OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
06-12-2005
12:02
Pagina 183
183
TA M M E R AT zoogdieren Latijnse naam Herbivoor, carnivoor, omnivoor Speenleeftijd Leeftijd geslachtsrijp Leeftijd fokrijp Bronstig om de Draagtijd Worpgrootte Jongen zijn Levensverwachting Huisvesting
Rattus norvegicus Omnivoor 3 weken 6-8 weken 3 maanden 4-5 dagen 21-23 dagen 6-12 Nestblijvers 2-3 jaar In groepen
Algemene beschrijving knaagdieren bang allergisch
Tamme ratten worden tegenwoordig als huisdier gehouden. Deze knaagdieren komen in vele kleuren voor. Er zijn ook tamme ratten zonder staart. Die zijn speciaal gefokt voor mensen die bang zijn voor die ‘enge’ staart. Voor mensen die allergisch zijn voor de haren zijn er ook tamme naaktratten gefokt. Veel variatie dus, maar het zijn wel allemaal tamme ratten. Volwassen vrouwtjes wegen 300 gram, mannetjes het dubbele. Het verschil tussen een volwassen man en vrouw is gemakkelijk te zien. Mannen hebben een ‘aanhangwagen’: aan het begin van de staart zijn de teelballen duidelijk te zien. De staart is ongeveer 20 centimeter lang, de kop en romp zo’n 24 centimeter.
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
184
06-12-2005
12:02
Pagina 184
tamme rat
De ‘aanhangwagen’
Herkomst laboratoria
Alle tamme ratten stammen af van de wilde bruine rat. Laboratoria gebruikten vroeger de wilde bruine rat als proefdier. De medewerkers wilden liever niet gebeten worden. Daarom fokten ze steeds met de meest tamme dieren. Hierdoor is de tamme rat ontstaan. Tegenwoordig kun je de wilde en de tamme rat niet meer met elkaar vergelijken. Het uiterlijk en het karakter verschillen te veel. Tussen de jonge bruine ratten zaten soms gekleurde jongen. Ook daarmee werd gefokt. Deze gekleurde jongen vormden de basis voor de kleurratten die we tegenwoordig kennen. Aangezien de huidige tamme ratten afstammen van laboratoriumratten, hebben ze een erfenis gekregen. Ze zijn gevoelig voor kanker.
Specifiek gedrag ideale huisdieren
De tamme rat laat zich goed knuffelen. Als je een goede band hebt met je huisdier, dan kun je er uren mee rondlopen. Voor kinderen zijn het dan ook ideale huisdieren. Ze zijn wakker als de kinderen wakker zijn en de kinderen
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
06-12-2005
12:02
Pagina 185
tamme rat
groepsdier
intelligent levendig
kunnen er veel mee doen. Helaas denken niet alle ouders er zo over. Ze kopen dan bijvoorbeeld een hamster en dat kan een verkeerde keuze zijn. De rat is een echt groepsdier. Het liefst liggen ze met meerdere ratten bij elkaar. Als je een rat als huisdier koopt, moet je er altijd minstens twee kopen. Een rat alleen houden kan alleen als je er zelf heel veel aandacht aan geeft. Bedenk wel dat twee tamme ratten jongen kunnen krijgen. Als je dat niet wilt, zorg dan dat je alleen vrouwtjes of alleen mannetjes koopt. Tamme ratten zijn erg intelligent en zeer levendig. Als tamme ratten zich gaan vervelen, dan vinden ze zelf wel iets om te onderzoeken. Bijvoorbeeld hoe ze het deurtje van het verblijf kunnen openmaken. Leg daarom regelmatig nieuwe voorwerpen in het verblijf. Dan vervelen ze zich niet zo snel. Zorg er wel voor dat deze voorwerpen veilig zijn.
Verzorging dagelijks
Je moet de tamme ratten dagelijks vers water en voer geven. Zorg ervoor dat ze alle brokjes opeten voordat je nieuwe geeft. Tamme ratten hebben ook dagelijks aandacht nodig. Een rat alleen moet elke dag minimaal één uur aandacht krijgen. Hoe meer tamme ratten er bij elkaar zitten, hoe minder aandacht je er zelf aan hoeft te geven.
wekelijks
Je moet het verblijf wekelijks schoonmaken. Hoe kleiner de ruimte per rat, hoe vaker je het hok moet schoonmaken.
Huisvesting oppervlakte
voldoende ventilatie
niet stoffig
De oppervlakte van het verblijf moet minimaal 40 x 60 cm zijn. Groter is altijd beter. Dit geldt ook voor de hoogte: hoe hoger hoe beter. Tamme ratten klimmen namelijk graag. Als de tamme ratten nooit uit het verblijf mogen, dan moet het verblijf groter zijn. Het verblijf kan van gaas of tralies gemaakt zijn, maar het mag ook een glazen bak zijn. Zorg er wel voor dat het verblijf goed afsluitbaar is en voldoende ventilatie heeft. Tamme ratten kunnen namelijk een deurtje openen of een deksel omhoogduwen. In een verblijf van gaas is de ventilatie meestal wel in orde. Hier moet je opletten dat het hok niet op de tocht staat. In een glazen verblijf is tocht meestal geen probleem, maar de ventilatie wel. Daarom moet de deksel van een glazen verblijf altijd van gaas zijn. Als bodembedekking worden meestal houtkrullen gebruikt. Let erop dat deze houtkrullen niet te stoffig zijn. Tamme ratten zijn gevoelig voor stof. Als ze constant in het stof moeten leven, zal hun gezondheid achteruitgaan. Berkensnippers bevatten weinig stof, dus dat is een goede bodembedekking voor ratten.
185
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
186
06-12-2005
12:02
Pagina 186
tamme rat
drinkfles
Verder moet er natuurlijk een drinkfles en een voerbak in het verblijf zijn. Een drinkbakje werkt niet bij tamme ratten. Ze gooien het om of bevuilen het water. Gebruik daarom een drinkfles.
huisje
Ook een huisje mag niet ontbreken. Daarin kunnen ze schuilen en slapen. Het huisje kan van onbehandeld hout of van steen gemaakt zijn. Andere materialen mogen ook, maar dan moet je goed opletten dat het veilig is voor ratten. Ze mogen niet ziek worden als ze aan het materiaal knagen en ze mogen niet klem komen te zitten.
Voeding alleseters
Tamme ratten zijn echte alleseters. Let op dat ze niet te veel eten. Geef ze zeker geen mensenkoekjes of -snoepjes. Hier worden ze dik en ziek van. Een goede voeding bestaat uit (gemengd) knaagdierenvoer met af en toe een beetje dierlijke eiwitten. Bijvoorbeeld katten- of hondenbrokjes, gekookte kip of ei. Verder lusten ze ook groenten en fruit. Pas wel op met te veel vocht in het voer. Daar kunnen ze ziek van worden. Zorg altijd voor vers water in een drinkflesje.
Hanteren Tamme ratten kun je met je volle hand om het lichaam oppakken. Iets wildere exemplaren kun je aan de staartbasis vastpakken en optillen. Zet ze dan wel meteen weer ergens op. Ratten zijn namelijk te zwaar om met het hele gewicht aan de staart te dragen. De meeste tamme ratten zijn echter tam genoeg om gewoon met de volle hand vast te pakken.
Voortplanting Als je tamme ratten hun gang laat gaan, dan worden twee ratten al snel heel veel ratten (net als bij de muis). Let daarom bij de aanschaf goed op het geslacht. Mannetjes en vrouwtjes kunnen allemaal goed samen leven. Soms brengen de vrouwtjes zelfs elkaars jongen groot. De draagtijd is ongeveer 22 dagen. Gemiddeld worden er 9 jongen per nest geboren. Na ongeveer 7 weken zijn de jonge ratjes vruchtbaar. Maar het is beter om te wachten met fokken tot ze zo’n 3 maanden zijn. Dan zijn ze namelijk pas uitgegroeid en klaar voor de dracht en het verzorgen van jongen. Het mannetje kan na de geboorte gewoon bij de jongen blijven. Probleem is wel dat het vrouwtje dan waarschijnlijk snel weer gedekt wordt. Ze is meteen na de bevalling alweer vruchtbaar. Als de jongen 3 weken oud zijn, kunnen ze gespeend worden. Later mag ook, maar wacht niet te lang. Vanaf 6 weken kunnen de jongen (elkaar) gaan dekken. Als een vrouwtjesrat één jaar oud is, dan is ze meestal niet meer vruchtbaar.
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
06-12-2005
12:02
Pagina 187
tamme rat
Veel voorkomende ziektes Naam van de ziekte Oorzaak
Symptoom
Voorkomen
Kanker
Het verleden in het laboratorium
Bulten
Niet mogelijk
Benauwdheid
Te veel stof in de lucht
Moeilijker ademhalen
Behandeling
Behandeling Eventueel operatief verwijderen, anders geen Stofvrije bodemBodembedekking bedekking gebruiken, verwijderen en vervangen voldoende ventilatie door een stofvrije bodembedekking Extra ventileren, pas wel op voor tocht
Veel voorkomende ziektes
Rassen Russisch blauw Deze rat heeft een diepe, donker grijsblauwe kleur, tot op de huid doorgekleurd. De Russisch blauwe rat heeft over het gehele dek iets ontkleurde haartoppen, wat het dier een glanzend uiterlijk geeft. De ogen zijn donkerbruin tot zwart.
Russisch blauw
187
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
188
06-12-2005
12:02
Pagina 188
tamme rat
Japanse rat De kop en schouders zijn gekleurd. Er mogen geen witte haartjes of vlekjes tussen zitten. Dit geldt ook voor de aalstreep die doorloopt tot en met het puntje van de staart. Een ideale aalstreep is 2 cm breed. De rest van de rat is wit. De grens tussen de kleuren moet scherp zijn. De erkende kleuren zijn agouti, cinnamon-agouti (kaneelbruine agouti), zwart, bruin en champagne (licht beige).
Japanse rat
Husky-ratten Deze tamme ratten hebben een witte buik en een witte bles. De bovenkant van het lichaam is lichtgrijs. Deze tamme ratten worden donker geboren en worden steeds lichter tot ze hun uiteindelijke kleur hebben. Deze kleurslag bestaat nog niet zo lang en is ook nog niet erkend. Huskey-ratten zijn echter wel populair.
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
06-12-2005
12:02
Pagina 189
tamme rat
Husky-ratten
Rexbeharing Deze tamme ratten zijn voor het eerst gekweekt en erkend in 1976 in Engeland. De vacht is wat langer en gekruld. Hij voelt wat hard en borstelig aan. Ook de snorharen zijn gekruld. De vacht heeft vrij lang nodig om zich mooi te ontwikkelen. Oudere dieren hebben daarom vaak een mooiere vacht dan de jongere dieren. Verder zijn deze tamme ratten te vergelijken met de ‘gewone’ tamme rat.
Rexbeharing
189
OPMAAK OPZOEKBOEKDIER_DEF_XP5
190
06-12-2005
12:02
Pagina 190
tamme rat
Haarloos = Sphynx In 1932 werd voor het eerst over een haarloze rat gesproken, maar tot nu toe zijn ze alleen in Amerika erkend. Deze tamme ratten hebben geen haar. Soms hebben ze wat donshaartjes op kop, buik en poten. Sommige dieren hebben wel snorharen, andere hebben er geen. Verder zijn deze tamme ratten te vergelijken met de ‘gewone’ tamme rat.
Haarloze rat
