OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
06-12-2005
12:02
Pagina 175
175
MU IS zoogdieren Latijnse naam Herbivoor, carnivoor, omnivoor Speenleeftijd Leeftijd geslachtsrijp Leeftijd fokrijp Bronstig om de Draagtijd Worpgrootte Jongen zijn Levensverwachting Huisvesting
Mus musculus Herbivoor 3 weken 5 weken 8-10 weken 4-5 dagen 18-21 dagen 6-12 Nestblijvers 1-3 jaar In groepen
Algemene beschrijving
kleurmuis
Muizen zijn er in vele (onder)soorten. Enkele voorbeelden zijn: bosspitsmuis, dwergspitsmuis, waterspitsmuis, veldspitsmuis, huismuis, bosmuis, dwergmuis, aardmuis. De dwergmuis heeft een lichaam van 5,5–7,6 cm lang en weegt 4 tot 10 gram. De grote bosmuis heeft een lengte van 8,8–13,0 cm en weegt 22 tot 44 gram. Er zijn dus grote verschillen in lengte en gewicht tussen de verschillende soorten. Hier, in dit opzoekboek, hebben we het over het standaardtype muis, namelijk de kleurmuis. De staart van een standaard kleurmuis moet minstens net zo lang zijn als zijn lichaam. Het lichaam is slank. De kop, het lichaam en de staart zijn gestroomlijnd. De pootjes zijn kort, de oren relatief groot. De vacht is kort, dicht ingeplant, gesloten en goed behaard.
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
176
06-12-2005
12:02
Pagina 176
muis
geen tepels
Bij mannelijke muizen is de afstand tussen de geslachtsopening en de anus groter dan bij de vrouwtjes. Mannelijke muizen hebben geen tepels, terwijl vrouwtjes die (natuurlijk) wel hebben.
Geslachtsonderscheid
In Nederland worden muizen vooral gehouden voor de liefhebberij, voor tentoonstellingen en voor laboratoriumonderzoek. Daarnaast worden er ook nog muizen gefokt als voer voor reptielen.
Herkomst Standaard kleurmuizen zijn gefokt uit de huismuis. Muizen hebben zich vanuit Azië en Zuid Europa verspreid over de hele wereld. De huismuis wordt al ruim 300 jaar als huisdier gehouden. In de zeventiende eeuw begonnen Japanners met het fokken van kleurmuizen. Eind jaren vijftig gingen in Nederland de eerste serieuze kleurmuizenfokkerijen van start. De populariteit van de kleurmuizenfokkerij was het grootst in de periode 1970–1980. Daarna nam de belangstelling weer wat af.
Specifiek gedrag
Hou je vast!!!
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
06-12-2005
12:02
Pagina 177
muis
roer grijppoot
geur
Muizen zijn echte klimmers, springers en zwemmers. Voor het klimmen gebruiken ze hun staart als roer en extra grijppoot. Ze zijn actief, ondernemend en erg nieuwsgierig. Overdag slapen ze veel, maar tussendoor zijn ze actief. ’s Avonds en ’s nachts zijn ze echter het meest actief. Muizen zijn echte groepsdieren. Ze herkennen elkaar aan de geur en accepteren geen indringers. Muizen met een onbekende geur worden uit de groep gestoten. Lukt dit niet, dan gaan ze vechten. Daarom mag je nooit één muis uit de groep halen en de volgende dag pas weer terugzetten. De groep zal hem niet meer herkennen en hem behandelen als een indringer. De mannen scheiden een sterke geur af. Deze geur gebruiken ze om hun territorium af te bakenen. Vrouwtjes ruik je ook wel, maar veel minder sterk.
Verzorging sterke geur
Door de sterke geur van de (mannetjes) muizen moet je het verblijf één of twee keer per week schoonmaken. Hoe vaak precies hangt af van de bodembedekking en de beschikbare ruimte per muis. Hoe minder ruimte per muis, hoe vaker je het verblijf moet schoonmaken. Ook de bodembedekking is belangrijk. Tegenwoordig zijn er veel verschillende soorten te koop. Lees de tekst op de verpakking en/of vraag de verkoper wat de beste keus is. Je moet muizen dagelijks voer en water geven. Ook de controle op ziektes moet dagelijks gebeuren.
Huisvesting klimmers
Muizen zijn dus echte klimmers. Houd hier rekening mee als je een muizenverblijf koopt. Bedenk dat ze ook door kleine gaatjes kunnen ontsnappen. Voor sommige muizen is een gaatje van 1 x 1 cm al genoeg! Je kunt een oud aquarium met een goede deksel als verblijf gebruiken. Zorg dan wel voor voldoende ventilatie. Anders daalt de hoeveelheid zuurstof in het verblijf. Een deksel van gaas op het aquarium is een goede keus. De lengte en breedte van het verblijf moeten beide groter zijn dan de hoogte. Voldoet het verblijf aan deze eisen, dan is er altijd voldoende ventilatie. De maat voor een verblijf met twee muizen is: 50 x 40 x 25 cm (lengte x breedte x hoogte). Muizen zijn echte groepsdieren, dus meer dieren en een groter verblijf is beter. Muizen moeten de kans krijgen om te klimmen. Een klimtoestel in het verblijf is dan ook noodzakelijk. Als het verblijf open zijkanten (met spijlen) heeft, is dat ook een klimtoestel. Een ander voordeel van open zijkanten is dat de ventilatie beter is. Naast voldoende klimgelegenheid, moet er in het verblijf een huisje staan.
177
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
178
06-12-2005
12:02
Pagina 178
muis
Bijvoorbeeld een omgekeerde bloempot. Als je aan de rand van de bloempot een stukje eruit breekt, dan is dat de ingang. Muizen zijn ook gek op wc-rolletjes. Die gebruiken ze als holletje. Een voordeel is dat je ze vaak en goedkoop kunt vervangen. Zorg ook voor nestmateriaal, bijvoorbeeld een plukje hooi. Ten slotte moet je ook zorgen voor een voerbak en een drinkfles in het verblijf.
Voeding zaden en granen
In de natuur eten muizen vooral zaden en granen. In de winkel kun je speciaal muizenvoer kopen, maar voer voor knaagdieren voldoet ook. Als aanvulling kun je er (± 30 %) vogelvoer doorheen mengen. Je kunt dit vervangen door gedroogd en hard brood, knäckebröd of havervlokken. Groenten en fruit zijn ook gewild. Gedroogde plakjes wortel of appel zijn bijvoorbeeld een ware traktatie. Als er veel water in zit mag je er maar een beetje van geven. Anders worden ze ziek. Let er ook op dat alles wat je geeft schimmelvrij is.
Hanteren Tamme muizen kun je met de volle handen opscheppen of oppakken. Je kunt ze ook aan de staartbasis optillen en dan ondersteunen met je andere hand. Beide manieren zijn goed. Sommige muizen blijven aan je vingers ‘plakken’ als je ze terug wilt zetten in het verblijf. Ze houden zich met hun pootjes en staart vast aan je vingers. Als je je hand wat lager houdt, laten ze meestal wel los.
Voortplanting
meerdere generaties
Muizen kunnen zich zeer snel voortplanten, daarom zijn het ook gewilde laboratoriumdieren. Ze zijn gemakkelijk te fokken. Binnen korte tijd zijn er meerdere generaties aanwezig. Die snelle voortplanting is niet erg handig als je de muizen als huisdier houdt. Nesten van 6 tot 12 jongen zijn heel normaal. Probeer maar eens een goed tehuis te vinden voor zes muizen. Laat staan als het er twaalf zijn! De draagtijd is ongeveer drie weken. Op de dag van de bevalling is mevrouw alweer vruchtbaar. In theorie kan ze dus iedere drie weken een nest krijgen. Eén nest bevat gemiddeld acht jongen. Per jaar kan een vrouwtje dus ongeveer 140 jongen krijgen. De jongen zijn al vijf weken na de geboorte vruchtbaar, dus al die jonkies... Bedenk vooraf dus goed of je echt een mannetje en een vrouwtje wilt als huisdier. Waarschijnlijk is twee vrouwtjes verstandiger. Muizen zijn nestblijvers: ze worden kaal, doof en blind geboren. Je mag ze oppakken als de ogen open zijn, er een vachtje zichtbaar is en de muisjes gaan lopen. Pak ze niet eerder op. Dan loop je namelijk de kans dat moedermuis haar eigen jongen niet meer accepteert.
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
06-12-2005
12:02
Pagina 179
muis
Veel voorkomende ziektes kankeronderzoek
Door de geschiedenis als laboratoriumdier (en door inteelt) zijn muizen erg gevoelig voor ziektes. Veel laboratoriummuizen zijn gebruikt voor kankeronderzoek. Hierdoor zijn ook de kleurmuizen gevoelig voor kanker. Let altijd goed op afwijkingen aan jouw muis. Zorg dat je weet hoe hij zich gedraagt als hij helemaal gezond is. Je zult een afwijking dan eerder opmerken.
Naam van de ziekte Oorzaak
Symptoom
Voorkomen
Kanker
Overmatige groei van lichaamscellen
Bulten en knobbels op ongewone plaatsen
Niet mogelijk
Mijten
Uitwendige parasieten
Haaruitval, jeukende plekken en korsten op de huid
Luizen
Uitwendige parasieten
Haaruitval, jeukende plekken en korsten op de huid
Vlooien
Uitwendige parasieten
Haaruitval, jeukende plekken en korsten op de huid
Wormen
Inwendige parasieten
Sterk vermageren ondanks voldoende voeding
Behandeling
Eventueel operatie, maar waarschijnlijk komt het toch terug Het dier in een goede Hiervoor zijn diverse conditie houden, de middelen te koop bij de parasieten krijgen dan dierenarts en minder kans dierenwinkels Het dier in een goede Hiervoor zijn diverse conditie houden, de middelen te koop bij de parasieten krijgen dan dierenarts en minder kans dierenwinkels Het dier in een goede Hiervoor zijn diverse conditie houden, de middelen te koop bij de parasieten krijgen dan dierenarts en minder kans dierenwinkels Alleen schone Anti-wormmiddelen bodembedekking en onbesmet voedsel geven Veel voorkomende ziektes
Variaties Variatie zilver-agouti Deze kleurmuizen hebben een donker leiblauwe grondkleur met een ticking (= zwarte haarpunten). De bandjes zijn zwart en zilverwit. Kleurmuizen waarbij deze bandjes afwisselend zwart en lichtbruin zijn worden goud-agouti genoemd. Goud-agouti is de oorspronkelijk wildkleur.
Zilver-agouti
179
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
180
06-12-2005
12:02
Pagina 180
muis
Variatie siamees De lichaamskleur is licht sepia. De lichaamsuiteinden zijn donkerbruin. (Lichaamsuiteinden zijn de staart, pootjes, oortjes en de neus.) In plaats van licht sepia is ook de kleur lichtblauw toegestaan. De lichaamsuiteinden zijn dan blauwzwart.
Siamees
Variatie zilvervos Bij de zilvervos is de hoofdkleur zwart, chocolade of blauw (=egaal leiblauw). De hoofdkleur zit aan de bovenzijde van het lichaam. De onderzijde van het lichaam is wit. Dit begint bij de onderzijde van de kaken en loopt door tot de staartinplant. De binnenzijde van de benen is ook wit.
Zilvervos
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
06-12-2005
12:02
Pagina 181
muis
Variatie springmuis Opvallend aan deze diertjes zijn de poten. Die zijn in verhouding tot het lichaam erg groot. Deze kleine dieren kunnen hiermee enorme sprongen maken. Springmuizen zijn sierlijke dieren met een zijdezachte vacht. Ze zijn voornamelijk ’s nachts actief. Hun grote ogen kunnen ze daarbij goed gebruiken. Springmuizen leven in nesten in de grond.
Springmuis
Borstelmuis De borstelmuis is een muis met een bijzondere haarstructuur. Hij heeft lang en warrig haar. Midden op de rug heeft hij een opstaande kam en op de achterhand een aantal kruintjes. Borstelmuizen zijn vaak wat kleiner.
Borstelmuis
181
