische waarde

13620 2578

hoge archeologische waarde

18127 18160

zeer hoge archeologische waarde

20481

zeer hoge arch waarde, beschermd

IKAW zeer lage trefkans

16678 407939 12512 12256

lage trefkans middelhoge trefkans hoge trefkans lage trefkans (water)

25591

middelhoge trefkans (water) hoge trefkans (water)

19740

water niet gekarteerd

2221

PLAATSNAMEN

13625

0

500 m

N 2548 2581

232678 / 478951

Archis2

Bijlage 6

Historische kaart

DR237239, revisie 0

Bijlage 7


DR237239, revisie 0

233500

234000

234500

235000

12

12A

15

17

14 Pe

lmo len

we

g

bos 24A bos 16

sdi

3 Le

20

ijer

we

jk

erd

bos

11B ijk

47

rdsd

N3

Leije rwee

16A

bos 16 14C

14B

Leijerweerdsdijk

18

Eversdijk

14

Leijerweerdsdijk

18 Elsmaten

12 10

20A 20

20

8

dijk ee Le

Eversdi

rds

22

jk

ij erw

6 Pel en mol

24

4

20

we g

2

oe tm Wi

Cattelaar

sdi jk

55

26 59

61

61A

61B

Elsmaten

57 bos

61C 63

65 67

69

bos 71

481000

Wethoud

er H H Kortebos

28

71A 73

ln

30

bos 1 bos

bos

bos

3

5 9

bos

bos

11 15

bos

17

19

bos

21

bos

30

bos 4

6 8

Witmoes dijk

10 12

bos

Waterhoek

14 16

18

bos

20

bos

bos

bos 22

75 bos

33

at en

Witmoesdijk

Elsm

77

79

22A

81 bos

bos

bos

Witmoes dijk

26

4

24

Cattelaar

Witmoes dijk

bos bos

bos

bos

bos

landgoed "De Oosterhof"

41 1 Rijssens museum 30 bos

H der H uder ou Wetho Weth

1B Brandweermuseum

bos

Grotebo

Korteb

ersdijk

osln

bos bos

91

bos

Groteboe

. rsdijk

bos N347

93

bos

95

97 6

bos bos

bos Grotebo

99

ersdijk

3

101

Cattelaar

103

Wit

105

mo

esd ijk

Elsma

rh

t en

Oo ste

ofw

bos

Wetho Weth ou uder der H H Korteb

Kaste

osln

ellaa

n

eg

bos

480500

Po lmei

jersd ijk

bos

244

244 bos Oo

ste

Witm

Het .Slot

oes d ijk

rho fwe

bos

g

9

Het Slot

bos Polm e ije

. rsdijk

bos

"Het Opbroek" bos

bos

"Het Opbroek" Cattelaar

250

bos

der H

H Korteb

osln

bos

erh

ofwe

g

Po

jersd

ijk

ap end

ij k

lmei

Elsmaten

Wethou

Oost

bos

Sch

bos

N347

21A 148

H Korteb

osln

150 152

der H

154

Wethou

bos bos

156

Oost O oste erho rhofw fweg eg

158 160 bos 162 164 117

bos 166 168

143

139

117A

170

141 145

172 147 149 151

15

174

119

1A

127

t/m 15

Oost

1I

176 121

e rh

ofwe

at en

125 Elsm

g

61A 178

bos

123 Elsg rave

163 161

n

155 153 159 157

180 165

125

182

167 171

184

173 175 str

aa

t

177

127

Wethou

En ter str

177A

laar

tto

45

Catte

O

der H H Korteb

Gra af

49 47

osln

169

aa t

177B 177C

131 bos

12

ap end

ij k

132A 179

Sch

181 183

134

185

22 bos

1 136

Elsm

3

20

aten

5 7

138 Jo

7A ha n

34 van Ga

17

9

18 l en

11

184B

bos

13

pla nts

oen

15 Opb

480000

16

17 19

roekw eg

21 21B

14

15

91 bos

bos bos bos

93

3 bos

95

bos

11 5

7

bos

22

7A 97 bos

bos 9

bos

eltl

6A 8 Bu

rg

Kn

97A

n

Opb

enb ott

roe

kweg

bos 10

12 bos

bos

bos

bos

99 61

bos

laar

Catte

ter

Sch

En

ape

ndijk

bos

str

3

aat

3

2

begraafplaats Elsmat

24 tenb

e ltln

en

bos

rg Knot

bos

5 5

Bu

120

Opbr

bos

30

11

oekw eg

N 347

mortuarium

bos

13 15 bos Elsgraven

13

18

1

15

bos

188

el t ln

bos

nb

16

bos

K not

te

bos

Sch

ipp

Bu

rg

190

ersd

5 ijk

192

Eff

ij k

ink

4

ap end

194

Sch

101 bos g

101A Tich elwe

bos En

103 ter

Elsslagen en aten Elsmat Elsm

str

aat

196A

bos

bos

sportterrein

105

bos

107 109 6 5 7 111 113 bos

Sch

196B

ip persd ijk

198A 190C

bos

Eff ink

bos

.

bos

bos

tten Bur g Kno

479500

belt

ln

bos

129

bos

131 133 198 198

133A 200 202

bos 2

bos sportterrein

bos

135 204

1 206

bos

137

ma

ten

137A

bos

Els

bos

bos

"Groene Kruisbossen"

bos

bos

bos bos

bos

143

Ent ers

bos

traa t

206B

lweg

bos

Tiche

bos bos

208

bos bos 210 bos

bos

145 bos

214 bos

216 212

Sch ietb

aan

we

g

bos

bos

bos

Elsgraven

218 bos bos

bos

bos

151

bos

bos

bos N347

bos

3

220 bos

bos

bos bos bos 5 bos bos

7 bos bos bos

bos

bos Rijssenseweg

bos

222

bos

bos

224

bos bos

Tiche

lwe g

bos

bos

bos 6

Horstlaa A H ter

bos

bos

bos

bos

6

bos "Hollands Schwarzwald"

n

bos 31

Bie

ste ri j

bos

Rijs

9 bos

bos

bos

Entervee

bos

nw eg

bos

bos

aan we

g

29

0

bos

479000

bos

bos

125

27

bos

bos

Sch ietb

bos

bos

250

bos

500

13

750

bos

11

bos

8

1.000 Meter bos

bos

bos

bos

bos

bos

25 bos bos bos bos 15

Grontmij Nederland BV Cluster Noord Locaties: Assen, Haren, Drachten

bos

bos 11

bos

23 Tichelw

eg

bos

bos bos bos

bos

Project

21 bos

bos

rij

Elsgra

A H ter Horstlaan

ste

1B

ven

Bie

bos

Het Opbroek te Rijssen bos

bos

bos 105

19

1

"Klein Zwitserland"

Legenda begrenzing plangebied

archeologische verwachting 478500

middelhoog laag

±

De Biesterij bos

Opdrachtgever

Gemeente Rijssen-Holten Onderdeel

Archeologisch onderzoek Get.

Kaart

Archeologische verwachtingskaart Projectnummer

DR 237239

Tekeningnummer

237239B7

© Grontmij, alle rechten voorbehouden

Bijlagenummer

7

MO Rev.

1

Contr.

PF Dat.

Acc.

JJH Acc.

Datum

20-12-07 GAR-nummer

GAR569

Schaal

1:10.000 CIS-code

25591

sen

sew eg

Archeologisch onderzoek Het Opbroek te Rijssen Inventariserend veldonderzoek


Archeologisch onderzoek Het Opbroek te Rijssen Inventariserend Veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 971

Definitief

ISSN 1573-5710

Opdrachtgever: Gemeente Rijssen-Holten

Grontmij Nederland B.V. Arnhem, 1 april 2011

, revisie

Administratieve gegevens

:

16 juli 2010

concept

:

20 december 2010

definitief

:

1 april 2011

Opdrachtgever

:

Gemeente Rijssen

Uitvoerder

:

Grontmij Nederland bv

Datum opdracht

Mevr. drs. P. Fijma

Bevoegd gezag

:

Mevr. drs. M. Nieuwenhuis (regio-archeoloog)

Contactpersoon

Locatie

Gemeente Rijssen-Holten

:

gemeente

:

Rijssen-Holten

plaats

:

Rijssen

toponiem

:

Het Opbroek

RD-coördinaten

:

N

x: 233.605 / y: 480.957

O

x: 233.480 / y: 480.280

Z

x: 233.758 / y: 479.941

W

x: 233.479 / y: 480.252

kaartblad

28D Rijssen

afm. plangebied

:

circa 18,8 hectare

AMK

:

monumentnr.

:

-

Archis2

:

CIS-code

:

42134 en 42135

, revisie Pagina 3 van 11

Inhoudsopgave

1 1.1 1.2

Inleiding......................................................................................................................... 5 Algemeen ...................................................................................................................... 5 Aanleiding en doel ........................................................................................................ 5

2 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.3 2.3.1

Archeologische verwachting ......................................................................................... 6 Samenvatting Bureauonderzoek .................................................................................. 6 Archeologische verwachtingskaart gemeente Rijssen-Holten...................................... 6 Het Opbroek fase 1B .................................................................................................... 6 Het Opbroek Fase 1A ................................................................................................... 7 Archeologische verwachting Het Opbroek te Rijssen................................................... 7 Specificatie archeologische periodes ........................................................................... 8

3 3.1 3.2 3.3

Veldonderzoek .............................................................................................................. 9 Werkwijze...................................................................................................................... 9 Resultaten booronderzoek............................................................................................ 9 Conclusie Veldonderzoek ........................................................................................... 10

4 4.1 4.2

Evaluatie ..................................................................................................................... 11 Samenvatting en Conclusie ........................................................................................ 11 Advies ......................................................................................................................... 11

Bijlage 1:

Locatie Plangebied

Bijlage 2:

Structuurvisie

Bijlage 3:


Bijlage 4:

Locatie boringen

Bijlage 5:

Boorprofielen


1

Inleiding

1.1 Algemeen In opdracht van de gemeente Rijssen-Holten heeft Grontmij Nederland B.V. een archeologisch onderzoek uitgevoerd ter plaatse van de toekomstige nieuwbouwlocatie Het Opbroek te Rijssen. Het onderzoek heeft bestaan uit het uitvoeren van een inventariserend veldonderzoek door middel van boringen (IVO-B, verkennende fase) en de rapportage hierover. Er is een booronderzoek uitgevoerd met aandacht voor geomorfologie, bodemopbouw en de mate van bodemverstoring. Het plangebied ligt in het buitengebied ten oosten van Rijssen. Het betreft een gebied dat volgens de archeologische verwachtingskaart van de gemeente Rijssen-Holten gedeeltelijk een (middel)hoge verwachtingswaarde heeft en waar de toekomstige bouwactiviteiten zijn gepland zoals aangegeven door de gemeente Rijssen-Holten. De totale oppervlakte van het te onderzoeken terrein bedraagt 18,8 hectare. Feitelijk bestaat het plangebied uit twee deelgebieden; deelgebied A in het noorden en deelgebied B in het zuiden. Het maaiveld ter plaatse van het plangebied ligt gemiddeld op ongeveer 9,5 m + NAP. De exacte locatie van het onderzoeksgebied wordt weergegeven in Bijlage 1. De betreffende werkzaamheden zijn conform de richtlijnen van het handboek Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA 3.2) uitgevoerd. Grontmij beschikt over een eigen opgravingsvergunning afgegeven door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). 1.2 Aanleiding en doel Onderhavig onderzoek is uitgevoerd in het kader van de toekomstige realisatie van een woonwijk in het plangebied. De bodemingrepen die gepaard gaan met de geplande bouwactiviteiten zullen eventueel aanwezige archeologische resten in de bodem verstoren en/of vernietigen. In Bijlage 2 is de structuurvisie van Het Opbroek opgenomen. Op basis van het verwachtingsmodel is binnen het plangebied een Inventariserend Veldonderzoek door middel van boringen (IVO-B verkennende fase) uitgevoerd, waarbij de archeologische verwachting uit het bureauonderzoek in het veld is getoetst en waarbij bekende en potentiële archeologische waarden in kaart zijn gebracht. Op basis van de resultaten van het onderzoek is een nader advies gegeven met betrekking tot de noodzaak van archeologisch vervolgonderzoek. Dit advies dient te worden voorgelegd aan de bevoegde overheid.


2


2.1 Samenvatting Bureauonderzoek1 Grontmij heeft in 2007 een archeologisch Bureauonderzoek uitgevoerd voor Het Opbroek in Rijssen. Hierbij zijn de bekende en potentiële archeologische waarden van het plangebied in kaart gebracht. Op basis van de inventarisatie van de geologische/geomorfologische en bodemkundige aspecten van het plangebied en de bekende archeologische waarden is een specifieke archeologische verwachting opgesteld. Op basis van het bureauonderzoek is de archeologische verwachting voor gedeeltes van het plangebied op middelhoog gesteld voor alle archeologische perioden (zie Bijlage 3). De aanwezigheid van een podzolbodem kan wijzen op relatief hooggelegen gronden die in het verleden gunstige bewoningsplaatsen konden vormen. Ook dekzandruggen- en koppen liggen relatief hoog in het landschap. Omdat er in de omgeving geen vondsten en monumenten zijn geregistreerd is geen hoge archeologische verwachting gegeven. Archeologische waarden kunnen worden aangetroffen in de top van het dekzand. Dit zand is in het plangebied direct onder het maaiveld aanwezig. Het gebied is sinds de vroege prehistorie bewoonbaar geweest. Daarom kunnen archeologische waarden worden verwacht uit de Steentijd tot en met de Nieuwe Tijd. Er dient te worden opgemerkt dat tijdens de in het verleden uitgevoerde graafwerkzaamheden ten behoeve van de binnen het plangebied reeds aanwezige huizen, wegen, kabels en leidingen eventueel aanwezige archeologische resten plaatselijk verstoord of vernietigd kunnen zijn. 2.2 Archeologische verwachtingskaart gemeente Rijssen-Holten De gemeente Rijssen-Holten beschikt over een archeologische verwachtingskaart waaraan het archeologisch beleid is gekoppeld. De archeologische verwachtingskaart van de gemeente Rijssen-Holten2 geeft inzicht in welke mate de kans bestaat om archeologische resten in de bodem aan te treffen (zie Afbeelding 1). Volgens de archeologische waardenkaart (met landschappelijke eenheden) ligt het plangebied op een dekzandvlakte. De trefkans op archeologische waarden is in deze gebieden laag (lichtgeel op Afb. 1). In gebieden met een lage archeologische verwachtingswaarde is geen archeologisch onderzoek noodzakelijk, mits de planlocatie geheel in een lage verwachtingszone ligt. Dat laatste is bij Het Opbroek niet het geval. 2.2.1 Het Opbroek fase 1B De zuidelijke flank van Fase 1B ligt volgens de landschappelijke eenhedenkaart op een dekzandwelving. Dekzandwelvingen hebben op de archeologische verwachtingskaart een middelhoge archeologische verwachtingswaarde (donkergeel op Afbeelding 1). Bij ingrepen dieper dan 40 cm en met een oppervlakte van minimaal 2500 m² is archeologisch onderzoek in dit geval noodzakelijk.

1

Boekema, Y. & P. Fijma, 2007. Archeologisch onderzoek Rijssen het Opbroek. Bureauonderzoek. Grontmij Archeologische Rapporten 569. Grontmij Nederland bv, Assen. 2 Boshoven, E.H., et al, 2008.Gemeente Rijssen-Holten. Een Archeologische inventarisatie, verwachtings- en beleidsadvieskaart. BAAC-rapport V-07.0478. BAAC bv, Deventer.



2.2.2 Het Opbroek Fase 1A In het noordelijke gedeelte van Fase 1A komen dekzandruggen voor. De toppen van de dekzandruggen hebben een hoge archeologische verwachtingswaarde (roze op Afb.1). De flanken van de dekzandruggen hebben een middelhoge archeologische verwachtingswaarde. Bij gebieden met een hoge archeologische verwachtingswaarde is archeologisch onderzoek noodzakelijk bij ingrepen dieper dan 40 cm en met een oppervlakte van minimaal 2500 m² .

Afbeelding 1: Uitsnede uit de archeologische verwachtingskaart van Rijssen-Holten (Bron: Boshoven et al, 2008) 2.3 Archeologische verwachting Het Opbroek te Rijssen In het verleden was de mens sterker afhankelijk van de mogelijkheden die het landschap bood voor het ontplooien van haar (economische en sociale) activiteiten dan tegenwoordig. Men was veel minder in staat het landschap aan te passen aan haar wensen, zoals nu het geval is. De keuze van mensen om zich op een bepaalde locatie te vestigen, was voor een belangrijk deel afhankelijk van de locale landschappelijke omstandigheden. De factoren die bij deze keuze een rol hebben gespeeld noemen we locatiefactoren. Hierbij moet worden gedacht aan hoge, droge



(maar soms ook verdedigbare) delen van het landschap voor bewoning, vruchtbare gronden voor de akkerbouw, weidegebieden in de relatief lager gelegen zones, de beschikbaarheid van water en bouwmaterialen, natuurlijke voedselbronnen enzovoorts. Op basis van de onderzochte aardwetenschappelijke informatie en bekende archeologische waarden kan worden gesteld dat delen van het plangebied een (middel)hoge verwachtingswaarde hebben. Het betreffen gebieden waar sprake is van dekzandwelvingen of –ruggen. Er kunnen archeologische waarden worden verwacht uit de Steentijd tot en met de Nieuwe Tijd (zie Tabel 1). De archeologische waarden kunnen worden aangetroffen in de top van het dekzand. Dit zand is in het plangebied direct onder het maaiveld aanwezig. 2.3.1 Specificatie archeologische periodes Vroege en Midden Steentijd In het Paleolithicum en Mesolithicum werd het gebied mogelijk bezocht door nomadische jagers/verzamelaars. Deze trokken door het gebied en sloegen tijdelijke kampen op de relatief hogere delen van het landschap zoals dekzandopduikingen (koppen, ruggen). Archeologische indicatoren uit deze periode bestaan uit (vuur)stenen artefacten, houtskool en sporen van haarden. Neolithicum tot en met IJzertijd Vanaf de periode van het Neolithicum gingen mensen op vaste plaatsen wonen waar ze nederzettingen bouwden. Verder deed men vanaf deze periode aan akkerbouw en veeteelt. Archeologische indicatoren uit het Neolithicum tot en met de IJzertijd kunnen onder andere bestaan uit sporen (paalkuilen, waterputten, greppels), huttenleem, voor de betreffende periode kenmerkend aardewerk en houtskool. Romeinse Tijd, Middeleeuwen en Nieuwe Tijd Archeologische indicatoren uit de periode Romeinse Tijd-Nieuwe Tijd kunnen bestaan uit onder andere sporen (paalkuilen, waterputten, greppels, afvalkuilen), funderingsresten, aardewerk, houtskool, metaal, glas en bot. Tabel 1: Overzicht van archeologische perioden3 Periode

Tijd

Laat-Paleolithicum (Oude Steentijd)

tot

9.000 v.Chr.

Mesolithicum (Midden Steentijd)

9.000 v.Chr.

-

4.900 v.Chr.

Neolithicum (Nieuwe Steentijd)

5.325 v.Chr.

-

1.900 v.Chr.

Bronstijd

1.900 v.Chr.

-

800 v.Chr.

IJzertijd

800 v.Chr.

-

12 v.Chr.

Romeinse Tijd

12 v.Chr.

-

450 n.Chr.

Vroege Middeleeuwen

450

-

1.050 n.Chr.

Late Middeleeuwen

1.050

-

1.500 n.Chr.

Nieuwe Tijd

1.500

-

heden

3

Voor de dateringen is gebruik gemaakt van: Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 1996. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, I: Laat-Paleolithicum. In: Palaeohistoria 37/38 (1995-1996), pp. 71-125. Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 2000. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, II: Mesolithicum. In: Palaeohistoria 39/40 (1997-1998), pp. 99-164. Lanting, J.N. & J. van der Plicht, 2002. De C14-chronologie van de Nederlandse Pre- en Protohistorie, III: Neolithicum. In: Palaeohistoria 41/42 (1999-2000), pp. 99-164.


3

Veldonderzoek

3.1 Werkwijze Het veldwerk voor het inventariserende veldonderzoek (IVO-B, verkennende fase) is verricht op 9 en 10 augustus en 23 november 2010 door een KNA-archeoloog en een veldbodemkundig karteerder. Hierbij zijn 91 archeologische verricht waarvan 44 in deelgebied A en 47 in deelgebied B. In deelgebied A was voor een gedeelte van het terrein geen betredingstoestemming. Uiteindelijk komt het aantal uitgevoerde boringen in het onderzochte gebied neer op 6 boringen per hectare. De boringen zijn uitgevoerd tot 0,3 m in de C-horizont en tot een maximale diepte van 2 m beneden het maaiveld. De opgeboorde grond is onderzocht op de aanwezigheid van archeologische indicatoren zoals verbrand of bewerkt vuursteen, houtskool, verbrand bot, aardewerk. Verder is gekeken naar bodemverkleuringen die zouden kunnen wijzen op mogelijke vegetatie- en/of cultuurlagen. Relevante lagen zijn gezeefd op een 4 mm zeef. De boorprofielen zijn beschreven conform NEN5104 en de STIBOKA legenda. De boorpunten zijn ingemeten met behulp van GPS. 3.2 Resultaten booronderzoek De locaties van de boringen worden weergegeven in Bijlage 4. De boorprofielen zijn opgenomen in Bijlage 5. Bij het grootste gedeelte van de boorprofielen bestaat de bodem uit zogenaamde AC-profielen. Hierbij ligt de bouwvoor direct op de gele of grijze C-horizont (niet door bodemvorming beïnvloede bodemlaag). Bij geen van de uitgevoerde boringen is podzolering waargenomen. De bouwvoor (Ap-horizont) van de verrichte boringen is gemiddeld 0,35 m dik en donkerbruin van kleur. Meestal bestaat deze laag uit zwak tot matig humeus, zwak tot matig siltig, zeer fijn zand. Soms zijn in de bouwvoor recente puin- of baksteenresten aangetroffen. De C-horizont bestaat over het algemeen uit zwak tot matig siltig, zeer fijn tot matig fijn zand. Deze is geel of grijs van kleur en is soms roesthoudend. Verder zijn bij sommige boringen planten- of houtresten in de C-horizont aangetroffen. Dit duidt op natte en verspoelde omstandigheden. Bij slecht twee boringen is een relatief dikke humeuze bovenlaag aangetroffen. Het betreft boringen 102 en D103. De Humeuze bovenlaag is bij deze boringen respectievelijk 0,6 en 1,0 m dik. Het is donkerbruin van kleur en bestaat uit zwak tot matig humeus, zwak siltig, matig fijn tot zeer fijn zand. Bij boring 102 is deze afwijkende bodemopbouw te verklaren door de locatie van de boring. De boring is namelijk uitgevoerd in een volkstuin. De relatief dikke, humeuze bodemlaag kan daardoor worden verklaard door recente bemesting. Ook bij boring D103 is de afwijkende bodemopbouw te verklaren door de plaats van uitvoering. Deze boring is verricht in een particuliere tuin. Het hele erf van het betreffende huis is relatief hoog gelegen ten opzichte van het overige gedeelte van het plangebied. Waarschijnlijk is hier tuinaarde opgebracht. Bij zes van de uitgevoerde boringen is de bodem tot op relatief grote diepte verstoord. Hierbij is de top van de C-horizont tevens verstoord. In Tabel 2 wordt de verstoringsdiepte per boring in meters beneden het maaiveld weergegeven.


Veldonderzoek

Tabel 2: Verstoringsdieptes per boring

Boringnummer 105 114 213 218 227 C104

Verstoring tot … m -mv 0,6 0,8 0,6 0,8 0,6 1,0

Bij sommige van deze boringen is in de verstoorde lagen recent puin aangetroffen. Bij boring 27 is een scherpe overgang waargenomen tussen de verstoorde lagen en de C-horizont. Dit kan duiden op een afschuiving van het oorspronkelijke profiel. Tijdens het veldonderzoek zijn geen archeologische vondsten of indicatoren aangetroffen. 3.3 Conclusie Veldonderzoek Uit de resultaten van het verkennende booronderzoek blijkt dat de bodem in het plangebied grotendeels kan worden geclassificeerd als beekeerdgronden. Deze gronden liggen meestal relatief laag in het landschap. Daarom werden ze in het verleden niet gezien als gunstige locaties voor bewoning. Tijdens het veldonderzoek zijn geen zandkoppen- of ruggen aangetroffen. Tevens zijn tijdens het veldonderzoek geen aanwijzingen gevonden voor de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen in het plangebied. Op basis van de resultaten van het veldonderzoek kan de archeologische verwachtingswaarde voor het gehele plangebied naar beneden worden bijgesteld. Over het gedeelte van Deelgebied A waarvoor geen betredingstoestemming was ten tijde van het veldonderzoek kan geen uitspraak worden gedaan over de aan- of afwezigheid van (mogelijke) archeologische waarden. Daarvoor moeten eerst verkennende boringen worden uitgevoerd in het betreffende terrein.


4

Evaluatie

4.1 Samenvatting en Conclusie In opdracht van gemeente Rijssen-Holten heeft Grontmij een archeologisch onderzoek uitgevoerd voor de locatie Het Opbroek te Rijssen. Het onderzoek heeft bestaan uit een inventariserend veldonderzoek (verkennende fase) en de rapportage. Op basis van het eerder uitgevoerde Bureauonderzoek en de archeologische verwachtingskaart van de gemeente Rijssen-Holten konden in het plangebied zandkoppen en –ruggen worden verwacht. Deze werden in het verleden gezien als gunstige locaties voor bewoning. Daarom hebben delen van het plangebied een (middel)hoge archeologische verwachtingswaarde. De gemeente eist in dit geval een archeologisch onderzoek in het gehele plangebied. Dit onderzoek heeft bestaan uit een inventariserend veldonderzoek (verkennende fase). Hierbij zijn 6 boringen per hectare uitgevoerd. Uit het veldonderzoek is gebleken dat het plangebied grotendeels bestaat uit beekeerdgronden. Er zijn geen zandkoppen of- ruggen aangetroffen. Ook zijn tijdens het onderzoek geen aanwijzingen aangetroffen voor de aanwezigheid van archeologische waarden in het plangebied. Daarom kan de archeologische verwachtingswaarde voor het plangebied op laag worden gesteld. Bij Deelgebied A kon het veldonderzoek niet geheel worden uitgevoerd wegens het ontbreken van de betredingstoestemming. Voor dit gedeelte van het plangebied kan geen uitspraak worden gedaan over de (mogelijke) aan- of afwezigheid van archeologische waarden. 4.2 Advies Op basis van de resultaten van het inventariserend veldonderzoek wordt voor het grootste gedeelte van het plangebied geen vervolgonderzoek aanbevolen. De voorgenomen bodemingrepen kunnen hier zonder archeologisch voorbehoud worden uitgevoerd. De gemeente RijssenHolten (dhr. J. van Eck en mevr. M. Nieuwenhuis) hebben met dit advies ingestemd. In de conceptrapportage van het onderhavige onderzoek is geadviseerd op in het deel van het plangebied waar geen betredingstoestemming was, voorafgaand aan de vergunningverlening alsnog verkennende boringen uit te voeren. De regio-archeoloog van Rijssen-Holten, mevr. M. Nieuwenhuis, heeft echter aangegeven dat ook dit gedeelte van het plangebied kan worden vrijgegeven op basis van het reeds uitgevoerde onderzoek. Dit zelfde geldt voor de gebieden die zijn gelegen tussen Fase 1A en AB van Het Opbroek. Het onderzoek is gebaseerd op een steekproef. Indien tijdens de uitvoering van graafwerkzaamheden in het plangebied alsnog archeologische resten worden aangetroffen, dient direct contact opgenomen te worden met de bevoegde overheid.


Bijlage 1

Locatie Plangebied

, revisie

Bijlage 2

Structuurvisie

, revisie

Bijlage 2 : Structuurvisie

, revisie

Bijlage 3


, revisie

&

,

'(

!

!'

()

'()

!!

.

,'(

,'(!!'()

$3!'()

,'(!!'()

$#

,

'(

!

!'()

$3!'

()

&

'

###

! '()

$#

! " "

'!

'()

#)

$

'!'()

#

'!'

()

###

'!

'()

#!!/0/

5'(

" " " ! !

#!4

+

!'()

+

: !'()

.

+

!'()

###

'

'()

! !"" ""

#

##

!

$#

& '

(! '()

'

"% :

!

'()

"%

& '(

: !'()

/"*)/

/"*)/

###

" "

!

(!

'()

#* !

'( )

'

$#

&

%-

.

!

" "

8

9

$

#

$ #3

$

##

##

#

! " "

+# #

##

%-

#* !

'( )

$

# 3#

#

2

+

#

*#

*

)

*

)

##

#

##

%-

$

#*

!'()

##*## $#

*

)

.

#'

$#3

%-

'**

!

'()

')

$

#* !

'( )

%-

1'-

$

$# ##

# $# $

*'

%-

'* *!

'()

$ ')

:

*'

#

$

/+'/

$

##

1'-

##

%- '

$#3

.

5'(

1'-

" "

/"#!%-#7#!/

##

'

' (

5

$3

%- '

##

: ;

,-#'= >"#> 0#-

1'-

&(-

'(

q

3

'

$#

""##

"*)5'(

/'6'#!/

7'*#'!

'!! ##

*!#-3

0''(

+5'(4" !!

-'-!7) +:

##

-'-3#-')## &(-

05

1)'

?+'(>#-3!

'(#

; 53:

:

&< 0#:

--:

22" --:

0#

4 4 + 54

+ 5

%-##

= :

9%4-!

Bijlage 4

Locatie boringen

, revisie

Oo ste rh of

bos

we

g

4339

2846 bos 2845

4151

4777

bos

4778

bos

bos 8730 "Het Opbroek" Cattelaar

8731

250

206

bos

4779

bos

Korte

bosln

2844

4147

4144

Wetho ud

er H H

E102 207

Oo ste

209

rho fw

eg 4143

ape n

dijk

bos

4831

Sch

bos

205

210

E105

4833

4140

215

4832

218

4834 21A 4835

204

Wetho uder HH

993

bos bos

216

5027

Korte bo

5026

sln

2027

211

E107

221

219

224

4842 4841 4161 4162

222

9312

bos

bos

9076

220

E110

213

212

117

6269

225

4850

4849 4848

117A 9077

E112

214

119 8903

4166

223

217

226

121 9301

bos

4867 9498

123

4870 4871

949

7

125

6183 8967

n H Ko rtebo sl

227

6270

E117 r Catt elaa

der H

9199 9579

919

9581

5

236

235

237

4845

9580

3

6188

239

8949

1

232

6186

9577

6187

734

7346

4844

6185

9366

231

233

5

5753

6 957

9365

234

8218

8217

at

9449

9448

9151

tra

rs te

En

Weth ou

8

131

2437

230

229

127

4846

7

6189

bos

9

11

9578

184B

13 1821

15

8992

244

17

Op

6190

4847

7A 9150

4168

241

240

242

19

bro e

kwe

g

21

4868 21B

9503

91

4869 bos

bos

246

9504

4872

243

247

6191

93 bos

6192 95

bos

9071

7159 7160

9289

bos

249

22 8953 8951

97 bos

bos

9287

b en

8952 97A

tln

el

Op

t ot

rg

bro

Kn

ekw

eg

Bu

9288

bos

8995

8996

bos

bos

9565

bos

bos

9564

99 1941

2

Kno

tten

belt

ln

at

tra

rs

Catt

te

En

elaa

r

bos

3

bos 5

Burg

bos

1942

VERKLARING: BORING GRENS ONDERZOEKSLOCATIE

4876

9562

9524 9523

Cattelaar

9552

9188

6693

6706

30 9269

8792

9479

8920

1

8919

8918

8895

9512 9334

9057 9445

3

5

6694 9446

9056

9

11 15

17

19

9409bos

9447 21

30 9516 8050

9536

4

8

Witmoe

sdijk

10

8052

8051

12

9355

14 16

8053

bos

18

20

6699

22

8054

9106

75

9308

114 9548

D103 ATS (?) WASPLA

113 9555

SPUITCA B

BGTANK

C104

26

24

9306

C102

Witmoe sdijk

115

9556

100

4761

9203

4762

106

9360

4764 4765 4077

101

116

8

112

924

7 924

4763

Cattelaar

D105

109 bos

9044

9515

108

9359

9043

sdijk

22A

8796

81 8988 bos

Witmoe

9310

8062

9107

8063

8060

8059

8985 79

D101

105

8058

8055 77

8061

bos

9537

6

C200

4087

110

9343

107

bos

rHH oude Weth

9501

102

8799

111 118

Grote

9502

boersd

bosln Korte

9267

9344

117

103

C203

ijk

104

9484

123

8800

9266

8066 6840 91

93

124

126

5801

Grotebo . ersdijk

125

9513

8067 5802 4771

8880

bos

8879 9572

95

9571

9394

9553

97

129

128

9393

6

130

bos 99 8977

101 4772 6

103

4093

934

131

133

4094

0

134

135

Cattelaar

897

105 9395

4095

Korte bosln

9396

137

138

4098

136

HH

4102

oude r

4099

Weth

9554

6541

Polm

eije

140

rsd

ijk

141

6542

4103

142

4149

bos

4148

bos 2847

Oo

4146

ste rh of

Het. Slot

bos

we

g

4339

2846 bos 4151

Polm

4777

eij. e

rsd

bos

bos

4778 bos 8730 "Het Opbroek"

VERKLARING: BORING GRENS ONDERZOEKSLOCATIE GEEN BETREDINGSTOESTEMMING

ijk

Bijlage 5

Boorprofielen

, revisie

Boring:

100

Boring: 0

0 1

-20

weiland Zand, zeer fijn, zwak siltig, matig humeus, zwak wortelhoudend, donkerbruin, Edelmanboor

101 0

0 1

-20

Zand, zeer fijn, zwak siltig, sporen roest, lichtbruin, Edelmanboor 2

Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak roesthoudend, lichtbruin, Edelmanboor

2

maaiveld

weiland Zand, zeer fijn, zwak siltig, zwak humeus, zwak wortelhoudend, donkerbruin, Edelmanboor

maaiveld

50

50 -60

Projectcode: 295452

-60

Opdrachtgever: Grontmij

Datum: 11-8-2010

Boring:

102

Boring: 0

0


103 0

0


1 1 -40

maaiveld

2

50

Zand, zeer fijn, zwak siltig, sporen roest, lichtbruin, Edelmanboor

maaiveld

50 2

-60

Zand, zeer fijn, zwak siltig, sporen roest, lichtgrijs, Edelmanboor

-70

3 100

4 150

5

200

-200

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

104

Boring: 0

0


105 0

0

weiland Zand, zeer fijn, zwak siltig, zwak humeus, donkerbruin, Edelmanboor

1 1 -40


maaiveld 50

maaiveld 50 2

-60


2 3

100

-100

100

Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak grindhoudend, sporen roest, lichtbruin, Edelmanboor

3 4

-130

Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak grindhoudend, lichtbruin, Edelmanboor 150

150 4

5

200

200 5

6

250

250 6

7 7 300

-300

Projectcode: 295452

300

-300


Datum: 11-8-2010

Boring:

106

Boring: 0

0 1


107 0

0


1 -30


2

-40

maaiveld

2

50

Zand, zeer fijn, zwak siltig, lichtbruin, Edelmanboor

maaiveld

50

-70

Projectcode: 295452

-70


Datum: 11-8-2010

Boring:

108

Boring: 0

0 1


109 0

0


1 -30


2

-40

maaiveld

Zand, zeer fijn, zwak siltig, zwak roesthoudend, zwak houthoudend, lichtbruin, Edelmanboor

maaiveld

50

50 2

-70

100 3 -120

Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak grindhoudend, lichtgrijs, Edelmanboor 4 150

5 200

Projectcode: 295452

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

110

Boring: 0

0


111 0

0

1

1

-40

2


-40

Zand, zeer fijn, zwak siltig, zwak roesthoudend, lichtbruin, Edelmanboor

maaiveld

50

-70

Projectcode: 295452

2


maaiveld

50

-70


Datum: 11-8-2010

Boring:

112

Boring: 0

0 1


113 0

0


1 -30


2

-40

maaiveld

2

50

Zand, matig fijn, zwak siltig, sporen roest, lichtbruin, Edelmanboor

maaiveld

50

-70

-70 -80

Projectcode: 295452

Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtgrijs, Edelmanboor


Datum: 11-8-2010

Boring:

114

Boring: 0

0

weiland Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus, zwak wortelhoudend, donkerbruin, Edelmanboor

115 0

0

1

akker Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus, donkerbruin, Edelmanboor

1

maaiveld

maaiveld

50

50

-50

Zand, matig grof, zwak siltig, zwak roesthoudend, lichtbruin, Edelmanboor 2

-80

Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak grindhoudend, lichtgrijs, Edelmanboor 100

100 3

-110

-110

Zand, zeer fijn, matig siltig, grijsbruin, Zuigerboor 4 150

5

200

Projectcode: 295452

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

116

Boring: 0

0


117 0

0

akker Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus, zwak baksteenhoudend, donkerbruin, Edelmanboor

1

1

-40

maaiveld

-45

Zand, matig grof, zwak siltig, zwak roesthoudend, licht geelbruin, Edelmanboor

50 2 -80

Projectcode: 295452

Zand, matig grof, matig siltig, zwak roesthoudend, geelbruin, Edelmanboor

maaiveld 50 2

-80


Datum: 11-8-2010

Boring:

118

Boring: 0

0


123 0

0

weiland Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, donkerbruin, Edelmanboor

1 1

-30

maaiveld 50

Zand, matig grof, matig siltig, matig roesthoudend, licht beigebruin, Edelmanboor

maaiveld

-50

Zand, matig grof, zwak siltig, matig roesthoudend, zwak grindhoudend, licht geelbruin, Edelmanboor

50 2

-80

100

3

-120

Zand, matig fijn, matig siltig, zwak grindig, licht grijsbruin, Zuigerboor 4 150

5

-180

Zand, matig fijn, zwak siltig, grijsbruin, Zuigerboor 200 6

-230

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

124

Boring: 0

0


125 0

0

akker Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, donkerbruin, Edelmanboor

1 1 -40

Zand, matig grof, matig siltig, zwak roesthoudend, licht geelbruin, Edelmanboor

maaiveld 50

maaiveld 50

-50

Zand, matig grof, matig siltig, sporen roest, licht beigebruin, Edelmanboor

2 2 -80

Projectcode: 295452

-80


Datum: 11-8-2010

Boring:

126

Boring: 0

0


128 0

0 1


1 -30

Zand, matig grof, zwak siltig, zwak roesthoudend, licht geelbruin, Edelmanboor

-40

Zand, matig grof, matig siltig, matig roesthoudend, licht geelbruin, Edelmanboor

maaiveld 50

maaiveld 50 2

2

-80

3 -100

100

Zand, matig fijn, matig siltig, resten planten, resten hout, bruingrijs, Zuigerboor 4

150

5

200

Projectcode: 295452

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

129

Boring: 0

0


130 0

0

1


1

maaiveld

-45

Zand, matig grof, matig siltig, bruinbeige, Edelmanboor

50

maaiveld 50

-50

Zand, matig grof, matig siltig, zwak roesthoudend, licht witbruin, Edelmanboor

2 2

-80

100 3 -120

Zand, matig fijn, matig siltig, zwak grindig, licht witbruin, Zuigerboor 4 150

5 200

6 -240

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

131

Boring: 0

0


133 0

0

1

1

-40

2


-40


maaiveld

50


maaiveld 50 2

-70 -80

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

134

Boring: 0

0


135 0

0

1

akker Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak baksteenhoudend, zwak wortelhoudend, donkerbruin, Edelmanboor

1

maaiveld

-45

Zand, matig grof, matig siltig, zwak roesthoudend, bruinbeige, Edelmanboor

50 2 -80

Projectcode: 295452

maaiveld 50

-50

Zand, matig grof, zwak siltig, matig roesthoudend, resten planten, beige, Edelmanboor -80


Datum: 11-8-2010

Boring:

136

Boring: 0

0


137 0

0

1

akker Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak wortelhoudend, donkerbruin, Edelmanboor

1 -40

Zand, matig grof, matig siltig, zwak roesthoudend, resten planten, bruinbeige, Edelmanboor

maaiveld 50 2

maaiveld

-45

Zand, matig grof, matig siltig, matig roesthoudend, geelbeige, Edelmanboor

50 2

-80

Projectcode: 295452

-80


Datum: 11-8-2010

Boring:

138

Boring: 0

0

1

akker Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, zwak baksteenhoudend, donkerbruin, Edelmanboor

140 0

0


1 -35


maaiveld 50

-40

Zand, matig grof, matig siltig, matig roesthoudend, licht geelbruin, Edelmanboor

maaiveld 50

2 2 -80

100 3 -120

Zand, matig fijn, matig siltig, zwak grindig, licht grijsbruin, Zuigerboor 4 150

5 200

6

Projectcode: 295452

-230


Datum: 11-8-2010

Boring:

141

Boring: 0

0


142 0

0


1

1

-35 -40

Zand, matig grof, matig siltig, matig roesthoudend, bruin, Edelmanboor

maaiveld 50

Zand, matig grof, matig siltig, zwak roesthoudend, licht beigebruin, Edelmanboor

maaiveld 50

2

2

-80

100

3 -120

Zand, matig grof, zwak siltig, zwak grindig, lichtbruin, Zuigerboor 4 150

5 200

Projectcode: 295452

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

143

Boring: 0

0


204 0

0 1


1 -30

maaiveld 50

-45 -50


Zand, zeer fijn, zwak siltig, zwak roesthoudend, bruingeel, Edelmanboor

maaiveld 50 2

3 -100

100

Zand, matig fijn, zwak siltig, laagjes grind, lichtbruin, Edelmanboor 4

150

5

200

6

250

7

-290

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

205

Boring: 0

0 1


206 0

0


1 -30

Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak roesthoudend, bruingeel, Edelmanboor

2

maaiveld 50

-40


maaiveld 50

-60

2

100 3

-140

Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtgrijs, Edelmanboor

150 4

-190

Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtbruin, Edelmanboor

200 5

-240

Zand, matig grof, zwak siltig, grijs, Edelmanboor

250 6

-290

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

207

Boring: 0

0 1


209 0

0 1

-30

-30


2

maaiveld


50


maaiveld 50 2

-70

3 -100

100


150

5

200

Projectcode: 295452

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

210

Boring: 0

0 1


211 0

0


1 -30

Zand, matig fijn, zwak siltig, sporen roest, bruingeel, Edelmanboor

2

maaiveld

maaiveld

50

-45


50

-70

Projectcode: 295452

-70


Datum: 11-8-2010

Boring:

212

Boring: 0

0


213 0

0

1


1 -40

2

Zand, zeer fijn, zwak siltig, grijswit, Edelmanboor

maaiveld

50

maaiveld

-45

50 -60

-70

Projectcode: 295452

-70

Zand, zeer fijn, matig siltig, lichtgrijs, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtbruin, Edelmanboor


Datum: 11-8-2010

Boring:

214

Boring: 0

0 1


215 0

0

akker Zand, matig fijn, matig siltig, sterk humeus, zwak wortelhoudend, donkerbruin

1 -30

2

maaiveld 50

-50

Zand, matig fijn, zwak siltig, matig roesthoudend, bruinoranje, Edelmanboor

-40

Zand, matig fijn, matig siltig, grijsgeel

50 2

100

3

-120

Zand, matig fijn, zwak siltig, matig houthoudend, grijs 4 150 -160

Zand, matig fijn, zwak siltig, donkergrijs 5

-200

200

Zand, matig fijn, zwak siltig, donkergrijs

6 250

-270

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

216

Boring: 0

0

akker Zand, matig fijn, matig siltig, sterk humeus, donkerbruin

217 0

0

1


1

-40

-40

Zand, matig fijn, matig siltig, sterk humeus, licht geelgrijs

50 2

Zand, matig fijn, matig siltig, geelbeige

50 2

-90

Projectcode: 295452

-90


Datum: 11-8-2010

Boring:

218

Boring: 0

0


219 0

0 1

-20


1 2

maaiveld

weiland Zand, zeer fijn, zwak siltig, matig humeus, matig wortelhoudend, donkerbruin, Edelmanboor

maaiveld

50

50

-70 -80

Zand, matig fijn, zwak siltig, sporen roest, lichtbruin, Edelmanboor 100

-100

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

220

Boring: 0

0 1

-20


221 0

0 1



-30


2 2

maaiveld

maaiveld

50

50

-70

Projectcode: 295452

-70


Datum: 11-8-2010

Boring:

222

Boring: 0

0 1

-20


223 0

0 1


-30


2 2

weiland Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus, zwak wortelhoudend, sporen kolen, donkerbruin, Edelmanboor

maaiveld

maaiveld

50

50

-70

3 100

-120

Zand, matig fijn, zwak siltig, matig grindhoudend, licht grijsbruin, Edelmanboor 4 150

5 200

-200

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

224

Boring: 0

0


225 0

0 1


1 -30 -40


maaiveld 50 2


2

maaiveld 50

-70

-90


100 3

150 4

5 200

-200

Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtgrijs, Zuigerboor 6

250

7

-290

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

226

Boring: 0

0 1


227 0

0


1

-30


2

maaiveld

maaiveld

50

50 -60 -70

Projectcode: 295452

-70



Datum: 11-8-2010

Boring:

229

Boring: 0

0


230 0

0 1


1 -30


-40

Zand, matig fijn, matig siltig, geelbeige

50

maaiveld 50

2

2 -70 -80

Zand, matig fijn, zwak siltig, resten hout, zwak grindhoudend, lichtbruin, Edelmanboor 100 3

150 4

-200

200

Zand, matig fijn, zwak siltig, licht grijsbruin, Zuigerboor

5

250 6

7

Projectcode: 295452

-290


Datum: 11-8-2010

Boring:

231

Boring: 0

0 1

-20

232 0

0 1

Zand, zeer fijn, matig siltig, zwak roesthoudend, bruingeel, Edelmanboor

2

maaiveld 50


-50



-30

Zand, matig fijn, matig siltig, grijsgeel 50 2

-70 -80

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

233

Boring: 0

0


234 0

0


1

1

-40

maaiveld

-45


50

Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel

50 2

-70

-90

Zand, matig fijn, matig siltig, zwak roesthoudend, geelbeige

100 3 -120

Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgrijs 4 150

5 200

Projectcode: 295452

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

235

Boring: 0

0


236 0

0 1


1 -30


-40

2


maaiveld

50

maaiveld 50 2

-70

3 -100

100

Zand, matig fijn, zwak siltig, licht grijsbruin, Edelmanboor 4

150

5

200

Projectcode: 295452

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

237

Boring: 0

0

akker Zand, matig fijn, matig siltig, donkerbruin

239 0

0

1

akker Zand, matig fijn, matig siltig, zwak wortelhoudend, donkerbruin

1

-40

-40

Zand, matig fijn, matig siltig, grijsgeel

50 2


50 2

-80

Projectcode: 295452

-80


Datum: 11-8-2010

Boring:

240

Boring: 0

0


241 0

0

1

weiland Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak humeus, sporen kolen, sporen baksteen, zwak wortelhoudend, donkerbruin, Edelmanboor

1 -40

2


maaiveld

50

maaiveld 50

-50


-70 -80

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

242

Boring: 0

0


243 0

0

1


1

-40

-40

Zand, matig fijn, sterk siltig, lichtgrijs 50

Zand, matig fijn, sterk siltig, lichtgrijs 50 2

2 -80 -90

Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgrijs

100 3

150 4

200 5

250

-250

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

244

Boring: 0

0


246 0

0


1 1 -40

50

Zand, matig fijn, zwak siltig, sporen roest, bruingeel, Edelmanboor

maaiveld

-50


50 2

2

-90

100 3

150 4

200 -210

Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtbruin, Zuigerboor

5

250 6

-290

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

247

Boring: 0

0 1


0

249 0


-30

Zand, matig fijn, zwak siltig, grijswit, Edelmanboor

2

-40

Zand, matig fijn, matig siltig, zwak roesthoudend, lichtgrijs

maaiveld 50

50

-70 -80

Zand, matig fijn, sterk siltig, matig roesthoudend, lichtgrijs 100

-120


150

200

Projectcode: 295452

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

C102

Boring: 0

0 1

-20


C104 0

0

Zand, zeer fijn, zwak siltig, lichtbruin, Edelmanboor


1

2

maaiveld

maaiveld

50

50

-50

Zand, zeer fijn, zwak siltig, zwak humeus, donkerbruin, Edelmanboor

-60

Zand, zeer fijn, zwak siltig, zwak roesthoudend, lichtbruin, Edelmanboor

2

3

-100

100

Zand, matig fijn, zwak siltig, matig grindhoudend, zwak houthoudend, zwak roesthoudend, licht bruingrijs, Edelmanboor 4


150

150

5

200

-100

100

4

-200

Projectcode: 295452

200

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

C200

Boring: 0

0


C203 0

0

1


1 -35

Zand, matig grof, matig siltig, zwak roesthoudend, licht beigebruin, Edelmanboor

maaiveld 50

-40

Zand, matig grof, zwak siltig, zwak roesthoudend, licht beigebruin, Edelmanboor

maaiveld 50

2 2

100

3

3

100

-100

Zand, zeer fijn, zwak siltig, licht grijsbruin, Zuigerboor

-110

Zand, matig fijn, matig siltig, bruingrijs, Zuigerboor 4 4 150

-150

150 5

Zand, matig grof, zwak siltig, lichtgrijs, Zuigerboor

-170

Zand, matig grof, zwak siltig, grijsbruin, Zuigerboor

5

6 200

-200

Projectcode: 295452

200

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

D101

Boring: 0

0


D103 0

0

weiland Zand, matig fijn, zwak siltig, matig humeus, zwak wortelhoudend, donkerbruin, Edelmanboor

1 1 -40

Zand, matig fijn, zwak siltig, sporen roest, zwak grindhoudend, lichtbruin, Edelmanboor

maaiveld 50

maaiveld 50

2

3 100

-100

Zand, matig fijn, zwak siltig, sporen roest, lichtbruin, Edelmanboor 4

100

-100

Zand, zeer fijn, zwak siltig, zwak roesthoudend, lichtbruin, Edelmanboor -130

150

5

200

-200

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Boring:

D105

Boring: 0

0 1


E102 0

0 1

-30

2

maaiveld 50

-50


-30

Zand, zeer fijn, zwak siltig, matig roesthoudend, bruinoranje, Edelmanboor Zand, zeer fijn, zwak siltig, sporen roest, lichtbruin, Edelmanboor


maaiveld 50 2

-70 -80

Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak grindhoudend, sporen hout, lichtgrijs, Edelmanboor 100 3

150 4

5 200

Projectcode: 295452

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

E105

Boring: 0

0 1


E107 0

0


1 -30 -35

maaiveld 50

Zand, zeer fijn, matig siltig, matig roesthoudend, bruinoranje, Edelmanboor Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtbruin, Edelmanboor

2

-40


maaiveld 50 2

-90

100


100 3 3

-130

-130



4

4

5 200

5 -200

Projectcode: 295452

200

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

e110

Boring: 0

0


E112 0

0 1


1 -30


-40


50

maaiveld 50 2

2 -80

Zand, matig fijn, zwak siltig, lichtgrijs, Edelmanboor 100

100 3 3

-140


150

150 4

4

5 200

-200

Projectcode: 295452

200

-200


Datum: 11-8-2010

Boring:

E117 0

0


1

-40


maaiveld 50 2

-90

Zand, matig fijn, zwak siltig, zwak grindhoudend, zwak houthoudend, lichtbruin, Edelmanboor

100 3

150 4

5 200

-200

Projectcode: 295452


Datum: 11-8-2010

Legenda (conform NEN 5104) grind

klei

geur

Grind, siltig

Klei, zwak siltig

Grind, zwak zandig

Klei, matig siltig

geen geur zwakke geur matige geur sterke geur

Grind, matig zandig

Klei, sterk siltig

Grind, sterk zandig

Klei, uiterst siltig

Grind, uiterst zandig

Klei, zwak zandig

uiterste geur

olie geen olie-water reactie zwakke olie-water reactie matige olie-water reactie sterke olie-water reactie Klei, matig zandig

Klei, sterk zandig

zand

uiterste olie-water reactie

p.i.d.-waarde >0

Zand, kleiïg

>1 >10 Zand, zwak siltig

>100

leem

>1000

Zand, matig siltig

Leem, zwak zandig

>10000

Zand, sterk siltig

Leem, sterk zandig

monsters geroerd monster

Zand, uiterst siltig

overige toevoegingen

ongeroerd monster

zwak humeus

veen Veen, mineraalarm

matig humeus

overig bijzonder bestanddeel

Veen, zwak kleiïg

sterk humeus

Gemiddeld hoogste grondwaterstand grondwaterstand

Veen, sterk kleiïg

zwak grindig

Veen, zwak zandig

matig grindig

Veen, sterk zandig

sterk grindig

Gemiddeld laagste grondwaterstand slib

water

peilbuis blinde buis

casing

hoogste grondwaterstand gemiddelde grondwaterstand laagste grondwaterstand

bentoniet afdichting

filter

Archeologisch onderzoek Rijssen Het Opbroek

Recommend Documents