Concept – 30 maart 2016
Kenmerk: B2016/u@@
Verslag Commissievergadering Waterketen van woensdag 30 maart 2016 Aanwezig: J. van Hoek (voorzitter, ChristenUnie/SGP), J. Alberts (Ouderenpartij), H. Petter (CDA), P. de Reus (Algemene Waterschapspartij), M.J. Seijger (CDA), P.R.C.M. Schnellen (Bedrijven), W.A. Siebring (Landbouw), K. de Vries (ChristenUnie), L. Waanders-Waanders (Water Natuurlijk) en J. Westerhof (Water Natuurlijk). Ambtelijk: M.J.L.A. Langeslag-Linssen (secretaris commissie, directielid), R. te Velde, J. Jogems, T.J. Voskamp (verslag). Afwezig met kennisgeving: R.K. van der Veen (Algemene Waterschapspartij), R.A.W.L.C. Ekelmans (Bedrijven), G. Engberts (SGP), A.F. Kolkman (Fractie Kolkman), P. Rijtema (VVD)
Onderwerp I. Informerend 1. Presentatie ‘KlimaatActieve Stad’
Omschrijving Susan Lijzenga verzorgt een presentatie. Bedrijven: Wie is leading in het KAS-dossier en wie betaalt de maatregelen? Beantwoording: Het waterschap is vooral initiërend en zorgt voor kennisontwikkeling. In het voorbeeld van de stadsbeek in Enschede zijn de kosten in totaal € 15 mln. Daar heeft waterschap € 1 mln bijdrage toegezegd. Dat is de enige toezegging van het waterschap. Enschede is verantwoordelijk dat het de totale financiering van de stadsbeek rond komt. WN: De laatste tijd is er veel aandacht voor grondwateroverlast in de pers. De gemeente Enschede geeft in haar reactie aan dat de bewoner verantwoordelijk is voor de afwatering van het perceel. Hoe zit dat precies? Beantwoording: De eigenaar is verantwoordelijk voor het opvangen en afvoeren van hemelwater op het eigen perceel. De gemeente is verantwoordelijk voor het grondwater. Maar er zijn en blijven grensproblemen. Waterschap heeft de afgelopen periode via intensief ambtelijk en bestuurlijk contact de gemeente ondersteund in het aanpak van de grondwateroverlast. AWP: Als de burger het opgevangen hemelwater niet goed kwijt kan. Wie is dan verantwoordelijk? Beantwoording: dit is inderdaad een voorbeeld waarbij goed moet worden gekeken hoe de verantwoordelijkheden liggen en waar het knelpunt precies zit.
1
Onderwerp
Omschrijving Bedrijven: KAS kent veel betrokkenen, maar blijkbaar wordt door geen enkele partij de grondwaterproblematiek opgepakt. Hoe zit dat? Beantwoording: de gemeente is primair aan zet om maatregelen te nemen tegen de grondwateroverlast in de stad. De Vries: Is de grondwaterproblematiek in alle steden identiek? Beantwoording: Nee, de grondwaterproblematiek is afhankelijk van de ligging van de steden en wijken in de stad. Wel is het zo dat deze winter als gevolg van het natte weer grondwaterstand hoog is. Bedrijven: Hoe zit het met het noordelijk gebied? Met name in buitengebied zijn er veel problemen met slechte riolering. Bieden de rioleringsplannen aanknopingspunten? Beantwoording: Het rioleringsplan biedt bij uitstek de aanknopingspunten om slechte riolering aan te pakken. De gemeente betrekt het waterschap bij het opstellen van deze plannen. CDA: Let op dat de problemen van de stad niet op het buitengebied worden afgewenteld. Als voorbeeld de afwenteling van de wateroverlast in Ootmarsum op Agelo. Ook paar dagen na regenbui staat het water nog op de percelen. Betrek ook burgers bij de ideeën achter KAS
2. Toelichting beleidsnotitie harmonisatie lozingseisen rioolwaterzuivering
Beantwoording: de website van Vechtstromen geeft veel informatie over de problematiek en oplossingen rond de KAS. Hans Ellenbroek verzorgt een presentatie. Fractie bedrijven is benieuwd of het gepresenteerde beleid ook geldt voor bedrijven. De heer Ellenbroek antwoordt dat het gepresenteerde beleidskader alleen geldt voor communale installaties. Echter, de immissietoets geldt wel voor directe lozingen op oppervlaktewater door bedrijven. Fractie concludeert dat de verruiming dus niet geldt voor bedrijven. De heer Ellenbroek reageert dat het geen verruiming betreft. Er wordt met gelijke maten gemeten bij lozing op oppervlaktewater. Fractie WaterNatuurlijk vraagt hoe omgegaan wordt met de lozingen vanuit ziekenhuizen. Dit vanuit het oogpunt van medicijnresten die in dat afvalwater aanwezig kunnen zijn. De heer Ellenbroek antwoordt dat ziekenhuizen hun afvalwater lozen op het riool, dus niet direct op oppervlaktewater lozen. Fractie AWP signaleert dat steeds meer bedrijven over gaan tot kringloopsluiting, dus afhaken. Dit vraagt een integrale kijk van het waterschap op ontwikkelingen in de afvalwaterketen als het gaat om beslissingen inzake de rioolwaterzuiveringen. De heer Ellenbroek antwoordt dat in het beheergebied er bedrijven zijn die zelf zuiveren. Bij bedrijven die kunnen of gaan afhaken wordt vanuit een integrale kijk, maar met een focus op het optimaal functioneren van de communale zuivering, naar maatwerk gezocht. 2
Onderwerp
Omschrijving Fractie AWP stelt dat gelet op de gepresenteerde ontwikkelingen, zoals afkoppelen van hemelwater, de afvalwaterstroom geconcentreerder wordt. Dit maakt toepassing van andere technologieën mogelijk. De heer Ellenbroek geeft aan dat dit onderkend wordt en dat het waterschap met diverse partijen samenwerkt om de mogelijkheden van deze technologieën te verkennen. Overigens is er bij het afkoppelen van regenwater geen directe noodzaak voor het toepassen van andere technologieën. Driekwart van de tijd is het al droog. Wel presteren de bestaande technologieën beter naarmate sprake is van minder aanvoer van regenwater. Fractie CDA vraagt of er naast aandacht voor het verwijderen van verontreiniging uit afvalwater er ook aandacht is voor het voorkomen dat verontreinigingen in de afvalwaterketen komen. De heer Ellenbroek antwoordt dat dit het geval is. Bijvoorbeeld voor de medicijnrestenproblematiek wordt op nationaal niveau een ketenaanpak vormgegeven. Fractie Bedrijven merkt op dat in de presentatie de zinsnede; ‘’harmonisatie kostenneutraal door maatwerk’’ doet vermoeden dat de slager zijn eigen vlees keurt. De heer Ellenbroek geeft aan dat het waterschap in deze weliswaar beide petten op heeft, maar er geen verstrengeling optreedt. In het dagelijks bestuur zijn de beide verantwoordelijkheden bij twee verschillende portefeuillehouders belegd. Daarnaast wordt handhaving van eigen installaties ook door handhavers van buurwaterschappen uitgevoerd. Fractie CU/SGP is benieuwd naar het financiële plaatje. Maatwerk resulteert volgens de fractie in financiële ruimte. Daarnaast stelt de fractie de vraag of we door deze beleidsharmonisatie de KRW-opgaven nog wel gaan halen. De heer Ellenbroek benadrukt dat het slechts tijdelijke ruimte betreft. Het meerjareninvesteringsprogramma voorziet in het op de stand van de techniek brengen van de laatste rwzi’s van Vechtstromen, waar dit nu nog niet voor geldt. Dus, er is eerder sprake van een extra, weliswaar voorziene, financiële inspanning dan dat er sprake is van financiële ruimte. Fractie Landbouw stelt dat landbouwemissies continu vanuit de Europese Unie onder druk staan. De landbouw mag niet afgerekend worden op emissies uit rwzi’s. De fractie vraagt hoe Vechtstromen dit gaat communiceren naar de Europese Unie. De voorzitter antwoordt dat Vechtstromen een integrale aanpak van emissies hanteert. Waterkwaliteitsgegevens worden op nationaal niveau verzameld en aan de Europese Unie gerapporteerd.
II. Algemeen 3. Opening 4. Verslag vergadering 6 januari 2016
De voorzitter opent de commissievergadering om 11.20 uur Tekstueel en inhoudelijk: Fractie bedrijven geeft aan dat in het verslag melding wordt gemaakt van het Arbobeleidsplan. 3
Onderwerp
Omschrijving Naast het Arbobeleidsplan gaat het de fractie ook om het Arbojaarverslag. Beide documenten worden in de commissie bestuur en organiseren behandeld. Daarnaast is de fractie van mening dat de passage over het gesprek van enkele fractieleden met de secretaris aanpassing behoeft. Zo dient de term secretaris vervangen te worden door directielid en dient er uitgebreider ingegaan te worden op de wijze waarop de procedure verlopen is. De secretaris stelt voor om een tekstvoorstel te maken dat de fractie kan beoordelen. Met instemming van de fractie wordt dit aan het verslag toegevoegd. De fractie stemt in met dit voorstel. Tekst via Secretaris Fractie ChristenUnie/SGP merkt op dat in het verslag de opmerkingen van de fractie met betrekking tot de slibgistingsinstallatie in Goor niet verwerkt zijn. De fractie overhandigt de vragen aan de secretaris voor beantwoording in het verslag. Het gaat om de volgende zaken: Op 21 januari 2015 is er een presentatie gegeven over noodzakelijke investeringen bij de biogasinstallaties. Voor Goor werd aangegeven dat er € 0,5 mj nodig is voor o.a. de veiligheid. Nu wordt voor het open houden nog eens € 0,6 mj gevraagd; dat maakt het totaal van € 1,1 mj. Ook werd aangegeven dat sluiten van de slibvergisting € 2,8 mj gaat kosten. 1. Welke rol speelt Slibverwerking Noord Brabant (SNB) hierin? 2. Wordt er in Moerdijk een impuls gegeven aan een energiefabriek met exploitatie problemen, waar we als aandeelhouder niet omheen kunnen? 3. In dit licht is de situatie Goor moeilijk te verkopen, volgt Enschede? 4. Waarvoor dienen de investeringen dan nog? 5. Alleen ter kennisgeving? maar toch naar commissie voor advies? Antwoorden: 1. SNB speelt hierin geen rol. 2. Niet van toepassing. 3. In Goor wordt de slibgistingsinstallatie, vooralsnog tijdelijk uit bedrijf genomen. Deze heeft nog een restwaarde van € 2,8 mj, zodat het zinvol is naar een andere bestemming om te zien. In Enschede is de gistingsinstallatie afgeschreven, ofwel restwaarde € 0. Daardoor ligt definitieve uit bedrijfname het meest voor de hand. 4. Er moeten in Goor te zijner tijd beperkte investeringen worden gedaan om de sliblijn weer optimaal in te richten, zonder gistingsinstallatie. Die investeringen moeten echter ook worden gedaan wanneer de gistingsinstallatie te zijner tijd definitief buiten bedrijf wordt gesteld, respectievelijk. een andere bestemming krijgt. 4
Onderwerp 5. Ingekomen stukken en mededelingen a. Stand van zaken biogasveiligheid (taskforce)
Omschrijving 5. Nadere besluitvorming is nu nog niet aan de orde.
Fractie Bedrijven vraagt om een toelichting op de afbeeldingen. De secretaris geeft deze. Geconcludeerd wordt dat de afbeeldingen beter omgedraaid kunnen worden en de toelichting onderdeel moet worden in het verslag. Het betreft onderstaande toelichting: 1. Afbeelding ‘’lijnorganisatie biogasveiligheid’’ gaat over de lijn van verantwoordelijkheid. Van AB naar DB naar directie, eenheidsmanagers en teamleiders. Onder de Teamleiders werken de senior-medewerkers die de dagelijkse inhoudelijke en functionele sturing doen op de locaties en dus dagelijks te maken hebben met biogasveiligheid. 2. Afbeelding “organogram Atex-team’’ geeft de structuur van het ATEX-team weer. Daarbij vertegenwoordigen de blauwe lijnen de aansturing. De groene lijnen geven weer welke interactie op inhoud/kennis/ervaring plaatsvindt om te zorgen dat de juiste beslissingen worden genomen. Fractie Bedrijven vraagt om een toelichting op de audit in Waterkrachtverband. De secretaris geeft aan dat dit betekent dat het ene waterschap een audit uitvoert bij het andere waterschap. Dit naar aanleiding van de calamiteit op de rwzi Raalte. Fractie Bedrijven benadrukt in de discussie over dit onderwerp dat het wenselijk is aan te sluiten bij de gangbare terminologie. Dat wil zeggen interne audits worden gedaan door medewerkers van de eigen organisatie. Externe audits door medewerkers van andere organisaties. De secretaris zegt toe dit mee te nemen. Noot: Het omdraaien van de afbeeldingen is op 1/4/2016 in de notitie doorgevoerd. Fractie CU/SGP merkt op bij het kopje ‘Moeten’, dat op de rwzi Goor de afgelopen jaren geen aanpassingen zijn doorgevoerd. De fractie vraagt zich af of het niet in stand houden van de gistingsinstallatie in Goor ingegeven is vanuit de situatie bij SNB, omdat we daar aandeelhouder zijn. De heer Jogems antwoordt dat in de vorige commissievergadering het besluit van het dagelijks bestuur is toegelicht en besproken. Een brede afweging lag ten grondslag aan het besluit om op dit moment niet te investeren in Goor. Op de rwzi Hengelo en de rwzi Emmen is voldoende vergistingscapaciteit beschikbaar om al het slib van Vechtstromen te verwerken. Er is dus geen relatie tussen sluiting Goor en de leverantie van slib aan SNB in Moerdijk . De fractie concludeert dat een financiële afweging ten grondslag heeft gelegen aan het niet investeren in Goor. 5
Onderwerp
Omschrijving Fractie Bedrijven vraagt naar het onderscheid tussen het adviesteam en het kernteam binnen Waterkracht. De voorzitter geeft aan dat beantwoording zal plaatsvinden via het verslag. Het antwoord op deze vraag luidt: Er zijn verschillende benamingen in omloop voor dezelfde club mensen. In 2014 was de naam kennisteam en nu heet het adviesteam. Waar het op neer komt is dat er in dit team kennis over biogasveiligheid vanuit de deelnemende waterschappen bijeen gebracht is en dit team als vraagbaak dient voor de waterschappen. Daarnaast bezoekt dit team volgens een afgestemde planning de biogaslocaties van de waterschappen om daar met de lokale betrokkenen relevante veiligheidsissues door te nemen zoals documenten, organisatie, de waarnemingen tijdens de rondgang, etc. De daaruit voortgekomen adviezen biedt het team op papier aan te bieden.
b. Voortgang biogasveiligheid rioolwaterzuivering Emmen in relatie tot exploitatie
De bezoeken van het team worden in de organisatie audits genoemd, maar die status mogen ze niet hebben. Het betreffen geen formele bezoeken met officiële rapportages en de leden van het team zijn geen opgeleide auditors. Het heeft meer het karakter van leren van elkaar. Het team vraagt hoe er met bepaalde zaken omgaan wordt en geeft aan hoe andere collega’s er mee omgaan. Daardoor ontstaat kennisuitwisseling wat moet leiden tot andere inzichten en verbeteringen.
De voorzitter concludeert met instemming van de commissie dat het onderwerp voldoende is besproken. Fractie Landbouw is teleurgesteld over de extra exploitatiekosten en vraagt of er nog meer kosten te verwachten zijn. Tevens is de fractie onaangenaam verrast dat het biogasfilter niet veilig is, terwijl het een relatief nieuw installatieonderdeel is. Fractie Bedrijven vraagt een toelichting op het feit dat volgens het stuk het dagelijks bestuur in 2015 al geïnformeerd is over de extra exploitatiekosten. Fractie CU/SGP vraagt of de installatie op de open dag op 2 april wel operationeel en veilig is. Fractie WaterNatuurlijk vraagt hoe er omgegaan wordt met de extra kosten. De heer te Velde stelt dat op de open dag de installatie veilig is, maar nog niet operationeel. Op dit moment valt nog niet nauwkeurig aan te geven wanneer de installatie wel in bedrijf genomen kan worden.
6
Onderwerp
Omschrijving De secretaris vult aan dat de informatie richting het dagelijks bestuur in maart 2015 inzake de extra exploitatiekosten onderdeel was van het besluit hoe om te gaan met de extra exploitatiekosten in 2015 ten gevolge van de aanpassing van de biogasinstallatie. Tevens licht de secretaris toe dat het biofilter na opstart van de warmtekrachtkoppelingen in de aangepaste configuratie niet goed functioneerde. Reden om de installatie uit te schakelen en met de aannemer/ leverancier te spreken. Fractie AWP vraagt wat er mis is gegaan. Heeft het waterschap wel de juiste specificaties meegeven aan de leverancier? Is het niet wenselijk dat binnen de organisatie een discussie wordt gevoerd vanuit de techniek over nieuwe ontwikkelingen? Tevens vraagt de fractie of de installatie nog binnen de emissie-eisen blijft. De secretaris antwoordt dat het waterschap zich niet kan permitteren dat de installatie zolang stilstaat. Een gesprek met de aannemer/leverancier ligt dan voor de hand. De heer Jogems vult aan dat de installatie aan de emissie-eisen voldoet.
De voorzitter concludeert met instemming van de commissie dat het onderwerp voldoende is besproken. c. Stand van zaken Energiefabriek Fractie AWP vraagt of bij een volgende commissievergadering ook Hengelo informatie over de onderhoudskosten meegenomen kan worden. De heer te Velde antwoordt dat dit mogelijk is. Op dit moment wordt gewerkt aan een inschatting van deze kosten. Fractie Bedrijven stelt dat in de vorige vergadering aangegeven werd dat het krap zou worden qua financiën. De heer Borger geeft aan dat fase 1 van de installatie binnen budget blijft. Op componentniveau is de hardware naar wens opgeleverd. Echter, nu gaat het om het functioneren van de installatie als geheel. Daarbij speelt ook de software (aansturing) een cruciale rol. Deze wordt nu getest om fiat te kunnen geven voor de echte praktijktest. Fractie CDA is benieuwd of de TDH van Vechtstromen eerder in bedrijf is dan de installatie in Tilburg. De heer Borger antwoordt dat Vechtromen er naar streeft om het in een keer goed te doen. Dat is voldoende uitdaging. De fractie CDA vraagt wat de installatie gaat opleveren. De heer Borger antwoordt dat uitgegaan is van 1 miljoen. De komende praktijktest zal duidelijkheid geven. Dan hebben we meetwaarden in plaats van aannames. Fractie bedrijven is benieuwd naar de aanbesteding van de deelstroombehandeling. De heer Borger geeft aan dat de aanbesteding begin april gepubliceerd wordt. Gunning zal eind 2016 plaatsvinden.
7
Onderwerp
d. Uitvoeringsprogramma duurzaamheid
Omschrijving De voorzitter concludeert met instemming van de commissie dat het onderwerp voldoende is besproken. Fractie Landbouw geeft aan dat in het uitvoeringsprogramma heel veel genoemd wordt dat raakvlakken heeft met andere commissies. De fractie pleit voor een goede integrale afweging. De voorzitter benadrukt dat die integrale benadering gehanteerd wordt. Fractie bedrijven stelt dat niet enkel de inzet van Vechtstromen relevant is, maar de prestatie als sector. De voorzitter geeft aan dat de sector vorig jaar een compliment van de heer Nijpels heeft gekregen voor de geleverde prestatie in het kader van het Klimaatakkoord. De heer Jogems vult aan dat de sector reeds 30 a 40% van het totale energieverbruik afdekt met hernieuwbare energie. Voor heel Nederland betreft dit 4,5%. Ook de provincie Overijssel en Drenthe hebben doelstellingen op dit vlak. Met de provincies wordt gesproken over de bijdrage die waterschappen aan hun CO2 doelstelling kunnen leveren en wat de provincie daaraan bij kan en wil dragen. In Overijssel voeren Vechtstromen en Drents Overijsselse Delta gezamenlijk het gesprek met de provincie. Fractie WaterNatuurlijk geeft de organisatie een compliment voor de inspanningen op het gebied van duurzaamheid en stelt dat we onze bijdrage mogen uitdragen. De voorzitter benadrukt dat communicatie over dit onderwerp aandacht heeft.
e. Terugkoppeling bezoek deelstroombehandeling SNB III. Afronding 6. Rondvraag
De voorzitter concludeert met instemming van de commissie dat het onderwerp voldoende is besproken. De voorzitter concludeert met instemming van de commissie dat er geen behoefte is om op deze terugkoppeling te reageren. Fractie AWP vraagt of er voor de rwzi Emmen een flowdiagram gemaakt kan worden van het proces in de installatie dat voor niet deskundigen te volgen is. De heer te Velde antwoordt dat aan dit diagram wordt gewerkt. Fractie CDA is benieuwd of het waterschap iets gaat doen met Bokashi in de omgang met maaisel. De voorzitter stelt voor deze vraag via het verslag te beantwoorden. Het antwoord op deze vraag luidt: Bokashi is een methode waarbij maaisel onder zuurstofloze omstandigheden fermenteert, waardoor compost wordt verkregen. Vechtstromen werkt samen met waterschap Drents Overijsselse Delta aan een Bokashi experiment in de gemeente Ommen. Regelgeving is nog een te nemen horde voor opschaling kan plaatsvinden.
7. Sluiting
De voorzitter sluit de vergadering om 12.10 uur. 8
Actiepunten Commissievergadering 16-04-2014
Actie
Planning
Actiehouder
Stand van zaken Energiefabriek
juni 2016
J. Jogems
9
