Tablets in het onderwijs Zin of onzin?
Martijn van Ackooij
Tablets in het onderwijs: zin of onzin?
Inleiding De afgelopen jaren is er hard gewerkt om ICT verder te integreren in het onderwijs. Scholen maken steeds vaker gebruik van het Tpack model (Mishra & Koehler, 2009). ICT is hierbij volledig verweven in het onderwijs. Daarbij is het niet alleen maar een hulpmiddel om het curriculum te ondersteunen, maar ook steeds meer een middel om allerlei talenten te ontwikkelen, echt adaptief onderwijs te geven en mediawijs mee te worden. Elk jaar komen er weer veel updates van ICT-plannen. Hierin wordt veel gebruik gemaakt van de vier in balans monitor van kennisnet. In de updates is beschreven waar scholen heen willen en waar ze staan. De plannen beschrijven hoe de visie nu is en wat scholen in de toekomst willen, hoe de deskundigheid is van de leraren en hoe deze moet worden. Ze beschrijven welke software er is en wat ze nog willen. Uiteraard komen ook de infrastructuur en financiën aan bod. Een belangrijke ICTontwikkeling vormen de tablets. Veel scholen hebben de afgelopen periode geëxperimenteerd met de iPad. Omdat veel scholen inzien dat juist deze ICT-vorm de komende jaren het onderwijs zal overspoelen, zijn ze pilots gestart met iPads. Hiermee onderzoeken ze wat de voor- en nadelen zijn van het werken met een iPad in hun onderwijs. Na een gesprek met meerdere ICT-coördinatoren van verschillende iPad-pilot scholen blijkt dat scholen uiteindelijk positief over het gebruik van een tablet in de klas zijn. Voordelen die door verschillende ICT-coördinatoren genoemd worden zijn: • • • • • • •
Kinderen werken gemotiveerder met een iPad dan met een boek. Kinderen kunnen zich goed concentreren als ze werken met de iPad. Kinderen kunnen adaptief werken op de iPad door alle verschillende applicaties en sites. Voor elk niveau is er wel een applicatie te vinden. Dyslecten kunnen met de iPad tekst vergroten, tekst laten voorlezen en door de spellingcontrole eigen teksten snel controleren. Docenten raken gemotiveerd door het werken met een iPad en gaan weer samen lessen voorbereiden. Er wordt met een iPad meer samenwerkend geleerd. Leerkrachten zijn hierbij meer coach en trainer. Instructie en inoefenmomenten (remediering) kunnen adaptiever aangeboden worden.
Met name de mogelijkheid tot echt adaptief werken is met het oog op passend onderwijs een groot voordeel van het werken met een iPad in de klas. Daarnaast is de iPad één van de mogelijkheden om de verandering in manieren van leren vorm te geven. ICT-coördinatoren van verschillende scholen spreken dan ook over een echte uitvinding voor het onderwijs. Maar is het theoretisch wel aangetoond dat ICT (dus in dit geval iPads) daadwerkelijk leerprestaties en motivatie van leerlingen verbetert? Natuurlijk overspoelt ICT onze maatschappij. Maar moeten we hier als school wel in meegaan? Is ICT niets meer dan vervanging van analoge manieren van onderwijs geven, zonder enige verdere waarde dan een digitale manier van lesgeven? Heeft het wel zin om te investeren in nieuwe ICT-hardware, als het uiteindelijk toch geen verdere meerwaarde heeft, dan een andere manier van leren? In 1998 is er een onderzoek gedaan met de titel ’Computers, make kids smarter, right?’ (Kirkpatrick & Cuban, 1998). Dit inmiddels 15 jaar oude artikel had als belangrijke conclusie dat de algemene Tablets in het onderwijs: zin of onzin?
gedachte dat computers kinderen wel degelijk slimmer maken, niet te staven is en dat men zich daardoor kan afvragen of het überhaupt zinvol is mee te gaan in de digitale revolutie. In het onderzoek werd een aantal belangrijke vragen gesteld door de auteurs: • • • •
Waarom willen we computers in de klas? Kunnen we onze doelen m.b.t. leerprestaties met computers goedkoper en sneller bereiken? Zullen computers het type kind creëren dat we willen hebben? Wat is de beste opstelling van computers? Achter in de klas? Bibliotheek? Medialab? Allemaal?
15 jaar later staan er in alle klassen op de meeste scholen computers. Er is een computerlokaal, draadloos netwerk en elke klas heeft een smartboard. Het is ondenkbaar dat er geen computers meer in de klas staan; ze gaan ook niet meer weg. Het is niet makkelijk om een conclusie te verbinden aan de vraag of kinderen nu daadwerkelijk beter leren, beter rekenen, sneller hun taal beheersen en beter lezen dan bijv. 20 jaar geleden zonder computers. Er zijn in de afgelopen jaren veel onderzoeken gedaan die verschillende uitkomsten hadden. Toch staat er inmiddels weer nieuwe digitale apparatuur klaar om het klaslokaal binnen te komen. De tablet, in de vorm van een iPad. Feitelijk kunnen we de onderzoeksvragen van Kirkpatrick en Cuban weer stellen. Zijn we er namelijk klaar voor? Volgens het rapport ‘Teaching and Learning with iPads, ready or not?’ (Murray & Olcese, 2011) zijn veel applicaties absoluut niet klaar voor gebruik in de klas. Volgens Murray en Olsece zit het probleem hierin dat veel applicaties puur en alleen voor snel inoefenen geschikt zijn. Hierbij wordt geen enkele rekening gehouden met hoe kinderen in de 21ste eeuw leren. Natuurlijk is de basis van het leren van rekenen en taal niet veranderd, maar de manier waarop geleerd wordt is dat wel. Veel applicaties houden hier echter geen rekening mee en gebruiken puur en alleen de mogelijkheden van het snelle inoefenen en zijn gebaseerd op manieren van leren van 20 of meer jaar geleden. In dat geval is ICT zinloos t.o.v . analoge middelen. De belangrijkste conclusie die het rapport van Murray & Olcese (Murray & Olcese, 2011) trekt, is dat de iPad wel geschikt is om het leren van de 21ste eeuw te ondersteunen. Inmiddels zijn we alweer 2 jaar verder en veel uitgeverijen springen in op het gebruik van de iPad in de klas. Dit ook mede door de opkomende iPad-scholen. Helaas ontbreekt in het rapport de omschrijving van de motivatie van leerlingen en leerkrachten door het gebruik van een iPad. In het onderzoek van Jermy Vrtis ‘The Effects of Tablets on Pedagogy’ (Vrtis, 2010) onder leerkrachten en leerlingen op de school waar hij werkzaam is, wordt als belangrijke conclusie aangegeven dat leerkrachten positieve veranderingen in de manier van het voorbereiden van lessen hebben ervaren. Het onderzoek onder iets meer dan 1600 studenten geeft aan dat vanuit het perspectief van de docent de motivatie van de studenten voor het leren groter lijkt. Vanuit het perspectief van de student echter niet. In meerdere pilots van verschillende scholen is deze conclusie te vinden. Waarom zijn studenten niet altijd meer gemotiveerd als ze werken met ICT en /of tablets? Het onderzoek van Jermy Vrtis gaf aan dat leerkrachten de tablet vaak gebruikten als vervangende overheadprojector. Dit zorgde niet voor meer motivatie bij leerlingen. Murray & Olcese gaven al aan Tablets in het onderwijs: zin of onzin?
dat het simpelweg vervangen van bestaande middelen door ICT en dus tablets niet zorgt voor betere leerprestaties en meer motivatie. Toch geven vele onderzoeken aan dat er wel degelijk een verbetering in motivatie en leerprestatie is bij de inzet van ICT. Een onderzoek gedaan in april 2013 op basis van de vraag ’Does educational technology improve student learning outcomes?’ (ARCC, 2013) geeft als conclusie dat er bewijs is dat technologie daadwerkelijk de prestaties van leerlingen verhoogt, zo lang de technologie maar op een juiste manier wordt ingezet. Het rapport ’What forty years of research says about the impact of technology on learning’ van R.M. Tamim (Tamim, 2011) schrijft dat er klein tot gemiddeld effect is. Ook het onderzoek ‘Educational Technology Research Past and Present, balancing Rigor and Relevance to impact school learning’ (Ross, Morrison, & Lowther, 2010) geeft aan dat er zeker effect is op de prestaties van leerlingen door het gebruik van technologie. De belangrijkste conclusies blijven echter dezelfde als die in het onderzoeksrapport ‘Teaching and Learning with iPads, ready or not?’ Van Murray & Olsece: het zit in de manier waarop de technologie wordt gebruikt. Hoe moet de technologie dan gebruikt worden? Atsusi Hirumi, PH.D. schrijft in zijn whitepaper ’Does the uses of technology improve learning? The answer lies in Design’ (Hirumi) dat de vraag niet moet zijn ’Verandert leren door technologie?’ maar ’Hoe verbeteren we het gebruik van de technologie om leren te veranderen?’ Volgens Hirumi is één van de manieren het gebruik van ICT zo vorm geven dat niet de leerkracht in het middelpunt staat, maar de leerlingen, zoals aangegeven op onderstaande illustratie. Het sleutelwoord hierbij is student-centered learning.
Onlangs is een nieuw project in Londen (http://www.bbc.co.uk/news/education-24761270) gestart, om te kijken hoe tablets het leren van leerlingen positief kunnen beïnvloeden. Op een school in Cornish, Engeland, was het iPad-project een groot succes en waren leerlingen meer gemotiveerd dan in voorgaande jaren. Dit kwam doordat leerlingen de iPad gebruikten op een vernieuwende manier waarbij de leerling centraal stond en zijn talent kon gebruiken op zijn eigen manier en tempo. Het antwoord op de vraag ’Zorgt ICT en in dit geval een iPad, voor betere leerprestaties en motivatie?’ ligt in het antwoord op een andere vraag: ‘Hoe wordt ICT gebruikt?’. De technologische ontwikkelingen zijn niet te stoppen en zullen verweven raken met ons onderwijs. Murray en Olsece en Hirumi trekken dezelfde conclusie: ICT heeft meerwaarde. Maar ook als ICT geen meerwaarde zou hebben m.b.t. verhoogde leerprestaties en verhoogde motivatie, is het nog steeds van groot belang om mee te gaan met de technologische ontwikkelingen. In 2011 kwam het essay ‘Skills for the 21st Century: Implications for Education’ van Allen en Van der Velden (Allen & Van der Velden, Tablets in het onderwijs: zin of onzin?
2011) uit. Dit essay, geschreven in opdracht van de kenniskamer van het ministerie van OCW, trekt als belangrijkste conclusie dat het onderwijs de komende jaren voor enorme uitdagingen staat. Eén van deze uitdagingen is dat de vaardigheden die mensen in de 21ste eeuw nodig hebben, anders zijn dan de vaardigheden die mensen in de 20ste eeuw nodig hadden. Deze verandering in benodigde competenties is vooral aangestuurd door de enorme mogelijkheden die ICT ons de afgelopen jaren is gaan bieden. Ook de komende jaren zal het onderwijs weer overspoeld worden met nieuwe ICTmiddelen en -toepassingen. De uitdagingen zullen hierbij zijn om ICT op een juiste manier in het onderwijs in te voeren, docenten op de juiste manier ICT in te laten zetten en als school dus bekwaam te zijn met de technologische ontwikkelingen. Anders kan straks geen gedegen onderwijs meer gegeven worden. Zoals eerdere onderzoeken al hebben aangetoond, kunnen leerprestaties verbeteren mits ICT juist wordt ingezet. Een juiste manier van inzetten is door het onderwijs anders vorm te geven, gericht op de nieuwe vaardigheden die leerlingen nodig hebben als ze van school gaan. De vraag is dus niet meer of scholen mee moeten gaan met de ontwikkelingen, maar de vraag is: ‘Hóe gaan ze mee en hoe zetten we onze nieuwe technologische middelen in?’ Deze vraag is een schoolbrede vraag en niet zo snel te beantwoorden. Op verschillende lagen in het onderwijssysteem van scholen zal dit besproken moeten worden. Van ICT-commissies tot IB’ers tot directie en bestuur. Scholen zullen gebruik gaan maken van de technologische ontwikkelingen van dit moment, maar het is noodzakelijk dat steeds weer via verschillende bronnen informatie ingewonnen wordt over de juiste inzet van tablets in het onderwijs, zodat leerprestaties en motivatie ook daadwerkelijk vergroot worden. Daarnaast moeten we als school rekening gaan houden met de veranderde competenties die leerlingen nodig hebben als ze van school gaan. ICT is één van de middelen om aan deze competenties te werken.
Bibliografie Allen, & Van der Velden. (2011). Skills for the 21st Century: Implications for Education. ARCC. (2013). Does educational technology improve student learning outcomes. Hirumi, A. (sd). Does the use of technology improve learning? The answer lies in design! Kirkpatrick, H., & Cuban, L. (1998). Computers make kids smarter, right? TECHNOS, v7 n2 p26-31. Mishra, J., & Koehler, P. (2009). What Is Technological Pedagogical Content Knowledge? CITE journal. Opgehaald van http://www.tpack.nl/: http://www.tpack.nl/ Murray, T., & Olcese, R. (2011). Teaching and learning with iPads, ready or not? Pennsylvania State University. Ross, Morrison, & Lowther. (2010). Educational Technology Research Past and Present: Balancing. Tamim, R. M. (2011). What forty years of research says about the impact of technology on learning. Hamdan bin mohammed e-university. Vrtis, J. (2010). The effects of tablets on pedagogy.
Tablets in het onderwijs: zin of onzin?
