J A A R V E R S L A G
2002
INHOUDSTAFEL x BOODSCHAP AAN DE AANDEELHOUDERS
3
x MARKANTE FEITEN VAN 2002
4
x DE GROEP CFE IN EEN NOTENDOP
5
xGEGEVENS OVER DE BEURSNOTERING
7
x ORGANIGRAM VAN DE GROEP CFE
9
x BEHEERSVERSLAG
10
• Algemeen overzicht ...............................................10 • Vergoeding van het kapitaal ..................................12 • Resultaten van de maatschappij en van de groep ...12
x ACTIVITEITENVERSLAG
13
x HUMAN RESOURCES
14
x POOL BOUW
15
• België Noord ..........................................................17 • België Centrum ......................................................19 • België Zuid .............................................................21 • Groothertogdom Luxemburg ..................................22 • Nederland ..............................................................23 • Eastern and Central Europe ....................................25 • CFE Diensten ..........................................................26 • Functionele Directies ..............................................27
x POOL BAGGERWERKEN EN MILIEU
29
• DEME .....................................................................30 • OVMB .....................................................................41
x POOL ELEKTRICITEIT
43
• Vanderhoydoncks Engema ......................................43 • Nizet ......................................................................45
x CORPORATE GOVERNANCE
47
x MISSIE EN WAARDEN VAN CFE
51
A A N N E M I N G S M A AT S C H A P P I J C F E N . V. Opgericht te Brussel op 21 juni 1880 Hoofdkantoor: Herrmann-Debrouxlaan 42, 1160 Brussel Handelsregister van Brussel n° 906 Telefoon: +32 2 661 12 11 Fax: +32 2 660 77 10 E-mail:
[email protected] Internet: http:\\www.cfe.be
JAARVERSLAG
2002 122e maatschappelijk boekjaar
2
BOODSCHAP AAN DE AANDEELHOUDERS Dames en heren,
Het jaar 2002 wordt afgesloten met een geconsolideerde winst (aandeel van de groep) van 10,2 miljoen euro. Hoewel dit resultaat zeker gedaald is tegenover vorig jaar, blijft het niettemin positief, niettegenstaande een moeilijkere economische context.
De pool Bouw heeft zijn reorganisatie voortgezet, zodat elke verantwoordelijke meer autonomie heeft en meer initiatieven kan nemen bij de uitoefening van zijn vak. Deze gedecentraliseerde hervorming biedt ons meer flexibiliteit om tegemoet te komen aan de verwachtingen van onze klanten, zowel van de klanten uit de privé-sector als uit de openbare sector. Het globaal resultaat van de pool werd vooral beïnvloed door de ernstige moeilijkheden die men ondervonden heeft bij de renovatie van een gebouw in Midden-Europa. De pool Baggerwerken en Milieu vertoont een positief resultaat, dat evenwel minder hoog is dan vorig jaar door de ongerechtvaardigde beslissing van de Indonesische autoriteiten om de zandbevoorrading van een Aziatische werf van DEME te blokkeren.
In het begin van het jaar, dat gekenmerkt werd door de onzekerheden van de Europese economische conjunctuur en de evolutie van de oorlog in Irak, durven we geen voorspellingen te maken voor CFE voor 2003. Het behoud van het dividend op hetzelfde niveau als dat van vorig jaar getuigt van het vertrouwen dat de groep heeft in zijn capaciteit om zijn resultaten in de toekomst te verbeteren.
Wij willen u garanderen dat uw bedrijf met wijsheid het hoofd zal bieden aan de onevenwichtige markt, dat ons doel erin bestaat dat elk van onze regionale entiteiten de rendabiliteitsniveaus haalt die vorig jaar bereikt werden door MBG in Vlaanderen of CFE Nederland, en dat wij er tot slot steeds meer naar streven globale oplossingen aan te bieden, zoals we dat in 2002 konden doen voor de «Porte de l’Europe - Tour B» op het plateau van Kirchberg in het Groothertogdom Luxemburg door het ontwerp, de promotie, de constructie, de financiering en het onderhoud te koppelen. De motivatie en de knowhow van de teams van CFE verdienen uw vertrouwen, waarvoor wij u danken.
Hervé TRICOT,
Philippe DELAUNOIS,
Gedelegeerd bestuurder
Voorzitter van de Raad van bestuur
3
M A R K A N T E F E I T E N VA N 2 0 0 2
x x x
Januari wordt het project «Port 2000» opgestart in Le Havre door DEME
x
Juni wordt het contract voor «La Porte de l'Europe» op de Kirchberg in het Groothertogdom Luxemburg ondertekend
x
Juni wordt de opdracht verkregen om de werken voor de «Leien» van Antwerpen aan te vangen
x
Van juli tot februari 2003 inbeslagneming van de baggerboot «Lange Wapper» in Indonesië
x
Augustus wordt de Sart-kanaalbrug op het Canal du Centre opgevuld met water
x x
Oktober introductie van het instrument «comité Functies en Carrières»
x
November wordt de baggerboot «Uilenspiegel» van DEME gedoopt door Hare Koninklijke Hoogheid, prinses Mathilde
Februari doopt DEME de baggerboot «Charlemagne» in Le Havre Mei wordt het contract voor de Zuidtoren in Brussel ondertekend door Nizet
November eerste intrede van Fortis AG in zijn maatschappelijke zetel te Brussel
Op 14 november 2002 werd de nieuwe sleephopperzuiger van DEME, «Uilenspiegel» gedoopt door prinses Mathilde.
4
DE GROEP CFE IN EEN NOTENDOP
Gegevens in miljoenen EUR Omzet
2002
2001
2000
1999
1998
796,9
847,6
809,2
721,2
613,7
Bedrijfsresultaat
28,4
38,2
35,2
22,5
6,8
Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening
19,9
27,0
23,1
16,0
<1,9>
Resultaat van het boekjaar vóór belasting
20,1
27,0
25,3
16,7
<7,4>
Resultaat van het boekjaar
11,9
16,6
15,0
8,1
<14,4>
Resultaat van het boekjaar, aandeel van de groep
10,2
16,7
13,6
7,7
<14,5>
Cashflow (1)
76,5
59,7
50,2
33,5
29,9
EBIT
28,3
38,7
35,6
23,2
7,8
60,7
69,6
65,7
45,8
29,9
Materiële vaste activa
247,5
212,8
218,2
189,4
160,9
Financiële vaste activa
8,1
11,9
12,1
10,0
9,8
147,0
141,8
131,8
142,1
135,5
(2)
EBITDA (3)
Eigen middelen na verdeling, met inbegrip van de belangen van derden (1) (2)
(3)
Cashflow: zie geconsolideerde financieringstabel op de pagina’s 8 en 9 van het financieel verslag. EBIT: bedrijfsresultaat + opbrengst uit financiële vaste activa + aandeel in het resultaat van de ondernemingen waarop vermogensmutatie is toegepast. EBITDA: EBIT + afschrijvingen.
Verhoudingscijfers 2002
2001
2000
1999
1998
EBIT omzet
3,5%
4,6%
4,4%
3,2%
1,3%
EBITDA omzet
7,6%
8,2%
8,1%
6,4%
4,9%
Resultaat van het boekjaar eigen middelen na verdeling, met inbegrip van de belangen van derden
8,1%
11,7%
11,4%
5,7%
<10,6%>
Resultaat van het boekjaar omzet
1,5%
2,0%
1,9%
1,1%
<2,3%>
2002
2001
2000
1999
1998
581.879
581.879
581.879
581.879
581.879
34
46
40
27
<3>
131
103
86
58
51
20
29
26
14
<25>
Cijfers in EUR per aandeel Aantal aandelen op 31/12 Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening Cashflow Resultaat van het boekjaar Resultaat van het boekjaar, aandeel van de groep
18
29
23
13
<25>
Brutodividend
8,60
8,60
8,18
7,44
3,97
Nettodividend
6,45
6,45
6,14
5,58
2,97
Eigen middelen na verdeling
233
229
208
232
223
5
Omzet
Resultaat van het boekjaar
In miljoenen EUR
In miljoenen EUR
20
1000
16,6 809
800
848
15
797
11,9
721
10
8,1
614
5
2002
2001
-5
2000
1999
0
400
1998
600
15,0
200
-15
2002
2001
2000
1999
(14,4)
Eigen middelen na verdeling aandeel van de groep
Resultaat van het boekjaar aandeel van de groep
In EUR per aandeel
In EUR per aandeel
300
29
30 25
250 223
232
229
23
20
233
18
15
208 200
13
-10 -15
50
-25
2002
2001
2000
1999
0
1998
-20
6
(25)
2002
-5
100
2001
0
1999
5
150
1998
10
2000
0
1998
-10
GEGEVENS OVER DE BEURSNOTERING
2002
2001
2000
1999
1998
Gemiddelde beurskoers van het boekjaar
EUR
243,43
222,95
188,67
178,05
257,31
Uiterste beurskoersen minimum
EUR
181,00
185,20
155,00
151,10
205,75
Uiterste beurskoersen maximum
EUR
300,00
267,90
229,00
219,80
322,26
Slotkoers van het boekjaar
EUR
194,50
247,80
189,00
183,00
205,75
Gemiddeld dagelijks volume aandelen aantal aandelen Beurskapitalisatie op 31/12
Mio EUR
231
223
248
287
290
113,17
144,19
109,98
106,48
119,73
Vergelijking tussen de stand van het CFE-aandeel en de Bel-20-index CFE EUR
BEL 20
300
3800 3600 3400 3200 3000 2800 2600 2400 2200 2000 1800
250 200 150 100 50 0 31
31
de
c1
99
8
31
de
c1
99
9
de c
31 20
00
de c
20 01
31
de c
20
02
Enkele gegevens over het aandeel kapitaal en reserve per aandeel resultaat per aandeel slotkoers brutodividend per aandeel
250
200
150
100
50
0
1999
2000
2001 7
2002
CFE BEL 20
Woon- en kantoorgebouw «Bois de Linthout» aan de Brand-Whitlocklaan te Brussel.
O R G A N I G R A M VA N D E G R O E P C F E
Publieke aandeelhouders
VINCI 45 %
55 %
AANNEMINGSMAATSCHAPPIJ CFE INTERNATIONAAL COORDINATIECENTRUM CFE
Pool Bouw België noord MBG
België centrum CFE Brabant
Pool Baggerwerken - Milieu
OVMB
49 %
Milieu
DEME
48 %
Baggerwerken - Milieu
België zuid
DREDGING International
Pool Elektriciteit
VANDERHOYDONCKS ENGEMA
NIZET ENTREPRISE Electronizet (Voltis)
BAGECI Baggerwerken DECLOEDT
Groothertogdom Luxemburg
DIAP
CLE SIDRA
Nederland CFE Nederland
IPEM
CFE Beton- & Waterbouw
DBM
CFE Industrie- & Utiliteitsbouw
DEC
60 %
GEKA
Eastern & Central Europe CFE Hungary CFE Polska
CFE Diensten CFE Immo ABEB Sogesmaint Construction Management Van Wellen 50 %
Januari 2003. -
Enkel de voornaamste eenheden worden hier weergegeven. De percentages van de deelnemingen zijn op de eenheid afgerond. De bijkantoren worden in wit op donkerblauwe achtergrond weergegeven. De vakjes met de filialen hebben afgeronde hoekjes.
9
BEHEERSVERSLAG ALGEMEEN OVERZICHT In 2002, is de geconsolideerde omzet van de groep CFE met nagenoeg 6% gedaald en bedraagt 796,9 miljoen EUR (847,6 in 2001). De activiteit van de groep CFE, die in drie polen verdeeld is, evolueert als volgt: - Bouw en bijhorende diensten maken 53% uit van de geconsolideerde omzet (51% in 2001), - Baggerwerken en Milieu zijn goed voor 41% van de geconsolideerde omzet van de groep in 2002 (42% in 2001), - het aandeel van de pool Elektriciteit handhaaft zich op ongeveer 6%. Op basis van de huidige gekende elementen en namelijk door een goed orderboek zou de activiteit in 2003 een vooruitgang moeten boeken. In 2002 bereikte het geconsolideerde nettoresultaat (aandeel van de groep) 10,2 miljoen EUR, wat een terugval van 39% betekent in vergelijking met de 16,7 miljoen EUR van 2001.
POOL BOUW De omzet is lichtjes gedaald tegenover 2001, terwijl de resultaten voor deze pool fel teruggelopen zijn. De activiteit in Vlaanderen (MBG) situeerde zich op een hoog niveau met goede resultaten. MBG verkreeg een belangrijk contract voor de heraanleg van de «Leien» te Antwerpen (43 miljoen EUR). In Nederland heeft, niettegenstaande een moeilijkere context, de activiteit zich gehandhaafd en grote projecten die in samenwerkingsverband worden uitgevoerd, meer bepaald met VINCI Construction, evolueren gunstig. In Wallonië (BAGECI) blijft de activiteit zwak, de onderneming wenst zich niet aan te passen aan het te lage prijsniveau dat vaak op deze markt toegepast wordt. In Brabant (CFE Brabant) bleef de activiteit op niveau, maar het resultaat werd nadelig beïnvloed door enkele moeilijke projecten. In het Groothertogdom Luxemburg heeft CLE (filiaal 100% van CFE) geassocieerd met CFE Immo, de operatie van de Kirchberg «Porte de l’Europe» Toren B (bouw, financiering, onderhoud) opgezet. Dit werd bekroond door de ondertekening van een vast huurcontract van 25 jaar, waarin aankoopopties voorzien zijn, met de Luxemburgse Staat. Het gebouw, waarvan de werken opgestart werden midden 2002, zal worden opgeleverd in de loop van het eerste semester van 2004. In Brussel heeft CFE Immo het kantoor- en woonproject Royale-Brialmont – Garden Scape laten starten alsook een nieuwe fase van het project De Tuinen van Jette (kantoorgebouw Green Land) terwijl in Jambes de bouw startte van het appartementsgebouw Les Mouettes. In Midden-Europa werd CFE Hongarije geconfronteerd met grote technische en contractuele moeilijkheden bij de zware renovatiewerken aan een prestigieus gebouw in Boedapest, die ertoe geleid hebben dat dit filiaal een belangrijk eindverlies moet boeken, waardoor het resultaat van de pool teruggelopen is.
10
POOL BAGGERWERKEN EN MILIEU Na een goed eerste halfjaar werd de baggerwerkactiviteit van DEME (dat voor 47,8% in handen is van CFE) in Singapore sterk verstoord door de moeilijkheden met de zandbevoorrading en de vastlegging van de baggerboot met grote capaciteit «Lange Wapper» door de Indonesische autoriteiten van juli 2002 tot februari 2003. Niettegenstaande de goede prestaties van de onderneming in de meeste andere landen, is het resultaat hierdoor teruggelopen. DEME heeft zijn investeringsbeleid voortgezet door de baggerboot «Uilenspiegel» in exploitatie te nemen en met het starten van de bouw van een nieuwe baggerboot met een capaciteit van 5.400 m3. De activiteit van het filiaal OVMB (dat voor 49% in handen is van CFE) is op peil gebleven en de resultaten vertonen een nieuwe vooruitgang.
POOL ELEKTRICITEIT De resultaten van de bedrijven Nizet en Electronizet zijn positief namelijk door de reorganisatiemaatregelen van deze laatste. Nizet heeft in de loop van het jaar een zeer belangrijke bestelling geboekt (5,8 miljoen EUR in het kader van de renovatie van de Zuidtoren in Brussel). Het resultaat van Vanderhoydoncks Engema blijft negatief door de activiteit Tertiaire Elektriciteit van Alken; de activiteiten Bovenleidingen en Laagspanning verlopen normaal.
INTERNATIONAAL EN VOORMALIGE ACTIVITEITEN CFE heeft in de loop van het boekjaar onderhandeld over oude schadedossiers en heeft schuldvorderingen gerecupereerd. Momenteel onderhandelt ze over de verkoop van haar laatste activa te Madagascar. De activiteiten in Afrika zijn voortaan stopgezet. In 2002 bereikte het geconsolideerde nettoresultaat (aandeel van de groep) 19,9 miljoen EUR, wat een terugval van 26% betekent in vergelijking met de 27,0 miljoen EUR van 2001. De geconsolideerde winst vóór belastingen is van 27,0 naar 20,1 miljoen EUR gedaald, wat een afname van iets meer dan 25% betekent. De bijdrage van elke activiteitspool tot de omzet, de geconsolideerde winst vóór belastingen en het orderboekje kan als volgt samengevat worden: (in milj. EUR)
Omzet
Bijdrage tot de geconsolideerde winst vóór belastingen (*))
Orderboekje
2002
2001
1.01.2003
1.01.2002
2002
2001
Bouw
422,9
434,1
443,0
406,9
0,9
7,2
Baggerwerken & Milieu
327,2
359,7
524,0
609,3
21,2
25,2
45,6
46,4
25,9
28,2
0
<0,7>
1,2
7,4
0
2,0
<2,0>
<4,7>
796,9
847,6
993,0
1.046,4
20,1
27,0
Elektriciteit Andere TOTAAL
(*)
na aftrek van de aandelen voor de centrale kosten
Wat CFE n.v. betreft, bereikt de omzet 300,7 miljoen EUR. Het exploitatieresultaat vertegenwoordigt op zijn beurt een verlies van <173> duizend EUR. De winst vóór belastingen, rekening houdend met de inning van 12,5 miljoen EUR dividenden, bereikt 7,3 miljoen EUR. De winst na belastingen, rekening houdend met een belastingskost van 2 miljoen, beloopt 5,3 miljoen EUR.
11
V E R G O E D I N G VA N H E T K A P I TA A L De Raad van bestuur van CFE stelt de Algemene vergadering voor om een brutodividend van 8,60 EUR per aandeel uit te keren, hetgeen overeenkomt met 6,45 EUR netto, zijnde een verdeling van 5 miljoen EUR, zoals in het vorig boekjaar. Na uitkering bedraagt de nieuwe overgedragen winst 13.122 duizend EUR.
R E S U LTAT E N VA N D E M A AT S C H A P P I J E N VA N D E G R O E P In het boekjaar 2002, lieten de maatschappij CFE n.v. en de geconsolideerde groep de volgende resultaten noteren: In duizenden EUR
CFE n.v.
Geconsolideerde groep
Bedrijfsopbrengsten
367.572
900.196
Omzet
300.726
796.945
Bedrijfswinst (-verlies)
<173>
28.429
Financiële opbrengsten/ financiële kosten (netto)
7.520
<8.498>
Winst (verlies) uit de gewone bedrijfsuitoefening
7.347
19.931
0
718
Uitzonderlijke opbrengsten Uitzonderlijke kosten Winst (verlies) van het boekjaar vóór belasting Belastingen Aandeel in het resultaat van de ondernemingen waarop vermogensmutatie is toegepast Winst (verlies) van het boekjaar Aandeel van de groep in dit resultaat
<2>
<514>
7.345
20.135
<2.000>
<8.035>
-
<201>
5.345
11.899 10.242
Graafwerken m.b.v. explosieven voor de tunnel te Soumagne in het kader van de HST-lijn, deelvak tussen Luik en de Duitse grens.
12
ACTIVITEITENVERSLAG ORDERBOEK OP 1 JANUARI in miljoenen EUR 2003
2002
2001
993,0
1.046,4
1.060,0
Jacques Ninanne, financieel en administratief directeur.
Evolutie van de omzet van de groep CFE in miljoenen EUR 900
Bouw Andere Baggerwerken - Milieu Elektriciteit
750
600
450
300
150
Orderboek van de groep CFE op 1 januari 2003 Uitsplitsing per activiteitspool Baggerwerken Milieu 52,8%
2002
2001
2000
1999
1998
1997
0
Bedrijvigheid van de groep CFE in 2002 Uitsplitsing Benelux-buitenland
Benelux 32%
Bouw 44,6%
Rest van Europa 14,3%
Buiten Europa 17,7%
Elektriciteit 2,6%
13
HUMAN RESOURCES In 2002 daalde het personeelsbestand van bedienden en arbeiders, zowel in België als in het buitenland, per 31 december van 3.955 tot 3.372. Voor het beheer van de human resources werden in 2002 de volgende zaken met succes afgerond: - de verbetering van de interne communicatie door de formalisering van de werkrelaties via een dynamischer beheer van de periodieke individuele gesprekken enerzijds en de invoering van het intern vormingsnetwerk anderzijds; - de introductie van het instrument «Functies en Carrières» als collectief beheermiddel Gabriel Marijsse, directeur human resources
voor een optimaal evenwicht tussen de nuttige functies en de human resources die nodig zijn om de doelstellingen te verwezenlijken;
- de ontwikkeling van de vorming van het personeel in verschillende domeinen: voor het personeel met statuut van bediende, de techniek in onze vakdomeinen, de informatica en het boekhoudkundig beheer. Voor het personeel met een arbeidersstatuut, werden verdere inspanningen geleverd om hun kennis op het vlak van bouw en elektrische installaties te verruimen. In 2002 werden 4 personeelsleden gehuldigd voor hun 40 jaar dienst bij de groep CFE, 37 anderen vierden hun 25ste dienstjaar, terwijl 89 anderen een ereteken van de arbeid in ontvangst mochten nemen. Wij wensen alle personeelsleden te danken voor hun inzet en toewijding gedurende het jaar 2002. PERSONEELSBESTAND IN 2002 - BENELUX VOLGENS DE SCHOLING
Handlangers 8%
VOLGENS DE OPLEIDING
Meestergasten 6%
Geoefenden 21%
Andere universitairen 7% Gegradueerden 17%
Ingenieurs 30%
Geschoolden 2 41%
Geschoolden 1 24%
Anderen 46%
Voor de twee bovenstaande grafieken, behoort de pool Baggerwerken en Milieu niet bij het personeelsbestand.
ONTWIKKELING VAN HET PERSONEELSBESTAND VAN DE GROEP CFE (AANDEEL VAN CFE) OP 31 DECEMBER BUITENLAND BELGIE 5000
2500
Bed.
Bed.
Arb.
Arb. 2000
4000
1500
3000
1000
2000
500
1000
0
0 1998
1999
2000
2001
1998
2002
14
1999
2000
2001
2002
POOL BOUW
De directieploeg van de pool Bouw (van links naar rechts): Ber Groot (directeur CFE Nederland), Bernard Cols (directeur CFE Diensten), Thierry Durbecq (Financieel en administratief directeur), Gabriel Marijsse (directeur Human Resources), Edouard Janssens (directeur Oost- en Midden-Europa), Hervé Tricot (voorzitter van de pool Bouw), Jean Van Tricht (directeur CFE Brabant, Bageci en CLE), Lode Franken (directeur Grote Projecten), Maurits Lauwers (directeur MBG) en André Ninforge (directeur Algemene diensten).
De pool Bouw groepeert onder de naam CFE Bouw alle traditionele bouwactiviteiten en aanverwante diensten van de groep CFE: - de bedrijvigheid van gebouwen en burgerlijke bouwkunde wordt hoofdzakelijk georganiseerd volgens een geografisch patroon: • België Noord door MBG, ABEB en VAN WELLEN; • België Centrum door CFE Brabant dat ook instaat voor de elektromechanische opdrachten van de waterzuiveringsstations en de behandeling van rookgassen, ongeacht de lokalisatie; • België Zuid door BAGECI; • Het Groothertogdom Luxemburg door CLE; • Nederland door CFE Nederland en GEKA; • Oost- en Midden-Europa door CFE Hongarije en CFE Polen. - aangezien er werd ondervonden dat het niet erg efficiënt was om grote projecten door een bijkantoor ad hoc (CFE GPR) te laten beheren, heeft men deze organisatievorm op basis van de ervaringen in 2001 stopgezet. De grote projecten worden opnieuw onder de verantwoordelijkheid van de regionale entiteiten geplaatst. Naast zijn commerciële rol, bestaat de taak van de directeur voor grote projecten van CFE Bouw er evenwel in om te waarborgen dat de regionale entiteit over de nodige middelen voor de uitvoering van het project beschikt. - CFE Diensten coördineert het beheer van CFE Immo (het bijkantoor dat verantwoordelijk is voor de activiteit Vastgoedpromotie en voor de ontwikkeling van vastgoedprojecten) en de ondernemingen Sogesmaint (beheer en onderhoud van gebouwen) en Construction Management (projectbeheer). CFE Diensten is ook verantwoordelijk voor de opvolging van de Antwerpse filialen ABEB (100% CFE) en Van Wellen (50%).
15
EVOLUTIE VAN DE OMZET EN VAN DE BEDRIJVIGHEID in mio EUR
450 400
diensten gebouwen
350
burgerlijke bouwkunde 300 250 200 150 100 50 0
2000
2001
2002
UITSPLITSING VAN DE BEDRIJVIGHEID PER LAND
UITSPLITSING VAN DE BEDRIJVIGHEID PER PRODUCT
Polen 3,5%
diensten 8,6% burgerlijke bouwkunde 37,0%
gebouwen 54,4%
Hongarije 5,0%
Nederland 18,7%
België 64,5%
Luxemburg 8,3%
ORDERBOEK OP 1 JANUARI
In milj. EUR
EVOLUTIE VAN DE OMZET EN VAN DE BEDRIJVIGHEID
2003
2002
2001
In milj. EUR
2002
2001
2000
443,0
406,9
422,4
Omzet
422,9
434,9
452,5
Bedrijvigheid
404,0
374,1
379,5
EVOLUTIE VAN HET PERSONEELSBESTAND OP 31 DECEMBER 2002
2001
2000
Bedienden
635
670
655
Arbeiders
1001
1100
1050
*Werken die uitgevoerd worden in een tijdelijke handelsvennootschap.
16
België Noord ACTIVITEIT 2002: 124,7 miljoen EUR GEBOUWEN: 53%
BURGERLIJKE BOUWKUNDE: 47%
MBG heeft een bevredigend jaar afgesloten. Na een onderbreking van meer dan een jaar werden de werken van het nieuwe Deurganckdok* in Antwerpen hervat. De bouw van de 3.256 meter lange kaaimuur wordt op een gestaag ritme voortgezet. Rekening houdend met de verworven uitbreidingen (400 meter) en de verwachte
bestelling
(1.760 meter), moet het consortium in totaal zo’n 5,5 km kaai bouwen. Andere havenwerken werden gerealiseerd in Antwerpen en Zeebrugge (herstellingen aan in dienst zijnde kaaien). De belangrijkste klant van MBG in 2002 was de NMBS, in het algemeen naar aanleiding van tijdelijke handelsvennootschappen: werken aan de HSTlijn* tussen de twee Antwerpse
stations,
Nieuwe papierfabriek voor STORAENSO te Langerbrugge (Gent).
Berchem en het Centraal station, de doortocht in de Antwerpse wijk Luchtbal*, de vervanging van de brugdekken van de spoorweg over het Albertkanaal, werken van burgerlijke bouwkunde voor de spoorwegverbinding* tussen Antwerpen-Noord en de HST-lijn Brussel-Amsterdam, het boren van de dubbele tunnel* tussen het Astridplein en het Damplein in Antwerpen (1.200 meter lang met een diameter van 8,3 meter) die op een gestaag ritme wordt voortgezet, niettegenstaande de geologische moeilijkheden. Een ander belangrijk element voor MBG was de lang uitgestelde start van de vernieuwingswerken van de Leien* in Antwerpen. Dit grootschalig project werd toevertrouwd aan MBG, in samenwerking met de onderneming Van Wellen en een in spoorwegwerken gespecialiseerde aannemer. Voor de activiteit Gebouwen had MBG, naast de voortzetting van de ruwbouw van het nieuwe Gerechtshof in Antwerpen een sterke bedrijvigheid: de kantoren van Volvo Parts in Gent, de kantoren van Solvay in Antwerpen en van Dredging International in Zwijndrecht werden tot volledige voldoening afgewerkt. Het project voor de bouw van de woningen ’t Pandreitje in Brugge, werd volgens planning voltooid. Het contract voor de aanneming van de prestigieuze en integrale renovatie, inclusief de ruwbouw en de afwerkingen, van het Kursaal te Oostende werd eind 2002 aan MBG toevertrouwd.
17
Wij zijn ook gestart met de bouw van een ondergrondse parking onder de Grote Markt van Mechelen voor rekening van VINCI Park. Een tweede parking wordt eveneens voorzien. Onze industriële bouwactiviteiten werden op hetzelfde ritme voortgezet als de vorige jaren. De werken van de nieuwe PE-fabriek van Solvay in Antwerpen lopen ten einde. We hebben ook andere opdrachten ontvangen, nl. voor BASF Antwerpen, DEGUSSA, TOTALFINA, ATLAS COPCO en CBR Zelzate. Een nieuwe productie-eenheid voor AIR LIQUIDE bij BASF werd toevertrouwd aan MBG, de werken zijn momenteel in uitvoering. Voor EVAL in Zwijndrecht werd in de bestaande fabriek, die eerder door MBG gebouwd werd, een nieuw controlegebouw neergezet dat bestand is tegen explosies. In dezelfde industriezone werden werken uitgevoerd bij INEOS. De uitbreiding van de PressShop* van OPEL BELGIUM in Antwerpen werd toevertrouwd aan MBG, in samenwerkingsverband, net zoals de bestelling voor de ruwbouw van de boiler van de papierfabriek L4 van STORAENSO in Langerbrugge (Gent). Voor HANSEN TRANSMISSION in Lommel hebben we achtereenvolgens alle funderingswerken, de bouw van de kelderverdieping en de gesloten ruwbouw van het nieuwe kantoorgebouw verwezenlijkt. Tot slot hebben wij in het kader van de ontmanteling van de kernreactor BR-3 in Mol de bestelling ontvangen van SCK-CEN en NIRAS voor de tijdelijke berging van kernbrandstof in een betonnen bunker.
ABEB, Antwerps filiaal van CFE beheerd door CFE Diensten, bevestigde zijn herstel door de gevoelige verbetering van de resultaten en vooral door een grotere diversiteit in de opdrachten en dus van het klantenbestand. Sommige werken, behaald in 2002, werden reeds opgeleverd namelijk; de bouw van het nieuwe sportcomplex voor de Antwerp International School en de zware renovatie van meerdere agentschappen van Fortis in Antwerpen. Andere werken zijn gestart en zullen in de loop van 2003 voltooid worden: een woongebouw met 31 appartementen gesitueerd in het historisch centrum van Antwerpen en het kantoorgebouw* «Park Avenue» in Brussel voor rekening van de bouwpromotor Robelco. Door zijn participatie in AMCA n.v., leverde ABEB een hotel met 140 kamers op.
Van Wellen, beheerd door CFE Diensten, dat voor de helft in handen van CFE en de familie is die het bedrijf oprichtte, werd in 2002 geconfronteerd met gevoelige vertragingen bij de start van grote wegenwerken, met name de «Leien» in Antwerpen, de verkeerswisselaar op de N49 in Zelzate en de grondige renovatie van een garage in Antwerpen. In het algemeen heeft de activiteit een bevredigend niveau gehandhaafd maar werden de behaalde marges negatief beïnvloed door deze vertragingen, die gelukkig niet van terugkerende aard zijn, en door een scherpe concurrentie, vooral voor wegenwerken. In deze sector zorgen de onderhoudswerken aan het wegennet, beheerd door gemeentelijke en provinciale overheden, voor een groot deel van de omzet, naast infrastructuurwerken gerealiseerd in de zone van de haven van Antwerpen voor rekening van grote industriëlen zoals BASF of Hesse-Noord Natie. De vastgoedactiviteit was intens op het niveau van de studie van nieuwe projecten maar de zwakke verkoop heeft het bedrijf niet aangemoedigd vaart te zetten achter de werken van sommige lopende residentiële promoties. Niettemin heeft de bedrijvigheid Gebouwen een goed niveau behouden, dankzij orders in Antwerpen en aan de Belgische kust. Express-Holiday Inn-hotel te Antwerpen gerealiseerd door AMCA n.v. waarin ABEB participeerde.
18
België Centrum ACTIVITEIT 2002: 85,1 miljoen EUR GEBOUWEN: 80%
BURGERLIJKE BOUWKUNDE: 7%
MILIEU: 13%
Gebouw Rolinruimte, Louis Schmidtlaan te Brusssel.
De hoofdactiviteit (gebouwen en burgerlijke bouwkunde) dekt het hele Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de provincies van Brabant. In de loop van 2002 hebben wij het gebouw van de maatschappelijke zetel van Fortis AG aan de E. Jacqmainlaan (± 30.000 m2), het kantoorgebouw Rolin* (35.000 m2) en de ruwbouw van een nieuw gebouw met laboratoria* voor de U.C.L. opgeleverd. We zijn een nieuwe fase gestart in een appartementsproject in Rolin* en kantoren aan De Tuinen van Jette*. De inhuldiging van de gevangenis van Ittre is een belangrijk voorbeeld van de werken die volgens het principe «ontwerp en bouw» worden uitgevoerd . Wat de renovatiewerken betreft, denken we vooral aan de werken aan het Centraal station van Brussel, waarbij de architectuur van Horta opnieuw tot zijn recht zal kunnen komen. Waterzuiveringsinstallatie voor Aquafin te Eine-Oudenaarde.
19
De liften van het Poelaertplein, die de bovenstad met de benedenstad verbinden, zijn met hun origineel ontwerp beslist het vermelden waard. Volkswagen heeft ons de bouw van een nieuw atelier in Vorst (± 17.000 m2) toevertrouwd, waarbij een bijzonder strikte planning moet worden nageleefd. Dezelfde voorwaarde geldt voor de uitbreiding van het Institut des Deux Alice – Parnasse in Woluwe. De grootse werken voor de bouw van het stormbekken onder het Flageyplein (± 30.000 nuttige m3) en bijhorende collectoren zijn van start gegaan. Rekening houdend met de beperkingen die te maken hebben met het stadsnetwerk, zullen deze werken een paar jaar in beslag nemen. De milieucel die afhankelijk is van het bijkantoor CFE Brabant heeft de werken kunnen opstarten voor de stedelijke waterzuiveringstations van Tubize (± 30.000 WU) voor de I.B.W. (Waalse intercommunale) en in Florennes (8.500 WU) voor INASEP (Naamse intercommunale voor openbare dienstverlening). Deze werken volgen op aanbestedingen waarbij het procédé binnen de cel werd uitgewerkt. Verder werden de elektromechanische uitrustingen van de stations van Dendermonde, Oudenaarde en Mechelen Noord opgeleverd. We zijn eveneens gestart met de werken voor de uitrusting van de stations van Hasselt en Antwerpen-Zuid. De asbestverwijderingswerken werden in de loop van het jaar met succes voortgezet.
Stormbekken onder het Flageyplein te Brussel, voorbereidingswerken.
20
België Zuid ACTIVITEIT 2002: 23,9 miljoen EUR GEBOUWEN: 42%
BURGERLIJKE BOUWKUNDE: 58%
Afgezien van de twee belangrijke contracten voor de tunnel van Soumagne* en het station van Guillemins* te Luik, werd het boekjaar 2002 van Bageci gekenmerkt door een zwak activiteitsniveau. Bovendien liet het prijsniveau dat op de markt toegepast werd niet toe om een behoorlijk orderboek samen te stellen, vermits de maatschappij weigerde om aannemingen met verlies te aanvaarden. Deze situatie heeft ertoe geleid de samenwerking tussen Bageci en CFE Brabant op operationeel gebied en voor het beheer te versterken. Het dient benadrukt dat Bageci zijn reputatie op technisch gebied in 2002 kon handhaven: - de Sart-kanaalbrug* op het Canal du Centre werd opgevuld met water en opgeleverd op 30 augustus 2002. - versterking van het team van de tijdelijke handelsvennootschap voor de uitvoering van de werken aan het nieuwe station van Guillemins, een werf die vanwege het continu treinverkeer een zeer strikte planning vergt en waarbij architecturale betontechnieken van de allerbeste klasse gebruikt moeten worden. - graafwerken voor de tunnel van Soumagne (6 km lang binnendiameter van 8,30 meter) voor de HST-lijn LuikKeulen, in een tijdelijke handelsvennootschap beheerd door CFE, waarbij het noodzakelijk was om een uitgravingsmethode met explosieven te gebruiken en niet, zoals voorzien, met een rotsfrees wegens de geologie van het terrein. Eind 2002 had men 2.700 meter tunnel uitgegraven. Doorgang onder de sporen van het nieuwe station Guillemins te Luik.
Meer klassieke werken werden tot een goed einde gebracht: het ziekenhuis «Le Péri» te Luik, de opslaghal voor Perrier Vittel in Etalle, de start van een appartementsgebouw te Jambes voor CFE Immo, verbetering over twee kilometer van de oevers van de Ourthe in Comblain en een zware interventie aan de oevers van het Canal du Centre, begin van de renovatie van drie bruggen voor de NMBS.
Appartementen in aanbouw te Jambes (grafische voorstelling).
21
Groothertogdom Luxemburg ACTIVITEIT 2002: 26,3 miljoen EUR GEBOUWEN: 100% De groep verwezenlijkt sinds 1970 ononderbroken werken in het Groothertogdom Luxemburg. In de loop van 2002, voltooide CLE het sportcentrum op de Kirchberg en het gebouw Monterey voor Dexia. Daarnaast hebben wij eveneens het belangrijke kantoorcomplex Syrdall in Munsbach (22.000 m2) tot een goed einde gebracht, waar een eerste fase na amper 14 maanden al bewoonbaar was. De ruwbouw van de Kamer van Koophandel* werd voortgezet, maar de afwerking hangt af van de coördinatie met de andere aannemers. In de nabije toekomst zal het gebouw «Tour B» van de «Porte de l'Europe» op de Kirchberg onze belangrijkste activiteit worden. Wij zijn in 2002 gestart met de bouw van de 4 kelderverdiepingen en de 18 verdiepingen (totaal ± 38.000 m2). De oplevering van het volledige complex wordt voorzien in april 2004. Deze grootschalige operatie werd volledig opgesteld door CFE Immo.
Ontwerpmodel van het «Porte de l’Europe»-complex op de Kirchberg (Groothertogdom Luxemburg)
22
Nederland ACTIVITEIT 2002: 75,7 miljoen EUR GEBOUWEN: 6%
BURGERLIJKE BOUWKUNDE: 94%
CFE Nederland heeft twee filialen in Nederland: CFE Beton- en Waterbouw, dat grote projecten van burgerlijke bouwkunde uitvoert terwijl GEKA minder grote werken uitvoert of werken waarbij beroep gedaan wordt op zijn specifieke knowhow op het gebied van haven- en waterwerken en het heien van palen en damplanken. Zowel wat de bedrijvigheid als het resultaat betreft, was het boekjaar 2002 bevredigend. In 2002 heeft CFE Nederland enkele metalen bruggen gebouwd: de Demkabrug* in Utrecht voor de Nederlandse Spoorwegen, de Papendorpsebrug* voor de stad Utrecht en de brug over de Moerdijk*, voor rekening van de Staat, op de zuidelijke HST-lijn. In tijdelijke handelsvennootschap, voornamelijk met VINCI Construction Grands Projets, voert CFE Nederland de werken uit op het traject van de zuidelijke HST-lijn Rotterdam-Moerdijk. Dit traject van 16 km omvat namelijk twee afgezonken tunnels, onder de Oude Maas en de Dortsche Kil, alsook de brug over het Hollandsch Diep, die samen met de toegangen
Aanleg van de goederenspoorlijn Betuweroute: vak tussen Sliedrecht en Gorinchem (Nederland).
23
ongeveer 2,5 km lang is. Het geheel van de werken vordert op een regelmatig tempo nadat er enkele vertragingen werden genoteerd tijdens de afwerkingsfase van het ontwerp en de methoden door de complexiteit van het project. De boring van de spoorwegtunnel van de Betuweroute onder het Pannerdensch kanaal is goed verlopen en werd uitgevoerd in samenwerking met VINCI Construction Grands Projets. De twee tunnelboringen, met een doorsnede van 9,60 meter en een lengte van 1.680 meter, werden tussen oktober 2001 en december 2002 uitgevoerd zonder noemenswaardige problemen. Het overige deel van de werken zal in de loop van 2003 beëindigd worden. De metrolijn te Rotterdam is nog een mooi resultaat dat werd uitgevoerd in samenwerking met andere grote Nederlandse aannemers. Na een voorbereiding van twee jaar, werd in 2002 de Demkabrug in Utrecht tot volle tevredenheid van de klant in gebruik genomen. Het gaat hier om een ijzeren spoorwegbrug met een draagwijdte van 255 meter. GEKA Bouw staat in voor het ontwerp van de betonnen funderingen, de betonstructuur van de brug en alle voorlopige constructies die nodig zijn voor de uitvoering en de inwerkingstelling. GEKA Bouw werkte ook mee aan de tweede fase van de constructie van een 700 meter lange steunbrug te Rotterdam en voerde de betonwerken uit tijdens de aanleg van de rijksweg A50 nabij Eindhoven.
Brug over het Hollandsch Diep, op het traject van de zuidelijke HST-lijn Rotterdam-Moerdijk (Nederland).
24
Eastern and Central Europe ACTIVITEIT 2002: 34,4 miljoen EUR GEBOUWEN: 100% In Midden- en Oost-Europa heeft CFE twee filialen: CFE Hungary en CFE Polska.
IN HONGARIJE Het jaar 2002 stond vooral in het teken van het project Gresham Palace of de zware renovatie van een gebouw in Art Nouveau-stijl. Dit geklasseerd monument is bestemd om een echt luxehotel te worden, uitgebaat door de keten Four Seasons. Dit project, dat in Hongarije wellicht zijn gelijke niet kent, kadert in een moeilijke context en heeft bijzonder zwaar doorgewogen op het boekjaar 2002 van CFE Bouw. De werf zou in de zomer van 2003 voltooid en aan de klant opgeleverd moeten
Renovatie van het Gresham Palace te Boedapest (Hongarije).
worden. De hypermarkt CORA van Debrecen werd in oktober ingehuldigd en is meteen de zesde operatie van CFE voor CORA in Hongarije.
Hypermarkt CORA te Debrecen (Hongarije).
IN POLEN De bouwsector in Polen is in 2001 in een fase van recessie terechtgekomen en deze situatie is in 2002 nog verergerd. Dit is vooral te wijten aan de terugval van de investeringen. De afgebakende en overdekte zones van het handelscentrum Carrefour in Torun werden op 5 november opgeleverd en er werden drie andere orders ondertekend (Leclerc in Lublin, Valeo in Skawina en Orco in Warschau). Dit waarborgde een aanvaardbaar activiteitsniveau voor 2002 zonder echter een voldoende resultaat te ontwikkelen. De orders die voor 2003 opgetekend werden, bieden hoop op een bevredigend herstel van dit activiteitsniveau.
25
CFE Diensten ACTIVITEIT 2002: 33,8 miljoen EUR VASTGOEDONTWIKKELING: 47% BEHEER VAN GEBOUWEN: 47% PROJECTBEHEER: 6% De afdeling die zich bezighoudt met vastgoedontwikkeling en die tot CFE Immo werd omgedoopt, realiseerde in 2002 een activiteitsniveau dat de verwachtingen van het begin van het jaar oversteeg. Dit is hoofdzakelijk te danken aan de opstart van twee belangrijke projecten: - in het Groothertogdom Luxemburg: «la Porte de l'Europe – Tour B» op het plateau van Kirchberg; 20.000 m2 kantoorruimte en 18.000 m2 parkings en kelderruimten die reeds op voorhand voor een periode van 25 jaar aan de Luxemburgse Staat werd verhuurd, - in Brussel: de «Royale-Brialmont – Garden Scape» tegenover de Kruidtuin; een woon- en kantoorcomplex met 17 woningen en 6.200 m2 kantoorruimten; deze laatste zijn voorverkocht aan de verzekeringsmaatschappij P & V. In Brussel, eveneens in het kader van de ruimtelijke ordening van de voormalige zone van de kazerne Rolin in Etterbeek, werd het aan Fortis verkochte kantoorgebouw opgeleverd binnen de overeengekomen termijn en werd een nieuwe fase voor woningen aangevat. Aan «De Tuinen van Jette»* daarentegen, is men begonnen aan een derde kantoorgebouw «Green Land»* en een nieuwe fase voor woningbouw. Zowel in Etterbeek als in Jette, kende het verkoopritme van de woningen in uitvoering een versnelling. In Namen heeft CFE Immo de bouw en de verkoop van een gebouw met 46 appartementen te Jambes laten opstarten en gaat verder met de studie van diverse andere gemengde projecten voor kantoor- en woonruimte. Tenslotte bestudeerde CFE Immo in Antwerpen een aantal belangrijke dossiers, waaronder het woonproject «'t Eilandje – Kattendijkdok». CFE Immo is overigens vastbesloten andere projecten voor vastgoedpromotie en de ontwikkeling van vastgoedprojecten in deze streek op te volgen. Construction Management heeft een nieuwe wending gegeven aan zijn activiteit voor projectbeheer in samenwerking met CFE Immo. De opdrachten voor het projectbeheer die bij Fortis Bank en Glaverbel werden verwezenlijkt, alsook de opdrachten voor de veiligheidscoördinatie, werden tot tevredenheid van de klanten voltooid. In het domein van gebouwbeheer, heeft Sogesmaint zijn doelstellingen verwezenlijkt en zijn positie als marktleider in België kracht bijgezet, onder meer door nieuwe gebouwen te beheren (7 gebouwen voor IVG en 6 gebouwen voor Intercity) en de start van twee coördinatieopdrachten voor Crédit Suisse in Luik en in Brussel voor SICAFI Befimmo. Sogesmaint gaat bovendien voort met de ontwikkeling van zijn computertoepassingen voor een geïntegreerd beheer, met het oog op een betere rendabiliteit en om de klanten de mogelijkheid te bieden de financiële gegevens en de vastgoedinformatie met betrekking tot hun gebouwen «online» te raadplegen op de site www.sogesmaint.be.
26
Functionele Directies Ter ondersteuning van haar activiteiten steunt CFE Bouw op een geheel van eigen functionele directies: Financiën en Administratie, Human Resources en Algemene Diensten. De directie van de Algemene Diensten is verantwoordelijk voor: - de afdeling Speciale Technieken, die instaat voor de studie van aanbestedingen en werven waarvoor een specifieke knowhow in bepaalde domeinen vereist is: klimaatregeling, sanitair, elektriciteit, toegangscontrole, veiligheid en brandveiligheid, liften,... - de Studie-afdeling, dat in 2002 zo'n 80% van zijn prestaties gewijd heeft aan een honderdtal lopende projecten en 20% aan andere studies voor aanbestedingen. De meeste studies hadden betrekking op de HST-projecten in het Antwerpse, waaronder de boortunnel tussen het Astridplein en het Damplein, het viaduct in de Antwerpse wijk «Luchtbal», de toenaderingstraveeën van de brug over het Albertkanaal en het zijspoor. In Antwerpen heeft de afdeling overigens meegewerkt aan studies betreffende de uitvoeringsmogelijkheden en -varianten voor het Justitiepaleis en de werken aan de Leien van de stad. In Brussel heeft de afdeling meegewerkt aan het kantoorgebouw Park Avenue, de gebouwen D4-D5 van de Europese wijk en heeft daarnaast interessante alternatieven uitgewerkt voor het stormbekken onder het Flageyplein en het productiegebouw H16 van Volkswagen. De betonnen structuur van de fabriek VALEO in Polen werd in de loop van het jaar ontworpen. De Studie-afdeling werd overigens belast met twee «ontwerp en bouw»-projecten voor de kaaimuur van het toegangsbekken van Zeebrugge en de industriële installaties van Hydro Agri in het Nederlandse Sluiskil. Voor het ontwerp van deze laatste werd nauw samengewerkt met de projectleiders.
KWALITEITSBORGING De groep CFE werd op 6 november 2002 opnieuw gecertificeerd voor de bouwactiviteiten in de Benelux die door de pool Bouw verricht werden overeenkomstig de nieuwe norm ISO 9001:2000.
VEILIGHEIDSBEHEERSYSTEEM VCA** De groep CFE werd op 25 november 2002 ook opnieuw gecertificeerd voor de hierboven vermelde activiteiten, overeenkomstig de VCA**-regels – versie 2000/03.
27
PREVENTIE OP HET WERK In de loop van 2002 werd de gunstige evolutie van 2001 voortgezet. Er werd een gevoelige daling van de frequentiegraad vastgesteld, alsook een lichte verbetering van de ernstgraad. Dankzij een dynamische strategie ter preventie van de risico's, was het in 2002 mogelijk om gerichte acties ter promotie van de veiligheid op het werk in te voeren. We denken hierbij vooral aan de analyse van de risico's die gepaard gaan met de werken vanaf de fase van de aanbesteding, de kwalitatieve evolutie van de veiligheidsprestaties van onze onderaannemers en de informatie en de vorming van het personeel.
ARBEIDSONGEVALLEN IN DE POOL BOUW
Evolutie van de frequentiegraad
Evolutie van de ernstgraad
100
7
nat. gem.
Eg
6
81,48
80
nat. gem.
Fg
89,9
74,29
5 60
4 48,28
51,48 45,47
3
40,91
40
2,49
2,27 2,31
2
2,11
2,27
2,09
1,89
20 1 0
1999
2000
2001
0
2002
28
1999
2000
2001
2002
POOL BAGGERWERKEN EN MILIEU
OMZET
ORDERBOEK OP 1 JANUARI
in miljoenen EUR
in miljoenen EUR
2002
2001
2000
2003
2002
2001
327,2
359,7
307,8
524,0
609,3
607,3
Deze pool bestaat uit twee maatschappijen van ongelijke grootte, die allebei in de rekeningen van de groep worden geconsolideerd volgens de proportionele methode: - de groep DEME (omzet 2002 aan 100%: 677,2 miljoen EUR), waarvan CFE 47,76% in handen heeft. De controle over DEME is gelijk verdeeld tussen CFE en de holding AvH. - de maatschappij OVMB (omzet 2002: 7,5 miljoen EUR) is voor 49% in handen van CFE via haar dochteronderneming CEM (100% CFE), en voorts van de milieuholding van het Vlaamse Gewest (VMH), waarmee een aandeelhouderspact is afgesloten dat het dagelijks bestuur van OVMB toevertrouwt aan CFE.
De baggerboot «Amazone» in actie in de Malediven.
29
DEME
Van links naar rechts: Jos Van Ijseldijk, Alain Bernard, Patrick Demoor, Theo Van De Kerckhove, Jan Schouten, Marc Maes, Marcel Van Bouwel, Christian Van Meerbeeck, Marc Stordiau, Philip Hermans.
OMZET
Activiteit van DEME in 2002 Uitsplitsing van de omzet per activiteit
in miljoenen EUR 2002
2001
2000
323,5 (**)
355,4 (**)
303,6 (*) Milieuwerken 16,1%
(*)
1e halfjaar 38,98% Diverse andere werken 5,6%
2e halfjaar 47,76% (**)
Infrastructuurbaggerwerken 59,2%
jaar 47,76%
ORDERBOEK OP 1 JANUARI
Onderhoudsbaggerwerken 19,1%
in miljoenen EUR 2003
2002
2001
521,2 (**)
606,4 (**)
605,3 (**)
(**) 47,76%
In 2002 ging de DEME n.v. holding (Dredging, Environmental and Marine Engineering n.v.) verder met het financieel beheer en de operationele coördinatie van de activiteiten van zijn dochterondernemingen en filialen, zijnde de volgende operationele eenheden en gespecialiseerde aannemers: • Dredging International n.v. (DI) en Baggerwerken Decloedt & Zoon n.v. • Tideway Marine and Offshore Contractors b.v. • Dredging International Asia Pacific Pty Ltd (DIAP) • DEME Environmental Contractors n.v. (DEC) • DEME Building Materials n.v. (DBM) • Ecoterres n.v. • Scaldis Salvage en Marine Contractors n.v. • IPEM n.v. • Power@Sea n.v. en C-Power n.v.
30
In 2002 speelde de groep DEME verder haar vooraanstaande rol als een toonaangevende internationale groep voor baggeren waterbouwkundige werken. DEME bleef optreden als penvoerder en/of actieve partner in de uitvoering van een aantal megabagger- en opspuitingswerken in het Verre Oosten. In het tweede semester van 2002 werden deze belangrijke bagger- en opspuitingswerken geconfronteerd met de tijdelijke sluiting van de zandwinzones in Maleisië en Indonesië. In Indonesië werd DEME’s sleepzuiger «Lange Wapper» met een capaciteit van 13.700 m3 in beslag genomen gedurende meer dan 6 maanden. Deze ongelukkige situatie werd begin 2003 opgelost. De werken op het Jurong-project werden echter reeds in november 2002 hervat. Partnerschap DEME heeft consequent zijn strategie met betrekking tot het ontwikkelen van zogenaamde nieuwe «thuislanden» verdergezet. Dit heeft geleid tot doorbraken in Frankrijk, Rusland, de Perzische Golf, Scandinavië/Duitsland, het Caraïbisch gebied en Australië. Parallel met dit thuislandbeleid onderstreept DEME zijn traditionele partnerfilosofie door te streven naar actieve samenwerking met hoofdaannemers en partners op alle continenten. Met name in Frankrijk is veel synergie ontdekt tussen het potentieel van de groep DEME en Franse klanten, hoofdaannemers en partners: het Le Havre 2000 havenproject in joint venture met bedrijven van de groep VINCI, het O.G.G.S.-pijpleidingsproject voor ETPM in Nigeria, de Hazira-opspuitingswerken voor de bouw van een werkplatform voor Bouygues in India, het Soyo-havenuitbreidingsproject voor Bouygues Offshore (Saipem Frankrijk), steenstorting voor het Canyon Express Development Project voor TotalFinaElf in de Golf van Mexico, pijpleidingsstabilisatiewerken in de Noordzee voor Technip Coflexip Offshore en Stolt Offshore (ETPM) zijn interessante resultaten van dit beleid. Milieu en bouwmaterialen Zowel DEC n.v. (DEME Environmental Contractors) als DBM n.v. (DEME Building Materials) bieden een bijkomende steun voor de internationale strategie van DEME. DEC heeft bevestigd dat het een vooraanstaande rol speelt op de Europese milieumarkt. DBM heeft commerciële en technische initiatieven ontwikkeld in de zand- en grindwinning, verwerkings- en toeleveringsmarkt in Noord Europa. Nieuwe investeringen Als verdere steun voor onze internationale activiteiten zijn in 2002 twee nieuwe DEME-baggerschepen in de vaart gebracht. De grindsleepzuiger «Charlemagne» met een capaciteit van 5.000 m3 en de sleephopperzuiger «Uilenspiegel» met een capaciteit van 13.700 m3. Bovendien is nog een nieuwe sleephopperzuiger besteld met een capaciteit van 5.400 m3. Deze nieuwe sleepzuiger zal begin 2004 in gebruik worden genomen. Het onder DEME gespecialiseerde waterbouwkundig bedrijf Hydro Soil Services (HSS) bouwde het nieuwe veelzijdige hefplatform «Vagant» met een capaciteit van 1.000 ton voor onmiddellijk gebruik op een groot offshore-windmolenparkproject in Samsoe, Denemarken.
31
I. BAGGER- EN MARITIEME WERKEN 1.1. BENELUX ACTIVITEITEN België - DI en Baggerwerken Decloedt gingen verder met de onderhoudsbaggerwerken in de Noordzee, in de toegangsgeulen naar de havens van Zeebrugge, Oostende, Nieuwpoort en Blankenberge, in de Schelde en in de toegangsgeulen naar de Antwerpse sluizen. - In en om Antwerpen is de tweede en derde fasen uit van de uitdieping van het Delwaidedok om onderwatercellen te creëren voor de waterberging van vervuild slib. • DI kreeg de tweede fase toegewezen om 140.000 ton zwaar vervuild slib van het «Schijn» te baggeren en te verwerken. Al het vervuilde slib zal worden verwerkt in het slibrecyclagecentrum van Krankeloon dat door DEC wordt gerund. • In de buurt van het Deurganckdok is DI, als lid van het consortium «Combinatie Kallo», belast met de bouw van een dwarsdijk in het kader van het dempen van het Doeldok. - In Gent is de tweede fase van de baggerwerken voor de bouw van het Kluizendok gestart. - In Brussel kreeg DI de tweede bagger- en verwerkingsfase toegewezen van zwaar vervuild slib uit de Brusselse haven. - In Oostende kreeg DI het eerste contract voor de bouw van een nieuwe binnenhaven in Plassendale, met de bouw van een kademuur, het uitbaggeren van het havendok en de aanleg van een industriegebied. - In Zeebrugge: • In de westelijke buitenhaven werden grondwerken en hydraulische werken voortgezet als onderdeel van het project om de nieuwe STORA terminal in een industriegebied onder te brengen. • Er is een nieuw contract toegewezen voor het uitdiepen van de toegang naar de haven van Zeebrugge, de buitenhaven en het centrale deel van de binnenhaven in het kader van het uitdiepingsprogramma tot 46 voet (14,6 m). - Langs de Belgische kust: • DI kreeg, in joint venture, de tweede fase van het contract voor de berging van verschillende wrakken. • DI en HSS hebben de bouw van een onbemand radarstation
afgewerkt
Oostdijckbank
op voor
de de
Belgische kust. - Onderhoudsbaggerwerken op het kanaal Brussel-Charleroi gingen gewoon door. Het gebaggerde slib wordt vervoerd naar een slibopslagplaats nabij Tubize,
geëxploiteerd
door
Ecoterres. - Uitdiepingswerken
werden
door DI, in joint venture,
Onderhoudsbaggerwerken op het kanaal Brussel-Charleroi.
32
uitgevoerd in verschillende secties van de Maas tussen Dinant en de Franse
grens.
Samen
houden deze contracten in dat er 660.000 m3 grind en 58.000 m3 rots wordt gebaggerd. HSS neemt de rotsbreekwerken in dit contract voor zijn rekening. Nederland - DI voltooide de ophogingswerken
voor
de
bouw van een 12 km spoorlijn
voor
Betuweroute
de tussen
Valburg en Kesteren. Luchtfoto van de werken in uitvoering voor het project Le Havre Port 2000 (Frankrijk).
- Eind 2002 kreeg DI, als penvoerder van een consortium, het contract voor berging en ontmanteling van 38 wrakken uit de vaargeul van de Schelde. Deze uitgebreide wrakkenruimingswerken zullen ongeveer twee jaar in beslag nemen. - Met zijn maxi-boorinstallatie voor horizontale telegeleide boringen was HSS betrokken bij de plaatsing van een waterpijpleiding in Barendrecht.
1.2. INTERNATIONALE ACTIVITEITEN - In Frankrijk: • De toewijzing van de eerste fase van een groot 5-jaren herstelplan om de toenemende sedimentatie in het bekken van Arcachon te stoppen. Onze bemanning werd ook gevraagd om de vervuiling van de zone van Arcachon te voorkomen ten
gevolge
schipbreuk
van van
de de
«Prestige». • Het belangrijke project Le Havre Port 2000 ging eind januari 2002 van start. Er zal een nieuwe containerterminal
wor-
den gebouwd buiten het huidige
havengebied,
meer bepaald in het estuarium van de Seine. DI won, in joint venture met de groep Vinci, het contract voor de bouw van de golfbrekers en voor de realisatie van de toegangsgeul
en
het
zwaaidok. Voor dit project moet 28 miljoen m3 zand en 17 miljoen m3 grind
worden
gebag-
gerd. De werken moeten
Nieuw windmolenpark in Samsoe (Denemarken).
33
eind 2004 voltooid zijn. • Eind 2002 kreeg DI een nieuw
contract
in
Le
Havre. Dit contract omvat de bouw van een overloopdijk in het estuarium van de Seine. Deze golfbreker wordt gebouwd met grind dat uit het «Port 2000»-gebied is gebaggerd. Het zal het eerste element zijn van een globaal milieuproject om het Estuarium van de Seine en haar moddervlakten te re-
Strandverbeteringswerken op het eiland Ischia (Italië).
habiliteren. - In Duitsland, • De DI-dochtermaatschappij Nordsee kreeg, in joint venture, de jaarlijkse onderhoudsbaggercampagne 2002 toegewezen voor de Eems. In september 2002 werd dit contract verlengd tot eind 2003. • In het najaar 2002 kreeg Nordsee een baggercontract in de haven van Hamburg. - In Denemarken, • De combinatie DI-HSS kreeg een sleutel-op-de-deur-contract voor de bouw van een 23 Mw offshore-windpark in Samsoe. Voor de uitvoering van dit project, dat eind 2002 werd voltooid, werden de grootste ooit geheide stalen monopalen (4,5 m diameter – 270 ton elk) geplaatst vanop het nieuwe hefplatform «Vagant» van HSS. - In Italië heeft SIDRA een aantal opdrachten uitgevoerd, nl.: • Bouw van een nieuwe 400 m kademuur in betonblokken in Crotone. Het project omvat zowel baggerwerken als berging van een groot wrak. • De bouw van een nieuwe jachthaven in Castilloncello. • Strandopspuitingswerken in Poetto (Sardinia). • Strandverbeteringswerken in Maronti op het eiland Ischia. - In Spanje • DI was betrokken bij het uitdiepen van de toegangsgeul tot de haven van Huelva. • In de haven van Barcelona werd een dijk afgebroken in joint venture met Scaldis. • Eind 2002 baggerde DI de sleuf voor de bouw van een nieuwe
terminal
in
«La
Cabezuela» in de haven van Cadiz. Dit was de eerste buitenlandse onze
opdracht
nieuwe
voor
sleepzuiger
«Uilenspiegel». Het werk zal in 2003 worden voltooid. • Strandopspuitingswerken werden
uitgevoerd
in Baggerwerken voor Shell Nigeria voor de strandoversteek van een gaspijpleiding.
34
Campello
(Alicante),
Salinas en op de Balearen. - In het Verenigd Koninkrijk en Ierland was HSS actief in de volgende projecten: • Directionele boorwerken voor de installatie van een gaspijpleiding onder de Severn in Bristol. • Offshore
zeefunderings-
werken in Scarborough en Newport, waar een HSS hefplatform oeverbeschermingswerken ondersteunde en de renovatie van de ingang tot een zeesluis uitvoerde.
Landaanwinnings- en kustinfrastructuur-project te Hulhumale (Malediven).
• Hefsteun voor zeeheiwerken voor een nieuwe pier in Dover. • Boor- en explosiediensten voor de aanlanding van een gaspijpleiding te Corrib in Ierland. • Belangrijke kaaimuurherstel- en verdiepingswerken in Southampton. - In Algerije werd een onderhoudsbaggerproject uitgevoerd door SIDRA, dochtermaatschappij van DEME, in de haven van Skikda. - In Nigeria, • Diverse onderhoudsbaggerwerken werden voortgezet voor rekening van de olie- en gasindustrie. • DI voerde de baggerwerken uit voor een aanlanding en de kofferdamwerken voor de strandoversteek van de 32” gaspijpleiding i.v.m. het O.G.G.S. (Offshore Gas Gathering System) Project voor Shell Nigeria, als onderaannemer van Stolt Offshore van Frankrijk. - In Ghana ging DI verder met de uitvoering van het belangrijke zogenaamde «Korle Lagoon Ecological Restoration Project». - In Angola voltooide DI de baggerwerken van de Pululu vaargeul, toegang van de Kongorivier naar de logistieke basis van Soyo. - In Guinea, • Voerde DI onderhoudsbaggerwerken uit in de haven van Kamsar voor rekening van de Compagnie des Bauxites de Guinée. • Eind 2002 kreeg DI een contract voor onderhoudsbaggerwerken in de haven van Conakry. De werken zijn gepland voor begin 2003. - In India was DI betrokken bij de volgende werken: • Bagger- en opspuitingswerken voor de bouw van Seabird Naval Base (Karwar). • DI voltooide de opspuiting van een werkplatform, inclusief de aanleg van dijken, voor de bouw van de Hazira LNG Terminal. - In de Malediven legde DI, in nauwe samenwerking en onder leiding van IPEM, de laatste hand aan 3 contracten voor het Hulhumale landaanwinnings- en kustinfrastructuurproject. De werken omvatten baggeren, opspuiten, bouw van een 2 km golfbreker en een 800 m kademuur van damplanken. - In Venezuela voerde DI, in joint venture, onderhoudsbaggerwerken uit van de Orinoco Interior and Exterior voor rekening van I.N.C.
35
- In de Bahamas, won eind 2002 DI van Freeport Container Port Ltd, het contract voor het verdiepen van de privé-haven van Hutchinson in Freeport. - In Singapore ging DIAP in joint venture verder met het landaanwinningsproject in Singapore, het grootste in zijn soort ooit: Jurong Island Fase 4 – optie 2.1 en Tuas View Extension. Deze fase omvat 550 miljoen m3 opspuiten en 25 miljoen m3 baggeren. - In Hongkong, • Nam DIAP deel aan de eerste fase van het grote landwinningswerk om in Penny’s Bay een oppervlakte van 250 ha te creëren voor de bouw van een Disney World Theme Park. De werken, 62 miljoen m3 slib baggeren en 80 miljoen m3 zand opspuiten, werden voltooid in december 2002. • De bouw en het beheer van de «Contaminated Mud Pit IV» werd in joint venture verdergezet. - In de Filippijnen voltooide DI de eerste baggerfase en schoonmaak van de Pasig Rivier. - In Australië sleepte DREDECO de volgende contracten in de wacht: • Baggerwerken in de Coomera rivier (Queensland). • Een derde onderhoudsbaggercampagne in de toegang tot Karumba (Noord-Australië). • Baggeren van hard materiaal voor uitdieping van de haven van Port Hedland. - In Papoea Nieuw-Guinea ging DREDECO verder met een bagger- en milieurehabilitatieproject voor het bedrijf OK Tedi Mining Ltd.
1.3 TIDEWAY MARINE AND OFFSHORE CONTRACTORS BV Steenbestortingen In 2002 voerde Tideway steenstortingen uit voor de bescherming en de stabilisatie van pijpleidingen of kabels en stabilisatiewerken voor rekening van diverse grote offshore pipeline-aannemers en olie- en gasbedrijven. D.P. valpijpschip «Seahorse», met een laadvermogen van ongeveer 18.500 ton, was vooral actief ten noorden van Port Said voor de kust van Egypte, voor de GUPCO (Gulf of Suez Petroleum Company), op de Oostkust van Canada, waar Husky Oil ze inzette voor uitgraving van de glory holes voor het White Rose Field, op het Terra Nova Field, 200 km ten westen van St-John’s, Newfoundland voor Petro-Canada. D.P. valpijpschip «Rollingstone», met een laadvermogen van ongeveer 11.500 ton, was actief in Trinidad, de Bahamas en de Golf van Mexico voor BP en TotalFinaElf In het Noordzeegebied voerden beide schepen meer dan 15 grote steenstortcontracten uit in Noord-West Europese wateren. Aanlandingsbouwwerken In het jaar 2002 werden volgende aanlandingsprojecten met succes voltooid: - Als onderaannemer van Saipem voor Agip/Gasprom, bouw van twee aanlandingen in de Zwarte Zee van Djubga (Rusland) tot Samson (Turkije). - In consortium met Pierse en McAlpine, de installatie van een 10 km lange 56” rioolpijpleiding doorheen Dublin Bay (Ierland). - Voor BP, aanlandingswerken op het Bombax Development Project nabij Galeota Point (Trinidad). - Als onderaannemer van Allseas voor het Enterprise Oil/Corrib Gas Development project, aanlandingswerken voor een 20” gaspijpleiding. SCALDIS SALVAGE AND MARINE CONTRACTORS n.v. Scaldis Salvage and Marine Contractors, waarin DEME een aandeel heeft van 55%, was actief op diverse belangrijke wrakbergingsprojecten en zware maritieme hefoperaties in heel Europa.
36
II. MILIEUACTIVITEITEN: GRONDREINIGINGSWERKEN DEC, de milieuspecialisten van de groep DEME waren in het jaar 2002 betrokken bij volgende contracten en werken:
2.1. BELGIË - Voltooiing van de slibbehandelings- en bergingssite van Fasiver in Gent. - Sanering van zones A en B van de huisvuilstortplaats Hooge Maey in Antwerpen. - Behandeling van met cyaniden en arseen vervuild grondwater in het Kluizendok in Gent. - Meerdere in-situ-grondreiniginingswerken werden voortgezet. - Van verschillende oliemaatschappijen werden langetermijn contracten verkregen voor de grondsanering van tankstations. - Uitgraving van vervuilde grond in Zedelgem en verwerking op de GRC in Kallo. - Voltooiing van de installatie van een stortoverkapping op het gemeentestort van huisafval IOK Olen. - Uitbreiding van de monobergingsplaats voor vervuild slib, Silvamo, in Kortemark. - Ten slotte werd het jaar 2002 gemarkeerd door een drukke bedrijvigheid op de DEC sediment- en slibrecyclagecentra van Ruisbroek en Krankeloon en op het DEC grondrecyclagecentrum van Kallo (GRC). In Ruisbroek werd de nieuwe N-Viro installatie in maart 2002 in bedrijf genomen. Zo’n 25.000 ton organisch rioolslib is al in een eersteklas-kunstmest omgezet.
2.2. INTERNATIONALE ACTIVITEITEN - In Nederland (de Vries & van de Wiel) waren volgende projecten relevant: • Baggeren van vervuild materiaal uit de «Bergsche plassen» in Rotterdam. • Diverse milieuprojecten in Den Helder, Haarlemmermeer, Etten-Leur en Groningen. Het baggermateriaal ging grotendeels naar de eigen recyclageinstallaties van de Vries & van de Wiel. • Inzet van de bakkenlosser «Texel» voor het «Pannerdensch Kanaal»-tunnelproject (in samenwerking met CFE). • Voltooiing van het grootschalige dijkreconstructieproject van de Ramsdijk. - In Italië gingen de in-situ-bodemremediëringswerken in Genova, Fegino en Lecce ononderbroken door. - In Bulgarije voltooide DEC met succes de bouw van een nieuwe afvalslikvijver voor een industriële klant, en de remediëring van een oud slakkenstort in Pirdop. - De remediëringswerken van een oude gasfabriek in de Dublin Docklands in Ierland werden verdergezet. Dit is één van de grootste bodemsaneringsplannen in Europa. De in-situ-remediëringsactiviteiten lopen parallel met export van vervuilde grond naar het grondrecyclagecentrum van DEC in Kallo, België. De werken zullen eind 2003 voltooid zijn. - In Spanje zijn 2 nieuwe projecten aan DEC toegewezen: baggeren, verwerking en veilige opslag van zwaarvervuilde sedimenten in Aviles en immobilisatie
van
vervuilde
baggerspecie
in
Valencia. - Het Kanaaleiland Guernsey verlaat zich op de expertise van DEC om PCB en TBT gecontamineerde havensedimenten te behandelen.
2.3 ECOTERRES Ecoterres richtte zich op het Waalse en Brusselse Gewest in België en op het noordelijk deel van Frankrijk. De maatschappij is erin geslaagd om haar groeiende positie als milieuspecialist te bevestigen. Sanering van de huisvuilstortplaats Hooge Maey in Antwerpen (België).
37
De belangrijkste realisaties zijn: • De sanering en rehabilitatie van 5 belangrijke storten (3 in België en 2 in Frankrijk). • In-situ-bodemremediëringswerken, uitgevoerd voor privé-klanten (Gaz de France, SNCB, GlaxoSmithKline, Belgisch Leger, Netrel, Thermocalor, Intradel, Spaque enz.) in België en Frankrijk. • De nieuwe Ecoterres slibbergingssite in Tubize (vermogen 150.000 m3/jaar)
I I I . B O U W M AT E R I A L E N De nieuwe 5.000 m3 grindsleepzuiger «Charlemagne» kwam eind januari 2002 in de vaart voor DBM. Tijdens zijn eerste werkjaar baggerde de «Charlemagne» meer dan 1,7 miljoen ton grind en loste dit droog op de kade van diverse havens. In oktober 2002 werd een nieuwe grindverwerkingsfabriek geopend op de Afrikaterminal in Hamburg. Deze hightech verwerkingsfabriek met een capaciteit van 200 ton/uur wordt door DBM geëxploiteerd samen met lokale partner OAM Baustoffe GmbH. Het zeegrind voor Hamburg wordt gebaggerd met de «Charlemagne» uit het concessiegebied Weissebank, waarvoor OAM-DEME Mineralien tot 2040 een ontginningsvergunning heeft verkregen. Samen met lokale partners is een nieuw Frans bedrijf, Europ Agrégats s.a., opgericht om de zone Noord-Frankrijk (Pas-deCalais) te bestrijken. In Santes, de binnenhaven van Lille, en Béthune exploiteert Europ Agrégats opslagfaciliteiten voor een vlotte levering aan zijn klanten. In de Sloehaven van Vlissingen (Nederland) is er een belangrijke zeegrindterminal in aanbouw voor rekening van DBM. Hij omvat een aanlegplaats voor de «Charlemagne», een lostransportband en een materiaalopslagruimte van 80.000 ton voor het ruwe grind, en een zandwas- en grindbehandelingsinstallatie. Deze terminal zal in de eerste maanden van 2003 operationeel zijn. In 2002 hervatte DBM ook de levering van zand aan de betoncentrale voor de bouw van het Deurganckdok op de linkeroever van de haven van Antwerpen. Deze activiteiten zullen nog minstens twee jaar doorgaan.
I V. C O N C E S S I E S E N H A V E N O N T W I K K E L I N G IPEM (International Port Engineering en Management) In de Dinh Vu Economische Zone (DVEZ) in Hai Phong, Vietnam, begonnen zowel het Vietnamese staatsoliebedrijf PetroVietnam als Proconco, dochteronderneming van de Franse groep EMC, met de bouw van grootschalige operatiecentra in 2001. Het DVEZ-project omvat de ontwikkeling van een laaggelegen land van meer dan 1.000 ha in een modern industriepark en diepzeehaven. De diervoederfabriek van Proconco is operationeel en de haven voor aanvoer van vloeibare stoffen werd voltooid zodat tankers konden aanmeren voor de petrochemische klanten. De significante successen die in 2002 met het DVEZ-project werden behaald, illustreren de strategische waarde van het project op lange termijn. Reeds in 2001 werd, met een actieve samenwerking van IPEM, het partnerschap voor het «Zuiderzeehaven – Kampen»-project opgericht, waarin de openbare en privé-sector evenwaardig vertegenwoordigd zijn. Het project omvat de ontwikkeling van een nieuwe haven in combinatie met een industriepark langs de IJssel in Nederland. De bouwwerken zouden kunnen beginnen in de tweede helft van 2003. Het jaar 2002 zag ook de succesvolle voltooiing van het Hulhumale Land Reclamation and Development Project in de Malediven. IPEM regelde een volledig financieringspakket voor dit sociale woningbouwproject.
38
De grindsleepzuiger «Charlemagne» die zand aanvoert in de haven Oostende (België).
POWER@SEA De groep DEME benadrukt zijn engagement t.o.v. een groener Europa via zijn concessiespecialist Power@sea. Deze maatschappij zal de expertise van de groep concentreren op het gebied van offshore-windparken en zal deelnemen aan concessies als mede-initiatiefnemer of als mede-concessionaris in gebruiksklare projecten. Power@sea onderzoekt en analyseert een groot aantal potentiële offshore-windenergieprojecten in Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Noord-Europa, alsook voor de Belgische kust (C-power-project).
40
OVMB Van links naar rechts: Marc Balcaen (directeurgeneraal van OVMB) en Marc Van Oye (bestuurderdirecteur van CEM).
OMZET
ORDERBOEK OP 1 JANUARI
in miljoenen EUR
in miljoenen EUR
2002
2001
2000
2003
2002
2001
3,7
4,3
4,2
2,8
2,9
2,0
In 2002 is de activiteit van OVMB, Oostvlaams Milieubeheer n.v., meer dan bevredigend geweest. De solidificatie-installatie verwerkte immers 19.500 ton afval en op de deponie werd meer dan 173.000 ton afval gestort. Het 100%-omzetcijfer bedroeg 7,5 miljoen EUR (8,8 miljoen EUR in 2001), met een netto-opbrengst van 2 miljoen EUR (1,6 miljoen EUR in 2001). Er is een studie lopende betreffende de aanleg van laguneringsvelden en de opslag van drooggelegd baggerslib op de site. De eerste financiële vooruitzichten zijn bemoedigend en het project kan in de loop van 2003 concreet vorm krijgen in samenwerking met een gespecialiseerde industriële partner. Voor 2003 wordt een lichte daling van de activiteit verwacht die te wijten is aan de hervorming van de vennootschapsbelastingen die van toepassing is op OVMB en bepaalt de fiscale niet-aftrekbaarheid van de gewestelijke milieuheffingen.
Solidificatie-eenheid van OVMB te Gent.
41
2002 is voor de pool Elektriciteit van CFE een contrastrijk jaar geweest. Naast de bevredigende prestaties van Nizet en de afdelingen Laagspanning en Spoorwerken van Vanderhoydoncks Engema, wordt in deze maatschappij een beduidend verlies vastgesteld voor de afdeling Algemene Elektriciteitswerken. Dit geeft aanleiding tot een herdefinitie van onze strategie in deze activiteitensector, waarbij wij ons de vraag moeten stellen
POOL ELEKTRICITEIT
of we over de nodige kritische omvang beschikken.
OMZET
ORDERBOEK OP 1 JANUARI
in miljoenen EUR
in miljoenen EUR
2002
2001
2000
2003
2002
2001
45,6
46,4
42,0
25,9
28,2
24,8
EVOLUTIE VAN HET PERSONEELSBESTAND OP 31 DECEMBER 2002
2001
2000
Bedienden
119
122
116
Arbeiders
338
352
355
VA N D E R H O Y D O N C K S E N G E M A De directieploeg van Vanderhoydoncks Engema (van links naar rechts): Carine Vandevijvere (hoofd personeelsdienst), Bruno Lambert (directeur afdeling laagspanning), Luc Vandeputte (bestuurder-directeur generaal), Jean-Pierre Borghmans (directeur afdeling hoogspanning), Jean-Paul Coch (directeur afdeling spoorwerken), Joris Bekaert (financieel en administratief verantwoordelijke).
OMZET
ORDERBOEK OP 1 JANUARI
in miljoenen EUR
in miljoenen EUR
2002
2001
2000
2003
2002
2001
19,5
22,0
17,6
12,0
19,6
15,9
2002 stond voor VANDERHOYDONCKS ENGEMA in het teken van de effectieve invoering van de decentralisering, waarbij op elk niveau van de hiërarchie in de maatschappij meer verantwoordelijkheid werd toegekend. 43
Vorig jaar werd een teleurstellend resultaat geboekt voor de afdeling Algemene Elektriciteitswerken. Hoewel in 2001 een herstel ingeleid werd, is het niveau van de activiteiten teruggevallen tot dat van 2000. Een mager orderboek, ten gevolge van een weinig gunstige marktsector, is één van de factoren die dit verschijnsel verklaren. Voor de andere afdelingen was het activiteitsniveau in 2002 bevredigend. Wat betreft de elektrische luchtlijnen en ondergrondse lijnen, voldoet de activiteit van de afdeling Laagspanning aan de verwachtingen en zijn er goede groeiperspectieven. De afdeling Hoogspanning daarentegen, behaalde het verwachte resultaat niet. Via haar diensten Bovenleidingen en Seinwerken werd voor de afdeling Spoorwerken een forse vooruitgang geboekt. Het aanhoudend en bewust investeringsbeleid van de afgelopen drie jaren, stelde de groep in staat om de gewenste uitvoeringskwaliteit aan de klant te bieden en om in te spelen op nieuwe belangrijke markten, zoals de verlenging van de HSTlijnen naar de Nederlandse en Duitse grenzen en het toekomstige Brusselse gewestelijk expresnet. De belangrijkste referenties zijn: Algemene Elektriciteitswerken - Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) - Vlaams Administratief Centrum in Hasselt - Opslaghal IKEA in Genk - Noord-Zuidverbinding Centraal Station Antwerpen Spoorwerken - Externe elektriciteitswerken Antwerpen-Centraal Station/Ekeren - Werken aan de bovenleidingen in het station Guillemins te Luik - HST-lijn Brussel-Keulen, deelvak tussen Leuven en Ans (bovenleidingen) - Vormingsstation in Schaarbeek (bovenleidingen) Hoogspanning - 380kV-lijn Beerst / Kokzijde Laagspanning - voor Electrabel, plaatsing van lijnen en kabels van laagspanning en teledistributie in de provincie Luxemburg.
Algemene elektriciteitswerken voor het OMOB-gebouw te Hasselt.
44
NIZET Van links naar rechts: Roland Hallot (verantwoordelijke verkoop Nizet), Yves Perseneire (verantwoordelijke verkoop Voltis), Thierry Markey (verantwoordelijke productie), Christian Van Hamme (bestuurder-directeur), Yvan Georgery (verantwoordelijke administratie, financiën en human resources), Philippe Flock (verantwoordelijke inkoop). (Alain Dumont afwezig).
OMZET
ORDERBOEK OP 1 JANUARI
in miljoenen EUR
in miljoenen EUR
2002
2001
2000
2003
2002
2001
26,1
24,5
24,4
13,9
8,6
8,9
Het boekjaar 2002 werd gekenmerkt door een hoog activiteitsniveau en door een verbetering van de resultaten. Dankzij de stopzetting (in de loop van maart 2002) van de activiteiten van zijn vestiging in Lodelinsart slaagde Voltis (Electronizet) erin om een licht positief resultaat te behalen. De sanering van de kostenstructuur verwezenlijkt in 2002 zou in 2003 een betere rendabiliteit moeten waarborgen voor deze maatschappij die gespecialiseerd is in de distributie van elektrische uitrustingen voor vakmensen en het grote publiek. Nizet Entreprise stelt momenteel meer dan 20 ingenieurs en 185 elektriciteitsarbeiders te werk en stemt zich met dezelfde belangstelling af op de industriële, elektromechanische en tertiaire markten, waarbij steeds zeven dagen op zeven een nooddienst gewaarborgd wordt. De activiteit van Nizet Entreprise als elektrisch installateur werd in alle afdelingen sterk ondersteund. De positieve evolutie van de omzet tijdens de afgelopen jaren is te danken aan het steeds groter wordend marktaandeel in de «industrie» en de «elektromechanica». De bestelling van de renovatiewerken aan de Brusselse Zuidtoren* heeft een bijzonder positieve invloed op het orderboek van Nizet Entreprise voor de komende vier jaar. Vermeldenswaardig onder de werven voor 2002 die bijgedragen hebben tot de omzet van Nizet Entreprise zijn: - Voor de Tertiaire afdeling: • Nieuwe elektrische installatie in het station van Namen (ontvangsthal voor bezoekers en loketten); • Aanpassings-, renovatie- of verbouwingswerken in het ziekenhuiswezen in Wallonië (Jolimont, Braine-l'Alleud, CHU in Charleroi, Eupen, St-Vith) en Brussel (St-Jan, Edith-Cavell, Leopoldpark, Baron Lambert, St-Michel, Brugmann) en het W. Lennox-centrum in Ottignies; • Elektrische installatie in nieuwe kantoorgebouwen, zoals Clairvaux in Louvain-la-Neuve, Gavimmo in Braine-l'Alleud en
45
Rolinruimte in Brussel; • Volledige renovatie van de elektrische installaties in kantoorgebouwen, zoals het gebouw Glaxo SmithKline in Genval, Fonsoc in Brussel en verschillende werken voor AGF en Fortis; • Bouw van nieuwe onderzoekslaboratoria voor de Vrije Universiteit (ULB) in Charleroi; • Verbouwing van het zwembad van Etterbeek. - Voor de afdeling Industrie: • Elektrische installatie CCTV, controle indringing en brand bij Soenen; • Elektrische installatie voor de explosieve zone van een nieuwe productie-eenheid bij Omnichem; • Installatie van een nieuwe eenheid bij UCB; • Installatie (distributie middelhoge spanning en laagspanning en verlichting) in verschillende productiehallen. - Voor de afdeling Kleine werken en onderhoud: • Installatie van verlichting en verdeelborden voor de UCL in Louvain-la-Neuve; • Installatie van verlichting bij DPF in Courcelles; • Nieuwe installatie en remodeling bij Mestdagh; • Volledige installatie van de winkels van Brico; • Diverse inrichtingen in ziekenhuizen. - Voor de afdeling Werkplaatsen: • Realisatie van laagspanningsborden en kasten met telebeheer voor AGF, CIBE, Régie de Wavre, NMBS, Electrabel Customer Service, Delhaize, Q8. - Voor de afdeling Elektromechanica: • Realisatie van het 400Hz-netwerk voor BIAC*; • Verschillende elektromechanische werken in pomp-, meet- en zuiveringsstations; • Realisatie van installaties voor middelhoge spanning en laagspanning in het station van Namen, BIAC.
Nieuwe elektrische installatie in het station van Namen. Ontvangsthal voor bezoekers en loketten.
46
C O R P O R AT E G OV E R N A N C E R A A D VA N B E S T U U R SAMENSTELLING VAN DE RAAD VAN BESTUUR (op 31 december 2002)
Ambtstermijn eindigt op de GAV (**) van
Philippe DELAUNOIS, Voorzitter (*)
2006
Voorzitter van de Raad van bestuur van MEDIABEL Voorzitter van de groep CARMEUSE
Hervé TRICOT
2005
Gedelegeerd bestuurder
Dirk BOOGMANS (*)
2003
Directeur-generaal van de GIMV
Christian LABEYRIE
2003
Financieel directeur van VINCI (Frankrijk)
Alain PHILIPPSON (*)
2005
Voorzitter van de Raad van bestuur van de BANK DEGROOF
Philippe RATYNSKI
2005
Voorzitter-directeur-generaal van VINCI Construction (Frankrijk)
Henri STOUFF,
2006
Voorzitter-directeur-generaal van VINCI Construction Grands Projets (Frankrijk)
DRIE KONINGEN R.V.O. n.v. (*)
2006
vertegenwoordigd door Ridder van OUTRYVE d'YDEWALLE, Bestuurder van vennootschappen
Jacques NINANNE, Financieel en administratief directeur, treedt op als Secretaris van de Raad van bestuur
(*) Bestuurders die worden beschouwd als «onafhankelijk» in de mate waarin ze dit zijn tegenover de referentie-aandeelhouder en de Directie. (**) GAV = Gewone Algemene Vergadering.
47
WERKING VAN DE RAAD VAN BESTUUR De Raad van bestuur bestaat uit minstens vijf bestuurders die worden verkozen voor een periode van ten hoogste zes jaar en allen herkiesbaar zijn. De Raad van bestuur komt samen telkens als het belang van de maatschappij dit vereist; in de loop van het jaar 2002 vergaderde de Raad alsdus zes keer. Dit zijn de belangrijkste onderwerpen waarover de Raad van bestuur beraadslaagt: - de bepaling van de strategie van de groep CFE; - de goedkeuring en de opvolging van het jaarbudget; - de afsluiting van de halfjaarrekeningen en de jaarrekeningen, zowel van de maatschappij CFE n.v. als van de groep CFE; - het activiteitenverslag; - de benoeming van de Gedelegeerd bestuurder; - het voorstellen van de dividenden; - de bijeenroeping van Gewone en Buitengewone Algemene Vergaderingen; - de opvolging van de belangrijkste dochterondernemingen, met name DEME, OVMB, Van Wellen, plus de benoeming van de bestuurders die CFE in deze dochterondernemingen vertegenwoordigen. Omtrent de besluitvorming in de Raad van bestuur bestaan er overigens geen bijzondere of statutaire bepalingen.
BEZOLDIGING VAN DE RAAD VAN BESTUUR De Buitengewone Algemene Aandeelhoudersvergadering van 4 december 2000 heeft ermee ingestemd om aan de bestuurders, in die hoedanigheid, een vast bedrag aan emolumenten uit te keren ten laste van de resultatenrekening. Voor de volledige Raad van bestuur wordt dit bedrag vastgesteld op 200.000 EUR. In overeenstemming met regels die hij zelf uitvaardigt, beslist de Raad van bestuur vervolgens over de verdeling van deze emolumenten onder zijn leden. Wat het boekjaar 2002 betreft, werd dit bedrag gelijk verdeeld onder alle leden van de Raad van bestuur prorata temporis.
HET BEPERKT COMITE De Raad van bestuur heeft een beperkt comité opgericht, dat op 31 december 2002 als volgt was samengesteld : . Jacques NINANNE . Philippe RATYNSKI . Henri STOUFF . Hervé TRICOT Een ambt in het beperkt comité is onbezoldigd. Het beperkt comité vergadert op regelmatige tijdstippen en heeft de volgende opdrachten: - de opvolging van de evolutie van de bedrijvigheid, in overeenstemming met het budget; - de opvolging van de staat van de geldmiddelen; - de opvolging van belangrijke offertes; - voorstellen voor aankoop/verkoop, zowel van maatschappijen als van vastgoed; - de opvolging van de belangrijkste dochterondernemingen, met name DEME.
48
HET BEZOLDIGINGSCOMITE Tijdens zijn vergadering van 15 december 2000 heeft de Raad van bestuur een bezoldigingscomité in het leven geroepen. Dit bezoldigingscomité is samengesteld uit de volgende personen: . Philippe DELAUNOIS . Baron PHILIPPSON . Philippe RATYNSKI Een ambt in het bezoldigingscomité wordt niet vergoed.
HET AUDITCOMITE Eveneens tijdens zijn bijeenkomst van 15 december 2000 heeft de Raad van bestuur een auditcomité opgericht, dat als volgt is samengesteld: . Henri STOUFF . DRIE KONINGEN R.V.O. n.v., vertegenwoordigd door Ridder van OUTRYVE d'YDEWALLE. Jacques NINANNE, Financieel en administratief directeur, neemt eveneens deel aan de vergaderingen. Op uitdrukkelijk verzoek van het auditcomité kan ook de commissaris aanwezig zijn. De ambten van Henri Stouff en de Drie Koningen R.V.O. n.v., vertegenwoordigd door Ridder van OUTRYVE d'YDEWALLE, worden bezoldigd met een bedrag van 2.000 EUR per vergadering. Aan de Buitengewone Algemene Vergadering werd er voorgesteld om de statuten te wijzigen teneinde de Raad van bestuur de bevoegdheid te geven om dit auditcomité te vervangen door een statutair auditcomité, waarvan de Raad van bestuur de samenstelling en de werkingsmodaliteiten zal bepalen. Dit statutair auditcomité zal noodzakelijk, in zijn bevoegdheden, belast zijn met een permanent toezicht op de afgewerkte dossiers van de commissaris.
DAGELIJKS BESTUUR Het dagelijks bestuur van de maatschappij wordt verzekerd door de Gedelegeerd bestuurder, Hervé Tricot.
AUDITOREN De commissarissen zijn de maatschappij DELOITTE & PARTNERS, Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door de heer Georges HEPNER en de maatschappij DELOITTE & TOUCHE, Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door de heer James FULTON. Gedurende het jaar 2002 werden er door DELOITTE & PARTNERS kosten gefactureerd ten bedrage van 48.679 EUR voor een identificatieopdracht van voornaamste verschillen tussen de huidige normen die bij de groep CFE van kracht zijn en de IFRS-normen, alsook voor fiscaal advies.
49
BETREKKINGEN MET DE REFERENTIE-AANDEELHOUDER Een overeenkomst voor managementassistentie verbindt CFE met zijn referentie-aandeelhouder voor een jaarlijks bedrag van 1.189.889 EUR.
E V O L U T I E I N D E S T R U C T U U R VA N D E G R O E P De structuur van de groep kende geen merkwaardige evolutie gedurende het boekjaar.
B E L E I D M E T B E T R E K K I N G T O T D E B E S T E M M I N G V A N H E T R E S U LTA AT CFE wil ieder jaar een dividend uitkeren dat in overeenstemming is met de evolutie van de groepsresultaten.
FINANCIËLE KALENDER . Datum van de Gewone Algemene Aandeelhoudersvergadering: 30 april 2003 om 15 uur . Datum waarop de uitkering van het dividend begint: 23 mei 2003 . Datum waarop de eerstkomende halfjaarresultaten worden gepubliceerd: tussen 22 tot 26 september 2003 . Datum waarop de volgende jaarresultaten worden bekendgemaakt: tussen 22 en 26 maart 2004 . Datum van de volgende Gewone Algemene Aandeelhoudersvergadering: 6 mei 2004 om 15 uur.
50
M I S S I E E N WA A R D E N VA N C F E MISSIE De missie van CFE bestaat erin, binnen de bouwsector en aanverwante domeinen, producten en diensten te leveren die getuigen van uitmuntendheid op operationeel en technisch vlak. CFE wil zich onderscheiden door een hoge graad van kwaliteit en innovatie in het geleverde werk en de gebruikte methodes. De rentabiliteit van de onderneming en het creëren van aandeelhouderswaarde zijn hierbij een voortdurende zorg. CFE streeft er bovendien naar zich als bedrijf verder te ontwikkelen en wil met name zijn Europese positie behouden en versterken. Dit wenst CFE te bereiken door, - een politiek te voeren van interne ontwikkeling, overnames en diversificatie van de basisactiviteiten en -kwalificaties; - zijn competenties en mogelijkheden op financieel vlak optimaal te benutten. CFE is zich ervan bewust dat de kennis, de kunde en de ervaring van de werknemers essentieel zijn voor het vervullen van deze missie. Daarom wil CFE een organisatie zijn die de medewerkers motiveert om hun talenten zo ruim mogelijk te ontplooien.
WAARDEN Bij het vervullen van zijn missie hanteert CFE een reeks basiswaarden:
VALORISATIE VAN HET PERSONEEL Bekwame en gemotiveerde werknemers dragen in belangrijke mate bij tot het concurrentie-voordeel. Het is dankzij de kennis, de kunde en de ervaring van de medewerkers dat CFE in staat is erkende kwaliteit te leveren. Daarom zal CFE blijven investeren in de permanente ontwikkeling van de individuele en groepsvaardigheden binnen de onderneming. De interne relaties zullen gebaseerd zijn op openheid en wederzijds vertrouwen. In dit kader zal CFE kunnen rekenen op de verantwoordelijkheid, de inzet en de creativiteit van zijn werknemers.
PROFESSIONALISME CFE wenst zijn klanten te overtuigen door een hoog professionalisme in elke geleding, met inbegrip van de leveranciers en de onderaannemers. Deze houding moet zich o.a. uiten in een doordachte planning, creativiteit in de oplossingen, respect voor de verbintenissen en kwaliteit in de geleverde producten en diensten.
De ISO 9000-certificatie is hiervoor een garantie.
Professionalisme is ook de regel in de interne relaties, die gebaseerd zijn op transparantie en openheid in de communicatie.
RENTABILITEIT Het maken van winst –en daardoor het creëren van aandeelhouderswaarde- is voor CFE als beursgenoteerde onderneming een prioriteit. Rentabiliteit op lange termijn is overigens een basiswaarde om het voortbestaan en de verdere ontwikkeling van de onderneming te verzekeren. CFE wenst ook voldoende aandacht te besteden aan rentabiliteit op korte termijn, en vindt in dit verband de winstgevendheid van een project belangrijker dan de omzet. Kostenbewustzijn in de organisatie is hierin erg belangrijk.
TEAMWORK CFE is ervan overtuigd dat samenwerking grotere uitdagingen aankan dan individuele inspanningen. Teamwork is meer dan de som van individuele kwaliteiten. Samen hetzelfde doel nastreven leidt tot solidariteit en synergie binnen de onderneming, waardoor de klanten op de best mogelijke oplossing kunnen rekenen.
MAATSCHAPPELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID CFE is zich bewust van zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid en neemt deze volledig op. Die houding vertaalt zich in een permanente bekommernis voor kwaliteit, veiligheid en milieu. In haar gedrag zal de onderneming zorg dragen voor de gezondheid en het welzijn van de eigen werknemers, alsook voor het huidige en toekomstige leefmilieu.
51
Het Communicatieteam (van links naar rechts): Ann Vansumere, Marc Van Oye en Terry Somers.
COLOFON COVERFOTO’S: - CFE: doorgang onder de sporen in het nieuwe station van Guillemins te Luik. - CFE en Nizet: liften aan het Poelaertplein te Brussel. - Brug over het Hollandsch Diep voor de hoge snelheidslijn tussen Antwerpen en Amsterdam.
COPYRIGHT FOTO’S, IN ALFABETISCHE VOLGORDE: Aeroview: cover (brug Hollandsch Diep), p. 24; Atelier de l’Arbre d’Or: p. 21 (Jambes); Claude Bogaert: cover (station Guillemins), p. 12, p. 21 (station Guillemins); Coolens & Deleuil: p. 18; DEME: p. 29 à 39; Eagle Eyes: p. 23; Gazet van Antwerpen - Arlette Stubbe: p.4; Yvan Glavie: p. 8, p. 19; Gubbini & Linster: p. 22; Patrick Henderyckx: p. 17.
Le présent rapport annuel est disponible en français, en néerlandais et en anglais. Dit jaarverslag is verkrijgbaar in het Frans, het Nederlands en het Engels. The present annual report is available in French, Dutch and English.
52
C O N TAC T E N V E R A N T WO O R D E L I J K E U I TG E V E R : Marc VAN OYE Directeur Communicatie AANNEMINGSMAATSCHAPPIJ CFE n.v. Herrmann-Debrouxlaan 42 B-1160 Brussel (België) Tel. : +32 2 661.17.34 Fax : +32 2 661.12.65 E-mail :
[email protected]
www.cfe.be
www.cfe.be
