AFVAL IN HET ONDERWIJS Resultaten verkenning Sjoerd Kaarsemaker & Vivian Siebering
Verkenning zomer 2015 Opdracht ◦ Contouren schetsen voor een 3-jarig project ◦ Relevante actoren betrekken ◦ Contouren uitwerken naar een projectopzet
Wat gebeurt er al? ◦ Gemeente Schoon heeft de afgelopen jaren projecten uit laten voeren op VO (kennisbasis) ◦ Netwerk NME diensten werkgroep zwerfvuil (portfolio lesmaterialen) ◦ Projecten door reinigingsdiensten, gemeenten, ZZP-ers, adviesbureaus ◦ Pilot VANG buitenshuis op stations ◦ Fonds verpakkingen geeft bijdrage van 0,19 per inwoner tot 2023 voor extra inspanningen zwerfvuil ◦ Veel nieuwe lesmaterialen over afval in ontwikkeling
Doel van alle inspanningen ◦ Leerlingen scheiden hun afval, ◦ Leerlingen gooien geen afval meer op de grond, ◦ Leerlingen nemen minder verpakt voedsel meer mee naar school ◦ Leerlingen ruimen zwerfvuil op.
Gedragsverandering ◦ Komt tot stand door een combinatie van ◦ Motivatie ◦ Handelingsperspectief ◦ Herhaling ◦ Goede voorbeeld ◦ Gelegenheid
Leerlingen gaan gedrag veranderen als ◦ Ze goede lessen over afval krijgen waar door ze gemotiveerd raken en handelingsperspectief krijgen ◦ Ze het goede voorbeeld krijgen op school ◦ Ze in staat worden gesteld om het gewenste gedrag te vertonen Maar ook: ◦ Als medeleerlingen het goede gedrag vertonen ◦ Als het meer moeite kost om het foute gedrag te vertonen ◦ Als het aantrekkelijk is om het goede gedrag te vertonen
Resultaten verkenning De school opereert vanuit drie rollen : • Docenten • Directie en ondersteunend personeel • Afvalinzamelaar en Gemeente
Onderwijs
School Bedrijf
Afval
Onderwijs ◦ Docenten hebben het druk; vol programma ◦ Onderwijs wordt grotendeels bepaald door curriculum ◦ Curriculum wordt grotendeels bepaald door eindtermen en niet door kerndoelen
◦ Docenten zijn zich beperkt bewust van eigen ruimte om onderwijs in te vullen ◦ Ontwikkelingen: onderwijs 2032, docent aan de macht ◦ Veel lesmaterialen: effectiviteit en kwaliteit variëren sterk
Bedrijf en huisvesting ◦ Scholen worden op thema’s ondersteund door verschillende organisaties ◦ PO-Raad, VO-Raad; roken, pesten, huisvesting, groene schoolpleinen ◦ Onderwijsaanzet; professionalisering onderwijsteams ◦ Greendeal scholen; verduurzaming schoolgebouwen
◦ Afval is niet in beeld als beleidsthema voor scholen, bestuurders, docenten ◦ Afval en zwerfvuil zijn een probleem wat door conciërges wordt opgelost ◦ Ook projecten door facilitaire bedrijven: NOVON, HAGO
◦ School wordt door reinigingsdienst en gemeente aangesproken op zwerfvuil
Afvalproducent ◦ Geen prikkel voor scholen om te scheiden ◦ Schoolafval is bedrijfsafval ◦ Bedrijfsafval wordt apart ingezameld van huisafval ◦ Minder reststromen is goedkoper voor inzamelaar want minder vaak rijden
◦ Contracten zijn lastig beïnvloedbaar ◦ Contracten worden afgesloten door scholenkoepels ◦ Contracten zijn meerjarig
◦ Inzameling gebeurt conform wet markt en overheid ◦ Reinigingsdienst van gemeente mag niet oneerlijk concurreren met particuliere reinigingsdienst ◦ Gemeenteraad mag afwijken van de wet als het om maatschappelijk belang gaat
Aanbevelingen voor een project •Per doelgroep •Persberichten •Artikelen •Social Media •Interviews •Locatiebezoek
•Afval en waardevorming in curriculum •Stimulering gescheiden inzameling door afvalinzamelaars •Verbeteren businesscase gescheiden inzameling
•Pilotscholen opzetten •Ervaringscholen ondersteunen (NME) •Inpluggen op bestaande netwerken (NIBI, KNAG, greendeal, jetnet)
Agendasetting
Scholen werken aan afval en zwerfvuil
Obstakels wegnemen
Informatie ontsluiten •Inrichting schoolgebouw en omgeving •Gedragsverandering •Lesmaterialen •Best Practices
Onderwijs ◦ Goede lesmaterialen die niet alleen thema behandelen maar ook ◦ Aansluiten bij agenda docenten ◦ Integratie in vakken Nederlands, rekenen, aardrijkskunde, biologie, techniek etc. ◦ Aansluiten bij thema’s als begaafdheidsonderwijs, ICT, 21st century skills ◦ Docenten ontlasten
◦ Leerlingen handelingsvaardigheden bieden ◦ Leerlingen raken door aan te sluiten bij belevingswereld ◦ Leerlingen uitdagen om oplossingen te bedenken
◦ Afval en grondstoffen in het curriculum plaatsen waardoor vraag ontstaat bij scholen ◦ Onderzoek doen naar effectieve lesmethoden en deze kennis delen
Bedrijf en huisvesting ◦ Thema op de agenda plaatsen door publiciteit van goede voorbeelden ◦ Eenvoudige hulpmiddelen bieden om thema op te pakken ◦ Posters ◦ Prullenbakken ◦ Nudges; groene voetstappen, lijn op de grond, teksten etc.
◦ Aanvliegen vanuit bestaande netwerken (PO raad, NIBI, schoonmakers etc) ◦ Aanvliegen vanuit actuele thema’s: ◦ Verduurzaming school; aanpak binnenruimte ◦ Overdracht eigendom schoolgebouwen; aanpak buitenruimte ◦ Omgangsnormen op school; pesten, fietsenstalling ◦ Gezondheid op school; voeding, bewegen
Afvalproducent ◦ Kostenbesparing door scheiden mogelijk maken ◦ Duidelijkheid geven over bedrijfsafval ◦ Communicatie naar docenten en leerlingen over meegebracht afval, verpakkingen en inkoop beleid ◦ Mogelijkheden voor omgang regels en wetgeving in kaart brengen en agenderen
