Algemene beschouwingen SP Begroting 2015 Het afgelopen jaar veranderde er veel. Er waren gemeenteraadsverkiezingen met een uitslag die voor het eerst gevolgd werd door een begeleid formatieproces. Voor de SP resulteerde dat in een eerste deelname in Gorinchem aan de coalitie. Andere partijen namen onze plaats over in de oppositiebankjes, wat weer een nieuwe dynamiek geeft. En deze raad is meteen begonnen met een aantal grote en interessante onderwerpen, van zorg tot wel of geen gemeentelijke herindeling. In het afgelopen jaren, maar vooral in het afgelopen jaar heeft Den Haag besloten om een flink aantal taken af te stoten en op t bordje te leggen van de gemeenten. Zoals wij al eerder opgemerkt hebben geloven we dat de gemeenten sommige taken misschien wel beter zouden kunnen doen dan het Rijk, omdat wij dichter bij onze burgers staan. Waar wij het niet mee eens zijn is de manier waarop het Rijk dit doet. Je wilt de burger in zijn kracht zetten. Je wilt méér betrokkenheid en meedoen. Je wilt een actieve dynamische samenleving die taken uitvoert die voorheen door de overheid uitgevoerd worden. Je geeft dit over aan de gemeenten. En daarna zorg je ervoor dat * gemeenten weinig tijd hebben om een visie uit te werken, * besluitvorming en regels vanuit Den Haag die onduidelijk zijn * die ook op het laatste moment vanuit Den Haag naar ons toegestuurd worden. Dit vinden wij een kwalijke zaak. Haasje repje moet er van alles en nog wat geregeld worden. Terwijl het uitgangspunt een zorgvuldige transitie zou moeten zijn. En o,ja, dan is er ook nog een bezuinigingsdoelstelling die tegelijkertijd gehaald moet worden. Dus ipv vanuit Den Haag eerst met visie te kijken wát willen we, hoe willen we het, hoe gaan we het doen en hoeveel hebben we daar voor nodig én voor over, word je als gemeente gedwongen om dit traject achterstevoren uit te voeren. Dit is geen geringe taak voor al de gemeenten. De verordeningen en meer hebben we vastgesteld, daar hebben we als gemeente, mét de wethouders, de ambtenaren, de raad en alle mensen uit het veld hard aan gewerkt de afgelopen maanden. En volgend jaar is de proeftuin. Ook dan zullen we met zijn allen, als raad en college, het proces goed in de gaten moeten houden. Wij hebben het aankomende jaar drie transities die tegelijkertijd plaatsvinden. Er is ons toegezegd dat we tussentijds evaluaties krijgen over hoe het inhoudelijk en financieel verloopt en er meteen op de resultaten van die evaluaties gestuurd gaat worden. Het is een proces in beweging. Wat wij niet geheel terug vinden in de stukken is een eindevaluatie van het hele proces van de transities. Wij zouden graag een afronding van dit veranderingsproces zien, zodat we daarna in januari 2016, zoals gepland, kunnen beginnen met de nieuwe zorg. Graag zou ik van de drie wethouders daar een reactie op willen horen. Even inzoomend op de jeugdzorg. Eerder hadden we gedacht een motie in te dienen om invulling te geven aan het vrij besteedbare deel van 183 duizend euro. Wij hebben na zorgvuldig beraad bedacht dat het verstandiger is om eerst af te wachten hoe het proces gaat verlopen en welke gaten er zichtbaar zullen zijn in de eerste maanden van het volgende jaar. Dán pas zal je kunnen zien waar wij als gemeente extra in zullen willen of móéten springen. Deze week las ik in de krant dat de doelgroep ADHD'ers die behandeld wordt door een kinderarts wel onder de zorg van de gemeente valt, maar vergeten zijn bij de decentralisaties. Van Rijn en de VNG werken nu naarstig aan een oplossing. Mochten ze deze niet vinden, dan hebben we als gemeente al een gat te dichten. En dát gat is misschien niet het enige wat we tegen zullen komen. Vorig jaar stelden wij de vraag of het niet slim was om een reservering te doen voor de drie transities. Grote steden deden dit al wel en het leek ons een goed idee. Liever voorbereid dan verrast. Het vorige college vond dat toen niet nodig. Wij zijn blij dat we nu besluiten een risicobedrag te betrekken
bij de berekening van het weerstandsvermogen voor het geval dat. ( pagina134) Wij stemmen hier dan ook van harte mee in. Goed ook dat we zelf een soort deelfonds opzetten, waardoor het zorggeld bij elkaar blijft en het overzichtelijk wordt welk geld waaraan besteed wordt. Als gemeente zijn wij verantwoordelijk voor de mensen die zonder werk zitten voor korte of voor langere tijd. Dit hebben we uitbesteed aan de RSD, die daarin op sommige punten al samenwerkt met de Avelingen. Wij geven als gemeente de opdracht en verwachten dan dat deze opdracht uitgevoerd wordt binnen de inhoudelijke en financiële kaders. En hoe goed onze RSD ook is en hoe prettig we ook samenwerken, merken we toch dat er enige strubbelingen zijn. Wij krijgen namelijk de laatste tijd verschillende signalen over de manier van werken van met name de RSD. Naar aanleiding hiervan hebben we de volgende vragen: De RSD werkt voor bijstandsgerechtigden met het zogenaamde Work First en tewerkstelling bij de Avelingen. 1a Kunt u aangeven hoeveel mensen daarvan de afgelopen 3 jaar gebruikt hebben gemaakt en hoeveel dat heeft gekost en hoeveel mensen daar aanwijsbaar weer aan het werk door zijn gegaan? 1b mensen worden geworven als vrijwilliger bij organisaties met de belofte van een mogelijk contract. Aan het einde van de periode worden ze echter vriendelijk bedankt en kunnen gaan. Dit gebeurt vaker dan incidenteel. Kunnen er afspraken gemaakt worden met organisaties over spelregels voor vrijwilligers? 1c een aantal gemeenten waaronder Amsterdam heeft inmiddels een regeling ingevoerd waarbij betrokkenen zelf tot een goede maatschappelijke invulling met behoud van uitkering kunnen komen. Hoe is dat hier geregeld? 2 bij de behandeling van de 3 decentralisaties in de raad is terecht zwaar ingezet op privacy. Ook het traject bij de RSD inclusief intake is privacygevoelig. Bent u het met ons eens dat ook de werkwijze van de RSD aan soortgelijke regels moet voldoen? Gesprekken met cliënten op het werkplein worden nu vaak gevoerd op plaatsen waar mensen op zowel de vide als in het archief en de hal mee kunnen luisteren. Hoe kan het college de privacy van haar burgers beter beschermen? 3 het re-integratie programma 'bewegen voor warming up' , waarbij je als werkzoekende drie uur op een dag aan lichamelijke beweging moet doen, wordt aangeboden door de RSD, maar uitgevoerd door een extern ingehuurd bureau. Waarom wordt dit uitbesteed aan een extern bureau? Wat is de meerwaarde voor de werkzoekende? Is het college het met me eens om mensen ook maatschappelijk nuttig vrijwilligers werk te laten doen met behoud van uitkering? Van verschillende steden horen wij dat zij teruggefloten worden op hun beleid wat betreft bijstand en allerlei regelingen zoals eerder genoemde work First en het fitnes programma. Moeten we nu mensen werkelijk zo naar werk toe leiden?? Ik wil graag twee dingen van u weten: Is dit effectief? En ten tweede opereren we binnen de wettelijke kaders en regelingen? Burgerparticipatie. Wij geloven in een samenleving waarin mensen elkaar de helpende hand toe willen steken. Waar je je oma helpt met boodschappen doen,je gaat koffiedrinken bij die ene leuke buurvrouw die eenzaam is of waar je elke zaterdag bij het voetbal helpt. Dat doen mensen nu al. En soms zou je misschien een stapje harder kunnen lopen, maar je hebt ook nog je eigen werk, je huishouden etc. Vragen of mensen iets meer voor een ander kunnen doen, dat kan. Maar in Den Haag denken ze blijkbaar dat ze er een bezuinigingsopdracht mee kunnen halen. Maar is dat wel zo?? Participeren gaat uit van vrijwilligheid. En ja, dat heeft de crux van het verhaal al in zich, vrijwillig. Dat kan je niet afdwingen en beleid baseren op een variabele die je van te voren niet kunt inschatten, je moet maar kijken hoe dát afloopt. Met de transities gaan we naar een samenleving waar we meer dan voorheen afhankelijk zijn van elkaar. Niet alleen mensen onderling, maar ook de overheid van de mensen. Taken en verantwoordelijkheden overdragen aan burgers resulteert ook in een andere manier van werken van de overheid. Deze mentaliteitsverandering zal niet in één keer gaan, het is een proces waar we met zijn allen actief aan moeten werken. Laat je dingen aan de samenleving over, dan zal je
helder moeten communiceren en initiatieven in de zorg, bij het welzijnswerk, in de cultuur en de sport moeten ondersteunen en begeleiden in het proces. Daarnaast moeten we ook rekening houden met de onrust in de samenleving die door alle snelle veranderingen optreden. Burgers zijn bezorgd door de onduidelijkheden en de veranderingen in de zorg. Bezorgd over de zorg die ze krijgen, aan welk loket ze aan moeten kloppen en wat ze moeten doen als ze niet meer de zorg krijgen die ze gewend zijn. Het is onze taak om zoveel mogelijk in gesprek te gaan en uit te leggen wat we doen, hoe we de zorg regelen en waarom we het zo doen. Veranderingen uit Den Haag kunnen wij niet ongedaan maken, maar wel zo goed mogelijk uitleggen. 2015 is een overgangsjaar. Een samenleving veranderen zal meer dan een jaar duren en vereist constante aandacht en continuïteit en heel veel duidelijke communicatie. Met alle veranderingen in de zorg en welzijn en daarbovenop de financiële crisis komt het vaker voor dat mensen (tijdelijk) in de problemen raken. Rond 8% van de Nederlandse huishoudens met een inkomen tot 120% van het minimum komt jaarlijks een keer in een urgente materiële noodsituatie, terwijl er geen wettelijke voorziening voorhanden is. Er vallen altijd mensen tussen wal en schip en dan is hulp vaak afhankelijk van toeval. Een noodhulpbureau kan financieel inspringen op verzoek van hulpverleners op basis van duurzame samenwerking tussen overheid, hulpverleners en fondsen/ donateurs en burgerinitiatieven. In dat opzicht verschilt een noodhulpbureau wezenlijk van de gemeentelijke sociale dienst, die immers aan protocollen en procedures is gebonden, die (veel) tijd kosten. Dit zal een samenwerkingsverband worden van al bestaande initiatieven uit de regio, niet nog een gemeentelijk loket dat opgetuigd dient te worden. Wij willen hiervoor de volgende motie indienen: motie noodhulp. Wij willen het college vragen te onderzoeken of er in samenwerking met de stichting Urgente Noden een noodhulpbureau op te zetten is voor Gorinchem. Wonen: De Verhuurdersheffing:" het kabinet vraagt een financiële bijdrage aan de verhuurders voor het verminderen van de nationale schuld. De verhuurdersheffing maakt deel uit van de maatregelen in het woonakkoord. Deze maatregelen moeten de woningmarkt beter laten functioneren " Aldus overheid punt nl. Ook in Gorinchem merken we de gevolgen van de verhuurdersheffing. De woningmarkt functioneert in zijn geheel ineens véél beter nu onze woningbouwvereniging een enorm bedrag moet betalen aan Den Haag en daardoor zijn financiële positie ziet verslechteren......... Grapje.... Ook wordt er scherper gekeken naar wat woningbouwverenigingen kunnen lenen, daardoor hebben ze ook minder geld dat uitgegeven kan worden aan het bouwen van huizen. Wat je zou zeggen dat de core business is van een woningBOUWvereniging, het bouwen van huizen in de sociale sector. Projecten die al bedacht waren kunnen niet door gaan, of ze staan in de ijskast en de ambities die we met elkaar voor de stad hebben worden flink beperkt. Waardoor bij ons de volgende vraag op kwam bij het lezen van de begroting: in het coalitie akkoord staat dat we gaan bouwen naar behoefte en toekomstgericht met aandacht voor flexibiliteit. In de begroting staat als een maatschappelijk effect: gelijkblijvende kansen voor jongeren tot en met 30 jaar in de sociale huursector. De streefwaarde voor 2014 moet nog bepaald worden ( ik zou die moeite niet meer doen voor die kleine twee maand die er nog zijn), maar ik verwacht voor 2015 wel snel een streefwaarde , en ook een die recht doet aan het coalitie akkoord. Kan de wethouder daar enige opheldering over geven? Financiën. Wat betreft de financiën zijn ons verschillende dingen opgevallen in de begroting die ons positief stemmen. Dat is deels het resultaat van de maatregelen die de afgelopen tijd genomen zijn en deels beleidsveranderingen die doorgevoerd zijn. In de afgelopen jaren, toen wij in de oppositie zaten, hebben wij als SP gevraagd om voorzichtiger om te gaan met het beschikbare geld, dat doen we nu. We hebben gevraagd om zorgvuldiger om te gaan met leningen en garantstellingen en dat doen we nu.
1 De voorspellingen in de begroting zien er op dit moment goed uit. We zullen zelfs boven het minimale niveau uit komen van de algemene reserve en het weerstandsvermogen over een paar jaar. Maar wij zijn voorzichtig positief. We zullen eerst moeten kijken of we onderweg geen onverwachte verrassingen tegen komen. We zullen moeten kijken hoe de drie transities financieel verlopen. En als het allemaal zo goed loopt als we nu verwachten dan staan er nog een paar grote projecten op stapel, waar we nog niet ( voldoende ) geld voor gereserveerd hebben. Denk bijvoorbeeld aan de afslag bij industrie terrein Noord. 2 Leningen: aan nieuwe geldleningen en garantstellingen worden verzwaarde eisen en voorwaarden gesteld. Wij zijn blij dat niet alleen voor nieuwe garanties en leningen zwaardere eisen en voorwaarden gesteld worden, maar dat ook de oude, bestaande partners bekeken worden in het kader van financiën op orde. 3 wat wij dan weer wat riskanter vinden is de winstnemingen (p 145) op de Kleine Haarsekade, de Handelskade en Oost II. Misschien zijn wij te voorzichtig, maar ik zie dat geld liever op de bankrekening staan, voordat ik er van uit ga dat het winst oplevert. Maar misschien kan de wethouder financiën uitleggen waarom deze keus gemaakt wordt. Afvalstoffenbelasting Als gemeente Gorinchem gaan we de aankomende tijd beginnen met het ophalen van afval op een nieuwe manier. Afval wordt gezien als grondstof en hergebruikt. Wat overblijft is een veel kleiner deel dan voorheen wat gestort of verbrand zal worden. Deze hele operatie wordt kostenneutraal uitgevoerd. Dit jaar werden de gemeenten onaangenaam verrast door de afvalstoffenbelasting die staatssecretaris Wiebbes vanaf 2015 wil gaan heffen. Je betaalt meer voor het verbranden van afval. Op zich een maatregel die positief zou kunnen uitpakken. Restafval wordt zwaarder belast waardoor het scheiden van afval een nog belangrijkere positie krijgt. Daarnaast moet je meer betalen voor het storten van afval. Terwijl juist met het volledig scheiden van afval alleen datgene wordt gestort wat niet meer op een andere manier her te gebruiken is. Storten is dan de enige manier die er over is. In onze gemeente betekent het dat de begroting zoals al gemaakt niet klopt en de afvalstoffenheffing voor de huishoudens omhoog zal gaan. Zuur is dat wel als je zo je best doet om met elkaar aan een beter milieu te werken. Motie plastic zak Door de hondenpoepzakjesautomaten weg te halen zou er een bezuiniging gehaald worden zoals omschreven in een van de Ahad's. De SP heeft in juli een motie ingediend om dan de hondenpoepzakjes, samen met de plasticverzamelzakken, te gaan distribueren op verschillende plaatsen in de stad. Hierdoor zou de bezuiniging gehaald worden en zouden we de burgers nog steeds bedienen. Twee vliegen in een klap zelfs, want ook de plastic zakken zou iedere burger dan op locaties dicht in de buurt kunnen ophalen. In de krant lazen we dat verschillende hondenpoepzakjesinstallaties al weg gehaald zijn. In de begroting staat de bezuiniging nog niet ingeboekt, en ook nog geen geschatte einddatum. Sterker nog, er staat dat er gekeken zal moeten worden naar de besteding van het groenbudget! Volgens ons is het allemaal niet zo moeilijk. Het enige wat je dan moet doen is ook daadwerkelijk de automaten weg halen. Hierdoor vragen wij ons af wat de moeilijkheid is bij het uitvoeren van de motie en daardoor het halen van de bezuinigingsdoelstelling. Waarom duurt dit zo lang? Motie wilde dieren in het circus. Enige jaren geleden hebben Groen Links en de SP samen een motie ingediend om wilde dieren in een circus te verbieden. De regering gaat dingen regelen op dit gebied, maar soms malen ambtelijke Rijks molens langer dan je lokaal zal willen. Groen Links zal hierover straks ook namens de SP spreken. Dierenasiel: Zoals u weet heeft de SP niet alleen iets met wilde dieren, maar ook met tamme dieren. Het dierenasiel verkeert in financiële problemen doordat ze zowel wettelijke als maatschappelijke gewenste taken uitvoert voor oa de gemeente Gorinchem, denk bijvoorbeeld aan het vangen van verwilderde dieren en overlastbestrijding. Daarin is zij een uitvoeringspartner van de gemeente. Wij zouden het college willen verzoeken om (financiële) middelen te vinden binnen de relevante
programma's om het asiel de wettelijke en de door ons gewenste maatschappelijke taken uit te laten voeren door, onder andere, in overleg te gaan met de verschillende andere gemeenten die van het asiel gebruik maken. Motie dierenasiel De raad: Timmer je alles dicht in een akkoord, dan zet je de oppositie buiten spel. Gooi je het in een raadsopdracht om met zijn allen een visie te bepalen en iedereen erbij te betrekken, dan heb je geen visie. Dat lijkt een no win situatie. Ik weet niet hoe u er over denkt, maar wij zijn wel blij met de raadsopdrachten die we de aankomende tijd in de raad gaan behandelen. Samen de richting voor de stad bespreken, bespreken hoe we met zijn allen willen gaan werken als raad en ga zo maar door. Bij eerdere onderwerpen bevielen de raadsopdrachten ons, door het proces wat je met zijn allen meemaakt, de diepgang die je daardoor in dat proces brengt en de basis die je met zijn allen legt . Laten we ook deze keer met zijn allen dat proces in gaan om samen aan de stad te bouwen. En hiermee wil ik mijn eerste termijn afsluiten.
